Richtlijnen van de Landelijke Werkgroep Trachea Canule bij Kinderen

Onder redactie van:
K.F.M. Joosten
B.L. Rebers
Eerste druk
Richtlijn:
Zorg voor een kind
met een
tracheacanule
Landelijke Werkgroep TracheaCanule bij Kinderen
Sectie Kinder Intensive Care
van de Nederlandse 1 Vereniging voor Kindergeneeskunde

Richtlijn
Zorg voor het kind met een tracheacanule
2

Richtlijn
Zorg voor het kind met een tracheacanule
Onder redactie van K.F.M. Joosten, B.L. Rebers
Eerste druk
Landelijke Werkgroep TracheaCanule bij Kinderen van de
Sectie Kinder Intensive Care
van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde
3

De publicatie van deze richtlijn is mogelijk gemaakt door financiële steun van Tefa-
Portanje
Eerste druk 2007
ISBN 978 907 6220208
Copyright Landelijke Werkgroep TracheaCanule bij Kinderen van de
Sectie Kinder Intensive Care van de Nederlandse Vereniging voor
Kindergeneeskunde
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in
enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën,
opnamen of op enige manier, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
4

Voorwoord
Er zijn in Nederland relatief weinig kinderen met een tracheostoma. De zorg die zij nodig
hebben is echter complex en van vitaal belang. Een kind met een tracheostoma heeft een
kans van 1-3% op overlijden door obstructie van de luchtweg. (1) Vanwege dit risico is het
wenselijk de zorg voor deze groep kinderen vanuit de verschillende centra in Nederland op
elkaar af te stemmen en een eenduidig beleid te formuleren.
Verpleegkundig consulenten en artsen, die betrokken zijn bij de behandeling en verzorging
van kinderen met een tracheostoma, hebben de Landelijke Werkgroep TracheaCanule bij
Kinderen (LWTCK) opgericht, met als doel tot een consensus te komen wat betreft de zorg
voor deze kinderen. De leden van de werkgroep komen uit alle academische ziekenhuizen
van Nederland. De LWTCK, die deel uitmaakt van de Sectie Intensive Care Kinderen van de
Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, heeft richtlijnen opgesteld vanuit zowel de
literatuur als vanuit eigen ervaring. Veel aanbevelingen die u in de consensus aantreft zijn
derhalve niet wetenschappelijk gestaafd.
5

Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1.......................................................................................................... 7
Tracheacanule selectie..................................................................................................7
HOOFDSTUK 2.......................................................................................................... 9
Tracheostoma verzorging..............................................................................................9
HOOFDSTUK 3........................................................................................................ 11
Uitzuigen/bevochtigen .................................................................................................11
HOOFDSTUK 4........................................................................................................ 15
Scholing.......................................................................................................................15
HOOFDSTUK 5........................................................................................................ 17
Spreekdoppen/spraakontwikkeling..............................................................................17
HOOFDSTUK 6........................................................................................................ 19
Medicatie .....................................................................................................................19
HOOFDSTUK 7........................................................................................................ 21
Monitoring....................................................................................................................21
HOOFDSTUK 8........................................................................................................ 22
Decanulatie..................................................................................................................22
HOOFDSTUK 9........................................................................................................ 24
Complicaties ................................................................................................................24
HOOFDSTUK 10...................................................................................................... 26
Ontslagcriteria .............................................................................................................26
BIJLAGE 1. .............................................................................................................. 27
Tabel 1 Selectiecriteria ................................................................................................27
BIJLAGE 2 ............................................................................................................... 28
Tabel 2 Ontslagcriteria ................................................................................................28
BIJLAGE 3 ............................................................................................................... 29
Overzicht meest gebruikte kindertracheacanules in Nederland per fabrikant. ............29
BIJLAGE 4 ............................................................................................................... 33
Type spreekkleppen ....................................................................................................33
BIJLAGE 5 ............................................................................................................... 34
Kunstneuzen................................................................................................................34
MEDEWERKERS..................................................................................................... 35
LITERATUUR........................................................................................................... 36
6

HOOFDSTUK 1
Tracheacanule selectie
Er bestaan veel soorten tracheacanules. De keuze wordt bepaald door een aantal factoren:
• Maat van de canule: deze wordt bepaald door 3 dimensies: buitendiameter,
binnendiameter en lengte. De binnendiameter kent dezelfde maatvoering als
endotracheale tubes, namelijk in mm. Deze binnendiameter en veelal de
buitendiameter staan op de flens gedrukt. De buitendiameter en de lengte verschillen
per producent. Veelgebruikte canules zijn van de merken Shiley,Tracoe, Bivona en
Portex. Op indicatie kan een keuze gemaakt worden uit canules van andere
producenten.
• Lengte: minimaal 2 cm onder de onderrand van het stoma en 1 tot 2 cm boven de
carina. De meeste canulemerken kennen 3 lengtes: neonatal, pediatric en pediatric
long. In uitzonderlijke gevallen kan gebruik gemaakt worden van een maatcanule
waarbij de halsplaat verplaatsbaar is. Deze tijdelijke oplossing kan daarna vervangen
worden door een op maat gemaakte canule.
• Diameter: de optimale diameter maakt adequate gaswisseling mogelijk bij een
minimale ademarbeid en faciliteert translaryngeale luchtstroom.
• Curvatuur: de bocht dient zo gekozen te worden dat de distale tip concentrisch in de
trachea ligt.
• Materiaal: veel gebruikt zijn polyvinylchloride canules. Op indicatie kan een
siliconencanule (flexibeler) (nadeel; aankoeken sputum) of een zilveren canule (in
algemeen minder last van sputumproduktie) worden gebruikt.
• Cuff: (=ballonnetje aan buitenzijde van de tip canule) alleen bij hoge
beademingsdrukken en/of bij slikstoornissen/chronische aspiratie geïndiceerd. Bij
gebruik van een gecuffte canule bij kinderen wordt een low pressure high volume cuff
aanbevolen.
• Spreekvenster (fenestratie): theoretisch voordeel op sputumklaring, stemgeving en
spraak-taal ontwikkeling (met name in combinatie met spreekdop). In de pediatrie
weinig gebruikt, mede door het geringe aantal canules in kleine maten met
spreekvenster. Nadeel van canules met spreekvenster is aankoeken van secreet in
de openingen; dit is met name onwenselijk bij canules met kleine diameter. Er is
tevens verhoogde kans op granuloomvorming.
• Binnencanule: gezien significante verhoging ademweerstand niet in gebruik bij jonge
kinderen. Vanaf binnenmaat 6 wel toepasbaar. Met name gemakkelijk bij noodzaak
tot frequente reiniging bij veel, dik secreet.
7

Iedere canule heeft een 15 mm universele adapter om ballonbeademing mogelijk te maken.
Tracheacanules dienen niet zelf bewerkt te worden in verband met verval CE certificaat, het
veroorzaken van microlaesies met kans op breuk en op granuloomvorming.
In bijlage 1 wordt een overzicht gegeven van de meest gebruikte typen canules.
Consensus
Het type en maat canule wordt bepaald door het onderliggend lijden en afmeting van de
luchtweg van de patiënt. Het gebruik van een gefenestreerde canule bij jonge kinderen
wordt afgeraden.
Bij gebruik van een gecuffte canule bij kinderen wordt een low pressure high volume cuff
aanbevolen.
8

