starten is mooi, groeien is beter - Chrispen
starten is mooi, groeien is beter - Chrispen
starten is mooi, groeien is beter - Chrispen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
nummer 7 | juli 2011<br />
Coaching voor jonge bedrijven:<br />
<strong>starten</strong> <strong>is</strong> <strong>mooi</strong>, <strong>groeien</strong> <strong>is</strong> <strong>beter</strong><br />
Met je webshop de hele wereld over<br />
De goedkoopste of de beste willen zijn?<br />
Games veroveren het bedrijfsleven
Vloeiende honing.<br />
Honderd procent puur.<br />
Dat vinden we <strong>mooi</strong>.<br />
Kan heel culinair zijn.<br />
Lekker ook.<br />
Vloeiend zoals uw<br />
evenement moet lopen.<br />
Dat verzorgen wij voor u, van<br />
voorbereiding tot uitvoering,<br />
met passie en gevoel voor stijl.<br />
T 050 525 33 26<br />
www.boscatering.nl<br />
jonGeren hebben<br />
de toekoMst, of<br />
ze willen of niet<br />
Met de<br />
babyboomers<br />
verdwijnt een<br />
schat aan<br />
ervaring uit het<br />
bedrijfsleven<br />
Een of twee keer per jaar lunch ik met de mannen die mij ondernemer hebben<br />
gemaakt, nu dertig jaar geleden. Duizelingwekkend hoe de tijd vliegt. Ik had nooit<br />
bedacht dat ik zelfstandig ondernemer zou worden: het gebeurde gewoon, vooral<br />
dankzij mijn vriend en uiteindelijk zakenpartner Kees van der Bas, die mij net dat<br />
duwtje gaf dat je in het begin nodig hebt. Ik was toen 29 jaar en omdat Kees en ik<br />
ook vrienden waren, leek het ons verstandig een paar ervaren outsiders aan boord<br />
te halen om ons te helpen, mochten bijvoorbeeld de stemmen staken. Als comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong>sen<br />
traden aan Ernst van den Biggelaar en Pieter den Hollander. Ik vond hen<br />
wijs en ervaren, maar vooral oud: ze waren al 54 en 55 jaar! Nu ben ikzelf bijna 60<br />
en blij dat ik nog steeds regelmatig kan aanschuiven met Ernst en Pieter, die inmiddels<br />
dus halverwege de tachtig zijn. Onze gesprekken verlopen nog altijd op een<br />
hoog abstractieniveau en ik blijf hen zien als de oudere, wijzere mannen. Niet in de<br />
gaten hebbend dat ik inmiddels zelf door anderen ook word gezien als een ... nou<br />
ja, in ieder geval als een oudere man. Pieter en Ernst zijn voor mij hét voorbeeld dat<br />
ouderen onm<strong>is</strong>baar zijn in het bedrijfsleven. Steeds vaker gebruik ik het begrip<br />
senior excellence, wanneer er wordt gepraat over de vergrijzing in het land. We<br />
worden gemiddeld steeds ouder. En deze vergrijzing gaat ertoe leiden dat we<br />
binnenkort heel veel kenn<strong>is</strong> en knowhow uit het bedrijfsleven zien vertrekken.<br />
Jongeren hebben de toekomst, of ze nu willen of niet.<br />
In Business Busters Noord besteden we altijd veel aandacht aan de jonge ondernemers<br />
van het Noorden. In dit nummer komt u weer een paar opmerkelijke voorbeelden<br />
tegen van hun enthousiasme en dynamiek. Met en voor hen moeten we<br />
ervoor waken dat binnenkort samen met het vertrek van de babyboomers te veel<br />
essentiële kenn<strong>is</strong> wegstroomt, die niet op harde schijven <strong>is</strong> opgeslagen. Doordat we<br />
gemiddeld ouder worden, kunnen veel zogenaamde ouderen van nu best wat langer<br />
aan het arbeidsproces meedoen. Op een of andere manier. Ik denk aan een positieve<br />
mix van de snelle, anders denkende jonge ondernemers met de senior excellence:<br />
veel leden van de laatste groep willen ongetwijfeld hun kwaliteiten blijven inzetten,<br />
zonder op wat voor manier de competitie te zoeken met de jongeren. Nu al zijn er<br />
fantast<strong>is</strong>che voorbeelden van coaching en ondersteuning te vinden in onze regio.<br />
M<strong>is</strong>schien preek ik voor eigen parochie, maar dan wel met oprechte overtuiging,<br />
dat de jeugd sámen met de oude garde de toekomst heeft. Mijn Pieter en mijn Ernst<br />
hebben dat al vele malen bewezen.<br />
Ed Behrens | uitgever en directeur bij Open Mind<br />
ed.behrens@businessbustersnoord.nl<br />
06 53 176 670<br />
2 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 1<br />
voorwoord
colofon<br />
Gedrukte oplage<br />
8.000 exemplaren<br />
Verspreidingsoplage<br />
Gepersonal<strong>is</strong>eerde verspreiding van<br />
7.500 exemplaren naar:<br />
MKB bedrijven in Noord-Nederland<br />
Zakelijke beïnvloeders in<br />
Noord-Nederland<br />
Gemeenten en (overheids)-instellingen<br />
in Noord-Nederland<br />
Alternatieve verspreiding<br />
900 exemplaren<br />
Redactie en admin<strong>is</strong>tratie<br />
Business Busters Noord<br />
Veneslu<strong>is</strong> 20<br />
7991 TH Dwingeloo<br />
T. 06 53 43 13 74<br />
info@businessbustersnoord.nl<br />
www.businessbustersnoord.nl<br />
www.twitter.com/businessbusters<br />
Business Busters Noord verschijnt<br />
4x per jaar<br />
Niets uit deze uitgave mag zonder<br />
toestemming van de uitgever worden<br />
overgenomen of vermenigvuldigd zonder<br />
schriftelijke toestemming van de uitgever.<br />
De uitgever en auteurs aanvaarden geen<br />
enkele aansprakelijkheid voor schade, van<br />
welke aard dan ook, dat het gevolg <strong>is</strong> van<br />
handelingen en/of besl<strong>is</strong>singen die<br />
gebaseerd zijn op de informatie uit dit<br />
magazine. Deze uitgave <strong>is</strong> met de grootst<br />
mogelijke zorgvuldigheid samengesteld.<br />
Uitgever<br />
April Management Consultancy BV<br />
Dwingeloo<br />
Bladmanagement<br />
Paula Behrens<br />
Art direction en vormgeving<br />
Marjon van den Berg | helderwerkt<br />
Hoofdredactie<br />
Ed Behrens<br />
Redactie<br />
Marjan Brouwers, Egbert van der Lugt en Chr<strong>is</strong>tine Pietersen<br />
Eindredactie<br />
Renate van der Bas<br />
Aan dit nummer werkten mee<br />
Ed N<strong>is</strong>sink en André Staas<br />
Coverfoto<br />
Henk Marks<br />
Fotografie<br />
Gerrit Boer, Gerrit Das en Simon van der Woude<br />
Drukwerk<br />
Bal Media<br />
ContACt!<br />
Business Busters Noord zoekt nog meer lezers. Kent u iemand die ons magazine niet heeft<br />
ontvangen, maar dat wel zou willen? Geef ons zijn of haar adres- en bedrijfsgegevens door<br />
en we maken het in orde.<br />
Heeft u naar aanleiding van dit nummer een vraag of een reactie? Schrijf aan<br />
redactie@businessbustersnoord.nl of bel Paula Behrens op 06 53 43 13 74.<br />
Bedankt!<br />
Business Busters Noord<br />
01 | jongeren hebben de toekomst, of ze willen of niet<br />
Voorwoord van uitgever Ed Behrens<br />
04 | kunstenares lea laarakker aan de zijde van tha<strong>is</strong>e weefsters<br />
Hoe deze vrouwen moeten knokken voor een goede marge<br />
08 | kip Caravans weer op de rit dankzij Boedelbak B.V.<br />
En het personeelsbestand in Hoogeveen groeit alweer gestaag<br />
12 | ’Het noorden moet nu echt eens doorbreken’<br />
Jacques Tichelaar volgt Max van den Berg op als SNN-voorzitter<br />
16 | watter in emmen claimt revolutie in desinfectieland:<br />
goedkoop en hygiën<strong>is</strong>ch reinigen zonder chemicaliën<br />
20 | ‘ondernemers willen net als kunstenaars verwarren en verrassen’<br />
Interview met directeur Kees van Tw<strong>is</strong>t van het Groninger Museum<br />
24 | ineke de Boer bouwt aan een eigen horecaconcern<br />
‘Wij zijn liever de beste, dan de goedkoopste’<br />
28 | tHeMA jonge ondernemers op de carrièreladder<br />
Initiatieven om beginnende zakenmensen een groe<strong>is</strong>purt te geven<br />
36 | 3tGo legt organ<strong>is</strong>atiekarakter van bedrijven bloot<br />
Waarom een dure consultant betalen, als een spel je kan helpen?<br />
40 | MoParts webshop groeit zonder grenzen, vanuit de woonkamer<br />
Hoe een jonge knul met zijn webshop de wereld verovert<br />
43 | Het belangrijkste social medium <strong>is</strong> ...: je lichaam<br />
Column over lichaamstaal van gedragsdeskundige Ed N<strong>is</strong>sink<br />
44 | evenementenhal trekt vanuit Hardenberg verder nederland in<br />
Concept van Herman van der Most nu ook in Gorinchem en Venray<br />
48 | ‘en dan te bedenken dat ik zelf kleurenblind ben’<br />
Halbe Boersma over het succes van de CanvasCompany<br />
52 | <strong>is</strong> hij een kookfilosoof of natuurgoeroe?<br />
Albert Kooy vecht voor GOED eten, waar hij maar kan<br />
56 | De innovatiespotter legt interessante contacten en dwarsverbanden<br />
Nieuwe ‘datingsite’ voor innoverende bedrijven en instituten<br />
60 | Met games kun je sneller je doel bereiken. en leuker!<br />
Gameship in Leeuwarden bedenkt zakelijke toepassingen met gametechnieken<br />
64 | Uitvinding: het beeldhorloge helpt mensen zelfstandig te leven<br />
Niet iedereen kan klokkijken of heeft gevoel voor tijd<br />
68 | Vijfhonderd koeien werken mee aan een <strong>beter</strong>e melkveehouderij<br />
De hele agribusiness gaat profiteren van de Dairy Campus<br />
2 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 3<br />
28<br />
56<br />
12<br />
44<br />
inhoud<br />
24
Lea Laarakker |<br />
zo nodig<br />
trok ik de<br />
ambtenaren gewoon<br />
over hun bureau<br />
kunstenares aan de zijde van tha<strong>is</strong>e weefsters<br />
‘Mijn<br />
VAkVroUwen<br />
verdienen Meer<br />
resPeCt. en<br />
Meer GelD’<br />
Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks<br />
een armoedig dorp in een vergeten gebied. Dat trof textielkunstenares lea laarakker aan, toen ze haar<br />
fosterkind in thailand bezocht, nu 25 jaar geleden. lea kwam in actie en tegenwoordig <strong>is</strong> Ban reng khai<br />
het hart van de traditionele zijdeproductie in het grensgebied met Cambodja. Portret van een <strong>mooi</strong><br />
4 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 5<br />
project.
lea silk lea silk<br />
Kleurrijk, nuchter en bevlogen. Dat <strong>is</strong> de van oorsprong Limburgse<br />
Lea Laarakker ten voeten uit. Met haar man Henk Kooi woont en<br />
werkt ze sinds een paar jaar in een prachtige oude woonboerderij<br />
tussen Aduard en Dorkwerd. ‘Limburgers en Groningers gaan heel<br />
goed samen’, lacht ze, terwijl ze prachtig gekleurde zijden stoffen<br />
van haar merk Léa Silk laat zien. ‘Recht voor zijn raap, je weet meteen<br />
wat je aan elkaar hebt.’<br />
Voor niemand bang<br />
Van hu<strong>is</strong> uit <strong>is</strong> Lea ontwerpster van kant. Ruim 25 jaar geleden<br />
verhu<strong>is</strong>de ze met haar toenmalige echtgenoot naar Thailand. Ze had<br />
geen zin zich te beperken tot activiteiten binnen de Nederlandse<br />
enclave, maar leerde vloeiend Tha<strong>is</strong> spreken, lezen en schrijven en<br />
werd lid van de Tha<strong>is</strong>-Nederlands-Belg<strong>is</strong>che Kamer van Koophandel.<br />
‘Omdat ik een heel andere input dan anderen gaf, was ik al snel de<br />
eerste vrouw in het bestuur’, vertelt ze. Ze werd gevraagd als vrouwenafgevaardigde<br />
bij de Verenigde Naties en was actief in de Rotary<br />
en de twee invloedrijke vrouwennetwerken: de Soroptim<strong>is</strong>ten en<br />
Zonta. Haar vele contacten kwamen goed van pas toen ze besloot de<br />
traditionele zijdeproductie in Ban Reng Khai weer op poten te zetten.<br />
‘Ik ging overal op af en liet me door niemand tegenhouden. Zo<br />
nodig trok ik de ambtenaren gewoon over hun bureau. Bijvoorbeeld<br />
toen ik er na tien jaar achter kwam dat er almaar geen elektriciteit<br />
naar ons gebied werd aangelegd omdat de kabels waren gestolen.’<br />
Voor ieder me<strong>is</strong>je dreigt de prostitutie<br />
Haar belangstelling voor zijde ontstond tijdens een bezoek aan haar<br />
fosterkind. ‘Ik kreeg een prachtige sarong in mijn handen geduwd<br />
en dacht eerst dat deze van linnen was gemaakt. Het bleek dus heel<br />
<strong>mooi</strong>e, stevige zijde te zijn van het soort dat vroeger door de vrouwen<br />
van het dorp werd geweven. Het voordeel van honderd procent<br />
zijde <strong>is</strong> dat het niet kreukt.’ Ze schrok van de armoede en uitzichtloosheid<br />
van het bestaan in Ban Reng Khai. ‘De jongens trokken<br />
weg om in de bouw te gaan werken en de me<strong>is</strong>jes werden geronseld<br />
om in bars in Bangkok te werken en verdwenen vaak in de prostitutie.<br />
De oude mensen bleven achter om voor de kinderen te zorgen.<br />
Daar kon pas verandering in komen als de vrouwen bij hu<strong>is</strong> konden<br />
werken, zodat ze toch bij de kinderen konden zijn en voor het eten<br />
konden zorgen. Aangezien ik gespecial<strong>is</strong>eerd in textiel ben, bedacht<br />
ik meteen dat ik iets met de zijde wilde gaan doen.’<br />
oude technieken gered<br />
Het lukte haar om een paar duizend gulden te krijgen van de ambassade<br />
en ze ging aan de slag om samen met de vrouwen uit het dorp<br />
de productie weer op gang te brengen. Dat viel aanvankelijk nog<br />
niet mee. ‘De vrouwen wilden graag meewerken, maar de traditie<br />
van het weven was zo goed als verdwenen uit de streek. Ik vond<br />
gelukkig iemand die de technieken nog beheerste en lerares wilde<br />
zijn. We begonnen met de productie van eenvoudige effen zijde.<br />
Al snel kwamen er meer vrouwen bij en konden we de productie<br />
uitbreiden.’ Lea ontdekte dat de aanvoer van zijdegaren onvoorspelbaar<br />
was en ging in gesprek met de mannen van het dorp over het<br />
planten van eigen moerbeibomen. Zijderupsen leven van de bladeren<br />
van deze bomen. ‘We werken nu met meer dan negenhonderd<br />
boeren en zijn niet meer afhankelijk van de aanvoer van garen via<br />
handelaren.’<br />
Gordijnen die niet kunnen verschieten<br />
Lea experimenteerde met verschillende productieprocessen. Het<br />
lukte haar om een methode te ontwikkelen waarbij de zijde wordt<br />
geverfd met behulp van zonnewarmte. ‘De ruwe zijde wordt ‘s ochtends<br />
vroeg onder spanning buiten in de zon gezet en dan bewerkt<br />
met milieuvriendelijke verf waaraan een fixeermiddel <strong>is</strong> toegevoegd.<br />
Af en toe trekken de wevers even aan de draden zodat de verf zich<br />
goed verspreidt. Dat fixeermiddel reageert op het zonlicht en daardoor<br />
ontstaat een prachtig changeant effect. Het <strong>mooi</strong>e <strong>is</strong> dat de stof<br />
die je er later mee weeft niet meer verkleurt. Gordijnen van deze<br />
zijde verschieten niet: de zon heeft zijn werk al gedaan.’<br />
Hutje versus fabriek<br />
Door de jaren heen sloten steeds meer dorpen zich bij de zijdeproductie<br />
aan en ging de kwaliteit van het ruwe product en de weefsels<br />
in rap tempo omhoog. Lea: ‘We maken zijde die zowel geschikt<br />
<strong>is</strong> voor gordijnen en meubelstoffering als voor kleding. Het <strong>is</strong> een<br />
<strong>mooi</strong>, stabiel product dat volledig milieuvriendelijk <strong>is</strong> en met de<br />
hand wordt gemaakt. Kwaliteit vind ik belangrijk. Het <strong>is</strong> onzin dat<br />
een product dat wordt gemaakt in een hutje met bananenbladeren<br />
op het dak niet net zo goed zou kunnen zijn als een product dat uit<br />
een fabriek komt. Onze zijde <strong>is</strong> prachtig en kan zich absoluut meten<br />
met de duurste Italiaanse stoffen. Ik wil dan ook dat het wordt gezien<br />
en betaald als een gelijkwaardig product.’ Op weefgetouwen die<br />
met de hand worden bediend kunnen lappen van maximaal veertig<br />
meter worden gemaakt. Om te concurreren met fabrieksmatig<br />
geproduceerde zijden stoffen van vijfhonderd meter lang, heeft Lea<br />
weefgroepen samengesteld van vrouwen die qua karakter en kracht<br />
op elkaar lijken. ‘Die vrouwen gaan als groep aan het werk op een<br />
aantal weefgetouwen die achter elkaar staan. Samen lukt het ze dan<br />
toch om langere stukken zijde te maken die gelijkmatig zijn van<br />
structuur.’<br />
opbrengst deels naar studiefonds<br />
De opbrengst van de zijde komt deels ten goede aan een studiefonds.<br />
Lea: ‘Deze vrouwen verdienen nu hun geld, maar dat <strong>is</strong> niet<br />
genoeg om hun kinderen te laten leren. We zijn begonnen met een<br />
studiefonds voor de bas<strong>is</strong>school en hebben inmiddels ook verschillende<br />
jongeren naar de universiteit kunnen laten gaan. Onderwijs<br />
<strong>is</strong> een gezamenlijke verantwoordelijkheid, dus betalen de ouders de<br />
helft van de kosten. Dankzij hun opleiding, kunnen de jongeren zelf<br />
kiezen hoe ze willen leven. Ze kunnen als weefster of boerin in het<br />
dorp blijven of doorleren en vertrekken om ergens anders een baan<br />
te zoeken. En zo op afstand voor hun familie zorgen.’<br />
Het ronselen van me<strong>is</strong>jes in de dorpen <strong>is</strong> inmiddels verleden tijd en<br />
de levensstandaard <strong>is</strong> net als in de rest van Azië flink gestegen.<br />
respectloze handelaren<br />
Lea had jarenlang een zijdewinkel in Bangkok, maar stopte<br />
daarmee na de politieke onrust in die stad. Ze verhu<strong>is</strong>de terug naar<br />
Nederland en richt zich nu vanuit Groningen op de internationale<br />
verkoop. Lea: ‘Ik ben nu de internationale agent van de wevers, niet<br />
meer als vrijwilliger, maar als zzp’er. Verder blijf ik betrokken bij het<br />
beschilderen van de stoffen en ga ik er een paar keer per jaar naartoe<br />
om samen patronen en kleuren uit te zoeken.’<br />
De internationale verkoop loopt nog niet fantast<strong>is</strong>ch, vooral omdat<br />
het idee leeft dat zijde uit de binnenlanden goedkoop zou moeten<br />
zijn. ‘Ik was laatst bij een winkelier die drie euro per meter wilde<br />
betalen voor deze zijde, terwijl hij aan zijn klanten bijna negentig<br />
euro per meter vroeg. “Dat hoeven die mensen daar toch niet te<br />
weten?”, zei hij. Ik ben boos weggegaan. Ook hoor ik wel dat het<br />
label Léa Silk niet exclusief genoeg <strong>is</strong>. Mensen willen kunnen zeggen<br />
dat ze gordijnen hebben van dat en dat merk. Dat vind ik dan erg<br />
jammer, want de kwaliteit en de kleuren zijn het geld namelijk echt<br />
waard. Dat blijkt wel uit de erkenning en prijzen die we van onder<br />
andere de Unesco hebben gekregen. Wat ook opvalt <strong>is</strong> dat mensen<br />
best bereid zijn om twee maanden te wachten op een bank, maar dat<br />
ik als leverancier van de stoffen binnen veertien dagen moet leveren.<br />
Dat kan dus niet, want dan moet ik hier enorme voorraden op gaan<br />
slaan.’ Het <strong>is</strong> Lea inmiddels wel gelukt om de zijde te leveren aan<br />
Drie euro voor<br />
de weefster,<br />
negentig voor<br />
de winkelier?<br />
no way<br />
verschillende kledingontwerpers, zoals een bedrijf uit Amsterdam<br />
dat prachtige kleding op maat maakt.<br />
kenn<strong>is</strong>centrum over thailand<br />
Het beschilderen van de zijde, de reizen naar Thailand en haar werk<br />
als agent zijn Lea’s belangrijkste taken op dit moment. Daarnaast <strong>is</strong><br />
ze volop bezig zich in Noord-Nederland te profileren als kenner van<br />
Thailand. Ze wil graag een steunpunt voor informatie over Thailand<br />
opzetten in Noord-Nederland en <strong>is</strong> hierover al volop in gesprek met<br />
de Kamer van Koophandel. ‘Ik weet zeker dat hier in het noorden<br />
mensen en bedrijven zijn die graag zaken doen met Thailand. Voor<br />
informatie en advies moet je daarvoor nu naar de Randstad. Dat<br />
hoeft helemaal niet, natuurlijk. Dat kan hier ook.’ Ook <strong>is</strong> Lea actief<br />
binnen Zonta, een internationaal netwerk voor zakenvrouwen. ‘Het<br />
leuke aan Zonta <strong>is</strong> dat er niet wordt gezeurd over emancipatie, maar<br />
er concreet aan wordt gewerkt. Dat spreekt me aan!’<br />
www.banrengkhai.com<br />
