Zilt Magazine 57 - 23 december 2010

foto: © Sjors van der Woerd
57
23 december 2010
Het licht van de Lofoten lonkt - Alpha in vette mist voor de Maasmond
- Meteo: het dialect van de wind 2 - Barcelona World Race -
Zilte Bikkels zeilen door - IJsvrij met vijverpomp - Veel prachtfoto’s!

foto: © Rutger van der Slobbe
Heb jij in 2010 een wereldzeilfoto gemaakt?
Een spetterende actie, een adembenemende sfeer,
een mooie close up, een buitenaardse ankerplek...
Mail hem dan naar Zilt en doe mee aan de
ZeilFotoWedstrijd. Je maakt dan kans op een schitterende
Olympus Tough waterdichte camera.
SPELREGELS
mail maximaal 3 zeilfoto's uit 2010 naar:
ziltfoto@ziltmagazine.com
stuur in vóór 15 januari 2011.
verander de fotobestandsnaam in je eigen naam.
geef in je mail een korte beschrijving,
bijvoorbeeld scheepsnaam, locatie, gebeurtenis.
verwijzigingen naar sites dingen niet mee.
met het insturen geef je Zilt automatisch
toestemming voor publicatie van je foto.
de prijzen kunnen niet in geld worden uitgekeerd.
over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

Win een Olympus camera
Mis niets van
die spetterende actie
aan dek met de nieuwe Olympus
Tough 3000. Deze robuuste camera is
tot 3 meter diepte waterdicht en is
schokbestendig. Overtuig je zeilvrienden
niet met ruige verhalen, maar
maak gewoon een HD-video in die
razende storm of leg je wedstrijdactie
vast met de 3,6 x optische zoom. Met
12 megapixels hebben je foto's ruim
voldoende resolutie voor publicatie in
Zilt Magazine. De Olympus Tough
3000 is dus terecht de prijs voor de
mooiste Zilte zeilfoto van 2010.

in deze Zilt...
Z
57/2010
6
8
10
26
34
40
48
58
Bureaublad - Downloadfoto voor je scherm.
Reflectie - Bespiegeling van de Zilt-bemanning.
Het licht van de Lofoten lonkt -
Machtig vaargebied boven de poolcirkel.
Zilte Bikkels -
Over stug doorzeilen in de winter.
In de Wind -
De zeilwereld belicht.
Barcelona World Race - Rondje wereld voor
koppels.
Dialect van de wind - Meteo: deel 2 over
windverwachting en -vlagen.
‘Alles klopt’ -
Prachtfoto van de Grevelingen Wintercup.

60
64
Allesomvattend -
Boot Düsseldorf, een vooruitblik...
Mist voor de Maasmond -
Een spannend leermond in de prakrijk.
70 Agenda
72
78
86
88
93
Slotgracht met vijverpomp -
Zo houd je de boot ijsvrij...
Zilte Spullen - Nieuws van de handel.
Plus: zeilboeken.
Mild Miami - Slotserie RC44
Zilte Wereld - Over verwegzeilen.
Kom naar de Zilt borrel...
Voorpagina: Binnenlopen, reis volbracht, bestemming
bereikt: goed gevoel. Foto Sjord van der Woerd
In veel artikelen
kom je knoppen
tegen zoals hieronder.
Klik erop
en Zilt wordt
nog leuker...
video
meer foto's
interview
meer info
mail
download
Z ilt
57/2010

foto: © GuideGunnar 2010, www.guide-gunnar.no

BUREAUBLAD
Het noorderlicht; alleen zeilers die in het Hoge Noorden
komen, kennen het fascinerende schouwspel. Voor fotograaf
Guido Hildonen, die woont en werkt in het noorden
van Noorwegen, is het minder ongewoon, maar zoals het poollicht
zich op deze foto manifesteert is ook voor hem heel
bijzonder. Rond de feestdagen vinden wij het een passende
achtergrond voor je computerscherm. Klik op de knop en volg de
aanwijzingen.

eflectie...
Z ilt
57/2010
VERNIEUWING
Onlangs hoorden we een radio-interviewer aan
een zeiler vragen of er eigenlijk ook al een boten-
TomTom bestaat. Dat wij al vijfentwintig jaar elektronisch
navigeerden voor automobilisten eindelijk
hun Honderdduizendstratenboek konden wegdoen,
was de vragensteller volledig ontgaan. Net
als dat hij waarschijnlijk geen weet heeft van de
nautische cruise-control en van onze alternatieve
energie uit zon en wind die aan boord al tientallen
jaren gemeengoed zijn.
Glimlachend constateerden we dat zeilers dus kennelijk
een imagoprobleem hebben. Niet dat we
daar lang van wakker lagen, maar het was wel zo’n
moment waarop je je afvraagt, hoe de niet-zeilende
wereld eigenlijk tegen ons, de wel-zeilers
aankijkt? Denkt een deel werkelijk, dat we automatisch
ook wereldvreemd en behoudend zijn, omdat
we ons milieuvriendelijk en met slechts 10 kilometer
per uur verplaatsen,?
Wij, de zeilers weten wel beter. Vernieuwing en
zeilen horen immers bij elkaar. Niet vanwege een
drang naar het zoveelste speeltje of hebbedingetje,
maar omdat techniek ons helpt grenzen te verleggen.
Het is diezelfde overtuiging die ons, nu bijna
vier jaar geleden, deed beginnen met een eigenwijs

vernieuwend medium. Zonder dat we echt wisten
wat we konden verwachten, en ook nog ruim voor
de rest van de wereld zich massaal realiseerde dat
media een nieuwe weg moeten inslaan.
Gelukkig omarmden jullie Zilt onmiddellijk. En dat
niet alleen; jullie steunden ons ook waar dat mogelijk
was. Met prachtige foto’s, goede artikelen, met
complimenten en begrip. Het eind van weer een
jaar Zilt is een passend moment om jullie daarvoor
te bedanken.
Ook in de afgelopen maand bleek nog eens hoezeer
zeilers open staan voor innovatie, de iPadversie
van Zilt 56 was goed voor bijna 10 procent
van alle downloads. Een percentage dat tot onze
verbazing het vijfvoudige is van het geschatte
iPad-bezit in ons land. Dat sterkt ons in de overtuiging
dat er een prachtige toekomst voor Zilt is
weggelegd. En daarom heffen we graag op 9 januari
met jullie een glas op een prachtig zeiljaar 2011.
Ga voor informatie over de Zilt Nieuwjaarsborrel
naar de laatste pagina
Z ilt
57/2010

"De stilte, de puurheid, de ongerepte natuur... Je bent er echt op
jezelf." Zeezeiler Egenolf van Stein Callenfels is lovend over het
bijzondere vaargebied dat zijn vrouw Inge en hij afgelopen
zomer verkenden. De Lofoten, de Noorse eilandengroep boven
de poolcirkel. Een machtig mooie omgeving met prachtig licht...

FOTO'S EN TEKST

De wind komt uit noordoosten als we uit IJmuiden vertrekken. Drie dagen
hakken zien we niet zitten. Daarom zetten we met onze Atlantic Riddle koers
naar Newcastle, om via Amble, Lerwick op de Shetlands te bereiken. Dan
koersen we langs de Outer Skerries dwars door alle olievelden naar Noorwegen.
Het is helder, de Noordzee houdt zich kalm en de besneeuwde Folgefonnen
ijskap is al vanaf 70 mijl zichtbaar. Het anker valt rond middernacht in een
baai aan de kop van Statt, de beruchte Noorse kaap waar je omheen moet
richting noord. Doodse stilte, zelf geen gekrijs van vogels. Boerennacht.

SCHERENSCHARRELEN
Verder noordwaarts kun je kiezen: een paar lange slagen buitenom
maken, of door de scheren scharrelen. We kiezen voor het laatste, want
het is mooi weer en we hebben ruim de tijd voor de 450 mijl naar Bodø.
Dagenlang slalommen we door fjorden en scheren, tussen vuurtorentjes,
vardes en stalen staken. De ene ankerplaats is nog idyllischer dan de
volgende. Helaas minder bezeild dan we hoopten. Er is een mooi hogedrukgebied,
maar daardoor staat er een lichte noordelijke wind, dus varen
we veel op de motor.

De Noorse kust is een wirwar van eilandjes, rotsen en doorgangen.
Elke dag neem ik de tijd om de route voor de volgende dag uit te
stippelen. Daarvoor gebruik ik Seaclear met de benodigde digitale
Noorse kaarten dat draait op een doorsnee laptop. Als back-up heb ik
nog meer laptops aan boord, plus een stapel papieren zeekaarten die ik
in bruikleen heb van de Kustzeilers. Met dit pakket heb je weinig
problemen, zeker als je de tijd hebt, zoals wij. We kunnen verwaaid
blijven liggen als het nodig is.

WIRWAR
We varen op de weerkaarten en gribfiles die ik via de kortegolfradio
binnenhaal. Aan de hand van de 48 uurs verwachting zie je harde wind
ruim van tevoren aankomen. Het is een ruig vaargebied, maar toch vind
ik het veiliger dan de Nederlandse kustwateren. Je vindt overal een
oppertje en het is diep genoeg. De meeste doorgangen zijn goed bebakend.
Wat niet wegneemt dat je wel als een scheermes moet navigeren.
Wegdromen met een boek is er niet bij. Steeds als ik één pagina heb
gelezen, check ik de kaart en de koers en kijk ik goed rond.

