PDF compleet - OTAR

Vakblad voor managers beheer en onderhoud infrastructuur
augustus, nummer 5/6
• Duurzaam hout: feiten en fabels
• Wat kan de boordcomputer?
• Oliebestrijding op de Noordzee
2010
Jaargang 91

Nailtra b.v. in Grou is sinds
1992 groothandel in hardhout.
De import van deze producten
verzorgen wij zelf, waarbij wij
alleen maar gebruik maken van
door ons speciaal geselecteerde
leveranciers uit Brazilië en
Kameroen. Ons hardhout is
geschikt voor velerlei
toepassingen.
De kracht van
Nailtra is de ruime
voorraad, die zorgt
voor een snelle levering.
Wij beschikken over een eigen
transportafdeling, waardoor
wij als geen ander in staat zijn
adequaat in te spelen op de
vraag uit de markt.
Daarnaast biedt Nailtra u een
ruim assortiment nagels, nieten
en hechtapparatuur: topkwaliteit
en altijd scherp geprijsd!
De Seize 7
9001 XT Grou
Tel. (0566) 62 28 55
Fax (0566) 62 28 66
info@nailtra.nl
Hardhout…
en hechttechniek…
Nailtra heeft altijd
dé oplossing
www.nailtra.nl H A R D H O U T | H EC H TTEC H N I E K
augustus, nummer 5/6
Dossier Duurzaam hout
2010
Duurzaam hout staat in de spotlight. Sinds dit jaar
moet de rijksoverheid duurzaam inkopen. Daarnaast
is onlangs, naast het vertrouwde FSC-keurmerk, ook
het PEFC-keurmerk goedgekeurd. Hoe gaan die twee
samen? Wat zijn de verschillen? En hoe kunt u uw eigen
inkoopbeleid verbeteren om verzekerd te zijn van duurzaam
hout? In deze special van Otar leest u er alles over.
De boordcomputer: vervanger
van wegkantsystemen?
Kunnen in-car computers de functie
van de signalering langs de weg
overnemen? Of is het daarvoor
nog te vroeg? Otar ging bij Rijkswaterstaat
en TomTom te rade.
Column Hans van der Togt
Hoe verschillend zijn
FSC en PEFC?
Houtimport uit goed
beheerd bos
Duurzaam bosbeheer
kwestie van lange adem
Paul van den Heuvel,
directeur VVNH
De directeur van de VVNH vertelt
over het belang van goede certificering
en de problemen waar de
branche nog tegen aanloopt.
4 12 42
11
18
24
28
Inkoop duurzaam hout,
van beleid naar praktijk
Actueel
Opleidingen
Carrièrepad
Agenda
Wie, wat, waar
32
17,39
41
49
50
52
Oliebestrijding op
de Noordzee
18
Grote olierampen zijn Nederland
gelukkig altijd bespaard gebleven.
Maar het komt regelmatig voor dat
schepen olie of chemische stoffen verliezen
door een ongeluk op zee of een
foutje tijdens werkzaamheden. Hoe is
Rijkswaterstaat hierop voorbereid?
Coverbeeld: Mark van Benthem, Probos
augustus 2010
3

De boordcomputer: vervanger van
wegkantsystemen?
Tekst: Sandra Krens
Verkeerslichten, borden, dynamische routepanelen langs de weg – op allerlei manieren krijgt het ver-
keer instructies. Maar zijn al die hardware systemen nog wel nodig? In-car computers zijn immers al
zover ontwikkeld dat ze de auto zelfs kunnen laten remmen bij het naderen van een file. Kunnen die
in-car computers dan niet de functie van de signalering langs de weg overnemen? Of is het daarvoor
nog te vroeg? Otar ging bij Rijkswaterstaat - Nederlands grootste wegenbeheerder - en TomTom - de
bekendste leverancier van in-car systemen - te rade.
4 augustus 2010 augustus 2010 5

De visie van Rijkswaterstaat
Ir. Marion Braams-de Groot
is medewerker van Staf
Directeur Generaal van
Rijkswaterstaat, afdeling
Informatievoorziening en zodoende
belast met het monitoren
van de mogelijkheden
van in-car systemen. Om
te beginnen hadden we het
Ir. Marion Braams van Rijkswaterstaat met haar over de taak die
Rijkswaterstaat heeft om
het verkeer op het rijkswegennet in goede banen te leiden.
Braams legt uit: “Tegenwoordig draait het er niet alleen om
om de weggebruikers zo snel mogelijk van A naar B te laten
komen, het is ook belangrijk dat zij betrouwbare informatie
krijgen over de totale reistijd. Oponthoud op een bepaald
punt telt immers minder zwaar als de voorspelde totale
reistijd nog steeds gehaald wordt. Niemand wil te laat komen
op een afspraak. Maar te vroeg aankomen is ook niet altijd
prettig. Daarom is het belangrijk dat je ervan op aankunt dat
de informatie over de reisduur goed is. Die betrouwbaarheid
verbeteren is een belangrijke missie van Rijkswaterstaat.”
Theorie versus praktijk
Nu is reistijdinformatie iets dat zich goed leent voor
communicatie via in-carsystemen, maar dergelijke systemen
bieden meer mogelijkheden. Zo kan de boordcomputer
de chauffeur een adviessnelheid geven als er een bocht
aankomt. Of sterker nog: de computer kan de auto – zonder
ingrijpen van de chauffeur – laten remmen, bijvoorbeeld als
de boordcomputer van een van de
voorgaande auto’s doorgeeft dat
die in een file is terechtgekomen. En
wat te denken van systemen die bij
een ongeval zelf de alarmcentrale
bellen? De huidige systemen zijn
tot veel in staat. Kunnen ze dan de
taak van onze huidige hardware
informatiesystemen langs de weg niet
gewoon overnemen?
Braams: “Zolang het gaat om een
systeem dat adviseert, maar waarbij
de weggebruikers zelf beslissen of
ze iets doen met dat advies, kun je je voorstellen dat zo’n
systeem snel van de grond komt. Maar als je verder wilt gaan
en bijvoorbeeld wilt dat de auto zelf het rempedaal indrukt – dat
is wel even wat anders. Natuurlijk, in theorie kan het. Maar als
een aantal ingenieurs tijdens een proef op een bedrijventerrein
bewijst dat er goed mee te rijden valt, wil dat zeggen dat je
ook je moeder ermee zou laten rijden? Er zit nog een enorme
ruimte tussen wat er theoretisch mogelijk is en wat daarmee
in de praktijk kan worden gedaan.” Ze denkt even na en
vervolgt: “Dat systeem dat de alarmdiensten belt, is een ander
voorbeeld van de discrepantie tussen theorie en praktijk. Want
over welk kanaal wordt het alarmtelefoontje uitgezonden? En
waar komt het terecht? Je moet immers wel zorgen dat er
‘Het zou juridisch
pas afdwingbaar
kunnen zijn als alle
verkeersdeelnemers
over de juiste middelen
beschikken, tot aan
scootmobielen en
scooters toe’
ook iemand luistert. En hoe weet je of je een ambulance moet
sturen of een brandweerwagen of misschien alleen politie?
Voordat zo’n systeem kan worden ingevoerd, is er nog veel
afstemming nodig, ook op Europees niveau. Hetzelfde geldt
voor de gebodsregels, zoals over de snelheidslimiet. Je
kunt je voorstellen dat je display de communicatie van die
regels aanvult. Maar die functie helemaal overnemen van
de reguliere signaleringssystemen, dat zit er voorlopig niet
in. Het zou juridisch pas afdwingbaar kunnen zijn als alle
verkeersdeelnemers over de juiste middelen beschikken, tot
aan scootmobielen en scooters toe.”
Iedere weggebruiker een boordcomputer
Maar de ‘gewone’ informatiefunctie dan? Is de huidige
generatie in-car computers nog niet zover dat die deze functie
kunnen overnemen van de bestaande, dynamische routeinformatiepanelen
en andere informatie-hardware die we
langs de weg vinden? Braams: “Ja natuurlijk. Het zal komen,
maar de grote vraag is: wanneer? Het antwoord hangt ook
hier af van de penetratiegraad van een systeem. Pas als
vrijwel alle voertuigen zijn voorzien van een boordcomputer
wordt algemene informatieverstrekking via dat systeem
haalbaar. Dat wil zeggen: mits er één systeem is. Want als
er verschillende systemen zijn, is het nog niet goed mogelijk.
Maar het is moeilijk om goede voorspellingen te doen over
hoe de boordcomputer zich zal ontwikkelen en wat het
acceptatiegedrag zal zijn. Je kunt het ook lastig onderzoeken
omdat mensen zich moeilijk kunnen voorstellen hoe iets eruit
ziet in de toekomst.”
Als voorbeeld noemt Braams de mobiele telefoon. “Toen die
nog in ontwikkeling was, werd er onderzocht of mensen dat
een goede vinding vonden. Het antwoord was veelal negatief.
Men was op dat moment volkomen
tevreden met de vaste plaats waar
de telefoon stond – aan een snoer en
naast de makkelijke stoel – en men
was bang dat een mobiel toestel snel
zoek zou raken. Dat het mobieltje
niet veel later zo’n enorme vlucht
zou nemen, had je aan de hand
van dat onderzoek dus niet kunnen
voorspellen. Zo is het ook met de
penetratie van de in-car systemen. Er
is van alles, maar mensen moeten het
ook nog kopen. Daar hebben wij als
RWS geen invloed op. Natuurlijk zou
het ministerie van Verkeer en Waterstaat de penetratie van een
systeem kunnen stimuleren – zoals VROM de installatie van
een roetfilter op vrachtwagens stimuleerde met een subsidie.
Maar zoiets is pas aan de orde als we zeker weten dat zo’n
systeem een optimale penetratiekans heeft en bijdraagt aan
de veiligheid en vlotte doorstroming van het verkeer.”
Voorlopig nog geen vervanging
Intussen houdt Rijkswaterstaat de ontwikkelingen scherp in
de gaten en worden alle mogelijkheden op hun bruikbaarheid
bekeken. Braams: “We bespreken ze met de bedrijvensector
en met andere overheden, ook op Europees niveau. Zoals
met dat in-car alarmsysteem bij ongevallen. We hebben
geconstateerd dat het technisch kan. maar of het ook wordt
gerealiseerd hangt af van de ontwikkeling en de penetratie
van een algemeen systeem. Op dit moment schatten we in elk
geval de kans op doorbreken het grootst voor de systemen
die de veiligheid in de auto zelf verbeteren, die bijvoorbeeld
WegKanTSySTeMen en hun ToeKoMST volgenS RWS
de afstand tot de voorganger in de gaten houden of piepen als
je over een streep gaat. Die systemen zullen hun weg naar de
auto’s wel vinden. Maar dat onze huidige wegkantsystemen
zich laten vervangen door de in-carsystemen, dat lijkt
voorlopig nog niet aan de orde.”
Welke systemen hanteert RWS op dit moment om de veiligheid en doorstroming van het wegverkeer te bevorderen?
En hoe ziet de toekomst van die systemen eruit?
Verkeerssignalering
De verkeerssignalering is er om de weggebruiker te informeren, adviseren, waarschuwen en instrueren, onder meer bij het naderen
van een file. De informerende functie kan op termijn worden overgenomen door ‘Advanced Cruise Control met Stop&Go’. Van
overname van de verkeerskundige maatregelen van verkeerssignalering is echter voorlopig geen sprake.
Dynamax
Met de dynamische routepanelen van het Dynamax-systeem krijgt het verkeer instructies over de snelheidslimiet, die verschilt
per situatie. Voordat deze instructies kunnen worden overgenomen door in-car apparatuur is het nodig dat alle auto’s over zulke
apparatuur beschikken. Bovendien moet juridisch zijn vastgelegd dat de snelheidsinstructie via een in-carsysteem mag worden
gegeven. Dit is voor 2020 waarschijnlijk nog niet het geval.
Verkeersregelinstallaties (VRI)
De belangrijke optische instructies die de verkeerslichten geven, zullen voorlopig niet kunnen worden overgenomen door
boordcomputers. Wel zou de in-car apparatuur de informatie- en waarschuwingsfunctie van VRI’s kunnen verbeteren.
Toeritdoseerinstallaties (TDI’s)
Met een TDI wordt de instroom naar de snelweg geoptimaliseerd door weggebruikers bij de toerit een instructie te geven. Ook
voor dit wegkantsysteem is het niet aannemelijk dat dit voor 2020 kan worden vervangen door in-car systemen, omdat die de
maatregelen en instructies niet met hetzelfde dwingende karakter kunnen overnemen. Wel zijn er systemen in opkomst die
een bijdrage leveren aan het optimaliseren van de instroom met routenavigatie en verkeersinformatie en het faciliteren van het
samenvoegen van het verkeer (bijvoorbeeld Safe Lane Change Manoeuvres).
Dynamische route-informatiepanelen (DRIPs)
Er zijn systemen in opkomst die over een jaar of vijf, zes geautomatiseerde verkeersinformatie met dezelfde kwaliteit kunnen
verstrekken als DRIPs (matrixpanelen boven de weg). Uitgangspunt is daarbij wel dat de penetratiegraad van intelligente
navigatiesystemen die via een on-line verbinding (bijvoorbeeld GPS) kunnen beschikken over actuele verkeersinformatie, blijft
stijgen. Dat echter de in-car systemen de functie van de DRIPs totaal zouden overnemen, wordt echter de eerste tien jaar niet
verwacht.
BermDRIPs
Vergeleken bij de drieregelige route-informatiepanelen boven de weg zijn bermDRIPs iets minder zichtbaar als er veel vrachtverkeer
op de rechter strook rijdt. Het omslagpunt waarbij nieuwe in-car systemen de communicatie van de verkeerskundige maatregel
met diezelfde kwaliteit uitvoeren, zal daarom voor bermDRIPs waarschijnlijk iets vroeger komen dan voor ‘gewone’ DRIPS. Maar
ook hier is een totale vervanging door in-car informatie de eerste vijf jaar nog niet in zicht.
6 augustus 2010 augustus 2010 7

De visie van TomTom
In 2007 is TomTom gestart
met het leveren van eigen
verkeersinformatie aan de
Personal navigation device
(PND)-klanten in Nederland.
In de beginfase was dit
alleen op basis van cellular
Floating Car Data (cFCD)
van Vodafone, aangevuld
george de Boer van TomTom met informatie van Verkeercentrum
Nederland (VCNL).
Al snel is dit uitgebreid met Floating Car Data (FCD) van
hun eigen klanten. Deze technologische informatie wordt
ondertussen geleverd aan klanten in zeven Europese landen.
Maar is er wel genoeg kritische massa om op basis van in-car
technologie verkeersinformatie te maken?
Vliegwiel
George de Boer, Sr. Manager Business Development bij
TomTom: “Het is een vliegwiel. We zijn altijd een voorstander
geweest van multi-sourcing waarbij meerdere bronnen
samengevoegd worden tot de beste informatie. Momenteel
wordt de data gebaseerd op anonieme gegevens van meer
dan 90 miljoen mobiele telefoons, journalistieke data van
overheden, meer dan 1 miljoen connected TomTom GPSapparaten
en meer dan 115.000 TomTom WORK track en
trace apparaten. De grootste bron van in-car data ter wereld.
Vooral de gegevens van de eigen systemen zijn van zeer
hoge nauwkeurigheid omdat deze met hoge frequenties
zeer nauwkeurige posities doorgeven aan ons datacenter.
En het mooiste van het systeem is misschien wel dat met
elke verkochte connected TomTom PND de kwaliteit van het
systeem beter wordt. Dat dit uiteindelijk leidt tot zeer goede
kwaliteit, blijkt wel uit de TÜV SÜD certificeringen, positieve
klantenreacties, onderscheidingen (zoals de ‘van A naar Beter
prijs’) en aandacht van de professionele industrie waaronder
de kritische automotive markt.
De Boer vertelt dat de verkeersinformatie aanvankelijk
alleen aan de eigen klanten werd geleverd. “Maar sinds
begin vorig jaar worden er ook derde partijen bij betrok-
ken. Dit jaar zijn de ontwikkelingen verder uitgebreid. De
eerste voorbeelden daarvan zijn bijvoorbeeld de levering
van verkeersinformatie aan online partijen zoals Geenfile.nl
van GeenStijl, narrow casting in pompstations en fileinformatie
op Radio 538.”
Remmende voorsprong
De Boer vertelt dat er nog geen informatie wordt uitgewisseld
met de overheden in Nederland. “Ze willen wel, maar zijn nog
steeds wat terughoudend. Dit komt vermoedelijk door ‘de
wet van de remmende voorsprong’. Op Europees niveau en
misschien wel wereldwijd, loopt Nederland voorop op het
gebied van ITS. Door de relatief hoge penetratiegraad van
lussen in het Rijkswegennetwerk (meer dan 25 procent, red.),
lijkt de behoefte aan extra informatie van een partij als TomTom
op het eerste gezicht niet nodig. Als je echter bedenkt dat
er nu slechts 2.500 kilometer wordt bemeten en TomTom al
een dekking heeft over meer dan 20.000 kilometer, dan is er
zeker ruimte voor aanvulling.” Hij denkt even na en vervolgt: “
Daarnaast is het doel om met de toenemende groei van de FCD
data en de open standaard voor georeferencing: ‘OpenLR’,
uiteindelijk het hele wegennetwerk van 120.000 kilometer in
beeld te krijgen. Uiteindelijk willen wegbeheerders niet alleen
een eigen stuk weg in de gaten houden, maar de monitoring
en sturing doen op netwerkniveau. Een automobilist denkt
immers ook niet in steden, provincies of landen, maar wil van
A naar B rijden.”
Toch ziet De Boer wel beweging. “Wegbeheerders die in
gebieden moeten opereren zonder of met minder uitgebreid
meetnetwerk, benaderen ons voor de mogelijkheden. Zo is
er een proef gedraaid met Rijkswaterstaat nabij Zwolle met
het leveren van reistijden op een BermDRIP in verband met
wegwerkzaamheden. Deze proef was zeer succesvol en
heeft geleid tot een uitbreiding van het aantal DRIP’s . De
oplossing – HD Route Times – is nu leverbaar als een turn-key
oplossing via Tekstkar.nl. Daarmee is het mogelijk binnen een
uur de voorspellende reistijd inclusief actuele vertraging voor
elke route in Nederland te leveren. Er hoeven daarvoor geen
wegkantmeetsystemen neergezet te worden en te kalibreren.
Dezelfde technologie zou door wegbeheerders ook op vaste
DRIP’s gebruikt kunnen worden.”
Betrouwbaar genoeg?
Op de vraag of de verkeersinformatie door de overheid
betrouwbaar genoeg wordt bevonden, antwoordt De Boer:
“Wat meespeelt in dit vraagstuk is het karakter van onze
informatie. Onze real-time informatie is met name geschikt
voor het berekenen van reistijden en het bewaken van de
doorstroming: het Dynamische Verkeersmanagement. Dat
dit essentieel is voor goede verkeersinformatie blijkt wel uit
de tevredenheid van de klanten. In Nederland hebben we
één van de beste gratis verkeersinformatie voorzieningen
via RDS-TMC. Toch zijn de gebruikers bereid te betalen
voor HD Traffic, hetgeen ze niet zouden doen als de
informatie niet actueel of accuraat zou zijn. Gezien de meeste
systemen en modellen werken met volumes/intensiteiten,
moeten deze aangepast worden opdat ze in staat zijn onze
verkeerstechnologie te verwerken. Dat is ook de reden dat
we met de binnen- en buitenlandse universiteiten en
kenniscentra samenwerken om aan het begin van de keten van
dynamische verkeersmanagement de afhankelijkheid van
intensiteitsmetingen te verkleinen. Op die manier kunnen we
nog meer gebruik maken van het enorme potentieel van incar
technologie. Daarnaast wordt er ook samengewerkt met
de industrie, zoals leveranciers van verkeerscentrales, om te
bepalen welke standaarden het beste gebruikt kunnen worden
of verder ontwikkeld moeten worden.”
Kentekenherkenning en Bluetooth
Hoe kijkt De Boer aan tegen andere nieuwe technologieën, zoals
kentekenherkenning en Bluetooth? ”Er vinden veel innovaties
plaats in de traditionele wereld van wegkantsystemen. De
introductie van deze technologieën draagt ook bij aan de
huidige verschuiving van meten van volume/intensiteiten naar
meten van reistijden. Het traditionele meten van intensiteiten
zal op beperkte schaal altijd nodig blijven voor het bepalen
van een toename of afname van verkeersvolume. Het
WaT Kunnen We MeT De auTocoMpuTeR?
meten van volumes, modeleren en vervolgens berekenen
naar reistijden, blijkt echter te onnauwkeurig voor goede
reistijdinformatie, zeker bij langzaamrijdend en stilstaand
verkeer. De nieuwe technologieën, zoals kentekenherkenning
en Bluetooth, meten de gerealiseerde reistijd. Dit heeft enkele
nadelen: om de kentekenherkenning en Bluetooth hardware
te installeren en onderhouden, moeten de betreffende wegen
altijd afgezet worden en dat genereert een verstoring van
de verkeersdoorstroming. Daarbij meten de methodes altijd
de reistijd achteraf. Dat betekent dat de reistijd met een
grote vertraging binnenkomt en de vraag is of je dan op
tijd je maatregelen hebt kunnen nemen. Uiteraard wordt dit
ondervangen door een deel te voorspellen met algoritmes
maar dat werkt minder nauwkeurig en niet bij incidenten.”
Naast deze praktische bezwaren is er natuurlijk ook nog
het milieuaspect. De Boer wijst erop dat er altijd hardware
geïnstalleerd zal moeten worden met een bijbehorende
stroomvoorziening. “Die zal een milieubelastende en onder-
houdsgevoelige accu bevatten en op plekken zonder
stroomvoorziening zal een zonnecollector neergezet moeten
worden. Deze laatste is uiteraard, eenmaal geplaatst, wel
milieuvriendelijk maar niet echt een aanwinst voor het
aangezicht. Een zonnecollector op een mast om de 500
meter, kan gezien worden als horizonvervuiling.”
Op grote schaal uitrollen
Hoe ziet De Boer de toekomst van in-car systemen? “In de
toekomst zullen onze systemen niet alleen meer communiceren
met onze datacenters, maar ook met wegkantsystemen en met
andere auto’s in de directe omgeving. Dat zal de toegevoegde
waarde van in-car systemen voor verkeersmanagement
verder versnellen. En via onze PND’s, maar vooral ook via de
samenwerking met Renault, Toyota, Fiat en andere automotive
klanten, zijn we in staat om dergelijke technieken in de nabije
toekomst op grote schaal uit te rollen. Om goed aan te sluiten
op deze toekomstige ontwikkelen neemt TomTom deel aan
het SPITS-project. Nederlandse industrieën, kenniscentra en
universiteiten zijn in dit project vertegenwoordigd om samen
de integratie van in-car systemen verder te ontwikkelen.
Het doel is om nog betere verkeersinformatie en navigatieadviezen
aan onze klanten te geven. Want uiteindelijk is het
doel voor alle klanten: Freedom to Move.”
Kees Abrahamse is Programmamanager Verkeersmanagement van de Verkeersonderneming, die is opgericht door
de gemeente en Stadsregio Rotterdam, Het Havenbedrijf Rotterdam en het Ministerie van Rijkswaterstaat. De
Verkeersonderneming wil de bereikbaarheid van de Rotterdamse haven op en rond de A15 verbeteren en de betrouwbaarheid
van de reistijd verbeteren. Ook hier kunnen in-car systemen helpen bij de communicatie. Maar ook de Verkeersonderneming
heeft als visie dat de in-carsystemen de huidige weg-kantsystemen nooit helemaal kunnen vervangen.
Kees Abrahamse: “Stel dat er een satellietverbinding uitvalt waardoor de in-car systemen niet meer werken, alleen al daarvoor
heb je een minimaal veiligheidspakket langs de weg nodig. Voor bewegwijzering, afsluiting van rijstroken bij ongevallen of bij
werk in uitvoering. Wij denken dus dat er altijd wegkantsystemen zullen bestaan, maar dat die wel slimmer zullen worden door
hun interactie met in-car systemen. Er zijn vele mogelijkheden voor veilig en doelmatig gebruik. Bijvoorbeeld dat een spookrijder
in zijn auto wordt gewaarschuwd als hij tegen de richting inrijdt en dat tegelijkertijd de wegkantsystemen de strook waarop hij
spookrijdt afsluiten voor verkeer. Het leuke is dat de Europese automobielindustrie - Renault en Volvo zijn daar al ver mee - op
dit terrein de handen in elkaar heeft geslagen: zij ontwikkelen coöperatieve systemen die compatible zijn. Europa heeft daarmee
een heel goede stap gezet naar de toekomst. Wat ook belangrijk is van zo’n coöperatief systeem: het maakt de overstap naar
rekeningrijden makkelijker. Met behulp van de slimme boordcomputersystemen is betalen voor het werkelijk gebruik van je auto
ineens heel realistisch.”
8 augustus 2010 augustus 2010 9