www.lea-silk.com<br />
6 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 7
Kip Caravans kip caravans<br />
Henk Gunnink |<br />
8 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
een van de<br />
fanclubs heet<br />
‘kompakt<br />
die kip’<br />
Hoogeveens personeelsbestand alweer verviervoudigd<br />
kiP CArAVAns<br />
weer op de<br />
rit DAnkzij<br />
BoeDelBAk<br />
Tekst André Staas | Beeld Gerrit Boer<br />
jan kip begon in 1934 in Hoogeveen een carrosseriebedrijf. natuurlijk kon hij niet weten dat bijna<br />
tachtig jaar later zijn ‘kleinkind’ kip Caravans failliet zou gaan. Dat het bedrijf weer op de rit zou<br />
komen door Boedelbak, had hem vast goed gedaan. wat een trekhaak al niet bij elkaar brengt ...<br />
Ooit geweten dat Nederland de grootste trekhaakdichtheid van<br />
Europa heeft? Het verklaart voor een deel het succes van Boedelbak,<br />
de verhuurder van aanhangwagens. Of Nederlanders nu met goederen<br />
of met mensen op pad willen, ze regelen dat graag zelf. Aanhangwagens<br />
of caravans, koppel maar aan. In Hoogeveen worden<br />
sinds september 2010 in een en dezelfde fabriek aanhangwagens en<br />
caravans gebouwd. Een gevolg van de overname van het failliete<br />
Kip Caravans door Boedelbak. Inmiddels herbergt de voormalige<br />
Kip-fabriek ook een servicecentrum en een verkooppunt voor tweedehands<br />
aanhangwagens. Er zijn plannen voor een opslagfaciliteit<br />
voor caravans.<br />
Aanvullend: caravan en aanhangwagen<br />
Kip Caravans <strong>is</strong> overgenomen door Boedelbak-eigenaar Henk<br />
Gunnink en een producent van aanhangwagens in Thailand.<br />
Boedelbak, de bekende verhuurder van aanhangwagens startte in<br />
Kip in Hoogeveen telt vijfenveertig medewerkers. Het doel <strong>is</strong> om<br />
in de toekomst jaarlijks een kleine duizend caravans in het hoge<br />
kwaliteitssegment te produceren en verkopen.<br />
1984 en veertien jaar later werd Gunnink via een managementbuy-<br />
out eigenaar. Gunnink: ‘We zochten al een tijd naar een bedrijf dat<br />
aanhangwagens kan bouwen. We besteedden dat bouwen altijd uit,<br />
maar wilden de productie graag in eigen hand nemen. Op kleine<br />
schaal deden we dat al, maar we hadden eigenlijk geen fatsoenlijke<br />
ruimte en bovendien moesten we investeren in machines. Alpen<br />
Kreuzer ging een paar jaar geleden aan onze neus voorbij, maar toen<br />
de beroemde caravanbouwer uit Hoogeveen failliet ging, waren we<br />
er als de kippen bij. Ik kwam net terug uit Thailand voor de presen-<br />
BUSINESS BUSTERS NOORD | 9
Kip Caravans<br />
tatie van onze nieuwe hard top boedelbak en bij thu<strong>is</strong>komst vertelde<br />
mijn vrouw me dat Kip failliet was. Na wat gesprekken heen en weer<br />
met de curator heb ik Kip samen met de aanhangwagenbouwer uit<br />
Thailand gekocht. Caravans en aanhangwagens vullen elkaar in de<br />
productie heel goed aan. Caravans zijn seizoengevoelig, aanhangwagens<br />
niet. Je kunt dus personeel, ruimte en machines heel efficiënt<br />
inzetten. En door Kip en Boedelbak in elkaar te schuiven, ontstaat<br />
een doelgroep van autorijders die allemaal een trekhaak hebben.<br />
Een interessant gegeven als je erover nadenkt.’<br />
Berg op, berg af<br />
Kip Caravans <strong>is</strong> ontstaan uit de carrosseriefabriek van Jan Kip. In<br />
de jaren dertig van de vorige eeuw verschenen de eerste caravans<br />
op de Nederlandse wegen. Kip zag er wel brood in en startte na de<br />
oorlog met de bouw van caravans. De productie ontwikkelde zich<br />
van twee stuks in 1947 naar twintig caravans in 1948 en honderd<br />
caravans in 1954. Daarna ging het snel: in 1965 bouwde Kip er<br />
meer dan duizend en in het topjaar 1971 rolden bijna tienduizend<br />
caravans van de roodgloeiende Hoogeveense band. Daarna ging het<br />
even snel weer bergafwaarts vanwege zwaarder econom<strong>is</strong>ch tij en<br />
een moordende concurrentie. In 1975 werden er geen drieduizend<br />
meer gemaakt, in 1979 geen tweeduizend stuks meer. Na een korte<br />
opleving in 1986-1988 daalde de jaarlijkse productie tot gemiddeld<br />
veertienhonderd caravans aan het begin van dit millennium.<br />
In 2007 ging het bedrijf failliet. De doorstart na de overname door<br />
Boedelbak vond plaats onder ongunstig econom<strong>is</strong>ch gesternte en<br />
vorig jaar bleef de teller steken op vijfhonderd stuks. Gunnink: ‘In<br />
de wetenschap dat er in Europa jaarlijks 85 duizend caravans worden<br />
verkocht, geloof ik in een markt voor een kleine duizend Kips.<br />
Allemaal in het hoge kwaliteitssegment. Mooier, luxer en dus ook<br />
duurder dan de gemiddelde caravan.’<br />
trouwe klanten<br />
Gunnink mikt op de bovenkant van de markt. ‘Kip <strong>is</strong> een ijzersterk<br />
merk, een ware beleving. De eigenaren van een Kipcaravan<br />
zijn apentrots op hun mobiele optrekje. Er bestaat zelfs een actieve<br />
Kip Caravan Club en voor de liefhebbers van de compacte Kipcaravan<br />
de ‘Kompakt die Kip’-Club. De merkenliefde en merkentrouw<br />
zijn ongeëvenaard en daarop willen we voortborduren.’ De ruimte<br />
<strong>is</strong> er in Hoogeveen, waar ooit meer dan tienduizend caravans per<br />
jaar werden geproduceerd. Er <strong>is</strong> zelfs zo veel ruimte dat Gunnink<br />
Boedelbak <strong>is</strong> gevestigd in Hoofddorp en zorgt met twintig medewerkers<br />
voor de verhuur van ruim tweeduizend aanhangwagens<br />
via 350 tankstations in het hele land.<br />
10 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
van plan <strong>is</strong> om er een stalling voor caravans te beginnen. Naast de<br />
ruimte, was de aanwezigheid van een moderne panelenperswals ook<br />
een belangrijke overweging voor Gunnink om Kip over te nemen.<br />
Gunnink: ‘Met deze machine kunnen we uit ruw plaatmateriaal<br />
pasklare onderdelen persen. Die pers <strong>is</strong> nu hooguit een kwart van de<br />
tijd bezet, daarom willen we hem ook gaan gebruiken voor productie<br />
in opdracht van derden. We zijn druk bezig met het schrijven van<br />
ons businessplan voor de caravans en voor de locatie. We willen ons<br />
wat de caravans betreft focussen op het hoge segment. In ieder geval<br />
met het merk Kip. Zo het er nu voor staat zal Chateau in januari<br />
2012 met een aangepaste versie op de markt komen. Of de merken<br />
Beijerland, Avento en HomeStar blijven, kan ik nog niet zeggen.’<br />
nederland<br />
heeft grootste<br />
trekhaakdichtheid<br />
van europa<br />
Medewerkers met rugnummers<br />
Wat Gunnink in Hoogeveen opviel, was de mentaliteit van de medewerkers.<br />
‘Bij de start zijn we doorgegaan met twaalf personeelsleden.<br />
Nu staan we alweer op vijfenveertig. Ze zijn allemaal sterk<br />
betrokken bij het bedrijf en werken hard. Daar komen we besl<strong>is</strong>t<br />
mee verder. De moeite waard om in te investeren. Dat doen we dan<br />
ook. We vinden gezelligheid en plezier belangrijk en doen er alles<br />
aan om goed lopende teams te vormen.’ Dat gebeurt écht letterlijk:<br />
Kipmedewerkers herken je aan een wit sportshirt met achterop een<br />
rugnummer en naam. Net als sporters. ‘Dat staat voor hygiëne. We<br />
real<strong>is</strong>eren ons dat we iets belangrijks onder handen hebben: een tijdelijke<br />
woning op wielen. Dan <strong>is</strong> een schone werkomgeving echt<br />
belangrijk. Een topcaravan vraagt om een passende behandeling.’<br />
Reinheid <strong>is</strong> dan ook te zien in de hele productiehal: inrichting, proces<br />
en opstelling hebben een complete metamorfose ondergaan. De<br />
komende jaren wil Gunnink ook trailers bouwen en verkopen onder<br />
het merk Kip. Trailers voor paarden, boten, noem maar op. Gunnink:<br />
‘Ook hiervoor geldt dat Kip staat voor degelijkheid, veiligheid<br />
en comfort. Uitgangspunt blijft de trekhaak: alles wat daarmee kan<br />
worden voortgetrokken, <strong>is</strong> in beginsel interessant voor Boedelbak<br />
en Kip.’<br />
www.kipnederland.nl<br />
creatie<br />
beeldmanipulatie<br />
dtp<br />
strategie<br />
webbouw<br />
webdesign<br />
fotografie<br />
Geef uw persoonlijkheid<br />
de ruimte<br />
Als geen ander weet Sanidrõme design, comfort en techniek<br />
met elkaar te combineren. Tot in het kleinste detail spelen wij in<br />
op uw wensen en behoeften. Onze ervaring en ons vakmanschap<br />
staan bovendien garant voor een gedegen advies, creatief<br />
ontwerp en vakkundige installatie van uw nieuwe badkamer.<br />
www.sanidrome.nl/bruins<br />
Kanaalstraat 56-58, Roden, (050) 501 93 07<br />
Osloweg 39, Groningen, (050) 318 08 84<br />
showroom<br />
advies<br />
ontwerp<br />
installatie
SNN<br />
jacques tichelaar volgt Max van den Berg op als snn-voorzitter:<br />
‘het noorDen<br />
Moet nu eens<br />
echt<br />
DoorBreken’<br />
Tekst André Staas | Beeld Henk Marks en Gerrit Boer<br />
ooit had noord-nederland het imago van zwakke, achtergestelde provincies, aan het subsidie-<br />
infuus van Den Haag en Brussel. Het waren de jaren van hand ophouden, <strong>is</strong>P, langman, kompas. De<br />
achterstandspositie <strong>is</strong> weggewerkt: noord-nederland gaat verder op eigen kracht. Met innoverende<br />
ondernemers en faciliterende overheden. De regio, niet de provincie <strong>is</strong> voortaan de schaal.<br />
sAMenwerkinGsVerBAnD noorD-neDerlAnD krijgt<br />
een nieUwe Voorzitter<br />
Via het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) laat de faciliterende overheid zich van zijn beste kant zien. Dit<br />
bestuursorgaan, een zogenoemde ‘gemeenschappelijke regeling’, werd opgericht in 1992 met als doel de versterking en ver<strong>beter</strong>ing van<br />
de concurrentiepositie van Noord-Nederland. De drie provincies vormen samen het bestuur in de personen van ‘de drie musketiers’,<br />
zoals de comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong>sen van de koningin wel worden genoemd. De burgemeesters van Leeuwarden, Groningen, Assen en Emmen staan<br />
hen als adv<strong>is</strong>eur bij.Het SNN <strong>is</strong> een strateg<strong>is</strong>ch overlegplatform en aanspreekpunt voor Den Haag en Brussel. Door samen te werken<br />
en met één mond te spreken, staat het Noordelijke landsdeel veel sterker. De compensatiegelden die zijn geclaimd en gekregen toen de<br />
Zuiderzeelijn werd afgeblazen, zijn hiervan een voorbeeld.<br />
Het operationele apparaat van het SNN <strong>is</strong> gevestigd in Groningen; het bestuurscentrum rouleert iedere twee jaar met het voorzitterschap.<br />
21 juni was w<strong>is</strong>seldag. We blikken met Max van den Berg (de cvdk in Groningen) terug op twee dynam<strong>is</strong>che jaren en kijken met<br />
de nieuwe voorzitter Jacques Tichelaar (Drenthe) vooruit.<br />
Een belangrijke slag maken. Dat was het doel van Max van den<br />
Berg bij zijn aantreden in 2009. ‘Het succes van de Noordelijke<br />
samenwerking rook naar meer. Toen ik begon, real<strong>is</strong>eerde ik me<br />
dat we ons wel<strong>is</strong>waar erg richten op Den Haag en Brussel, maar<br />
dat we daar nooit gezamenlijk waren geweest. Natuurlijk was er de<br />
lobby van de clusters, de provincies, de vier grote steden. Maar van<br />
gestructureerd en georgan<strong>is</strong>eerd samen optrekken was geen sprake.<br />
Terwijl die gemeenschappelijke v<strong>is</strong>ie ju<strong>is</strong>t nodig was en <strong>is</strong> om gehoor<br />
te krijgen. Daarom hebben we veel energie gestoken in het stroomlijnen<br />
van de samenwerking en zijn we samen in de bus gestapt om<br />
onze plannen en ambities voor het Haagse en Brusselse voetlicht te<br />
brengen.’<br />
De overheid vermaatschappelijkt<br />
Max van den Berg heeft zich sterk gemaakt om de rol van de ondernemers<br />
en de kenn<strong>is</strong>instellingen in de Noordelijke samenwerking te<br />
12 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 13<br />
Jacques Tichelaar |<br />
werken met<br />
thema’s gaat<br />
de versnippering<br />
tegen<br />
snn
SNN<br />
een<br />
noordelijk<br />
landsdeel <strong>is</strong><br />
niet zo<br />
relevant<br />
versterken. ‘We zijn meer vraaggestuurd geworden, het overheidsvehikel<br />
<strong>is</strong> aan het vermaatschappelijken. De rolverdeling tussen publieke<br />
en private partners wordt aangescherpt: het initiatief gaat in<br />
de richting van ondernemers en kenn<strong>is</strong>instellingen, terwijl de overheid<br />
meer faciliteert en reg<strong>is</strong>seert.’<br />
kiezen en excelleren<br />
De afgelopen jaren spitste het regionale beleid zich steeds meer<br />
toe op thema’s. Max van den Berg: ‘We hebben gekozen voor drie<br />
hoofdthema’s: Energy Valley, watercluster en sensortechnologie.<br />
Daarnaast werden agribusiness, life sciences, versterking van het<br />
MKB, de scheepsbouw en toer<strong>is</strong>me benoemd tot speerpunt. Onze<br />
hoofdthema’s werden erkend en herkend, we merkten dat het<br />
aansloeg. Kijk maar eens naar de Eemshaven met een bouwput van<br />
25 miljard euro, een van de grootste van ons land. Veel mensen<br />
real<strong>is</strong>eren zich niet dat daar het grootste windmolenpark van ons<br />
land staat. Ook de initiatieven op het gebied van biogas mogen er<br />
zijn. Door in te zetten op thema’s kiezen we profiel en gaan we versnippering<br />
tegen. Je kunt niet over de volle breedte goed zijn. Je<br />
moet kiezen en vervolgens excelleren. We stimuleren ondernemers<br />
en kenn<strong>is</strong>instellingen om elkaar op te zoeken in ketens en clusters.<br />
Zo krijg je krachtige en concurrerende spelers die hun partij mee<br />
kunnen spelen op de internationale bühne.’<br />
loon naar werken<br />
Hoe duidelijker rollen en taken worden ingevuld, hoe slagvaardiger<br />
het SNN <strong>is</strong>. Max van den Berg: ‘We hebben voorwaarden gecreeerd<br />
voor ondernemers en kenn<strong>is</strong>instellingen om zich te ontwikkelen<br />
op de Noordelijke kernthema’s. De samenwerking gebeurt heel<br />
eigentijds: niet hiërarch<strong>is</strong>ch van boven naar beneden, maar ju<strong>is</strong>t<br />
door elkaar snel te vinden en er heel hard aan te trekken. Zo krijgt<br />
Noord-Nederland loon naar werken.’<br />
Er wordt ingezet op elkaars kenn<strong>is</strong> en kracht. Zo <strong>is</strong> het SNN vooral<br />
bestuurlijk actief in Den Haag en Brussel, maar ook in Duitsland,<br />
Scandinavië en de Balt<strong>is</strong>che staten. De NOM “doet” China en de<br />
Kamer van Koophandel richt zich op de andere Europese landen.<br />
De agenda’s zijn altijd op elkaar afgestemd en het doel <strong>is</strong> helder.<br />
Ook binnen het SNN worden de taken pragmat<strong>is</strong>ch verdeeld. Zo<br />
doet John Jorritsma het defensiedossier, heeft Peter Rehwinkel<br />
justitie onder zijn aandacht en ligt Ferd Crone wakker van water<br />
en energie. Max van den Berg richt zich op Europa, terwijl Jacques<br />
Tichelaar zijn focus op Den Haag heeft.<br />
snn-voertuig wordt kleiner<br />
Max van den Berg ziet een overheid die zich terugtrekt en een regionaal<br />
beleid dat ten grave <strong>is</strong> gedragen. Grote bedrijven zien graag een<br />
kleinere overheid omdat dat goed zou zijn voor de economie. Maar<br />
Scandinav<strong>is</strong>che inzichten en cijfers laten zien dat groei en welvaart<br />
ook heel goed mogelijk zijn met een relatief grote collectieve sector.<br />
Max van den Berg: ‘Ons MKB <strong>is</strong> gebaat bij een stevige publieke<br />
sector, simpelweg omdat er veel werk uit voortkomt. Bureaucratie<br />
bestrijden <strong>is</strong> prima, maar dat betekent nog niet dat je als overheid<br />
moet worden afgebouwd. In ons landsdeel werken overheden, ondernemers<br />
en kenn<strong>is</strong>instellingen intensief samen. Zo kunnen we<br />
op eigen kracht de econom<strong>is</strong>che ontwikkeling van de afgelopen jaren<br />
voortzetten en onze kernthema’s aanbieden aan de BV Nederland.<br />
Dat kan met een kleinere overheid, maar we moeten wel voldoende<br />
publiek geld beschikbaar houden om die ontwikkeling financieel te<br />
ondersteunen. Ongeveer 95 procent van ons bedrijfsleven <strong>is</strong> MKB<br />
en dat heeft recht op een faciliterende overheid!’ Bezuinigen betekent<br />
een kleinere overheid en dus minder SNN-projecten. ‘We moeten<br />
keuzes maken, het SNN-voertuig wordt kleiner en dus moeten<br />
ondernemers en kenn<strong>is</strong>instellingen nóg meer op eigen kracht doen.’<br />
trampoline<br />
Vorig jaar zijn er nieuwe wethouders benoemd en recentelijk nieuwe<br />
gedeputeerden. De nieuwe bestuurders van het SNN gaan er met<br />
fr<strong>is</strong> elan tegenaan. Max van den Berg: ‘Samenwerking slaagt alleen<br />
als je veel in elkaar investeert en als je serieus met elkaar verder wilt.<br />
Die wil <strong>is</strong> er zeker, al zitten bestuurders soms vast in de specifieke<br />
context van hun eigen provincie. Maar wat we de afgelopen jaren<br />
met elkaar hebben gepresteerd, werkt als een trampoline, daar ben<br />
ik van overtuigd!’<br />
energie <strong>is</strong> de kapstok<br />
Het SNN heeft een enorme marktwaarde, <strong>is</strong> de ervaring van de<br />
nieuwe voorzitter Jacques Tichelaar, comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> van de koningin<br />
in Drenthe: ‘Het SNN <strong>is</strong> echt een begrip in politiek Den Haag. Een<br />
fantast<strong>is</strong>ch vehikel om mee door te gaan. Maar het moet wel anders.<br />
Simpelweg omdat het script drast<strong>is</strong>ch <strong>is</strong> veranderd. Nog even los<br />
van de bezuinigingen in Den Haag, heeft de regering gekozen voor<br />
een nationaal speerpuntenbeleid en besloten om het beleid voor<br />
regionale econom<strong>is</strong>che ontwikkeling stop te zetten. Daarnaast wil<br />
zij minder afdragen aan Europa en als je er minder in stopt, komt<br />
er ook minder weer uit. We zullen het SNN op een andere leest<br />
moeten schoeien. De geldophaalmachine moet een brengmachine<br />
worden: we moeten laten zien wat we in hu<strong>is</strong> hebben, hoe onze<br />
topsectoren het doen. Naast de overheden moeten voortaan ook de<br />
ondernemers en de kenn<strong>is</strong>instellingen hun verantwoordelijkheid nemen,<br />
en dat <strong>is</strong> meer dan betrokkenheid.’ Noord-Nederland gaat de<br />
komende jaren nóg sterker focussen. ‘We gaan alles ophangen aan<br />
de kapstok van energie. Of je het nu hebt over sensortechnologie of<br />
agribusiness, healthy ageing of watertechnologie, we hangen het op<br />
aan energie. Alleen zo kunnen we aanhaken bij de topsectoren. We<br />
moeten ook veel meer in ketens denken.’<br />
Doen wat we zeggen<br />
Natuurlijk lobbyen ook de andere landsdelen in Den Haag en<br />
Brussel. De concurrentie <strong>is</strong> volop aan de gang. Binnen Nederland,<br />
maar zeker tussen Nederlandse projecten en projecten in delen van<br />
Europa waar nog écht sprake <strong>is</strong> van achterstand. Door de handen<br />
ineen te slaan binnen Noord-Nederland en met andere landsdelen<br />
wordt Noord-Nederland sterker. Bijvoorbeeld met Twente op het<br />
gebied van healthy ageing en met Eindhoven op het gebied van<br />
sensortechnologie. Daarnaast met Niedersachsen, waar kansen<br />
liggen op het gebied van gezondheidszorg, energie en food.<br />
Een volgende uitdaging <strong>is</strong> volgens Jacques Tichelaar dat Noord-<br />
Nederland nóg <strong>beter</strong> met één mond moet leren praten. ‘En niet<br />
alleen praten of een eensluidend standpunt innemen, maar ook<br />