Het wordt niet meer donker en we komen in de ban van de
middernachtzon. Voorbij de scherengroep Traena zijn we daadwerkelijk
boven de poolcirkel, en de bewoners vieren de middernachtzon
met het jaarlijkse Traena festival, een soort Noors Oerol. Muziek, veel
drinken en een hoop lol, want je kunt het eiland toch niet af. Van
Bodø steken we ’s avonds over naar het plaatsje Å op de Lofoten, een
tocht van ruim 70 mijl.

MIDDERNACHTZON
Rond middernacht hangt de zon in onwaarschijnlijke kleuren
kleuren boven de getande bergrug van de Lofoten, maar weigert verder
onder te gaan. Slapen komt nog wel een keer. De haven van Ǻ is zo klein
dat we er eigenlijk niet inpassen. Een heilbot van 2 meter hangt de drogen,
en het gekrijs van de meeuwen is oorverdovend. Wie Lofoten zegt, zegt
stokvis. De lokale economie draait erop. De weëe lucht van gedroogde
kabeljauw hangt overal. 'The smell of money', zeggen de vissers.

foto: © Vincent Koster
Het is een paar dagen Lofoten-weer: de valwinden en de horizontale
regen poeieren over het dek. Na twee dagen is het weer stralend
blauw, warm en totaal windstil. Is er in het zuiden van Noorwegen regen,
dan is er in het noorden veel zon. Je zit er meestal boven de depressies.
We wandelen veel en zien de Riddle nietig in de diepte liggen. De lichtval
is elk uur anders. We worden omringd door ongenaakbare pieken van bijna
1000 meter. Rondom ruisen watervallen naar beneden. We zien veel
bijzondere bloemen, en doen ons tegoed aan wilde frambozen.

ONGENAAKBAAR
De kinderen vliegen in en nemen drie weken lang de Riddle over,
terwijl wij voor die tijd met een camper de Noorse fjorden gaan verkennen.
Als we na drie weken de Riddle weer in goede staat overnemen,
beginnen we aan de 1100 mijl terugtocht. Deze keer nemen we een iets andere
route en duiken de Holandsfjorden in. Je kunt daar met je schip tot vlak onder
een gletsjer komen. Het is er behoorlijk warm en het zweet gutst ons van het lijf.
We voelen de gletsjer kreunen onder de elk jaar heter wordende zomers. Maar
het blauwe ijs van de 'Svartisen' maakt een onvergetelijke indruk.

foto: © Vincent Koster
Verder gaat het weer naar het zuiden. We vinden nog weer
mooiere ankerbaaien en verstilde plaatsjes. Soms is het wel even zoeken
naar een beschutte plek waar het minder dan 20 meter diep is, maar
uiteindelijk lukt dat altijd. Het is eind augustus en een heel fraai hoog
zorgt ervoor dat we met rustig weer samen met de eerste trekvogels naar
het zuiden zakken. Wel veel op de motor, het zeilen in de Noorse fjorden
blijft lastig door de vele windschiftingen en variaties in windsterkte. Met
de zon in het zuiden ziet alles er weer heel anders uit.

VERSTILD
Langs de Noorse kust kun je eigenlijk overal binnen de scheren
varen, maar er zijn een paar kapen die zeewaarts gerond moeten worden.
Aan de zuidkust zijn dat kaap Lindesnes en kaap Lista. Verder naar het
noorden is dat kaap Stattlandet. Vervolgens is er tussen Aolesund en
Kristiansund nog een onbeschut buitengaats stuk van ca 30 mijl: de
Hustadvika. Zoals overal: kapen zijn apen, dus rond ze alleen met rustig
weer en steek een paar mijl zeewaarts. Stromingen en plaatselijke diepteverschillen
geven dicht onder de kust meestal een erg narrige zee.

We bezoeken Bergen een paar dagen, en jawel hoor: drie dagen
regen. Stavanger met zon is beter, en ook een erg gezellige plaats. We
kiezen voor Tanager als onze springplank voor de oversteek naar Vlieland.
Alweer met een prachtig hoog hebben we het vooruitzicht op drie dagen
stabiele noordwestenwind van 5 tot 6 Beaufort. Maar we zijn nog niet
vertrokken, de ATS staat net en de windvaan is getrimd, of vlak bij de
laatste uitstekende kaap zakt onze snelheid binnen 5 seconden van 7
knoop terug naar 0! Geen dreun op de rots, en de diepte is ook nog 25

ZUIDWAARTS
meter. Een visnet? Er is niets te zien dat daar op wijst... We strijken de ATS
in recordtijd en laten het anker zakken. Er staat een stevige deining en de
rotskaap komt akelig dichtbij, wit water stuift in fonteinen omhoog. Heel
voorzichtig starten we de motor, en kijken we of de schroef nog vrij is, dat
blijkt het geval. Met het zweet in de handen manoeuvreren we vrij van de
rotsen. Een kwartier later zijn we weer vrij, en gaan we met 7 knoop weer
op Vlieland aan. Wat het was? We houden het maar op een trol die ons
nog even in Noorwegen wilde houden...

ACHTENZESTIG NOORD
Via de kortste route ligt de Lofoten
archipel op zo’n 1000 mijl zeilen van
Nederland. Een tussenstop op de Shet- lofoten
land eilanden verlengt de tocht met
nauwelijks honderd mijl. Wie kiest voor
de slalomroute langs de honderden
eilanden en rotspartijen voor de
Noorse westkust, zal meestal elke dag een overnachtingsplaats
willen zoeken, maar door de
overvloed aan zomers daglicht, kun je ook in dagtochten
flinke afstanden afleggen.
shetlands
noorwegen
VAARAANWIJZINGEN
Nautische informatie voor de Noorse kust en de Lofoten vind je ondermeer
in:
Imray Pilot Norway, Mainland coast, fjords, islands, Svalbard, J.Mayen,
Judy Lomax.
100 Häfen in Norwegen, Oslo bis Spitsbergen, Georg Schuster.
Norwegian Cruising Guide, www.norwegiancruisingguide.com.
Egenolf (foto) en Inge van
Stein Callenfels zeilen in een
gemodificeerde Atlantic 36,
die Egenolf zelf verlengde
tot 43 voet. In de afgelopen
jaren telde het log van de
Riddle heel wat zeemijlen
tijdens tochten, zowel naar
noordelijke bestemmingen
als naar de Azoren.

ADVERTENTIE

foto: © Laurens Morel/MorelStudio.nl
Eind november was het al winters fris. Typisch weer voor de jaarlijkse
Boterletter op de Kralingse Plas in Rotterdam. Van oudsher de
seizoensafsluiter voor tal van open eenheidsklassen, waaronder de
Optimist (foto). Een wedstrijd met felbegeerde prijzen: de deelne

mers krijgen na afloop een boterletter mee naar huis. Dik ingepakt
trotseerden de zeilers de kou. Het lichte weer vroeg om subtiel
tactische zeilen. Het leverde bij de boei een prachtig beeld op van
dansende dinghies. Laurens Morel legde het vast.

Begin december zeilden aspirant-zeilinstructeurs met een Centurion 41
van de Zeezeilers van Marken. Ze vertrokken voor een trainingsrondje op
het IJsselmeer en het Wad. "De winter viel in tijdens onze training," meldt
Arjen Waaijenberg, "en halverwege de week dwongen sneeuw, ijs en een

voorspelde windkracht 8 eventueel 9, ons verstandig te blijven. Deel twee
van de training wordt verschoven naar eind maart, je weet wel die met die
staart... Niettemin hebben we prachtige momenten meegemaakt!" Op de
foto trotseren Siebe, Daan en trainer Rob de kou in de kuip.
foto © Arjen Waaijenberg

Met zijn Bamse (Noors voor 'kleine beer') zeilt Henk Kemmink veel op het
Wad. Het schip is een Viksund 27, een motorsailer met kimkielen en een
prettige diepgang van 1 meter. "We wilden vanuit Lauwersoog naar Texel.
Vrienden hadden aangeraden om de aanlegsteiger bij De Cocksdorp eens

te proberen. Het geultje staat niet eens op de kaart. Onder Vlieland
draaide wind naar het noordwesten, waardoor we uitweken naar Oudeschild.
Later zijn we wel bij De Cocksdorp gaan kijken en er lag een ander
jacht afgemeerd. Rechts op de foto zie je het geultje." foto © Henk Kemmink

BEVROREN BUISWATER
In het laatste weekend van november zeilde Bert van den Broek met de
Cornelia van Enkhuizen naar Lelystad-Haven. Bert: "In het pikkedonker, prachtig
zeilweer met 25+ knopen wind uit het oosten. Bij aankomst bleek alles met
centimeters dik ijs bedekt door het buiswater, zeilen strijken was een crime,
terwijl lopen over het dek niet mogelijk was..." foto ©Bert van den Broek
KILLE KAAG
Zondag 12 december pakken winterse buien zich samen boven de Haarlemmermeer.
Aan de kille Kaagwedstrijden doen zo’n 30 boten mee. "Het
is altijd weer mooi dat al die bootjes met al hun bemanningen weer als
ratten uit hun holen te voorschijn komen." meldt Edmond Offner kernachtig,
"al die boten op dat zwartige winterwater met die luchten en
sneeuwbuitjes..." foto © Edmond Offner

ADVERTENTIE

Zeilers in de War - deel 2
De stormachtige aanloop van het haventje op Bornholm in Zilt 56, leverde
heel wat reacties op. Ondere andere van Marco Witkamp die ontdekte dat
de schipper van het Poolse jacht niet de enige zeiler is die zelfoverschatting
en fatalisme weet te combineren met pure mazzel. En ook daar
hebben we weer bewegende beelden van.
Marco stelt voor
dat Zilt er een
rubriek van maakt,
onder de titel
'Zeilers in de War'.
Weet je meer van
dit soort situaties?
Kom maar op met
je inzending...