Aanneming van sloopwerken
EXHIBITION & CONFERENCE
Met een vloot van elf eigen werk- en patrouilleschepen
biedt SwetsODV Van Laar Scheepvaart totaal
oplossingen voor scheepvaartbegeleiding, waterbouw-
en watergebonden infrastructuur projecten voor de
binnenwateren. Een complete oplossing met schepen
en bemanning, gecertificeerde scheepvaart begeleiders,
scheepvaartborden, betonning en tekstborden. Ook
kunnen wij bemanning leveren voor vaartuigen van
derden. Wij zijn flexibel, slagvaardig, oplossingsgericht
en al jaren actief voor klanten bij overheden, in
de natte aannemerij, nutsbedrijven en survey- en
inspectiebedrijven. Bel of e-mail ons voor meer informatie!
BEDIENING BINNENVAART VEREN NAUTISCH BEHEER
T +31 (0) 88 6191234
www.swetsodv.com
THE INTERNATIONAL EVENT ON OFFSHORE ENERGY IN THE NETHERLANDS
organized by in association with supported by
7 OCTOBER 2010
DEN HELDER, THE NETHERLANDS
10.00h - 19.00h, WILLEMSOORD
OFFSHORE OIL & GAS | TRANSPORT & STORAGE
MARITIME SERVICES | OFFSHORE WIND | OFFSHORE SUPPLY
OFFSHORE CONTRACTING | OFFSHORE VESSELS
For more information about participation or visiting Offshore Energy
2010 please contact Mrs. Annemieke den Otter, Event Manager,
+31 10 2092606 or ao@navingo.com
www.offshore-energy2010.com
In het midden van de jaren 80 ben ik opgeleid tot dienstkringhoofd.
Een gedegen twee jaar durende opleiding waarin je werd
voorbereid op het vak. Het vak zelf had iets ambachtelijks. Ik
herinner me nog vijf generaties kantonnier op één werkplek; van
vader op zoon werden de fijne kneepjes van het vak doorgegeven.
Gezamenlijk kwamen de vijf aan genoeg jaren om één
lagere school vol te maken. Hun inzet en gebiedskennis was er
niet minder om.
Het onderhoud aan de wegen en de werken had iets reactiefs,
we leerden toestandsafhankelijk onderhoud en storingsafhankelijk
onderhoud en gebruiksafhankelijk onderhoud. En heel vaag deed er zich iets voor over planmatig
onderhoud en het Engelse begrip ‘life cycle onderhoud’ werd voor het eerst gehoord. Er broeide iets in
die tijd, de in de jaren 60 en 70 aangelegde infrastructuur had in toenemende mate onderhoud nodig en het
gebruik van die infrastructuur nam hand over hand toe. Er kwamen ook kamervragen, bij voorbeeld over de
kwaliteit van de vaarwegen. En de tot dan toe toereikende onderhoudsbudgetten waren opeens niet meer
toereikend. Het ambachtelijke onderhoud was niet meer voldoende, er moest iets gebeuren!
Inmiddels hebben we het toen bedachte ‘Beheerplan Nat’ en ‘Wegbeheer 2000’ alweer achter ons gelaten
en is ‘Assetmanagement’ het toverwoord. Onderhoud is een specialisme waarop je op hogescholen en universiteiten
kunt afstuderen. Onderhoudsmaatregelen worden tegenwoordig afgewogen op basis van risico’s
en faalkansen. En nog zijn we niet aan het einde van de ontwikkelingen. De professionalisering zet door
waarmee ook de afhankelijkheid van de kennis in de hoofden van mensen afneemt. Niet de oude rot met een
macht aan ervaring is meester, maar degene die overweg kan met datasystemen en modellen.
Beheer en onderhoud zijn altijd in één adem genoemd, nu worden het twee specialismen met afzonderlijke
competenties. De beheerder met aandacht voor de omgeving, het gebruik van de infrastructuur en
de toestand van de infrastructuur en de onderhoudsmanager met zijn inspanning om de infrastructuur op
een afgesproken serviceniveau in stand te houden. Marktpartijen gaan steeds meer de rol van onderhoudsmanager
op zich nemen waarbij zij niet meer afgerekend worden op klussen en maatregelen maar op het
bieden van een serviceniveau aan de vaarweggebruiker en de weggebruiker. Voor marktpartijen die daar
in willen stappen is een mooie toekomst weggelegd!
Hans van der Togt
Directeur Water en Scheepvaart Zeeland
en Voorzitter VWAR
Column
Hans van der Togt
Beheer en onderhoud
augustus 2010
11

Paul van den Heuvel, directeur VVNH:
‘Duurzaam hout moet de norm worden in nederland’
Tekst: olav lammers
“Eind 2015 moet het in Nederland vanzelfsprekend zijn dat je duurzaam hout geleverd krijgt.
Duurzaam hout moet de norm in Nederland worden. We moeten alle zeilen bijzetten om dat voor
elkaar te krijgen en ook de achterblijvers erbij te halen.” Dat zegt Paul van den Heuvel, algemeen
directeur van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen, de VVNH. Van den
Heuvel, die tevens directeur is van Centrum Hout, het voorlichtingsbureau van de Nederlandse
houthandel, is er zelfs van overtuigd dat de doelstelling van zijn vereniging eerder gehaald kan
worden. “Als de overheid iets creatiefs doet met financieel economische instrumenten, zoals de
BTW- tarifering, kan een vliegwieleffect optreden waarmee we onze doelstelling misschien wel al
in 2013 halen.”
De Koninklijke VVNH is een brancheorganisatie waarbij
150 Nederlandse bedrijven, houtondernemingen en
handelaren, zijn aangesloten. Vijfenzeventig daarvan
importeren tropisch hardhout, naaldhout en plaatmateriaal
van over de hele wereld. De 150 bedrijven vertegenwoordigen
in totaal zo’n 280 verkooppunten. Centrum Hout richt
zijn activiteiten op klanten van houtondernemingen en
schakels in de gehele keten. Behalve dat Centrum Hout
een voorlichtingsinstituut is, richt het zijn energie ook op het
stimuleren van het gebruik van hout op een verantwoorde
manier. Van den Heuvel: “De VVNH inventariseert al jaren bij
zijn leden wat de volumes aan duurzaam geproduceerd hout
zijn die worden geïmporteerd. In 2009 was dat 62 procent.
We hebben het dan over hout en houtproducten die FSC-
en PEFC gecertificeerd zijn. Als we specifiek kijken naar
hardhout, dan praten we over een importpercentage van 24
procent duurzaam geproduceerd. Het percentage duurzaam
naaldhout en plaatmateriaal ligt dus aanmerkelijk hoger.”
85 procent duurzaam
Van den Heuvel licht toe dat zijn organisatie certificering op
basis van FSC en PEFC geheel ondersteunt als bewijs dat
het hout op duurzame wijze wordt verkregen en ook de
Chain of Custody (CoC) gewaarborgd is.“Wij hanteren binnen
onze vereniging een gedragscode en daarnaast formuleren
wij beleid. In ons nieuwe beleidsplan ‘Wijs met hout 2010-
2015’ hebben wij onszelf nieuwe doelstellingen opgelegd en
verwachten dat onze leden daar hun steentje aan bijdragen.
Specifiek voor de productgroepen hardhout, naaldhout en
plaatmateriaal is een aantal subdoelstellingen gemaakt en
als overalldoelstelling hebben wij er voor gekozen dat in
2015 85 procent van het geïmporteerde en verhandelde hout
duurzaam geproduceerd moet zijn c.q. het FSC en/of PEFC
keurmerk moet dragen. Dat hopen wij te bereiken in goed
overleg met de aangesloten bedrijven, de producentenlanden
en de brancheorganisaties daar.”
Over het algemeen positief
Van den Heuvel geeft aan dat de aangesloten bedrijven zich
over het algemeen positief opstellen om het nieuwe beleid
tot uitvoer te brengen. “Het leeft echt in de houtbranche.
Natuurlijk heb je te maken met koplopers, middenmoters en
achterblijvers. Dat heeft vooral met marktomstandigheden
te maken, maar op managementniveau kunnen vaak snel
beslissingen worden genomen en kunnen we alles in het werk
stellen om dingen voor elkaar te krijgen.” Hij vervolgt: “Maar
er zijn ook bedrijven bij die nog met een beperkte vraag te
maken hebben en als zodanig nog niet heel erg gestimuleerd
worden. Dat willen we komende tijd gaan veranderen door
samen met de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten en
andere branches de vraag naar duurzaam geproduceerd hout
te stimuleren.”
Impuls van de overheid
Die stimulans krijgt volgens Van den Heuvel sowieso al een
extra impuls door het besluit van de Rijksoverheid om per
1 januari alleen nog maar duurzaam geproduceerd hout
in te kopen. “Ik heb kort geleden nog overleg gehad met
een interdepartementale werkgroep van de ministeries
van LNV, VROM en EZ en daar duidelijk gemaakt waar wij
als VVNH nog tegenaan lopen. Duurzaam tropisch hout is
bijvoorbeeld zo’n 15 procent duurder dan de niet-tropische
variant en wij merken in de praktijk dat prijs en kwaliteit de
belangrijkste drijfveren zijn en het milieu eigenlijk nog een
ondergeschoven kindje. Daarom heb ik sterk gepleit voor
een maatregel als bijvoorbeeld een lager BTW-tarief om
de aankoop van duurzaam geproduceerd tropisch hout te
stimuleren. De overheid koopt natuurlijk veel breder in langs
45 productgroepen waarbij hout slechts een materiaal is. Maar
het zou ons veel sneller tot realisering van onze doelstellingen
brengen, als het prijsargument, zou komen te vervallen. Dan
hebben we echt dat vliegwieleffect te pakken en halen we
doelstellingen misschien wel eerder dan in 2015.”
12 augustus 2010 augustus 2010 13

Legaal of illegaal?
“De wetgeving die de EU nu heeft aangenomen, en weliswaar
nog geïmplementeerd moet worden, is natuurlijk ook een
perfecte maatregel, maar je moet daarbij twee zaken goed uit
elkaar houden”, zo vervolgt Van den Heuvel. “Je hebt het over
legale en illegale productie. Legaliteit is simpel het handhaven
van wetten. We zien echter in sommige tropische landen dat
het best lastig is en dan zou je discussie kunnen krijgen over
of het hout wel echt legaal is wat daar wordt geproduceerd.
Wij houden ons echter absoluut verre van illegale producties.
Onze gedragscode regelt ook dat onze leden zich daar niet
mee inlaten, niet bewust en ook niet onbewust. We doen ons
uiterste best om dat te voorkomen omdat het slecht is voor de
handel, voor de concurrentiepositie en voor het bos. Dus voor
alle schakels in de keten.”
Niet duurzaam, toch legaal
Van den Heuvel tekent daarbij aan dat in 2009 weliswaar
38 procent van het geïmporteerde hout nog niet duurzaam
geproduceerd was, maar wel legaal. Dat wil zeggen voorzien
van een legaliteitscertificaat, een vrijwillig systeem om aan te
tonen dat het op z’n minst aan de wetgeving heeft voldaan of
legaal verklaard door landen waaruit het afkomstig is. “Het is
niet zo dat alles wat nog niet duurzaam is, per definitie illegaal
is. Absoluut niet! Bovendien is het zo dat legaal, niet duurzaam
geproduceerd tropisch hout tien tot vijftien procent goedkoper
is. En juist in deze periode van crisis kun je je afvragen
waarom een klant zou kiezen voor duurzaam geproduceerd
hout als hij voor dezelfde kwaliteit, legaal en goedkoper uit
kan zijn. Alleen omdat hij ideaalbeeld heeft en milieu een warm
hart toedraagt?“ Voor naaldhout is het prijsverschil vrijwel te
verwaarlozen. Daar is al een vanzelfsprekendheid en gaat het
meer richting de norm, voegt Van den Heuvel eraan toe.
Niet aangesloten bedrijven
Op de vraag of hij een beeld heeft van hoe bedrijven die niet
bij de VVNH zijn aangesloten handelen met betrekking tot
duurzaam geproduceerd hout, zegt Van den Heuvel: “Dat is
erg lastig. Het gaat om 35 procent van de markt en wij hebben
daar geen kijk op. We proberen natuurlijk voortdurend alle
belangrijke houthandelaren en -ondernemingen onder onze
paraplu te krijgen. Maar er zijn bedrijven die dat niet willen of
niet noodzakelijk vinden. Dat zijn meestal ook bedrijven, die
geen gedragscode hebben ondertekend, geen beleid hebben,
die ook door hun brancheorganisatie niet aangesproken
worden. In hoeverre die al dan niet voldoen aan de wetgeving,
daar kun je af en toe je vraagtekens bij plaatsen.”
Areaal zo groot mogelijk
Illegale, maffia-achtige praktijen moeten volgens Van den
Heuvel met hand en tand worden uitgeroeid, hoewel die
volgens hem beperkt zijn tot sommige producentenlanden. Hij
baseert dat op de gegevens die zijn organisatie van leden krijgt,
maar ook op CBS-cijfers, cijfers van de International Tropical
Timber Organisation, gegevens van de FAO en rapporten van
milieuorganisaties die hem worden aangeboden. “Dat totaal
aan informatie maakt dat wij kunnen bepalen, voor zover dat
kan, waar wij staan. Maar wij kunnen ons niet breder maken
dan de breedte van onze vereniging. We kunnen ons geluid
laten horen voor iedereen die het horen wil, milieuorganisaties
en overheden in en buiten Nederland. Maar onze invloedsfeer
is eigenlijk beperkt tot het zakelijk handelen van onze leden.”
“Kijk naar een land als Indonesië of bepaalde Afrikaanse
landen. Als een van onze leden daar zaken doet, reikt zijn
invloed - voor zover hij die heeft - tot de leverancier met zijn
bos. Dat bos heeft een concessiegrens. Aan de ander kant
van die grens heeft hij niets te zeggen en wij dus ook niet. Het
is dus van groot belang dat we met z’n allen de vraag naar
duurzaam geproduceerd hout zover stimuleren dat het norm
wordt en daarmee het areaal duurzaam beheerd bos zo groot
mogelijk proberen te laten zijn. En daarmee zitten we helemaal
in één lijn met FSC en PEFC en natuurlijk ook met TPAC.”
TPAC papieren tijger?
Van den Heuvel schuift de kritiek die weleens gehoord
wordt over Toetsingscommissie Inkoop Hout, de TPAC,
als zou het een papieren tijger zijn, volledig van de hand.
We zijn blij dat TPAC als poortwachter voor onder andere
boscertificeringssystemen objectief bepaalt wat wel en
wat niet duurzaam is. Dat maakt het voor ons een stuk
gemakkelijker. Natuurlijk wordt bij de beoordeling eerst naar
de officiële documenten gekeken en als die goed zijn, is het
goed. Maar als men gerede twijfels heeft over het functioneren
in de praktijk wordt doelgericht doorgevraagd. Kijk alleen
maar naar de levendige correspondentie die er is geweest
tussen TPAC en de Maleisische systeembeheerder, waar op
dit moment nog een bezwaarprocedure over gaande is.”
Vervolgens zegt Van den Heuvel dat in de optiek van zijn
vereniging PEFC en FSC allebei even duurzaam zijn en
dus geen onderscheid wordt gemaakt. “Natuurlijk zijn
het concurrenten van elkaar, hebben ze ieder een eigen
werkmethode, maar de doelstellingen zijn hetzelfde.” Dat er
ook ‘gevoeligheden’ tussen beide organisaties bestaan, is
hem bekend en ook in de praktijk hebben zijn leden daar mee
te maken. “Helaas, want het zou zo goed zijn als we allemaal
uit een mond konden praten om de toepassing van duurzaam
geproduceerd hout verder te brengen.”
Geen twee beeldmerken
Van den Heuvel wijst in dit verband op het probleem dat wanneer
een timmerfabriek uit beide gecertificeerde houtbronnen één
product wil maken, een kozijn bijvoorbeeld, hij geen van beide
beeldmerken mag gebruiken. “FSC vindt dat PEFC nog niet
duurzaam is, en PEFC vindt FSC wel gedeeltelijk duurzaam.
Dat is een lastige situatie. Het zijn concurrenten die twee
beeldmerken in de markt zetten die uiteindelijk over hetzelfde
gaan. Het zou toch mooi zijn als zij beiden zich zo praktisch
mogelijk zouden opstellen ten opzichte van degene die dat
‘houtje’ daadwerkelijk moet inkopen, verhandelen en er een
product van moet maken. Daar gaat het toch uiteindelijk om”.
De directeur van de VVNH vertelt dat het probleem voorlopig is
‘opgelost’ door in zo’n geval toe te staan dat het eindproduct
het label Keurhout mag dragen, als de fabriek tenminste
Keurhout deelnemer is. Van den Heuvel: “Keurhout is eigenlijk
een derde systeem dat op basis van een standaarddocument
door de Tweede Kamer in 1997 is vastgesteld om duurzaam
geproduceerd hout te kunnen labelen. Keurhout is eigenlijk
ToeTSIngScoMMISSIe InKoop houT (Tpac)
een soort poortwachter, is nog steeds in de markt en heeft een
grote naamsbekendheid, vooral bij professionele gebruikers.
Het label Keurhout geeft aan dat zowel PEFC als FSC in het
product is gebruikt en de controlesystematiek is daar ook op
geënt. Maar uiteindelijk willen we toch toe naar een systeem
waarbij duurzaamheid bepaald wordt door TPAC. En dat is
dus PEFC en FSC. Als beide certificeringsystemen er samen
uitkomen, overwegen wij, als Koninklijke VVNH, Keurhout
voor duurzaamheid te ontmantelen.”
Overheden eigen koers
Tenslotte zegt Van den Heuvel het van belang te vinden dat
de overheid, met het besluit om duurzaam in te kopen, ervoor
zorgt dat elke overheidsambtenaar die iets met inkopen
te maken heeft daadwerkelijk TPAC gaat hanteren. “Er is
heldere communicatie noodzakelijk over wat door TPAC is
goedgekeurd. Helaas is het zo dat omdat nu pas helderheid
gekomen is, er al veel lagere overheden een eigen koers zijn
gaan varen; alleen gekozen hebben voor FSC en daarmee
PEFC hebben uitgesloten. Wij zeggen: spreek als overheid,
waar dan ook in Nederland, met een en dezelfde mond,
namelijk TPAC!”
De Toetsingscommissie Inkoop Hout (TPAC) toetst houtcertificatiesystemen aan de Nederlandse Inkoopcriteria in
opdracht van het Ministerie van VROM. Deze toets is ontwikkeld omdat de Rijksoverheid zichzelf heeft verplicht om vanaf
2010 alleen nog duurzaam in te kopen. Voorwaarde is dat er naast Inkoopcriteria een set van zorgvuldige procedures is
die ervoor zorgt dat de beoordeling van certificatieschema’s transparant, betrouwbaar en controleerbaar verloopt.
De Commissie beoordeelt een certificatiesysteem in eerste instantie op basis van systeemdocumenten. Daarna krijgt het systeem
zelf de mogelijkheid om de beoordeling van de Commissie te becommentariëren. Een belangrijke rol in de toetsingsprocedure
is weggelegd voor het zogenaamde stakeholderforum. Op dit online forum worden milieuorganisaties, houtbedrijven en andere
(internationale) belanghebbenden van duurzaam bosbeheer uitgenodigd om hun praktijkervaringen met een certificatiesysteem te
delen met de Commissie. Na afloop van de toetsing rapporteert de Commissie hoe zij het commentaar van het stakeholderforum
heeft laten meewegen in haar eindoordeel.
SMK (Stichting Milieukeur) faciliteert de voorbereiding en uitvoering van de toetsing van certificatiesystemen. De eindbeoordelingen
worden bekrachtigd door de minister van VROM. De samenstelling van de Commissie is zodanig dat kennis over de drie P’s van
duurzaamheid - People, Planet en Profit - aanwezig is.
14 augustus 2010 augustus 2010 15