HOOFDSTUK 2
Tracheostoma verzorging
Tracheacanulebandje
Om decanulatie te voorkomen moet de canule goed gefixeerd worden. De canule wordt door
een bandje op zijn plaats gehouden. Het bandje dient zo strak te zitten dat er een vinger
tussen huid en bandje past. Met andere woorden: zo strak dat de canule op zijn plaats blijft,
maar er geen huidlaesies of vasculaire obstructie ontstaan.
Het bandje dient tenminste eenmaal per 24 uur te worden verschoond. Wanneer het nat is
geworden, moet het worden vervangen omdat het materiaal zacht moet blijven. Daarom
wordt het bandje ook pas na het baden of douchen verschoond. Ook moet het kind het
bandje niet zelf los kunnen maken.
Consensus
Het tracheacanulebandje dient dagelijks verschoond te worden. Het bandje is van zacht, niet
broeierig materiaal en is schoon en droog. Het bandje dient op adequate wijze gefixeerd te
worden.
Ontluchten van de cuff
Een cuff is een ballonnetje aan de buitenkant van de buitencanule. De cuff heeft als functies:
het voorkomen van verlies van hoge drukken bij kunstmatige beademing, het voorkomen van
aspiratie en ter stabilisering van de canule. Een tracheacanule met cuff wordt in principe niet
gebruikt bij een kind dat niet kunstmatig wordt beademd. De cuff wordt in principe 3 maal per
dag, gedurende ongeveer 5 minuten leeggemaakt om te voorkomen dat er door
voortdurende druk op de tracheawand beschadigingen optreden. In opdracht van de arts kan
bij een patiënt ook een ander schema worden afgesproken.
Voordat de cuff wordt geleegd, dient altijd eerst de mond en keelholte te worden uitgezogen.
Na ontluchten dient eventueel het slijm dat boven de canule zat en is gezakt tot onder de
canule te worden uitgezogen via de canule.
Consensus
Een tracheacanule met cuff wordt in principe niet gebrukt bij een kind dat niet kunstmatig
wordt beademd. De cuff wordt in principe 3 maal per dag leeggemaakt.
9

Verwisselen van de canule
De tracheacanule dient geregeld te worden verwisseld om onder andere verstopping te
voorkomen en vanwege kwaliteitsveranderingen van het gebruikte materiaal.
De frequentie van wisselen is afhankelijk van:
• het soort materiaal
• de maat
• situatie, o.a. scholing
Indien de canulewisseling thuis moeilijk verloopt, zal deze de volgende keer onder
gecontroleerde omstandigheden dienen plaats te vinden in het ziekenhuis.
Canulewissels vinden in principe plaats om de 1 tot 4 weken. In een scholingssituatie
kan dit vaker gebeuren tot een paar maal per week. Het bevochtigen van de
buitenkant van de canule (met glijmiddel of water) bij wisseling verdient aanbeveling.
Een canulewissel dient niet plaats te vinden net na de maaltijd, in verband met het
ontstaan van een hoestprikkel of kans op braken, waardoor een verhoogde kans
bestaat op aspiratie.
Consensus
Canulewissels vinden in principe plaats om de 1 tot 4 weken.
In een scholingssituatie kan de canulewissel vaker gebeuren.
Het bevochtigen van de buitenkant van de canule (met glijmiddel of water) bij wisseling
verdient aanbeveling.
Bij een moeilijke canulewissel thuis dient een volgende wissel onder gecontroleerde
omstandigheden in het ziekenhuis plaats te vinden.
Een canulewissel dient niet plaats te vinden net na de maaltijd.
10

HOOFDSTUK 3
Uitzuigen/bevochtigen
Uitzuigen
Het behouden van een open luchtweg door uitzuigen is een vitaal onderdeel in de zorg voor
het kind met een tracheostoma. Uitzuigtechnieken zijn ontwikkeld om zo efficiënt mogelijk de
luchtweg vrij van slijm te maken en complicaties van het uitzuigen te vermijden.
Er zijn diverse technieken beschreven en een onderscheid kan gemaakt worden tussen de
steriele en schone techniek.
Steriele en schone techniek
De “steriele techniek” gaat uit van het gebruik van een steriele uitzuigkatheter en steriele
handschoenen voor iedere uitzuigprocedure. De “schone techniek” gaat uit van een steriele
katheter en niet-steriele handschoenen of gewassen schone handen.
Men moet het gedeelte van de zuigkatheter dat ingebracht wordt in de canule “schoon”
houden. Dat wil zeggen dat het niet aangeraakt mag worden. De steriele techniek wordt
toegepast in ziekenhuizen, hoewel deze in veel instellingen al veranderd is in een
“gemodificeerde” steriele techniek (onsteriele handschoenen en steriele katheters). De
“schone” techniek wordt toegepast in thuissituaties.
Consensus
De schone techniek voor uitzuigen van de tracheacanule wordt aanbevolen voor thuis.
Alle verzorgers moeten zorgvuldig hun handen wassen voor en na uitzuigen.
Alcohol of een desinfectans zijn een aanvaardbare vervanging indien er geen water is.
Uitzuigdiepte
“Vooraf gemeten uitzuigen” houdt in dat een zuigsonde, met zijopeningen kort bij het einde
(0,5 cm of minder), tot een van tevoren bepaalde diepte wordt ingebracht. Dit is met de tip tot
0,5 cm buiten de canule, omdat er ook wel eens sputum vlak onder de canule blijft zitten. De
exacte diepte van het inbrengen van de zuigsonde is belangrijk om slijmvliesverwondingen te
voorkomen (te diep ingebracht) en om het einde van de canule goed schoon te houden. (niet
ver genoeg ingebracht). Een canule in dezelfde maat als die van het kind kan gebruikt
worden om te bepalen hoe ver de zuigsonde moet worden ingebracht. Het gebruik van een
zuigsonde met schaalverdeling is ook een mogelijkheid. Bij het uitzuigen draait men de
zuigsonde tussen vingers en duim. Hierdoor verplaatst men de zijopeningen van de
zuigsonde zodat het sputum vanaf de hele wand van de canule wordt weggezogen. Bij
11

kinderen met gevensterde canules kan de zuigsonde door het venster gaan. Als dit frequent
gebeurt, kan er op die plaats granulatieweefsel ontstaan.
Alleen bij beademde patiënten is het soms noodzakelijk om diep uit te zuigen. Dit vergroot
echter de kans op beschadigingen van het epitheel van de trachea.
De zuigsonde wordt niet-zuigend ingebracht, tenzij er een verdenking is op een slijmprop en
de canule verstopt lijkt.
Met adequate en continue zuigdruk kun je de “vooraf gemeten” techniek in een paar
seconden uitvoeren. Een grens van ongeveer 5 seconden wordt aangehouden.
Consensus
Voor het uitzuigen van een tracheacanule wordt de “vooraf gemeten” methode aanbevolen.
De zuigsonde wordt niet-zuigend ingebracht, tenzij er een verdenking is op een slijmprop en
de canule verstopt lijkt.
De duur van zuigen bedraagt enkele seconden.
Indicatie uitzuigen
Er wordt uitgezogen op indicatie. De frequentie is individueel en vaak afhankelijk van de
aandoening (denk aan spierziektes en neurologische afwijkingen), mate van actief zijn
(slapen, huilen), mogelijkheid tot hoesten en de hoeveelheid en dikte van het sputum. Een
vers tracheostoma geeft ook meer sputum. Een canule kan plotseling verstopt raken. Bij
ieder kind wordt aanbevolen tenminste ’s morgens en ’s avonds de canule uit te zuigen.
Consensus
Er wordt uitgezogen, afhankelijk van symptomatologie en sputumproductie van de patiënt.
Bij ieder kind wordt aanbevolen op zijn minst ’s morgens en ’s avonds de canule uit te
zuigen.
Maat zuigsonde
Aanbevolen wordt een zuigsonde te gebruiken met een maat die gelijk is aan 2/3 van de
binnenmaat van de canule. Dit garandeert dat de luchtweg niet volledig wordt afgesloten,
zodat het risico van collaps van de lagere luchtwegen met als gevolg atelectase vorming
afneemt.
Consensus
Er wordt uitgezogen met een zuigsonde met maximaal 2/3 van de diameter van de canule.
12