doen wat we zeggen. Bereid zijn om met elkaar <strong>mooi</strong>e dingen<br />
te doen. We moeten duidelijk zijn en niet met meel in de mond<br />
praten. En dus kiezen: we pakken alleen samen op wat we samen op<br />
willen pakken en laten al het andere door de provincies apart doen.<br />
Daarbij moeten we in Brussel en Den Haag gelijk op lopen. Je komt<br />
alleen in Brussel via Den Haag.’<br />
De calimeromentaliteit ombuigen<br />
Provinciaal denken maakt plaats voor ketendenken. Of het ooit<br />
komt tot een Noordelijk landsdeel, zoals VNO-NCW wil, <strong>is</strong> voor<br />
Jacques Tichelaar niet zo relevant: ‘Het gaat niet om een grenspaaltje<br />
bij Marum, niet om de structuur, maar om de inhoud. Er <strong>is</strong> zo<br />
veel samen te doen. We moeten het bedenken, thu<strong>is</strong> overleggen en<br />
vervolgens gewoon doen. Ik ben benieuwd tot waar de polsstok van<br />
de samenwerking springt. Als het aan mij ligt, heel ver. Ik zal er alles<br />
aan doen om de calimeromentaliteit om te buigen. Er moet eens een<br />
échte doorbraak plaatsvinden. Er gebeurt hier zo veel moo<strong>is</strong>, alleen<br />
vergeten we het te vertellen.’<br />
14 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 15<br />
www.snn.eu<br />
Max van den Berg |<br />
het<br />
MkB heeft recht op<br />
een faciliterende<br />
overheid
Watter<br />
Goedkoop en hygiën<strong>is</strong>ch reinigen zonder chemicaliën:<br />
wAtter in<br />
eMMen claiMt<br />
reVolUtie in<br />
desinfectieland<br />
Alfred Koop |<br />
Arjan Koop |<br />
Tekst André Staas | Beeld Simon van der Woude<br />
‘een revolutie die vergelijkbaar <strong>is</strong> met de introductie van penicilline.’ zo omschrijven de oprichters<br />
van watter hun methode voor duurzame desinfectie: niet op bas<strong>is</strong> van formaline of chloor, maar<br />
gewoon met water, elektriciteit en zout. wordt in emmen geschieden<strong>is</strong> geschreven?<br />
Arjan en Alfred Koop doen hun gedurfde<br />
claim in een tijd waarin bacteriologen en<br />
virologen zich ernstig zorgen maken over<br />
de <strong>groeien</strong>de res<strong>is</strong>tentie van bacteriën en<br />
virussen tegen antibiotica. Maar Nontox,<br />
het desinfectiesysteem van Watter, maakt<br />
ook volgens TNO-rapporten waar wat de<br />
gebroeders Koop beweren: zonder giftige<br />
chemicaliën zorgt het product voor schone,<br />
hygiën<strong>is</strong>che omstandigheden, goedkoop en<br />
milieuvriendelijk.<br />
oude russ<strong>is</strong>che<br />
ruimtevaarttechniek<br />
De methode <strong>is</strong> eigenlijk simpel: een bestaande<br />
desinfecteringstechniek uit de Sovjet-<br />
Russ<strong>is</strong>che ruimtevaart werd verfijnd op bas<strong>is</strong><br />
van hedendaagse inzichten en mogelijkheden.<br />
Met als resultaat een apparaat dat via<br />
een elektrochem<strong>is</strong>ch proces een desinfectiemiddel<br />
produceert met behulp van slechts<br />
water, elektriciteit en zout.<br />
Het begon bijna tien jaar geleden, toen de<br />
31 jaar oude tweelingbroers Alfred en Arjan<br />
hun HEAO-studie aan Stenden hogeschool<br />
in Emmen afrondden. Arjan deed log<strong>is</strong>tiek<br />
en economie, Alfred marketing en internationaal<br />
management. Na Emmen kwamen<br />
de paden van beide broers samen in Tallinn,<br />
Estland. Daar had Alfred zijn afstudeerscriptie<br />
bij Unilever afgerond. Arjan kwam met<br />
de boot over vanuit Finland, waar hij na zijn<br />
studie met zijn vriendin was neergestreken.<br />
simpel <strong>is</strong> goed. te simpel niet<br />
De gebroeders Koop kwamen in Tallinn terecht<br />
bij een bedrijf dat machines produceerde<br />
voor het opwekken van gedesinfecteerd<br />
water. De technologie was gebaseerd op een<br />
reactor waarin water en zout elektr<strong>is</strong>ch worden<br />
geactiveerd. ‘Dat waren echte Sovjetmachines’,<br />
aldus Alfred. ‘Degelijke dingen,<br />
gebaseerd op een uitstekende technologie,<br />
maar lomp en zeer beperkt in mogelijkheden.<br />
Wij zagen er brood in om het apparaat<br />
te innoveren en te vermarkten. We schreven<br />
water,<br />
zout en<br />
stroom. Meer<br />
<strong>is</strong> niet nodig<br />
om schoon<br />
te maken<br />
een plan, maar de andere aandeelhouders<br />
vonden het maar niks. Die gingen ervan uit<br />
dat de vraag vanzelf wel zou komen en wilde<br />
er niet al te veel poespas omheen.’<br />
Alfred en Arjan besloten om uit het bedrijf<br />
te stappen en in eigen land hun ideeën<br />
verder uit te werken. ‘We waren onder de<br />
indruk van de Russ<strong>is</strong>che insteek van “hou het<br />
simpel”, maar dat apparaat daar was ons toch<br />
iets té simpel, omdat het alleen maar water<br />
en zout kon mengen’, vertelt Alfred. ‘Wij<br />
wilden er meer mee doen en hebben toen<br />
onze ziel en zaligheid gelegd in de ontwikkeling<br />
van een geavanceerde reactor, met dose-<br />
ringsmotortjes en sensoren, noem maar op.<br />
We wilden per se een TNO-getest product<br />
hebben met CE-goedkeuring. En hebben<br />
hierop een wereldwijd patent aangevraagd.’<br />
en de sub<strong>is</strong>idies kwamen<br />
De banken durfden er niet in te investeren,<br />
maar bij het Innovatie Actieprogramma<br />
Drenthe was het meteen raak: er kwamen<br />
twee subsidies van in totaal 200.000 euro,<br />
op bas<strong>is</strong> van ‘slechts’ het plan. Het was dan<br />
ook een goed doortimmerd plan, met support<br />
van TNO. Van de gemeente Emmen<br />
kwam 40.000 euro subsidie; de Noordelijke<br />
Innovatie Ondersteuningsfaciliteit (NIOF)<br />
was goed voor nog eens 20.000 euro.<br />
Arjan: ‘Ook al ons eigen geld stopten we in<br />
het project. We leefden heel karig, maar geloofden<br />
in waar we mee bezig waren.’<br />
Watter werd in 2008 opgericht en produceerde<br />
in 2010 de eerste machines: een serie<br />
van 75 stuks, die hun weg hebben gevonden<br />
naar China, India en naar enkele Nederlandse<br />
afnemers in de agrar<strong>is</strong>che en med<strong>is</strong>che<br />
sector. Een tweede serie van 45 machines<br />
staat op stapel.<br />
Van Q-koorts tot MrsA<br />
Met deze machines produceert een afnemer<br />
zelf op simpele wijze het milieuvriendelijke<br />
desinfectiemiddel Nontox. Dit kan overal<br />
worden gebruikt waar bacteriën en virussen<br />
niet welkom zijn. Bijvoorbeeld in de agrar<strong>is</strong>che<br />
sector. ‘Met Nontox neemt de bron van<br />
besmetting drast<strong>is</strong>ch af’, stelt Arjan. ‘Boeren<br />
kunnen hun stallen schoonspuiten, Nontox<br />
in het drinkwater van de dieren doen of het<br />
vernevelen in ruimten om kru<strong>is</strong>besmetting<br />
16 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 17<br />
watter
watter<br />
watter <strong>is</strong><br />
winnaar van<br />
de shell<br />
Young<br />
business<br />
Award 2009<br />
18 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
tussen dieren te voorkomen. Of het nu gaat<br />
om mond- en klauwzeer, Q-koorts, varkenspest<br />
of vogelgriep, Nontox helpt preventief.’<br />
Het product <strong>is</strong> ook geschikt voor de<br />
gezondheidszorg en de horeca, omdat<br />
het succesvol <strong>is</strong> getest op de veroorzakers<br />
van bacteriële ziektes (cholera, diarree,<br />
legionella, salmonella, tuberculose) en op<br />
diverse virale ziektes, zoals buikgriep, griep,<br />
hepatit<strong>is</strong> en polio. Nontox kan worden gebruikt<br />
in ruimten en op oppervlakten, maar<br />
ook bij het schoonmaken van groente en<br />
fruit en voor het reinigen van handen en<br />
med<strong>is</strong>che instrumenten.<br />
de bank<br />
durfde niet<br />
mee te doen,<br />
de overheid<br />
wel<br />
De overheid gelooft in watter<br />
Preventief schoner werken, minder antibiotica,<br />
daar staat Watter voor. De overheid<br />
gelooft in het idee: het systeem<br />
staat op de Milieulijst 2011 en dat betekent<br />
dat gebruikers f<strong>is</strong>cale korting krijgen<br />
bij aanschaf van een Wattersysteem.<br />
Alfred droomt ervan dat het Watterlogo<br />
wereldwijd als pictogram voor schoon en<br />
hygiën<strong>is</strong>ch wordt ingezet. Arjan zoekt<br />
partners met wie hij zijn revolutionaire<br />
machines aan de man kan brengen in de<br />
verschillende toepassingsgebieden.<br />
Al met al lijkt Watter een schoolvoorbeeld te<br />
zijn van inventief en innovatief ondernemerschap,<br />
dat naadloos past in de econom<strong>is</strong>che<br />
speerpuntenstrategie van Noord-Nederland,<br />
waar watertechnologie deel van uitmaakt.<br />
www.watter.nl<br />
Het Wattersysteem <strong>is</strong> gebaseerd op het principe van anod<strong>is</strong>che oxidatie of electrodiafragmalyse, dat <strong>is</strong> ontwikkeld in het Sovjet ruimtevaartprogramma.<br />
Anod<strong>is</strong>che oxidatie <strong>is</strong> een effectieve techniek om van twee simpele ingrediënten, water en zout, een krachtig desinfecterend<br />
middel te maken dat biolog<strong>is</strong>ch afbreekbaar <strong>is</strong> en minstens zo effectief <strong>is</strong> als bijvoorbeeld bleekmiddel.<br />
Het duurzame desinfectiemiddel geproduceerd met het Wattersysteem <strong>is</strong> getest door TNO en het RIVM. Bij alle testen die zijn uitgevoerd<br />
zijn de internationale EN protocollen gehanteerd. De conclusie <strong>is</strong> dat Watter toegepast kan worden voor de desinfectie van groente<br />
en fruit, handen, med<strong>is</strong>che instrumenten, ruimtes, oppervlakte en water.<br />
Business Class tegen Economy prijzen<br />
OVERNACHTEN VERGADEREN ONTSPANNEN GENIETEN CONTACT<br />
Als u op zoek bent naar een locatie in een inspirerende omgeving, met een uitstekende bereikbaarheid en<br />
persoonlijke service voor een scherpe prijs, dan bent u bij Fletcher Hotels aan het ju<strong>is</strong>te adres! Al onze 47<br />
drie- en viersterren hotels zijn gelegen in een natuurlijke en inspirerende omgeving, zodat uw bijeenkomst<br />
verzekerd <strong>is</strong> van succes. Gastvrijheid en persoonlijke service staan bij bij ons hoog in in het vaandel vaandel en<br />
ontzorgen <strong>is</strong> ons motto! motto! Bij Fletcher heeft u één contactpersoon, één één prijs en één goede goede deal.<br />
De zakelijke voordelen voor u op een rij:<br />
• 47 uniek gelegen hotels<br />
• Voortreffelijke keuken<br />
• Exclusief af te huren voor uw gezelschap<br />
• Grat<strong>is</strong> parkeergelegenheid<br />
• Geschikt voor grote en kleine groepen<br />
1<br />
4<br />
• Moderne vergaderfaciliteiten<br />
• Op maat gemaakte bijeenkomsten<br />
• Outdoor- en teambuildingactiviteiten<br />
• Grat<strong>is</strong> WIFI<br />
2<br />
Ben Helle, uw Accountmanager<br />
Bel of mail mij voor een afspraak<br />
bhelle@fl etcher.nl<br />
06 - 290 827 19<br />
Hollum • Ameland • www.hotelamelanderkaap.nl Roden • Drenthe • www.hotellangewold.nl Paterswolde • Groningen • www.familiehotelpaterswolde.nl<br />
5<br />
Exloo • Drenthe • www.hoteldehunzebergen.nl Zeegse • Drenthe • www.hoteldezeegserduinen.nl Leeuwarden • Friesland • www.hotelstadhouderlijkhof.nl<br />
Meer informatie? Bel: +31(0)347-750495 of mail naar zakelijk@fl etcher.nl<br />
WWW.FLETCHER.NL/ZAKELIJK<br />
3<br />
6<br />
06<br />
01<br />
02 03<br />
04<br />
05<br />
POPULAIRSTE HOTELKETEN<br />
FLETCHER H O T E L S
kunst mag<br />
mensen<br />
niet<br />
onverschillig<br />
laten<br />
de GM-ColleCtor: Uniek in MuseuMland<br />
Kees van Tw<strong>is</strong>t |<br />
Bezoekers van het Groninger Museum kunnen sinds kort hun eigen digitale catalogus aanleggen. Met een sleutelhanger wijzen ze hun favoriete<br />
werken aan, die vervolgens op hun persoonlijke website komen te staan, aangevuld met achtergrondinformatie. De unieke dienst heeft het<br />
museum zelf ontwikkeld in samenwerking met IJsfontein uit Amsterdam.<br />
Hoofd Educatie en Publieksinformatie Steven Kolsteren: ‘Bij de verbouwing hebben we een nieuw informatiecentrum opgezet. We wilden<br />
onze gasten iets nieuws bieden en de collecties nóg toegankelijker maken. Zo kwamen we op de GM-Collector: ingewikkeld onder de motorkap,<br />
maar simpel voor de bezoeker Gewoon even scannen, e-mailadres achter laten en klaar <strong>is</strong> Kees.’<br />
De digitale catalogus op de website <strong>is</strong> geen vervanger van de gedrukte catalogus, wel een aanvulling erop. ‘Het <strong>is</strong> de bedoeling dat de bezoekers<br />
op een gemakkelijke wijze kunnen nagenieten en hun omgeving attent kunnen maken op wat voor moo<strong>is</strong> ze hebben gezien. Daarnaast dat het<br />
ze prikkelt om nog een keer terug te komen. We bieden steeds nieuwe tentoonstellingen en steeds nieuwe informatie aan.’<br />
Groninger Museum werkt graag samen met bedrijfsleven:<br />
‘onDerneMers<br />
willen<br />
net als<br />
kunstenaars<br />
VerwArren<br />
en VerrAssen’<br />
Tekst André Staas | Beeld Henk Marks<br />
kees van tw<strong>is</strong>t, de flamboyante directeur van het Groninger Museum staat nu negen jaar aan het roer<br />
van een van Groningens markantste piketpalen, een uitstapje van een jaar in new York daargelaten.<br />
en hij blijft verrassen. Met de stichting fonds kunst & economie, zijn inbreng in het Groninger forum<br />
en een wereldprimeur: de GM-Collector.<br />
kees van tw<strong>is</strong>t<br />
Trots toont Kees van Tw<strong>is</strong>t zijn nieuwste speeltje, de GM-Collector:<br />
een chip, waarop je je persoonlijke digitale catalogus samenstelt met<br />
afbeeldingen van en informatie over je favoriete werken. ‘We zijn wereldwijd<br />
het eerste museum met deze service. Van de ruim honderdduizend<br />
bezoekers, die we sinds de heropening in december mochten<br />
verwelkomen, heeft bijna de helft er gebruik van gemaakt. Een<br />
min<strong>is</strong>ter van de Verenigde Arab<strong>is</strong>che Emiraten had zelfs meer oog<br />
voor de chip dan voor de kunst.’<br />
20 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 21
kees van tw<strong>is</strong>t kees van tw<strong>is</strong>t<br />
Verbouwing doet personeel goed<br />
Toen Kees van Tw<strong>is</strong>t in 2009 weer op zijn Groningse nest terugkwam,<br />
zag hij hoe sleets het museum was geworden. ‘De glans en<br />
de kleur waren verdwenen. Het museum was uitgewoond. Eigenlijk<br />
heel log<strong>is</strong>ch voor een gebouw dat ooit was ontworpen voor ruim<br />
honderdduizend bezoekers per jaar, maar in werkelijkheid het dubbele<br />
aantal over de vloer krijgt. Vorig jaar zijn we meteen na Pasen<br />
begonnen met een ingrijpende verbouwing. Alles ziet er weer piekfijn<br />
uit. We hebben nieuwe toiletten, een nieuw informatiecentrum<br />
en ruime mogelijkheden voor ontvangsten en seminars. Ik merk het<br />
effect op het personeel. De passieve baliemedewerker <strong>is</strong> een proactieve<br />
steward geworden; de uiterlijke verandering heeft onze mensen<br />
innerlijk veranderd.’<br />
relatief lage subsidiebehoefte<br />
Het museum kan zo weer een paar jaar vooruit. Eigenlijk wil Kees<br />
van Tw<strong>is</strong>t het binnenpiazza nog overkappen, maar hij vindt het niet<br />
verantwoord om nu nog meer te investeren. ‘Dat zou de exploitatie<br />
te zeer onder druk zetten; ik besteed mijn geld liever aan de kunst<br />
zelf. Daarbij komt dat als iedereen de broekriem moet aanhalen, wij<br />
ook niet op al te grote voet willen leven. Het <strong>is</strong> al een hele toer om<br />
de programmering kwalitatief op niveau en betaalbaar te houden.<br />
We beseffen dat we niet zonder subsidie kunnen, al moet worden<br />
opgemerkt dat het Groninger Museum voor 45 procent op eigen<br />
geld draait, waar de meeste musea niet verder komen dan 15, hooguit<br />
20 procent.’<br />
N.B. Inmiddels <strong>is</strong> bekend geworden dat de revital<strong>is</strong>atie met hoge kosten<br />
gepaard <strong>is</strong> gegaan en het museum acuut 1,1 miljoen gulden tekortkomt.<br />
Van Tw<strong>is</strong>t hoopt dit probleem in overleg met de gemeente en de provincie<br />
op te kunnen lossen.<br />
bij elke<br />
tentoonstelling<br />
neem ik een<br />
standpunt<br />
in<br />
Als een circusdirecteur<br />
Kees van Tw<strong>is</strong>t kwam na zijn studie geschieden<strong>is</strong> terecht in de journal<strong>is</strong>tiek.<br />
‘Ik ben begonnen bij Ikon. Daar maakte ik documentaires,<br />
bijvoorbeeld De andere wereld van zondagmorgen. Ook heb ik<br />
de actie Een voor Afrika gedaan.’ Na Ikon verhu<strong>is</strong>de Van Tw<strong>is</strong>t naar<br />
NOS en Vara, waar hij werkte voor Achter het nieuws en het radioprogramma<br />
Tw<strong>is</strong>tgesprekken. Ook was hij verantwoordelijk voor<br />
Vara Matinee en verschillende kinderprogramma’s. De liefde voor de<br />
kunst ontstond toen hij samen met Henk van Os het programma<br />
Beeldenstorm maakte. ‘Dat klikte en ik begon de kunst te waarderen<br />
als middel om mensen tot nadenken te zetten. Henk en ik gingen<br />
naar de Avro, waar we volop de ruimte kregen. Een fantast<strong>is</strong>che<br />
tijd. We verfilmden boeken van Annie M.G. Schmidt en gaven het<br />
Concertgebouworkest een podium op de zondagochtend.’ Na negen<br />
jaar vroeg de gemeente Groningen of Kees van Tw<strong>is</strong>t het Groninger<br />
Museum bij de hand wilde nemen. Een hele stap? ‘Het onderscheid<br />
<strong>is</strong> kleiner dan je denkt. Want of je nu een programma maakt of een<br />
tentoonstelling organ<strong>is</strong>eert, het draait in beide gevallen om de vraag:<br />
waarom en voor wie doe je het? Ik zie mezelf als een circusdirecteur<br />
die voor de mensen om zich heen de voorwaarden schept om hun<br />
dingen te doen. Meer <strong>is</strong> het niet.’<br />
De essentie van kunst<br />
‘Een tentoonstelling moet mensen beroeren, hen in staat stellen zich<br />
een mening te vormen’, aldus de directeur. ‘Kunst mag mensen niet<br />
onverschillig laten. Bij een tentoonstelling neem ik altijd een standpunt<br />
in. De werken zelf, de manier waarop je ze tentoonstelt, de<br />
volgorde, de teksten erbij: in het hele verhaal zit een stellingname,<br />
die het voor de bezoeker spannend maakt en hem meeneemt en<br />
dwingt een mening te vormen.’ Kees van Tw<strong>is</strong>t ziet in de recente<br />
bezuinigingen op kunst meer dan geldbesparing alleen: ‘Bezuinigen,<br />
daar <strong>is</strong> niets m<strong>is</strong> mee. Maar ik zie een bijltjesdag, ik proef rancune. Er<br />
wordt afgerekend, wraak genomen. En alleen maar omdat de kunst<br />
schijnbare zekerheden op losse schroeven zet. Dat maakt bepaalde<br />
mensen bang en nerveus. Heel eng.’ Hij betreurt het dat kunst niet<br />
op waarde wordt geschat. ‘Kunst en cultuur maken mensen mondig<br />
en nieuwsgierig naar andere culturen en verre horizonten. Dat <strong>is</strong><br />
nodig om vooruit te komen als samenleving’.<br />
Grootse perspectieven<br />
Ook in zijn New Yorkse jaar heeft Kees van Tw<strong>is</strong>t die erkenning<br />
gem<strong>is</strong>t. ‘Ik werd drie jaar geleden naar New York gehaald om ambassaderaad<br />
te worden voor culturele aangelegenheden. Dat leek me<br />
wel wat, een echte wereldbaan in een wereldstad, met op de achtergrond<br />
de bijzondere band tussen Holland en Amerika. Ik wilde een<br />
onafhankelijk cultureel centrum opzetten, een Holland House. Net<br />
als in Parijs het Institut Néerlanda<strong>is</strong> heeft, Jakarta het Erasmushu<strong>is</strong><br />
en Brussel het Hu<strong>is</strong> deBuren. Op die manier zou ons land zich een<br />