INdeWIND
Red de Brandaris
'Vuurtorens moeten bemand blijven. In elk geval totdat onomstotelijk
vaststaat dat camera's en radar beter werken dan het menselijk oog.
Daarvoor moet de apparatuur minstens een jaar worden getest, onder alle
weersomstandigheden. Die zogenoemde 0-meting is ook toegezegd. De
veiligheid op de Waddenzee en
Noordzee is in het geding.' Dat is
mening van scheepvaartondernemer
Erwin Rob op Terschelling (foto). Hij is
begin december een protestactie
begonnen om de Brandaris bemand te
houden. Wie het met hem eens is, kan
een petitie ondertekenen op
www.reddebrandaris.nl. Begin 2011 wil
hij alle steunbetuigingen overhandigen
aan politici in Den Haag.
Afgelopen dinsdag 21 december zegde
staatssecretaris Atsma van Infrastructuur
en Milieu aan de Tweede Kamer
toe dat de verkeersleiders overdag op
de Brandaris op Terschelling en op de
vuurtoren van Schiermonnikoog blijven,
ook als in de toekomst de nieuwe Zeeverkeerscentrale Waddenzee in
werking is. “Een zoethoudertje zonder fundament,” noemt Erwin Rob dit
in een reactie, want het is volgens hem nog steeds niet duidelijk wanneer
de 0-meting wordt uitgevoerd en niet zeker of verkeersleiders op de
torens blijven of dat er vrijwilligers voor de 'bemensing' worden ingezet.
Hij zet zijn handtekeningenactie dan ook voort. www.reddebrandaris.nl
foto: © Anne Gerben Zorgdrager

Plankgas!
Dat ging de Amerikaan Rob Douglas in Luderitz,
Namibië. Letterlijk; met een kitesurf. Rob deed
over 501 meter precies 17,50 seconden en
volgens de World Sailing Speed Record Council
is dat omgerekend een snelheid van 55.65
knoop en een wereldrecord. Datzelfde WSSRC
deed er vervolgens zelf wéken over om de op 28
oktober geklokte tijd te ratificeren...
Alleenzeilprijs nomimatie
'And the winner is...' Alle shorthanded-zeilers kijken
reikhalzend uit naar donderdag 27 januari. Dan
maakt de Stichting Shorthandedzeilen bekend wie de
Solo Challenge Award en Doublehanded Award
krijgen. Prijs voor de beste solo en doublehanded
zeilprestatie in wedstrijdverband. Je kunt nog deelnemers
nomineren. www.shorthandedzeilen.nl
Tulpenbollen
Wat tulpenbollen al niet doen... De Nederlandse
Melges 24 klasse heeft het EK Melges
24 naar Medemblik weten te halen, in 2013.
Dankzij een krachtige presentatie op het jaarcongres
van de internationale klasse in Berlijn.
En dankzij oerhollandse tulpenbollen, aangeboden
door Hein Ruyten One Design. Straks
klinkt: bedankt voor die bloemen...

foto: © Rob Schut/Noordzeeclub
Jaarprijzen Noordzeeclub
INdeWIND
Z
Transatter Rob Rosen Jacobson kreeg op 10
december de Magic Machine Cup toegekend
op de Jaarprijzenavond van de Noordzeeclub.
Als waardering voor de beste soloprestatie. De
Jong Talent prijs was voor Berend Jan Edens,
Piet Vroon won de Coolhaas prijs en Frans
Sluijters ontving de prijs Prins Hendrik der
Nederlanden. Een hele trits IRC- en ORC-winnaars
werd beloond met de karakteristieke Verbondsbezem.
www.noordzeeclub.nl
Schoorsteenmantels
Nog meer jaarprijzen: Laser-zeilster Marit Bouwmeester
kreeg eind november de Conny van Rietschoten Trofee
toegewezen. In 2010 veroverde de blonde Friezin
drie gouden medailles op world cup wedstrijden en de
zilveren op het WK Laser Radiaal.
De vroegere categorie Bijzondere Verdienste
is vervallen. Geen wonder,
genomineerden in die categorie bleken de afgelopen 25
jaar steevast kansloos voor de CvR-trofee. In de plaats
daarvan is er nu de Maas Trofee. De eerste Maas Trofee
ging zeer terecht naar Frans Sluyters.
www.vanrietschotentrofee.nl.

INdeWIND
WK voor de duinen?
Goed, het WK Voetbal 2018 gaat onze neus
voorbij. Gelukkig het we nog een ijzer in het
vuur. De Gemeente Den Haag en het Verbond
willen het ISAF Wereldkampioenschap Zeilen
in 2014 zeilen naar Scheveningen halen. Het WK
470 afgelopen zomer was een geslaagde testcase.
Sportwethouder Karsten Klein meldt: 'Den
Haag is niet alleen de mooie stad áchter de duinen,
ook vóór de duinen is een hoop te beleven.'
ARC zoekt de passaat
Dezelfde luchtdrukverdeling die bij ons de winter zo vroeg liet invallen
speelde dit jaar ook de 178 deelnemers aan de transatlantische ARC
parten. Meestal wordt de route van begin tot eind gekenmerkt door de
constante noordoostpassaat, dit keer blokkeerde een
groot windstiltegebied de rechtstreekse weg naar het
Caribisch gebied. Een deel van de vloot begreep dat
ze de passaat in het zuiden moesten zoeken, maar de
meesten vonden die pas na een tankstop op de Kaap
Verdische eilanden. Anderen bleven volharden in de
kortste route en werden uiteindelijk getracteerd op
harde tegenwind. Het resultaat is dat lang niet iedereen
op tijd binnenkwam en dat een ongebruikelijk
aantal boten ‘DNF’ achter de naam kreeg. Voor de
meeste zeilers zal dat niet leiden tot een ernstig trauma. Voor hen
betekent de finish van de ARC vooral het begin van een lang en aangenaam
zeilseizoen in de Caraiben.

ADVERTENTIE

Op 31 december start in Barcelona de 2e Barcelona World Race.
Een non-stop race rond de wereld voor duobemanningen.
De deelnemersvloot telt 15 Open 60's die zich opmaken voor een
hero sche strijd tegen wind, water en de tijd...
foto's: © - samenstelling:

20102011
barcelona
world race

TE KLOPPEN TIJD
De te kloppen totaaltijd is: 92
dagen en 9 uur, geklokt door Jean-
Pierre Dick en Damian Foxall, winnaars
van de eerste editie
2007/2008. Een gemiddelde snelheid
van 11,13 knoop. In diezelfde
race stelden Alex Thompson en
Andrew Cape het 24-uurs record
voor Open 60's scherper: 501.3
mijl in een etmaal.
De Barcelona World Race, kortweg BWR, is hard op
weg een klassieker te worden die de andere oceaanraces
naar de kroon steekt. Waar de Velux Five
Oceans en de Volvo Ocean Race moeizaam een
startveld bij elkaar sprokkelen, is het animo voor de
BWR groot. Trok de eerste aflevering in 2007/2008
negen schepen, nu verschijnen er vijftien boten aan
de start. De race trekt dertig kopstukken, veteranen
en paradepaarden, onder wie tweevoudig Vendéewinnaar
Michel Desjoyeaux, Jean-Pierre Dick, Loïck
Peyron, Jean Le Cam (FRA), Dee Caffari Alex Thomson
(GBR) en Dominique Wavre (SUI).

KAPEN AAN BAKBOORD
De BWR is dan ook nog een
echte oceaanrace. Geen poespas
met havenraces of ellenlange stopovers;
gewoon bij Gibraltar linksaf en
vervolgens de drie grote kapen -Kaap
De Goede Hoop, Kaap Leeuwin en
Kaap Hoorn - aan bakboord houden.
De boten varen door Straat Cook (tussen
de Nieuw-Zeelandse eilanden) en
door virtuele poorten die de organisatie
veiligheidshalve langs de route
heeft uitgezet. Die verplichte passages
moeten voorkomen dat de deelnemers
zich te veel zuidwaarts wagen en
tussen het drijfijs verdagen.
Na drie maanden jakkeren zullen de
schepen eind maart weer aanleggen in
Barcelona, met een slordige 25.000
mijl op de het log.
ETAPPEPRIJZEN
Het aloude schoolpleincredo 'kijken wie er het eerst is' telt ook in deze
race. Dat geldt niet alleen voor de eindstreep in Barcelona, tussentijds zijn
er etappeprijzen te winnen:
-Noord Med-Zuid Med: van Barcelona naar Gibraltar.
-Noord Atlantic-Zuid Atlantic: van Gibraltar naar Kaap de Goede Hoop.
-Indische Oceaan: van Kaap de Goede Hoop tot Straat Cook.
-Stille Oceaan: van Straat Cook naar Kaap Hoorn.
-Zuid Atlantic-Noord Atlantic: van Kaap Hoorn naar Gibraltar.
-Zuid Med-Noord Med: Gibraltar-Barcelona.

