Cadmessenger najaar 2008

CADMESSENGER
EEN UITGAVE VAN CADMES
SolidWorks 2009 technische details
Cadgets gemaakt met SolidWorks
Nanotechnologie groots in kleine dingen
Tips & Tricks sweepen met body
NAJAAR 2008
BERG Toys:
Maranello op de Veluwe

FOTOGRAFIE BAS DE MEIJER
Dichter op
de klant
In de vorige Cadmessenger
schreef ik dat wij dit jaar
vooral onze groei wilden
vasthouden. Dat is gelukt,
sterker nog, we hebben in de
zomer zelfs een compleet
nieuwe vestiging
kunnen openen in
Almelo.
In ons hoofdkantoor in ’s-Hertogenbosch, maar ook in onze twee
verkoopkantoren in België, hebben we weer meer technische s
upportmedewerkers kunnen aanstellen. Om in Nederland een betere
regionale klantondersteuning te garanderen, hebben we in juni een nieuw
kantoor in Almelo geopend. Daar zijn we inmiddels met zeven man volop
actief. Ik ben er trots op dat we dit samen met onze partners en klanten
hebben kunnen bereiken in een jaar waarin het algehele vertrouwen in de
economie wat is ingezakt en waarin ook wij zorgvuldig naar de groei en
onze concurrentiepositie moeten blijven kijken.
Over partners gesproken…Aan het begin van de zomer zijn we officieel
van start gegaan met ons Cadmes Associated Partner Programma (CAPP).
Wij werken nauw samen met enkele gespecialiseerde partners om onze
schaalgrootte en wederzijdse kennis en expertise optimaal voor onze klanten
te kunnen inzetten. Op pagina 15 kunt u meer informatie over het
CAPP vinden.
Uiteraard leest u in dit nummer ook weer een paar praktijkverhalen van
onze klanten. Daarnaast bieden we u een interessant artikel over ontwerpen
op microniveau. Aan de Universiteit van Twente (het MESA+ Instituut) worden
nanotechnologische ontwerpen gemaakt, onder meer met behulp van
SolidWorks, op een schaal die onzichtbaar is voor het blote oog.
En we kijken een keer wat verder dan onze neus lang is door met een
aantal bedrijven te praten over hoe de internationale concurrentieposities
aan het veranderen zijn. En hoe met behulp van optimalisatie van
machines en processen een betere concurrentiepositie kan worden
afgedwongen. Kortom, een heleboel interessante informatie.
Tot slot wil ik vast even vooruitlopen op onze klantendagen. Ja, inderdaad
‘dagen’. U bent van ons gewend dat wij één dag organiseren waarop we
iedereen uitnodigen, maar we merkten dat door het grote succes van de
klantendagen (de laatste keer bijna zeshonderd bezoekers!) de focus een
beetje dreigde te verdwijnen. Daarom hebben we besloten om dit jaar
decentraal op zes verschillende locaties een klantendag te organiseren.
Door de verschillende data is het makkelijker voor
iedereen om een geschikt moment te kiezen, en bovendien
zijn we ook een stukje dichterbij. Twee vliegen in
één klap. Uiteraard staat de nieuwste release van
SolidWorks, SolidWorks 2009, centraal tijdens de
klantendagen. Op pagina 12 kunt u lezen waar u
terecht kunt. Ik hoop u op één van de zes mooie
locaties te mogen ontvangen!
Gerbert Thelissen, directeur Cadmes
Cadmes inside...
3
4
6
8
9
10
12
13
14
15
16
SolidWorks 2009 SpeedPak versnelt
werken met grote samenstellingen
BERG Toys: Maranello op de Veluwe
Nanotechnologie Groots in kleine
dingen
Cadgets Hebbedingetjes gemaakt
met SolidWorks
9 vragen aan… The Real Cockpit
Cadmes Opent vestiging in Almelo
Procesoptimalisatie Niet bang
voor de tijger
Klantendagen SolidWorks 2009
komt naar je toe dit najaar
Exere Platform voor conversies
TactonWorks Eenvoudig modellen
aanpassen
Tips & Tricks
Cadmes Associated Partner Programma
Kort Nieuws Nieuwe gezichten,
Workshops en demodagen,
Save the Date, Rob Wolkers wint
SolidWorks-Award
COLOFON
Cadmessenger wordt uitgegeven door
Roularta Media Nederland i.o.v. van
Cadmes B.V., tel +31 (0)73 645 62 22,
www.cadmes.com, www.cadmes.be
Cadmes vergroot de productiviteit van haar relaties
door het leveren van CAD/CAM/CAE/PDM software
en dienstverlening op het gebied van design,
engineering, werkvoorbereiding en productie in de
metaal- en kunststofindustrie.
Cadmes B.V., ’s-Hertogenbosch
E-mail: info@cadmes.nl
Cadmes B.V., Almelo
E-mail: info@cadmes.nl
Cadmes Belgium N.V., Gent
E-mail: info@cadmes.be
Cadmes Belgium N.V., Gosselies
E-mail: info@cadmes.be
Redactie en productie
Roularta Custom Media, Baarn
Redactie
Wiegert van Dijk, Bas Koomen, Renso Kuster,
Teus Molenaar, René Rippen, Frank Senteur,
TeamHZ
Vormgeving Ingrid Sijmons
Fotografie Bas de Meijer
Druk Roularta
INHOUD
2 CADMESSENGER • NAJAAR 2008

CADMESSENGER • NAJAAR 2008 3
SolidWorks...
'SpeedPak versnelt werken met grote samenstellingen'
SolidWorks 2009 verbeterd
Met de release van SolidWorks 2009 weet
SolidWorks de CAD-wereld en haar klanten te
verbazen. Door het toevoegen van veel nieuwe
functies en het verbeteren van de bestaande
functionaliteit over de gehele breedte is deze
versie geworden tot de beste 3D CAD-oplossing
die er binnenkort te koop is.
De performance van Solid-
Works is op vele punten verbeterd,
met name betreffende
het maken van grote samenstellingen
en 2D-tekeningen hiervan.
Dit is met name te merken zodra je
maten toevoegt en modellen wijzigt,
maar ook tijdens het wisselen
tussen samenstelling en tekening,
en het opslaan.
Voor het omgaan met grote samenstellingen
heeft SolidWorks een revolutionaire
techniek ontwikkeld,
genaamd SpeedPak. Hiermee is het
mogelijk om een samenstelling te vereenvoudigen
tot alleen die onderdelen/vlakken
die nodig zijn om de
mates te leggen. Van alle andere
onderdelen wordt alleen de grafische
schil geladen. Het mooie van
deze supersnelle techniek is dat deze
steeds alles toont, ook wanneer een
2D-tekening wordt gemaakt.
Automatisch bematen
Indien je in de schetser geometrie
tekent, heb je de mogelijkheid om
SolidWorks er direct de maten bij te
laten plaatsen. Dit zal veel tijd schelen
in het dimensioneren van schetsen,
zeker nu je ook negatieve maten
en 0-maten kunt invoeren. Daarnaast
zijn er nieuwe schetstypes, zoals een
spiebaan of curves, die middels een
wiskundige vergelijking zijn te sturen.
Nieuw is ook de mogelijkheid
om schetsen te stretchen.
‘Sheet Metal’
Twee belangrijke toevoegingen in
de ‘Sheet Metal’-functionaliteit zijn
het ‘Sheet Metal’-conversiegereedschap
en het nieuwe feature ‘crossbreak’.
Met het conversie-tool is
aan de hand van enkele eenvoudige
stappen van een ‘solid’- of ‘surface’-model
een plaatwerk te
maken. Met de crossbreak-functie
kun je snel kruisvormige doordrukkingen
toevoegen aan bestaande
stukken plaatwerk.
Sensoren
Een geheel nieuwe toevoeging aan
de functionaliteit zijn de sensoren.
Hiermee houdt SolidWorks het ontwerp
in de gaten. Bijvoorbeeld in
het geval dat je wilt dat je product
niet boven een bepaald gewicht uitkomt
of dat een lengte niet langer
wordt dan een door jou bepaalde
waarde. Ook is hiermee een interferentie
tussen twee onderdelen in
de gaten te houden. Indien het pro-
duct te zwaar of te lang wordt, zal
SolidWorks via een bericht en een
geluidssignaal waarschuwen.
Deze sensoren zijn ook te gebruiken
om COSMOS-eigenschappen
in de gaten te houden.
Features doorzetten
De reeds bestaande functionaliteit
van het maken van ‘assem-
De interface voor het aanmaken van een SpeedPak en het resultaat ervan
De interface van de Sheet Metal conversie tool
Het maken van een crossbreak
bly features’ is uitgebreid met de
mogelijkheid om deze features
door te koppelen naar de onderdelen
zelf. Hiermee is dus een
gat, aangemaakt op samenstellingsniveau,
door te zetten naar
de onderdelen waar het gat doorheen
gaat, zodat dit ook te zien
is indien je een enkel onderdeel
opent.