KPN, marktleider in
Marifonie infrastructuren
Altijd maatwerk
Marifonie van KPN wordt gebruikt voor spraakcommunicatie met schepen
op vaarwegen, bruggen en sluiscomplexen evenals de aanloopgebieden
op zee. Marifonie projecten zijn altijd maatwerk en bestaan uit:
Radio infrastructuur met Marifoon Walstations:
• vast opgestelde basisposten bestrijken het werkgebied
• diversity en co-channel technieken
Bediensystemen:
• complete verkeerscentrales
• brug- en sluisbedieningscentrales
• bedieningen Marifonie geïntegreerd met Telefonie en ARBI.
Aan KPN heeft u een deskundige en betrouwbare leverancier van
Marifonie systemen.
Meer informatie?
Bel (010) 457 27 27 of
Kijk op kpn.com/portofoons
MARELKO, ON-
GEHOORD GOED
Optische en geluidsignalering op maat, Totale voertuig ertuig oplossingen oplossingen, Ademanalyse
apparatuur zoals alcoholslot, Camera-systemen, ECE65 producten met certifi caat.
0495-592290 • info@marelkobenelux.nl • www.marelkobenelux.nl
PontMeyer:
80 procent
duurzaam hout
De VVNH (Vereniging van Nederlandse
Houtondernemingen) heeft in haar
beleidsplan tot hoofddoel gesteld
dat 75 procent van het hout op de
Nederlandse markt uit duurzaam
beheerde bossen moet komen.
Houthandelaar PontMeyer heeft
deze doelstelling al behaald. Aan het
einde van 2009 was 80 procent van
het door de groep geimporteerde
hout voorzien van een FSC of PEFCcertificaat.
PontMeyer is een van de grootste
houthandelaren van ons land en
speelt dus zeker een rol in het proces
rondom duurzaam bouwen. Het
bedrijf heeft onlangs ook het Chain
of Custody-certificaat voor PEFC
behaald. Doordat PontMeyer nu, naast
FSC- gecertificeerde houtproducten,
ook standaard PEFC- gecertificeerde
producten aanbiedt, hebben de klanten
meer keuze uit duurzaam geproduceerd
hout. Daar komt bij dat steeds meer
bosgebieden onder een door de
Nederlandse overheid goedgekeurd
certificeringsysteem vallen. Hierdoor
groeit de beschikbaarheid van hout
uit duurzaam beheerde bossen en
daarmee ook de mogelijkheden voor de
eindgebruikers.
Meer informatie: www.pontmeyer.nl
Actueel
Accoya eerste bouwmateriaal in
EU met C2C goldcertificering
In de kozijnenbranche is Accoyahout
al aardig ingeburgerd, maar in de
civieltechniek is het nog geen gemeengoed.
Daar kan nu verandering in
komen, want het milieuverantwoorde
concept van dit gemodificeerd hout
wordt nu onderstreept met het internationaal
bekende Cradle to Cradle
(C2C) certificaat en dat zelfs met ‘Gold
standard’. Accoya is hierdoor het
eerste bouwmateriaal in Europa met
C2C Gold certificering.
Het C2C-certificaat is wereldwijd een van
de meest belangrijke eco-keurmerken.
Milieuadvies-organisatie MBDC voert
de onafhankelijke certificeringstoetsing
uit, waarin bepaald wordt of producten,
diensten en gebouwen voldoen aan de
C2C duurzaamheidsprincipes. Cradle
to Cradle is een ontwerpfilosofie, ontwikkeld
door Michael Braungart en
William McDonough, die uitgaat van
het op een positieve manier benaderen
van duurzaamheid. In deze aanpak
worden producten, diensten en
gebouwen ontwikkeld met gebruik
van ‘groene’ stroom en materialen.
Alle gebruikte materialen, of het nu
om biologisch afbreekbare producten
gaat of gefabriceerde niet-afbreekbare
materialen, kunnen oneindig recycled
of hergebruikt worden. Zo ontstaat
uiteindelijk een afval-vrije samenleving.
Accoyahout wordt in Nederland
geproduceerd door Titan Wood
BV. Doordat Accoya een niet giftig
houtproduct is dat gemaakt wordt
van snelgroeiende boomsoorten uit
duurzaam beheerde bossen, past het
goed in de C2C biologische cyclus en
werd het door MDBC goedgekeurd
als 100 procent biologisch afbreekbaar
product.
Meer informatie: www.accoya.com
augustus 2010
17

Twee keurmerken tegen het licht gehouden
hoe verschillend
zijn FSc en peFc?
Tekst: olav lammers
FSC en PEFC zijn op dit moment zowel natio-
naal als internationaal dé twee grote organisa-
ties die alom worden erkend om hun keurmerk-
systemen voor duurzaam geproduceerd hout.
Toch verschillen beide organisaties, zowel vanuit
hun achtergrond als hun werkwijze. Vooral
de manier waarop de twee organisaties certificeren,
is totaal anders.
“ Laten wij ons bovenal concentreren op het stimuleren van het
goede en het uitbannen van het kwade”. Bart van der Linden,
directeur van FSC Nederland wil bij voorbaat aangeven dat
geen energie moet worden gestoken in het benadrukken van
de verschillen tussen de organisaties die zich bezighouden
met de certificering van hout uit duurzaam beheerde bossen.
“Het aanbod van gecertificeerd hout neemt aanzienlijk toe.
Het besluit van de overheid om per 1 januari dit jaar landelijk
alleen nog maar duurzaam hout in te kopen en het besluit van
de Europese Commissie voor een totaal verbod op import van
illegaal hout per 2015, zal de toepassing van gecertificeerd
hout een forse impuls gaan geven”, aldus Van der Linden.
“Helemaal mee eens”, zegt Kees Boon, voorzitter van PEFC
Nederland, sinds 16 juni jongstleden formeel de ‘grote
concurrent’ van FSC in Nederland, nadat de minister van
VROM, Tineke Huizinga liet weten dat PEFC is geaccepteerd
voor het inkopen van duurzaam hout en papier door de
overheid. “Beide labels zijn evengoed en met ons doel, het
bereiken van duurzaam bosbeheer en dat aantoonbaar maken
met een goede ‘Chain of Custody’ zijn we gelijk.”
Verschillend
Lange tijd is FSC (Forest Stewardship Council) gelijkgesteld met
duurzaam hout en gezien als enige organisatie die staat voor
certificering en de enige organisatie met een eigen keurmerk.
Dat had vooral te maken met de publiekscampagnes waarmee
gebruik van FSC-hout werd gepropageerd. Bovendien
werden en worden die campagnes publiekelijk ondersteund
door wereldwijde instellingen als het WNF, Greenpeace, en
Milieudefensie. Daarmee kan de in 1993 opgerichte stichting
FSC gezien worden als een organisatie die met de steun
van de ‘brede milieubeweging’ en ontwikkelingsorganisaties
opereert en één gemeenschappelijke standaard hanteert
waaraan het FSC-hout moet voldoen.
Internationaal
Maar daarnaast bestaan mondiaal ook diverse andere
nationale certificeringssystemen die lang niet die aandacht
kregen als FSC. Daarom werd in 1999 PEFC opgericht, een
internationale overkoepelende organisatie voor nationale
certificeringssystemen. De standaarden voor duurzaam
bosbeheer worden door PEFC per land opgesteld in
overeenstemming met alle relevante partijen. De internationale
PEFC Council toetst of deze standaarden voldoen aan de PEFC
meetlat die wordt onderschreven door 149 landen wereldwijd.
PEFC is met ruim 225 miljoen hectare gecertificeerd bos in
20 landen het grootste certificeringssysteem voor duurzaam
bosbeheer. FSC vertegenwoordigd wereldwijd ruim 133
miljoen hectare gecertificeerd bos in 81 landen.
18 augustus 2010 augustus 2010 19
Foto: W. ellenbroek

Bron: Mark van Benthem, probos
“FSC is een internationale organisatie, een brede
coalitie, en staat voor de hoogste standaard op
het gebied van verantwoord bosbeheer en de
handel in ‘goed’ hout en papier”, zegt directeur
Bart van der Linden van de stichting FSC
Nederland.
“FSC is ook het enige bosbeheersysteem ter wereld met een
zogenaamde ‘3-kamerstructuur’. De eerste kamer bestaat
uit representanten van de internationale milieubeweging; de
tweede uit representanten uit het internationale bedrijfsleven,
met name de commerciële bosbeheerders en de derde kamer
uit een vertegenwoordiging van internationale vakbeweging
en ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties. Samen hebben
zij bepaald wat goed bosbeheer is”, aldus Van der Linden.
“Naast de milieuorganisaties wordt FSC ook gesteund door
koepelorganisaties van branches als woningbouwverenigingen
en bouwondernemingen in Nederland”, vertelt de directeur
van FSC Nederland.
Certificeringssysteem
Volgens Bart van der Linden staat de FSC-standaard voor:
verantwoord bosbeheer, het recht doen aan ecologie en
sociale ontwikkeling voor zowel de huidige als toekomstige
generaties in een gezond economisch model. “Want het moet
wel levensvatbaar zijn. Met die standaard in de hand trachten
wij tegelijkertijd een markttransformatie te bewerkstelligen die
leidt tot een grotere vraag naar FSC-gecertificeerd hout en
dus verbeterd bosbeheer op mondiale schaal. Wij bieden onze
standaard aan boseigenaren en bosbeheerders aan met de
belofte dat als zij het beheer op onze manier doen, wij ervoor
zorgen dat de afzetmogelijkheden (voor verantwoord FSC-hout)
worden vergroot. Samen met de bij ons aangesloten partijen
proberen wij de standaard continu het hoogst, het best en
het meest verantwoord te laten zijn, proberen wij kennis over
te dragen aan professionals en consumenten en de markten
te veranderen door mensen uit te leggen dat er op het gebied
van bosbeheer in de wereld iets heel ernstigs aan de hand is.
Daarin verschillen wij bijvoorbeeld heel sterk van PEFC dat geen
certificeringssysteem hanteert, maar een endorsement systeem;
het goedkeuren van reeds bestaande certificeringssystemen.”
Ook het Maleisische keurmerk MTCS is via dit endorsement
systeem bij PEFC ondergebracht. Onlangs spraken grote milieu-
en ontwikkelingsorganisaties nog hun bezwaren en zorgen over
dit keurmerk uit bij het ministerie van VROM. Dit gebeurde nadat
het erop leek dat dit keurmerk, onder de vleugels van PEFC
International, goedgekeurd zou worden voor toepassing binnen
het Duurzaam Inkoop Beleid van de overheid.
Uitsluiten conversie
FSC richt zich niet alleen op tropisch hardhout, maar ook op
temperate en boreale bossen, dus zacht- en hardhout uit de
hele wereld en de productie van pulp voor papierproducten.
Uniek aan de FSC-standaard is volgens Van der Linden ook
dat deze aanpak conversie uitsluit: het omhakken van bossen
om daar plantages van te maken. “Maar onze standaard sluit
ook genetische modificatie uit, het gebruik van pesticiden en
vermenging met illegaal materiaal. Er zijn systemen waar je
nog wel een beetje bij mag gooien; dat mag bij FSC absoluut
niet.” Van der Linden benadrukt dat FSC actief gericht is op
nieuwe concessies, nieuwe bossen die onder goed beheer
zijn gebracht. “Dus niet ‘iets bestaands’ de zegen geven.
Nee, actief werken aan bossen om ze onder beter beheer
te krijgen en tot een hoge standaard te brengen. Door
traditionele markten te veranderen naar duurzame markten -
waarin duurzame handel de norm is – denken wij het areaal
van goed beheerde bossen verder te kunnen vergroten.”
“Nederland is een van de grootste hardhoutverhandelende
naties van Europa en kan daarom, inclusief de houtbranche
zelf, actief veel doen om fout hout uit te bannen. Wat dat betreft
is de nieuwe EU-wetgeving voor een enorme steun in de rug.
Deze wetgeving houdt in dat de persoon of instantie die hout
van buiten de EU importeert moet aantonen dat het van een
bekende legale en niet-controversiële bron afkomstig is. Tot
op dit moment mag je in Nederland nog straffeloos illegaal
gekapt hout verhandelen. Per 2015 is dat echter voorbij en
dat zal een grote, positieve invloed hebben op de Europese
markt en ook daarbuiten omdat houtproducerende landen
van buiten de EU de afzet van illegaal hout zien slinken.”
50 procent fout hout
Volgens Van der Linden is het nog heel moeilijk om in te
schatten hoeveel van het hout dat in Nederland wordt
verhandeld fout hout is. “Ik denk dat we kunnen spreken
van zo’n 50 procent gemiddeld.
Als je een indeling aanhoudt van
naaldhout, tropisch hardhout en
plaatmateriaal, scoort naaldhout
relatief goed en tropisch hout relatief
slecht. Maar je kunt stellen dat van
de helft van het hout dat in Nederland
wordt verhandeld, de leverancier in Nederland geen idee
heeft waar het vandaan komt. Daarom doen wij er bij de
markttransformatie alles aan om de handelsketen van bos
naar bouw helemaal bloot te leggen, transparant te maken.
Daar doen wij niet geheimzinnig over. Daarom is het ‘Chain
of Custody’ certificaat ook zo belangrijk. Daarmee kan de
koper via een keten van rechten enige garantie krijgen dat de
aanbieder van het hout, de verkoper, dit ook weer betrokken
heeft uit een gecertificeerde, beoordeelde bron.”
Chain of Custody
Van der Linden geeft het voorbeeld van een projectontwikkelaar
voor woningcorporaties waar hij onlangs mee te maken heeft
gehad: “Die doet alleen zaken met FSC-gecertificeerde
aannemers. Die kunnen bijvoorbeeld alleen hun kozijnen laten
maken in timmerfabrieken die een Chain of Custody hebben,
die dus hun hout inkopen van houtproducenten met een eigen
bos dat volgens de FSC-standaard beheerd wordt. Op die
‘Tot op dit moment mag
je in Nederland nog
straffeloos illegaal gekapt
hout verhandelen’
manier is de keten zo waterdicht als maar kan.”
Op de vraag of illegaal, niet gecertificeerd hout ook aanmerkelijk
goedkoper wordt aangeboden, geeft de directeur van FSC
Nederland de vergelijking met de fiets die iemand om twee
uur ’s nachts, komend uit de kroeg, op straat koopt voor een
prikkie. “Maar we merken een heel positieve ontwikkeling dat,
en dat geldt ook voor de houthandel en de houtverwerkende
industrie, iedereen weet dat ze hun ‘fiets’ gewoon bij de
‘fietsenmaker’ moeten kopen omdat ze toch zullen moeten
kunnen aantonen waar het hout vandaan komt.”
Houtmaffia?
“Ja, er is ongetwijfeld een houtmaffia actief in de mondiale
houthandel”, antwoordt Van der Linden desgevraagd. “Ik heb
zelf vijftien jaar lang in de houtsector, bij een multinational
gezeten in Afrika, het Verre Oosten en Zuid-Amerika.
De houtsector wordt internationaal voor een groot deel
gedomineerd door de maffia. Er staan grote belangen op het
spel, er wordt veel geld mee verdiend.”
Nee, regelrechte bedreigingen aan zijn adres heeft hij niet
meegemaakt, maar ter illustratie geeft Van der Linden het
voorbeeld van de gang van zaken rond een groot project,
The Borneo Initiative, dat samen met het ministerie voor
Ontwikkelingssamenwerking is gestart, gericht op FSCcertificering
van tropisch regenwoud op Borneo, Sulawesie en
Sumatra. “Als je ziet hoe lang het duurt voordat marktpartijen,
de multinationals, een besluit nemen, hoeveel weerstand je
ondervindt, hoeveel moeite er wordt gedaan om bijvoorbeeld
de horizon op 25 in plaats van drie jaar te leggen. Allemaal erg
duister en te triest voor woorden. De invoering van serieus
bosbeheer gaat zo gruwelijk langzaam en de ontbossing in
zo’n hoog tempo. Ik kan mij daar wel eens over opwinden.
Ook over opmerkingen van sommige houthandelaren die mij
soms uitmaken voor een FSC-taliban en klagen dat het ze
allemaal te veel gaat kosten. Het gaat
hen alleen om geld, terwijl duurzaam
bosbeheer veel meer vliegen in één
klap slaat: nog los van het mondiale
milieu, biedt het op kleinere schaal
in andere delen van de wereld een
overlevingskans, een middel van
bestaan, wordt mensen een perspectief geboden, kan
onderwijs worden opgezet en medische voorzieningen.”
Overheid als aanbesteder
Tenslotte benadrukt de directeur van FSC Nederland dat
het van groot belang is dat de overheid als aanbesteder,
ook krijgt wat ze vraagt. Een waarschuwing dus. “Wij zijn er
ontzettend scherp op en worden ook ontzettend boos als de
houtsector zich in allerlei bochten wringt, met hele verhalen
en smoesjes komt dat het hout wat zij levert net zo goed is als
FSC -gecertificeerd hout. Het komt ook nogal eens voor dat
een opdracht wordt aangenomen, maar dat achteraf blijkt dat
heel iets anders is geleverd. Daar moet de overheid zich goed
van vergewissen.”
20 augustus 2010 augustus 2010 21