3DL zeilen
PBO verstaging
Carbon Grinder
Satelliet antenne
Ontsnappingsluik

Stuurautomaat
Kooktoestel
Waterballast
Kooi
Navigatiehoek
Kantelkiel
Steekzwaarden
Zeilberging
Waterdichte schotten
Rolvoorzeilen
Crashbox
Cardanische radar
Carbon mast en giek
Kevlar voorstag
Boegspriet

23
45
1876
101
888
85
65
360
zeilers en boten
Juan Merediz/Fran Palacio (ESP)
CENTRAL LECHERA ASTURIANA (2003) ex: Ecover 2, Mutua
Madrileña. Ontwerp: Owen Clarke.
Iker Martínez/Xabi Fernández (ESP)
MOVISTAR (2007) ex: Foncia (Vendée Globe winnaar)
Ontwerp: Bruce Farr Yacht Design
Alex Pella/Pepe Ribes (ESP)
ESTRELLA DAMM (2007) ex: Paprec-Virbac 2, W Hotels.
Ontwerp: Bruce Farr Yacht Design
Michel Desjoyeaux/François Gabart (FRA)
FONCIA (2010)
Ontwerp: VPLP/Verdier.
Gerard Marín (ESP)/Ludovic Aglaor (FRA)
FÒRUM MARÍTIM CATALÀ (1999) ex: Kingfisher.
Ontwerp: Owen Clarke Design.
Krzysztof Owczarek (POL)/Armand Coursodon (FRA)
FRUIT ex: PRB, Roxy. Bouwjaar: 2000.
Ontwerp: Finot Conq.
Dee Caffari (GBR)/Anna Corbella (SPA)
GAES CENTROS AUDITIVOS ex: Aviva. Bouwjaar: 2007.
Ontwerp: Owen Clarke Design.
Kito de Pavant/Sébastien Audigane (FRA)
GROUPE BEL Bouwjaar: 2007.
Ontwerp: VPLP/Verdier.

Alex Thomson (GBR)/Andy Meiklejohn (NZL)
HUGO BOSS (2007) ex: Pindar.
Ontwerp: Juan Kouyoumdjian.
Dominique Wavre/Michèle Paret (SWI)
MIRABAUD (2006) ex: Temenos II
Ontwerp: Owen Clarke Design.
Boris Herrmann (GER)/Ryan Breymaier (USA)
NEUTROGENA NORWEGIAN FORMULA (2004) ex: Sill,
Veolia Environnement. Ontwerp: Marc Lombard.
Jean Le Cam (FRA)/Bruno García (ESP)
PRÉSIDENT (2007) ex: Ecover 3.
Ontwerp: Owen Clarke Design.
Pachi Rivero/Toño Piris (ESP)
RENAULT Z.E. (2007) ex: Gitana Eighty, Estrella Damm,
W Hotels. Ontwerp: Bruce Farr Yacht Design.
Jean-Pierre Dick/Loïck Peyron (FRA)
VIRBAC-PAPREC 3 (2010)
Ontwerp: VPLP/Verdier.
Jaume Mumbrú/Cali Sanmartí (ESP)
WE ARE WATER (2000) ex: Armor Lux/Foie gras Bizac,
Bobst Group/Armor Lux, Cheminées Poujoulat/Armor Lux.
Ontwerp: Pierre Rolland.
99
65
28
49
49
6
7
VIDEO

foto: © Laurens van Ziip

Deel 2: de oplossingen
De vorige keer stonden we stil bij de spraakverwarring die
ontstaat als zeilers en meteorologen het over wind hebben.
Ook bleek dat weerberichten zeilers slecht informeren
over de kans op windvlagen. Duidelijk werd dat zeilers
vooral zelf de veranderlijke elementen in het
windpatroon moeten herkennen voor ze naar
ruim water gaan. In deze aflevering reiken
we daar een paar instrumenten voor
aan. Maar niet voordat we eerst
wat elementaire meteokennis
behandelen.

TWEE LUCHTSOORTEN
In de meteorologie kennen we twee soorten weer.
En dan hebben we het niet over goed en slecht
weer, want die begrippen zijn voor iedereen verschillend.
Nee, we bedoelen de twee verschillende karaktereigenschappen
van het weer; de atmosfeer kan stabiel
of onstabiel zijn. Een stabiele atmosfeer heeft de kenmerken
van 'warme massa', terwijl een onstabiele atmosfeer
zich gedraagt volgens de eigenschappen van 'koude
massa'. De tabel laat zien waar die verschillen uit bestaan.
WEER KOUDE MASSA WARME MASSA
Stabiliteit Onstabiel Stabiel
Wind Buiig (windvlagen) Constant
Wolken Stapelwolken Gelaagde bewolking
Neerslag Buien (Mot)regen
Zicht Goed Matig tot slecht
UITWISSELING
Als de atmosfeer stabiel is, vindt er geen uitwisseling plaats
met lucht die zich op een hoger niveau in de atmosfeer
bevindt. En in dit geval is ‘hoger’ niet honderden, maar
slechts enkele tientallen meters. Er zit dan als het ware een
deksel op de atmosfeer die verdere uitwisseling tegenhoudt.
Oorzaak is het verloop van de temperatuur in
relatie tot de hoogte.
Normaal zit de warmste lucht altijd aan het oppervlak. De
ondergrond wordt immers door de zon opgewarmd en
geeft vervolgens zijn warmte door aan de lucht daar vlak
boven. Hoe verder van de ondergrond, hoe meer de lucht
afkoelt. Echter, in een stabiele atmosfeer is dat temperatuurverloop
precies andersom: dan neemt de temperatuur
juist toe met de hoogte.

Windsnelheid wordt voor een belangrijk deel beïnvloed
door de wrijving. Uiteraard ondervindt de wind de meeste
tegenwerking pal boven het aard- of zeeoppervlak. Het
gevolg is dat er op enkele tientallen meters hoogte meer
wind staat dan aan de grond. In een stabiele atmosfeer
vindt geen uitwisseling plaats tussen de verschillende
niveaus en zal de hogere windsnelheid op hoogte zich niet
mengen in het windpatroon aan de grond. Dat is de
oorzaak dat er in een stabiele atmosfeer maar nauwelijks
windvlagen voorkomen.
In een onstabiele atmosfeer is dat heel anders. Daarin
neemt de temperatuur af met de hoogte, en ontbreekt dus
het deksel dat alles op de grond bij elkaar houdt. Daardoor
kan de hardere wind op enige hoogte zich zo nu en dan
wel mengen met de wind aan de grond. En als dat gebeurt
heb je een windvlaag.
STABIEL OF ONSTABIEL?
Nu we het verschijnsel begrijpen, is de volgende vraag
natuurlijk: hoe je weet of je in stabiele- of onstabiele lucht
bent? Door hun heel eigen karakter laten beide luchtsoorten
zich gelukkig goed herkennen. De tabel hiernaast helpt
je daarbij. Een eenvoudig te onderscheiden verschil, is het
zicht. In onstabiele lucht is dat vrijwel onbeperkt en vermindert
het alleen rond een bui. In stabiele lucht tekent de
horizon zich echter zelden scherp af en is het zicht matig
tot slecht.
Door goed om je heen te kijken weet je dus ook onderweg
of er kans is op windvlagen. Maar natuurlijk is het veel
beter om dat al op voorhand in te kunnen schatten.
Door de beperkingen van gesproken en geschreven weerberichten
die we in het eerste deel van dit artikel bespraken,
begrijp je waarschijnlijk al dat je daar wat moeite voor
moet doen.

Even leek het erop dat zeilers
eindelijk in een oogopslag zouden
kunnen zien, hoe dynamisch de
wind zich werkelijk gedraagt...

GRIBFILES
Voor de meeste zeilers zijn gribfiles
synoniem met windsnelheid en windrichting.
Ook daarbij gaat het nadrukkelijk
om de gemiddelde waardes die
geen rekening houden met eventuele
uitschieters. De gribfiles die meteorologen
gebruiken, bevatten echter veel
meer informatie. En ook zeilers die
ons enthousiasme voor het programma
zyGrib delen, weten dat die
ZyGrib is sinds kort uitgebreid met
software veel meer kan tonen dan een functie voor windvlagen
wind alleen. Zoals: temperatuur, neerslag,
bewolking of mist. Om enkele voorbeelden te noemen.
Aan dat rijtje werd onlangs ook de parameter
‘windgust’ toegevoegd (afbeelding).
Even leek het erop dat zeilers eindelijk in een oogopslag
zouden kunnen zien, hoe dynamisch de wind zich werkelijk
gedraagt. Helaas blijkt dat in de praktijk nogal tegen te vallen.
In de afgelopen maanden hebben we een groot aantal tests
gedaan met de windvlaag-functie in gribfiles. Soms leidde
dat tot uitstekende resultaten, veel vaker produceerde het
weermodel echter volkomen onlogische waarden. Meestal
worden de vlagen veel en veel te zwaar ingeschat, waarbij
drie of vier keer de gemiddelde windsnelheid geen uitzondering
is. Maar ook het andere uiterste komt voor. Soms
wilde de computer ons zelfs doen geloven dat de snelheid
van windvlagen lager kan zijn dan die van de gemiddelde
wind. Duidelijk werd wel dat het windvlagenmodel boven
zee aanzienlijk beter presteert dan boven land. Maar ook
op het open water komen er te veel wonderlijke fouten
voor om het nu al tot een bruikbaar instrument voor
zeilers te verklaren.