Klant aan het woord...
BERG Toys ontwerpt Ferrari’s razendsnel
BERG TOYS: Maranello op
Met SolidWorks
worden heuse Ferrari’s
ontworpen en
gefabriceerd. Niet in
Italië, maar op de
Veluwe. BERG Toys
bouwt er de vuurrode
Ferrari FXX-skelter en
kan daarbij volgens
ontwerper Barry
Kreijne ‘niet meer
zonder SolidWorks’.
Ontwerper Barry Kreijne heeft
aan de wieg gestaan van de
Ferrari FXX Exclusive, de vuurrode
skelter van BERG Toys. Hij kent de
weg van Wekerom op de Veluwe
naar het hoofdkwartier van
Ferrari in Maranello (bij Modena,
Italië) dan ook op zijn duimpje.
“Reflex was jarenlang ons topmodel
skelter. Er zaten veel technische
snufjes aan, zoals schijfremmen,
achtervering en een geavanceerd
stuursysteem. Typisch een
technisch georienteerd product.
Hij straalde geen emotie uit,
maar pure techniek en verkocht
niet meer dan redelijk. Bij het
‘redesign’ van de skelter wilden
we een ontwerp dat meer emotie
Productiemedewerkers zijn in
een kleine hal bezig met de
montage van een Ferrari. Body,
spoilers en sideskirts in het prachtige
Ferrari-rood, de grote lichtmetalen
velgen voorzien van ultra platte
‘slicks’ en dubbele schijfremmen met
rode remklauwtjes. Op het ‘leather
look’ stuur en de wielnaven stijgert
het bekende zwarte paard op een
kanariegele achtergrond, precies
zoals oprichter Enzo Ferrari het in
1929 bedoelde bij de oprichting
van zijn raceteam. Robuuste rolgordels
houden de coureur stevig vastgedrukt
in zijn racestoel.
Een schitterend rood racemonster in
de maak, dus. De monteurs spreken
echter geen Italiaans, maar
Nederlands. En de locatie is niet
Maranello bij Modena (Italië), maar
Wekerom op de Veluwe. In de hal
wordt geen 599 GTB geassembleerd
of een F430, laat staan een
Van Wekerom naar Maranello
uitstraalde. Konden we misschien
iets met een merk doen? Met
Porsche of met Ferrari? Dat zijn
de merken waar een jongetje kussenslopen
en dekbedhoezen van
heeft. Zou dat lukken als klein
Nederlands bedrijfje, met een
groot internationaal automerk?
We hebben het geprobeerd. We
zijn weliswaar betrekkelijk klein,
maar toch marktleider in dit soort
speelgoed, dus waarom niet. Ik
heb een plaatje gephotoshopt van
een rode skelter met racewielen en
een Ferrari-embleem en dat opgestuurd
naar het mailadres van een
vage Ferrari-relatie van een van
onze medewerkers. Tot onze stomme
verbazing kregen we na een
Formule-1 bolide. We zijn getuige
van de montage van een Ferrari FXX
Exclusive, een skelter van BERG Toys.
De geestelijke vader van de FXX is
Barry Kreijne, ontwerper bij het
bedrijf dat skelters en karts voor kinderen
fabriceert. De Ferrari-skelter is
een enorme verkoophit gebleken in
de maanden na zijn lancering in
februari van dit jaar (zie kader).
Standaardframe
Als geen ander weet Kreijne hoe
belangrijk SolidWorks is geweest bij
het ontstaan van de succesvolle rode
skelter. “Ik ben in SolidWorks begonnen
met schetsen en plaatjes. Ik ging
daarbij van start met een standaardframe
en heb vervolgens
onderdelen opgehaald uit DBWorks,
een van de PDM-oplossingen die
Cadmes koppelt met SolidWorks.
We gebruiken bij BERG Toys al rond
de acht jaar SolidWorks, dus we
werken redelijk snel in CAD. Omdat
elk onderdeel in de databank is
opgeslagen, kunnen we snel een
andere samenstelling maken. Die
DBWorks-database hebben we in de
loop van die acht jaar opgebouwd.”
BERG Toys beschikt over acht floating
licenties van SolidWorks die op
de acht werkstations in een netwerk
draaien. “Het is een superzwaar
programma dat veel eist van de
hardware van je computer. Maar
week bericht terug: ze waren erg
enthousiast op het hoofdkwartier
van Ferrari en of we niet naar
Maranello wilden komen.
Eerlijk gezegd zagen we het vooral
ook als een snoepreisje. We
gingen er heen onder het motto:
‘Wie weet wordt het wat’. Ik
heb voor het vertrek de eerste
schetsen en ‘visuals’ gemaakt in
SolidWorks; met een map onder
de arm zijn we vertrokken. Ze bleken
serieus met ons in zee te willen.
Waarom? Het is een product
dat heel dicht bij hun product
staat: auto’s waar kinderen echt in
kunnen rijden, bijvoorbeeld in het
Ferrari-pretpark-in-aanbouw in
Abu-Dhabi.
FOTOGRAFIE BAS DE MEIJER
4 CADMESSENGER • NAJAAR 2008

CADMESSENGER • NAJAAR 2008 5
Klant aan het woord...
de Veluwe
‘We boeken in de
ontwerpfase zeker
de helft tijdwinst’
Marktmogelijkheden
We kwamen terug met veel nieuwe ideeën. En met een verzoek tot een
samenwerkingsverband! We zijn toen een jaar terug begonnen met
een haalbaarheidsonderzoek naar de kosten en marktmogelijkheden.
Het gebruik van het merk Ferrari heeft een grote impact. Hoewel het
niet onze intentie en insteek was: we liften natuurlijk wel mee op hun
merk en versterken daarmee onze eigen A-merk status. Omgekeerd
zijn zij voortdurend op zoek naar producten met een hoogwaardig
karakter, die eenzelfde uitstraling hebben als hun auto’s. Vandaar de
embleempjes in 3D van het Ferrari-paard en het rode stiksel in het rubber
van het stuurwiel van de skelter.
Ik ben toen de ontwerpen gaan uitwerken in SolidWorks, en de plaatjes
waarin dat resulteerde hebben we naar Italië gestuurd. Dat leverde
in detail wijzigingen op, zoals de plaatsing van de Ferrari-logo’s en zo
meer. Het basisontwerp, daar hadden ze wel vertrouwen in. Dat hele
proces heeft al met al ongeveer een jaar geduurd. We hebben uiteindelijk
twee typen skelters op de markt gebracht: een duurdere en een
goedkopere, op basis van een ander type skelter.
Beide modellen zijn een enorm succes voor ons gebleken. Na de lancering
in februari verkochten we er in enkele maanden tijd tien keer zo
veel van als de gehele jaarproductie van zijn voorganger de Reflex. De
geraamde verkoopaantallen hebben we na een aantal maanden al met
een factor vier verhoogd. En onze website krijgt vanwege de Ferrari en
ons nieuwe montageproduct Moov drie keer meer hits per dag dan
vroeger. Maar het trotst ben ik nog wel dat onze skelter in de Ferrarishop
in Maranello naast een Formule-1 bolide staat, en in Harrods in
Londen staat te pronken!.”
ook het besturingssysteem moet
goed draaien. Iedereen leert zich
in zijn manier van tekenen een
bepaalde werkmethode aan, net
als met potlood of tekenpen. Aan
de Ferrari-skelter heb ik vooral zelf
gewerkt, van de schetsen tot het uitontwikkelen
van de onderdelen.”
Zodra het ontwerp ‘bevroren’ is,
gaan de 3D-files van SolidWorks
naar de matrijzenbouwers in China
en in Duitsland. Onderdelen van de
Ferrari-skelter worden ter plekke in
die beide landen geproduceerd.
De spoilers en spatborden komen
uit Duitsland, de rest uit China; de
kunststofdelen liggen in het magazijn
op voorraad.
‘Just in time’
In Wekerom wordt de skelter
gemonteerd, gespoten en van de
Ferrari-stickers voorzien in een aparte
afdeling van het productiebedrijf.
“We produceren de Ferrari-onderdelen
hier just in time: materiaalvoorbereiding
en het snijden van de
onderdelen.” De skelters worden
gelast in een lasrobot en gaan door
een poedercoatingstraat voor het
Ferrari-rood. “We gebruiken hier
een dubbele straat, wat erg makkelijk
is bij kleurwisselingen.”
Het gebruik van SolidWorks biedt
BERG Toys tal van voordelen, legt
Kreijne uit. “We boeken in de ontwerpfase
zeker de helft tijdwinst,
met name door het hergebruik van
onderdelen vanuit de database.
We kunnen veel nauwkeuriger produceren
en hoeven daarbij de voorraden
onderdelen niet al te zeer te
laten oplopen. Van de vormen die
moeilijk in CAD zijn door te rekenen,
hebben we SLS-modellen in
kunststof laten maken in Duitsland
vanuit de ontwerpen in SolidWorks.
Die SLS-modellen zijn volledig op
schaal, maar op ongeveer 90 procent
van de sterkte.”
“Met de frameonderdelen en de
kunststofmodellen bouwen we in
een kleine werkplaats een prototype.
Complexe vormen krijgen we
zo snel fysiek, waardoor we goed
en snel kunnen testen. Eerlijk
gezegd zouden we zonder ons
CAD-systeem het niveau en de flexibiliteit
van nu niet kunnen halen,”
aldus Kreijne. “We kunnen niet
meer zonder.””