Uitzuigdruk
De bezorgdheid met betrekking tot toenemende vacuümdruk bij diep uitzuigen, waarbij het
epitheel van de luchtweg blootgesteld werd aan de zuigslang, heeft geleid tot het instellen
van een zuigkrachtlimiet. Drukken van maximaal 150 mmHg (0,2 bar) worden aanbevolen bij
kinderen. De vacuümdruk die bij de tip ontstaat, is wisselend en afhankelijk van meerdere
factoren zoals de viscositeit van het sputum, de lengte en diameter van de canule en de
maat van de opvangpot. Bij patiënten die frequent worden uitgezogen is vaste en mobiele
uitzuigapparatuur noodzakelijk.
Spoelen met fysiologisch zout
Routinematig spoelen met zoutoplossing om het kind te laten ophoesten, het sputum los te
maken of te verdunnen, zodat het gemakkelijker uit de canule verwijderd kan worden, is niet
zinvol. Het sputum wordt niet verdund door de zoutoplossing. Het spoelen met zoutoplossing
kan zelfs ongewenste complicaties opleveren zoals een saturatiedaling. Bij taai sputum is het
wel aan te bevelen om alvorens te gaan zuigen eerst te sprayen met fysiologisch zout.
Consensus
Het routinematig spoelen met zoutoplossing wordt niet aanbevolen.
Bij taai sputum is het aan te bevelen om alvorens te gaan zuigen te sprayen met fysiologisch
zout.
Bevochtigen
Inleiding
Bij patiënten die ademen door de tracheacanule, wordt de ingeademde lucht niet bevochtigd,
gefilterd en verwarmd zoals normaal gebeurt wanneer de lucht door de neus en de mond
gaat. Dit kan leiden tot vorming van taai slijm, verlies van celactiviteit en beschadiging van
luchtwegepitheel. Het kan ook leiden tot achteruitgang van longfunctie en een verhoogd
risico op een infectie. Om deze problemen te voorkomen dient idealiter de ingeademde lucht
te worden verwarmd en bevochtigd. Hier zijn meerdere manieren voor.
Bij patiënten met een tracheacanule wordt meestal een kunstneus gebruikt die er voor zorgt
dat het verlies van vocht en warmte wordt beperkt. Van de kunstneus is aangetoond dat bij
consequent gebruik de longfunctie niet verslechtert en de viscositeit van het secreet
afneemt. Daarom is deze vorm uitermate geschikt voor kinderen met een tracheacanule.
13

De kunstneus
De kunstneus is eveneens bekend onder de naam HME (Heat Moisture Exchange).
Een kunstneus bevat hygroscopisch materiaal dat in verhoogde mate vocht absorbeert. Er
bestaan verschillende types, allen vervaardigd uit hygroscopisch materiaal, waarbij een
enkel type behandeld is met chemische stoffen zoals lithium chloride en calciumchloride om
de absorptie te verhogen. Men dient zich te realiseren dat een kunstneus extra dode ruimte
en weerstand toevoegt. De dode ruimte kan variëren van enkele tot tientallen mililiters.
De kunstneus is ontworpen voor eenmalig gebruik. De kunstneus dient elke 12-24 uur
vervangen te worden en verder wanneer:
• er slijm op het papieren membraan zit, waardoor het kind moeilijker kan ademen.
• de kunstneus zichtbaar vies is.
• de kunstneus op de grond is gevallen.
• de kunstneus in de mond van het kind heeft gezeten.
De kunstneus mag niet gebruikt worden bij patiënten die last hebben van plotseling
schuimend slijm in hun luchtwegen of patiënten met haemoptysis.
Er mag geen vocht aan de kunstneus toegevoegd worden.
De kunstneus niet gebruiken in combinatie met apparaten voor luchtbevochtiging.
Alle soorten passen over de standaard opening van de tracheacanule. In bijlage 5 staan de
meeste gebruikte kunstneuzen beschreven.
Consensus
Een kunstneus dient gebruikt te worden om het verlies van vocht en warmte te beperken. De
grootte/maat van de kunstneus is afhankelijk van het ademvolume van de patiënt. De
kunstneus dient per 12-24 uur te worden verschoond.
14

HOOFDSTUK 4
Scholing
Inleiding
Om een goede scholing te verzorgen voor ouders, verzorgenden en mantelzorgers is het
belangrijk dat de juiste voorbereiding getroffen wordt. Zo dient duidelijkheid te bestaan over
de tijdsduur dat het tracheostoma nodig is, zodat tijdig begonnen kan worden met het
scholingstraject. Ouders dienen goed voorgelicht te worden over de inhoud van de scholing
en hoe hun leven er met een kind met een tracheacanule gaat uitzien. Dit kan het beste
gebeuren in een gesprek met een arts, een verpleegkundige die kinderen met een
tracheacanule begeleidt en een medisch maatschappelijk werker die ervaring heeft op dit
gebied. Bij dit gesprek is het wenselijk dat beide ouders aanwezig zijn. Bij voorkeur spreken
de ouders de Nederlandse of Engelse taal, is dit niet het geval dan is het wenselijk dat
ouders Nederlands gaan leren. Geadviseerd wordt om ook een derde persoon te scholen.
Daarnaast is het aan te raden dat ouders ondersteuning krijgen van een verpleegkundige die
ervaring heeft met kinderen met een tracheostoma thuis.
Kunnen ouders de zorg thuis niet aan, dan moet er 24-uurs opvang gezocht worden waar
hun kind geplaatst kan worden. Er moet continue bewaking zijn, dit kan door continu
aanwezig te zijn bij het kind of door middel van een monitorbewaking die binnen gehoor
afstand is.
Scholingsonderwerpen
Tijdens de scholing van ouders/verzorgers worden de volgende zaken behandeld:
• uitleg van het ziektebeeld van hun kind
• een stappenplan waarin de theorie staat beschreven
• een pop met een canule kan worden aangeboden om de handelingen te oefenen.
Er zijn vier handelingen die aangeleerd worden:
• verzorging rond de tracheacanule (wisselen bandje en metalline gaas)
• het uitzuigen van de tracheacanule
• het verwisselen van de tracheacanule
• handelen bij calamiteiten.
Iedere handeling wordt minimaal 2 maal voorgedaan, daarna moet iedere handeling onder
toezicht gedaan worden tot ouders deze handeling zelfstandig kunnen uitvoeren. Als alle
handelingen zijn afgerond vindt er een “toetsing” met een verpleegkundige of arts plaats die
de ouder/verzorger bekwaam verklaart. Alle voortgang wordt genoteerd. Iedere
verzorger/ster wordt apart geschoold en bepaalt zelf hoeveel tijd hij/zij er voor nodig heeft.
15

Het verdient aanbeveling om de ouders voor ontslag uit het ziekenhuis een keer 24 uur zorg
aan hun kind te laten geven buiten de afdeling, bijvoorbeeld in het Ronald Mcdonaldhuis of
met een “rooming in” regel in het eigen ziekenhuis.
Instructie van scholen instellingen/ dagverblijven.
Om voor een kind met een tracheacanule te kunnen zorgen/oppassen dient men zowel
praktisch als theoretisch te worden geschoold. Voor theoretische/praktische scholing komen
de medewerkers naar het ziekenhuis of gaan ouders met hun kind naar de betreffende
instelling. Iedere medewerker moet minimaal kunnen uitzuigen en de tracheacanule kunnen
verwisselen voor zij bekwaam verklaard worden door een bevoegd persoon.
Het stappenplan
De theorieles bestaat uit de volgende componenten:
• anatomie en functie van de bovenste luchtwegen
• verzorging rond de tracheacanule
• uitzuigen van de canule
• verwisselen van de canule
• handelen bij calamiteiten
• het noodpakket
Voor de uitleg van bovenstaande handelingen wordt verwezen naar de desbetreffende
hoofdstukken in deze richtlijn.
Consensus
Scholing dient te bestaan uit zowel theoretische kennis als praktische vaardigheden met
gebruik van een stappenplan.
Praktische vaardigheden zullen worden verkregen door het uitvoeren van de specifieke
handelingen op het eigen kind onder begeleiding van een verpleegkundige die hierin
bekwaam is.
Het verdient de voorkeur dat ouders de Nederlandse of Engelse taal beheersen.
16