volwaardige politieke en econom<strong>is</strong>che positie kunnen verwerven,<br />
een volwaardige speler in het wereldgebeuren kunnen zijn.’<br />
Het viel allemaal tegen. Geplet tussen de min<strong>is</strong>teries van Buitenlandse<br />
Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen vroeg Kees<br />
van Tw<strong>is</strong>t zich af: <strong>is</strong> internationaal cultuurbeleid nu de culturele invulling<br />
van buitenlands beleid of de internationale dimensie van<br />
nationaal cultuurbeleid? Na een jaar pakte hij de draad weer op in<br />
het Groninger Museum.<br />
newseum<br />
Volgens Kees van Tw<strong>is</strong>t hebben ondernemers meer oog voor de<br />
vergezichten die kunst en cultuur onze samenleving bieden, dan<br />
politici. ‘Bedrijven komen graag naar ons museum voor brainstormsessies.<br />
Verwarren, verrassen, dat spreekt ondernemers aan. Ze<br />
willen immers hun concurrenten ook verwarren en verrassen.’ Grote<br />
wij draaien<br />
voor 45 procent<br />
op<br />
eigen<br />
middelen<br />
Groningse tentoonstellingen zijn alleen mogelijk dankzij gulle gevers.<br />
Om het jaar geeft Gasunie/Gasterra een flinke som geld; het<br />
andere jaar wordt ingevuld door de stichting Fonds Kunst & Economie,<br />
die het Groninger Museum samen met VNO-NCW Noord<br />
heeft opgezet. Deze stichting draait op sponsoring door bedrijven.<br />
Recente tentoonstellingen die met behulp van het Fonds Kunst<br />
& Economie mogelijk zijn gemaakt, waren De magie van Finland<br />
(94.000 bezoekers) en Bernhard Willhelm en Jutta Kraus in (75.000<br />
bezoekers). Het Groninger Museum <strong>is</strong> een publiekstrekker van<br />
formaat, die de stedelijke en de regionale economie flink stimuleert.<br />
Met de bouw van het Groninger Forum krijgt het culturele klimaat<br />
een nieuwe impuls. Kees van Tw<strong>is</strong>t <strong>is</strong> bestuurslid: ‘Het Forum wordt<br />
een hu<strong>is</strong> van verhalen over actualiteit, geschieden<strong>is</strong> en toekomst.<br />
Een hu<strong>is</strong> waar burgers en ondernemers elkaar ontmoeten. De programmering<br />
richt zich op beeld en beeldcultuur, gedrukte en digitale<br />
informatie, stadsgesprekken, debatten, tentoonstellingen en<br />
presentaties. Ik zie ook mogelijkheden voor een Newseum, naar het<br />
voorbeeld in New York waar w<strong>is</strong>selende tentoonstellingen worden<br />
georgan<strong>is</strong>eerd over actuele thema’s in de nieuwssfeer.’<br />
En zo wil de directeur blijven vernieuwen en verrassen met nieuwe<br />
ideeën en initiatieven. Met als doel het versterken van het culturele<br />
klimaat, waarin ook ondernemers goed gedijen.<br />
www.groningermuseum.nl<br />
Het Fonds Kunst & Economie <strong>is</strong> in de loop van de tijd door meerdere deelnemers gevuld, waaronder het Samenwerkingsverband<br />
Noord-Nederland, de provincie en de gemeente Groningen en verschillende bedrijven. De sponsors krijgen goldcards waarmee tijdens<br />
openingsuren toegang tot het museum <strong>is</strong> gegarandeerd. Er zijn grat<strong>is</strong> rondleidingen voor groepen, uitnodigingen voor de openingen en de<br />
mogelijkheid om grat<strong>is</strong> voor een dagdeel gebruik te maken van een ruimte in het museum. Jaarlijks worden de sponsors uitgenodigd deel<br />
te nemen aan een netwerkdiner en een culturele zakenre<strong>is</strong>.<br />
22 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 23
‘s amuse<br />
ineke de Boer bouwt haar eigen horecaconcern<br />
‘we gaan niet Mee<br />
in de prijsoorlog:<br />
we zijn lieVer<br />
De Beste’<br />
Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks<br />
‘ik wil mijn gasten altijd een hu<strong>is</strong>kamergevoel geven, of ze nu aanzitten aan een diner voor<br />
tweeduizend man in de eemshaven of gewoon de daghap komen eten in De sleutel.’ Aldus<br />
ineke de Boer, gepokt en gemazeld in het Van der Valk-concern, maar inmiddels een van de meest<br />
aansprekende zelfstandige horecaondernemers van het noorden.<br />
Tammo van der Molen |<br />
Op dertienjarige leeftijd staarde ze vanaf haar schoolbankje op het<br />
Heerenveense gymnasium vaak uit het raam, naar het tegenovergelegen<br />
Postiljon Hotel. Ineke de Boer w<strong>is</strong>t toen al dat ze de horeca in<br />
wilde. Dat ze zou trouwen met een Van der Valk-telg en ruim een<br />
kwart eeuw deel zou uitmaken van een heus horecaimperium kon<br />
ze toen nog niet bedenken.<br />
Haar leven als een Van der Valk <strong>is</strong> nu verleden tijd. Met alle kenn<strong>is</strong><br />
en ervaring die ze in die jaren heeft opgedaan, bouwt ze vanaf 2000<br />
aan haar eigen horecaconcern, dat inmiddels bestaat uit cateringbedrijf<br />
s’Amuse, de stadskroeg De Sleutel, de catering van de monumentale<br />
Hanze Sociëteit en de uitbating van de prachtig gelegen<br />
BuitenSociëteit Paterswoldsemeer.<br />
24 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 25<br />
‘s amuse
Pancetta met bloedworstmousse<br />
Het hoeven toch niet altijd maar gevulde eieren en bitterballen te<br />
zijn? Met die gedachte nam Ineke de Boer elf jaar geleden het cateringbedrijf<br />
s’Amuse over, het hart van haar onderneming. Met haar<br />
kleine team van eigenwijze koks maakt ze naam als cateraar voor<br />
klanten die weleens wat anders willen. ‘We bieden de zakelijke en<br />
particuliere markt een pakket dat bepaald niet doorsnee <strong>is</strong>. Zo zat<br />
ik vanochtend met de koks te brainstormen over de receptie van<br />
een architect die om Groningse hapjes heeft gevraagd. Een van onze<br />
koks <strong>is</strong> echt een culinair brein en bedacht een rouleau van pancetta<br />
met bloedworstmousse. Heel bijzonder, echt Gronings en lekker.’<br />
eten wat de pot schaft<br />
Bij een eigenzinnige cateraar past een bijzondere locatie. ‘We caterden<br />
al regelmatig voor De Sleutel, dus toen ik hoorde dat de eigenaar<br />
het café wilde verkopen, ben ik het gesprek aangegaan. Sinds<br />
2007 <strong>is</strong> het ons bedrijf en twee jaar later werden we ook eigenaar van<br />
het pand. Dat beschouw ik nog altijd als een cadeautje. We hebben<br />
nu twee keukens van waaruit we kunnen werken en deze locatie <strong>is</strong><br />
in feite onze hu<strong>is</strong>kamer geworden. Dat had wel wat voeten in aarde:<br />
zowel wat betreft de inrichting als de reactie van de vaste gasten.’ Ze<br />
maakte er weer een levendige kroeg van, richtte boven een kookstudio<br />
in en heeft twee prachtige zalen gecreëerd. In het café serveert ze<br />
dagelijks een bijzondere daghap. ‘Voor een tientje eet je wat de pot<br />
schaft. Geen standaard eetcafé-hap maar een no-nonsense maaltijd<br />
die iets eigens en puurs heeft. Elke week stemmen we de gerechten<br />
af op het weer en het seizoen. We willen niet een van de velen zijn.’<br />
Mensen die iets met bootjes hebben<br />
Dat geldt ook voor de BuitenSociëteit Paterswoldsemeer aan het<br />
Paterswoldse Meer. Twee jaar geleden greep ze met beide handen<br />
de kans aan om de eerste etage te pachten. ‘Die etage <strong>is</strong> zeven jaar<br />
geleden prachtig verbouwd en weer in de oude glorie hersteld. En<br />
de locatie aan het meer <strong>is</strong> natuurlijk uniek. Oorspronkelijk was dit<br />
de sociëteit van de notabelen van de provincie. Het <strong>is</strong> een officiële<br />
trouwlocatie en wij exploiteren de ruimte als locatie voor partijen,<br />
bruiloften en diners. Ook worden hier regelmatig brainstormsessies,<br />
borrels en recepties georgan<strong>is</strong>eerd. Vooral mensen die iets met bootjes<br />
hebben vinden het hier geweldig. Als we het terras overkappen <strong>is</strong><br />
er ruimte voor in ieder geval driehonderd personen.’<br />
Picknicken op het eiland<br />
De locatie <strong>is</strong> met name geliefd in de lente en de zomer, wanneer veel<br />
groepen het meer weten te vinden. Ineke: ‘Er <strong>is</strong> hier zoveel mogelijk.<br />
Laatst hadden we een groep die de hele dag aan het brainstormen<br />
was. Tussen de middag gingen ze in een paar boten naar het eiland,<br />
waar wij een vrolijke picknicktafel hadden gedekt. ‘s Avonds volgden<br />
ze een kookworkshop in onze buitenkeuken.’<br />
26 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
Ineke de Boer |<br />
Ineke heeft grootse plannen met de locatie en <strong>is</strong> dan blij met de<br />
extra publiciteit die het honderdjarig bestaan van de VWDTP, de<br />
zeilvereniging op de begane grond, oplevert. ‘Het <strong>is</strong> alleen jammer<br />
dat hier in de winter zo weinig gebeurt. Dit <strong>is</strong> bijvoorbeeld een heel<br />
geschikte plek voor kleinschalige bedrijfsevenementen en beurzen,<br />
zoals een kerstfair of een trouwbeurs. Ik ga de komende tijd kijken<br />
of ik meer van dat soort boekingen kan regelen voor de stille winterperiode.’<br />
Consequent blijven<br />
Het horecabestaan bevalt haar nog steeds prima en ondanks de cr<strong>is</strong><strong>is</strong><br />
gaat het haar bedrijf goed. ‘Er zijn de laatste vijf jaar veel cateraars<br />
bijgekomen, kleinschalige bedrijven en koks die zich als zzp’er verhuren.<br />
De afgelopen tijd werden we verschrikkelijk op prijs afgerekend.<br />
Daarin zijn we niet meegegaan. Je kunt het niet maken om<br />
voor een<br />
tientje eten wat de<br />
pot schaft<br />
op maandag een tientje te rekenen voor hapjes en de week erop het<br />
dubbele. We hebben ons consequent vastgehouden aan onze eigen<br />
lijn, prijsstelling en kwaliteit. En het <strong>mooi</strong>e <strong>is</strong> dat we daar dus geen<br />
last van hebben gehad. Integendeel, we hebben in 2010 ju<strong>is</strong>t een<br />
enorme groei meegemaakt.’ Mensen houden van kwaliteit, merkt<br />
ze dagelijks. ‘Onze gasten houden van lekker eten en weten er ook<br />
steeds meer vanaf. Ze proeven echt. Dat vind ik <strong>mooi</strong>.’<br />
Het moo<strong>is</strong>te en het beste<br />
Ze kan niet voorspellen of ze haar onderneming zal uitbreiden met<br />
nog een locatie. ‘Ik heb geen specifieke plannen. Als locaties als de<br />
Buitensociëteit of de Sleutel op je pad komen, <strong>is</strong> dat te gek. Wij gaan<br />
voor het moo<strong>is</strong>te en het beste. Dat <strong>is</strong> altijd onze kracht geweest.’ Het<br />
moet klikken. Met een pand, maar ook met medewerkers, <strong>is</strong> Ineke’s<br />
ervaring. ‘Ik vind het belangrijk dat mensen zich ontwikkelen in het<br />
leven. Daaraan draag ik graag bij. De medewerkers met wie het echt<br />
klikt, werken hier dan ook al jaren. De sfeer <strong>is</strong> goed en dat merken<br />
onze gasten ook. Daarom vinden ze het prettig om bij ons te zijn.’<br />
www.samuse.nl<br />
It’s a family affair<br />
Handgebouwde klasse uit nederland<br />
De legendar<strong>is</strong>che Koga Kimera Track was goed voor Goud op de wielerbaan in Beijing. De unieke Kimera Technology leeft voort in de nieuwe<br />
generatie Koga racefietsen: met state-of-the-art frametechniek en een verrassende stijfheids-gewichtsverhouding, voor optimale controle en<br />
snelheid. De Kimera Road serie <strong>is</strong> verkrijgbaar in onze collectie 2011, of kan ‘custom built’ worden samengesteld via ‘Koga Signature’.<br />
PROFESSIONAL CYCLING TEAM<br />
www.koga.com | www.koga-signature.com
Jonge ondernemers<br />
een been op school en een been in de eigen zaak:<br />
de toekoMst<br />
VAn<br />
onderneMend<br />
neDerlAnD<br />
Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks en Gerrit Boer<br />
Briljante ideeën, grootse plannen. Vergroeid met laptop en smartphone, 24/7 online en actief met<br />
social media. Voortdurend sparrend met collega-ondernemers. Ambitieus op zoek naar nieuwe<br />
ideeën en kansen. energie te over, maar hoe breekt een ondernemer in de dop echt door?<br />
Ieder mens <strong>is</strong> ondernemend, <strong>is</strong> de overtuiging van Frans Donders<br />
(52), lector van het Kenn<strong>is</strong>centrum Ondernemerschap van de<br />
Hanzehogeschool Groningen. ‘Als dat niet zo was, zou je ‘s ochtends<br />
je bed niet uitkomen. Het <strong>is</strong> jammer als de ontwikkeling van dat<br />
ondernemerschap niet voldoende wordt gestimuleerd door het onderwijs.<br />
Gelukkig zijn er goede initiatieven te melden. Zo <strong>is</strong> een<br />
idee:<br />
shuttle met<br />
ledlampje, voor<br />
badminton in<br />
het donker<br />
28 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
aantal VO-scholen gestart met een Entreprenasium voor leerlingen<br />
met ondernemerstalent. Zelf zou ik graag zien, dat we op de<br />
Hanzehogeschool in alle opleidingen al in het eerste jaar beginnen<br />
met onder-nemerschap en ondernemend gedrag en niet pas in het<br />
derde jaar.’<br />
Cube050 doet wat het kan<br />
Frans <strong>is</strong> een voorstander van de mogelijkheid om studenten te laten<br />
studeren terwijl ze al een eigen bedrijf runnen, op een eigen locatie.<br />
‘Dat <strong>is</strong> nu nog niet goed geregeld en dat <strong>is</strong> zonde. Maar het onderwijs<br />
zit in een klem. We moeten mensen afleveren met een competentieprofiel<br />
op een bepaald niveau, zodat een goede professionele bas<strong>is</strong><br />
<strong>is</strong> gegarandeerd. Dat <strong>is</strong> best lastig te combineren met het runnen<br />
van een eigen onderneming.’ Voor jonge ondernemers die tijdens of<br />
na hun studie een onderneming willen <strong>starten</strong>, <strong>is</strong> er wel Cube050,<br />
de incubator van de RUG en de Hanzehogeschool. Cube050 biedt<br />
ondernemersfaciliteiten aan maximaal 25 ondernemingen: ze kunnen<br />
er twee tot drie jaar kantoorruimte huren, faciliteiten delen en<br />
Martine Blok |<br />
ondersteuning en begeleiding krijgen. Zo’n zestig jonge bedrijven<br />
hebben inmiddels van deze incubator en haar voorgangers gebruik<br />
gemaakt. Cube050 <strong>is</strong> een van de manieren waarop het Kenn<strong>is</strong>centrum<br />
werkt aan het stimuleren van ondernemerschap. Frans: ‘Wij<br />
werken samen met alle opleidingen binnen het Groninger Model<br />
voor Onderwijs en Ondernemerschap. Dit model streeft ernaar om<br />
ondernemerschap en ondernemend gedrag bij alle studenten te bevorderen.<br />
Cube050 maakt hiervan deel uit.’<br />
Hoe krijgt een idee econom<strong>is</strong>che waarde?<br />
Hij <strong>is</strong> opgetogen over de plannen van jonge ondernemers. ‘Die ideeën<br />
variëren van een ledlampje in een shuttle zodat je ‘s avonds door<br />
kunt badmintonnen op de camping, tot en met complete concepten<br />
hoe je havens kunt bouwen. Waar het aan schort <strong>is</strong> het omzetten<br />
van die ideeën in econom<strong>is</strong>che waarde. Daar zijn de Aziaten veel<br />
<strong>beter</strong> in. Wat je vaak ziet <strong>is</strong> dat de beste ideeën ontstaan op het snijvlak<br />
van d<strong>is</strong>ciplines en daar liggen voor Nederland echt prachtige<br />
kansen. Een ingenieur praat met een horecaman en samen komen<br />
ze tot een innovatieve toepassing. Om dergelijke ideeën te kunnen<br />
valor<strong>is</strong>eren, werken we met een groot aantal andere partijen samen<br />
in het Centrum voor Valor<strong>is</strong>atie en Ondernemerschap. Het gaat<br />
erom dat je goede ideeën scout en verder brengt.’<br />
we mogen nu nog fouten maken<br />
Een van de jonge ondernemers van Cube050 <strong>is</strong> Martine Blok (21).<br />
In haar eerste jaar was ze betrokken bij het op de markt brengen van<br />
de Boerendochterkalender, een product waarmee haar groep veel<br />
publiciteit kreeg. Inmiddels <strong>is</strong> ze vierdejaars student Small Business<br />
en Retail Management op de Hanzehogeschool en heeft ze vorig<br />
jaar haar bedrijf Social Media Hulp opgericht. Ze werkt samen<br />
Frans Donders |<br />
Jonge ondernemers<br />
Meiden spelen<br />
op safe: eerst<br />
afstuderen, dan<br />
pas ondernemen<br />
met drie andere jonge ondernemers. ‘Wij helpen MKB’ers bij het<br />
opbouwen en onderhouden van een sociaal online netwerk. Wij<br />
hebben de ervaring en kenn<strong>is</strong> van social media en daarmee kunnen<br />
we voor de ondernemers tijd en geld besparen door online ‘mondtot-mond-reclame’<br />
te organ<strong>is</strong>eren.’<br />
Het bedrijf <strong>is</strong> piepjong, maar loopt als een tierelier. Martine kan<br />
bijna niet wachten om fulltime aan de slag te gaan. ‘We zijn nog aan<br />
het aftasten wie voor welke rol het meest geschikt <strong>is</strong>. Nu mogen we<br />
daarin nog fouten maken.’ Eerst aan het werk in een bedrijf wil ze<br />
niet. ‘Dat heb ik gemerkt tijdens mijn stage. Ik wil echt 200 procent<br />
gaan voor een bedrijf en dat lukt het beste voor je eigen onderneming.’<br />
Ze vindt het jammer dat de incubator niet meer vrouwen<br />
telt. ‘Ik denk dat meiden meer voor safe gaan. Liever eerst afstuderen<br />
en dan pas ondernemen. Ik wil nu al knallen. Ondernemen <strong>is</strong><br />
doen, win-winsituaties creëren en daar heb ik de energie en ideeën<br />
voor. Van ondernemen word ik oprecht gelukkig.’<br />
www.hanze.nl<br />
www.cube050.nl<br />
www.socialmediahulp.nl<br />
BUSINESS BUSTERS NOORD | 29
Jonge ondernemers<br />
Niek Huizenga |<br />
YeAH brengt jonge honden samen<br />
beginnende<br />
onDerneMers:<br />
leert van<br />
elkander!<br />
een combinatie van een incubator en een flexibel kantoorcomplex. Dat wil YeAH real<strong>is</strong>eren in een<br />
voormalig bankgebouw aan de Groningse Herebinnensingel. Veel jonge ondernemers hebben geen<br />
behoefte aan een eigen kantoor, maar willen soms wel even ergens rustig hun laptop kunnen open-<br />
klappen. Helaas kunnen ze in Groningen nog niet terecht in flexibele concepten als seats2meat en<br />
spaces. Met dit pand speelt YeAH in op die behoefte.<br />
Koen Atema |<br />
het<br />
nieuwe werken<br />
heeft heel wat<br />
mensen<br />
bureauloos<br />
gemaakt<br />
YEAH staat voor Young Entrepreneurs Are Here en werd in 2005<br />
opgericht door Niek Huizenga (29). ‘Vrienden en studiegenoten<br />
van mij hadden net als ik een IT-bedrijf en wilden graag bij elkaar<br />
zitten met andere jonge ondernemers in een incubator. Die had je<br />
toen nog niet in Groningen en dus stapten we op de eigenaar van de<br />
Mediacentrale af met de vraag of we twee verdiepingen mochten<br />
huren. Zo <strong>is</strong> YEAH begonnen.’ Naast de incubator in de Media<br />
Centrale in Groningen, zijn er inmiddels ook incubators in Assen<br />
(sensortechnologie) en Emmen (IT). YEAH begeleidt de jonge<br />
ondernemers, werkt voor het onderwijs in Noord-Nederland,<br />
voert consultancy-klussen en onderzoeksopdrachten uit en werkt<br />
aan international<strong>is</strong>ering.<br />
All-inclusive concept<br />
Mede-eigenaar Koen Atema (25) somt op wat YEAH met het nieuwe<br />
project aan de Herebinnensingel voor ogen heeft: een netwerkcafé<br />
waar je kunt werken, koffie drinken en anderen ontmoeten, een<br />
smart workcenter met rustige werkplekken, vergaderruimtes, een<br />
bibliotheek, een ontvangstruimte en op de eerste verdieping kantoorruimtes<br />
voor ondernemers die daar wel behoefte aan hebben.<br />
‘We bieden een all-inclusive abonnement aan: je betaalt voor de<br />
periode dat je er zit niet voor de faciliteiten zoals vergaderruimtes,<br />
internet en koffie. Wil je extra faciliteiten, dan kan dat.’<br />
Niek zit zelf regelmatig in Seats2meet in Utrecht, maar wil het in<br />
Groningen net even anders doen. ‘We willen hier werken met een<br />