Bij de Universiteit
Twente worden
spectaculaire ‘labs on a
chip’ ontworpen en
geproduceerd. De
kanaaltjes, kamertjes,
maar ook pompjes en
klepjes zijn alleen met
een microscoop te zien,
want zo’n compleet
minilaboratorium is
hooguit een paar
vierkante millimeter
‘groot’. Voor het
3D-ontwerp wordt
gebruik gemaakt
van SolidWorks.
Nanotechnologie...
Dr. ir. Wouter Olthuis over zijn ‘labs on a chip’
Witte jasjes
Beeld onder: Detail van een
complete ‘lab on a chip’ (LOC),
waarop twee sensoren, een referentie
en een dubbel uitgevoerde
doseerpomp voor kalibratie van de
sensoren zijn geïntegreerd.
Voor het MESA+ (onderzoeks)instituut
waar de minilabs
worden ontwikkeld,
wordt op het universiteitsterrein in
Enschede op dit moment een compleet
nieuw gebouw neergezet.
“Daar kijken we erg naar uit.” zegt
Wouter Olthuis. “We zijn de laatste
jaren sterk gegroeid en kunnen niet
wachten om volgend jaar die nieuwe
huisvesting te betrekken. Nu is
het echt woekeren met de ruimte.”
Olthuis is Universitair Hoofddocent
binnen de leerstoel BIOS-‘lab on a
chip’-group, die weer onderdeel uitmaakt
van het MESA+ (onderzoeks)instituut
voor nanotechnologie
van de Universiteit Twente.
Regelmatig komen de BIOS-groep
en het MESA+-instituut in het nieuws
met opmerkelijke resultaten. Zo is
een van de medewerkers erin
geslaagd om levende kankercellen
op een chip vast te leggen,
waardoor kan worden onderzocht
welk effect medicijnen op die cellen
hebben. “Ideaal voor onderzoek bij
de bestrijding van kanker,” zegt
Olthuis hierover. “Omdat hiermee
experimenten op mensen (met alle
risico’s van dien), maar ook op
proefdieren dan in feite niet meer
nodig zijn. Ook is er inmiddels een
aantal nanotechnologiebedrijven
als ‘spin off’ van ons instituut ontstaan,
zoals Micronit Microfluidics
dat zich bezighoudt met het ontwerpen
en fabriceren van microchips
voor onder meer eiwitanalyse,
DNA-onderzoek en de ontwikkeling
van nieuwe medicijnen. Maar ook
Medimate is vanuit BIOS ontstaan.
Dit bedrijf heeft op basis van de
‘lab on a chip’-technologie een
analyseapparaatje ontwikkeld,
waarmee patiënten zelf thuis de
lithiumspiegel in hun bloed kunnen
meten en hierop de medicatiedosering
exact kunnen afstemmen. Een
recentere ‘spin off’ van begin dit
jaar is een bedrijf dat een
microvloeistofchip ontwikkelt voor
onderzoek van bloed bij koeien,
waarmee ze continu kunnen worden
gecontroleerd op melkkoorts.”
Minilabs
“Het idee van de ‘lab on a chip’
ontstond zo’n 15 jaar terug,” aldus
Olthuis, “waarbij wij er vanuit gingen
dat het mogelijk moest zijn om
hiermee geminiaturiseerde chemische
analysesystemen te bouwen.
We dachten hierbij qua techniek
aan het in silicium- of glassubstraten
etsen van zeer dunne kanaaltjes
voor het transport van vloeistof.
Maar ook aan het aanbrengen van
glazen kamertjes waarin je bepaal-
‘Cell on a chip’
zou proefdieren
kunnen
vervangen
de stoffen en zelfs levende cellen
zou kunnen bewaren. Tevens werd
gedacht aan de toepassing van
micropompjes, -klepjes en mengers,
waarmee je stoffen kunt verplaatsen,
vasthouden en mixen. Als
we bijvoorbeeld zo’n ‘lab on a
chip’ zouden kunnen voorzien van
een kamertje met een stabiele ijkvloeistof,
dan zou het systeem
bovendien zelfkalibrerend gemaakt
Dr. ir. Wouter Olthuis: “De technologie
is in principe al zover
ontwikkeld, dat we nu zonder
problemen zowel de voor een
‘kunstmatige alvleesklier’
benodigde glucosesensoren, als
de micropompjes zouden kunnen
maken, waarmee bijvoorbeeld
insuline heel nauwkeurig
in het menselijk lichaam gedoseerd
zou kunnen worden.”
kunnen worden. De technologie
van de ‘lab on a chip’ heeft vervolgens
een enorme vlucht genomen,
en we weten de grenzen nog
steeds te verleggen.”
Levende cellen
“Onze huidige ‘baas’ prof. dr. ir.
Albert van den Berg, Hoogleraar
Geminiaturiseerde (Bio)chemische
Analysesystemen, heeft als
‘stokpaardje’ ‘cells on a chip’.” vervolgt
Olthuis. “Hiermee doelen we
op levende cellen, die we op de
‘lab on a chip’ ook voor bepaalde
tijd in leven kunnen houden. Dat is
moeilijk, want cellen zijn zeer
gevoelig voor direct contact met
bepaalde materialen. Maar als dit
lukt, kun je er baanbrekende dingen
mee doen. Zo worden bijvoorbeeld
nu levende zalmen gebruikt
voor het bepalen van de waterkwaliteit
in een rioolwaterzuiveringssysteem.
Is het water schoon, dan
zwemmen de zalmen tegen de
stroom in, maar zodra sprake is
van toxiciteit laat de zalm zich
terugvallen en botst dan tegen een
sensor op die een alarmsignaal
genereert. Met een levende ‘cell on
a chip’ zou je diezelfde meting kun-
Beeld links: Scanning electronenmicroscoop
(SEM) foto van de
‘trapping site’ om cellen te docken.
6 CADMESSENGER • NAJAAR 2008

Schematische
weergave - gemaakt met
SolidWorks 3D -
van een silicium nanowire (Si NW)
met een gemodificeerd oppervlak
teneinde de chemische nanosensor
specifiek gevoelig te maken.
Bright Corporate Event Lighting uit Almere
heeft een kwalitatief hoogwaardig video-
LED-toepassing ontwikkeld voor de Cadmesstand
tijdens de Techni-Show.
Bright levert hoogwaardige producten, waarin
licht en video zijn geïntegreerd van bijvoorbeeld
een stand. LED-verlichting is de nieuwe techniek
in licht met onbegrensde mogelijkheden. De grafische
toepassingen van LED-verlichting kunnen
op beurzen enorm attentieverhogend werken.
Grafisch licht vormt een beeld waardoor de toeschouwer
wordt aangetrokken.
Nanotechnologie...
nen doen zonder zalmen. Met
name voor proeven binnen de farmaceutische
industrie is zo’n ‘cell
on a chip’ natuurlijk heel interessant
omdat nu nog veel op proefdieren
en uiteraard ook op mensen wordt
getest.”
Boren met ‘bliksem’
“Een andere invalshoek is om te
proberen iets in een cel te stoppen,
of er juist uit te halen.” vervolgt
Olthuis. “Hiertoe ‘boren’ we met
een soort ‘bliksemflitsje’ een heel
klein gaatje met een diameter van
maar een paar nanometer in de celwand.
Dat heet elektroporatie. Via
dat gaatje kun je snel iets in die cel
stoppen, bijvoorbeeld een gen of
een chemische stof en kijken
(meten) welke reactie dit teweeg
brengt. Het blijkt dat zo’n gaatje
vrij snel weer volledig dicht trekt.
Voor het meten van de
resultaten ontwikkelen
we nanosensoren
die supergevoelig
zijn,
maar dus
ook superklein,
waarbij we
praten over afmetingen/diameters
van minder dan 100 nanometer.
Die zogeheten ‘nanowires’
maken we van gouddraadjes. Als
langs zo’n ultradun draadje een ion
of molecuul met een zogeheten
dipoolmoment komt, dan verandert
het elektrische veld de weerstand
Foto van een testchip om
elektro-osmotische flow (EOF) te
sturen met twee metaalfilm
elektroden (FlowFET)
van dat draadje en die verandering
kunnen we goed meten. Overigens,
een nanometer is 10 -9 meter. Dat is
0,000000001 m, ofwel 1 miljoenste
deel van een millimeter!
Onvoorstelbaar klein dus. Onze
‘nanocomponenten’ zie je dus nog
alleen maar met een ‘state of the
art’ hoge resolutie scanning elektronenmicroscoop.”
Ontwerpproces
“We ontwikkelen zowel met 2D-
(CLE Win) als 3D-CAD (Solid
Works),” zegt Olthuis over het ontwerpproces.
“Maar we beginnen
meestal gewoon op papier. Voor
alle fotomaskers ten behoeve van
microsystemen gebruiken we 2D.
Maskers zijn namelijk per definitie
2D. Voor minisystemen, zoals chiphouders,
gebruiken we 3D-CAD.
Alle fotomaskers worden gegenereerd
uit de CAD-files, waarbij
onze materiaaldienst de 3D-bestanden
gebruikt om een systeem in
kunststof of aluminium of iets dergelijks
te maken. Op het scherm is
ADVERTORIAL
Creatief met LED-licht
Iedereen weet dat de warmte van een kleur van
invloed is op de beleving van de bezoeker.
Vergelijk het met harde TL-verlichting in menige
winkel met de veel warmere kleur van het licht in
bijvoorbeeld een restaurant.
Wat zou het betekenen als je op een beurs het
licht op ieder moment van de dag kunt beïnvloeden?
Een meet- en regelsysteem meet bijvoorbeeld
temperatuur en luchtvochtigheid, waarna
het de kleur en de temperatuur van het licht
daarop afstelt.
alles natuurlijk groter en kun je fraai
‘inzoomen’, maar het gaat om
slechts fracties van millimeters.”
‘State of the art’ productie
“Die ‘labs on a chip’ maken we met
behulp van dunne-filmtechnieken
die ook binnen de chipindustrie
worden gebruikt. Op siliciumsubstraten
met een dun opgedampt
metaallaagje worden dan met
behulp van fotografische processen
en etstechnieken allerlei patronen
gemaakt. Dit is overigens ‘state of
the art’ technologie, waarmee
maar een paar labs in de wereld
zich (kunnen) bezighouden. Eén
van de uitdagingen is om een
systeem te maken waarmee je uiteindelijk
één molecuul kunt detecteren.
Dat je hiervoor ongelooflijk
gevoelige systemen nodig hebt, zal
duidelijk zijn. Je komt dan in het
‘grijze gebied’ van ‘het (on)mogelijke’
terecht. Want op een gegeven
moment zijn de signalen zo gering
dat je jezelf gaat afvragen: ‘Meet
ik nu echt één molecuul, of is het
een ‘rimpeling’ in de spanning?’
Bovendien vereist dit ook een heel
andere benadering en interpretatie
van metingen, waarbij de statistiek
ook een grote rol speelt. Maar dat
neemt niet weg dat dit wel een
forse uitdaging is waarmee onze
wetenschappers zich bezighouden,
al weten we niet of dit ooit haalbaar
zal zijn.”
En wat te denken van subtiele lichtveranderingen
op het ritme van de muziek? Je kunt LED’s ook
laten reageren op een bepaald ‘blue tooth’-signaal
van een mobiele telefoon. In combinatie
met RFID-gestuurde registratie zijn daarvoor
heel wat interessante toepassingen te bedenken.
LED-licht is zowel actief als passief toepasbaar.
Voor meer informatie over Creative Led:
www.brightonline.nl of bel met Bright
Corporate Event Lighting, tel. 036-5387261