HOOFDSTUK 5
Spreekdoppen/spraakontwikkeling
Inleiding
Een goede en verstaanbare spraak is bij patiënten met een tracheacanule vaak moeilijk,
doordat er een reductie is van de luchtstroom langs de tracheacanule. De mate waarin geluid
kan worden geproduceerd hangt daarnaast af van de onderliggende aandoening,
aanwezigheid van intacte en functionele stembanden en type en grootte van de
tracheacanule.
Om het kind met een tracheacanule te kunnen laten praten is het belangrijk de keus van de
tracheacanule hierop aan te passen. Het beste is een tracheacanule te kiezen die met een
zo klein mogelijke diameter adequate ademhaling en uitzuigen goed mogelijk maakt. Een
canule met een te grote diameter kan luchtpassage door de larynx belemmeren.
Geadviseerd wordt zo vroeg mogelijk te starten met een spreekklep. Indien geen contra-
indicaties aanwezig zijn, wordt geadviseerd vanaf de leeftijd van 3-4 maanden te beginnen
met oefenen met de spreekklep.
Spreekklep
Een spreekklep kan niet in combinatie met een opgeblazen cuff worden gebruikt. De
spreekklep bestaat uit een dun siliconen membraan die opent tijdens de inademing en afsluit
tijdens uitademing. Door luchtpassage naar de bovenste luchtwegen en stembanden wordt
stemgeluid en spraak mogelijk.
Het effect van het gebruik van een spreekklep is dat er een verhoging van de PEEP (Positive
End Expiratory Pressure) ontstaat, doordat uitademingslucht, met hoge druk, langs de
canule en de wand van de trachea geperst wordt. Een gedeelte van die lucht gaat niet alleen
omhoog naar de mond, maar kan ook naar de longen gaan. Dit kan voor kinderen met een
neiging tot collaps van de luchtwegen een bijkomend voordeel zijn. Het uitademen geeft door
het uitademen tegen een weerstand een verhoging van de ademarbeid van het kind. Dit
betekent in het algemeen dat het kind de tijd gegund moet worden om te wennen aan het
ademen met een spreekklep op de tracheacanule. Geadviseerd wordt te beginnen met
enkele minuten en dit afhankelijk van de kliniek uit te breiden.
Aandachtspunten in het gebruik van een spreekklep:
• Een spreekklep mag nooit op een canule met opgeblazen cuff geplaatst worden,
omdat uitademen onmogelijk wordt en het kind zich als het ware opblaast.
• Het gebruik van de spreekklep tijdens slaap wordt afgeraden.
17

• Een nadeel van het gebruik van een spreekklep kan zijn dat sputum indroogt.
Hiervoor dient extra aandacht te zijn.
Type spreekkleppen
Er zijn verschillende spreekkleppen in de handel. Enkele hebben een adapter om zuurstof
aan sluiten. In bijlage 2 wordt een overzicht gegeven van de meest gangbare typen.
Contra-indicaties voor het gebruik van een spreekklep:
• opgeblazen cuff
• luchtwegobstructie waardoor uitademen bemoeilijkt wordt (bijv. larynxstenose)
• taai sputum en forse sputumproductie
• ernstig verminderde elasticiteit van de longen met kans op air trapping
Alternatieve spraakmogelijkheden
In plaats van een spreekklep te gebruiken kan het kind tijdens uitademing ook de vinger op
de canuleopening leggen en zo geluid produceren.
Een andere mogelijkheid is de kin naar de borstkas te bewegen en op deze manier de
opening van de tracheacanule afsluiten. Ook bestaat er de mogelijkheid om de canule af te
doppen, dit kan met bijgeleverde doppen door de fabrikant, maar een instrumentmaker kan
ook een aanpassing maken zodat een plaatje wordt bevestigd op de opening van de
tracheacanule.
Overige aandachtspunten
De eerste 5 levensjaren zijn kritische jaren voor taalontwikkeling en taalbegrip. Belangrijk is
het daarom vroegtijdig met preverbale logopedie te starten en vroegtijdig gebarentaal te
introduceren.
Consensus
Bij het kind met een tracheacanule dient vanaf het begin aandacht te zijn voor
spraakontwikkeling.
Er dient vroegtijdig begonnen te worden met oefenen met een spreekklep, daarnaast dient
logopedie geïntroduceerd te worden.
18

HOOFDSTUK 6
Medicatie
Inleiding
De toediening van medicatie via de luchtweg kan gedaan worden voor een locaal of
systemisch effect.
Systemisch effect
In een situatie waarbij acute resuscitatie noodzakelijk is en een intraveneuze toegang niet
direct beschikbaar is, kan via de luchtweg op een acceptabele manier medicatie worden
toegediend. Ofschoon er geen literatuur is waarbij specifiek wordt beschreven dat medicatie
via het tracheostoma wordt toegediend, is het wel aangetoond dat toediening via een
endotracheale tube effectief is en men er dus van uit kan gaan dat dit ook via de
tracheacanule kan. Adrenaline, atropine, nalaxone en lidocaine kunnen endotracheaal
worden toegediend waarbij wordt aanbevolen om de dosis die anders intraveneus wordt
gegeven 2 tot 3 maal te verhogen, de medicatie te verdunnen met 3 tot 5 ml met een flush
van 3 tot 5 ml. Toediening vindt plaats door middel van een catheter die tot aan de tip van de
tube wordt geplaatst. Na inspuiten dient bijgeblazen te worden.
Locaal effect
Medicatie voor locaal effect die via de mond wordt toegediend, kan ook via de tracheacanule
gegeven worden. Er bestaat geen literatuur over toediening door een tracheacanule maar
wel over toediening door een endotracheale tube. Voor bronchodilatatoire medicatie wordt
aanbevolen om het therapeutisch effect te observeren en de dosis op individuele basis aan
te passen. Wanneer corticosteroïden worden gegeven via de tracheacanule komt de gehele
dosis in de luchtweg terecht en er is daardoor meer risico op systemische effecten.
Toedieningswijze
Inhalatie medicamenten kunnen met een pariboy of voorzetkamer gegeven worden. Een
speciaal ontwikkelde voorzetkamer die op de tracheacanule past is de AeroTrach Plus
(www.cegla.de).
Consensus
Via de tracheacanule kunnen medicamenten gegeven worden.
Er dient rekening gehouden te worden met een veranderde depositie van het medicament
en de dosering zal moeten worden aangepast, met name als er bijwerkingen ontstaan.
19

Inhalatie medicamenten kunnen met gebruik van een voorzetkamer of pariboy gegeven
worden.
Specifieke medicatie
Antibiotica profylaxe
Er is geen literatuur waarin beschreven staat dat antibiotische profylaxe bij kinderen met een
tracheostoma het aantal infecties vermindert. Sommige centra schrijven éénmaal daags een
profylactische dosering antibioticum (vaak cotrimoxazol of trimethoprim) voor.
Antireflux medicatie
Veel kinderen met een tracheastoma spugen en hebben gastro-oesophageale en/of
hypopharyngeale reflux. Met behulp van lage en hoge pH metrie onderzoek is dit aan te
tonen. Aanbevolen wordt om laagdrempelig behandeling te starten met omeprazol en
domperidon ter bescherming van de luchtweg en ter behandeling van zure reflux en spugen.
Vaccinatie
Kinderen met een tracheacanule kunnen het normale vaccinatieprogramma volgen.
Geadviseerd wordt om voor de winter jaarlijks de griepvaccinatie hier aan toe te voegen.
Consensus
Het profylactisch voorschrijven van antibiotica kan overwogen worden.
Laagdrempelige behandeling van zure reflux wordt aanbevolen.
Geadviseerd wordt jaarlijks een griepvaccinatie te geven.
20