stamgastenconcept: een vaste kern jonge ondernemers die hier<br />
regelmatig komt. Die community bepaalt de sfeer waardoor anderen<br />
graag aanschuiven.’ Hij verwacht dat het concept niet alleen interessant<br />
<strong>is</strong> voor mobiele jonge ondernemers en zzp’ers, maar ook voor<br />
mede-werkers die geen eigen werkplek meer hebben bij hun baas.<br />
Niek: ‘Steeds meer bedrijven hebben het Nieuwe Werken ingevoerd<br />
en hebben medewerkers die zonder eigen werkplek door het hele<br />
land zwerven. Die kunnen hier dus ook terecht.’<br />
Jonge ondernemers<br />
Binnen vijf jaar 100 miljoen omzet<br />
Het netwerk van YEAH telt ruim duizend ambitieuze ondernemers,<br />
waarvan er zeventig daadwerkelijk gebruik hebben gemaakt van een<br />
van de incubators. Koen noemt bedrijven als Paylogic en Voys. Niek<br />
benadrukt het belang om te <strong>groeien</strong>. ‘Nederland <strong>is</strong> koploper wat<br />
betreft het aantal starters, maar loopt - op Japan na - achteraan als<br />
het gaat om het aantal <strong>groeien</strong>de bedrijven. En ju<strong>is</strong>t daar komt de<br />
echte productinnovatie en banengroei uit voort.’<br />
Binnenkort gaan Koen en Niek met een groep jonge ondernemers<br />
naar Sillicon Valley om daarvan te leren. Niek: ‘Nederlandse jonge<br />
ondernemers <strong>groeien</strong> organ<strong>is</strong>cher dan die in Sillicon Valley. Als je<br />
daar in een incubator zit, ga je ervan uit dat je binnen vijf jaar een<br />
omzet van 100 miljoen euro hebt. Nederlandse ondernemers vinden<br />
het lastiger om aan genoeg startkapitaal te komen voor productontwikkeling.<br />
Wij helpen bij het bijeensprokkelen van geld, onder<br />
andere door te verwijzen naar allerlei subsidietrajecten. Daarbij werken<br />
we ook samen met de Rabobank. Wat betreft de financiering<br />
van jonge, innovatieve ondernemers met potentie valt er in Nederland<br />
nog een wereld te winnen.’<br />
<strong>starten</strong><br />
lukt vaak wel,<br />
<strong>groeien</strong> <strong>is</strong><br />
moeilijker<br />
twitteren<br />
Sinds mei biedt YEAH online een Business Designer aan. Koen:<br />
‘Dat <strong>is</strong> een grat<strong>is</strong> applicatie waarmee je je eigen businessmodel kunt<br />
uitwerken. Alle vragen die ondernemers ons door de jaren heen hebben<br />
gesteld, zijn erin verwerkt.’<br />
Voor de lancering van deze applicatie maken ze vooral gebruik van<br />
de social media. Koen: ‘In feite <strong>is</strong> twitteren de nieuwe mond-totmondreclame<br />
geworden.’<br />
www.yeahincubator.nl<br />
30 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 31
Jonge ondernemers<br />
VVH bedacht de ‘Business Challenge’:<br />
een CoMPetitie<br />
voor jonge<br />
BeDrijVen Met<br />
Potentie<br />
starters zijn er in overvloed, maar welk jong bedrijf heeft echt de potentie om door te <strong>groeien</strong> en<br />
verdient een steuntje in de rug? De Vereeniging van Handelaren (VVH) bedacht een nieuwe<br />
competitie: de Business Challenge. in 2010 was Anome Projects uit noordlaren de eerste winnaar.<br />
in 2012 volgt de tweede editie.<br />
‘Anome Projects <strong>is</strong> een zeer terechte eerste winnaar. Een jong<br />
bedrijf, met een aansprekend verhaal en de potentie om heel groot te<br />
worden’, aldus VVH-voorzitter Sieger Dijkstra (42), in het dagelijks<br />
leven directeur-eigenaar van de Dijkstra Groep in Leek.<br />
De Vereeniging van Handelaren stamt uit 1847 en <strong>is</strong> opgericht door<br />
het Noordelijke bedrijfsleven. Sieger: ‘Je had toen nog geen VNO,<br />
NCW of NOM om gemeenschappelijke belangen te behartigen.’<br />
De VVH richt zich op drie onderwerpen om het Noordelijke ondernemersklimaat<br />
te bevorderen: ‘Naast de Business Challenge hebben<br />
we de Handelarenacademie en werken we samen met onderwijsinstellingen<br />
om techniek <strong>beter</strong> in te bedden in het onderwijs.’<br />
ontbijt met de min<strong>is</strong>ter<br />
Met de Challenge wil de VVH jonge bedrijven de kans geven zich<br />
te profileren bij de leden van het netwerk en daarbuiten. Sieger:<br />
‘Onze leden hebben contacten in alle branches en dat <strong>is</strong> voor starters<br />
zeer waardevol.’ In 2010 werden acht bedrijven uit de kweek-vijver<br />
van Flinc, het onlangs opgeheven startersproject van de NOM,<br />
wie feedback<br />
wil, moet zijn<br />
ideeën delen<br />
geselecteerd voor de Challenge. Ze mochten zich presenteren tijdens<br />
een korte pitch. ‘Verrassend hoeveel ze konden vertellen in die<br />
paar minuten.’ Drie deelnemers gingen door naar de finale: Anome<br />
Projects, Metsen en My Order: Electronic Purse. De finale op 23<br />
september werd gewonnen door Anome Projects. Namens zijn<br />
bedrijf woont ondernemer Lieuwe Boskma (54) nu twee jaar lang de<br />
VVH-bijeenkomsten bij, stellen de leden hun netwerk voor hem<br />
open en wordt het bedrijf begeleid door mentor Pieter Hofstra,<br />
voormalig Tweede Kamerlid voor de VVD. Sieger: ‘Dat begon goed:<br />
we hadden een ontbijtsessie met Melanie Schultz, min<strong>is</strong>ter van Infrastructuur<br />
en Milieu.’<br />
intrigerend product<br />
Anome Projects <strong>is</strong> in 2008 opgericht door Lieuwe Boskma, Joop<br />
Niezen en Alfred Boskma en produceert ground consolidators<br />
(GC’s), een uitvinding van Jos Hoebe. GC’s zijn hoekige stortelementen<br />
die door hun vorm heel gemakkelijk aan elkaar vasthaken<br />
en hun toepassing vinden in de grond-, weg- en waterbouw.<br />
Lieuwe: ‘Met onze GC’s kun je dijken versterken, oevers beschermen<br />
en riffen bouwen. De elementen vormen met elkaar een luchtige,<br />
sterke structuur - een soort mat - die je kunt opvullen met lucht,<br />
zand, asfalt of water. Uit testen van TNO, de TU Delft, een aantal<br />
ingenieursbureaus en aannemers blijkt dat het verhaal rond de GC’s<br />
techn<strong>is</strong>ch en financieel haalbaar <strong>is</strong>. We voeren nu pilotprojecten<br />
uit, zoals een proefvak op de Maasvlakte voor bescherming van een<br />
talud tegen erosie door golfslag en een proefterp in Nieuweschans<br />
voor versterking van een dijklichaam.’<br />
Composteerbare elementen<br />
Met de idee van biolog<strong>is</strong>ch degradeerbare GC’s voor natuurlijk oeverbescherming<br />
was Anome Projects final<strong>is</strong>t van “De Vernufteling<br />
2010” en won het bedrijf de VVH Challenge. Lieuwe: ‘Natuurlijke<br />
oevers zakken vaak in of worden weggespoeld voordat ze sterk genoeg<br />
zijn om zichzelf in stand te houden. Als je een oever versterkt<br />
met een mat van composteerbare GC’s krijgen de oeverplanten de<br />
tijd om beschermd te <strong>groeien</strong>. Op het moment dat de planten sterk<br />
genoeg zijn, <strong>is</strong> de GC-mat gecomposteerd.’<br />
op zoek naar partners<br />
Het netwerk van de VVH komt nu goed van pas, want Anome Projects<br />
heeft partners nodig om van de GC een echt succes te maken.<br />
Jonge ondernemers<br />
Lieuwe: ‘Het gaat om grote projecten waarvoor Europese aanbestedingsprocedures<br />
gelden. Dit soort trajecten zijn te groot voor een<br />
klein bedrijf. Het <strong>is</strong> dus <strong>mooi</strong> dat min<strong>is</strong>ter Schultz onze haken heeft<br />
meegenomen naar Den Haag. Verder zijn we in gesprek met bedrijven<br />
in de weg- en waterbouw en geven we zoveel mogelijk presentaties.<br />
Hier in het Noorden helpt de VVH via haar netwerk met<br />
het openen van deuren, bijvoorbeeld naar havenbedrijven en waterschappen.’<br />
Onderdeel van de prijs <strong>is</strong> de begeleiding van mentor Pieter<br />
Hofstra. Lieuwe: ‘Die begeleiding begon al tijdens de presentatie in<br />
de finaleronde: Pieter nam een paar keer het woord over om als coach<br />
de kracht van onze business case te bevestigen. Hofstra <strong>is</strong> iemand voor<br />
wie veel deuren opengaan en hij heeft goede contacten in de politiek<br />
en de weg- en waterbouw. Voor ons <strong>is</strong> dat heel waardevol.’<br />
liever een halve taart<br />
VVH-voorzitter Sieger Dijkstra benadrukt graag nog eens hoe<br />
belangrijk het <strong>is</strong> dat <strong>starten</strong>de ondernemers aansluiting zoeken bij<br />
bedrijven met ervaring. ‘Ze real<strong>is</strong>eren zich vaak onvoldoende wat<br />
er bij komt kijken om een goed bedrijf op te zetten. Er <strong>is</strong> hier in<br />
het Noorden zoveel kenn<strong>is</strong> en ervaring waar je gebruik van kunt<br />
maken. Maar dan moet je wel bereid zijn om de deur uit te gaan<br />
en die kenn<strong>is</strong> op te zoeken. Ondernemers hebben er soms moeite<br />
mee anderen te betrekken, maar als je je ideeën niet wilt delen, krijg<br />
je ook geen feedback. En dat <strong>is</strong> jammer, want <strong>beter</strong> een halve taart<br />
dan een <strong>mooi</strong> gebakje.’<br />
www.vvhgroningen.nl<br />
www.dijkstra-groep.nl<br />
www.anomeprojects.com<br />
32 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 33<br />
Sieger Dijkstra |<br />
Lieuwe Boskma |
De klant <strong>is</strong> koning<br />
Open Mind <strong>is</strong> een adviesbureau op het snijvlak van business, sales en marketing, gerund door ervaren ondernemer-marketeers. Wij<br />
ondersteunen bedrijven en ondernemers bij het versterken van hun commerciële organ<strong>is</strong>atie. Noem ons de loods naast de kapitein, de<br />
vertrouwenspersoon van de familie, de hofnar naast de koning (vergeet niet dat vaak de nar de enige adv<strong>is</strong>eur was die de waarheid mocht<br />
zeggen ...). Uw klant <strong>is</strong> het startpunt van ons werk. Wij baseren onze adviezen op zijn denkwijze, op wat hij belangrijk vindt en op de<br />
factoren die zijn loyaliteit bepalen. Objectieve kenn<strong>is</strong> over uw klant <strong>is</strong> snel en eenvoudig op te diepen met onze Open Mind KlantScan.<br />
Probeer het maar eens.<br />
Over de devaluatie van het koningschap<br />
De klant staat centraal. Oh ja?<br />
Hoe komt het dan dat grote banken hun vestigingen in kleine steden en dorpen<br />
sluiten? Dat telecomaanbieders hun serviceafdelingen verstoppen in een<br />
telefon<strong>is</strong>ch labyrint vol onmogelijke keuzemogelijkheden? Dat de gemiddelde<br />
zorginstelling je zorgeloos rustig een uur in de wachtkamer laat zitten? Dat<br />
je om een Amsterdams parkeerkaartje te kopen over heel veel geduld en<br />
ICT-kenn<strong>is</strong> moet beschikken?<br />
Is klantgerichtheid wellicht een relatief begrip? M<strong>is</strong>schien heb je het als<br />
organ<strong>is</strong>atie al heel goed gedaan als de klant ‘maar’ een kwartier dwaalt in het<br />
doolhof, omdat het bij de concurrent nog erger <strong>is</strong> ...<br />
Open Mind weigert zich neer te leggen bij de devaluatie van het koningschap.<br />
Wij zijn er ten diepste van overtuigd dat succesvol ondernemen nog immer zijn<br />
fundament heeft in begrip voor de klant, kenn<strong>is</strong> van de klant en communicatie<br />
met de klant.<br />
Wie wil meer weten over beproefde methodes om de klant terug op de troon<br />
te zetten (en een besl<strong>is</strong>sende voorsprong op de concurrentie te nemen) belt<br />
met Ed Behrens 06 53 17 66 70 of Loek Hogenhout 06 53 79 31 83 voor een<br />
vrijblijvend kenn<strong>is</strong>makingsgesprek.<br />
Open Mind, Veneslu<strong>is</strong> 20, 7991 TH Dwingeloo. T 0521 - 593 764<br />
info@methodeopenmind.nl www.methodeopenmind.nl
3tlogic<br />
3tGo legt organ<strong>is</strong>atiekarakter van bedrijven bloot<br />
wAAroM een dure<br />
ConsUltAnt<br />
betalen, als een sPel<br />
je kAn HelPen?<br />
Tekst Chr<strong>is</strong>tine Pietersen | Beeld Henk Marks<br />
Het ene kind gedijt wel bij de lesstructuur van een bepaalde leraar, het andere kind niet. Hetzelfde<br />
geldt voor werknemers en de bedrijfsstructuur waarin ze moeten werken. Maar de kenn<strong>is</strong> hierover <strong>is</strong><br />
gering. Gerard Dekker ontwikkelde een variant op het oude go-spel, om directies bewust te maken van<br />
het karakter van hun organ<strong>is</strong>atie.<br />
Gerard Dekker werkte als ergonomie- en organ<strong>is</strong>atieadv<strong>is</strong>eur - eerst<br />
bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij en daarna bij Shell - toen<br />
hij ontdekte bij zijn kinderen, dat hun behoefte aan structuur en<br />
sturing verschilde. Dekker: ‘Mijn jongste zoon Jeroen had in groep<br />
zes een enthousiaste leraar, die zijn lessen van a tot z uitstippelde<br />
en elk leeg uurtje vulde met extra biologielessen. De man was hobbybioloog<br />
en zat dicht tegen zijn pensioen. We merkten dat zijn<br />
lesmethode een averechts effect had op de motivatie en leerprestaties<br />
van Jeroen, terwijl onze oudste zoon Lex nooit een probleem<br />
had gehad met de werkwijze van deze leraar. Lex voegt zich makkelijk<br />
naar de structuur die geboden wordt. Voor Jeroen was het<br />
een opgave en het beperkte hem in zijn vrijheid en creativiteit.<br />
Gelukkig boden de leraren in groep zeven en acht Jeroen wel ruimte,<br />
wat zijn motivatie en resultaten optimal<strong>is</strong>eerde. In het moderne<br />
onderwijs kijken docenten naar de structuurbehoefte van een<br />
kind, passen de leermethoden daar op aan en geven het kind ruimte<br />
voor ontwikkeling.’<br />
De drie t’s<br />
Gerard Dekker vond het opmerkelijk dat daar in het onderwijs wel<br />
aandacht aan wordt besteed, terwijl er in het arbeidzame bestaan<br />
van mensen niet meer naar wordt gekeken. Hij verdiepte zich in<br />
de materie en ging op zoek naar het thema ‘structuurbehoefte’ in<br />
de literatuur. ‘Ik vond geen enkele publicatie over het onderwerp.<br />
Het kwam wel aan bod in de onderwijskunde, maar niet in de organ<strong>is</strong>atiewetenschappen.<br />
Voor mijn masteropleiding organ<strong>is</strong>atiekunde<br />
besloot ik de thema’s structuur en sturing te vertalen naar<br />
een management- en organ<strong>is</strong>atiemodel en bedacht, samen met twee<br />
medecurs<strong>is</strong>ten het 3T Model, met de drie T’s van Trein, Tenn<strong>is</strong> en<br />
Tapir.’<br />
Metaforen voor organ<strong>is</strong>atiestructuur<br />
Bij een trein denk je aan spoorrails, spoorboekjes en een geoliede<br />
machine. ‘De trein <strong>is</strong> een metafoor voor een sterk gereguleerde organ<strong>is</strong>atie,<br />
met veel procedures en protocollen. De business eromheen<br />
<strong>is</strong> ook sterk gereguleerd. Die structuur zie je vaak bij nutsbedrij-<br />
soms<br />
giert de<br />
adrenaline<br />
de<br />
deelnemers<br />
door de<br />
aderen<br />
ven of callcenters. Bij Tenn<strong>is</strong> <strong>is</strong> structuur niet de leidende factor,<br />
maar interactie. Er <strong>is</strong> ruimte voor flexibiliteit binnen een bepaald<br />
kader. Deze structuur zie je vooral bij mensgerichte organ<strong>is</strong>aties zoals<br />
de zorg of het onderwijs. De tapir weet zich al miljoenen jaren<br />
te redden in de jungle. De dieren zijn solitair en zelfsturend. Deze<br />
structuur zie je bij organ<strong>is</strong>aties waar veel ruimte <strong>is</strong> voor creativiteit<br />
en innovatie.’ Met deze metaforen ontwikkelde hij een methodiek,<br />
waarmee de kenmerken van de businessomgeving, strategie, primair<br />
proces, management, functies en personeel van een organ<strong>is</strong>atie in<br />
kaart konden worden gebracht en waarmee inzicht werd verkregen<br />
over hoe ze op elkaar waren afgestemd. Met die informatie werd<br />
duidelijk of de strategie in de organ<strong>is</strong>atie zou moeten of kunnen<br />
veranderen.<br />
Bordspel liet het kwartje vallen<br />
Gerard Dekker richtte in 2009 zijn bedrijf 3TLogic op en ontwikkelde<br />
een complete methodiek. ‘Met vragenlijsten en spreadsheets<br />
ging ik met mijn methodiek aan de slag. Dat was natuurlijk niet<br />
echt spannend en ik dacht na hoe ik mijn methodiek speelser kon<br />
toepassen. Toen ik na mijn vakantie terugkeerde naar mijn bureau,<br />
dat <strong>is</strong> gevestigd in een kantoorvleugel van het Hampshire Plaza<br />
Hotel, w<strong>is</strong>t ik niet wat ik zag! Het was er bomvol, in elk hoekje<br />
van het conferentieoord zaten Japanners, Koreanen, Chinezen en<br />
Europeanen een spel te spelen op houten borden met witte en<br />
zwarte stenen. Ik was beland in het Europees Kampioenschap Go,<br />
een spel dat al duizenden jaren wordt beoefend. Het fascineerde me<br />
ontzettend en ik heb gelijk een boek en een spelbord gekocht. Na<br />
een tijdje viel het kwartje. Ik heb me zes weken opgesloten om te bedenken<br />
hoe ik mijn methodiek kon omzetten in een spel. Ik bedacht<br />
concepten, formules en boog me over de logica. Uiteindelijk heb ik<br />
een bordspel gefabriceerd, waarmee ik aan de slag kon. Bij toeval<br />
liep ik met het bord onder mijn arm een docent strateg<strong>is</strong>ch management<br />
tegen het lijf en zo had ik mijn eerste workshop te pakken.’<br />
het lijkt wel of<br />
organ<strong>is</strong>aties de kop<br />
De directie in speelt het met zand wit steken<br />
Na een aantal succesvolle sessies liet Gerard het bord in een professi-<br />
36 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 37<br />
Gerard Dekker |
3tlogic<br />
oneel jasje steken. Zes fraai uitgevoerde borden staan in zijn kantoor.<br />
Het spelbord kent drie verticale kolommen: trein, tenn<strong>is</strong> en tapir en<br />
zes horizontale kolommen, die elk een essentieel onderdeel van de<br />
organ<strong>is</strong>atie vertegenwoordigen. Het spel wordt gespeeld door twee<br />
personen of groepen. Het strateg<strong>is</strong>ch management, bestaande uit<br />
de directie en het senior management, speelt met witte stenen. Het<br />
operationeel management speelt met zwarte stenen. Beide teams<br />
krijgen 54 vragen en 161 stellingen voorgelegd. Op iedere vraag leggen<br />
beide partijen een steen in een hokje dat voor hen het meest van<br />
toepassing <strong>is</strong>. Tijdens het spel mag er niet gedebatteerd worden over<br />
het antwoord. Na een uur zijn alle vragen beantwoord en <strong>is</strong> aan de<br />
hand van de stenenverdeling op het bord te zien hoe beide partijen<br />
tegen de organ<strong>is</strong>atie aan kijken.<br />
Geen waardeoordeel<br />
Gerard Dekker: ‘Als eerste kijk je of er sprake <strong>is</strong> van consensus of dat<br />
er een verschil in denkbeelden <strong>is</strong>. Dan kijk je waar de dominantie<br />
zit. Als er veel stenen in de kolom met de trein zijn neergelegd, dan<br />
weet je dat het organ<strong>is</strong>atiemodel een leidend systeem <strong>is</strong>. Zitten er<br />
veel stenen in de kolom met de tapir, dan weet je dat het een vernieuwende<br />
organ<strong>is</strong>atie <strong>is</strong>. Vervolgens kijk je hoe de stenen verdeeld<br />
we verwachten<br />
een doorbraak<br />
in de<br />
consultancywereld<br />
zijn over de drie T’s. Als laatste kijk je hoe de zes niveaus van organ<strong>is</strong>eren<br />
op elkaar afgestemd zijn. Na deze analyse wordt duidelijk of er<br />
mogelijkheden zijn voor optimal<strong>is</strong>atie of dat er een noodzaak <strong>is</strong> om<br />
te veranderen. Het <strong>mooi</strong>e van dit systeem <strong>is</strong> dat het geen waardeoordeel<br />
uitspreekt over de strategie of het leiderschap bijvoorbeeld.<br />
Een directeur hoeft niet bang te zijn voor gezichtsverlies. Het spel<br />
<strong>is</strong> niet bedreigend, maar het geeft een reflectie van de organ<strong>is</strong>atie en<br />