In opdracht van
Savic heeft GBO
de Touring I
ontworpen. De
Touring I is een hoogwaardige
reismand voor
honden en katten. De hedendaagse
styling van het product verzoent
veiligheid en robuustheid samen
met geborgenheid en vriendelijkheid, waarbij tot in de kleinste details
rekening is gehouden met het dier en zijn baas. Voor meer informatie
kunt u de website van GBO bezoeken: www.gbo.eu
Vind je kind
Een kind is zijn moeder kwijt,
op het strand, in de speeltuin of
in de dierentuin. Geen probleem
meer, want er is nu de
SOS Kidwatch. De SOS
Kidwatch is een polsbandje met
digitaal nummergeheugen voor
telefoonnummers van bijvoorbeeld
ouders, grootouders of
verzorgers van kinderen.
Ook ideaal voor marketingdoeleinden
van elk bedrijf. De
SOS Kidwatch is ontworpen
door Global Factories in
SolidWorks, en wordt
geproduceerd middels spuitgieten
en PCB-ontwikkeling.
www.globalfactories.nl
CADGets...
HEBBEDINGETJES gemaakt met SolidWorks
Cuckoo Company is specialist in
het toeleveren van onderdelen en
(samengestelde) eindproducten. Als
toegevoegde waarde kunnen door
Cuckoo Company ook producten worden
ontwikkeld. Een goed voorbeeld hiervan
is de Eezy-Starter. Powerball Europe B.V. benaderde
Cuckoo Company met de vraag om een bureaustandaard voor de
Powerball te ontwikkelen. De ontwikkelaar is met dit uitgangspunt
een stapje verder gegaan en heeft een bureaustandaard gemaakt
die het product ook kan opstarten: de Eezy-Starter.
www.cuckoo.nl
Opvouwbare fietstrainer Satori van Tacx.
Met de Satori-fietstrainer kan overal professioneel
op de fiets getraind worden.
Uitgangspunten voor het ontwerp
zijn compactheid, duurzaamheid
en een stoere
uitstraling. Het ontwerp
van dit opvouwbare frame
combineert robuustheid met subtiele
belijningen. Uitgeklapt staat het frame
op twee uiterst stabiele voorpoten verankerd
op de grond. De trainer geeft bij een
lage trapfrequentie hoge vermogens. De constructie
is berekend op de meest zware krachten
en trillingen: hierdoor kan op een veilige
manier met behoud van stabiliteit
keihard getraind worden. Een
opvallend detail is het verbindingsscharnier.
De voorpoten scharnieren over het achterframe
heen. Daarmee is de Satori heel eenvoudig in te klappen.
De voorwielsteun dient tevens als draagbeugel. Het
product wordt gebruikt in combinatie met ‘high end’
ergo- en VR-trainers. www.tacx.nl
Extremis
heeft het
inmiddels
beproefde
concept van
de Bronco-
Corral lijn uit
de Yeehaa-familie uitgebreid met een verhoogde
versie van beide producten. Speciaal voor
bars, restaurants, lounge bars, hotels en natuurlijk
de eigen tuin. De hoge Bronco barkruk is
beschikbaar in het wit, groen, bruin, rood en
zwart en is vervaardigd uit rotatiegegoten
polyethyleen. De bijpassende hoge Corral-tafel
is in dezelfde kleuren leverbaar.
www.extremis.be
8 CADMESSENGER • NAJAAR 2008

CR sr: Curt en ik werken vaak gelijktijdig aan hetzelfde product,
hij aan het uiterlijk en ik aan de elektronica om de
instrumenten mee aan te sturen. In een vliegtuig wordt
gewerkt met luchtdruk en gyro’s, wij gebruiken servo-motoren.
CR sr: Ik doe helemaal niets met potlood. Vroeger heb ik een
computerfabriek geleid; alles wat ik met de computer kan
doen, doe ik met de computer.
CR sr: Absoluut. Je kunt geen mooie dingen maken op de
automatische piloot. Ik ben er trots op dat bedrijven die al
dertig, veertig jaar simulatoren ontwerpen, nu onderdelen
kopen bij ons kleine Hollandse bedrijf.
CR sr: Dan zou ik lekker in het zonnetje gaan liggen.
Ik ben 63, ik hoef niet meer te werken.
CR sr: Een Air Speed Indicator, het meest eenvoudige
instrument. Handig om mee te beginnen.
CR sr: Ik ben iedere keer trots als ik iets
nieuws maak. De hoogtemeter bijvoorbeeld, een
heel gecompliceerd instrument.
CR sr: Evenwicht, aan kracht heb je niet veel. Alles moet
goed in balans zijn.
CR sr: Op de TU Delft staat een grote simulator die kan
bewegen, zoiets zou ik graag zelf ooit maken.
CR sr: Lucht hè, dat is duidelijk. Vliegen in een
Cesna 172 is al jaren mijn hobby.
Op 9 juni heeft Cadmes haar
nieuwe vestiging in Almelo
geopend. Naast de vestigingen
in ’s-Hertogenbosch (hoofdkantoor),
en Gent en Gosselies in
België, is dit het vierde kantoor
van Cadmes in de Benelux.
In de nieuwe vestiging van Cadmes
in Almelo zijn begin juni zeven
werknemers van start gegaan met de
regionale ondersteuning van klanten
en partners. Gerbert Thelissen,
CADMESSENGER • NAJAAR 2008 9
Vragen aan...
The Real Cockpit
Vader en zoon: één, maar verschillend
The Real Cockpit (TRC) is een echt familiebedrijf.
Vader Curt Roth en zonen Curt en Hubert zijn gepassioneerde hobbypiloten en maken unieke
vliegtuigsimulatoren. Dezelfde negen vragen aan vader en zoon Curt.
directeur bij Cadmes is erg blij met
de opening van het nieuwe pand:
“Hierdoor zijn we in staat om regionaal
een hoger service-niveau aan
onze klanten en partners te bieden.
Door letterlijk dichter bij onze klanten
te gaan zitten, kunnen we beter
en sneller inspelen op vragen uit de
markt met een lokale helpdesk en
lokale supportmedewerkers.
Organisaties hebben steeds meer
vragen over processen binnen hun
bedrijf en over de softwareoplos-
Waarmee is uw
werkdag vooral
gevuld?
Ontwerpt u nog wel
eens iets zonder de
computer?
Is passie
noodzakelijk
om mooie
dingen te maken?
Wat zou u doen
als u dit werk niet meer
mocht doen?
Wat is het eerste dat u
voor TRC ontworpen heeft?
En het mooiste dat u
gemaakt heeft?
Evenwicht of
kracht?
Welk product had u graag
zelf ontworpen?
Lucht of land?
singen die hen kunnen helpen bij
het oplossen van problemen.
Bijvoorbeeld simulatie, 3DVIA,
DFMPro, productconfiguratie en
PDM. Het pand in Almelo is bijzonder
geschikt voor trainingen en
presentaties, omdat we er erg veel
ruimte hebben.” Hij vervolgt: “Een
andere belangrijke reden om juist
in Almelo een vestiging te openen,
is dat we nauw samenwerken met
een groot aantal onderwijsinstellingen
in deze regio, zoals ROC,
CR jr: Meestal zet ik eerst de jongens aan het werk
die de bestellingen klaarzetten. Maar mijn hoofdtaak
is het ontwerp van de instrumenten.
CR jr: Ik pak het potlood wel eens om snel een idee
over te brengen via een schetsje. Maar voor het
echte ontwerpen werk ik direct in SolidWorks.
CR jr: Zonder passie zou ik me gaan vervelen. Tot
negen jaar geleden was ik kok. Ook het koken heb
ik altijd met heel veel passie gedaan, en nog kook ik
elke dag thuis.
CR jr: Inmiddels ben ik zo ver gekomen in het
ontwerpen dat ik daarin zeker door zal gaan.
CR jr: De kunststof kap van de cockpit,
dat ontwerp gebruiken we nu al jaren.
CR jr: Met het mooiste ontwerp ben ik nu bezig: The
Glass Cockpit. De metertjes van 25 verschillende
instrumenten worden daarin weergegeven op drie
grote beeldschermen.
CR jr: Een combinatie van beide. Evenwicht is belangrijk
maar de immense kracht van een Boeing is prachtig.
CR jr: Ik heb grote bewondering voor de Fiat 500.
Heel complex, maar zo gracieus!
CR jr: Lucht, hoewel ik ook heel graag auto rijd.
Nieuwe vestiging Cadmes in Almelo
Stodt, hogescholen en universiteiten.
Wij zijn namelijk de eerste en
enige Preferred Educational
Reseller voor Solidworks voor de
Benelux.”
Het kantoor in Almelo is ook het
toneel van één van de zeven
Cadmes-klantendagen in het
najaar (zie artikel op pagina 12).
Adres: Cadmes Almelo,
Bedrijvenpark Twente 305,
Kantoor 255, 7602 KL ALMERE