Bron: peFc nederland
“Het grote voordeel van PEFC is dat het een
overzicht heeft geschapen in de wirwar van de
vele certificeringen die internationaal al langer
op de markt zijn. Vele afnemers zagen door de
bomen het bos niet meer, laat staan dat men uit
alle bestaande labels met zekerheid kon afleiden
of zij daadwerkelijk stonden voor duurzaam
bosbeheer.
FSC heeft de afgelopen 10 tot 15 jaar juist sterk en goed
gecommuniceerd over hun duurzaamheidscertificaat, waardoor
andere labels, die ook voor duurzaamheid staan,
nauwelijks bekend waren.” Dat zegt Kees Boon, voorzitter van
PEFC Nederland. Het verschil tussen FSC en PEFC beschrijft
hij als volgt: “FSC heeft een bepaalde benadering ten aanzien
van duurzaam bosbeheer en die is verder prima, niets mis mee.
Maar het begrip duurzaam bosbeheer is altijd een subjectief
begrip. Er is geen wet op duurzaamheid, er is geen rekenboek
waarin staat hoe je duurzaamheid kunt uitrekenen. Er bestaat
geen harde definitie van. Dat is in onze ogen ook logisch want
er bestaan allemaal verschillen: in landen, in biodiversiteit, ecologie,
klimaat, wetgeving en mensen. In elk land wordt het
begrip duurzaamheid weer op een andere manier ingevuld en
ingekleurd.”
Bottum up
PEFC haakt in op de vele duurzaamheidsinitiatieven over de
hele wereld, zegt Boon. “In veel landen wordt de behoefte
gevoeld om bosbeheer aan condities van duurzaamheid te
binden en dat herkenbaar te maken. Wat PEFC doet, is daar
overzicht in te scheppen door alle systemen die dat wensen,
die onder het label PEFC op de markt willen komen, te toetsen
aan de maatstaven van PEFC. Maatstaven die dus algemeen
worden geaccepteerd. Dat is dus een geheel andere
benadering dan FSC die ‘top-down’ werkt. FSC zegt: ‘dit is de
standaard en daar moet u aan voldoen’. PEFC werkt precies
andersom. Die zegt: ‘u heeft zelf een standaard gedefinieerd
in uw land. Prima, wij toetsen of het voldoende goed is om
aan onze voorwaarden te voldoen. Als dat het geval is, mag u
uw producten onder het PEFC-label op de markt brengen’.”
Wildgroei teruggebracht
Volgens Boon hebben inmiddels 27 verschillende landen
hun certificeringssysteem door PEFC International met
succes laten toetsen. “De wildgroei is daarmee aanzienlijk
teruggebracht en het overzicht op de markt is er veel
eenvoudiger op geworden. Let wel, PEFC is niet meer
dan een systeem van beoordeling van certificaten van
boseigenarenorganisaties uit verschillende landen op de
wereld. Ooit in Europa begonnen en gesteund door de
houtindustrie bleek ons initiatief zo succesvol, dat vele
andere landen er ook bij wilden horen.”
Boon is ervan overtuigd dat beide labels (FSC en PEFC)
evengoed zijn, ook omdat de doelstelling hetzelfde is namelijk
het bereiken van duurzaam bosbeheer en het realiseren
van een goede ‘Chain of Custody’. “De EU is al eerder
akkoord gegaan met ons systeem en verschillende andere
landen ook. En sinds een kleine twee
maanden dus ook de Nederlandse
overheid, want in Nederland doen
ze alles anders en beter dan de rest
van de wereld. Daar moest weer
een aparte commissie (TPAC) word
en ingesteld, maar die is dus alsnog
akkoord gegaan met de PEFCmethodiek”,
aldus Boon enigszins sceptisch.
Kritiek
Boon bevestigt desgevraagd dat zijn organisatie geheel achter
het certificeringssysteem staat van FSC, maar dat andersom
nogal eens kritiek te beluisteren valt. “Ik denk dat dat vooral
met de cultuurverschillen te maken heeft en dan vooral de
internationale organisaties achter FSC die op een wat andere
manier naar de wereld kijken. Prima, maar waar het uiteindelijk
om gaat is hoe de markt en de overheden erop reageren.”
‘Het is niet het doel van
PEFC om ten koste van
FSC marktaandeel te
winnen’
De gevoeligheid wordt het beste geïllustreerd door het bezwaar
dat door NGO’s is ingediend tegen het besluit van TPAC om
het Maleisische keurmerk MTCS goed te keuren volgens
de inkoopeisen van de Nederlandse overheid. De bezwaren
richten zich vooral op het gegeven dat hier sprake zou zijn van
conversiebossen. Totdat een definitieve uitspraak is gedaan,
mag dit hout niet door overheidsinkopers worden ingekocht.
Prijsverschil?
FSC en PEFC zijn concurrenten. Uit zich dat ook in prijsverschil?
Boon: “ Dat zou ik niet zo snel zeggen. Enerzijds is tweederde
van het gecertificeerde hout op
de Nederlandse markt afkomstig
van PEFC en een derde van FSC
certificering. Dat heeft alles te maken
met het feit dat Nederland zijn hout
voornamelijk vanuit het buitenland
betrekt. En de verhouding van PEFC
en FSC gecertificeerd bosareaal is
2:1. De praktijk is dat voor het hout van het noordelijk halfrond
(eiken en naaldhout) in het algemeen niet zoveel prijsverschil
bestaat tussen gecertificeerd en niet gecertificeerd hout. Ten
aanzien van tropisch hout is dat verschil wel groter en dat heeft
vooral te maken met het feit dat nogal wat van stal gehaald
moet worden om daar bossen gecertificeerd te krijgen. Het
aanpassen van bosbeheer en het certificeren zelf kost geld.
Dat is voor FSC en PEFC niet anders. Aan de andere kant
is het zo dat er in geval van PEFC eerder sprake zal zijn van
een vrijwel gelijkblijvende prijs dan voor FSC; een kwestie van
vraag en aanbod op de markt. Daar waar veel vraag is naar
FSC en er is weinig aanbod, zal de prijs stijgen. Zo werkt dat in
de wereld. Dus als er gevraagd wordt naar FSC gecertificeerd
grenen of eiken, is de kans dat je iets meer moet betalen
groter dan bij PEFC; stomweg omdat er meer PEFC grenen
en eiken op de markt voorhanden is.”
EU-wetgeving
Hoewel concurrenten met verschillende insteek en achtergronden
zegt Kees Boon zelf zeker ook gedreven te zijn door
een stuk idealisme. “Hoe meer de vraag naar gecertificeerd
hout wordt gestimuleerd, hoe beter dat is voor duurzaam
bosbeheer en alle voordelen die daar voor mens en milieu
aan vast kleven. Wat dat betreft is de nieuwe EU-wetgeving
die invoer van illegaal hout moet beperken uitstekend, want
legaliteit is de basisvoorwaarde voor duurzaamheid. En als
vereniging PEFC Nederland verhandelen en verkopen wij
helemaal niets. Wij zorgen alleen dat het label PEFC herkend
en erkend wordt en wij geven support aan degene die het Chain
of Custody-certificaat wenst te hebben. Wij sluiten daarvoor
overeenkomsten met certificerende instellingen die ons label
mogen hanteren. Het zijn de geaccrediteerde certificerende
instellingen die beslissen of een bedrijf een certificaat krijgt of
om wat voor reden dan ook wordt afgenomen”, aldus Boon.
En tenslotte: ”Het is niet het doel van PEFC om ten koste van
FSC marktaandeel te winnen. Ons doel is om meer hout en
papier uit goed beheerde bossen op de Nederlandse markt
te krijgen. Wij zijn tevreden als dat aandeel, van PEFC en
FSC samen, 100 procent is. Uiteindelijk zijn we pas écht
tevreden als alle bossen op een verantwoorde wijze beheerd
worden.”
22 augustus 2010 augustus 2010 23
Bron: Mark van Benthem, probos

‘certificering toont aan
dat het hout uit een goed
beheerd bos komt’
Tekst: olav lammers
“Wij staan heel positief tegenover certificering, mits het een voldoende hoge standaard kent, dat
het ook werkelijk goed bosbeheer garandeert. Het is bovendien een van de weinige middelen die
we hebben om aan te tonen dat het hout ook uit een goed beheerd bos komt en alle tussenliggende
schakels dicht zijn”, zo stelt Mark van Benthem van Probos.
Het kennis en innovatiecentrum stichting Probos, zet
zich in voor bosuitbreiding in zowel Nederland als daar
buiten, maar vooral voor een goede functievervulling
van het bos. Een van de activiteiten van Probos is het
bijhouden van statistieken voor het Nederlandse bos en het
houtgebruik in Nederland. Verder worden trainingen gegeven
aan bosbeheerders, zoals medewerkers van Staatsbosbeheer,
waarbij ondermeer de cultuurhistorie van bepaalde bossen en
zaken als biodiversiteit aan de orde komen.
Van Benthem vertelt dat Nederland 92 procent van zijn
hout importeert. “En dat trekt een zware wissel op de
bossen elders. Dan is het wel belangrijk dat je weet dat
het uit een goed beheerd bos komt. In die zin zijn wij ook
verheugd met de Toetsingscommissie Inkoop Hout (TPAC),
die namens de overheid richtlijnen heeft gesteld waaraan
certificeringsystemen dienen te voldoen en de systemen ook
daaraan toetst.”
Samenwerking Bouwend Nederland
Van Benthem legt uit dat Probos heel direct te maken heeft
met certificering. Enerzijds omdat Probos veel projecten
uitvoert op het vlak van duurzaam houtgebruik en ook actief
is in het promoten van gebruik van gecertificeerd hout. Zo
wordt bijvoorbeeld samengewerkt met Bouwend Nederland
om de keten van bos naar consument zo goed mogelijk dicht
te timmeren. Van Benthem: “Wij informeren de achterban,
dus bouwbedrijven in Nederland, dat zij ook een belangrijke
schakel zijn in die keten. Dat werd tot voor kort nog niet echt
ingezien door de bouwbedrijven. Verder is Probos al zo’n vier
jaar bezig om inkopers van de overheid binnen het project
‘Hout: op naar 100 procent duurzaam inkopen’ te informeren.
Het inkoopbeleid was lange tijd onduidelijk. Men kent eigenlijk
voornamelijk FSC, maar er is dus ook meer. En belangrijker: wij
trainen hen in het daadwerkelijk invullen van het beleid. Verder
geven wij updates uit en verspreiden die onder inkopers die
met hout te maken hebben.”
Slechte naam
In de houtsector is veel geld verdiend en daar is ook door
minder prettige partijen op ingesprongen, constateert Van
Benthem. “Dat heeft de houtsector voor een deel een slechte
naam bezorgd en het product hout zelf ook. Dat is zonde, want
er zijn maar weinig dusdanig milieuvriendelijke materialen als
hout. Bovendien zet de sector momenteel goede stappen.
Hoe tegenstrijdig het ook klinkt, het is ook van belang dat
wij hout uit de tropen blijven gebruiken, mits aantoonbaar uit
goed beheerde bossen. Het is namelijk belangrijk dat bossen
een waarde - in dit geval geldelijk - vertegenwoordigen, zodat
de kans dat het bos wordt omgevormd naar andere vormen
van landgebruik minder groot is.”
Van Benthem waarschuwt ook voor de vele fabeltjes die de
ronde doen over duurzaam hout. “Inkopers worden vaak op het
verkeerde been gezet met allerlei verhalen. Als zij bijvoorbeeld
op pad gaan voor FSC, wordt hen houtsoorten met een ander,
onbekend keurmerk aangeboden met het verhaal dat het net
zo duurzaam is. Of een verhaaltje als: ‘dit hout komt niet uit
de tropen, dus is het duurzaam’. Het is dus zeer belangrijk dat
een inkoper van wanten weet en bij voorkeur zaken doet met
CoC-gecertificeerde (Chain of Custody) bedrijven. Alleen zij
mogen daadwerkelijk claimen duurzaam gecertificeerd hout
te leveren. Zij worden daarop ook gecontroleerd en zij kennen
de weg.”
Integreren in contract
Volgens Van Benthem zou de voorwaarde voor het leveren van
gecertificeerd hout geïntegreerd moeten worden in contracten.
“Als je dus het juiste bestek op de markt brengt en een bedrijf
schrijft zich in op dat bestek, betekent dat dat hij zich ook
moet conformeren aan dat bestek. En op het moment dat hij
zich niet aan het bestek houdt, houdt hij zich dus niet aan de
opdracht en kun je hem daar verantwoordelijk voor stellen.
Hout is een van de vele materialen die wellicht voorbij komen in
zo’n contract. Het kan dus best lastig zijn bij een groot contract
daar goed toezicht op te houden. De kennis over hoe te
controleren of wat gevraagd wordt, ook is geleverd, neemt vlot
toe. Bovendien wordt er naar andere manieren van controleren
gekeken, bijvoorbeeld om bij een accountantscontrole ook
duurzaam geproduceerd hout mee te nemen.”
Een ander hardnekkig fabeltje, vooral onder particulieren, zo
vervolgt Van Benthem zijn verhaal, is dat gecertificeerd hout
ook per definitie kwalitatief beter is. “Op het moment dat het
een certificaat heeft van duurzaam bosbeheer, zegt het alleen
dat het afkomstig is uit een goed beheerd bos. Het zegt echter
niets over kwaliteit, zelfs niet of het milieuvriendelijk is of niet.”
Prijsverschil kleiner
Van Benthem constateert verder dat het prijsverschil tussen
wel of niet gecertificeerd hout steeds kleiner wordt. “Voor
naaldhout en plaatmaterialen met certificaat is er nauwelijks
nog sprake van een meerprijs. Voor hardhout uit de tropen en
enigszins ook uit de gematigde zone kan er wel degelijk sprake
zijn van een meerprijs die 10-25 procent hoger kan liggen. Dus
dat is aanzienlijk. Maar het is ook wel weer belangrijk om je te
realiseren dat het puur om de kostprijs van de grondstof hout
gaat. Dat is vaak maar een minimaal aandeel in het geheel, en
er is netjes belasting over betaald, eerlijke lonen, et cetera. Het
is dus niet zo vreemd dat het inderdaad wat duurder is. Maar
het besluit van de EU om illegaal hout te weren, is een prachtige
ontwikkeling. Hoewel het nog wel even op zich laat wachten.
Het is heel belangrijk dat aantoonbaar goed geproduceerd
hout, niet langer hoeft te concurreren met illegaal hout en er
een eerlijk speelveld ontstaat. Heel belangrijk, want als het
prijsargument wegvalt, wil iedereen natuurlijk het liefst een
duurzaam product.”
Prestatie-eis
Ook gerelateerd aan de prijs, is het volgens Van Benthem
belangrijk dat in de besteksbepalingen geen specifieke
houtsoort wordt voorgeschreven, maar dat wordt uitgegaan
van een prestatie-eis waaraan het hout zou moeten voldoen.
“Wat je heel lang hebt kunnen zien en wat nog steeds veel
voorkomt, is dat bijvoorbeeld gevraagd wordt om FSC Meranti.
Dat is pas recent beschikbaar en omdat iedereen erom vraagt,
betaal je de hoofdprijs. Zeker als je voor vol hout gaat. Maar er
zijn veel houtsoorten die voor diezelfde toepassing ook geschikt
zijn, en prijstechnisch mogelijk veel interessanter. Dat is ook
veel beter voor het bos, want met duurzaam bosbeheer kijk je
naar wat het bos kan leveren, in plaats van dat je roofbouw
pleegt op een beperkt aantal soorten. De recent ontwikkelde
houtdatabase (www.houtdatabase.nl) is daarbij een handig
hulpmiddel. Meranti en Merbau zijn klassieke houtsoorten die
al decennia lang gebruikt worden voor kozijnen, deuren, maar
worden wel steeds schaarser. De houtsector is in de regel
een vrij traditionele sector. Men is altijd gewend geweest
ermee te werken en veel timmerfabrieken blijven eraan
vasthouden. In de GWW-sector is dat gelukkig al sterk aan het
veranderen.”
24 augustus 2010 augustus 2010 25
Bron: Mark van Benthem, probos

Meer FSc-bos in de tropen
dankzij groeiende vraag
Steeds meer opdrachtgevers vragen om hout dat
aantoonbaar afkomstig is uit goed beheerde bossen,
hout met een keurmerk. Een belangrijk signaal
en nog steeds keihard nodig. Immers, nog steeds
verdwijnt iedere twee seconden een stuk bos ter
grootte van een voetbalveld, jaarlijks 13 miljoen hectare,
of wel ruim driemaal Nederland. Met de keuze
voor FSC-gecertificeerd hout weten opdrachtgevers
zich deel van de oplossing in plaats van deel
van het probleem. Maar werkt het ook echt? Leidt
een grotere vraag naar goed hout hier tot beter bosbeheer
elders in de wereld?
Neem als voorbeeld Borneo. Borneo is het op twee na
grootste eiland ter wereld, statenkundig verdeeld tussen
Indonesië, Maleisië en Brunei, en nog steeds één van
de belangrijkste natuurgebieden ter wereld. Op het eiland
komen grote stukken ongerept regenwoud voor, leefgebied van
de orang-oetan, de dwergolifant en talrijke andere bijzondere
zoogdieren, vogel- en plantensoorten. Aan het begin van de
twintigste eeuw was vrijwel het gehele eiland bedekt met
bos. Nu, ruim een eeuw later is een aanzienlijk deel van dat
bos verdwenen (zie kaart). Commerciële houtkap draagt bij
aan bosdegradatie en ontbossing. Een aantal commercieel
belangrijke hardhoutsoorten die in Nederland gebruikt worden
komt er vandaan: bangkirai, keruing (damwanden, loopdekken)
en meranti (kozijnen).
The Borneo Initiative
“Het mag niet zo zijn dat als wij hier huizen bouwen of steigers
aanleggen, dat dat ten koste zou gaan van onvervangbaar
tropisch bos. Dat was de leidende gedachte achter de oprichting
van The Borneo Initiative in 2008“, legt Dammy Evertse uit,
bestuurslid van genoemde stichting en in het dagelijks leven
commercieel directeur van DPW van Stolk Holding. “The
Borneo Initiative is een platform van bedrijven dat fondsen werft
en direct investeert in FSC-bosbeheer. BAM en Bouwfonds
zijn naast de Nationale Postcode Loterij, het Ministerie van
Buitenlandse Zaken en woningcorporaties belangrijke donoren.
Met het geld willen we het oppervlak FSC-gecertificeerd bos
26 augustus 2010
in Indonesië doen groeien van een miljoen hectare eind 2009
tot vijf miljoen in 2015. Dit jaar hebben we met in totaal dertien
boseigenaren overeenkomsten getekend voor FSC-certificering
van hun bosbezit. Daarmee kunnen we in de komende twee jaar
het oppervlak FSC-bos uitbreiden met 1,4 miljoen hectare”.
Aanbod en vraag
Evertse stelt dat je er met FSC-certificering van bos nog niet
bent. “Het FSC-hout heeft ook een bestemming nodig. Daarbij
adviseren we de boseigenaren in Indonesië. En samen met FSC
Nederland zorgen we ervoor dat opdrachtgevers, bijvoorbeeld in
de GWW-sector, in Nederland gemobiliseerd worden en dat ze
krijgen waar ze om vragen: hout met het FSC-keurmerk. Zie alle
convenanten met aannemers, woningcorporaties, gemeenten en
waterschappen. Daarmee brengen we het hout uit Borneo in de
bouwprojecten en is de cirkel rond.” Inmiddels zijn er op andere
continenten soortgelijke projecten. Hoe denkt Evertse daarover?
“We prijzen ons gelukkig dat ons initiatief gekopieerd wordt.
Voor Zuid-Amerika bestaat The Amazon Alternative en voor
Afrika is men druk doende The African Perspective van de grond
te tillen. Wij beschouwen dat als loten van dezelfde stam.”
Meer informatie:
www.theborneoinitiative.org
Foto: W. ellenbroek
DAAROM KIEST
WATERSCHAP VELUWE
VOOR FSC
www.fsc.nl
Forest Stewardship Council
Als waterschap werken we met publiek geld. Dan moet
je je extra bewust zijn van de vraag waaraan we het uitgeven.
Wat we inkopen moet niet alleen aansluiten op
onze eigen bestekseisen, maar ook op mondiale visies
en afspraken. Dan moet je je realiseren dat keuzes die
we hier maken gevolgen hebben voor (leef)milieu- en
arbeidsomstandigheden elders in de wereld.
Bij het werken aan water gebruiken wij veel hout in
bijvoorbeeld beschoeiingen, damwanden, bruggen en
andere kunstwerken. Bij het inkopen willen we een
duurzame keuze maken, die invloed heeft. Uitgangspunt
voor het inkoopbeleid van Waterschap Veluwe is
dan ook dat wij, onze aannemers en toeleveranciers
gebruik maken van hout met het FSC-keurmerk.
Daar selecteren we op.
Ir. Gert Verwolf,
Dijkgraaf Waterschap Veluwe

