Wereldbeeld 2013 - Vereniging voor Verenigde Naties

6
Van links naar rechts: Suharto (Indonesië), Mobutu Sese Seko (Zaïre), Bokassa (Centraal Afrikaans Republiek) en ‘Papa Doc’ Duvalier
(Haïti).
Grand - petty
Wanneer we kijken naar corruptie in de publieke sector,
dan kan deze zowel op hoog niveau plaatsvinden
(zogeheten grand corruption), als binnen lagere regionen
van de overheid (beter bekend als petty corruption).
Wanneer corruptie in een staat wijdverbreid
is, dan zal van beide vormen sprake zijn. Met name
corruptie in de hogere lagen van overheidsmacht is
moeilijk aan te pakken. Bovendien wordt dikwijls aangenomen
dat corruptie aan de top van de samenleving
kan doorsijpelen naar de overige lagen, waardoor een
gehele samenleving duurzaam wordt ontwricht. Een
aantal staten zijn ware kleptocratieën: politieke systemen
gebaseerd op zelfverrijking; denk aan ‘Papa Doc’
Duvalier in Haïti, Mobutu Sese Seko in Zaïre, Bokassa
in de Centraal Afrikaanse Republiek, en Suharto in Indonesië.
Het behoeft geen betoog dat in deze staten
de gewone burgers de dupe zijn van de inhaligheid van
de elite, met alle gevolgen van dien voor het algehele
ontwikkelingsniveau.
Verschijningsvormen
Ook kunnen er diverse praktijken worden geschaard
onder de paraplu van het begrip ‘corruptie’. In dit kader
biedt het VN-Verdrag tegen Corruptie wat meer
houvast. Het verdrag onderscheidt namelijk vijf vormen
van corruptie: (i) omkoping (bribery, zowel actief
als passief); (ii) verduistering (embezzlement); (iii) aanwenden
van invloed (trading in influence); (iv) misbruik
van functie (abuse of functions); en (v) ongerechtvaardigde
verrijking (illicit enrichment). Opgemerkt dient
te worden dat deze begrippen mede omwille van politiek
compromis in het Verdrag zijn beland, en dat een
andere indeling ook mogelijk zou zijn geweest. Aangenomen
kan echter worden dat de meeste verschijningsvormen
van corruptie wel onder één van de vijf
vormen kunnen worden geschaard.
Nu in grote lijnen duidelijk is wat er onder corruptie
kan worden verstaan, zal ingegaan worden op de ontwikkelingen
die hebben geleid tot het veelomvattende
VN-Verdrag tegen Corruptie.
Totstandkoming van het Verenigde
Naties Verdrag Tegen Corruptie
Introductie
De inspanningen van de Verenigde Naties op het gebied
van anti-corruptie stammen uit de tweede helft
van de jaren 90 van de twintigste eeuw. Daarvóór was
anti-corruptie nog voornamelijk een taboeonderwerp
in de politieke arena. Een interessante uitzondering is
echter de Amerikaanse anti-corruptiewetgeving die al
in 1977 tot stand kwam in de nasleep van het Watergate-schandaal,
namelijk de Foreign Corrupt Practices
Act. Uiteindelijk hebben diverse maatschappelijke en
politieke ontwikkelingen geleid tot diverse verdragen
op anti-corruptiegebied, alsmede tot nationale wetgeving.
Opmars van VN-activiteiten
In het kader van de Verenigde Naties zien we dit voor
het eerst in 1996, toen er twee resoluties zijn aangenomen:
de International Code of Conduct for Public
Officials 6 en de UN Declaration against Corruption and
Bribery in International Commercial Transactions. 7 Het
jaar erna nam de Algemene Vergadering een resolutie
aan met de titel International Cooperation Against
Corruption Bribery in International Commercial Transactions.
8 In 1998 kwam er opnieuw een resolutie met
de naam Action Against Corruption and Bribery in
International Commercial Transactions, 9 en een jaar
later werd opnieuw een resolutie aangenomen. 10 Uiteindelijk,
in 2000, zag het eerste verdrag het licht: de
UN Convention Against Transnational Organized Crime
(UNCTOC). 11 Dit verdrag trad in werking op 29 sep-
Wereldbeeld