het faciliteert de communicatie over lastige onderwerpen.’<br />
De directie mag worden overruled<br />
Meestal wordt het spel top-down gespeeld. Wit oftewel het<br />
strateg<strong>is</strong>ch management begint. Er wordt gestart met vragen over<br />
de businessomgeving en de laatste vragen gaan over de interne<br />
organ<strong>is</strong>atie. Wit heeft het recht om een veto uit te roepen, op het<br />
38 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
moment dat zwart teveel uit de pas loopt. Gerard Dekker: ‘Het<br />
wordt nog interessanter als je het bottom-up speelt. Zwart oftewel<br />
het operationeel management begint, de vragen gaan in omgekeerde<br />
volgorde en zwart heeft het recht om een veto uit te roepen en de<br />
directie te overrulen. Bij traditionele bedrijven zie je bij sommige<br />
mensen dan wel eens wat adrenalinevlekken in de hals verschijnen.’<br />
Vooraf wordt afgesproken hoe het spel zal worden gespeeld.<br />
‘Bottom-up speel je als de directie de creativiteit van het management<br />
wil benutten. Als de directie een strategie heeft bepaald en wil<br />
weten of het kan landen in de organ<strong>is</strong>atie, wordt het spel top-down<br />
gespeeld. Het zou ook niet fair zijn als je het andersom zou doen.’<br />
Gevarieerd inzetbaar<br />
Het spel kan worden ingezet bij alle vraagstukken die in een organ<strong>is</strong>atie<br />
spelen. ‘Je kunt het inzetten voor troubleshooting, als de<br />
processen niet goed lopen, de cashflow stagneert of de klanten ontevreden<br />
zijn. Vaker wordt het toegepast als een bedrijf een bepaalde<br />
ambitie heeft. Als ze willen innoveren of <strong>groeien</strong>. En je kunt het ook<br />
toepassen bij fusies of splitsingen. Als je twee bedrijven samenvoegt,<br />
kan het commercieel heel aantrekkelijk lijken, maar als er grote verschillen<br />
zijn op het gebied van cultuur of samenwerking, zijn er nog<br />
wel wat slagen te maken.’<br />
joint Venture<br />
Het spel zit zo goed in elkaar, dat Gerard Dekker het presenteerde<br />
aan een groot consultancybureau. ‘Daar werd het met groot enthousiasme<br />
ontvangen. Deze consultants werken over de hele wereld en<br />
het zou interessant worden, als ze het spel online zouden kunnen<br />
spelen. Ik zocht contact met MAD Multimedia in Groningen. Zij<br />
wilden een overstap maken van educatieve gaming naar business<br />
gaming. We besloten een joint venture op te richten onder de naam<br />
Madlogic en het spel digitaal te ontwikkelen onder de merknaam<br />
3TGO. Madlogic <strong>is</strong> het eerste bedrijf in Nederland, waar sprake <strong>is</strong><br />
van een joint venture tussen een multimedia- en een consultancybedrijf<br />
en daar zijn we best trots op.’<br />
Prima hulpmiddel<br />
Een flitsende trailer van het spel <strong>is</strong> klaar. In juni gaat de testversie van<br />
3TGO draaien. De lancering <strong>is</strong> gepland in september. Gerard Dekker:<br />
‘We verwachten dat het een standaard wordt en een doorbraak<br />
betekent in de consultancywereld. Bedrijven betalen doorgaans veel<br />
geld aan consultancy, terwijl zij veel problemen zelf kunnen oplossen.<br />
3TGO <strong>is</strong> daar een prima hulpmiddel bij.’<br />
www.3tlogic.nl<br />
www.madmultimedia.nl<br />
www.3GTO.com
Frederick van der Lugt |<br />
Voor een<br />
paar tientjes<br />
heb je een<br />
webshop online<br />
MoParts webshop groeit zonder grenzen:<br />
internAtionAAl<br />
oPereren<br />
vanuit de<br />
woonkAMer<br />
Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks<br />
Als jongen van 14 runde hij met schoolvriendjes de d<strong>is</strong>tributie van reclamefolders in vijf wijken in de<br />
stad Groningen. een paar jaar later stortte hij zich op de in- en verkoop van remkabels via internet.<br />
in 2009 schreef de inmiddels 21-jarige frederick van der lugt zijn bedrijf MoParts webshop in bij de<br />
kvk. Hij verhandelt wereldwijd brommeronderdelen: ‘Met een eenvoudige webshop kun je vanuit<br />
hu<strong>is</strong> echt alles verkopen.’<br />
‘MoParts Webshop <strong>is</strong> in feite een uit de hand<br />
gelopen hobby’, vertelt Frederick vanuit<br />
de ruime hu<strong>is</strong>kamer van zijn ouders in de<br />
Groningse wijk Wijert-Zuid. Alle buren<br />
kunnen vertellen hoe hij en zijn vrienden<br />
iedere dag aan brommers sleutelden. ‘Altijd<br />
was ik bezig met het opknappen van brommers<br />
en snorfietsen en ik kocht daarvoor<br />
onderdelen via internet. Via een Amerikaans<br />
forum kwam ik erachter dat de prijzen voor<br />
remkabels en gaskabels in Amerika echt<br />
gigant<strong>is</strong>ch hoog waren. Een kabel kostte<br />
daar toen zeventien dollar per stuk, terwijl<br />
ik ze kon inkopen voor vijftig cent. Die<br />
marge was zo groot dat ik ben begonnen met<br />
het inkopen en doorverkopen van kabels.<br />
Dat was het begin van MoParts.’<br />
op de fiets naar het postkantoor<br />
Met leverancier JMPB Onderdelen in<br />
Dedemsvaart maakte hij scherpe inkoopafspraken.<br />
‘Als mijn klanten via mijn webshop<br />
een aankoop doen, plaats ik meteen een bestelling<br />
bij JMPB en heb ik de spullen de<br />
volgende dag in hu<strong>is</strong>. Daardoor heb ik geen<br />
opslagruimte of personeel nodig. Als alles<br />
binnen <strong>is</strong>, verpak ik het goed en stuur ik<br />
het pakketje op. Vroeger moest ik dan op de<br />
fiets naar het postkantoor, maar tegenwoordig<br />
komt DPD Verzendservice de pakketten<br />
moparts webshop<br />
bij mij ophalen.’ Al snel liep de handel zo<br />
goed, dat Frederick in 2009 naar de Kamer<br />
van Koophandel ging om zich officieel in te<br />
schrijven. ‘Daar heb ik alle ondersteuning<br />
gekregen die ik nodig had. Omdat mijn<br />
klanten in het buitenland zitten, heb ik bijvoorbeeld<br />
informatie gekregen over verzendkosten<br />
en internationale belastingen.’<br />
Bovenaan in de zoekmachines<br />
Frederick verkoopt onderdelen van vier<br />
merken: Puch, Vesta, Kreidler en Zundapp.<br />
Zijn klanten zitten over de hele wereld,<br />
behalve in Nederland. ‘Dat laatste <strong>is</strong> een<br />
afspraak met mijn leverancier die wel in<br />
40 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 41
Nederland levert.’ Vanwege zijn achtergrond<br />
- de familie Van der Lugt woonde jarenlang<br />
in het buitenland waardoor alle kinderen<br />
vloeiend Engels, Nederlands en Duits spreken<br />
- heeft Frederick gekozen voor een internationale<br />
aanpak. ‘Ik heb een Engelstalige<br />
site en heb klanten in onder andere Amerika,<br />
Slovenië, Japan, Duitsland. Ik zorg ervoor<br />
dat ik in de zoekmachines bovenaan kom<br />
te staan, doe veel met Google Ad-Words<br />
en ben actief op allerlei internationale fora.<br />
Het <strong>mooi</strong>e daarvan <strong>is</strong> dat ik feedback kan<br />
vragen en daar weer actief mee aan de slag<br />
kan gaan.’<br />
Brommers bouwen op maat<br />
Zijn klanten komen niet bij hem langs. ‘Ik<br />
doe alles digitaal. Dat <strong>is</strong> volgens mij ook<br />
de toekomst. Klanten weten niet dat ik<br />
alleen een webshop heb en geen eigen pand.<br />
Dat hoeven ze ook niet te weten. Als ze hun<br />
onderdelen maar op tijd binnen hebben<br />
voor de ju<strong>is</strong>te prijs. Ik let er wel op dat ik<br />
klachten goed afhandel.’ Frederick beperkt<br />
zich niet volledig tot internetcontacten.<br />
‘Ik bouw ook brommers op maat, de zogenaamde<br />
custom brommers en die stel ik<br />
tentoon bij speciale shows in Nederland en<br />
Duitsland. Zo ben ik al twee keer naar de<br />
vierdaagse Intermot Show geweest, waar<br />
ruim 250.000 mensen op af komen. Dat <strong>is</strong><br />
voor mij geweldige reclame.’<br />
De concurrentie slaapt niet<br />
Concurrenten heeft Frederick ook. Zijn eigen<br />
leverancier bijvoorbeeld, die zijn site nu<br />
ook laat vertalen. ‘Ook in het buitenland<br />
zijn er diverse webshops die onderdelen verhandelen.<br />
Daar moet ik wel alert op zijn.<br />
Daarom heb ik mijn site net geüpdatet en<br />
zorg ik dat ik nog <strong>beter</strong> te vinden ben via<br />
Google. Een goede vriend van mij <strong>is</strong> ICT’er<br />
en die helpt mij daarbij. Op mijn beurt heb<br />
ik zijn site in het Engels vertaald. Zo helpen<br />
we elkaar als jonge ondernemers.’<br />
student-ondernemer<br />
Hij combineert zijn bedrijf met zijn studie<br />
aan de Rijksuniversiteit Groningen waar<br />
hij International Business doet. ‘Dat <strong>is</strong> echt<br />
een win-winsituatie: wat ik in mijn studie<br />
opsteek, pas ik toe in mijn bedrijf. Dat je<br />
al een bedrijf hebt tijdens je studie <strong>is</strong> niet<br />
altijd even handig. Ik heb gevraagd om een<br />
extra jaar en dat <strong>is</strong> dus niet mogelijk. De<br />
combinatie <strong>is</strong> best zwaar. Ik vind het jammer<br />
dat de RUG studenten niet stimuleert<br />
om tijdens hun studie al een onderneming<br />
te beginnen.’<br />
Frederick heeft overwogen om over te stappen<br />
naar Enschede, om mee te draaien in<br />
het VentureLab Twente, waar student-ondernemers<br />
zeer gerichte begeleiding krijgen.<br />
‘Maar dat was me toch te ver reizen.’ Hij ziet<br />
wel uit naar de laatste zes maanden van zijn<br />
ik heb<br />
geen<br />
opslagruimte<br />
of personeel<br />
nodig<br />
studie, die hij in Thailand gaat doen. Frederick:<br />
‘Het gaat niet om een stage bij een<br />
bedrijf, maar ik ga gewoon een deel van mijn<br />
studie daar op de universiteit doen. Dat wordt<br />
vast heel leerzaam.’ Hij <strong>is</strong> niet bang dat hij<br />
MoParts in die periode stil moet leggen. ‘Ik<br />
kan alles online volgen. En mijn broertje<br />
gaat dan de onderdelen verpakken en versturen.<br />
Tegen een vergoeding uiteraard.’<br />
Digitaal ondernemen <strong>is</strong><br />
de toekomst<br />
Webshops zijn voor jonge ondernemers als<br />
Frederick de toekomst, stelt hij. ‘Je kunt alles<br />
op deze manier verkopen. Het in elkaar<br />
zetten van een webshop <strong>is</strong> niet zo ingewikkeld.<br />
Voor een paar tientjes ben je klaar en<br />
kun je aan de gang. Het voordeel <strong>is</strong> dat je<br />
niet meteen hoeft te investeren in een pand<br />
en personeel.’ Hij verwacht zelf ook in de<br />
toekomst door te gaan met ondernemen. ‘Ik<br />
wil mijn eigen tijd indelen en zelf bepalen<br />
wat ik wanneer doe. Als het fout gaat, vang<br />
ik zelf de consequenties op. Ik wil mijn eigen<br />
keuzes maken en kunnen zeggen: dit <strong>is</strong><br />
van mij. Dankzij internet <strong>is</strong> de drempel om<br />
te gaan ondernemen veel lager geworden. Je<br />
kunt nu overal op de wereld aan de slag en<br />
dat zie ik dus helemaal zitten.’<br />
www.moparts-webshop.com<br />
... en dan nu Het<br />
BelAnGrijkste social<br />
MediuM: je liCHAAM<br />
Sommige mensen springen<br />
eruit als gesprekspartner; we<br />
vinden het prettig om met ze<br />
te spreken en verkeren graag<br />
in hun gezelschap. Voor een<br />
deel heeft dat te maken met de<br />
persoonlijkheid, maar een belangrijk<br />
aspect in gesprekken<br />
<strong>is</strong> lichaamstaal. Succesvolle<br />
mensen weten – bewust of<br />
onbewust – hun lichaamstaal<br />
te gebruiken om hun doelen<br />
te bereiken. Spiegelen, oftewel<br />
dezelfde gespreksstijl kiezen<br />
als je partner, <strong>is</strong> hierbij een belangrijke<br />
techniek. Als ik het tijdens een training te berde breng,<br />
knikken er altijd wel een paar deelnemers: ‘Ja, dat kennen we al.’<br />
Toch zie je bijzonder weinig mensen het spiegelen daadwerkelijk<br />
toepassen. En dat <strong>is</strong> jammer, want je bereikt er veel mee.<br />
Hoe werkt het? Je kunt je gesprekspartner in de eerste plaats spiegelen<br />
met je stem: zoek dezelfde toonhoogte, snelheid van spreken,<br />
hetzelfde ritme en volume. Pas je ook aan aan de lichaamshouding<br />
van de ander: de wijze van zitten of staan, zijn of haar bewegingen<br />
en gebaren, de stand van hoofd, voeten, schouders, enzovoort. Kies<br />
eenzelfde soort taalgebruik: herhaal zo nu en dan woorden en uitdrukkingen<br />
die de ander bezigt. Ga mee in zijn of haar onderwerpkeuze.<br />
Parafraseer een paar keer: vat samen wat je gesprekspartner<br />
zei, in eigen bewoordingen. Bijvoorbeeld: ‘Dus als ik het goed begrijp,<br />
heb je een goed contact met je leverancier?’<br />
Doseren <strong>is</strong> uiteraard het belangrijkste bij spiegelen. Wie klakkeloos<br />
alle gebaren, geluiden, woorden en houdingen van een gesprekspartner<br />
overneemt, <strong>is</strong> niet aan het spiegelen, maar aan het papegaaien.<br />
Dat vindt niemand leuk: je voelt je dan voor schut gezet. Maar wie<br />
de kunst van het spiegelen subtiel toepast, wordt al gauw gezien<br />
als een prettige en begripvolle gesprekspartner. Het spiegelen<br />
van je gesprekspartner <strong>is</strong> vrij eenvoudig aan te leren en<br />
werkt goed, zolang je het niet te nadrukkelijk doet. Spiegel<br />
bijvoorbeeld alleen de zithouding van de ander en zijn<br />
of haar snelheid van spreken. Twee kleine wijzigingen, die<br />
een gesprek al een geheel andere (en diepgaander) werking<br />
kunnen geven. Door te spiegelen laat je zien dat je betrokken<br />
bent bij je gesprekspartner en bij wat hij of zij vertelt.<br />
Onbewust reg<strong>is</strong>treert de ander jouw houding, gebaren, bewegingen<br />
en stemgebruik en zal zich plezieriger en meer begrepen<br />
voelen. Bij geliefden, intieme vrienden of familieleden<br />
Maar weinig<br />
mensen spiegelen<br />
hun<br />
gesprekspartners<br />
gebeurt het spiegelen vrijwel automat<strong>is</strong>ch. De wens om op<br />
elkaar afgestemd te zijn, levert het onderbewuste precies<br />
de ju<strong>is</strong>te signalen - en meestal in de ju<strong>is</strong>te dosering- en het<br />
spiegelen gaat vanzelf. Gebruik deze techniek de komende<br />
dagen ook eens in zakelijke situaties, liefst als het gesprek al<br />
een tijdje gaande <strong>is</strong> en let op de veranderingen in het gesprek<br />
en de reacties van je gesprekspartner. Succes!<br />
Ed N<strong>is</strong>sink schreef elf boeken over gedrag en<br />
communicatie en <strong>is</strong> tekstschrijver voor AdviesDigitaal<br />
www.adviesdigitaal.nl<br />
http://wij.bedrijvencommunicatie.nl<br />
42 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 43<br />
column
herman van der most<br />
Herman van der Most breidt Hardenbergs concept uit:<br />
eVeneMentenHAl<br />
nu ook in<br />
GorinCHeM en<br />
VenrAY<br />
Tekst André Staas | Beeld Gerrit Boer<br />
Bij de naam ‘Van der Most’ zullen veel mensen meteen denken aan de tijdens zijn leven al<br />
legendar<strong>is</strong>che Hennie van der Most uit het overijsselse slagharen. Maar ook zijn oudere broer<br />
Herman - en nog twee zusters en twee broers - zijn ondernemer. <strong>is</strong> Hennie beroemd vanwege<br />
bijvoorbeeld de Bonte wever, de koperen Hoogte en kernwasser wunderland, Herman <strong>is</strong> inmiddels<br />
de grote man achter evenementenhal.<br />
Aan de rand van Hardenberg staat een enorm hallencomplex van in<br />
totaal veertigduizend vierkante meter, met een parkeerterrein voor<br />
achtduizend auto’s. Hennie van der Most kocht het pand en het<br />
terrein in 1993 van een voormalig overslagbedrijf. Zijn plan was<br />
om Joop van den Ende’s Aalsmeerse studio’s na te bootsen, maar<br />
dat project kwam niet van de grond. Niet getreurd; ideeën genoeg.<br />
Hennie begon met een ondernemersbeurs. Dat sloeg aan: de ene na<br />
de andere branche kreeg in Hardenberg zijn eigen beurs, van bouw<br />
en bloemenhandel tot de installatiebranche en de transportwereld.<br />
Toen broer Herman met het idee kwam om ook een landbouwbeurs<br />
te organ<strong>is</strong>eren, was Hennie meteen enthousiast. Herman vertelt:<br />
‘Dat was in 1996. De eerste editie was direct een groot succes.<br />
Zo rolde ik van mijn bedrijf met varkens, koeien en akkers in<br />
de beursorgan<strong>is</strong>atie. Het agrar<strong>is</strong>ch bedrijf heb ik nog steeds, maar<br />
sinds drie jaar ben ik ook directeur en medeaandeelhouder van<br />
Evenementenhal.’<br />
De exposant hoeft alleen maar op te draven<br />
De fullservice formule in Hardenberg sloeg aan. Herman: ‘Voor<br />
een vaste prijs krijgt de exposant een compleet opgebouwde stand,<br />
inclusief vloerbedekking, verlichting en naamsvermelding. Het versturen<br />
van de uitnodigingen naar de bezoekers en het serveren van<br />
hapjes en drankjes zijn ook bij de prijs inbegrepen. Hiermee ontzorgen<br />
we de exposant compleet. Dat <strong>is</strong> de grote kracht van ons<br />
concept.’ In 2003 probeerde Herman de succesformule uit op een<br />
andere locatie: er werd getest in Rijswijk, waar de Darling Markt te<br />
koop stond. Herman: ‘We huurden het complex en organ<strong>is</strong>eerden<br />
in de weekenden rommel- en snuffelmarkten voor particulieren en<br />
door de week vakbeurzen volgens het Hardenberg-concept. Maar<br />
de locatie was niet ideaal.’ Toen in 2006 in Gorinchem het voormalige<br />
d<strong>is</strong>tributiecentrum van Compact Computer te koop werd<br />
aangeboden, hapte Van der Most echter zonder aarzeling toe. Het<br />
complex <strong>is</strong> goed bereikbaar vanaf de autosnelweg en heeft volop<br />
een plan voor 200<br />
hotelkamers blijft<br />
nog even in<br />
de ijskast<br />
Herman van der Most |<br />
parkeergelegenheid. Er <strong>is</strong> zo’n slordige zes miljoen euro aan verspijkerd,<br />
met als resultaat een stijlvolle grote zaal, enkele kleinere zalen<br />
en diverse restaurants. Herman: ‘In totaal hebben we in Gorinchem<br />
zo’n 33 duizend vierkante meter beschikbaar voor congressen, vergaderingen,<br />
consumentenbeurzen en natuurlijk vakbeurzen naar het<br />
Hardenbergse concept.’<br />
Plan voor een hotel in Hardenberg<br />
Ondertussen breidde Hardenberg uit, hal voor hal. Vorig jaar zijn<br />
de grond en de gebouwen van buurman Transportbedrijf Veurink<br />
overgenomen en <strong>is</strong> de achtste hal tot stand gekomen: ruim zevenduizend<br />
vierkante meter groot en twaalf meter hoog. ‘Daar kunnen<br />
grootse consumentenevenementen plaatsvinden, ik denk aan<br />
paardensport en motorcross. We hebben nu vijftien vergaderzalen<br />
en een congreszaal voor achthonderd bezoekers. Ook <strong>is</strong> er een plan<br />
voor een hotel met ruim tweehonderd kamers. Dat lijkt veel, maar<br />
tijdens grote beurzen kunnen er gemakkelijk vijfhonderd kamers<br />
volgeboekt worden.’ Voorlopig blijft het hotelplan nog op de plank<br />
liggen. Herman: ‘De economie zit bepaald niet mee en in de hotelbranche<br />
<strong>is</strong> sprake van een behoorlijke overcapaciteit. We gaan nu<br />
even niet investeren. Het bedrijf <strong>is</strong> gezond en dat wil ik graag zo<br />
houden.’<br />
Evenementenhal telt op drie locaties in totaal 460 medewerkers,<br />
onder wie 65 beursmanagers. Op piekmomenten komen daar<br />
tussen honderd en driehonderd tijdelijke krachten bij, vooral in<br />
de catering en de techn<strong>is</strong>che dienst. De organ<strong>is</strong>atie zet jaarlijks<br />
circa honderdvijftig evenementen neer.<br />
44 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 45
herman van der most<br />
de familie<br />
Van der Most:<br />
niet lullen maar<br />
poetsen<br />
46 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
typ<strong>is</strong>ch van der Most<br />