Deloitte: Procesoptimalisatie beste wapen tegen concurrentie
Om concurrerend te
kunnen zijn met
lagelonenlanden zullen
bedrijven hun
processen moeten
optimaliseren. Een
groot deel van de
ondernemingen in de
maakindustrie wil dat
de komende jaren
gaan doen. Dit blijkt uit
onderzoek van Deloitte
onder 178 bedrijven in
deze branche. Het
Belgische technologiebedrijf
Melotte werkt al
jaren samen met
Cadmes om zo efficiënt
mogelijk CAD/CAM in
te zetten.
Niet bang zijn
Uit het onderzoek ‘Made in
Holland VI’ dat het accountancy-
en consultancybureau
Deloitte eind vorig jaar heeft gehouden,
blijkt dat tweederde van de
respondenten de productieprocessen
wil optimaliseren om concurrerend
te blijven. Deloitte doet dit
onderzoek jaarlijks om de situatie
van de Nederlandse maakindustrie
in kaart te brengen, opdat het
bedrijf zelf beter in staat is goede
adviezen te geven. Aan het onderzoek
– dat eind 2007 is gehouden
– namen 178 maakbedrijven deel.
Dat tweederde van de ondervraagden
streeft naar procesoptimalisatie
noemt Deloitte ‘toch wel een verrassende
uitkomst’. “Het geeft immers
aan dat een groot deel van de
ondervraagde ondernemers van
mening is dat de mogelijkheden
voor een zo efficiënt mogelijke productie
nog niet volledig zijn benut.
En dat terwijl de druk hierop toch al
langer bestaat.”
Besparing operationele kosten
Het valt niet mee op te boksen
tegen bedrijven die veel lagere
loonkosten kennen. Vandaar dat de
afgelopen jaren veel werk van
Nederlandse industrieën is uitbesteed
naar vooral Midden- en Oost-
Europa, en China. Dit leidt evenwel
niet tot efficiëntie bij de uitbestedende
bedrijven zelf, en de verwachte
kostenbesparing valt vaak tegen.
Ook dat is onderzocht. De doelstelling
voor verplaatsing van bedrijfsactiviteiten
was bij 82 procent de
verlaging van de operationele
kosten. Van deze groep zegt 43
procent dat die doelstelling is
gehaald. Een andere doelstelling is
het bereiken van nieuwe afzetmarkten
(75 procent); (gedeeltelijk)
gehaald door 35 procent. Een betere
toegang tot goedkopere leveranciers
is voor 73 procent het doel;
gehaald door 36 procent. (De totalen
komen boven de 100 procent
uit, omdat ondernemingen meerdere
doelstellingen tegelijk kunnen
hebben.)
Bovenaan de prioriteitenlijst blijft
evenwel nog steeds staan: besparing
op de operationele kosten. Dat
blijkt soms dusdanig tegen te vallen
dat bedrijven hun activiteiten
weer terughalen. Een lagelonenland
is trouwens een relatief
begrip. In India en Oost-Europa
ziet men de lonen ook stijgen.
Meer is te verwachten van creatief
ondernemerschap. Bijvoorbeeld
op het gebied van bestrijding van
het tekort aan kundig personeel
in eigen land. Een
groep bedrijven in de regio
Eindhoven onderzoekt de
mogelijkheden om samen
te werken bij de inrichting
van een werknemerspool.
Dit biedt voordelen
voor werkgevers en werknemers.
Op die manier
‘delen’ de bedrijven personeel
met elkaar. En de werknemers
doen ervaring op in
meerdere omgevingen.
R&D in eigen land
Er is, zo concludeert
Deloitte, wel een
trendbreuk waarneembaar
in de
Nederlandse
maakindustrie.
Het aandeel van
de Nederlandse
productieactiviteiten
is gestegen ten opzichte
van het voorgaande jaar.
En de belangrijkste focus voor groei
betreft de activiteiten in Nederland.
De respondenten geven aan dat ze
de komende twee tot vijf jaar de
productie en R&D in Nederland
sterker willen laten groeien dan de
productie en R&D wereldwijd. Dat
neemt niet weg dat het buitenland
helemaal uit het gezichtsveld verdwijnt.
Vooral in de machine- en
apparatenindustrie is men nog druk
bezig om activiteiten te verplaatsen
(52 procent ten opzichte van het
gemiddelde van 33 procent). Een
probleem is evenwel de bescherming
van intellectueel eigendom.
Hiervoor zouden betere regelingen
moeten komen.
Voor het versterken van het concurrerend
vermogen richt de maakindustrie
zich voornamelijk op het
optimaliseren van de productieprocessen,
product- en procesinnovatie,
en kwaliteit en flexibiliteit.
Optimalisatie
van bedrijfsprocessen
en het vinden
van de juiste
(niche)afzetmarkt
zijn de belangrijkste
wapens van de maakindustrie
om zich een
eigen plek op het wereldtoneel
toe te eigenen.
‘Near-to-net shape’
De Nederlandse situatie is duidelijk.
Maar hoe is deze situatie in
België? Het Belgische Melotte ontwikkelt
en produceert innovatieve
productoplossingen met ‘near-to-net
shape manufacturing’-technologieën
en is wereldwijd actief. De
marktomstandigheden voor dit
bedrijf blijken nauwelijks af te wij-
10 CADMESSENGER • NAJAAR 2008

ken van die voor de Nederlandse
maakindustrie.
Algemeen directeur Mario Fleurinck:
“Wij verkennen sinds 2004
actief de ‘near-to-net shape manufacturing’-technologieën
(NTNM).
‘Direct digital manufacturing’
(DDM) past binnen de strategische
diversificatie van de onderneming.
Wij beschouwen dit als een innovatieve
aanvulling op het bestaande
uiterst nauwkeurige productieapparaat.”
NTNM betekent overigens
dat het eerste ontwerp
van een product
een vorm heeft die heel
dicht bij het eindresultaat
zit.
Hij vertelt dat
Marktinformatie..
voor de tijger
Melotte van begin af aan een internationaal
netwerk heeft opgebouwd
en ondertussen al mooie referenties
kan voorleggen. “Wij zijn in staat
‘selective laser melting’, ‘direct metal
‘Behalve DDM is
‘magnesium
molding’ één van
onze belangrijkste
kennisdomeinen’
deposition’ en ‘electron beam melting’
te combineren met geavanceerde
‘component finishing’-technologiën
en onderscheiden ons daardoor
zowel met het complete aanbod als
met NTNM-technologieën.”
Melotte biedt tevens aanverwante
diensten als ‘reverse engineering’
en modelleren, FEA (finite ele-
ment analysis), laserscanning,
optisch meten en thermodynamische
analyses. Melotte heeft zo’n
tachtig ‘direct digital manufacturing’
(DDM)-projecten gerealiseerd en is
daarmee een van de actiefste spelers
op de DDM-markt. Het bedrijf
heeft specifieke kennis opgedaan
op het vlak van NTNM- en DDMproductietechnologieën
in metalen,
met titanium, inconel, kobalt,
chroom, keramische metalen,
gereedschapsstaal en aluminium als
speerpunten. De internationale
markt vraagt een dergelijke diversificatie
en specialismen.
Totaaloplossingen
“Wij zijn de afgelopen jaren
gegroeid van een gespecialiseerde
matrijzenbouwer naar een internationaal
technologiebedrijf met veel
aandacht voor ‘digital manufacturing’,”
vertelt Fleurinck. “We hebben
onze focus verlegd en we denken
nu, in tegenstelling tot vroeger,
in termen van totaaloplossingen.
Behalve ‘direct digital manufacturing’
is ‘magnesium molding’ één
van onze belangrijkste kennisdomeinen.”
Fleurinck zegt dat het economische
landschap sterk aan het wijzigen is
onder invloed van sterk wisselende
prijzen voor primaire grondstoffen
en de beperkte invloed van Europa
op de prijsvorming. “Lichtgewicht
oplossingen, energiearme productietechnologieën
en hybride productconcepten
geven vorm aan
interessante nieuwe markten, en
verplichten ondernemers om hun
ADVERTENTIE
bestaande operationele omgeving
eens goed tegen het licht te houden
en te spiegelen aan die eerder
genoemde ontwikkelingen. In het
huidige tijdgewricht gaat het erom
maximale operationele toegevoegde
waarde te leveren met een zo
gering mogelijk gebruik van primaire
grondstoffen en energie.”
Vaste partner
”Wanneer men van digitaal model
naar productoplossing gaat in een
geautomatiseerde omgeving, dan
is het gebruik van CAD/CAM
essentieel,” stelt Fleurinck. “Voor
de ‘component finishing’-technologieën
(downstream activities)
gebruiken wij geavanceerde compleetbewerkingsmachines.
Wij
verwerken jaarlijks zo’n vierduizend
opdrachten, meestal prototypes
en kleine series. Het gevolg is
dat elk jaar ongeveer zeventigduizend
onderdelen de fabriek verlaten.
Voor vijfenvijftigduizend
onderdelen geldt een tolerantie
onder de 5 μm. Tegenwoordig zitten
de NTNM-technologieën in
een tolerantiebereik dat nog niet
volledig aansluit bij onze productnauwkeurigheden.
Deze onderdelen
worden via de CAM-afdeling
voorbereid op manarme uiterst
nauwkeurige afwerking.” Cadmes
is al vele jaren de vaste partner
van Melotte op het vlak van CAMprogrammeren.
Melotte beschikt
over twaalf CAD/CAM-medewerkers
die samen instaan voor het
programmeren van ongeveer 35
NC-machines.