WINDGURU EN WINDFINDER
Hetzelfde GFS computermodel dat aan de basis
staat van gribfiles, vind je in allerlei andere vormen
terug op het internet. Zo gebruiken ook de
populaire tabellen met weer- en windinformatie van Windguru
en Windfinder het model als input voor hun berekeningen.
In die uitkomsten staan windvlagen tegenwoordig
eveneens genoemd. Beide aanbieders
claimen dat ze het GFS-model met eigen
kennis of software verbeteren, maar
over de manier waarop ze dat doen
geven ze maar weinig prijs. Dus moest
ook hier de dagelijkse praktijk het ant-
Windguru toont windvlagen
woord geven. Een paar weken lang legden
we de prognoses voor windvlagen
van zowel Windguru als Windfinder naast de uitkomsten
van de gribfiles, zonder ook maar ooit een werkelijk verschil
te constateren. Als het om windvlagen gaat, zijn deze
tabellen dus nog midden in ‘een leerproces’ en moeten
hun waarden heel voorzichtig worden gebruikt.
WEERKAARTEN
Hoe pasklaar de oplossingen op het internet ook lijken, het
kunnen lezen van een weerkaart blijkt opnieuw superieur
aan alle fraaie grafieken en kolommen. Om windvlagen te
herkennen heb je voldoende aan de laatste kaart met de
bodemanalyse en de eerstkomende prognosekaart.
Je kunt je daarmee heel makkelijk bepalen of je in de
warme- of in de koude luchtsoort zeilt. Warme massa tref
je aan na de passage van een warmtefront. Het gebied,
ingesloten tussen het warmtefront en het naderende koufront
wordt niet voor niets de warme sector genoemd. In
dat gebied zal de wind een stabiel karakter hebben, zonder
vlagen. Ongeacht de windsnelheid. Want ook als er in zo’n
gebied 30-40 knopen staat, zul je geen vlagen tegenkomen

die die waardes met meer dan 10
knopen overschrijden. Na de passage
van het koufront wordt dat heel
anders. Dan kom je in de lucht met
koude massaeigenschappen terecht
en kan er wel degelijk uitwisseling
plaatsvinden met hoger gelegen
luchtlagen. Zelfs als de wind achter
het front behoorlijk afneemt (bijvoorbeeld
naar 10-15 knopen) moet
je rekening houden met vlagen die
Fronten scheiden de luchtsoorten
daar zomaar 10 knopen of meer
boven kunnen zitten. Realiseer je dus
dat er geen enkel verband is tussen windvlagen en de
gemiddelde windsnelheid.
DUITSE WEERDIENST
Is er naast het zelf interpreteren van weerkaarten dan
helemaal geen alternatief voor windvlagen prognoses?
Misschien toch wel. Al decennia-lang verspreidt de Duitse
Weerdienst DWD gebiedsverwachtingen in tabelvorm.
Anders dan de meeste gribfiles en
tabellen die zich baseren op het GFSmodel
worden deze prognoses wel
door meteorologen gecorrigeerd. Je
vindt ze op het internet maar daarnaast
worden ze ook uitgezonden via
de radio. Met een kortegolfontvanger
en wat simpele software kun je
die ook aan boord moeiteloos ontvangen.
Naast de windkracht in De rijtjes van de Duitse Weerdienst
Beaufort is er ook een kolom die
windvlagen laat zien. Vreemd genoeg gebeurt dat ook in
Beaufort. Iedereen die het eerder verschenen deel van dit

artikel las, weet dat dat windvlagen uitdrukken als
Beaufort niets anders is dan een meteorologische
doodzonde. Dat uitgerekend Duitsers lak hebben
aan die conventie, is nogal opmerkelijk. Aan de
waarde van de informatie doet dat echter weinig af. Misschien
wordt de boodschap op deze manier door zeilers
zelfs wel beter begrepen. De informatie van DWD is goed
bruikbaar, maar door zijn tamelijk grove gebiedsindeling
wel veel minder specifiek dan die je in een weerkaart vindt.
EIGEN AFWEGINGEN
Wat deze serie aantoont, is dat elk gesproken of geschreven
weerbericht een samenvatting is van een weersituatie waar
altijd meer over te vertellen valt dan in 2 minuten of 15
regels mogelijk is. Voor je zomerse barbecue of bedrijfsuitstapje
is dat geen gemis, maar wie op groot water niet
verrast wil worden, moet zich dat voortdurend realiseren. En
als dat toch gebeurt omdat je niet verder keek dan het
weerbericht op de marifoon of navtex, besef dan dat je heel
veel beschikbare informatie ongebruikt hebt gelaten. Dat
wil niet zeggen dat alles in de stroom weersinformatie op
het internet vanzelfsprekend de juiste antwoorden geeft.
Want dit verhaal laat weer eens zien dat een betrouwbare
analyse van wat je te wachten staat, niet afhankelijk is van
fraai gekleurde tabellen of grafieken, maar vooral van het
zelf kunnen interpreteren van een weerkaart. Z
Van de gribviewer zyGrib verschijnen regelmatig nieuwe versies die door
Zilt speciaal zijn geoptimaliseerd voor zeilers. Gebruik je een oudere versie
dan 3.9.7, ga dan naar deze pagina om weer helemaal actueel te zijn.

ADVERTENTIE

foto: © www.dickvanderveer.nl
'Alles klopt'
Een prachtfoto van Dick van der Veer die vanuit een helikopter de Grevelingen
Wintercup vastlegde. De winterserie - elke tweede zondag van de maand
- is populair, met een deelnemersaantal van dik boven de honderd. Verdeeld
over ORC 1-5, Toerklasse, X-35, First 31.7 en J/80. "Alles klopt," zegt First

31.7-zeiler Adri van der Velde, gevraagd naar het geheim van de Wintercup,
"de banen, het wedstrijdwater, de uitvalsbasis Port Zélande waar deelnemers
tegen speciaal tarief liggen, en vooral: de organisatie. Een enthousiaste
ploeg die er alles aan doet om er een feestje van de maken!" Z

foto:© Rene Tillmann/Messe Duesseldorf

ALLESOMVATTEND
42ste BOOT DÜSSELDORF 2011
Ruim 1550 exposanten uit 50 landen, verenigd in 17 hal-
len. De cijfers van de jaarlijkse Boot Düsseldorf blijven
indrukwekkend. De 42ste editie is van zaterdag 22 januari
tot en met zondag 30 januari, in – uiteraard – de Messe
Düsseldorf.
Het aanbod is allesomvattend; je vindt op de beurs alles
wat met waterrecreatie te maken heeft: van zeilschepen
en motorboten tot duiken, charterreizen, kitesurfen,
vissen en kayakken. Dat past ook bij het streven van het
Bundesverband Wassersportwirtschaf, zeg maar de
Duitse Hiswa, om nieuwe klanten te interesseren voor de
watersport. Op www.entdecke-wassersport.de zijn pro-
motiefilmpjes te zien die de watersport extra bekendheid
geven.
ZEILHALLEN
Wie zich alleen op zeilen richt, komt in Düsseldorf
genoeg aan zijn trekken. In Hal 17 is reuring rond het
zeiltheater met talloze presentaties. Hal 16 is de grote
zeilhal, terwijl in Hal 15 veel cats te vinden zijn. Daar is
ook de gezamenlijk Nederlandse presentatie 'Holland
Yachts & Boats'.
Natuurlijk kent de Boot diverse introducties van nieuwe
jachten. Op de volgende pagina een greep:

Contest 45 CS
Beneteau Sense 50
Bavaria 50
Sirius 310 DS
Grand Soleil 50
Hanse 495
Hallberg Rassy 64
Sunbeam 36.1
PRIMEURS
De Contest 45 CS completeert de CS-
reeks van Conyplex. Bénéteau toont de
nieuwe Sense 42 en 50. Ook de Bavaria
50 is een primeur. Tot stand gekomen in
samenwerking met - jawel - Farr Yacht
Design. De 9,30 m lange Sirius 310 DS
kan in allerlei uitvoeringen worden gele-
verd Grand Soleil toont de 50. Hanse
heeft met de Hanse 495 een wereldprimeur.
Uit Frankrijk komt de trailersailer Héol
7.4, evenals de Tofinou 12. De 36.1 en
42.1 zijn nieuwe modellen van Sunbeam.
De Solaris 44 is een Italiaanse
cruiser/racer van 13,60 m lengte. De
Hallberg Rassy 64 staat als wereldpri-
meur op de beurs. Rap is de 9,40 m
lange Dinamica RS 31 Sport uit Italië.
EN MEER...
De Nederlandse werven C Yachts, Saffier
en Winner hebben opnieuw een geza-
menlijke stand. K&M Yachtbuilders,
bekend van de Bestevaers, staat in de
superjachten-hal 7. En verder zie je boten
als: Dehler 32 en 45, Elan, Far East 26, een
sportboot naar Simonis/Voogd ontwerp,
Faurby, de hier onbekende Knierim P33,
Arcona, Fricke & Dannhus HD36 retro, Jean-
neau Sun Odyssee 409, Varianta 44, Feeling
48 en X-Yachts Xp 44.
Voor toebehoren ga je naar Hal 10, 11 en 12.