Volgens Herman van der Most was hij het die zijn jongere broer<br />
Hennie de kneepjes van het ondernemersvak heeft bijgebracht.<br />
Hun ouders en voorouders waren agrar<strong>is</strong>ch ondernemers, net<br />
zoals de twee zussen en twee andere broers dat zijn. Allemaal<br />
met dezelfde filosofie: niet lullen, maar poetsen.<br />
Evenementenhal <strong>is</strong> een van de vele opzienbarende initiatieven<br />
van Hennie van der Most. Die reeks begon met een voormalige<br />
weverij in Slagharen, waar hij een sportief- recreatief uitgaanscentrum<br />
van maakte: De Bonte Wever. In Oranje toverde<br />
hij de leegstaande aardappelmeelfabriek om tot een overdekte<br />
speelstad. In Almelo bouwde hij een voormalig ziekenhu<strong>is</strong> om<br />
tot Preston Palace. In Lichtm<strong>is</strong> bij Zwolle werd een watertoren<br />
veranderd in een vijfsterrenhotel met vergaderruimten, winkels<br />
en helemaal bovenin een ronddraaiend restaurant De Koperen<br />
Hoogte. Het kan nog spectaculairder: Kernwasser Wunderland,<br />
het attractiepark in de nooit in gebruik genomen kerncentrale<br />
in het Duitse Kalkar. Of Itterbeck, net over de grens bij<br />
Coevorden, waar Hennie een voormalige legerbas<strong>is</strong> omtoverde<br />
tot een grote overdekte camping met zwemparadijs, strand,<br />
golfparcours en nog veel meer. Even verderop ligt Funpark<br />
Meppen, met spectaculaire outdoorattracties en een groot wellnescomplex<br />
in de voormalige energiekrachtcentrale van RWE.<br />
en in Venray staat evenementenhal nummer 3<br />
Maar succes smaakt naar meer: de derde loot aan de stam <strong>is</strong><br />
Evenementenhal Venray. Herman: ‘We hebben daar een enorme<br />
d<strong>is</strong>cotheek gekocht. Er staat al een hal naast en we bouwen er nog<br />
twee hallen bij. Zo ontstaat een complex van in totaal 35 duizend<br />
vierkante meter. De d<strong>is</strong>cotheek verbouwen we tot congrescentrum<br />
en de hallen gebruiken we voor beurzen. De eerste reacties zijn<br />
overweldigend; de eerste vakbeurzen hebben al plaatsgevonden en<br />
de inschrijvingen voor de volgende edities zijn al binnen.’<br />
Herman concentreert zich de laatste anderhalf jaar voor zijn pensioen<br />
op het consolideren van het bedrijf. ‘Het <strong>is</strong> een leuke, gemoedelijke<br />
club. Iedereen kent elkaar. Ik rij iedere dag in mijn Audi mijn<br />
rondje Hardenberg-Venray-Gorinchem-Hardenberg. Zo houd ik<br />
feeling met de medewerkers en de standhouders.’<br />
Met de voltooiing van Venray heeft het concept Evenementenhal<br />
straks zijn verzadigingspunt bereikt, denkt Van der Most. Althans<br />
in ons land. ‘Maar expansieplannen voor Evenementenhal over de<br />
grens laat ik graag over aan mijn opvolgers …’<br />
www.evenementenhal.nl<br />
Meer verMogen<br />
voor de zaak<br />
Betrouwbaar, flexibel en duurzaam<br />
Dat <strong>is</strong> waar Century Autolease voor staat. Betrouwbaar zijn we omdat we al<br />
sinds de jaren 60 actief zijn, Pon als moederorgan<strong>is</strong>atie achter ons hebben<br />
staan en onderdeel zijn van Century Autogroep, de grootste totaalaanbieder<br />
op het gebied van automobiliteit van Noord Nederland. Omdat we niet te<br />
groot en niet te klein zijn, zijn we zéér flexibel. U rijdt precies in de auto die<br />
bij uw situatie past en verder <strong>is</strong> zo’n beetje alles mogelijk!<br />
En op het gebied van duurzaamheid zijn wij een uitstekende partner. De<br />
spannende ontwikkelingen die voor vermindering van de CO 2 uitstoot zullen<br />
zorgen volgen wij op de voet. Binnen Century hebben we Account Managers<br />
Duurzaamheid benoemd. Special<strong>is</strong>ten die u uitgebreid kunnen informeren<br />
over de combinatie van duurzaamheid en mobiliteit. Kortom, redenen genoeg<br />
om eens bij ons aan te schuiven en uw wagenbeheer door te spreken!<br />
century<br />
AUTOLEASE<br />
Century Autolease<br />
Handelsweg 16b<br />
9482 WE Tynaarlo<br />
T 050-853 7200<br />
www.centuryautolease.nl
Halbe Boersma |<br />
Halbe Boersma draait nog steeds volle werkweken:<br />
‘Mijn PAssie <strong>is</strong><br />
niet zozeer<br />
Doeken Maken,<br />
Maar onDerneMen’<br />
Tekst Chr<strong>is</strong>tine Pietersen | Beeld Gerrit Das<br />
welke ondernemer <strong>is</strong> er zo gek om zijn kantoordeur te beplakken met een poster van zijn vrouw in bikini<br />
op een ligbed? Halbe Boersma van de CanvasCompany vindt het geen probleem. zijn vrouw ook niet,<br />
alleen zijn schoonmoeder vond het wel een heikel punt ...<br />
sinds die<br />
prijs onderhandelt<br />
het een stuk<br />
prettiger met de<br />
bank<br />
De boomlange Halbe Boersma (37) <strong>is</strong> groot geworden met<br />
CanvasCompany: een bedrijf dat inmiddels meer dan honderd-<br />
duizend foto’s op canvasdoek heeft afgedrukt en hoog scoort in de<br />
testen van de Consumentenbond. Met een spin-off als ‘Pimp je<br />
Deur’ lijkt het dezelfde goede kant op te gaan. En dat voor iemand<br />
die zelf kleurenblind <strong>is</strong>.<br />
Driehoog achter<br />
Halbe startte in 2004 op een slaapkamertje ergens driehoog achter<br />
in Amsterdam. Na zijn studie economie aan de Universiteit van<br />
Amsterdam kon Halbe Boersma aan de slag bij de Landmacht. ‘Ik<br />
heb het daar twee jaar volgehouden, maar werd gek van de ambtenarencultuur<br />
en de geldsmijterij. Ik werd inkoper bij Telfort en dat<br />
beviel al een stuk <strong>beter</strong>. Leuke spirit, veel jonge mensen. Het voelde<br />
alsof je naar school ging en toch geld verdiende.’ Toch nam hij ook<br />
daar ontslag, want hij wilde met zijn vriendin Klaske op re<strong>is</strong>. Ze<br />
trokken zes maanden door Australië en Azië. Bij terugkeer wilde<br />
Halbe weer aan de slag bij Telfort, maar een reorgan<strong>is</strong>atie belette<br />
dat. Twee dagen later fietste hij naar de Kamer van Koophandel en<br />
schreef zich in als ondernemer.<br />
De gouden tip<br />
Halbe Boersma: ‘Ik begon met het digital<strong>is</strong>eren van oud beeldmateriaal,<br />
zoals dia’s, negatieven en 8mm-filmpjes en mocht gebruik<br />
maken van de machines van een vriend. Maar het was niet echt<br />
rendabel en ook niet mijn ding.’ Toen iemand hem vertelde dat het<br />
canvascompany<br />
afdrukken van foto’s op canvas helemaal hot was, startte hij met de<br />
CanvasCompany. ‘Ik had nog nooit met fotoshop gewerkt. Op mijn<br />
slaapkamer stond een printer van 6000 euro en in een klein kamertje<br />
stond mijn computer. Ik kon maximaal 2.20 meter printen. Als<br />
een doek vol was, legde ik het op mijn bed. De grote doeken sneed<br />
ik op de grond uit met een stanleymes, de kleinere op de eettafel.<br />
Omdat ik geen ruimte had voor een voorraad latten, leidde ik mijn<br />
vader op om doeken te spannen. Ik printte het canvas, maakte een<br />
factuur, stopte alles in een koker en verzond het zo naar mijn vader<br />
in Burum. Hij spande de doeken op, pakte ze in en bracht ze naar<br />
het postkantoor.’<br />
Benauwde momenten<br />
Toen bedacht een oud-collega, die inmiddels bij International Card<br />
Services werkte, een actie: alle houders van een V<strong>is</strong>a-creditcard<br />
moesten met korting een foto op doek bij de CanvasCompany<br />
kunnen bestellen. Halbe: ‘Het ging om 1,7 miljoen creditcardhouders.<br />
Ik had wel eens van een ondernemer gehoord, dat je nooit<br />
nee moet zeggen, maar ik kreeg het wel een beetje benauwd.’ Een<br />
dame van ICS wilde met een collega langskomen. Halbe: ‘Ik kon<br />
hen natuurlijk niet in mijn slaapkamer ontvangen, dus huurde ik<br />
de atelierruimte van een architect in Burum, leende zijn beamer en<br />
maakte een presentatie op de laptop van een vriend. Alle apparatuur<br />
verhu<strong>is</strong>de naar Burum. Mijn vader en een vriend waren aanwezig,<br />
zodat het leek alsof ik personeel had en mijn schoonmoeder zorgde<br />
voor een Friese lunch. De Amsterdamse dames waren zo onder de<br />
ik ben<br />
nota bene<br />
zelf<br />
kleurenblind<br />
48 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 49
canvascompany<br />
indruk, dat ik de opdracht kreeg. Het werd<br />
een gekkenhu<strong>is</strong>, maar we hebben de klus wel<br />
geklaard.’<br />
jonge ondernemers Prijs<br />
In 2006 ontving Halbe Boersma de Jonge<br />
Ondernemers Prijs. Zowel van het publiek<br />
als de jury kreeg hij de hoogste waardering.<br />
‘Dat was een geweldige boost voor ons team.<br />
Het leverde veel publiciteit op en ik word<br />
nog steeds gezien als die jongen die ooit die<br />
prijs won. Het onderhandelt sindsdien ook<br />
een stuk prettiger met de bank.’<br />
Pimp je deur<br />
De CanvasCompany <strong>is</strong> gevestigd in een<br />
groot pand in Kollum, waar zes mensen vast<br />
in dienst zijn en veertig studenten drie keer<br />
in de week doeken spannen en inpakken.<br />
Intussen heeft Halbe ook de concepten voor<br />
Pimp je deur, Tuinposter op Maat, Foto op<br />
Glas en Joepiedepoepie bedacht. Een tijdje<br />
geleden werd hij benaderd door twee jonge<br />
werknemers van het UWV, die jonge werklozen<br />
via een stage aan het werk wilden krijgen. ‘Ik hoorde hun<br />
verhaal aan en vroeg waarom ze niet iets gingen doen wat ze echt<br />
leuk vonden. Ik deed hen het voorstel om de business van Pimp<br />
je Deur deels over te nemen en gaf ze de opdracht om na te den-<br />
op de fiets<br />
naar de kamer<br />
van koophandel<br />
ken hoe ze dit bedrijf wilden inrichten. Een week later kwamen ze<br />
laaiend enthousiast terug. Inmiddels zijn ze allebei voor 33 procent<br />
eigenaar van Pimp je Deur en van Tuinposter op Maat. Als jonge<br />
honden hebben ze zich er op gestort en de samenwerking bevalt<br />
uitstekend.’<br />
joepiedepoepie<br />
Met het concept ‘Joepiedepoepie’ loopt het iets minder voortvarend.<br />
Halbe: ‘Mijn passie <strong>is</strong> niet zozeer doeken maken, mijn passie <strong>is</strong> on-<br />
50 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
dernemen. Op een kinderbeurs zag ik een bedrijf dat bedrukte kinderkleding<br />
verkocht en het leek wel alsof ze alles grat<strong>is</strong> uitdeelden,<br />
zo druk was het daar. Ik dacht, dat wil ik ook en ik ga het nog <strong>beter</strong><br />
doen. Ik vond Joepiedepoepie een leuke naam en ik ging in gesprek<br />
met Ome Willem, want hij heeft het merk geclaimd. We hebben<br />
een contract afgesloten en het in de markt gezet. Dat hebben we<br />
iets te vroeg gedaan, want het bestelsysteem deugt niet. We werken<br />
nu aan een nieuw bestelsysteem voor de CanvasCompany en als dat<br />
klaar <strong>is</strong>, zetten we dat ook onder de site van Joepiedepoepie. Ik ga<br />
daar dan zelf weer energie in steken, want ik wil er uiteraard wel een<br />
succes van maken.’<br />
Het ondernemerschap biedt Halbe Boersma ruimte voor creativiteit<br />
en veel vrijheid. ‘Natuurlijk zijn er weken dat ik tachtig uur<br />
werk, maar ik heb ook om de twee weken een papadag.’ Aan de<br />
wand hangt een metershoog canvasportret van zijn twee jongens.<br />
De derde telg <strong>is</strong> op komst.<br />
www.canvascompany.nl<br />
www.pimpjedeur.nl<br />
www.tuinposteropmaat.nl<br />
www.fotoopglas.nl<br />
www.joepiedepoepie.nl
albert kooy ALbert kooy<br />
kookfilosoof of natuurgoeroe?<br />
albert kooY<br />
VeCHt Voor<br />
GoeD eten<br />
Tekst André Staas | Beeld Gerrit Das<br />
‘niet rotzooien met de natuur’. Dat <strong>is</strong> het credo van Albert kooy, sVH Meesterkok en verbonden<br />
aan stenden hogeschool. De initiator van de nieuwe nederlandse keuken predikt zijn filosofie over<br />
duurzaam, diervriendelijk, gezond en eigentijds koken waar hij maar kan. zelfs vrienden krijgen te<br />
horen wat er m<strong>is</strong> <strong>is</strong> met de inhoud van hun koelkast.<br />
ik probeer<br />
koks te<br />
bereiken met<br />
wetenschappelijke<br />
feiten<br />
Met gezwinde spoed zeilt Albert Kooy de keuken uit van Stenden<br />
hogeschool, waar hij food- en beveragemanager <strong>is</strong>. Tussen de bedrijven<br />
door <strong>is</strong> er even tijd voor een gesprek. Hij leert een groep<br />
eerstejaarsstudenten koekjes bakken. Albert Kooy denkt sneller dan<br />
hij praat. En zelfs dat doet hij in een rap tempo. Deze man heeft een<br />
m<strong>is</strong>sie en <strong>is</strong> gedreven tot op het bot.<br />
Draadjesvlees<br />
De wieg van Albert Kooy stond in het Brabantse Heeze. Zijn moeder<br />
toverde altijd bijzondere maaltijden op tafel, vaak gebaseerd op<br />
de buitenlandse keuken. ‘Mijn ouders hadden tien jaar in Afrika<br />
gewoond en moeders vond de Hollandse pot niet meer spannend.<br />
Ik vond het altijd heerlijk als ik bij vrienden at, waar aardappelen,<br />
groenten en draadjesvlees werden geserveerd.’ Op zijn vijftiende<br />
twijfelde hij of hij zilversmid, reclametekenaar of kok wilde worden.<br />
Toen de vader van zijn vriendinnetje hem rondleidde door het<br />
Promenade Hotel in Den Haag, waar hij chef-kok was, was Albert<br />
verkocht.<br />
eigen signatuur<br />
Een imposante carrière volgde. Na een leerzame tijd als kok aan<br />
boord van het marineschip Van Speijk, werkte Albert Kooy bij gerenommeerde<br />
zaken als De Hoefslag in Bosch en Duin, het Okura<br />
Hotel, De Swaen in O<strong>is</strong>terwijk, het Palace Hotel in Montreux,<br />
driesterrenrestaurant Moulin de Mougins bij Cannes en De Duinrand<br />
in Drunen. Wulf Engel leerde hem creatief om te gaan met de<br />
klassieke Franse keuken. Cas Spijkers bracht hem zijn passie voor<br />
producten van eigen bodem bij. In de tussentijd bekwaamde hij<br />
zich in de Japanse en de Chinese keuken en ontwikkelde zijn eigen<br />
signatuur. Die <strong>is</strong> voornamelijk gebaseerd op ‘zuiverheid’: in de keus<br />
en combinatie van ingrediënten, in de beste producten van het seizoen<br />
en in de bereiding. ‘De natuur geeft je elk seizoen alles wat je<br />
op je bord wilt: geur, smaak en kleur. Houd de bereidingen – net als<br />
de Japanners doen – minimaal, maar streef naar perfectie. Elke hap<br />
moet een feestje zijn.’<br />
omslagpunt<br />
Albert Kooy noemde zijn filosofie ‘de Nieuwe Nederlandse Keuken’<br />
en publiceerde zijn v<strong>is</strong>ie in een imposant boek in 2007. Dit boek<br />
werd het nieuwe onderwijsconcept voor het middelbaar beroepson-<br />
52 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 53<br />
Albert Kooy |<br />
Xu Yanneng |
albert kooy ALbert kooy<br />
Gekweekte<br />
zalm mag<br />
bij mij weer<br />
de<br />
keuken in<br />
derwijs. ‘Ik heb altijd gezegd dat ik op mijn veertigste zou stoppen<br />
met werken. Op die leeftijd ben ik overgestapt naar het onderwijs.<br />
Natuurlijk <strong>is</strong> dat ook werk, maar het <strong>is</strong> niet te vergelijken met het<br />
bedrijfsleven. Ik heb altijd de behoefte gehad om mijn kenn<strong>is</strong> op<br />
wat voor manier dan ook uit te dragen.’ Hij ging aan de slag bij de<br />
hotelschool ’s-Hertogenbosch. ‘Opeens ging ik op mijn fietsje en<br />
met een tasje naar mijn werk. Om half vijf sloot de campus en moest<br />
ik naar hu<strong>is</strong>. Dat was wel een omslag, ja.’<br />
In 2007 werd Albert gevraagd om zijn concept uit te dragen op de<br />
internationale hogere hotelschool Stenden in Leeuwarden. ‘Ik heb<br />
mijn concept gepresenteerd aan het college van bestuur, het docententeam<br />
en het praktijkteam. Van iedereen wilde ik een volmondig<br />
ja horen, anders begon ik niet aan een samenwerking. In Den Bosch<br />
had ik geleerd dat onderwijsmensen anders schakelen dan horecamensen<br />
en ik heb daarom mijn drive en snelheid van handelen aangepast.<br />
Dat kwam me in Leeuwarden goed van pas.’<br />
zware tak van sport<br />
‘Ik ken veel mensen uit de horeca die voor het onderwijs kiezen.<br />
Negentig procent doet dat omdat ze geen zin meer hebben of omdat<br />
ze geen succes behalen. Ze gaan voor de lange vakanties en de nineto-fivejob.<br />
Dat <strong>is</strong> een verkeerde keus. Het onderwijs <strong>is</strong> een zware tak<br />
van sport, maar als je het vanuit je hart doet en echt iets te vertellen<br />
hebt, geeft het veel plezier. Formeel heb ik nooit de status van docent<br />
gehad. Ik maak de concepten, ben v<strong>is</strong>ionair, zet de lijnen uit en<br />
stuur van daaruit mensen aan.’<br />
Alles zat in plastic<br />
‘In Den Bosch liep ik met een container door de magazijnen en<br />
kieperde alles wat in pakjes of zakjes zat weg. Ook roompoeder, dat<br />
door vele Franse pat<strong>is</strong>siers als bas<strong>is</strong>product wordt beschouwd, ging<br />
de container in. Room maak je gewoon zelf. In Leeuwarden zat ook<br />
alles in zakjes en pakjes, in de vergaderzalen lagen overal koekjes in<br />
monoverpakkingen. Werkelijk alles zat in plastic. Dus ik ging met<br />
mijn studenten - waarvan het merendeel nog nooit een keuken van<br />
binnen heeft gezien - de keuken in om zelf koekjes te bakken. Ze<br />
vonden het waanzinnig!’<br />
zelf mayona<strong>is</strong>e maken<br />
Albert Kooy herinnert zich de bekenten<strong>is</strong> van een leerlinge uit Azië,<br />
dat ze nog nooit een ei had gebakken. ‘De Aziat<strong>is</strong>che studenten komen<br />
uit welgestelde families en hebben een hulp voor iedere hu<strong>is</strong>houdelijke<br />
taak. Ik mag van die studenten niet verwachten, dat wat<br />
voor mij vanzelfsprekend <strong>is</strong>, voor hen ook geldt. Ik leer ze gewoon<br />
hoe dat moet. Ouders zijn altijd erg nieuwsgierig naar wat hun kinderen<br />
in de praktijklessen leren. Als een student thu<strong>is</strong> de keuken<br />
ingaat om mayona<strong>is</strong>e en frites te maken, dan <strong>is</strong> dat voor mij een<br />
ik ga het<br />
liefst naar een<br />
no-nonsense<br />
tent<br />
overwinning. Hij of zij weet dan dat frites en mayona<strong>is</strong>e niet uit een<br />
snackbar komen, maar uit een keuken. Ik leid mijn studenten niet<br />
op tot kok, maar ik wil hen wel mijn filosofie meegeven.’<br />
kilo’s pesto per week<br />
Het concept van Stendens schoolkantine Canteen ging volledig op<br />
de schop. Albert: ‘Boterhammen, plakjes kaas en ham, alles zat afzonderlijk<br />
verpakt in plastic. Absurd. Ik heb niks tegen een kroket<br />
of frikandel, maar maak ze wel zelf alstublieft. Iedere week gingen<br />
er hier kilo’s fabriekspesto doorheen. Ik wilde een zelfgemaakte<br />
puree van olijfolie, basilicum, knoflook en brood. Zonder pecorino<br />
of pijnboompitjes. In Drenthe vond ik een biolog<strong>is</strong>che kwekerij en<br />
die man heb ik het recept gegeven. Hij levert me nu kilo’s pesto per<br />
week. Alles <strong>is</strong> hier nu honderd procent natuurlijk en zoveel mogelijk<br />
biolog<strong>is</strong>ch. En we koken met seizoensproducten. Aardbeien of<br />
kropsla komen er bij mij ‘s winters echt niet in.’<br />
Ook de favoriete studentensnack onderging een metamorfose. ‘Studenten<br />
eten het liefst tosti’s van smakeloos casinobrood, smakeloze<br />
kaas en ham met een flinke dos<strong>is</strong> ketchup. In Canteen serveren we<br />
nu een tosti van biolog<strong>is</strong>ch brood, met kaas en vlees van De Lindenhoff<br />
in Baambrugge en zelfgemaakte ketchup. Hoe ik het in mijn<br />
hoofd haalde om zulke vieze tosti’s te maken! Ik was mijn leven niet<br />
zeker. Onze buren van de Noordelijke Hogeschool weten het echter<br />
wel te waarderen; die lunchen hier elke dag.’<br />
nederlandse truttigheid<br />
De filosofie van Albert Kooy beperkt zich niet tot de school. ‘Ik<br />