Peter Swager van Foreco:
‘Duurzaam bosbeheer kwestie van lange adem’
Tekst: olav lammers
De lobby voor ‘goed’ hout loopt niet sinds gisteren. Peter Swager, eigenaar van het houtbewer-
kingbedrijf Foreco, heeft de discussie van goed en fout hout van begin af aan meegemaakt en is
tevreden met de wijze waarop het nu in Nederland is geregeld. “TPAC, de Toetsingscommissie
Inkoop Hout die voor VROM houtcertificatiesystemen toetst, is super deskundig en nergens in de
wereld is het zo goed geregeld als hier in Nederland.”
Swager stelt dat er met FSC en PEFC twee grote en
belangrijke certificaten zijn. ”Ik ben ervan overtuigd
dat er nog wel een aantal zal bijkomen. In een paar
ontwikkelingslanden wordt hard gewerkt aan certificering van
vooral hardhout en die komen vast
wel met een acceptabel systeem
dat de goedkeuring van TPAC zal
krijgen.” Swager heeft iets met
hout op een goede manier. Vorig
jaar mei ontving hij nog uit handen
van toenmalig minister Cramer van VROM de Nederlandse
versie van de Europese Milieu Pers Prijs 2009 (EEP Award)
voor de ontwikkeling van NobelWood, het eerste duurzame
houtproduct dat middels briomodificatie is vervaardigd.
Over de geschiedenis vertelt hij: “Zo’n twintig jaar
geleden kwam het schrikbeeld van de sloop van het
tropisch regenwoud tot ons. We dachten allemaal, met de
milieuorganisaties voorop, dat het zo niet langer kon. En
terecht! Maar wij begrepen ook al snel dat, als je daar vandaan
‘We hebben als Nederland,
als Europa en ook als de VS
een gidsfunctie’
daarom geen hout meer zou kopen, je in wezen met de rug
naar de wereld gaat staan en helemaal geen oplossing biedt.
Door het te regelen, door certificering in te stellen, moest
een goed gereguleerde houtoogst te realiseren zijn. Dat is
goed voor het behoud van het bos
en je houdt daarmee binding met
het gebied en de bevolking. Dat
waren de uitgangspunten, twintig
jaar geleden.”
Teveel van het goede
Gedreven vertelt hij verder: “Ik weet nog van de introductie
van het FSC-certificaat. Toen het bekendste certificaat ter
wereld. Dat was toen vooral opgezet voor hout uit de tropen.
Maar toen werd ook gedacht van: we moeten wel het goede
voorbeeld geven als we tegen de mensen in Brazilië gaan
zeggen hoe ze het moeten doen. Dus kreeg je ook een FSCcertificaat
voor EU-hout. Dat is op zich natuurlijk goed,
maar wat we allemaal wel weten, is dat binnen de EU bos
28 augustus 2010 augustus 2010 29

al eeuwen goed wordt beheerd. Het was misschien wel een
beetje veel van het goede. Bovendien bestond er binnen de
EU al lang een ander certificaat, van PEFC en echt gericht
op hout in de gematigde zone; in onze wereld. Je kreeg toen
tegelijkertijd wel zoiets van: ‘wat nu wel en wat niet’. Maar de
Nederlandse overheid is daar goed op ingesprongen door de
instelling van de onafhankelijke toetsingsorganisatie TPAC:
Timber Procurement Accreditation Commission.”
Hoewel er soms wel eens ‘erg mistig’ wordt gedaan over FSC
en PEFC, vindt Swager dat de zaken duidelijk zijn geregeld.
Swager: “Er zijn hele boekwerken aan de hand waarvan de
certificering beoordeeld moet worden. En er wordt een paar
keer per jaar gecontroleerd of houtbedrijven zich er wel aan
houden, is mijn eigen ervaring.”
Waarom zou ik?
Swager is ervan overtuigd dat alle beetjes helpen en
noemt ter vergelijking de Toyota Prius. “Ook al weet ik
dat het allergrootste gedeelte van het tropisch hout nietgecertificeerd
wordt verhandeld. Er is helaas nog steeds
een grote markt voor niet-gecertificeerd tropisch hout. Veel
landen staan daar nog voor open. Ik spreek wel eens mensen
in de tropen en vraag dan waarom ze niet gaan certificeren.
Dan krijg ik vaak te horen van: zolang China daar geen
belang aan hecht, waarom zou ik?”
Volgens Peter Swager heeft het daarom ook geen zin de rug
toe te keren naar die houthandelaren. “Zolang andere landen
Ahoy, Rotterdam
27 sept. t/m 1 okt. 2010
Registreer u nu voor GRATIS
toegang op www.hout.nl
met registratiecode
10001655
je brood is!
www.hout.nl Als hout
daar niet zo aan tillen, hebben zij daar geen boodschap aan.
We hebben wat dat betreft als Nederland, als Europa en
ook als de VS een gidsfunctie. Ook al is dat misschien nog
een druppel op de gloeiende plaat, dat wil niet zeggen dat
we niet door moeten gaan om onze boodschap duidelijk te
maken. Als we al te rigide optreden, zal de verbinding met
die landen verloren gaan en zijn we nog verder van huis. Het
gaat er dus om die landen te overtuigen van de noodzaak en
hen te stimuleren.”
Geen knop omdraaien
Swager benadrukt dat de overgang naar duurzaam
bosbeheer geen kwestie is van ‘een knop omdraaien’.
“Duurzaam bosbeheer is een kwestie van lange adem. Een
proces over generaties. Als je dat forceert, keert men zich van
ons af. Het gaat er dus om dat we zelf het goede voorbeeld
geven, we hen blijven stimuleren, en vooral te zorgen dat we
het contact niet verliezen.”
Hoewel Foreco volgens Swager ‘slechts een kleine speler’ is
in het geheel, is het volgens hem niet moeilijk om te weten
bij wie hij moet zijn om hout uit goede bronnen af te nemen.
“Er is ook niet zo veel mee te rommelen. Als je echt wilt,
is heel goed na te gaan of een partij hout voldoet aan de
certificeringseisen. Bovendien benadeel je jezelf als bedrijf
als je er onderuit probeert te komen.”
KWALITEIT
INNOVATIE
KENNISOVERDRACHT
HOUTPAVILJOEN
HO HO HOUTT OUTTHEATER Houtsoorten,
technische
eigenschappen,
voorbeeldprojecten,
toepassingen,
infobladen
en leveranciers.
Duurzaam geproduceerd hout?
Hier vindt u het!
Houtdatabase.nl
zoeken Woning- en
Utiliteitsbouw
www.accoya.com
Grond-, Weg- en
Waterbouw
Duurzaamheid begint
met Accoya® hout
Accoya® is hout met uitzonderlijke prestaties,
gelijkwaardig aan de beste tropische hardhoutsoorten.
Accoya® hout wordt gefabriceerd in een niet-giftig proces
en verkrijgt hierdoor de hoogste duurzaamheidsklasse.
Hout uit duurzaam
beheerde bossen.
Op aanvraag FSC en
PEFC certificering.
Bel 026 366 4122
voor meer informatie
of bezoek onze website
www.accoya.com
Plaatmateriaal
Behoud van
natuurlijke sterkte
en schoonheid.
Niet giftig.

Inkoop duurzaam hout,
van beleid naar praktijk
Tekst: Mark van Benthem, probos
De overheid wil met haar duurzaam inkoopbeleid de markt verduurzamen en innovatie bij bedrijven
bevorderen. Alle overheden moeten vanaf begin dit jaar duurzaamheid als criterium meenemen bij
al hun inkopen om op die manier het goede voorbeeld te geven. Dat geldt ook voor hout en houtproducten,
maar wat is duurzaam geproduceerd hout? Hoe stel je de juiste vraag aan de markt en
hoe weet je uiteindelijk zeker dat wat gevraagd is ook is toegepast?
De Rijksoverheid, gemeenten en andere overheden
hebben zich tot doel gesteld vanaf 2010 respectievelijk
100, 75 en 50 procent van de benodigde
producten en diensten duurzaam in te kopen. Voor duurzaam
geproduceerd hout en houtproducten bestaan er
verschillende certificeringssystemen, zoals FSC en PEFC.
Om te kunnen bepalen wat volgens de Nederlandse overheid
duurzaam geproduceerd hout is, zijn in 2008 inkoopcriteria
voor duurzaam geproduceerd hout vastgesteld.
TPAC
Aan de hand van de inkoopcriteria toetst de Toetsingscommissie
Inkoop Hout (TPAC) bestaande certificeringssystemen. Op
dit moment voldoen de certificeringssystemen FSC en PEFC
aan de inkoopcriteria. Het Maleisische systeem MTCS maakt
onderdeel uit van PEFC, maar is na ingediende bezwaren
tegen de toetsingsuitslag van NGO’s nog niet toegelaten als
waarborg voor duurzaam geproduceerd hout. Aangezien
MTCS het tot op heden enige door PEFC goedgekeurde,
actieve certificeringssysteem is voor de tropen, betekent
FoRMuleRIng MInIMuMeIS vooR
DuuRzaaM gepRoDuceeRD houT
De minimumeis kan als volgt geformuleerd worden: Te
leveren hout of hout verwerkt in te leveren (hout)producten,
dient aantoonbaar duurzaam geproduceerd te zijn. Onder
aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout wordt verstaan:
hout dat voldoet aan de Dutch Procurement Criteria for Timber
ten aanzien van duurzaam bosbeheer en de handelsketen,
volgens de bijbehorende beoordelingsmethode, zoals op 24
juli 2008 vastgesteld door de minister van Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. De criteria zijn te
vinden op www.tpac.smk.nl, onder: “Documents”. Op www.
inkoopduurzaamhout.nl is de complete formulering, inclusief
benodigde bewijsmiddelen en dergelijke te vinden.
dit voor overheidsinkopers dat voorlopig tropisch PEFCgecertificeerd
hout niet als duurzaam geproduceerd
beschouwd mag worden.
Bron: Reef hout
gRaTIS aDvIeS vIa helpDeSK InKoop
DuuRzaaM houT
Met het project ‘Hout: op naar 100% duurzaam inkopen’
ondersteunt Stichting Probos inkopers van de overheid bij
het duurzaam inkopen producten waarin de grondstof hout
is verwerkt. Op de website www.inkoopduurzaamhout.nl
zijn praktijktips, bestekbepalingen en achtergrondinformatie
voor het voorschrijven van duurzaam geproduceerd
hout te vinden. Met vragen kunnen overheidsinkopers
terecht bij de Helpdesk Inkoop Duurzaam Hout. De
Helpdesk is toegankelijk via 0317-466556 of helpdesk@
inkoopduurzaamhout.nl.
Bestekbepalingen
Het opnemen van eisen ten aanzien van duurzaam
geproduceerd hout in bestekbepalingen vormt de sleutel om
duurzaam geproduceerd hout ook daadwerkelijk toegepast
te krijgen. Het bovenstaande verhaal over de verschillende
certificeringssystemen voor duurzaam geproduceerd hout
wekt wellicht de indruk dat het ingewikkeld is. Er zijn echter
standaard bestekbepalingen voor de inkoop van duurzaam
hout ontwikkeld (zie kader 1). Op basis van de bepalingen
zijn criteria opgenomen in de criteriadocumenten van
AgentschapNL, voor onder andere waterbouwkundige constructies.
Verwacht wordt bovendien dat ze binnenkort
worden opgenomen in de RAW-systematiek. De bestekbepalingen,
inclusief benodigde bewijsmiddelen, zijn te
downloaden van www.inkoopduurzaamhout.nl.
Tips voor de praktijk
De bestekbepalingen vormen de basis, maar er zijn nog een
aantal tips te geven die bijdragen aan het toegepast krijgen
van duurzaam geproduceerd hout in een werk.
1. Schrijf geen specifieke houtsoorten voor, maar stel
relevante prestatie-eisen (zoals duurzaamheidklasse
of andere fysisch-mechanische eigenschappen), even-
tueel aangevuld met voorbeelden van geschikte hout-
soorten (zie ook www.houtdatabase.nl). Hiermee wordt
het aanbod van leverbare duurzaam geproduceerde
houtsoorten vergroot.
2. Voer, bij incourante maten, grote hoeveelheden of indien
er toch één specifieke houtsoort gewenst is, voor-
afgaand aan de aanbesteding een marktscan uit om te
zien of de houtsoort wel leverbaar is onder een door
TPAC geaccepteerd certificeringsysteem voor duur-
zaam bosbeheer.
3. Als de opdrachtgever concludeert dat het gewenste
duurzaam geproduceerde hout leverbaar is, is het de
taak van de opdrachtnemer om dit voor zichzelf
te controleren vóór de inschrijving. Als hij een andere
mening heeft kan hij dit bij de ‘Inlichtingen’ melden.
Als de opdrachtnemer besluit in te schrijven en de
opdracht krijgt, heeft hij de contractuele verplichting te
leveren (inclusief alle sancties als hij dat niet doet).
4) Werk met CoC-gecertificeerde bedrijven (zie kader 3).
Alleen zij mogen claimen gecertificeerd hout te leveren
of toe te passen. Bovendien weten zij wat er bij werken
met gecertificeerd hout komt kijken.
5) Controleer bij oplevering van het project, maar ook
tijdens (en op) het werk, of het geleverde hout(product)
ook daadwerkelijk gecertificeerd is. Zowel op de pakbon
c.q. vrachtbrief die bij elke levering van gecertificeerde
producten zit als op de uiteindelijke factuur, moet
inzichtelijk worden gemaakt dat het daadwerkelijk om
gecertificeerd product gaat.
Kansen voor het bos
Het voorschrijven van duurzaam geproduceerd hout zorgt er
niet alleen voor dat de overheidsdoelstelling van 100 procent
duurzaam inkopen wordt gehaald, maar levert ook een
bijdrage aan het voortbestaan van de bossen in de wereld.
Het voorschrijven van duurzaam geproduceerd is bovendien
helemaal niet ingewikkeld, mits duidelijk is welke stappen
worden genomen en wie welke verantwoordelijkheid draagt.
De Helpdesk Inkoop Duurzaam Hout kan helpen bij vragen
(zie kader 2). Door gebruik te maken van de standaard
bestekbepalingen en eerder genoemde tips te volgen, is
het eenvoudig een bijdrage te leveren aan beter bosbeheer
wereldwijd.
geBRuIK houT en InSTanDhouDIng van
BoSSen
Hout is een prachtige hernieuwbare grondstof, milieuvriendelijk
en vrijwel CO 2 neutraal. Hout is één van de
mogelijkheden om bossen een waarde te geven en
daarmee ontbossing met alle gevolgen van dien tegen te
gaan. Wanneer bossen een waarde vertegenwoordigen,
is de kans dat het bos wordt omgevormd naar andere
vormen van landgebruik, zoals landbouw of veeteelt,
kleiner. Randvoorwaarde: het bosbeheer dient op een
verantwoorde wijze plaats te vinden. Hét middel om zeker
te zijn dat hout afkomstig is uit goed beheerde bossen,
is certificering van goed bosbeheer. Door het gebruiken
van het gecertificeerde hout uit deze bossen, wordt direct
bijgedragen aan goed beheer en behoud van bossen
wereldwijd. Naast boscertificering worden bedrijven in
de handelsketen (de Chain-of-Custody, CoC) van bos tot
eindconsument gecertificeerd om er zeker van te zijn dat het
duurzaam geproduceerde hout traceerbaar is tot de bron.
32 augustus 2010 augustus 2010 33
Bron: Mark van Benthem, probos

VOLLEDIG
DUURZAAM
INKOPEN...
www.pefcnederland.nl
HOE EERDER HOE BETER.
Veel overheden hebben doelen gesteld voor duurzaam inkopen.
Maar het bos kan niet wachten tot 2015. Daarom is het
belangrijk dat u nú al probeert om zoveel mogelijk hout
én papier afkomstig uit goed beheerde bossen in te kopen.
Met wereldwijd ruim 220 miljoen hectare gecertifi ceerd
bos is PEFC onmisbaar voor het behalen van uw doelen voor
duurzaam inkopen. Door PEFC producten in te kopen levert
u een directe bijdrage aan het verbeteren van bosbeheer en
het behoud van bossen. Het doel van PEFC is om te zorgen
dat al het bos op duurzame wijze wordt beheerd met
evenwicht tussen de sociale, ecologische en economische
functies. PEFC hanteert hiervoor criteria die door 149 landen
gezamenlijk zijn opgesteld. Zo garandeert het PEFC keurmerk
dat producten zijn gemaakt van goed hout.
PEFC. Voor duurzaam bosbeheer.
peFc goedgekeurd
voor duurzaam inkopen
PEFC International is onlangs door TPAC goedgekeurd en door de minister van VROM geaccepteerd
voor duurzaam inkopen. Dit betekent dat opdrachtgevers en voorschrijvers meer mogelijkheden
en keuze hebben uit leveranciers, houtsoorten en beschikbaarheid van hout uit duurzaam
beheerde bossen.
Rijksoverheid, gemeentes, provincies en waterschappen
zijn vanaf 2010 begonnen met Duurzaam
Inkopen. Voor producten die zijn gemaakt van hout
geldt dat het hout aantoonbaar afkomstig moet zijn uit
duurzaam beheerd bos. Om vast te stellen welke bossen
duurzaam worden beheerd, heeft VROM inkoopcriteria
opgesteld. De commissie TPAC heeft de afgelopen tijd
diverse certificeringsystemen voor duurzaam bosbeheer
getoetst. Ook PEFC International is geaccepteerd voor
duurzaam inkopen.
Wereldwijd is ruim 225 miljoen hectare bos PEFC-gecertificeerd.
Daarmee is het ’s werelds grootste keurmerk voor duurzaam
bosbeheer. Op dit moment is PEFC gecertificeerd hout
leverbaar voor vele GWW-toepassingen zoals geluidwering,
verkeersgeleiding, damwanden en wegmeubilair.
Er is in de markt discussie over de (on)mogelijkheden bij
het voorschrijven van keurmerken in aanbestedingen. Deze
discussie gaat voorbij aan het doel van duurzaam inkopen.
Een opdrachtgever moet zich afvragen wat het doel van zijn
duurzaam inkoopbeleid is. Is het doel om een keurmerk voor
te schrijven of de grootst mogelijke bijdrage leveren aan goed
bosbeheer? Om het laatste te bereiken, kan het keurmerk
dan een middel zijn om aan te tonen dat hout uit een goed
beheerd bos komt. PEFC Nederland heeft een bestekstekst
opgesteld om opdrachtgevers hiermee te helpen (zie kader).
Het maakt dan niet uit of een huis PEFC-draagbalken heeft
en FSC-kozijnen of dat het bestek is gedrukt op FSC-papier
en de contracten op PEFC-papier. Wie wil weten welke
bedrijven gecertificeerd zijn, kan dat terugvinden op:
http://register.pefc.cz/search1.asp.
Meer informatie:
www.pefcnederland.nl
vooRBeelD BeSTeKTeKST
Het te leveren hout (cq. houten product cq papier cq
drukwerk), zoals bedoeld in bestekpost(en) nummer(s) ###
dient aantoonbaar afkomstig te zijn uit duurzaam beheerd
bos. Van aantoonbaar duurzaam beheerd bos is in elk geval
sprake indien:
• Het geleverde hout (cq. houten product cq papier cq
drukwerk) is gecertificeerd met een handelsketencerti-
ficaat van PEFC of FSC
èn
• de uitvoerder van werken cq diensten beschikt over het
bijbehorende PEFC of FSC handelsketencertificaat. (of
van beiden indien producten van verschillende certificaten
zullen worden verwerkt)
• andere passende bewijsmiddelen (waaronder deskundig-
enrapporten) worden overgelegd waaruit genoegzaam
blijkt dat wordt voldaan aan aantoonbare afkomst
uit duurzaam beheerd bos zoals in internationaal
aanvaarde omschrijvingen is bedoeld. (Overheids-
diensten zullen hierbij naar TPAC willen verwijzen.)
34 augustus 2010 augustus 2010 35