Exere zet AutoCAD-materiaal om naar SolidWorks
Klantendagen...
SolidWorks komt naar je toe dit najaar!
In plaats van één centrale klantendag
organiseert Cadmes vanaf 1 oktober
zeven regionale evenementen.
“Focus en individuele aandacht voor de
bezoeker zijn dit jaar de kernwoorden
van onze klantendagen,”
stelt Gerbert Thelissen,
directeur bij Cadmes.
Data Cadmes-klantendagen
het enorme aantal bezoekers
van onze jaarlijkse klantendag
“Vanwege
hebben we dit keer besloten om
meerdere regionale evenementen te organiseren,”
verklaart Gerbert Thelissen de nieuwe
opzet. “Zo is het makkelijker voor alle bezoekers
om langs te komen; de locaties zijn
immers in de buurt en je kunt kiezen uit meerdere
data. Door het grote aantal partners en
DATUM LOCATIE ADRES AANVANG
01-10-2008 Donkervoort Automobielen Pascallaan 91 09:30 uur
8218 NJ, Lelystad
02-10-2008 Vanderlande Industries Vanderlandelaan 2 09:30 uur
5466 RB, Veghel
07-10-2008 Donkervoort Automobielen Pascallaan 91 09:30 uur
8218 NJ, Lelystad
08-10-2008 Cadmes Almelo Bedrijvenpark Twente 305 09:30 uur
Kantoor 255, 7602 KL, Almelo
09-10-2008 Holmatro Industrial Equipment Zalmweg 30 09:30 uur
4941 VX, Raamsdonkveer
15-10-2008 Kinepolis Eeuwfeestlaan 20 09:00 uur en
1020 Brussel, België 13.00 uur
04-11-2008 Ibis Hotel Route de Trèves 09:00 uur en
L-2632 Findel, Luxembourg 13.00 uur
klanten te verdelen over zes locaties kunnen wij
als team meer aandacht besteden aan de individuele
bezoekers en daardoor de klantendagen
nog beter benutten. Meer focus dus.”
Programma en locaties
Vaste prik in het programma is natuurlijk een
overzicht van de nieuwe functies en mogelijkheden
van SolidWorks, versie 2009. Verder zijn
er presentaties van aanverwante producten,
zoals Simulatie (COSMOS), PDM (datamanagement)
en 3DVIA, en worden er rondleidingen op
een aantal locaties gegeven.
“In het verleden zochten we altijd locaties uit die op
de een of andere manier aan ons bedrijf gerelateerd
waren. We zaten al eens in het spoorwegmuseum
en vorig jaar was het luchtvaartmuseum
in Lelystad aan de beurt. We hebben
dit keer enkele mooie locaties kunnen regelen
bij klanten en relaties met wie we erg nauw
samenwerken: Donkervoort in Lelystad,
Vanderlande in Veghel en Holmatro in
Raamsdonksveer, Het Kinepolis in Brussel en het
Ibis Hotel in Luxemburg. De laatste locatie is ons
nieuwe kantoor in Almelo. Bezoekers in Almelo kunnen
- naast het reguliere programma - ook rondkijken
in deze nieuwe vestiging.”
Voor meer informatie:
Tel. +31 73 645 62 22
Tel. +32 9 222 2323 www.cadmes.com
Van oude naar nieuwe data
Wie overstapt van bijvoorbeeld
AutoCAD naar SolidWorks zit
nog met een berg oude tekeningen
die zouden moeten worden
overgezet naar het juiste
bestandsformaat. Vaak ontbreekt
daarvoor de menskracht.
Exere heeft zich gespecialiseerd
in dergelijke conversies.
Werken met SolidWorks
3D scheelt een onderneming
veel tijd. Toch
zijn er nog veel bedrijven die
opzien tegen de overstap. Vooral
omdat ze nog vrijwel dagelijks
werken met AutoCAD-materiaal,
wat dan allemaal zou moeten worden
omgezet. Dat moet allemaal
handmatig gebeuren; in Nederland
liggen de mensen die dat
kunnen niet voor het oprapen. In
India ligt dat anders. Van de
bevolking van 1,2 miljard zijn er
17 miljoen met een ingenieursdiploma
op zak of met uitstekende
ICT-vaardigheden.
Dat heeft het bedrijf Exere uit
Valkenswaard op het idee gebracht
om het conversiewerk uit te besteden.
“We doen dat naar India, Rusland
en Mexico,” zegt Joey Wils, contactpersoon
van Exere. “Wij kunnen dergelijke
conversieslagen zo twee tot
drie keer goedkoper uitvoeren.”
Eigen systeem PDM
Het voordeel voor Nederlandse
bedrijven is volgens Wils dat zij
een Nederlandstalig aanspreekpunt
hebben, en dat Exere de juiste
contacten heeft in India, Rusland en
Mexico. “Wij hebben een eigen
systeem ontwikkeld voor productdatamanagement,
en we staan
garant voor de kwaliteit van het
werk dat we leveren. Alle projecten
worden meerdere malen gecontro-
leerd, zowel op locatie als hier in
Nederland door de projectmanager
van de klant. Als het werk terugkomt,
gaan wij eerst na of alles
goed is verlopen voordat we het
naar de klant terugsturen.”
Wils vertelt dat zijn bedrijf nauw
samenwerkt met Cadmes, bijvoorbeeld
aan het projectmanagementportal-systeem.
“Onze klanten kunnen
via het portal zelf bijhouden
hoe het er met hun project voorstaat,”
aldus Wils.
Hij zegt dat het conversiewerk vaak
een eerste stap is van een samenwerking
met klanten. “Want wij
doen meer. Er is sprake van een
doorgroeipad; wij zorgen bijvoorbeeld
voor detailengineering en
werken varianten uit op bestaande
tekeningen. Al het tekenwerk waar
een bedrijf zelf niet aan toekomt,
kunnen wij verzorgen. Denk bijvoorbeeld
aan het omzetten van
Joey Wils (midden), met medewerkers
uit India V. Madhav (links) en
M. Sririam (rechts)
calques naar digitale bestanden.”
Exere heeft in uiteenlopende branches
klanten, variërend van acht tot
vierduizend werknemers.
12 CADMESSENGER • NAJAAR 2008