HOOFDSTUK 7
Monitoring
Inleiding
Een kind met een tracheostoma kan meestal niet aangeven wanneer een luchtwegobstructie
dreigt, ook al omdat het geen stemgeluid kan maken. Daarom is monitoring noodzakelijk
wanneer het kind zich buiten het gezichtsveld van de ouders/verzorgers bevindt. Helaas
voorzien de meeste monitoren (saturatiemeters met hartactiemeting) die in de thuissituatie
gebruikt kunnen worden alleen in indirecte waarnemingen van luchtwegobstructies, die soms
resulteren in een vertraagd alarm.
De boven- en ondergrenzen voor alarmering worden door de behandelend arts bepaald.
Ouders dienen geïnstrueerd te worden hoe om te gaan met valse alarmen en in ieder geval
het kind niet los te koppelen van de monitor. In de praktijk wordt gezien dat valse alarmen
(bijv. door beweging van het kind) de ouders minder alert kunnen maken, wat het gebruik
van de monitor kan ondermijnen en het risico op complicaties kan vergroten.
Consensus
Monitoring van een kind met een tracheacanule is noodzakelijk en het wordt aanbevolen dit
met een saturatiemeter met hartactiemeting te doen.
Deze monitoring is van toepassing als het kind geen direct toezicht heeft van een ouder of
verzorger en als het kind slaapt.
21

HOOFDSTUK 8
Decanulatie
Decanulatieprocedure
Het in gang zetten van de decanulatieprocedure wordt geïndiceerd door het behandelend
team. Deze procedure verschilt per medisch centrum en is afhankelijk van de afwezigheid
van de oorspronkelijke pathologie en eventueel later bijgekomen pathologie. Endoscopische
evaluatie is niet altijd noodzakelijk. Dit wordt door de KNO-arts bepaald. In geval van OSAS
(Obstructieve Slaap Apnoe Syndroom) wordt eerst een polysomnografie gedaan, waarbij de
canule is afgedopt en de canule zo klein is dat ademhaling erlangs mogelijk is.
Er kan rekening gehouden worden met een aantal factoren alvorens over te gaan tot
decanulatie:
• kinderen worden bij voorkeur niet gedecanuleerd in het winterseizoen, omdat de
kans op infecties in dat jaargetijde hoger is
• wanneer het kind nog een reeks operaties moet ondergaan wordt de decanulatie na
de laatst te verwachten ingreep gepland, zodat na decanulatie niet weer intubatie
wordt toegepast
De decanulatieprocedure vindt in het ziekenhuis plaats. In sommige centra wordt gewerkt
met verpleegkundig specialisten die bij het kind thuis komen. Dan kan ook het afdoppen van
de canule overdag thuis al beginnen onder begeleiding van de verpleegkundig specialist.
Globale stappen in de decanulatieprocedure:
1. het kind kan de spreekklep op de canule houden, dit geeft aan of het kind een
afgesloten canule aankan
2. canulewissel naar kleinere canule dan de huidige canule
3. afdoppen van de canule in een opbouwend tijdschema tot 24 uur
4. decanulatie (indien voorgaande stappen ongecompliceerd verlopen)
5. na decanulatie 24-48 uur observatie met behulp van monitoring
6. indien goede ademhaling, saturaties en bloedgas, volgt ontslag
Bij al deze stappen wordt het kind continue bewaakt met behulp van een saturatiemeter met
hartactiemeting. Na decanulatie blijft het kind aan de monitor tot aan het eerste polibezoek
aan de KNO-arts, tot 6 weken na ontslag (ook dan geldt: aan de monitor in slaap en buiten
het toezicht van de ouder of verzorger).
22

Consensus
Het wordt aanbevolen een aantal stappen te doorlopen alvorens definitief over te gaan tot
decanulatie.
Endoscopische evaluatie voor decanulatie dient overwogen te worden en is afhankelijk van
de onderliggende aandoening.
In geval van de diagnose OSAS wordt er polysomnografie verricht met afgedopte canule
voor de decanulatie. Nachtelijk afdoppen wordt alleen klinisch gedaan.
23

HOOFDSTUK 9
Complicaties
Bij jongere kinderen (1-3 jaar) met een tracheastoma worden over het algemeen meer
complicaties gezien dan bij het wat oudere kind met een tracheastoma. De meest
voorkomende complicaties van een tracheostoma zijn:
• infectie stoma, trachea, lagere luchtwegen
• granulaties stoma en trachea
• aspiratie
• bloedingen door uitzuigen, canulewissel of infectie
• obstructie canule
• uitraken canule
• niet of moeizaam kunnen inbrengen canule
• verlengde canule wordt te kort
• vertraagde spraakontwikkeling
• vertraagde algehele ontwikkeling
• malacie ter plaatse van het stoma (suprastomale collaps)
• tracheastenose
• huid-tracheafistel na decanulatie
De behandeling van de meeste complicaties wordt standaard, volgens bestaande
procedures uitgevoerd.
• recidiverende infecties van stoma, trachea en lagere luchtwegen kunnen optreden
door de gekoloniseerde micro-organismen in het tracheastoma. Antibiotica profylaxe
kan overwogen worden.
• stoma-granulomen worden in het algemeen aangestipt met zilvernitraat.
• aspiratie is soms niet te voorkomen, maar als er klinisch relevante gevolgen zijn, kan
gebruik van een gecuffte canule worden overwogen.
• bloedingen zijn vaak van voorbijgaande aard. In het algemeen kan een afwachtend
beleid worden gevoerd, maar als ze persisteren dient contact gezocht te worden met
de behandelend arts.
• bij het uitraken van de canule dient evaluatie plaats te vinden om herhaling te
voorkomen.
• bij een moeizame canulewissel thuis dient de volgende wissel in het ziekenhuis
plaats te vinden.
24

• bij een verlengde canule dient er geregeld evaluatie plaats te vinden of de lengte nog
adequaat is.
• in verband met kans op vertraagde spraakontwikkeling dient een logopediste in een
vroeg stadium betrokken te worden bij de behandeling.
• behandeling van de suprastomale collaps kan bestaan uit stenten gedurende enkele
Consensus
dagen met behulp van een endotracheale tube om daarna over te gaan tot extubatie.
Complicaties moeten in de meeste gevallen op een geprotocoleerde manier worden
behandeld.
25

HOOFDSTUK 10
Ontslagcriteria
Kinderen met een tracheostoma kunnen, ongeacht hun leeftijd, onder bepaalde
omstandigheden ook thuis in hun eigen omgeving worden verzorgd, mits er aan bepaalde
voorwaarden wordt voldaan.
De zorg dient thuis even goed te zijn als in het ziekenhuis. Wanneer het kind thuis meer
risico loopt dan in het ziekenhuis moet van thuisbehandeling worden afgezien.
Thuisbehandeling van kinderen met een tracheacanule is een intensieve belasting voor de
ouders. Derhalve zal een adequate ondersteuning aan hen moeten worden geboden.
Gezien de tijdsinvestering die er van de medewerker wordt gevraagd om de ouder bekwaam
te maken ten aanzien van het uitvoeren van de gewenste zorg en voordat de noodzakelijke
voorzieningen in de thuissituatie zijn gerealiseerd, is het wenselijk een onderscheid te maken
in selectiecriteria en ontslagcriteria
Met selectiecriteria (tabel 1) worden de omstandigheden en voorwaarden bedoeld waaraan
moet worden voldaan om te kunnen beoordelen of dit kind/deze ouders wel voor
thuisbehandeling in aanmerking kan komen. Dit om te voorkomen dat halverwege de
instructie blijkt dat bijvoorbeeld de woonsituatie niet toereikend is om een kind met een
tracheastoma thuis te laten verblijven. In dat geval zal er naar alternatieven moeten worden
gezocht om het ziekenhuisverblijf voor het kind te verkorten of op zijn minst zo min mogelijk
traumatiserend te laten verlopen.
De ontslagcriteria (tabel 2) geven aan wanneer het kind daadwerkelijk naar huis kan.
Hoewel dit een gezamenlijk besluit van de ouder en het behandelteam dient te zijn, is het
essentieel hieraan vooraf criteria te verbinden. Hierover dienen alle partijen het vooraf eens
te zijn.
De selectiecriteria en ontslagcriteria worden hieronder benoemd, met een argumentatie erbij.
Consensus
Voordat een kind met een tracheostoma naar huis kan worden ontslagen, dient voldaan te
zijn aan bepaalde selectie- en ontslagcriteria.
26