Bron: (c) WWF-canon/n.c. Turner
houthandel en timmer-
industrie roepen overheden
op eenduidig in te kopen
De Nederlandse houtbranche wil het gebruik van verantwoord hout krachtig stimuleren. Duurzaam
geproduceerd hout moet in Nederland de norm worden. Dat lukt volgens de VVNH alleen als overheden
en bedrijven niet verzanden in de discussie welke van de erkende keurmerken FSC en PEFC beter is.
De Nederlandse houtsector verkeert in een moeilijke
situatie. De economische crisis ijlt nog na, de
woningbouw is gestagneerd en het consumentenvertrouwen
herstelt zich slechts voorzichtig. De gevolgen
laten zich voelen op de ingestorte markt van duurzaam
geproduceerd hout. Consumenten en bedrijfsleven zijn minder
bereid om de meerprijs te betalen voor hout uit duurzaam
beheerde bossen. Weliswaar was vorig jaar 62 procent van
het door VVNH-leden geïmporteerde hout aantoonbaar
duurzaam geproduceerd, met een FSC- of PEFC-keurmerk.
Een deel daarvan is echter noodgedwongen zonder
duurzaamheidscertificaat verkocht, door het uitblijven van
de vraag. Als gevolg verdwijnt bij boseigenaren wereldwijd
de stimulans om hun bossen duurzaam te beheren.
Een slechte ontwikkeling vanuit het streven van de houtsector
en de overheid. De Koninklijke Vereniging van Nederlandse
Houtondernemingen (VVNH) en de Nederlandse Bond van
Timmerfabrikanten (NBvT) spannen zich samen met de
overheid in om duurzaam geproduceerd hout tot de norm
te maken in Nederland. Die forse ambitie is vastgelegd in
het gezamenlijke actieplan ‘Bewust met hout 2010-2015’,
waarvan voormalig minister van VROM, Jacqueline Cramer
het eerste exemplaar in ontvangst nam. Ook heeft zij als
minister van VROM samen met de twee branches en de
Unie van Waterschappen een intentieverklaring getekend
om het stimuleren van verantwoord hout en het duurzaam
inkoopbeleid van de overheid tot een succes te maken.
Aanjagen vraag
Paul van den Heuvel, directeur VVNH: “De overheid kan
met haar duurzaam inkoopbeleid een doorslaggevende rol
spelen bij het aanjagen van de vraag naar duurzaam hout.
Daarbij is het belangrijk dat zij zich duidelijk en eenduidig
uitspreekt hoe zij verantwoord hout definieert: Wat is
duurzaam geproduceerd hout en met welke keurmerken
kun je dat aantonen? Wij zijn daarom blij dat de overheid
een meetlat (TPAS) voor duurzaam hout heeft opgesteld,
en dat een onafhankelijke, deskundige commissie (TPAC)
bestaande keurmerken daaraan toetst. FSC Internationaal
en PEFC Internationaal zijn allebei positief beoordeeld. Het
Maleisische MTCS ligt nog ter beoordeling voor. De VVNH
roept alle (semi-) overheden op om het TPAC-advies over
te nemen en eenduidig naar de markt te communiceren wat
men onder duurzaam geproduceerd hout verstaat.”
Discussie over verschillen
Van den Heuvel betreurt het dat er vaak nog discussie
is over de keurmerken: “Helaas merken wij dat er nog
discussie is over de verschillen tussen de keurmerken. In een
trainingsprogramma dat wij met steun van AgentschapNL
aanbieden, wilden deelnemers van overheid en bedrijfsleven
weten of FSC of PEFC beter is. Naar onze mening is dat een
verkeerde discussie. De onafhankelijke TPAC-commissie
heeft beide keurmerken getoetst en aangegeven dat zowel
FSC als PEFC garant staan voor duurzaam bosbeheer.
Laten we dit allemaal hanteren en opnemen in de bestekken.
Zo stimuleren we een krachtige vraag naar duurzaam hout
en halen we de ambitieuze doelstellingen: In 2015 moet
100 procent van al van het naaldhout, 85 procent van
het plaatmateriaal en 50 procent van het hardhout dat in
Nederland wordt geïmporteerd, verhandeld en verwerkt
aantoonbaar duurzaam geproduceerd zijn.” Van den Heuvel
stelt dat zijn vereniging graag verder bouwt op het
fundament dat TPAC heeft gelegd. “We willen ons focussen
op waar het om gaat: al die bossen die nog niet duurzaam
worden beheerd. We zullen als overheid en sector moeten
samenwerken om hout als hét duurzame bouwmateriaal
voor de toekomst te kunnen blijven garanderen. Hout is dé
milieuvriendelijke grondstof bij uitstek, gezien het vermogen
van bossen om CO 2 vast te leggen, het vermogen van
hout en houtproducten om koolstof vast te houden én de
mogelijkheid om CO 2 -intensief materiaal te vervangen.
Dat dit hout dan wel afkomstig moet zijn uit aantoonbaar
duurzaam beheerde bossen is evident. Om dit te realiseren is
een eenduidig inkoopbeleid van alle overheden cruciaal.”
Meer informatie:
www.vvnh.nl
Bewust met hout is een initiatief van de Koninklijke Vereniging van
Houtondernemingen en de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten.
In nauwe samenwerking met alle schakels in de houtketen willen wij
een forse impuls geven aan het gebruik van duurzaam geproduceerd
hout in Nederland.
In het najaar staat een nieuwe serie trainingsbijeenkomsten over het gebruik van
verantwoord hout in de bouw en GWW-projecten op de planning. Kom ook!
Houd de website in de gaten en meld u aan voor de digitale nieuwsbrief!
Aanmelden digitale nieuwsbrief via www.bewustmethout.nl/actueel/nieuwsbrief
36 augustus 2010 augustus 2010 37

Innovatief alternatief voor
tropisch hardhout
Ondanks alle inspanningen staat het tropisch regenwoud onverminderd bloot aan roofbouw.
Dennenbossen echter verschaffen onbeperkt grondstof door duurzaam bosbeheer. En laat dennenhout
nou net de grondstof zijn voor Nobelwood. Dit hout wordt gemodificeerd met biopolymeren die
afkomstig zijn uit de afvalbiomassa van rietsuikerstengels. Na droging is het voordien zachte naaldhout
duurzaam en stabiel geworden. Het ziet er uit en gedraagt zich als teak.
Nobelwood, geproduceerd door Foreco Dalfsen, heeft
als basis dennenhout, wat duurzaam beschikbaar is
en blijft. Geen aanslag op ecosystemen, verkregen
uit duurzaam bosbeheer en bovendien een CO2-neutrale
grondstof. De polymeertechnologie is gebaseerd op afval
uit de rietsuikerteelt en daarmee een optimalisatie van de
tropische landbouw.
Duurzame biotechnologie
Het dennenhout wordt doordrenkt met de in water opgeloste
biopolymeren. Na droging versterken en verduurzamen de
polymeren de houtcelwanden. Zo wordt met een minimum
aan materiaal een maximaal effect bereikt. De technologie is
schoon, veilig en betrouwbaar. Het eindproduct Nobelwood
bestaat uit biologisch materiaal.
Nobelwood voldoet aan duurzaamheidklasse 1. Dat betekent
een levensduur van 50 jaar in weer en wind en 25 jaar in
contact met grond en water, vergelijkbaar met bijvoorbeeld
teak. In de aanloop naar productie is het product getest, ook in
extreme omstandigheden. Net als hardhoutsoorten vergrijst
Nobelwood. De verkleuring gaat naar egaal zilvergrijs.
Nobelwood is niet gevoelig voor oppervlakteschimmels
(‘blauw’) wat sommige op zich duurzame houtsoorten laten
zien. Het behoudt dus de egale zilvergrijze uitstraling.
Breed toepasbaar
Nobelwood heeft diverse toepassingsmogelijkheden. Als
gevelbekleding, maar ook vlonders, straatmeubilair en
speeltoestellen vormen geëigende toepassingsgebieden.
Nobelwood laat zich goed vingerlassen en lamineren
zodat de vormgeving van toepassingen weinig beperkingen
kent. Het materiaal laat zich glad bewerken en kent weinig
splintervorming. Dat maakt Nobelwood geschikt voor
toepassingen in de publieksomgeving.
Puur natuur
Nobelwood is puur natuur. Hout als basis, een biopolymeer
als modificatiegrondstof en water als basis voor de
modificatievloeistof zorgen voor een zeer ‘groen’ profiel.
Omdat het materiaal homogeen is en een vrij lange levensduur
heeft, kunnen planken en profielen ook bij recycling uit de
eerste toepassing prima opnieuw als grondstof dienen voor
een hernieuwd gebruik. Aan het eind van de gebruiksduur
blijft schone biobrandstof over.
Meer informatie:
www.foreco.nl
DHV en KOAC-
NPC worden
vraagbaak voor
Rijkswaterstaat
Advies- en ingenieursbureau DHV en
zakelijk dienstverlener KOAC-NPC
richten het nieuwe Steunpunt
Wegen-bouw van Rijkswaterstaat
in. Dit is een interne vraagbaak,
die antwoord geeft op allerhande
wegbouwkundige vragen van de
diverse diensten van Rijkswaterstaat.
Ook speelt het een belangrijke rol bij
het overdragen van kennis binnen
Rijkswaterstaat.
DHV en KOAC-NPC werken in het
Steunpunt Wegenbouw samen met de
partners M+P Raadgevende Ingenieurs
en Via Aperta. De opdrachtgever is de
Dienst Verkeer en Scheepvaart van
Rijkswaterstaat. Het contract loopt
twee jaar, met een optie tot verlenging
van nog een jaar. Daarbij worden de
adviesbureaus beoordeeld op snelheid
van handelen en accuratesse van de
antwoorden.
Een belangrijk doel van het Steunpunt
is het overdragen van wegbouwkundige
kennis. Bart Mante, projectmanager
van DHV: “Kennis van
wegbouwkunde is bij een steeds
kleiner aantal personen te vinden. De
jaarlijkse aanwas van nieuw talent op
universiteiten en hogescholen is zeer
beperkt. Het Steunpunt speelt daarom
een belangrijke rol bij het delen van
kennis binnen Rijkswaterstaat”.
VanDoClean maakt doorstart met Absorbit
VanDoClean (VDC) heeft onlangs
een doorstart gemaakt met Absorbit
Trading. VDC is ruim 12 jaar actief
met de levering van producten voor
olie- en chemicaliënlekkages. Het
leveringspakket omvat onder andere
de AQUAQUICK 2000 (wegdek-)
ontvetters die in eigen beheer worden
geproduceerd en de (Absorbit!)
absorptiematerialen.
Actueel
1500 stalen rijplaten
Begin juni vond het Royal Beach Concert
plaats op het strand van Scheveningen.
Om niet te verzanden, verhuurde
Lekkerkerker Rotterdam 1500 stalen
rijplaten aan de organisatie die in een
week tijd moesten liggen om daarna weer
in een week tijd afgevoerd te moeten
worden. 60 vrachten waren er voor
Door de overname van Absorbit heeft
VanDoClean nu een verdubbeling van
het relatiebestand en toegang tot de pro-
ducenten van sorbents wereldwijd. Piet
van Dongen van VanDoClean: “Het is een
aanzienlijke verbetering van het VDCleveringspakket
en de voorraad- en markt-
positie. Wij zijn bij vele overheidsinstanties
en aannemers al jarenlang bekend als
no-nonsense leverancier die calamitei-
nodig om deze stalen platen ter plekke
te krijgen. Om de files te vermijden en
zo tijd te winnen werd er gekozen voor
‘s nachts aan- en afvoeren.
Meer informatie:
www.lekkerkerker.com
tenproducten supersnel uit voorraad
levert. Door de Absorbit-overname
beschikken wij nu over een nog grotere
slagkracht met nog scherpere prijzen.
Ook in geval van grote calamiteiten is
VanDoClean nu in staat om ook zeer
grote hoeveelheden matten, rollen en
oilbooms direct uit voorraad te leveren.”
Meer informatie:
www.vandoclean.nl
38 augustus 2010 augustus 2010 39

Novachip-deklaag op Utrechtse Baan
In opdracht van de gemeente Den
Haag realiseerde Ooms Construction
op de Utrechtsebaan/A12 bij Den Haag
de vernieuwing van het wegdek. In vier
nachten, verdeeld over twee weekenden,
werd 50.000 m2 verharding gerepareerd,
werden voegloze overgangen gemaakt
en werd naadloos een Novachip deklaag
aangebracht.
Marco Dusseldorp, uitvoerder bij Ooms
Construction: “Het bijzondere aan het
Movares klimaatneutraal
Actueel
Onlangs is de Utrechtsebaan/A12 in Den Haag van een nieuwe deklaag voorzien.
Dit gebeurde met het aanbrengen van Novachip en voegloze overgangen door
Ooms Construction. Het bedrijf geeft tien jaar garantie op het nieuwe wegdek.
ontwerp van Ooms was het toepassen
van vijf voegloze overgangen. Deze
overgangen werden uitgevoerd met de
Ooms-voeg, een innovatieve, duurzame
en onderhoudsarme oplossing. Met
de inzet van twee speciale Novachip
machines kon de deklaag volledig
naadloos worden aangebracht. Door
gebruik te maken van een speciale
polymeer bitumenmodificatie Sealoflex
SFB5-90 (HS) is de Novachip extra
krachtig en duurzaam. De nieuwe
Advies- en ingenieursbureau Movares wil klimaatneutraal functioneren. Dit zegt
directievoorzitter Johan van den Elzen. “Het past in deze tijd om als bedrijf je
verantwoordelijkheid te nemen in dit opzicht. We kunnen er niet omheen:
klimaatverandering als gevolg van CO 2 -uitstoot is een van de grote problemen van
deze tijd.” Om CO 2 -neutraal te werken, heeft Movares een zogenoemde ‘carbon
footprint’ opgesteld waarin de uitstoot van het bedrijf is vastgesteld, vergezeld
van een aantal doelen om de CO 2 -uitstoot op korte termijn te beperken.
De totale CO 2 -footprint voor Movares
komt uit op ruim 4.000 ton CO 2 over
2009. Uit de footprint blijkt dat meer
dan de 27 procent van de uitstoot wordt
veroorzaakt door elektriciteitsverbruik die
overigens in de vorm van groene stroom
wordt ingekocht. Slechts 28 procent
van de uitstoot is afkomstig van zakelijk
autovervoer. Om in de toekomst de CO 2 -
uitstoot nog verder terug te dringen, heeft
Movares een energieplan vastgesteld.
Het plan is gebaseerd op de zogenoemde
‘Trias Energetica’ waarbij de drie stappen
zijn: reductie – substitutie – compensatie.
Er zijn drie doelen vastgesteld. De eerste
doelstelling betreft een CO 2 -reductie
van vijf procent over de jaren 2010 en
2011. Deze reductie wordt gerealiseerd
door middel van een groot aantal
maatregelen waaronder het vervangen
deklaag kon worden aangebracht op de
gerepareerde verharding.” Bedenker van
voegloze oplossingen en hoogwaardige
deklagen binnen Ooms Construction is
Arian de Bondt: “Tijd is een belangrijke
factor binnen de wegenbouw. Met dit
Novachip systeem geven we invulling
aan de wens van opdrachtgevers om
de overlast voor het verkeer tot een
minimum te beperken. Het is een manier
van duurzaam bouwen die weinig
overlast veroorzaakt voor de omgeving.
Vanwege de hoogwaardige en duurzame
kwaliteit biedt Ooms tien jaar garantie op
dit type deklaag.”
Meer informatie: www.ooms.nl
van alle leaseauto’s en het invoeren van
ecosmart, een project ter verbetering
van afvalscheiding en recycling. Ook
verlichting wordt aangepakt: naast het
invoeren van bewegingssensoren wordt
onderzoek verricht naar invoering van
LED-verlichting. Movares heeft zich
vastgelegd om tenminste 20 procent
substitutie van CO 2 -uitstoot te realiseren
door inkoop van groene stroom voor
eind 2011. De overige CO 2 -uitstoot,
75 procent, wordt in de loop van 2010
volledig gecompenseerd.
Meer informatie:
www.movares.nl/Movares/
Duurzaamheid/CO2prestatieladder.htm
Bron: coB
Infra-opleidingen gericht op projectmatige
samenwerking
De ontwikkelingen binnen de Infra-sector hebben geleid tot
andere en veelal intensievere projectmatige samenwerking
in deze sector tussen opdrachtnemers en opdrachtgevers.
BOB Opleiding, Training en Advies heeft het aanbod van
Infra-opleidingen voor de uitvoerende bouw, overheid en
adviesbureaus aangepast naar die ontwikkelingen. Onder
andere met de volgende opleidingen:
- Kadermedewerker Infra
Het maken van een werkplan projectdraaiboek. Plannings,
calculatie en organisatie technieken hanteren.
Locatie: Zeist. Startdatum: 8 december.
- Allround Kadermedewerker Infra
Begrotingen, planningen en organisatietechnieken hanteren.
Offertes en tekeningen beoordelen. Rol van inkoopcontracten.
Locatie: Zeist. Startdatum: 1 oktober.
Meer informatie:
www.bob.nl of via 079 325 24 50
Grondmechanica en funderingstechniek,
basisopleiding
Elsevier heeft een opleiding ontwikkeld voor opzichters,
uitvoerders of inspecteurs van bouwtoezicht die geregeld
in aanraking komen met de grondmechanica en funderingstechniek.
Met deze opleiding krijgen de deelnemers inzicht
in de theorie van de grondmechanica en funderingstechniek.
Ze leren funderingstechnische problemen herkennen en er
adequaat op te reageren. Wie zijn inzicht en ontwerpvaardigheid
in de grondmechanica en funderingstechniek wil
verdiepen, kan ook een vervolgopleiding (Academy) volgen.
Elsevier Opleidingen verzorgt de opleiding onder auspiciën
van de afdeling Geotechniek van het KIVI NIRIA. Van de deelnemers
wordt verwacht dat zij een technische vooropleiding
op mbo-/hbo-niveau hebben.
Meer informatie:
www.elsevieropleidingen.nl
Training ‘Bewust met hout’
Centrum Hout organiseert in het najaar een serie trainingsbijeenkomsten
voor alle beslissende partijen in de bouw
en GWW-projecten. In de training wordt ingegaan op de
verschillende keurmerken en mogelijkheden om de inkoop
van verantwoord hout op te nemen in organisatiebeleid.
Daarnaast is er aandacht voor ondersteuning bij het voorschrijven,
toepassen en controleren van verantwoord hout.
Bewust met hout is een initiatief van de Koninklijke
Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH)
en de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (NBvT). In
nauwe samenwerking met alle schakels in de houtketen willen
zij een forse impuls geven aan het gebruik van duurzaam
geproduceerd hout in Nederland.
Opleidingen
Wie zich op www.bewustmethout.nl/actueel/nieuwsbrief
aanmeldt voor de digitale nieuwsbrief, ontvangt automatisch
de uitnodiging voor de trainingsbijeenkomsten.
Meer informatie:
www.bewustmethout.nl
www.houtdatabase.nl
40 augustus 2010 augustus 2010 41
Bron: centrum hout
Bron: Quist Wintermans architecten