Het maken van producten op klantspecificatie
is vaak noodzakelijk maar kostbaar.
Veel producerende bedrijven doen aanpassingen
aan producten om aan wensen van
klanten tegemoet te komen. Toch worstelen
veel bedrijven met de hoeveelheid werk en
doorlooptijd die met deze klantspecifieke
orders gepaard gaan. Om de kosten voor
het aanbieden, ontwikkelen en produceren
van deze producten onder controle te houden,
is een hoge mate van configureerbaarheid
van de producten vereist. TactonWorks
biedt hierbij uitkomst.
De meeste producenten zijn zich ervan
bewust dat er mogelijkheden zijn om het
maken van offertes en orderstuklijsten te
stroomlijnen. Dit kan door middel van een productconfigurator,
of sales-configurator, zoals dit vaak in
de context van verkoop wordt genoemd. Een aantal
bedrijven past ook al een dergelijke configurator
toe, al dan niet gekoppeld aan het ERP-systeem.
Ondanks dat besteden veel ontwikkelaars kostbare
tijd aan het steeds weer aanpassen van 3D
CAD-modellen voor een specifieke order.
Met TactonWorks is een productconfiguratie
voor SolidWorks beschikbaar, waarmee veel tijd
te besparen is, en dat het aanpassen van modellen
een stuk vergemakkelijkt. Een ontwikkelaar
hoeft minder bezig te zijn met het uitvoeren van
steeds dezelfde handelingen om een model op
klantspecificatie parametrisch te wijzigen. Hij
kan zijn tijd nu meer besteden aan het doorontwikkelen
van het product.
Hogere regeltaal
Het belangrijkst voor de implementatie van de
Tacton-configurator zijn de regels die bepalen
hoe een productvariant tot stand komt. Zodra
men in staat is om deze regels te beschrijven, is
het mogelijk om het configuratieproces te automatiseren.
Dit hoeft niet zo gecompliceerd te zijn
als vaak wordt gedacht. Het probleem in het verleden
was echter dat de gereedschappen die tot
dusver beschikbaar waren, gebruik maken van
een ‘regeltaal’ die erg lijkt op procedurele programmeertaal.
Excel is zo’n voorbeeld waarin
CADMESSENGER • NAJAAR 2008 13
TactonWorks...
TactonWorks, productconfigurator voor SolidWorks
Eenvoudig modellen aanpassen
de regels voor configuratie feitelijk wiskundige
algoritmes zijn die al vrij snel kunnen uitgroeien
tot een complex geheel. Ze zijn zonder additionele
hulpmiddelen moeilijk te doorgronden of te
onderhouden bij wijzigingen.
Voor ontwerpers is het belangrijk om zelf productregels
– ‘design rules’ – te kunnen opstellen
en te onderhouden. Tacton beschikt over een
‘hogere’ regeltaal waarmee ontwerpers in staat
zijn om productregels vast te leggen die veel
meer weg hebben van menselijke taal, waarmee
ze beter in staat zijn om regels voor klantwensen
om te zetten in technische producteigenschappen.
Tacton werkt veel meer dan andere systemen
in termen van voorwaarden waaraan een
producteigenschap moet voldoen in plaats van
de klassieke ‘if…then’-logica. Bijzonder is dat bij
incomplete invoer van randvoorwaarden of
opties, Tacton toch in staat is om een optimale
variant te berekenen, bijvoorbeeld op basis van
minimale prijs of gewicht. Een gevolg van deze
eigenschap van de ‘rules engine’ is dat veel minder
productregels hoeven te worden ingevoerd
dan gemiddeld bij andere configuratoren. Zo
kon bij een elektromotorfabrikant een regelset
worden teruggebracht van enkele tienduizenden
naar ongeveer honderd regels, terwijl het aantal
opties was toegenomen.
CAD-integratie
TactonWorks is geïntegreerd in SolidWorks. De
oplossing heeft sinds januari 2007 de status van
‘gold partner’, wat duidt op een maximale integratie.
Een gebruiker kan in SolidWorks gebruikmaken
van Tacton. Bij opening van een uitgangssamenstelling
van het product laat Tacton in de
SolidWorks-propertymanager een set met opties
en parameters zien die kunnen worden gewijzigd
voor het product. De gebruiker kan ervoor kiezen
om bij elke wijziging het effect op het product te
zien, of op aanvraag het model te laten regenereren
(afhankelijk van de omvang van het product).
Tacton zal altijd real-time de invoer controleren en
bij een mogelijk conflict aangeven welke mogelijkheden
de gebruiker heeft om toch de gewenste
optie door te voeren.
Een andere mogelijkheid is om de configuratie
van de modellen in de achtergrond te laten
plaatsvinden met TactonWorksServer. In dat
geval is het mogelijk via het web te configureren,
terwijl de modellen worden aangepast met
Er hoeven veel minder
productregels te worden
ingevoerd
SolidWorks op de server. Output in de vorm van
eDrawing, SolidWorks file, STEP, DXF, PDF, enzovoort,
kan dan worden aangeboden via download,
of per e-mail worden verstuurd.
Stapsgewijze invoer
Hoewel de uiteindelijke verandering in de organisatie
groot zal zijn, is Tacton toch met kleine
stappen in te voeren. In principe zou een kleine
groep gebruikers al snel profijt kunnen hebben
van het interactief configuren van SolidWorksmodellen.
Je zou kunnen starten met modulaire
onderdelen van machines. Als een groot gedeelte
van de SolidWorks-modellen geschikt
gemaakt zijn, kan de configuratie ook worden
uitgevoerd via een web-interface door ander
personeel dan de ontwikkelaars.
Ook zou je kunnen starten met de abstracte productopbouw
en hiervoor de productregels vastleggen.
Er zijn dan nog geen SolidWorks-modellen
beschikbaar die voldoen aan de – mogelijk nieuwe
– productlogica, maar in de verkoop kan al
wel met de productregels op commercieel niveau
worden gewerkt. In tweede instantie kunnen dan
de details worden uitgewerkt en verwerkt worden
in geoptimaliseerde SolidWorks-modellen.
Koppeling met PDM en ERP
TactonConfigurator en TactonWorks kunnen
samenwerken met PDM en ERP. In PDM
(SolidWorks Enterprise PDM of SmarTeam) zijn
de uitgangsmodellen en regelsets te beheren,
en, als deze moeten worden bewaard, ook de
geconfigureerde modellen en tekeningen. Met
name op de uitgangsmodellen en regelsets is
een goed versiebeheer wenselijk. Via de koppeling
met ERP kan, al dan niet via PDM, gebruik
gemaakt worden van bestaande artikelgegevens
en kunnen stuklijsten worden doorgegeven.

MASTERCAM TIPS
VERBORGEN OPTIES EN TEKSTEN OP VLINDERS
TIP 1 Snel een boorpatroon aanmaken
In veel dialoogvensters van Mastercam zitten verborgen
opties, zoals ook bij het dialoogvenster Drill Point Selection.
Door het pijltje linksboven in de hoek aan te klikken worden
de verborgen opties beschikbaar en
is heel eenvoudig een boorpatroon
(array of steekcirkel) te genereren. In
onderstaand plaatje een voorbeeld
van acht gaten op een steekcirkel van
200 mm. Na het invullen van de
parameters heeft Mastercam alleen
nog het centerpunt van de steekcirkel
nodig. Dit kan eenvoudig in het tekenscherm
worden aangeklikt.
Na het bevestigen van de parameters komt het vertrouwde
‘drillparameters’-scherm naar voren en is de boorcyclus op
de gebruikelijke manier te voltooien.
TIP 2 Tekst of curves uitrollen op een cilinder
Bij meerassige machines wordt steeds meer tekst gegraveerd
op cilindervormige oppervlakken. Mastercam heeft
voor het creëren van de benodigde geometrie een speciale
functie, genaamd XForm Roll.
De basisgeometrie kan getekend worden in het platte vlak,
waarna met XForm Roll de geometrie geprojecteerd kan
worden naar een op te geven cilinderdiameter.
Na selectie van de gewenste geometrie moeten parameters
voor diameter, starthoek en rotatie-as worden ingevoerd,
waarna Mastercam de geometrie netjes uitrolt over de ingegeven
cilinder. Het resultaat ziet er dan als volgt uit:
Tips & Tricks...
TIP 3
Een gebogen veer maken
Begin met een schets (sketch) die
het gebogen pad van de veer aangeeft.
Teken een kort lijnstukje in
een tweede schets waarvan een
van de eindpunten de diameter
(binnen- of buitendiameter)
bepaalt. De truc is: creëer een
swept surface met als orientation/
twist type ‘twist along path’.
Vervolgens een ‘reference plane’
normal to op één van de uiteinden van het zojuist gemaakte oppervlak dat gaat dienen
als schetsvlak voor het doorsnedeprofiel van de veer (cirkel). Tenslotte een ‘swept
boss/base’ van het profiel met als ‘path’ de ‘edge’ van het gedraaide oppervlak.
TIP 4 ‘Sweepen’
met een ‘body’
Eigenlijk een ‘what’s new’
van SolidWorks 2008,
maar makkelijk over het
hoofd te zien: Een ‘swept
cut’ waarbij een ‘body’ in
plaats van een ‘sketch’
langs een pad wordt getrokken.
Maak een helix en
gebruik deze als pad voor
de swept cut, kies hierbij
voor de optie ‘solid sweep’.
Delete de tool-body middels
het feature ‘delete body’ en
optioneel een ‘circular pattern’
om de groef aan
beide kanten te verkrijgen.
SOLIDWORKS TIPS
HANDIG WERKEN MET SOLIDWORKS
Gesponsord door:
TIP 5 Schaduw op foto
Een weergave van uw model met een foto als achtergrond is leuk, maar wordt nog
mooier als het model een schaduw werpt op de virtuele vloer/tafel of grond van de
foto. Om dit te verwezenlijken
dient u in de
‘scene’-functie van
PhotoWorks bij het tabblad
‘room’ voor een
‘shadow floor’ te kiezen
en deze op visible
te zetten. Plaats één of
enkele lampen voor het
schaduweffect. Vergeet
niet bij de ‘light’-instellingen
aan te geven
dat de lamp schaduw
moeten geven.
MELD ONS UW TIPS & TRICKS
KENT U TIPS DIE VOOR DE LEZER VAN CADMESSENGER NUTTIG ZIJN?
STUUR UW TIPS & TRICKS (MAX. 100 WOORDEN PER TIP) NAAR TIPS@CADMES.NL
DE BESTE INZENDINGEN WORDEN BELOOND MET EEN UITJE VOOR TWEE PERSONEN
14 CADMESSENGER • NAJAAR 2008