Nieuw: eTicket en beurs-app
Eén primeur komt van de beurs
zelf: je kunt online een toegangskaartje
- 14 euro voor een
dagkaart - kopen. Het is een
euro goedkoper dan aan de
kassa en met het uitgeprinte
eTicket kun je gratis het openbaar
vervoer van de VRR (regio
Rhein-Ruhr) gebruiken. Een
tweedagenkaart kost 23 euro. Ga
voor alle verdere tarieven naar
www.boot.de
Boot Düsseldorf komt ook met
een beurs-app voor de iPhone.
Daarmee heb je alle actuele
beursinfo bij de hand. De app is
gratis te downloaden:
itunes.messe-duesseldorf.de.
Voor andere smartphones: van
boot 2011 op
www.mobil.boot.de.
Vervoer
Een tip voor wie niet met de auto
wil: pak de ICE-trein en boek via
www.nshispeed.nl. De supersnelle
trein stopt op Düsseldorf Centraal
waarna metro U78 en U79
en buslijn 722 je naar het beursterrein
brengen.
foto:© Rene Tillmann/Messe Duesseldorf

foto: © Michiel Scholtes
MIST, RADAR, AIS
en veel VLEKJES...
Dinsdagavond 16 november. Loodskotter Alpha (1904), kersvers
gerestaureerd, komt terug van Cornwall en loopt ’s nachts de Maas-
mond aan. Dwars van de tweede Maasvlakte denken schipper Willem
Scholtes en zijn maat dat de reis er bijna op zit. Onterecht…

V
ol vertrouwen motoren we langs de westkardinalen
van de Maasvlakte 2 in aanleg. Het zicht is kraakhelder,
een half maantje licht ons bij en we kennen de
Maasmond goed. Dan wijst Willem naar de Rotterdamse
lichtenzee.
“Hé, in Rotterdam heeft iemand het licht uitgedaan.”
Verdomd, in Rotterdam en de Botlek lijkt de elektriciteit
uitgevallen. Ik verdeel mijn aandacht nu tussen onze koers
en de vreemde verduistering in het oosten. Het wordt nog
vreemder.
“Willem, nu gaan ook in Europoort de lichten uit!”
Het is een eng gezicht, een buitenaardse macht ontwricht
onze energievoorziening of een tijdmachine voert ons
terug naar de 19de eeuwse monding van de Maas. Willem
gaat staan en pakt de verrekijker. “Michiel, zie je dat lage
wolkendek daar?”
NATTE THEEMUTS
Het volgende kwartier staren we naar de verlichte voorkant
van een donkere substantie die op ons toe schuift en
onderhand het hele Rotterdamse havengebied bedekt.
Alleen de bovenste rode lichten van schoorstenen steken
er boven uit. Het duurt even voor we durven toegeven wat
we denken.
“Mist?” vraag ik.
“Fatalist,” zegt Willem.
Een hel verlichte hopperzuiger loopt voor ons over naar
een stortplaats binnen de halve maan van de tweede
Maasvlakte. Maar ineens verdwijnt de hele Maasvlakte en
vervolgens een voor een de westkardinalen die haar dekken.
Een minuut lang zien we alleen nog vlakbij westkardinaal
MV. Tot ook die dooft…
Dan vangt iemand ons in een natte theemuts.

foto: © Michiel Scholtes
ELEKTRONICA
Waanzinnig hoe ongemakkelijk we ons ineens voelen en
hoe besluiteloos we aanvankelijk zijn. Ik trek mijn schouders
op en mijn gezicht in een kramp tegen een dreiging
die van alle kanten komt. Met innerlijk geweld moet ik het
vertrouwen in mijn ogen opzeggen en aan het werk gaan
met de elektronica. Mijn eerste impuls is omdraaien naar
de Hinder, een plek zonder verkeer. Willem twijfelt nog.
We hebben een gloednieuwe radar en een plotter met
AIS-ontvangst en de mogelijkheid het radarbeeld over de
elektronische kaart te leggen. Durft hij daarmee bij de
Hoek naar binnen?
“Nee, we gaan terug”, zegt Willem uiteindelijk, “ik heb die
radar nog nooit gebruikt, ik ga niet oefenen in potdichte
mist voor de Maasmond en op de Waterweg.”
BUITENMARIFOON
Opgelucht keer ik het schip voorstrooms. De MV doemt
even op, bruist voorbij, verdwijnt. Eh, waar ligt de MV-C
nou? Ik pak de buitenmarifoon.
“Maasmond, jacht Alpha.”
“Alpha, Maasmond.”
“Maasmond, wij sturen 200 graden, waar ligt de MV-C?”
“Alpha, die ligt nu 60 meter aan bakboord. Als jullie 190
gaan sturen, kom je voor het Slijkgat. Daar roep je Post
Ouddorp op kanaal 25, die helpt je verder.”
“Maasmond, begrepen, Alpha standby op 3.”
VLEKJES...
Drie kwartier later liggen we west van de SG2. De AIS
verraadt een schip voor anker op de 3-meterlijn noord van
het Slijkgat. Willem speelt met de knoppen van de radar.

Verdomme, hij krijgt radarbeeld en plotter niet over elkaar
heen. Het radarbeeld klopt wel met de AIS. Die twee vlekjes
daar moeten het eerste boeienpoortje zijn. Maar wat zijn al
die andere vlekjes? Wat is het volgende poortje? Misschien
eerst maar eens melden op kanaal 25, Post Ouddorp,
vuurtoren Westhoofd op Goeree, ‘De Post’ voor bekenden
en vrienden. Op 25 horen we gesprekken van De Post met
de buitengaats oefenende reddingboot Antoinette en met
de Deo Gloria, de baggeraar die het Slijkgat voor de Goereese
vissers op diepte houdt.
“Post Ouddorp, jacht Alpha, over.”
“Alpha, Post Ouddorp, zeg het maar, over (piep, krrr) Ja,
da’s goed, de bakboordsluis, stuurboord vastmaken, achter
die (kraaak)…” Hè, wat is dat nou. Bakboordsluis? Vastmaken?
Even opnieuw beginnen. (Zie kader volgende pagina).
“Post Ouddorp, jacht Alpha.”
VERTROUWEN GROEIT
Tien minuten later priemen de lichten van KNRM-reddingboot
Antoinette, door De Post naar onze positie gedirigeerd,
door de mist. Gerieflijk in haar kielzog krijgen we alle
gelegenheid het radarbeeld af te stellen en te interpreteren.
Willem ontdekt de verschillende radarstanden voor
open zee, betonde geul en haven. Poortje na poortje
verschijnt op het scherm en verdwijnt. Af en toe zien we
buiten heel even een rood of groen schijnsel. Bij de Deo
Gloria dringt een schijnsel aan stuurboord een paar seconden
moeizaam door de mist. De havenlichten van Stellendam
zien we pas als we er bijna tussendoor varen. Hup, de
radar op ‘haven’. Het vertrouwen in onze radar en onszelf
groeit. Betere oefening in radarvaren is ondenkbaar.
De volgende keer doen we het zonder vangnet.

foto: © Michiel Scholtes
EVEN DUBBEL
Post Ouddorp (kanaal 25) verschaft in het Slijkgat infor-
matie over waterstanden, scheepsbewegingen en weer.
Bij mist biedt De Post radarbegeleiding. In het ondiepe
Slijkgat (5.5 m LAT) lopen vanaf windkracht 6 grondzeeën
uit richtingen tussen west en noord. Post Ouddorp waar-
schuwt schepen voor deze toestand en alarmeert eventu-
eel de KNRM. Belangrijk werk. Echter, ook de
Volkeraksluizen hebben kanaal 25 toegewezen gekregen.
Na klachten kreeg Post Ouddorp een zeegerichte
antenne. Schippers op de Grevelingen en Oosterschelde
ontvingen daardoor geen weerberichten meer. Na pro-
testen zijn de weerberichten weer hoorbaar op kanaal 71,
maar contact leggen met Ouddorp via dit kanaal mag
niet. Post Ouddorp zelf hoort echter nog altijd schepen
die met de Volkeraksluis communiceren.
Agentschap Telecom stelt dat de huidige situatie tech-
nisch in orde is, mits iedereen zich aan de regels houdt.
Een andere frequentieverdeling vindt A.T. geen optie.
Wel zegt het Agentschap dat het door voorlichting en
controles bij de Volkeraksluizen aan het probleem werkt.
De vraag is of A.T. zich die extra inspanning kan getroos-
ten. De overheid bezuinigt immers flink en wil ook een
goedkopere kustbewaking. (Zie ook pag. 35).

januari 2011
26 december Rolex Sydney-Hobart. http://rolexsydneyhobart.com
1-9 januari WK 29er. Mar del Plata. www.29er.org.
8 januari Goofies Winterserie Colijnsplaat. www.wsvnb.nl.
8-14 januari PUMA Moth Worlds. Sydney. www.moth-sailing.org.
9 januari Zilt Nieuwjaars Borrel, Naarden
9 januari Winterwedstrijd 4, Hoorn scherpe jachten.
www.wsvhoorn.nl.
9 januari Winterwedstrijd Reeuwijkse Plassen. Open boten.
www.elfhoeven.nl.
9-15 januari WK Draak Melbourne. www.dragonworlds2011.com.au.
16 januari Grevelingen Cup. Port Zélande. ORC, Toerklasse,
First 31.7, J/80, X-35. wsvgrevelingencup.nl.
16 januari Winterwedstrijd. WSV Viking. Den Bosch.
www.wsvviking.nl.
16 januari Winterwedstrijd. Braassem. Sportboten.
www.braassemermeer.nl.
16 januari Winterwedstrijd. Kaag. Scherpe jachten.
www.kwvdekaag.nl.