Arie Visser, voorzitter calamiteitenteam
RWS Noordzee:
‘Wij zijn expert oliebestrijden,
maar 100 procent garantie
is nooit te geven’
Tekst: olav lammers
arie visser
Dat zegt Arie Visser, voorzitter van het calamiteitenteam
van Rijkswaterstaat Noordzee. Een ‘slapende’
organisatie waarvan weliswaar een team van zes man
24 uur per dag paraat is om bij het eerste olie-alarm direct
in actie te komen en de oliebestrijding in gang te zetten. “Er
kan direct worden gevlogen en gevaren, er is een jurist, een
voorlichter en natuurlijk iemand die het kantoor opendoet”,
aldus Visser die al jaren bij de organisatie werkt, al van alles
in de praktijk heeft meegemaakt, maar nu met al zijn kennis
vanuit kantoor de zaken aanstuurt.
“Wij hebben bij verschillende eerdere olierampen buiten Nederland al
laten zien dat wij een expert op het gebied van oliebestrijden zijn. We
zijn er goed op getraind en beschikken ook over voldoende materieel.
Maar natuurlijk kun je niet voor honderd procent garanderen dat het
nooit eens uit de hand zou kunnen lopen, zoals met het booreiland de
‘Deepwater Horizon’ in de Golf van Mexico. Geen enkele olieramp is
hetzelfde, maar er wordt heel veel gedaan aan preventie, draaiboeken
worden voortdurend geactualiseerd en er zijn internationaal goede
afspraken gemaakt om elkaar bij te staan als het op de Noordzee
onverhoopt toch verkeerd gaat.”
Voorkomen
Grote olierampen zijn Nederland gelukkig altijd bespaard
gebleven. Maar het komt regelmatig voor dat schepen olie of
chemische stoffen verliezen door een ongeluk op zee of een
foutje tijdens werkzaamheden in de haven. Rijkswaterstaat is ver-
antwoordelijk voor het opruimen van gelekte olie en chemicaliën
op het Nederlandse deel van de Noordzee en de rijkswateren.
Op zee komt de organisatie ongeveer eens per maand in actie
om olie of chemicaliën op te ruimen. Dat doet Rijkswaterstaat
zelf of het geeft opdracht tot opruimen en houdt toezicht.
olIeMaaTSchappIjen checKen oF veIlIgheIDSMaaTRegelen
volDoenDe zIjn
Naar aanleiding van de ramp met het booreiland Deepwater Horizon op 20 april in de Golf
van Mexico, heeft Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) alle oliemaatschappijen die op
de Noordzee met boringen bezig zijn, verzocht hun werkwijze voor het boren van olie- en
gasputten zorgvuldig te verifiëren. Bovendien zullen zij hun noodplannen testen en nagaan
of met de ergst denkbare noodsituatie rekening is gehouden. Het is de bedoeling dat zij in
september rapport uitbrengen aan de Inspecteur-generaal der mijnen over de resultaten van
die verificatie. Eind september zal de Inspecteur-generaal vervolgens zijn conclusies aan de
minister van Economische Zaken rapporteren.
Het verzoek van SodM is gedaan enkele dagen na het uitkomen van een rapport van Ken
Salazar, de Amerikaanse Secretary of the Interior over de ramp in de Golf van Mexico op 27
mei. Dit rapport bevat een aantal aanbevelingen over veiligheid van olie- en gasboringen. De
Inspecteur-generaal der Mijnen, Jan de Jong, heeft de aanbevelingen uit het rapport voorgelegd
aan de NOGEPA, de brancheorganisatie van de olie en gasproducenten en aangegeven
welke aanbevelingen voor Nederland van belang zijn. Tevens heeft hij bekendgemaakt dat
SodM zijn inspectieprogramma zal aanpassen. Er zal meer aandacht worden besteed aan
het boorproces. Ook zal SodM samen met de andere toezichthouders rond de Noordzee
een multinationale audit houden van de procedures op het gebied van putbeheersing
(‘well control’). Bovendien zal SodM erop aandringen om de filosofie van ‘tenminste twee
veiligheidsbarrières’ in de wetgeving verankeren. Deze aanpak wordt al jarenlang gevolgd,
maar is niet uitdrukkelijk in wetgeving opgenomen.
Het verzoek van SodM strekt zich overigens ook uit tot de zoutproducenten en de
aardwarmte-exploitanten. Hoewel deze ondernemingen niet te maken hebben met brandbare
en vervuilende delfstoffen en ook niet op zee werken, voeren zij wel boringen uit in de diepe
ondergrond en hebben zij wel te maken met gesteentelagen die onder hoge druk staan.
42 augustus 2010 augustus 2010 43
Bron: Rijkswaterstaat

15.000 m3 olie in drie dagen
“Wij zijn er op geëquipeerd om in drie dagen tijd zo’n
vijftienduizend m3 olie van het water te kunnen halen”, zegt
Visser. Hij vertelt dat die hoeveelheid ongeveer overeenkomt
met de inhoud van één compartiment van een mammoet
olietanker. “Dat is ook de hoeveelheid waarvan men denkt
dat die maximaal vrijkomt bij een aanvaring of explosie op
zee. We gaan ervan uit dat de rest van de compartimenten
in tact blijven.“ Voor de goede verstaander: Je hebt tankers
van zo’n driehonderdduizend ton.
De Arca en veegarmen
Visser vertelt dat calamiteitenplannen klaarliggen die
onmiddellijk ter hand genomen worden zodra zich een
olieramp dreigt af te spelen. Zodra zich een dergelijke ramp
op (het Nederlandse deel van) de Noordzee voordoet, is het
Kustwachtcentrum in Den Helder de plek waar het alarm
het eerst binnenkomt en wordt vervolgens onmiddellijk
Rijkswaterstaat ingeschakeld. Visser: ”Ons eigen schip,
de Arca die altijd wel ergens op de Noordzee aan het
onderzoeken of meten is, krijgt de opdracht direct naar de
plek op te stomen. De Arca beschikt over twee veegarmen
van zo’n vijftien meter lang waarmee de olie ‘opgepompt’
kan worden. Voor kleinere olievlekken in de havens of op
rivieren worden soms ‘skimmers’ gebruikt, waarmee de olie
als het ware van het water afgeschraapt wordt.”
Olieschermen
Vaak worden ook opblaasbare olieschermen gebruikt waarmee
olievlekken ingedamd kunnen worden. Omdat olie lichter dan
water is, blijft het drijven. Door een oliescherm tussen twee
boten in om een olievlek heen te slepen, kan de olie verzameld
en opgezogen worden. Verder staat strategisch verspreid
langs de kust materiaal klaar waarmee olievlekken bestreden
kunnen worden. Met aannemers zijn overeenkomsten gesloten
om, indien nodig, direct ingezet te kunnen worden om
aangespoelde olie zo snel mogelijk op te ruimen.
Aanspoelingen en strandreiniging
Arie Visser: “Overal langs de kust kan binnen een uur worden
ingegrepen. Verder hebben wij een contract afgesloten met
het strandreinigingsbedrijf Jaap van den Broek uit Stellendam.
Die beschikt over machines waarmee de bovenste,
verontreinigde laag zand wordt opgeschept waarna het fijne
zand door een zeef gaat en het verontreinigde deel in een bak
valt. Deze wordt geleegd in een dumper om elders te worden
verwerkt. Wij zetten hem veel in bij aanspoelingen. Al bij een
korrelgrootte van een flinke spliterwt, werkt die zeef perfect;
ook bij bijvoorbeeld aangespoelde paraffine en palmolie.”
Baggervaartuigen op afroep
Afhankelijk van de omvang van de olieverontreiniging, kan
het team van Visser ook aanspraak maken op tien grote
baggervaartuigen die op afroep beschikbaar zijn. “Wij hebben
daartoe contracten afgesloten met baggeraars als Boskalis en
Van der Kamp. Hun schepen zijn altijd wel ergens in de buurt
van de Nederlandse wateren aan het werk en zo niet, dan dienen
zij dat altijd te melden. Binnen uiterlijk 24 uur na alarmering
dienen de schepen ter plekke te zijn. Daar worden ze door ons
voorzien van veegarmen en pompinstallaties en kunnen direct
aan de slag. Dat wil zeggen dat ze zo veel mogelijk olie in de
beun van het schip pompen. Omdat olie op water drijft kan het
meegezogen water weer uit het schip worden gepompt tot de
beun alleen nog maar met olie is gevuld. Vervolgens wordt de
lading in een opslagtank aan land gelost om direct daarna weer
naar de plek des onheils te varen en het werk voort te zetten.”
Kwetsbare Waddenzee
Maar wat als een olietanker vlak boven de Waddeneilanden
een aanvaring krijgt? Dan is het toch al snel te laat om te
voorkomen dat de hele ecologie daar wordt verwoest?
Visser: “Vlak boven de Waddeneilanden mogen olietankers
niet varen. Er is voor deze schepen een vaste verplichte
route aangewezen die 50 tot 60 kilometer noordwaarts ligt.
Dus als er iets gebeurt, hebben we even de tijd. Zodra een
melding binnenkomt in Den Helder, worden alle vaartuigen
gemobiliseerd en er naartoe gedirigeerd. Tegelijk wordt ook
een vliegtuig naar de plek gestuurd om omvang en aard van
de ramp vast te stellen. Ook hulpschepen met oliekerende
schermen gaan die kant op.”
TIen olIevelDen zonDeR hoge DRuK
Op het Nederlandse deel van de Noordzee wordt
olie gewonnen uit tien olievelden. Bij de oliewinning
in de Nederlandse wateren is een olielekkage met de
dimensies van de huidige olieramp in de Golf van Mexico
onwaarschijnlijk, volgens de minister van Economische
Zaken, Maria van der Hoeven. De boring van BP vond
plaats in een olieveld, waarin een hoge druk heerst en
waaruit de olie vanzelf, zonder hulpmiddelen, omhoog
komt. In negen van de tien olieproducerende velden in de
Nederlandse wateren komt de olie echter niet op eigen
kracht uit de ondergrond. Er moeten pompen en andere
hulpmiddelen worden ingezet om de olie uit de grond te
krijgen. Dat betekent dat, ook al zou controle op de putten
wegvallen, de olieproductie vanzelf tot stilstand komt. In
één veld zijn enkele olieputten die zonder hulpmiddelen
olie kunnen produceren. Het gaat hier echter om uiterst
vluchtige olie die, bij ongecontroleerde ontsnapping,
zich als een dunne film over de golven verspreidt en snel
vervliegt.
De dichtstbijzijnde olievelden in andere delen van de
Noordzee liggen in de Deense sector, meer dan 200
kilometer van natuurgebieden in de Noordzee en
Waddenzee. Ook in de meeste van deze velden komt de
olie niet op eigen kracht uit de putten.
44 augustus 2010 augustus 2010 45
Bron: Rijkswaterstaat

De snelheid van handelen en inzet van groot materieel moet
volgens Visser voorkomen dat de kwetsbare Waddenzee
door de olie wordt getroffen. Als de olie de eilanden toch
bereikt, worden zoveel mogelijk schepen in de ruimte tussen
de Waddeneilanden gedirigeerd om de olie zoveel mogelijk af
te vangen en op te ruimen. “De stroming tussen de eilanden
is echter te groot om de zeegaten met olieschermen af te
sluiten”, vertelt Visser.
Ruimen bij stormkracht 9
En als er een ramp gebeurt bij stormkracht 9?
Visser: ”Alle ruimingsapparatuur kan worden gebruikt tot
een windkracht 6 of 7. Als je boven windkracht 7 veegarmen
buiten boord zet, zijn ze binnen een minuut Total loss.
Maar we gaan er ongeacht de windsnelheid wel op af, want
InSpecTIeS en WeTTelIjKe veRplIchTIngen
Nederland is voldoende voorbereid op het bestrijden van
de gevolgen van een olieramp. Luchtsurveillances worden
dagelijks uitgevoerd en er is permanent een gespecialiseerd
oliebestrijdingsvaartuig van Rijkswaterstaat oproepbaar.
Om eventuele rampen te voorkomen, wordt op het
Nederlandse deel van de Noordzee door Staatstoezicht op
de Mijnen intensief gecontroleerd op risicovolle activiteiten.
In 2009 vonden 350 inspecties plaats.
Volgens de minister van Economische Zaken zijn de
veiligheidsregels voor de olie- en gaswinning op de
Noordzee in hoge mate gestandaardiseerd. In de
eerste plaats op basis van de EU 92/91 richtlijn voor de
delfstofwinning, die door alle lidstaten in regelgeving
is geïmplementeerd. In de tweede plaats op basis van
de aanbevelingen van Lord Cullen, in zijn rapport uit
1990 over de Piper Alpha-ramp. De aanbevelingen van
Lord Cullen zijn – voor zover van toepassing op ieders
specifieke situatie – door alle landen rond de Noordzee
in regelgeving verwerkt en door de toezichthouders
opgenomen in hun toezichtbeleid. De essentie is dat
de verantwoordelijkheid voor veiligheid en milieu weer
nadrukkelijk bij de oliemaatschappijen zelf is neergelegd.
Zij moeten alle risico’s in kaart brengen en maatregelen
nemen om die risico’s in te dammen. De toezichthouders
inspecteren of de ondernemingen zich hieraan houden.
Daarnaast zijn zij wettelijk verplicht hun Veiligheid en
Gezondheidsdocumenten (safety cases) aan te passen als
gevolg van uitkomsten van incidentenonderzoeken, ook
als deze zich in het buitenland voordoen.
De toezichthouder van de landen rond de Noordzee
werken al sinds 1987 intensief samen. Zij vormen met
elkaar het ‘North Sea Offshore Authorities Forum’ (NSOAF).
Onder de paraplu van NSOAF voeren de inspecteurs
uit de deelnemende landen gezamenlijke inspecties uit.
Tevens wisselen zij informatie uit over relevante voorvallen,
incidenten en de resultaten van inspectieprojecten. Tijdens
een bijeenkomst op 20 mei in Kerkrade hebben zij met
elkaar afgesproken alle technische informatie over de
oorzaak van de olieramp in de Golf van Mexico te bundelen
en analyseren.
waar wind komt, gaat ‘ie ook weer weg en dan wil je wel
ter plaatse zijn; je gaat niet in de haven liggen wachten
op goed weer. In het uiterste geval kunnen we, als de olie
voldoende homogeen aansluit, detergenten inzetten die de
olie afbreken. Voor dat vermengingsproces is energie nodig,
en dat is er bij windkracht 11 ruim voldoende. Anderzijds
kan de olie zover uiteengeslagen zijn dat toepassing van
detergenten zinloos is, omdat je 90 procent ernaast gooit.”
Detergenten in uiterste geval
Rijkswaterstaat zet pas in het alleruiterste geval en onder
strikte condities detergenten in, vertelt Visser. “Bijvoorbeeld
als een kwetsbaar gebied als de Waddenzee wordt bedreigd
en andere maatregelen niet meer helpen. Op dat moment
komen onze Engelse partners, die over de stoffen en
sproeivliegtuigen beschikken, in actie. Maar we moeten
wel zeker weten dat het middel op de olie werkt en dat de
waterdiepte voldoende is om het zinvol toe te passen. We
moeten ervan overtuigd zijn dat het middel niet erger is dan
de kwaal. In het ergste geval lost het namelijk niet op en
kun je een stof overhouden die door het water gaat zweven,
eigenlijk niet meer is op te ruimen en na verloop van tijd aan
de kust kan aanspoelen. Als de concentratie niet al te groot
is, zou je zelfs kunnen besluiten om helemaal niets meer
te doen. Olie is per slot van rekening een natuurproduct
en wordt na verloop van tijd ook door de natuur weer
afgebroken.”
WOCB
Bij de oliebestrijding heeft het team van Visser erg veel baat bij de
kennis die de WOCB heeft opgebouwd. Deze Werkgroep Olie-
en Chemicaliën Bestrijding bij calamiteiten op het water, waar
Visser ook secretaris van is, zorgt ervoor dat Rijkswaterstaat
met de beste en meest actuele kennis vervuiling kan bestrijden.
Deze werkgroep werkt voortdurend aan een update van die
kennis waarvoor de informatie van over de hele wereld wordt
binnengehaald.
Visser vertelt dat bij de bestrijding ook de hulp van andere
Noordzeelanden kan worden ingeroepen. “Alle Noordzeelanden
hebben zich daarvoor verenigd in het Bonn-Agreement. Wij
informeren elkaar bij ongevallen en indien nodig assisteren wij
elkaar. Ook daarvoor bestaan draaiboeken.”
Vergelijking Golf van Mexico
En hoe kijkt Visser naar de olieramp in de Golf van Mexico?
“Daar kijken wij voortdurend met grote interesse naar,
want overal valt weer van te leren. We spreken van een
olieramp die zijn weerga niet kent. Gelukkig is de kans dat
dat in de Noordzee gebeurt, niet zo groot. Allereerst staat er
nauwelijks druk op de olieputten in de Noordzee en moet er
zelfs moeite gedaan worden om de olie omhoog te krijgen,
anderzijds is de Noordzee hooguit 50 meter diep en kun je
er, in tegenstelling tot de Golf van Mexico waar het probleem
zich op 1500 meter diepte voordoet, gewoon met duikers
bijkomen. Ik geloof dat er in het Nederlandse deel van de
Noordzee zo’n tien olieboorplatforms staan. Er staan veel
meer platforms in de Noordzee, maar het overgrote deel
bestaat uit gasboorinstallaties. Alvorens een boorvergunning
te krijgen, moeten de oliemaatschappijen aantonen dat
alles veilig is en draaiboeken opstellen voor wat er gedaan
moet worden als het werkelijk mis gaat. Staatstoezicht op
de Mijnen zit daar bijna dagelijks bovenop. Als zich een
oliemorsing of erger voordoet, zijn de oliemaatschappijen
in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het opruimen
van die olie. Zij hebben onderling ook afspraken gemaakt
om elkaar bij te staan indien nodig. En als het echt uit de
hand dreigt te lopen – intussen hebben wij ons al aardig op
de hoogte gesteld – kan altijd een beroep op ons worden
gedaan. Nee, ik verwacht niet dat er op de Noordzee een
ramp zal kunnen voordoen die vergelijkbaar is met die in de
Golf. Maar we zijn er wel op voorbereid!”
Visser vertelt dat zijn organisatie ook helemaal niet op de
hoogte is van de boortechnieken op de platforms: “Dat klinkt
misschien raar, maar het is onze verantwoordelijkheid om zo
snel mogelijk de troep op te ruimen, het water en de stranden
zo schoon mogelijk te houden en ervoor te zorgen dat er zo
min mogelijk nadelige effecten voor de omgeving optreden.
Waar de verontreiniging vandaan komt als onze hulp wordt
ingeroepen is voor ons bijzaak. “
Succesverhalen
Binnen de EU is Rijkswaterstaat regelmatig gevraagd om
te komen helpen bij olierampen. “En daar hebben wij na
BloW ouT pRevenTeRS
De zogeheten ‘blow out preventer’ die door een falende
werking de oorzaak is geweest van de olieramp in de
Golf van Mexico, wordt in de hele wereld toegepast. Het
is ook als een verplichting opgenomen in de Nederlandse
mijnbouwregelgeving. De preventers worden op alle
boorplatforms gebruikt. Er is echter een groot verschil
tussen de situatie in de Golf van Mexico en in Nederland. In
het diepe gedeelte van de Golf van Mexico staan blow out
preventers op de zeebodem. In het geval van de Deepwater
Horizon op een diepte van 1500 meter. Als er op die diepte
iets misgaat, dan is het alleen mogelijk om daar met robots
of duikboten bij te komen. In het Nederlandse deel van
de Noordzee is de waterdiepte beperkt (30 tot 50 meter).
Daarom staan blow out preventers niet op de zeebodem,
maar op het boor- of productieplatform. Dat betekent dat
als een blow out preventer faalt, het relatief gemakkelijk
is om handmatig in te grijpen. Blow out preventers in
Nederland moeten elke drie weken worden getest. Het
Staatstoezicht op de Mijnen controleert dit aan de hand
van de dagelijkse rapportage van boringen.
46 augustus 2010 augustus 2010 47
Bron: Koseq