Sinds het voorjaar van 2008 werkt Cadmes
met een aantal gespecialiseerde partners
samen in het Cadmes Associated Partner
Programma. Door de krachten te bundelen
kan Cadmes zeer specialistische kennis bij
klanten inzetten. De partners maken op
hun beurt gebruik van de schaalgrootte
van Cadmes, en kunnen bovendien ook
elkaars expertise bij klanten inzetten.
Het Cadmes Associated Partner Programma
(CAPP) is een initiatief van Cadmes waarbinnen
wordt samengewerkt met een aantal
gespecialiseerde partners die diensten leveren die
aanvullend zijn op wat Cadmes zelf al doet.
Gerbert Thelissen, directeur van Cadmes legt uit:
“Het belang daarvan is dat we voor de klant een
breder palet hebben dan dat wij zelf kunnen aanbieden.
Wij krijgen vaak vragen naar specifieke
kennis en ondersteuning die niet onze kernactiviteit
zijn. Om toch de beste kwaliteit te kunnen garanderen
werken we nu met enkele partners formeler
samen.” De verantwoordelijkheden van de partners
zijn in een convenant vastgelegd waardoor altijd
duidelijk is wie welke taak moet oppakken.
Facturering verloopt geheel naar wens van de klant,
centraal via Cadmes of direct via de CAPP-partner.
Partners
Robert Kapers van KapersCADCAM is al acht jaar
specialist op het gebied van CAM-toepassingen:
“Wij hebben veel ervaring met CAMWorks, een
systeem dat Cadmes sinds maart dit jaar in het
portfolio heeft. Voor ons biedt de samenwerking
vooral schaalvergroting via Cadmes, en wij kunnen
per direct implementaties voor Cadmes verzorgen.
Daarnaast zijn we ook specialist in
CADMESSENGER • NAJAAR 2008 15
CAPP...
Cadmes Associated
Partners: samen sterk
Breder aanbod voor
klant door samenwerking
FOTOGRAFIE BAS DE MEIJER
DNC-systemen voor de productieomgeving. Ook
daarin zijn we inzetbaar voor Cadmes.”
SCA Engineering is partner op het gebied
SolidWorks. Michiel Stuip van SCA: “Onze
expertise ligt in het gebruik van SolidWorks bijvoorbeeld
binnen Engineering en R&D-omgevingen.
Wij leren gebruikers zo efficiënt mogelijk
om te gaan met de software zodat ze sneller
kunnen werken, en minder fouten maken.
Daarnaast richten wij ons op PDM-projecten.”
De derde partner binnen CAPP is SuperInPlastic,
op gebied van simulaties. Willem Super: "Onze
focus ligt op productmanagement. We combineren
structurele ontwerptechnieken als design for
six sigma, innovatietechnieken als TRIZ en computersimulaties
als SolidWorks Simulation en
SolidWorks Flow Simulation om een nieuwe
generatie producten 'first time right' en aanzienlijk
verbeterd te ontwerpen. We zijn door CAPP
veel beter toegankelijk voor ontwerpteams die
gebruik willen maken van onze expertise."
ADVERTENTIE
V.l.n.r.: Gerbert Thelissen (Cadmes), Michiel Stuip
(SCA Engineering) en Robert Kapers (KapersCADCAM)
Praktijk
Sinds de start van het programma zijn er al
diverse gezamenlijke projecten uitgevoerd.
Michiel Stuip: “SCA is recent aangesloten bij
het CAPP, maar toch hebben we al een aantal
PDM-projecten gedraaid. Zowel voor de
klanten als voor ons is dat heel goed verlopen.”
KapersCADCAM is een partner van het eerste
uur: “We hebben enkele projecten samen met
Cadmes gedaan. We merken nu dat de samenwerking
steeds beter begint te draaien.” Ook
SuperInPlastic heeft binnen het CAPP al diverse
projecten gedaan: "Voor een producent van
gaskleppen hebben we de capaciteit van hun
product geoptimaliseerd. We hebben een achttal
parameters gevarieerd en doorgerekend
met SolidWorks Simulation. In korte tijd konden
we zo’n zestig varianten anlyseren en aantonen
dat een verbetering van 20 procent haalbaar
is.

Nieuwe gezichten
Winand Lichtenberg Functie CAD/
PDM Consultant Winand heeft na zijn
studie aan de Windesheim PTH in Zwolle
eerst bij twee andere 3D CAD-resellers
gewerkt, waarna hij bij een groot bedrijf
als CAD-applicatiebeheerder aan de slag
ging. Werken bij Cadmes vond hij een goede kans om
door te kunnen groeien. Op 15 augustus 2008 is hij
begonnen als CAD/ PDM Consultant, gespecialiseerd in
PDM-systemen waaronder SolidWorks Enterprise PDM. In
zijn vrije tijd gaat hij graag mountainbiken en stijldansen.
Abdel Bachir Functie Application
Engineer Abdel werkt voor Cadmes in
Gosselies in Franstalig België. Na zijn
opleiding tot industrieel engineer in de
Elektromechanica heeft hij als ontwerper
(met SolidWorks) bij een mechanisch constructiebedrijf
gewerkt. Hij heeft dus veel praktische ervaring.
Abdel is 34 jaar oud, getrouwd, en heeft een zoon.
Zijn speciale hobby is muziekinstrumenten ontwerpen en
vervaardigen.
Alex Huijser Functie CAD/ PDM
Consultant Alex is op 1 augustus 2008
begonnen als CAD/ PDM Consultant.
Hiervóór heeft hij zeven jaar gewerkt als
tekenaar/constructeur en één jaar als interne
auditor bij een bedrijf in de vliegtuig- en
defensie-industrie. Hij heeft werktuigbouwkunde gestudeerd
aan de HTS in Rotterdam, richting Ontwerpen en
Produktie. Met zijn vriendin heeft hij net een huis gekocht,
en zijn vrije tijd besteedt hij graag aan muziek maken in
zijn studio en uitgaan.
Industrieel ontwerper Rob Wolkers
heeft met zijn extravagante ontwerp
‘Burton Elementz’ de Design Contest 2007 van
SolidWorks gewonnen. SolidWorks koos het
ontwerp in maart dit jaar uit een groot aantal
internationale inzendingen.
Kort nieuws...
DATA WORKSHOPS EN DEMONSTRATIES
SolidWorks NL, Den Bosch:
2 oktober, 6 november, 4 december
SolidWorks NL, Almelo:
19 november, 14 januari ‘09
SolidWorks B, Gent: 9 oktober,
6 november, 4 december
SolidWorks B, Gosselies:
6 november, 11 december
SolidWorks Enterprise PDM: 30 oktober
(Den Bosch), 18 november (Almelo)
27 november (Gosselies)
SolidWorks Simulatie: 30 oktober
(Den Bosch), 18 november (Almelo),
17 december (Gosselies)
3DVIA Composer, Den Bosch: 29 oktober
Mastercam, Den Bosch: 3 oktober,
12 december
Cimatron MoldDesign, Den Bosch:
29 oktober
Overzicht van trainingen
Een goede training is het halve werk
en vormt de basis van het succes van
onze producten. Cadmes organiseert
maandelijks (vervolg)trainingen in
Nederland en Belgie voor de
oplossingen die wij bieden in CAD,
CAM, PDM en CAE. Trainingen die
wij geven zijn o.a. alle SolidWorkstrainingen,
SolidWorks Simulatie,
Cimatron (diverse modules),
Mastercam en diverse PDM-trainingen
zoals DBWorks, SolidWorks Enterprise
PDM en SmarTeam. Voor data van -of
informatie over- de trainingen en workshops,
verwijzen wij u ook naar onze
website www.cadmes.com
U kunt ook een e-mail sturen aan
info@cadmes.nl of info@cadmes.be
Cadmes Nederland: Australiëlaan 8, 5232 BB ’s-Hertogenbosch
Bedrijvenpark Twente 305, Kantoor 255, 7602 KL Almelo
Cadmes België: Derbystraat 23C, 9051 Gent /
Avenue Georges Lemaïtre 22, 6041 Gosselies
SAVETHEDATE
SolidWorks 2009 RoadShow
LELYSTAD, RAAMSDONKVEER, VEGHEL, ALMELO, BRUSSEL EN LUXEMBURG
VANAF 1 OKTOBER SCHRIJF NU IN OP WWW.CADMES.COM!
Rob Wolkers wint SolidWorks-prijs
Ontwerper Rob Wolkers is tot twee keer toe met zijn neus in de prijzen gevallen
met zijn Burton Elementz-ontwerp. Vorig jaar won hij al de ontwerpwedstrijd
van autoproducent Burton zelf (hoofdprijs: een heuse Burton) en onlangs veroverde
hij met een iets aangepaste versie de ‘First Prize’ in de internationale Design
Contest 2007 van SolidWorks. Hij moest daar alleen de ‘Grand Prize’-winnaar voor
zich dulden. Dit keer sleepte Wolkers een prachtige laptop in de wacht die helemaal
SolidWorks-gecertificeerd is. Bovendien ontving hij een upgrade van zijn Professional
Licentie tot een Premium Licentie. De Burton Elementz is een auto die ontworpen is op
het onderstel van een Citroën 2CV. Met de Elementz-carrosserie van Wolkers is dat
‘lelijke eendje’ omgetoverd tot een prachtige zwaan. Wolkers werkt al vijf jaar als professioneel
ontwerper met SolidWorks.
Uitgangspunt
“Het ontwerp heb ik eigenlijk in mijn vrije tijd gemaakt, als hobby. Ik werkte op dat
moment bij Naber Plastics in Waalwijk. Inmiddels ben ik fulltime als freelancer aan
de slag.” Op de vraag of het ontwerp zijn ‘droomauto’ is zegt Wolkers: “Ach,
wat is een droomauto. Het moest vooral mooi worden en aan de eisen van
de ontwerpwedstrijd voldoen. Voor het ontwerp kregen we de tekening van
de werkelijke motor plus bodemplaat aangeleverd als uitgangspunt. Dat 2CVonderstel
is natuurlijk niet supersportief, vandaar dat ik gekozen heb voor
een licht en open ontwerp. Maar het is natuurlijk een fraaie cabrio-raceauto
geworden.” Gaat deze Burton Elementz in productie? “Nee, dat denk ik niet,”
zegt Wolkers lachend. “Ik heb wel begrepen dat er voor een nieuwe elektrische
Burton wellicht enkele elementen worden overgenomen. Maar het wordt zeker
geen één-op-één kopie.” Meer informatie: www.robwolkers.com
16 CADMESSENGER • NAJAAR 2008