16 januari Winterwedstrijd Pampus. Loosdrecht.
www.wsv-hetwittehuis.nl.
21-23 januari Ulepanne Berenburg Cup. Slotermeer.
www.berenburgcup.nl
23 januari Winterwedstrijd 4, Drimmelen. www.wsvbiesbosch.nl
23-9 januari Rolex Miami OCR. Olympische klassen.
http://rmocr.ussailing.org.
29 januari Coldhanded Cup. Lelystad. www.coldhandedcup.nl.
30 januari IJspegel winterserie. Scheveningen. www. ijspegel.com.
TENTOONSTELLINGEN, BEURZEN
7-16 januari London Boatshow. www.londonboatshow.com.
22-30 januari Boot Düsseldorf. www.boot.de.
27 januari Shorthanded Gala, Scheveningen. www.shorthanded.nl.
12-14 en
18-20 februari Belgian Boatshow. Gent. www. belgianboatshow.be.
11-16 februari Boot Holland. Leeuwarden. www. boot-holland.nl.
agenda@ziltmagazine.nl

foto: © Nardi Eshuis
eenSLOTGRACHT
met een
VIJVERPOMP
De Arka kennen we nog van de grimmige ijsreis afgelopen
winter (Zilt 46). Nardi Eshuis en Harco de Hilster wonen op hun
schip, een Garcia Nouanni. Ze liggen in Enkhuizen en zijn wel

wat gewend als het om extreem weer gaat. Net als iedereen
werden ze niettemin begin december overvallen door de
vroege winter en het snelgroeiende ijs. Ze vonden een prak-
tische oplossing om het schip rondom ijsvrij te houden.

foto: © Nardi Eshuis
We hadden al eens gedacht aan een de-icer apparaat. De stevige
aanschafprijs was echter een drempel. Onze buurman in de
haven vertelde dat een kennis van hem met succes een vijverpomp
in de strijd gooide tegen het oprukkende ijs. Dat wilde wij ook wel
eens proberen en kochten daarom de grootste vijverpomp die we konden
vinden; met een capaciteit van 4200 liter lucht per uur. Daar horen
zogenaamde 'luchtstenen' bij, grote zware bollen die op de bodem van
een aquarium of vijver liggen en luchtbellen produceren. Daarvan kochten
we er twaalf. Rond de voetrails legden we aan dek een ringleiding aan met
een diameter van 13 mm, voorzien van koppelstukken. Aan beide boorden
maakten we vijf gaten in het ijs en hingen daar de luchtstenen in; plus
twee bij de achtersteven. Door middel van slangetjes loopt de lucht van
de ringleiding naar de luchtstenen onder water en door de opborrelende
luchtbelletjes blijven de wakken ijsvrij. Het effect wordt groter met een

Onze haveneend
poedelt genoeglijk in
haar eigen bubbelbad
doorstroom rondom de boot. Daarom hebben we het resterende ijs ook
weggehakt en zo hebben we een ware slotgracht gemaakt. De ideale
diepte waarop de luchtstenen moeten hangen, moeten we proefondervindelijk
nog bepalen. Als ze dicht onder de waterspiegel hangen, zorgen ze
voor de meeste beroering van het water. Als ze dieper hangen stuwen ze
warmer water naar boven. Dus beide variaties zijn eigenlijk goed. Een
bijkomend effect van de belletjes is dat de losgehakte ijsschotsen op
afstand van de romp blijven.
Het systeem blijkt goed te werken. Als je op een boot woont, merk je
hoeveel lawaai ijs kan maken. Vooral 's nachts hoor je onrustbarende
knallen. Daar schrikken wij nu niet meer wakker van. We zakken met de
boot niet met oorverdovend lawaai door het ijs en de antifouling blijft
onbeschadigd. Behalve wij is er nog iemand blij: onze haveneend poedelt
genoeglijk in haar eigen bubbelbad... Z

ADVERTENTIE
METEOCURSUSSEN
voor zeilers
Weerkaarten interpreteren
Gribfiles gebruiken
Routering
Software en apparatuur
K L I K V O O R M E E R I N F O R M A T I E

Bootgenoot.nl
navigatie en veiligheid
Uitgebreid AIS assortiment
Marine Communication Specialists
ZILTE KLIKS
zeilen regenereren?
Vaar op zeker
Verzekeringen en financieringen
K L I K V O O R M E E R I N F O R M A T I E

Warme kerst
Bij de groep zeilers die deze kerst op Terschelling
viert is de dieselkachel een een gekoesterd bootonderdeel.
Maar op kleinere boten zie je de rvs warmtebron
zelden. Daar moet in veel gevallen een plastic
elektrische kachel de vorst buiten de deur houden.
Met de Sig 100 komt er een kachel op de markt die
speciaal is ontworpen voor boten tot 28 voet. De
mini warmtebron van de Canadese fabrikant Dickinson
is maar 22 cm breed en 44 cm hoog. De kachel
is leverbaar vanaf februari kost voor bij bestelling voor 31 december
720 euro. www.gbt.nl
Sikkens wordt International
AkzoNobel gaat na 1 januari geleidelijk
afscheid nemen van Sikkens Yachtpaints.
Doordat Europese voorschriften steeds meer
worden aangescherpt, moet de samenstelling
van verven en lakken worden aangepast.
Als gevolg daarvan moet AkzoNobel onderzoek-
en testprogramma’s opzetten voor
twee productlijnen (Sikkens en International)
die in wezen parallel lopen. Om geen
researchcapaciteit te verspillen wordt International
Yachtpaint voortaan het wereldwijde kwaliteitsmerk van verven
en lakken voor pleziervaartuigen.
De producten van Sikkens zullen niet meteen uit de schappen verdwijnen,
maar zullen geleidelijk uitverkocht raken. Gebruikers van Sikkens
Yachtpaints vinden alle informatie over de producten van International
in de winkels, online of via de servicelijn 0800-226555.
www.yachtpaint.com

ZILTESPULLEN
Nieuwe bestemmingen bij Sailing Paradise
Voor wie deze winter
het zeilen teveel mist
heeft charterspecialist
Sailing Paradise een
paar nieuwe bestemmingen
in het programma.
In Brazilië
kun je in de baai van
Ilha Grande meevaren
op een catamaran. En
cruisen op een 50 voeter voor de kust van Panama klinkt ook niet gek.
Komend voorjaar zijn er nieuwe mogelijkheden voor rustzoekers in
Groenland. En wie de onder vertrekkers steeds populairder wordende
kust van Marokko zeilend wil verkennen, kan opstappen in Casablanca
of Agadir. www.sailingparadise.net
Persoonlijk vakantieadvies
Eerst zeilde Saskia van der
Heijden samen met haar man
lange tijd in de Middellandse
Zee. Daarna werkte ze als flottieljeleider.
Met die ervaringen
zette zij Delfino op, een zeilreisbureau
dat de nadruk legt
op persoonlijk advies. ‘Omdat
het online aanbod van charteraars
zo onoverzichtelijk is’,
vindt Saskia. Delfino regelt niet alleen zeilvakanties in de Middellandse
Zee maar ook in het Caribisch gebied en Brazilië. Alle locaties
zijn door Saskia persoonlijk bezocht. www.delfino-zeilvakanties.nl

Plannen in het zand
Vrijwel alle vertrekkers hebben een
eigen website. Veel zeilreizen zijn
online van dag tot dag te volgen.
Ook Anneke en Hans Koster delen
tijdens hun vierjarige zeiltocht hun
belevenissen op die manier met het
thuisfront. Het blijkt dat de trip met
de Zwit, een Bavaria 38, door meer
mensen gevolgd werd dan alleen
vrienden en familie. Op de terugweg
van de Azoren ontstaat daarom het
idee de verslagen van de website te
bundelen tot een boek.
Plannen in het Zand is in eigen beheer uitgegeven. Zowel in de tekst
als in de uitvoering merk je dat er bij de totstandkoming van dit boek
geen uitgever aan te pas is gekomen. Het is een gedetailleerd en
persoonlijk reisverslag. En van dat persoonlijke moet dit boek het
hebben. Anneke en Hans delen hun onderweg ontstane twijfels over
de reisplannen openlijk met de lezer. Tijdens de Atlantische oversteek
wordt het plan om de wereld rond te zeilen losgelaten. Het wordt een
uitgebreid rondje Carieb.
De twee positief ingestelde zeilers beleven dit zeker niet als een
tweede keus. Na de verandering van het reisplan is er alle tijd om
zonder haast de Caribische eilanden te verkennen. Het verslag van die
trip mist soms wat vaart, maar het levert een optimistisch boek op dat
prettig leesvoer is voor vertrekkers in spe.
De paperback Plannen in het zand telt 360 pagina's. Prijs: 17,95 euro
plus 3 euro verzendkosten.
Te bestellen bij de auteur: www.zeilbootzwit.nl
SW

'Ons verhaal'
Toen het zeilmeisje Laura Dekker de publiciteit zocht
voor haar plannen ontketende ze een lawine aan
reacties. Inclusief rechtszaken en een onder toezicht
stelling. Oma Riet Dekker zag haar oogappeltje er
bijna onderdoor gaan en ging dingen opschrijven. En
vervolgens besloot ze er een uitgave van te maken,
zodat iedereen Laura beter kan leren kennen. Het
resultaat is een aandoenlijk boekje. Waarin begrijpelijkerwijs
stevig wordt afgerekend met Bureau Jeugdzorg
en de Raad voor de Kinderbescherming. Het
verhaal wordt verteld in de ik-vorm; vanuit Laura. Maar als lezer weet je
af en toe niet wiens tekst je leest, die van Laura of die van oma. Wat dat
betreft had de titel beter 'Ons verhaal' kunnen zijn. Niettemin een
bijzonder document van en over een bijzonder zeilkind. Want dat is ze.
Mijn Verhaal, Riet Dekker Uitgeverij: De Alk & Heijnen Watersport. ISBN: 9
789059 610880. Prijs: 14,50 euro. LvZ
Onlangs verschenen zeilboeken
Boordboek Radar en AIS. Auteur: Rene Westerhuis, Over werking,
installeren, instellen, regelgeving en navigeren. De Alk&Heijnen. €14,90.
Red jezelf, veilig zeilen op groot water. Auteur: Anje Valk. KNRM en
Kustzeilers. €12,50, leden €10.
De wind liet ons de wereld zien. Verslag van de wereldreis van de White
Haze. Auteurs: Ada Kerkstra en Akko Kalma. De Alk&Heijnen. €19,90.
Vaargids Nederland uit de lucht 3 – Waddenzee. Auteur Ben Hoeken-
dijk. Gids met vaaraanwijzingen en luchtfoto's. De Alk&Heijnen. €29,95.
Optimist Handboek Beginner–Gevorderd. Leren zeilen in de Optimist en
beter leren wedstrijdzeilen. Auteur: Alan Williams.
De Alk&Heijnen. €16,90 per deel.
Total Loss. 2e druk. 45 rampverhalen van zeiljachten die op zee vergaan
zijn. Auteur: Jack Coote. De Alk & Heijnen €16,90.