gRenSoveRSchRIjDenDe calaMITeITen
Bij grensoverschrijdende calamiteiten vanwege olieverontreinigingen
geldt het verdrag van Bonn uit 1983. Hierin
is de samenwerking geregeld van de kuststaten van de
Noordzee bij de opsporing, melding en bestrijding van
verontreinigingen door olie en andere schadelijke stoffen.
De operationele controle is in handen van het land dat de
hulpaanvraag doet en in wiens gebied de verontreiniging
heeft plaatsgevonden. De omringende hulpverlenende
landen houden controle over hun eigen deel van de
Noordzee dat getroffen is of dreigt te worden. Wijziging
van operationele controle en tactische controle ter plaatse
gebeurt wanneer het zwaartepunt van de bestrijding zich
verplaatst van de ene zone van een land naar een andere
zone. Overdracht vindt plaats in onderling overleg met de
betrokken landen. (zie Rampenplan voor de Noordzee op
www.noordzeeloket.nl).
De oliemaatschappijen rond de Noordzee zijn verenigd in
de ‘Operators Cooperative Emergency Services’. Hierdoor
kan men aanspraak maken op elkaars middelen zoals
schepen en boorinstallaties indien die nodig zijn om een
calamiteit te bestrijden. Ook heeft elke oliemaatschappij een
eigen ‘Oil Spill Contingency’ plan. Iedere olieproducerende
maatschappij is lid van OSR in Southamton. Hierdoor
heeft men toegang tot apparatuur om olie op het water
op te ruimen. De gezamenlijke offshore olie producerende
maatschappijen – verenigd in de NOGEPA – hebben dit
jaar een oefening gepland om gezamenlijk de schakels te
toetsen die nodig zijn om apparatuur en kennis van OSR in
de Nederlandse offshore in te zetten.
48 augustus 2010
afloop echt succesverhalen over kunnen vertellen. Dat geldt
bijvoorbeeld voor de ramp met de olietanker Erica, maar
vooral ook voor de ramp met de Prestige voor de kust van
Spanje zo’n vijf jaar geleden. Daar kwam enorm veel olie bij
vrij en een armada van zo’n 14 internationale schepen heeft
daar met man en macht gewerkt om de olie op te ruimen. Wij
waren vertegenwoordigd met twee schepen: onze Arca en
de Rijndelta die via een aannemer werd geleverd. Deze twee
schepen hebben meer dan de helft van de totale hoeveelheid
olie geruimd”, vertelt Visser niet zonder trots.
Veegarmen naar Amerika
Ook in Amerika wordt gebruik gemaakt van Nederlands
oliebestrijdingsmateriaal. “Via een intermediar hebben wij zes
veegarmen en alles wat erbij hoort afgestaan. Dat betekent
een verlaging van onze basiscapaciteit, maar tijdelijk kunnen
wij dit risico dragen. We hebben met de leverancier – het
Nederlandse bedrijf Koseq – de strikte afspraak gemaakt dat
wij heel snel weer over nieuwe kunnen beschikken. En daar
is inmiddels aan voldaan!”
vervul uw vacature
via oTaR
Zeker in de technische en civiele sector is het er de laatste jaren niet makkelijker op geworden om
personeel te vinden dat geschikt is voor de verschillende functies en in het bezit is van de juiste
opleiding en ervaring. De vraag is overigens niet alleen of deze mensen beschikbaar zijn, maar
vooral: hoe kun je ze traceren?
Maar ook de professionals die juist een baan zoeken als
vervolgstap in hun carrière, zoeken niet alleen de baan, maar
kijken ook nadrukkelijk uit naar het ideale bedrijf, waarbinnen
zij hun carrière een vervolg kunnen geven.
Uw vacatures in OTAR Magazine en op www.otar.nl
Omdat de crossmediale benadering de beste kansen
biedt, plaatsen wij deze vacaturepresentaties zowel in het
magazine als op www.otar.nl. Deze plaatsingen worden aan-
geboden tegen speciale tarieven. Er zijn verschillende
formaten mogelijk.
Wilt u meer weten?
Neem dan contact op met OTAR Magazine,
tel. 0184-481042 of stuur een e-mail naar info@otar.nl
Scheepvaartbegeleider De volgende OTAR
In deze functie ben je verantwoordelijk voor het vlot en veilig
begeleiden van de scheepvaart bij werkzaamheden op en
rond water op de Nederlandse vaarwegen. Deze werkzaamheden
worden uitgevoerd vanaf de schepen van SwetsODV.
Als nautische specialist bij SwetsODV bent u verzekerd van
een baan, die aansluit op uw voorkeuren met betrekking tot
werklocatie- en tijden. Wij bieden u uiteraard ruimte tot het
volgen van opleidingen en daarmee een carrière vol variatie.
Interesse? Bel Olof van Laar: 088-6191234
of kijk op: www.otar.nl > vacaturebank of kijk op: www.otar.nl > vacaturebank
Surveyor (Hydrografie) Uw vacature
Als Surveyor ben je (mede) verantwoordelijk voor het initieren,
opzetten en het uitvoeren van alle hydrografische en
landmeetkundige metingen op een project. Je maakt ontwerpmodellen,
berekent volumes, legt resultaten vast en stelt
werkmethodes op.
Interesse? Bel Cor Volker: 0184-412242
of kijk op: www.otar.nl > vacaturebank
In de volgende uitgave (verschijning 24 september)
wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan vacatures,
werving en selectie.
Interesse? Reageer dan voor 10 september!
Uw vacature voordelig en doeltreffend in deze
rubriek en op de website?
Info: tel. 0184 - 481042
E-mail: info@otar.nl
of kijk op: www.otar.nl > vacaturebank
Vernieuwd!
www.otar.nl

50 augustus 2010
Agenda
Dag van de dijk
18 en 19 september, 10 locaties in Nederland
www.dagvandedijk.nl
Symposium Technische Inspectie Services
22 september, LEF future center Rijkswaterstaat, Utrecht
www.crow.nl
NSTT No-Dig Dag 2010
23 september, Bouw & Infra Park te Harderwijk
De aanleiding voor de No-Dig Dag is volgens organisator
NSTT kennisdeling over en promotie van ondergrondse infra
zonder hinder. Het doel is het bij elkaar brengen van alle
partijen in de leidingbranche, die al met sleufloze technieken
te maken hebben of juist daarmee kennis willen maken.
De dag bestaat uit een seminar en expositiegedeelte. Het
seminargedeelte staat garant voor een stevig inhoudelijk
programma met onderwerpen als het Groothinderonderzoek,
de Kaderrichtlijn Water, assetmanagement, kwaliteit en
duurzaamheid. Gedurende de hele dag kunnen bezoekers
op het expositiegedeelte kennismaken met producten, diensten,
materialen en benodigd materieel voor het adequaat
toepassen van sleufloze technieken. Op het buitenterrein
vinden live demonstraties plaats.
www.no-dig-dag.nl
Beurs Hout
27 september t/m 1 oktober, Ahoy Rotterdam
Al ruim 30 jaar is HOUT een begrip in de Benelux en het
platform voor alle prominente spelers binnen de sectoren
Houtbewerkingmachines, Hout & Plaatmaterialen,
Toelevering, Automatisering en Gereedschap. Het thema
van de beurs is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
(MVO). Op de beurs is het Houttheater waar dagelijks een
groot aantal lezingen worden gehouden rond het thema
‘Bewust met hout’. Onderwerpen die in 30-minutenlezingen
aan bod komen, zijn:
• MVO, wat levert mij dat op?
• Overheid en duurzaam inkoopbeleid
• Innovatief houtgebruik
• Milieuscores als basis
• Gemodificeerd hout - stand van zaken
• Duurzaam geproduceerd hout
Via de website kunt u zich registreren voor een gratis entreebewijs.
www.hout.nl
Netwerkdag Water Ontmoet Water
28 september 2010, WTC, Arnhem
‘De kracht van verbinden’ is hét thema van de eerste landelijke
netwerkdag Water Ontmoet Water. Deze dag is voor
ambtenaren en bestuurders in beheer van watersystemen
en vaarwegen.
Het programma biedt tientallen workshops over partnerschap
in water- en vaarwegbeheer in zes thema’s: Van
buiten naar binnen, Doorvaren, Wet in uitvoering, Kennis,
informatie en innovatie, Krachtig samenwerken en Water
in de regio. De workshops worden verzorgd voor én door
beheerders van provincies, gemeenten, rijk, havens en
waterschappen uit heel Nederland, van alle niveaus en specialismen,
van management, beleid tot en met uitvoering.
www.waterontmoetwater.nl
International Conference ‘Deltas in Times of Climate
Change’
29 september – 2 oktober 2010, Rotterdam
www.climatedeltaconference.org
Nationaal Wegencongres
30 september 2010
www.bouw-instituut.nl
Symposium: P+R met meer
30 september 2010, AGV Movares Utrecht
www.movares.nl/PenR
KIVI NIRIA Jaarcongres over duurzaam omgaan met
energie
6 oktober, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
www.kiviniria.net
Offshore Energy Exhibition & Conference
7 oktober, Oude Rijkswerf Willemsoord, Den Helder
Offshore Energy is the only dedicated offshore energy event
in The Netherlands which combines an extensive exhibition
with a conference program on the latest developments and
latest markets in offshore. Over 100 companies already
signed up and the organization expects to welcome another
100 companies to the event and more than 3,000 visitors are
expected. Go to www.offshore-energy2010.com for more
information about participation and to pre-register for the
exhibition and the conference.
www.offshore-energy2010.com
Congres Risicomanagement 2010
12 oktober 2010 - Congrescentrum ReeHorst Ede
www.crow.nl
Dag van de Openbare Ruimte
13-14 oktober, Expo, Houten
www.dagvandeopenbareruimte.nl
Nationaal verkeerskundecongres
3 november 2010 - De Doelen Rotterdam
www.crow.nl
Waterbouwdag 2010
9 november, theater De Flint, Amersfoort
www.waterbouwdag.nl
Betondag 2010
18 november 2010, de Doelen, Rotterdam
www.betondag.nl
VanDoClean
AQUAQUICK 2000 ®
AQUAQUICK 2000
Absorptiematerialen
TRADING
Spill Control producten
Opslag gevaarlijke stoffen
Schuimvormende middelen
Semi-/permanente Roetfilters
“WE WILL CLEAN THE FUTURE”
“Na de recente overname van Absorbit Trading
biedt VanDoClean een nóg completer pakket
aan reinigingsmiddelen en absorptiematerialen.
Vanuit ons nieuwe bedrijfspand in Loon op
Zand kunnen wij nagenoeg al deze artikelen
supersnel uit voorraad leveren”.
VanDoClean B.V.
De Hoogt 25, 5175 AX Loon op Zand
Tel : 0416-66 80 60 Fax : 0416-66 80 65
info@vandoclean.nl www.vandoclean.nl

91e jaargang nummer 5/6, augustus 2010
Bestuur VWAR
Hans van der Togt (voorzitter), Kees
Abrahamse (secretaris), Albert Vink (penningmeester),
André Timmermans (lid),
Theo Berkhout (lid), Angelien van Boxtel
(lid), Jim van de Geer (lid).
Hoofd- en eindredactie
Astrid Melger
Advies en begeleiding
Redactie Advies Commissie VWAR
Medewerkers
Olav Lammers, Constant Gras,
Sandra Krens, Anton Dirven
Redactie-adres
Verhaalsuggesties, persberichten of andere
tips kunt u mailen naar info@otar.nl
Uitgever
AcquiMedia
Brouwerstraat 2-4, 3364 BE Sliedrecht
Henk van der Brugge
Tel.: 0184-481041
info@acquimedia.nl
Bladmanagement en advertentieverkoop
AcquiMedia
Wim Boer
Tel.: 0184-481042
info@otar.nl
Vormgeving
KLETS! TEKST & RECLAME B.V.
Abonnementen
Abonnementsprijs 2010 binnen Nederland
€ 79,50 excl. BTW.
Abonnementen buitenland (Europa)
€ 94,- excl. BTW.
Abonnementen lopen per jaar, ingaande de
maand van aanmelding, en worden zonder
wederopzegging steeds met een jaar verlengd.
Losse nummers kosten € 9,50 per
stuk excl. BTW, excl. verzendkosten.
Wie Wat Waar
Uw vermelding (en
foto) voordelig en
doeltreffend in deze
rubriek & op
www.otar.nl
Info: tel. 0184 - 481042
E-mail: info@otar.nl
Bermbeveiliging
Prins Dokkum B.V.
Postbus 4
9100 AA Dokkum
Tel.: +31 (0) 519 298 555
info@prinsdokkum.com
www.prinsdokkum.com
Uitgave onder licentie van de Vereniging
van Waterstaatkundige Ambtenaren van
de Rijkswaterstaat (VWAR)
Voor opgave en vragen over abonnementen
kunt u terecht bij Abonnementenland,
Postbus 20, 1910 AA Uitgeest.
Tel.: 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63
€ 0,10 per minuut.
Fax: 0251-31 04 05
Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of
www.aboland.nl voor adreswijzigingen en
opzeggingen.
Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk)
dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode
in het bezit te zijn van
Abonnementenland.
‘Wie Wat Waar’
Een reservering/abonnement op de rubriek
‘Wie Wat Waar’ omvat 10 achtereenvolgende
afplaatsingen voor slechts € 395,-
en wordt zonder wederopzegging steeds
met een jaar (10 afplaatsingen) verlengd.
AcquiMedia heeft in nauwe samenwerking
met de Redactie Advies Commissie van
de VWAR deze uitgave van Otar samengesteld.
De VWAR en de uitgever zijn
zich bewust van hun verantwoordelijkheid
aangaande inhoud en vormgeving
van het magazine OTAR. Desalniettemin
aanvaarden zij geen aansprakelijkheid voor
eventueel in deze uitgave voorkomende
onjuistheden.
Reproductie van artikelen of delen van artikelen
uit dit blad, op welke wijze dan ook,
is uitsluitend toegestaan na voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
ISSN 0376 – 6799 www.otar.nl
Advies en Engineering Asfaltonderhoud
Ingenieursbureau Boorsma B.V.
Postbus 647
9200 AP Drachten
Tel.: +31(0)512 58 03 00
j.wessels@boorsma-consultants.nl
www.boorsma-consultants.nl
Diepeveen VOF
De Hooge Hoek 17
3927 GG Renswoude
Tel.: 06-20417349
info@diepeveenvof.nl
www.asfalt-onderhoud.nl
Bermbeveiliging
Laura Metaal Eygelshoven BV
Postbus 42
6470 EA Eygelshoven
Tel.: +31(0)45 546 88 88
h.verstappen@verran.nl
www.verran.nl
advertentie
Verhuur en handel
Rijplaten en Draglineschotten
Baggerwerken
Dredging and Contracting
Rotterdam B.V.
Zuid-Oostsingel 24d
4611 BB Bergen op Zoom
Tel.: +31 (0)164 266 144
info@dcrnl.com
www.jandenul.com
Betonfabrikant
Spanbeton BV
Postbus 5
2396 ZG Koudekerk a/d Rijn
Tel.: 071-342 02 00
info@spanbeton.nl
www.spanbeton.nl
Betonreparatie
Injection
Oplossingen voor bodem en bouw
Injection Nederland B.V.
Postbus 230
4130 EE Vianen
Tel.: +31(0)347 37 57 74
injection@injection.nl
www.injection.nl
Explosieven opsporing
aDeDe bvba
Antwerpsesteenweg 56-60
B – 9000 Gent
Tel: +32 9 228 61 50
info@adede.com
www.adede.com
Geluidsschermen
Redubel B.V.
Postbus 177
4190 CD Geldermalsen
Tel.: 0345-588 500
info@redubel.nl
www.redubel.nl
Colbond bv
Postbus 9600
6800 TC Arnhem
Tel.: +31 26 366 4600
geosynthetics@colbond.com
www.colbond-geosynthetics.nl
Grondverbetering
C
Cofra
Cofra B.V.
Postbus 20694
1001 NR Amsterdam
Tel.: +31(0)20 - 693 45 96
mail@cofra.nl
www.cofra.nl
Betonreparatie & Beton-/
Staalcoating producten
Sika Nederland B.V.
Zonnebaan 56
3542 EG Utrecht
Tel.: 030-241 01 20
info@nl.sika.com
www.sika.nl
Folieconstructies
C
Cofra
Cofra B.V.
Postbus 20694
1001 NR Amsterdam
Tel.: +31(0)20 - 693 45 96
mail@cofra.nl
www.cofra.nl
Geluidsschermen
Van Campen Geluidsschermen
Postbus 2192
8203 AD Lelystad
Tel.: +31 320 277888
info@campen.nl
www.geluidsschermen.nl
Geokunststoffen Geotextielen
Grond- weg en waterbouw
Aquafix Milieu bv
Postbus 288
3640 AG Mijdrecht
Tel.: 0297-26 29 29
info@aquafix.nl
www.aquafix.nl
Geopex Products (Europe) BV
Postbus 20
2830 AA Gouderak
Tel.: +31(0)182 377 327
europe@geopex.com
www.geopex.com
Grondinjectie
52 augustus 2010 augustus 2010 53
Drainage
Civiele software
CivilCenter
Postbus 10402
7301 GK Apeldoorn
Tel.: 055-57 87 133
info@civilcenter.nl
www.civilcenter.nl
Geluidsschermen
Eurorail bv
Postbus 62
8060 AB Hasselt
Tel.: +31(0)38 477 33 40
info@eurorail.nl
www.eurorail.nl
Grondkerende wanden
Terre Armée b.v.
Postbus 318
2740 AH Waddinxveen
Tel.: +31(0)182 622 735
Fax: +31(0)182 636 031
www.terrearmee.nl
Damwanden en
beschoeiingen
Profextru Productie B.V.
Postbus 122
7770 AC Hardenberg
Tel.: +31 (0)523 654 011
info@profextru.nl
www.prolock.nl
Injection
Oplossingen voor bodem en bouw
Injection Nederland B.V.
Postbus 230
4130 EE Vianen
Tel.: +31(0)347 37 57 74
injection@injection.nl
www.injection.nl

Grond- weg en waterbouw
Van Walraven Bouw/
Installatiematerialen
Postbus 62
3640 AB Mijdrecht
Tel.: 0297-231400
verkoop@walravenbv.com
www.walravenbv.com
Incident Management
IMS b.v.
Bosmanskamp 75
4190 MT Geldermalsen
Meldnummer: 0653-373406
info@imsbv.nl
www.imsbv.nl
Prefab betonelementen
Spanbeton BV
Postbus 5
2396 ZG Koudekerk a/d Rijn
Tel.: 071-342 02 00
info@spanbeton.nl
www.spanbeton.nl
Systeemgerichte contractbeheersing
K2 Infra-Consultants
Postbus 54
3440 AB Woerden
Tel.: +31(0)348 407 000
consult@k2infra.nl
www.k2infra.nl
54 augustus 2010
Houtproducten
GWW Houtimport
Bedrijfsweg 11
3411 NV Lopik
Tel.: 0348-55 00 09
verkoop@gwwhoutimport.nl
www.gwwhoutimport.nl
Kwaliteitsborging
K2 Infra-Consultants
Postbus 54
3440 AB Woerden
Tel.: +31(0)348 407 000
consult@k2infra.nl
www.k2infra.nl
Rijplaten en
draglineschotten
Lekkerkerker Roterdam
Vareseweg 125
3047 AT Rotterdam
Tel.: +31(0)10 298 58 58
verhuur@lekkerkerker.com
www.lekkerkerker.com
Verkeersmaatregelen
De Jong b.v.
Postbus 91
4153 ZH Beesd
Tel.: 0345-684 590
Fax: 0345-684 530
www.dejongbv.com
Kunststof beschoeiing
Bergschenhoek Civiele
Techniek BV
Postbus 45
2650 AA Berkel en Rodenrijs
Tel.: +31(0)10 5242650
infobct@bergschenhoek-ct.com
www.kunststofbeschoeiing.nl
Landmeetkundige
systemen
Topcon Sokkia Nederland
De Kronkels 14
3752 LM Bunschoten
Tel.: 033-2992939
info@topconsokkia.nl
www.topconsokkia.nl
Signaleringsapparatuur
Marelko Benelux
Postbus 2674
6026 ZH Maarheeze
Tel.: +31(0)495-592 290
info@marelkobenelux.nl
www.marelkobenelux.nl
Houtproducten
Reef Hout
Breukersweg 9
7471 ST Goor
Tel. : +31 (0)547 - 28 63 50
info@reefhout.nl
www.reefhout.nl
Positionering- &
Monitoringsystemen
Seabed BV
Zamenhofstraat 150, unit 120
1022 AG Amsterdam
Tel.: +31 (0)20-63 68 443
sales@seabed.nl
www.seabed.eu
Sloopwerken
Lekkerkerker Rotterdam
Vareseweg 125
3047 AT Rotterdam
Tel.: +31(0)10 298 58 59
sloopwerken@lekkerkerker.com
www.lekkerkerker.com
GWW-hout ?
Foreco uw partner bij uitstek!
...want in vakmanschap, advies, service en voorraad
hebben wij een naam hoog te houden!
Dalmsholterweg 5
7722 KJ Dalfsen
Telefoon 0529 431548
Email info@foreco.nl
Internet www.foreco.nl
60.000 m 2 voorraad,
dus op ons kunt u rekenen!
• Rondhoutpalen • Combi-schotten
• Damwand • Gordingen
• Naaldhout • Hardhout
En onze specials: SoundWood, geluidsschermen
TwinWood, combi-damwand
PEFC- en FSC-gecertificeerd
www.foreco.nl

No limits
Infrastructuur die de weg
open houdt
Vrijheid is kunnen gaan waar nodig
en waar je wilt. Dit betekent
onderhoud, onbeperkte bereikbaarheid,
optimale doorstroming en
minimale overlast van onze infrastructuur.
Boligrip ® en Bolidrain ®
slijtlagen bereiken dit alles met één
bewezen systeem. Een ontsnapping
aan traditionele mankementen door
in duurzaamheid, slijtvastheid en
aanbrengsnelheid uit te stijgen
boven elk alternatief. Esthetisch,
bestand tegen wisselende belastingen
en tegen alle weersomstandigheden.
Bolidt, No limits.
www.bolidt.nl