BIJLAGE 1.
Tabel 1 Selectiecriteria
Selectiecriteria Argumentatie
Canule moet op zijn minst maat 3.5
hebben.
De aanwezigheid van een tweede
verzorger.
Woonsituatie:
- gemakkelijk bereikbaar voor
professionele hulpverlener en
anderen; telefoon aanwezig.
De ouder/verzorger dient bij voorkeur de
Nederlandse of Engelse taal te
beheersen.
Huisarts moet achter de
thuisbehandeling staan.
Bij een canule < 3.5 is er een vergroot risico dat de canule
verstopt raakt. Er dient dan zeer frequent te worden
uitgezogen.
Wanneer een ouder totaal geen ondersteuning van een
tweede persoon heeft, dient ontslag naar huis te worden
ontraden of er moet thuiszorg geregeld worden.
Er dient rekening te worden gehouden met het feit dat in
een acute situatie hulp van derden vereist is. Hiervoor moet
de ouder telefonisch hulp kunnen inroepen.
Dit is noodzakelijk om enerzijds adequaat instructie te
kunnen geven ten aanzien van de thuisbehandeling aan
degenen die de zorg op zich gaan nemen.
Anderzijds moet de ouder/verzorger in acute situaties snel
hulp kunnen inroepen.
Deze kan over het algemeen ook een reële inschatting
maken van de gezinssituatie.
De frequentie van uitzuigen. Wanneer het kind zeer frequent, bijv. ieder uur dient te
Het kind heeft nog enige tijd de
tracheacanule nodig.
worden uitgezogen, is het te voorspellen dat ouders dit wel
een korte tijd volhouden, maar zeker geen dagen. Dan
moet ontslag naar huis worden uitgesteld.
Er dient een reële verhouding te zijn tussen de inzet van de
medewerkers van het ziekenhuis om de thuisbehandeling te
realiseren en de duur van de thuisbehandeling.
27

BIJLAGE 2
Tabel 2 Ontslagcriteria
Ontslagcriteria Argumentatie
Kind dient in een stabiele
gezondheidsituatie te zijn.
Een optimale canulebevochtiging is
gerealiseerd.
Ouders dienen bekwaam te zijn in:
- observatie van een kind en zijn canule
- uitvoering van de verpleegtechnische
handelingen
- eerste hulp bij calamiteiten
Alle materialen die nodig zijn om een
kind met een canule in de thuissituatie te
bewaken en te verzorgen dienen thuis
aanwezig te zijn (ook de materialen die
bij een incident dienen te worden
gebruikt).
Voor de ouders of verzorgenden moet
duidelijk zijn wie zij bij (acute en niet-
acute) problemen kunnen waarschuwen.
Wanneer het kind in de acute fase is van een
luchtweginfectie is het raadzaam het ontslag uit te stellen
Er moet worden voorkomen dat de canule gemakkelijk
verstopt raakt
De behandelend arts mag de voorbehouden handelingen
van de zorg van een tracheastoma alleen overdragen aan
personen die hiertoe bekwaam zijn (Wet BIG; de arts valt
zelf onder deze wet; de ouder niet, maar deze is wel
verplicht verantwoorde zorg aan het kind te verlenen).
De geschiktheid van de materialen dient door de arts of
verpleegkundige in het ziekenhuis te worden gecontroleerd
op de gestelde eisen.
De continuïteit van professionele zorg en behandeling moet
zijn gegarandeerd, omdat bij kinderen met een
tracheostoma sprake is van ziekenhuis-verplaatste zorg.
Adequate hulpverlening thuis. Er mag geen twijfel bestaan over alle aspecten van de
hulpverlening in de thuissituatie, gezien de complexiteit van
de zorg thuis.
28

BIJLAGE 3
Overzicht meest gebruikte kindertracheacanules in Nederland per fabrikant.
SHILEY
Neonatologie (NEO)
Materiaal PVC, flexibele halsplaat, flexibele schacht.
Neonatologie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Shiley NEO 3.0 3.0 mm 4.5 mm 30 mm
Shiley NEO 3.5 3.5 mm 5.2 mm 32 mm
Shiley NEO 4.0 4.0 mm 5.9 mm 34 mm
Shiley NEO 4.5 4.5 mm 6.5 mm 36 mm
Pediatrie (PED)
Materiaal PVC, flexibele halsplaat, flexibele schacht. Op verzoek op maat te maken of te voorzien van perforatie venster (custom-made).
Pediatrie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Shiley PED 3.0 3.0 mm 4.5 mm 39 mm
Shiley PED 3.5 3.5 mm 5.2 mm 40 mm
Shiley PED 4.0 4.0 mm 5.9 mm 41 mm
Shiley PED 4.5 4.5 mm 6.5 mm 42 mm
Shiley PED 5.0 5.0 mm 7.1 mm 44 mm
Shiley PED 5.5 5.5 mm 7.7 mm 46 mm
Pediatrie (PDL)
Materiaal PVC, flexibele halsplaat, langere flexibele schacht. Op verzoek op maat te maken of te voorzien van perforatie venster (custom-made).
Pediatrie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Shiley PDL 5.0 5.0 mm 7.1 mm 50 mm
Shiley PDL 5.5 5.5 mm 7.7 mm 52 mm
Shiley PDL 6.0 6.0 mm 8.3 mm 54 mm
Shiley PDL 6.5 6.5 mm 9.0 mm 56 mm
Pediatrie (PDC)
Materiaal PVC, flexibele halsplaat, flexibele schacht, low-pressure cuff.
Pediatrie CUFF Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Shiley PDC 4.0 4.0 mm 5.9 mm 41 mm
Shiley PDC 4.5 4.5 mm 6.5 mm 42 mm
Shiley PDC 5.0 5.0 mm 7.1 mm 44 mm
Shiley PDC 5.5 5.5 mm 7.7 mm 46 mm
Pediatrie (PLC)
Materiaal PVC, flexibele halsplaat, langere langere flexibele schacht, low- pressure cuff.
Pediatrie CUFF Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Shiley PLC 5.0 5.0 mm 7.1 mm 50 mm
Shiley PLC 5.5 5.5 mm 7.7 mm 52 mm
Shiley PLC 6.0 6.0 mm 8.3 mm 54 mm
Shiley PLC 6.5 6.5 mm 9.0 mm 56 mm
29