Spetters aan je muur
Op de valreep nog op zoek
naar een spetterend kerstcadeau?
Bestel dan de
2011 kalender van Sander
van der Borch, de topfotograaf
van wie je dit jaar al
vele foto's van in Zilt heb
kunnen zien. Sander is een
graag geziene gast op
grote zeilevenementen
over de hele wereld. Dit
jaar was hij onder andere bij de Louis Vuitton Trophy, de TP52 Audi
MedCup en de serie met de Extreme 40 catamarans. Met zijn kalender
maak je elke zeiler blij. Voor 30 euro heb je een jaar lang het gevoel
dat je naast Sander in een RIB zit. www.sandervanderborch.com
Dehler bij Messink Yachting
Messink Yachting in Enkhuizen is importeur geworden van Dehler. Na
het omvallen van het oude Dehler in Monnickendam vertegenwoordigde
Van den Bosch Yachting het merk in Nederland. Van den Bosch
wordt nu subdealer. Na de buitengewoon roerige jaren ligt Dehler
weer op koers. In mei
komt de werf met een
nieuwe 41-voeter, ontworpen
door
Judel/Vrolijk. “Een performance
cruiser,” meldt
Arnoud van Oudheusden
van Messink Yachting,
“en we hebben er al een
van verkocht!” De eerste beelden laten een mooi gelijnd schip zien.
Belangrijkste maten: 12,40 x 3,93 x 2,00 m. www.messink.nl

ZILTESPULLEN
Frans touwwerk
Rake Rigging in Medemblik importeert
touwwerk van het Franse
Lancelin. In Frankrijk een bekend
merk; de firma tuigde onder meer
de draagvleugeltri 'l Hydroptere. Bijzonder
product: relingdraad met
reflectie. Handig in het donker. Rake
Rigging gaat komend zeilseizoen
Lancelin-touw verkopen via een webwinkel. www.rakerigging.nl
Extra cursusdag Ben Hoekendijk
De dagcursus van Ben Hoekendijk
‘De overtocht naar Engeland’
is volgeboekt. Daarom is
een tweede dag georganiseerd
op 26 februari 2011 in restaurant
Voor Pampus bij de Marina
Muiderzand. Dit is de tiende
keer dat Ben deze dagcursus
organiseert, een jubileum dus. In
de afgelopen jaren hebben in totaal vijfhonderd zeilers deze informatieve
dag bezocht. Kennelijk is er een voortdurende aanwas van
zeilers die het grote water opgaan en zich goed willen voorbereiden.
Het wordt druk in de ‘Butt’ te Pin Mill. www.shalomsailing.nl

ADVERTENTIE

ADVERTENTIE

foto:© Gilles Martin-Raget/BMW Oracle
MILD MIAMI
Als winterse ongemakken de noordelijke wedstrijdbanen teisteren zakken
de zeilteams met voldoende geld als trekvogels naar warmere oorden. De
RC44-vloot sloot zijn seizoen af in het milde Miami waar ze prachtige
zeilcondities troffen. De RC 44 is een initiatief van America’s Cup coryfee

VIDEO
Russell Couts en toonde ook dit keer weer aan hoe geschikt hij is voor boot
tegen boot duels. Winnaar van het totaalklassement werd BMW Oracle met
Coutts zelf aan het roer en onze landgenoot Dirk de Ridder aan de grootschoot.
‘No Way Back van Pieter Heerema eindigde op de 3e plaats. Z

foto: © Jaap Groenhof
IN HET KIELZOG VAN JAMES COOK
Captain Cook gebruikte in 1770 het hoge uitzichtpunt bij Lizard
Island om een bevaarbare route te vinden tussen de ontelbare riffen
die de vaart langs het noorden van Australië onmogelijk leken te
maken. Jaap Groenhof beklimt dezelfde heuvel en fotografeert zijn
Peter Pan voor anker in het heldere water van het Great Barrier Reef.

ZILTEWERELD

Jaap Groenhof zeilt al zijn hele leven.
Zijn eerste houten BM huurde hij
samen met vier vriendjes voor 50 cent
op het Zuidlaardermeer. Een groot
deel van zijn werkzame leven sluimerde
de wens om ooit eens een
Rondje Cariben te doen. Dat blijft lang
een leuk, maar ver van de realiteit
staand idee, totdat Jaap in 2001 als
opstapper meezeilt van St. Maarten
naar de Azoren. Die fantastische belevenis
verandert het plannen maken. In
2006 verkoopt Jaap zijn bedrijf en wordt hij eigenaar van de Peter Pan, een
Hallberg Rassy 46. Als de boot wordt klaargemaakt voor het Rondje
Atlantic stelt Jaap's vrouw Meta hem de vraag waarom hij na het Caribisch
gebied niet verder wil varen, door het Panamakanaal, en doorgaan voor
een wereldomzeiling. Dat ziet Jaap niet zo zitten, omdat het geplande
rondje al een hele uitdaging is en Meta wel van zeilen houdt maar 's
avonds in een haven wil liggen. Toch blijven de gedachten hangen.
foto’s: © Jaap Groenhof LANGE AANLOOP

ZILTEWERELD
www.ziltewereld.nl
TOCH DE WERELD ROND
Dan hoort Jaap van de Blue Water Rally, een door Engelsen georganiseerde
reis om de wereld. Die tocht wordt om de twee jaar verzeild en
duurt 22 maanden. Daarna gaat het snel: in oktober 2009 ligt de Peter Pan
in Gibraltar, klaar voor de start van deze rally.
Meta komt onderweg regelmatig aan boord, maar zeilt niet mee op de
lange stukken. Daarvoor put Jaap uit een pool van zo'n 20 bemanningsleden
bestaande uit familie, oud-collega's en vrienden. Het varen met steeds
weer wisselende mensen aan boord bevalt uitstekend. Het is tot nu toe
nog geen probleem gebleken op alle trajecten voldoende mensen aan
boord te hebben. Bij voorkeur is er naast Jaap een tweede crewlid met
zeilervaring aan boord, maar belangrijker is dat de opstappers goed bij
elkaar passen. Prettig gezelschap is belangrijker dan zeilervaring. Onverwacht
voordeel van deze manier van varen is dat de opstappers steeds
weer een andere kijk op het reizende bestaan hebben en er elke keer
voldoende verse input is voor interessante gesprekken tijdens de lange
wachten op zee. De route van de rally geeft weinig kans op het ontstaan
van reismoeheid, maar de bemanningswissels zorgen er ook voor dat er
van sleur op de Peter Pan nooit sprake is. Z

emanning
Z ilt
57/2010
De bemanning van Zilt Magazine bestaat uit:
Ruud
Kattenberg
Henk
Huizinga
Hans
Martens
Sjors
van der Woerd
Jimmy
Lengkeek
Laurens
Morel
Laurens
van Zijp
Pieter
Nijdeken
en vele
opstappers
Michiel
Scholtes
Robert
van der Weerdt
Aan de kajuittafel
Onze manier van werken is even onconventioneel als Zilt zelf.
Verwacht ons daarom niet in een spectaculair kantoor. We zijn
het liefst aan boord, op het water of onderweg naar een goed
verhaal.
De redactievergadering houden we aan wisselende kajuit- en
keukentafels en verder zijn we uitgerust met e-mail, chat en
Skype.
De beste manier om ons te bereiken, is een e-mail te sturen aan:
redactie@ziltmagazine.nl
De inhoud van Zilt Magazine mag op geen enkele wijze worden overgenomen
zonder schriftelijke toestemming van de makers. Bij overtreding geldt het tarief dat
daarvoor door de Nederlandse Vereniging van Journalisten is vastgesteld.
De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor fouten in deze publicatie.

NIEUWJAARS
BORREL
9 januari 2011
Wat doe je het liefst op een koude januari zondag als
er niet wordt gezeild? Praten over zeilen natuurlijk.
Zondag 9 januari hangen de makers van Zilt
aan de toog in Havencafé Gooimeer.
En we staan daar graag met jou.
Ontmoet andere Zilt-lezers en de redactie op
de eerste Zilt Nieuwjaarsborrel waar we
proosten op het komende zeilseizoen.
ZONDAG 9 JANUARI.
16.00 TOT 19.00 UUR
HAVENCAFÉ GOOIMEER
JACHTHAVEN NAARDERBOS
En oh ja, Zilt Magazine is gratis, dus betaal je
de drankjes op onze nieuwjaarsborrel zelf.