TRACOE
Neonatologie (Mini)
Materiaal PVC, flexibele halsplaat, flexibele schacht, dunwandig dus een maximale inwendige diameter.
Neonatologie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Travoe 350-2.5 2.5 mm 3.6 mm 30 mm
Tracoe 350-3.0 3.0 mm 4.3 mm 32 mm
Tracoe 350-3.5 3.5 mm 5.0 mm 34 mm
Tracoe 350-4.0 4.0 mm 5.6 mm 36 mm
Pediatrie (Mini)
Materiaal PVC, flexibele halsplaat, flexibele schacht, dunwandig dus een maximale inwendige diameter. Op verzoek op maat te maken of te
voorzien van perforatie venster (custom-made), zonder cuff.
Pediatrie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Tracoe 355-2.5 2.5 mm 3.6 mm 32 mm
Tracoe 355-3.0 3.0 mm 4.3 mm 36 mm
Tracoe 355-3.5 3.5 mm 5.0 mm 40 mm
Tracoe 355-4.0 4.0 mm 5.6 mm 44 mm
Tracoe 355-4.5 4.5 mm 6.3 mm 48 mm
Tracoe 355-5.0 5.0 mm 7.0 mm 50 mm
Tracoe 355-5.5 5.5 mm 7.6 mm 55 mm
Tracoe 355-6.0 6.0 mm 8.4 mm 62 mm
BIVONA
Zeer uitgebreide collectie kindercanules met verschillende soorten cuff, in lengte verstelbare varianten, bijna elke canule is op bestelling op maat
te maken.
Neonatologie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht.
Neonatologie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 60N025 2.5 mm 4.0 mm 30 mm
Bivona 60N030 3.0 mm 4.7 mm 32 mm
Bivona 60N035 3.5 mm 5.3 mm 34 mm
Bivona 60N040 4.0 mm 6.0 mm 36 mm
Pediatrie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht.
Pediatrie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 60P025 2.5 mm 4.0 mm 38 mm
Bivona 60P030 3.0 mm 4.7 mm 39 mm
Bivona 60P035 3.5 mm 5.3 mm 40 mm
Bivona 60P040 4.0 mm 6.0 mm 41 mm
Bivona 60P045 4.5 mm 6.3 mm 42 mm
Bivona 60P050 5.0 mm 7.3 mm 44 mm
Bivona 60P055 5.5 mm 8.0 mm 46 mm
30

Neonatologie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht met foam-cuff (self-inflating).
Neonatologie met Foam-cuff Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 85N025 2.5 mm 4.0 mm 30 mm
Bivona 85N030 3.0 mm 4.7 mm 32 mm
Bivona 85N035 3.5 mm 5.3 mm 34 mm
Bivona 85N040 4.0 mm 6.0 mm 36 mm
Neonatologie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht met aire-cuff (low-pressure).
Neonatologie met Aire-cuff Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 65N025 2.5 mm 4.0 mm 30 mm
Bivona 65N030 3.0 mm 4.7 mm 32 mm
Bivona 65N035 3.5 mm 5.3 mm 34 mm
Bivona 65N040 4.0 mm 6.0 mm 36 mm
Neonatologie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht met TTS-cuff (high-pressure).
Neonatologie met TTS-cuff Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 67N025 2.5 mm 4.0 mm 30 mm
Bivona 67N030 3.0 mm 4.7 mm 32 mm
Bivona 67N035 3.5 mm 5.3 mm 34 mm
Bivona 67N040 4.0 mm 6.0 mm 36 mm
Pediatrie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht met foam-cuff (self-inflating).
Pediatrie met Foam-cuff Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 85P025 2.5 mm 4.0 mm 38 mm
Bivona 85P030 3.0 mm 4.7 mm 39 mm
Bivona 85P035 3.5 mm 5.3 mm 40 mm
Bivona 85P040 4.0 mm 6.0 mm 41 mm
Bivona 85P045 4.5 mm 6.3 mm 42 mm
Bivona 85P050 5.0 mm 7.3 mm 44 mm
Bivona 85P055 5.5 mm 8.0 mm 46 mm
Pediatrie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht met air-cuff (low-pressure).
Pediatrie met Aire-cuff Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 65P025 2.5 mm 4.0 mm 38 mm
Bivona 65P030 3.0 mm 4.7 mm 39 mm
Bivona 65P035 3.5 mm 5.3 mm 40 mm
Bivona 65P040 4.0 mm 6.0 mm 41 mm
Bivona 65P045 4.5 mm 6.3 mm 42 mm
Bivona 65P050 5.0 mm 7.3 mm 44 mm
Bivona 65P055 5.5 mm 8.0 mm 46 mm
31

Pediatrie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht met TTS-cuff (high-pressure).
Pediatrie met TTS-cuff Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Bivona 67P025 2.5 mm 4.0 mm 38 mm
Bivona 67P030 3.0 mm 4.7 mm 39 mm
Bivona 67P035 3.5 mm 5.3 mm 40 mm
Bivona 67P040 4.0 mm 6.0 mm 41 mm
Bivona 67P045 4.5 mm 6.3 mm 42 mm
Bivona 67P050 5.0 mm 7.3 mm 44 mm
Bivona 67P055 5.5 mm 8.0 mm 46 mm
Pediatrie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele rechte schacht. Halsplaat instelbaar om lengte te kunnen
bepalen.
Pediatrie in lengte verstelbaar Inw.diameter Uitw.diameter Maximale Lengte
Bivona 60HA25 2.5 mm 4.0 mm 55 mm
Bivona 60HA30 3.0 mm 4.7 mm 60 mm
Bivona 60HA35 3.5 mm 5.3 mm 65 mm
Bivona 60HA40 4.0 mm 6.0 mm 70 mm
Bivona 60HA45 4.5 mm 6.3 mm 75 mm
Bivona 60HA50 5.0 mm 7.3 mm 80 mm
Bivona 60HA55 5.5 mm 8.0 mm 85 mm
Pediatrie
Materiaal siliconen, gewapend met spiraal, zeer flexibele halsplaat, zeer flexibele schacht. Connector ligt 10-20 mm.buiten de halsplaat.
Pediatrie met verlengde 15
mm adaptor
Inw.diameter Uitw.diameter Lengte/verlengd
Bivona 60PF25 2.5 mm 4.0 mm 38 mm / 10 mm
Bivona 60PF30 3.0 mm 4.7 mm 39 mm / 10 mm
Bivona 60PF35 3.5 mm 5.3 mm 40 mm / 15 mm
Bivona 60PF40 4.0 mm 6.0 mm 41 mm / 15 mm
Bivona 60PF45 4.5 mm 6.3 mm 42 mm / 17.5 mm
Bivona 60PF50 5.0 mm 7.3 mm 44 mm / 20 mm
Bivona 60PF55 5.5 mm 8.0 mm 46 mm / 20 mm
PORTEX
Materiaal thermoplastisch PVC, flexibele halsplaat, connector (15mm) ligt buiten de halsplaat, extra bevestigingsmogelijkheid om
beademingsswivel te bevestigen.
Pediatrie Inw.diameter Uitw.diameter Lengte
Portex 555025 2.5 mm 4.5 mm 30 mm
Portex 555030 3.0 mm 5.2 mm 36 mm
Portex 555035 3.5 mm 5.8 mm 40 mm
Portex 555040 4.0 mm 6.5 mm 44 mm
Portex 555045 4.5 mm 7.1 mm 48 mm
Portex 555050 5.0 mm 7.7 mm 50 mm
Portex 555055 5.5 mm 8.3 mm 52 mm
32

BIJLAGE 4
Type spreekkleppen
De Spiro Fogless ® spreekklep heeft een disposable filter waardoor ingeademde lucht
gefilterd wordt, dit filter fungeert als kunstneus. Het voordeel van deze spreekklep is dat er
een adapter aanzit om zuurstof op aan te kunnen sluiten. Het nadeel is dat de spreekklep
een vrij grote diameter heeft, met name voor baby’s is dit een probleem.
Passy- Muir ® heeft verscheidene spreekkleppen. De types 2000 en 2001 zijn low profile en
low resistance spreekkleppen. Op de PMV 2000 en 2001 spreekkleppen is het mogelijk een
aparte adapter aan te sluiten om zuurstof toe te dienen.(PMV O2 adapter) Ook kan er bij
deze types een bandje (PMV Secure-It tm ) aan de spreekklep bevestigd worden, zodat verlies
voorkomen kan worden. Het nadeel hiervan is echter wel dat het kind met het bandje kan
blijven haken, waardoor de kans bestaat dat niet alleen de spreekklep losschiet, maar ook
dat het kind zichzelf decanuleert.
De spreekklep van Rüsch ® heeft geen filter, inademing hiermee is in het algemeen
gemakkelijk. Het nadeel is dat deze spreekklep een “klikkend” geluid maakt op het moment
dat de patiënt gaat uitademen.
De spreekkleppen van Shiley ® zijn er zowel met als zonder zuurstofadapter.
33

BIJLAGE 5
Kunstneuzen
HUMID-VENT Mini: voor gebruik bij tidal volumes van 15-50 ml, dode ruimte slechts 2,4 ml.
TRACH-VENT en accessoires: gewicht 4,0 gram, dode ruimte 10 ml. Aanbevolen voor
volumes van 50 ml en hoger.
TRACH-VENT +: gewicht 6,5 gram, zuurstoftoediening, uitzuigen via hersluitbare opening in
filter.
34

MEDEWERKERS
De Landelijke Werkgroep TracheaCanule bij Kinderen die sinds 2004 aan deze richtlijn heeft
meegewerkt, bestond uit de volgende personen:
Dr. K.F.M. Joosten, kinderarts-intensivist, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam (voorzitter)
B.L. Rebers, IC-verpleegkundige, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam (secretaris)
N. Oskam, IC-verpleegkundige, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam
M.P. Vrijhoeven, HC-verpleegkundige, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam
M. Arts, verpleegkundige, UMC St. Radboud, Nijmegen
M. Las, verpleegkundige UMC St. Radboud, Nijmegen
A. Pacilly, verpleegkundige, UMC St. Radboud, Nijmegen
I. Boer,verpleegkundige, VU medisch centrum, Amsterdam
L. Delis, verpleegkundige, VU medisch centrum, Amsterdam
L .Terpstra, IC-verpleegkundige, VU medisch centrum, Amsterdam
D. Blom, assisent-kindergeneeskunde, Emma Kinderziekenhuis AMC, Amsterdam
R. van der Starre-Kok, IC-verpleegkundige, Emma Kinderziekenhuis AMC, Amsterdam
G. Bezooijen, senior-kinderverpleegkundige, UMC Utrecht WKZ, Utrecht
T.P. Boers, IC-verpleegkundige, UMC Utrecht WKZ, Utrecht
I. de Graaf-Ygosse, verpleegkundige, UMC Utrecht WKZ, Utrecht
M. Strunk, verpleegkundige, UMC Utrecht WKZ, Utrecht
J.M.J. Hambeuker-Brands, IC-verpleegkundige, AZM, Maastricht
Drs. C. van Goor, kinderarts-intensivist, AZM, Maastricht
M. Mertens, IC-verpleegkundige AZM, Maastricht
M.M.J.P. Wielders, IC-verpleegkundige AZM, Maastricht
Drs. J.C. Lawant, senior-verpleegkundige, UMCG, Groningen
P.M. Meijer, verpleegkundig consulent CTB, UMCG, Groningen
J. Schilstra, verpleegkundige, UMCG, Groningen
W.G.M. Stiekema, senior-kinderverpleegkundige, UMCG, Groningen
Drs. W. de Weerd, kinderarts-intensivist, UMCG, Groningen
De richtlijn werd beoordeeld door een klankbordgroep bestaande uit de KNO-artsen:
Dr. F. Dikkers, KNO-arts, UMCG, Groningen
Dr. L.J. Hoeve, KNO-arts, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam
Drs. R.N.P.M. Rinkel, KNO-arts/logopedist, VU medisch centrum, Amsterdam
Dr. A.G.M. Schilder, KNO-arts, UMC Utrecht WKZ, Utrecht
35

LITERATUUR
1. Wetmore RF, Tracheotomy. Chapter 93 in Pediatric Otolaryngology. Bluestone,
Stool, Alper, Arjmand, Casselbrant, Dohar, Yellon. 4 th edition. Saunders.
2. Sherman JM, Davis S, Albamonte-Petrick S et al. Care of the child with a chronic
tracheostomy. Am J Respir Crit Care Med 2000;161:297-308
3. Carter P. Benjamin B. Ten-year review of pediatric tracheotomy.Ann Otol Rhinol
Laryngol.1983;92:398-400.
4. Newlands WJ, McKerrow WS. Paediatric tracheostomy. Fifty-seven operations on
fifty-three children. J Laryngol Otol. 1987;101:929-935.
MacRae DL, Rae RE, Heeneman H. Pediatric tracheotomy. J Otolaryngol.
1984;13:309-311.
5. Arcand P, Granger J. Pediatric tracheostomies: changing trends. J Otolaryngol.
1988;17:121-124.
6. Crysdale WS, Feldman RI, Naito K. Tracheotomies: a 10-year experience in 319
children. Ann Otol Rhinol Laryngol. 1988;97:439-443.
7. Line WS Jr, Hawkins DB, Kahlstrom EJ, MacLaughlin EF, Ensley JL. Tracheotomy
in infants and young children: the changing perspective 1970-1985.
Laryngoscope.1986;96:510-515.
8. Freezer NJ, Beasley SW, Robertson CF Tracheostomy. Arch Dis Child.
1990;65:123-126.
9. Palmer PM, Dutton JM, McCulloch TM, Smith RJ. Trends in the use of tracheotomy
in the pediatric patient: the Iowa experience. Head Neck. 1995;17:328-333.
10. Ang AH, Chua DY, Pang KP, Tan HK. Pediatric tracheotomies in an Asian
population: the Singapore experience. Otolaryngol Head Neck Surg. 2005;133:246-
250.
11. Waki EY, Madgy DN, Zablocki H, Belenky WM, Hotaling AJ. An analysis of the
inferior based tracheal flap for pediatric tracheotomy. Int J Pediatr Otorhinolaryngol.
1993;27:47-54.
12. Kremer B, Botos-Kremer AI, Eckel HE, Schlondorff G. Indications, complications,
and surgical techniques for pediatric tracheostomies-an update. J Pediatr Surg.
2002;37:1556-1562.
13. Wetmore RF, Marsh RR, Thompson ME, Tom LW. Pediatric tracheostomy: a
changing procedure? Ann Otol Rhinol Laryngol. 1999;108:695-699.
14. Wetmore RF, Tracheotomy. Chapter 93 in Pediatric Otolaryngology. Bluestone,
Stool, Alper, Arjmand, Casselbrant, Dohar, Yellon. 4 th edition. Saunders.
36

15. Gray RF, Todd NW, Jacobs IN. Tracheostomy decannulation in children:
approaches and techniques. Laryngoscope. 1998;108:8-12.
16. Waddell A, Appleford R, Dunning C, Papsin BC, Bailey CM. The Great Ormond
Street protocol for ward decannulation of children with tracheostomy: increasing
safety and decreasing cost. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 1997;39:111-118.
17. Kubba H, Cooke J, Hartley B. Can we develop a protocol for the safe decannulation
of tracheostomies in children less than 18 months old? Int J Pediatr
Otorhinolaryngol. 2004;68:935-937.
18. Piccuito CM, Hess DR. Albuterol Delivery via Tracheostomy Tube. Respiratory
Care 2005 50 (8): 1071-6.
19. Eber E, Oberwaldner B. Tracheostomy care in the hospital. Pediatric Respiratory
Reviews 2006;7:175-184.
20. Daudia A, Gibbin KP. Management of tracheostomy. Current Paediatrics
2006;16:225-229.
21. Eber E, Oberwaldner B. Tracheostomy care in the home. Pediatric Respiratory
Reviews 2006;7:185-190.
22. Cochrane L, Martin Bailey C. Surgical aspects of tracheostomy in children.
Pediatric Respiratory Reviews 2006;7:169-174.
23. Trachsel D, Hammer J. Indications for tracheostomy in children. Pediatric
Respiratory Reviews 2006;7:162-168.
37