draag mijn ideeën ook uit aan koks en leveranciers. En als ik bij<br />
vrienden ben schrik ik soms van wat er in hun koelkast ligt. In de<br />
supermarkt ben ik een voyeur en verbaas me over wat mensen in hun<br />
winkelmandje doen. Voor mezelf kook ik altijd Japans, Chinees of<br />
Indones<strong>is</strong>ch. Weinig v<strong>is</strong> of vlees en veel groenten. Als ik uit eten ga,<br />
ga ik het liefst naar een no-nonsense tent. Waar het druk <strong>is</strong> en waar<br />
het eten goed <strong>is</strong> bereid. Goed eten heeft niets met de prijs te maken.<br />
Nederland <strong>is</strong> overwoekerd met tenten waar je een driegangenmenu<br />
krijgt voor 25 euro. Je kunt toch ook een fantast<strong>is</strong>che, moderne<br />
jachtschotel maken voor een tientje? En ik haal liever een glas wijn<br />
aan de bar, dan dat ik moet wachten tot een ober mij bijschenkt.<br />
Dat vind ik zo truttig. Zet gewoon een fles op tafel. Klaar.’<br />
koks lezen geen rapporten<br />
Inmiddels werkt Albert aan een nieuw boek, waarin hij veel wetenschappelijke<br />
kenn<strong>is</strong> kwijt wil. ‘Koks lezen geen wetenschappelijke<br />
rapporten, maar wel kookboeken en boeken over Alain Ducasse of<br />
El Bulli. Door mijn boek kan ik ze hopelijk bereiken met nieuwe<br />
feiten. Wereldwijd wordt onderzocht hoe wij de natuur vernietigen<br />
en wat we daar tegen kunnen doen. Je weet niet altijd door wie<br />
die onderzoeken gefinancierd worden, maar van sommige ontdekkingen<br />
word ik erg blij. Voorheen had je bijvoorbeeld 3,5 kilo v<strong>is</strong>proteïne<br />
nodig om een zalm van een kilo te kweken. In Noorwegen<br />
hebben ze uitgedokterd dat het kan met minder dan een kilo. Ik heb<br />
dit verhaal gecheckt bij het Wereld Natuur Fonds en het klopte; die<br />
zalm mag daarom weer mijn keuken in.’<br />
Gem<strong>is</strong>te kans<br />
Voor de EO werkt Albert Kooy mee aan Melk & Honing, een tvprogramma<br />
over duurzaam leven en genieten. Iedere maandagavond<br />
heeft het programma 200.000 kijkers, voornamelijk vijftigplussers.<br />
‘Ik krijg volop tijd en ruimte om mijn filosofie toe te lichten. In elke<br />
uitzending maak ik van Nederlandse producten, met technieken die<br />
wereldwijd worden toegepast, moderne en hippe gerechten. Ik laat<br />
zien wat ik doe en leg vooral uit waarom ik het doe.<br />
De échte kenn<strong>is</strong> van de bekende tv-koks komt vaak nauwelijks aan<br />
bod en dat vind ik een gem<strong>is</strong>te kans.’<br />
www.nieuwenederlandsekeuken.nl<br />
www.stendenhotel.com<br />
www.melkenhoning.nl<br />
54 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 55
innovatiespotter innovatiespotter<br />
Hoe vinden innovatieve bedrijven en instituten elkaar?<br />
de innoVAtiesPotter<br />
leVert onverwachte<br />
CoMBinAties op<br />
Tekst André Staas | Beeld Henk Marks<br />
in de vorige eeuw zeiden we: gaat het goed met Philips, dan gaat het goed met eindhoven.<br />
tegenwoordig, en dichter bij hu<strong>is</strong>, denken we: hoe meer noordelijke bedrijven innoveren, hoe sterker<br />
de concurrentiepositie van noord-nederland wordt. Daarom <strong>is</strong> er nu de innovatiespotter.<br />
Innovatiespotter <strong>is</strong> een digitaal platform<br />
waarop uitgebreide profielen staan van innovatieve,<br />
kenn<strong>is</strong>intensieve en special<strong>is</strong>t<strong>is</strong>che<br />
bedrijven. In één oogopslag zie je<br />
welke innovatieve bedrijven waar gevestigd<br />
zijn en wat ze precies doen. De gegevens<br />
Willem Scherphof |<br />
zijn gemakkelijk en snel te vinden via steekwoorden<br />
en een kaart die <strong>is</strong> gekoppeld aan<br />
Google Maps.<br />
een nieuwe schwung<br />
Initiatiefnemer van Innovatiespotter <strong>is</strong> het<br />
Ruud Raaijmakers |<br />
Nynke Kooi |<br />
Groningse Q-modus, een bureau met zeven<br />
medewerkers dat innovatieprojecten<br />
faciliteert in Noord- en Oost-Nederland.<br />
Directeur Gea Vellinga: ‘Deze specifieke<br />
zoekmachine voor innoverende bedrijven<br />
hebben we samen met de Universiteit<br />
Gea Vellinga |<br />
Twente ontwikkeld. Als launching partner<br />
participeert de regio Groningen-Assen: we<br />
zijn begonnen om voor deze econom<strong>is</strong>che<br />
ontwikkelingszone de meest innovatieve bedrijven<br />
in kaart te brengen. We maken het<br />
hen gemakkelijker om elkaar te vinden. Dat<br />
geeft het innovatieproces schwung en vergroot<br />
de concurrentiekracht van de regio.’<br />
Vellinga startte Q-modus in 2003 vanuit<br />
een sterke overtuiging dat innovatie de motor<br />
van de Noordelijke economie <strong>is</strong>. ‘Onze<br />
kenn<strong>is</strong>economie ontwikkelt zich razendsnel.<br />
Bedrijven moeten innoveren en dat kan<br />
door de kenn<strong>is</strong> te benutten die aanwezig <strong>is</strong><br />
in het eigen bedrijf en in andere bedrijven,<br />
maar ook in kenn<strong>is</strong>instellingen. Je ziet dat<br />
samenwerken in ketens en clusters leidt tot<br />
toonzettende vernieuwing, zowel bij hooggespecial<strong>is</strong>eerde<br />
organ<strong>is</strong>aties als bij traditionele<br />
bedrijven. Of het nu gaat om trendy<br />
clusters als Energy Valley en watertechnologie,<br />
of om agrar<strong>is</strong>che bedrijven die aan prec<strong>is</strong>ielandbouw<br />
doen en bouwbedrijven die<br />
energieneutraal bouwen: innoveren <strong>is</strong> het<br />
sleutelwoord. Ondernemers hoef ik in ieder<br />
geval niet te overtuigen van de noodzaak om<br />
te innoveren. Dat hebben ze donders goed<br />
in de gaten. Maar waar vind je de ju<strong>is</strong>te partners?’<br />
Hoe maak je de gouden match<br />
In de praktijk zag Vellinga hoe lastig het<br />
voor bedrijven <strong>is</strong> om andere innoveerders te<br />
vinden met wie ze de gouden match kunnen<br />
maken. En bij universiteiten blijft veel<br />
kenn<strong>is</strong> ongebruikt op de planken liggen.<br />
Kenn<strong>is</strong> koppelen werd haar m<strong>is</strong>sie. Een recent<br />
project was Talentproject, een soort<br />
meester-gezelconstructie waar studenten en<br />
bedrijven samen aan een innovatie werken.<br />
Bij de Universiteit Twente raakte Gea on-<br />
der de indruk van VentureLab Twente, een<br />
business support programma voor high tech<br />
high growth ondernemingen met een internationale<br />
ambitie. Q-modus doet voor dit<br />
project de werving in Noord-Nederland.<br />
Vellinga besloot via Q-modus ook een regionaal<br />
overzicht van innoverende bedrijven op<br />
te zetten, met inzicht in kenn<strong>is</strong>, ervaring, innovatieve<br />
ideeën enzovoorts. ‘Ons idee sloeg<br />
aan bij de regio Groningen-Assen. Die wilde<br />
meteen als launching partner participeren<br />
vanuit de acute behoefte om kenn<strong>is</strong> bij innoverende<br />
bedrijven in kaart te brengen<br />
voor kansrijke clusters als Energy Valley en<br />
Healthy Ageing. We zijn aan de slag gegaan<br />
Vinden of gevonden<br />
worden: that’s<br />
the question<br />
56 | BUSINESS BUSTERS NOORD Op BUSINESS de foto BUSTERS ontbreekt NOORD Sarah Broersma | 57<br />
Karsten Westra |<br />
Anton Jongsma |
innovatiespotter<br />
en kwamen tot een lijst van zo’n achthonderd<br />
bedrijven.’<br />
onverwachte koppelingen<br />
Hoe komt zo’n lijst tot stand? Vellinga: ‘Daar<br />
was aanvankelijk geen methodiek voor. Het<br />
<strong>is</strong> in feite een kwestie van lerend werken. We<br />
gebruiken verschillende openbare bronnen.<br />
Eerst pak je het laaghangende fruit en dan<br />
ga je verfijnen. Inmiddels hebben we uitgebreide<br />
databestanden waaruit we met speciale<br />
software profielen kunnen componeren.<br />
We kunnen de profielen actueel houden;<br />
bedrijven kunnen dit zelf ook doen. Inmiddels<br />
hebben we inzicht in de profielen van<br />
duizenden bedrijven, en ook in clusters en<br />
ketens. Het interessante <strong>is</strong> dat die clusters tegen<br />
alle huidige, branchegerichte benaderingen<br />
ingaan. Zo zien we een Healthy Ageing<br />
cluster met organ<strong>is</strong>aties uit vrijwel alle bran-<br />
Evert Wind (directeur regio-stimulering<br />
Kamer van Koophandel Noord-<br />
Nederland):<br />
‘Door objectieve bas<strong>is</strong>gegevens<br />
uit onze bestanden te verrijken<br />
met subjectieve informatie voegt<br />
innovatiespotter waarde toe.’<br />
ches. Een IT-bedrijf dat software ontwikkelt<br />
voor ziekenhuizen, <strong>is</strong> interessant voor het<br />
Healthy Ageing cluster, maar een IT-bedrijf<br />
vinden we niet in de zorgbranche. En zo<br />
valt ook op dat het energiecluster voor maar<br />
liefst tachtig procent uit branchevreemde<br />
bedrijven bestaat.’<br />
Deze manier van denken haalt volgens Gea<br />
de traditionele denkwijze van duidelijk onderscheidende<br />
branches overhoop. Marktgegevens<br />
zijn bijvoorbeeld gebaseerd op branchegegevens.<br />
Alle adressenbestanden die je<br />
kunt kopen gaan uit van deze verouderde indeling.<br />
Gea: ‘Geen wonder dat bedrijven op<br />
die manier elkaar en de markt niet kunnen<br />
vinden. Binnen een branche zijn de verschillen<br />
tussen de innovatieve en niet-innovatie-<br />
58 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
ve bedrijven vaak groter dan tussen branches<br />
onderling. Maar voor de regionale economie<br />
vormt ju<strong>is</strong>t de innovatieve bovenlaag van álle<br />
branches de toekomst.’<br />
iedereen wordt er <strong>beter</strong> van<br />
Op dit moment <strong>is</strong> Q-modus bezig om Innovatiespotter<br />
op te schalen, eerst naar Noord-<br />
Nederland en daarna naar landelijk niveau.<br />
Andries Telgenhof (programmaleider<br />
Bedrijven & Economie Regio<br />
Groningen-Assen):<br />
‘Met de innovatiespotter zijn bedrijven<br />
<strong>beter</strong> in staat om elkaars<br />
kernkwaliteiten te ontdekken en zo<br />
onderlinge verbanden te leggen<br />
en samen nieuwe innovaties aan<br />
te gaan.’<br />
Gea: ‘Het leuke van Innovatiespotter <strong>is</strong> dat<br />
iedereen er <strong>beter</strong> van wordt. Op de eerste<br />
plaats de innoverende ondernemers die <strong>beter</strong><br />
zichtbaar zijn en zelf ook veel zicht hebben<br />
op potentiële samenwerkingspartners:<br />
matches ontstaan door vinden en gevonden<br />
worden. Daarnaast de kenn<strong>is</strong>instellingen, die<br />
sneller en gemakkelijker hun kenn<strong>is</strong> te gelde<br />
kunnen maken in clusters en ketens met bedrijven.<br />
Ook studenten hebben er wat aan.<br />
Die weten vaak niet bij welke bedrijven ze<br />
terecht kunnen met hun specifieke opleiding<br />
en trekken dan maar naar andere regio’s. In<br />
het Noordelijke MKB kunnen ze echter veel<br />
sneller tot het management of de directie<br />
doordringen dan bij een groot bedrijf in de<br />
Randstad en dat <strong>is</strong> aantrekkelijk voor hun<br />
carrière.’<br />
www.innovatiespotter.nl<br />
Bent u innovatief?<br />
Wie aan minimaal drie van deze tien criteria voldoet, maakt volgens Gea Vellinga grote<br />
kans in de Innovatiespotter te worden opgenomen.<br />
1. heeft u de laatste drie jaar nieuwe diensten of producten op de markt gebracht<br />
2. de laatste drie jaar één of meer patenten gereg<strong>is</strong>treerd;<br />
3. de laatste drie jaar een merk gedeponeerd;<br />
4. strekt uw afzetmarkt zich uit tot buiten de regio;<br />
5. heeft u samenwerkingsverbanden met andere bedrijven of kenn<strong>is</strong>instellingen;<br />
6. maakt u deel uit van een cluster;<br />
7. heeft u wel eens een ondernemersprijs gewonnen;<br />
8. krijgt u regelmatig aandacht van de pers;<br />
9. <strong>is</strong> meer dan de helft van uw personeel hoogopgeleid;<br />
10. maakt u soms gebruik van subsidies.
gameship gameship<br />
het <strong>is</strong> hier<br />
echt een<br />
snoepwinkel<br />
Thijs Helfrich |<br />
Met GAMes<br />
sneller en<br />
leUker je<br />
Doel bereiken<br />
Tekst Chr<strong>is</strong>tine Pietersen | Beeld Simon van der Woude<br />
in het tv-programma Pavlov – Waarom ben ik zo? werd onderzocht waarom topturner epke zonderland<br />
succesvoller <strong>is</strong> dan zijn broer Herre. De mythe dat epke geen angst zou kennen werd ontkracht: hij kent<br />
wel angst, maar kan dat sneller wegdrukken dan Herre. Gameship legde hun rekstokoefeningen vast<br />
60 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 61<br />
in 3D.<br />
Gameship past speltechnieken breed toe<br />
Achter de gevel van een monumentaal grachtenpand aan de<br />
Willemskade in Leeuwarden, <strong>is</strong> een van de grootste en hypermodernste<br />
game- en animatiestudio’s van Nederland gevestigd:<br />
Gameship. Hoewel de naam Gameship doet vermoeden dat er alleen<br />
spelletjes worden gemaakt, <strong>is</strong> dat niet het geval. De naam <strong>is</strong><br />
voortgevloeid uit het woord spaceship, dat verwijst naar een nieuwe<br />
wereld en toekomst.<br />
Beweging combineren met spel<br />
‘Net als bij de invoering van internet destijds, moeten ook wij vaak<br />
uitleggen waarvoor en hoe je games kunt gebruiken’, vertelt algemeen<br />
directeur Thijs Helfrich. ‘Bijvoorbeeld: veel mensen hebben<br />
thu<strong>is</strong> een fitnessapparaat, vaak in de slaapkamer. Bij het sporten blijven<br />
de gordijnen dicht, want het ziet er natuurlijk belachelijk uit.<br />
Het zijn vaak dodelijk saaie apparaten. Maar als ze zijn voorzien van<br />
uitgebreide d<strong>is</strong>plays, waarop je je prestaties kunt bijhouden, wordt<br />
het een stuk interessanter. De volgende dag heb je niet per se zin in<br />
de training, maar wil je wel kijken of je je prestatie kunt ver<strong>beter</strong>en.<br />
Dat <strong>is</strong> het belangrijkste element van gaming en waarom zou je dat<br />
niet toepassen in de zorg bijvoorbeeld? Recent hebben we mensen in<br />
een verzorgingstehu<strong>is</strong> laten oefenen met een apparaat dat preventief<br />
werkt tegen vallen. Uit dat apparaat komen allerlei slangen, die je<br />
met de voet moet aantikken. Als dat lukt, dan verdwijnt de slang en<br />
bouw je een score op. De mensen vonden de combinatie van beweging<br />
en spel fantast<strong>is</strong>ch. In feite <strong>is</strong> Gameship een snoepwinkel, want<br />
er kan hier van alles. We hebben een motion capture studio, waarin<br />
we bewegingen vastleggen en omzetten in real<strong>is</strong>t<strong>is</strong>che 3D-modellen,<br />
met behulp van meer dan twintig Vicon T160 en T40 camera’s. We
gameship gameship<br />
gebruiken de techniek van motion capture niet alleen voor animaties,<br />
maar ook voor wetenschappelijke vraagstukken in de biometrie<br />
en de ergonomie.’<br />
fin<strong>is</strong>h halen<br />
In een andere ruimte <strong>is</strong> het high-tech revalidatiesysteem CAREN<br />
ondergebracht. CAREN staat voor computer ass<strong>is</strong>ted rehabilitation<br />
environment en maakt gebruik van een virtuele omgeving om patiënten<br />
te helpen bij hun revalidatie. Midden in de ruimte bevindt<br />
zich een rechthoekig platform, dat in zes richtingen kan bewegen.<br />
De patiënt wordt voorzien van allerlei markers, die licht van ver-<br />
gameship<br />
We moeten een centrum hebben waar studenten en bedrijven<br />
samen kunnen werken aan multimedia-, animatie- en simulatie-technieken,<br />
zo bedacht in 2008 een aantal docenten van<br />
de opleiding Communicatie en Multimedia Design van de<br />
Noordelijke Hogeschool in Leeuwarden. De NHL vond<br />
participanten in de Provincie Fryslân, de gemeente Leeuwarden,<br />
de NOM, theFactor.e en Motek BV. Gezamenlijk dienden ze<br />
een subsidieaanvraag in bij het Samenwerkingsverband Noord<br />
Nederland (SNN). Met een subsidie uit het Europees Fonds<br />
voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) werd Gameship BV<br />
opgericht en kon gestart worden met de ingrijpende verbouwing<br />
van het pand. Oprichter en creatief directeur Thijs Helfrich van<br />
theFactor.e werd in augustus 2010 aangesteld als algemeen directeur.<br />
Sinds oktober 2010 <strong>is</strong> het gebouw volledig operationeel.<br />
schillende lichtbronnen kunnen reflecteren. Vervolgens wordt op<br />
een groot projectiescherm een spel gestart. Je staat bijvoorbeeld op<br />
de boeg van een schip en moet via diverse boeien de fin<strong>is</strong>h zien te<br />
halen. Door je voeten te bewegen op het platform kun je het schip<br />
langzamer of sneller doen varen en om de boeien laten draaien.<br />
De sensoren vangen het weerkaatste licht op en sturen de gegevens<br />
naar een computer, die vervolgens een weergave van de bewegingen<br />
maakt. Deze toepassing wordt veel gebruikt bij revalidatie en bij<br />
mensen die moeten wennen aan beenprotheses.<br />
Vijftig iMacs<br />
Voor de liefhebbers: Gameship beschikt over een videostudio met<br />
zes full-HD-camera’s en over een hightech soundstudio met volledig<br />
computergestuurde Protools HD8 en een D-control. Er <strong>is</strong> een<br />
Render Farm: een cluster van computers dat ingezet wordt voor de<br />
computer generated images (CGI) van films, animaties en video.<br />
De computers rekenen uit hoe driedimensionale beelden, teksten,<br />
geluid en licht optimaal kunnen worden samengevoegd. En dan <strong>is</strong><br />
er ook nog een ruimte met vijftig iMacs, waar studenten gebruik<br />
kunnen maken van alle aanwezige en hypermoderne software, zoals<br />
Maya en 3ds Max.<br />
Virtuele re<strong>is</strong> in 180 graden<br />
Thijs Helfrich: ‘Met deze apparatuur maken we diverse producties.<br />
En we bedenken ook zelf apparaten. Zo hebben we een iDome ontworpen<br />
voor de presentatie van Fryslân Marketing op de vakantiebeurs<br />
in Utrecht, samen met een moskeeënbouwer en theFactor.e.<br />
Die iDome was een enorme, staande iglo zeg maar, waarin een video<br />
werd geprojecteerd, die de bezoekers meenam op een virtuele re<strong>is</strong> in<br />
180 graden door Friesland.’<br />
Geen tijd meer voor onderzoek<br />
Thijs Helfrich organ<strong>is</strong>eert workshops en seminaars in het pand<br />
van Gameship om bedrijven kenn<strong>is</strong> te laten maken met de nieuwe<br />
technologieën en multimedia. ‘Er <strong>is</strong> nog veel onbekendheid over<br />
de materie. Bovendien <strong>is</strong> het voor sommigen angstaanjagend om te<br />
zien hoe snel de ontwikkelingen gaan. Tegenwoordig <strong>is</strong> er geen tijd<br />
meer voor onderzoek. Vooral in de zorg en het onderwijs zie je een<br />
omslag. Daar was het de tendens om nieuwe ontwikkelingen eerst<br />
uitvoerig te onderzoeken en daarna te implementeren. Nu kun je<br />
wel jaren nadenken over hoe je de boekenlast bij brugklassers kunt<br />
verminderen, maar je kunt ze ook gewoon een iPad geven en kijken<br />
wat er gebeurt.’<br />
Mee in de consumentenflow<br />
‘Ik kom uit de internetbranche en dat <strong>is</strong> een soort wereldwijde chaos,<br />
waarin steeds nieuwe richtingen worden bedacht. Als zo’n richting<br />
laat<br />
kinderen je<br />
website<br />
beoordelen<br />
een fantast<strong>is</strong>ch goed idee <strong>is</strong>, werkt het. Facebook <strong>is</strong> niet ontwikkeld<br />
omdat iemand daar opdracht toe gaf. Het <strong>is</strong> gewoon ontstaan en<br />
als zoiets krachtig <strong>is</strong>, <strong>is</strong> er een markt voor. Er wordt nu meer gekeken<br />
hoe je bestaande consumentenproducten, zoals iPad, iPhone of<br />
Android kunt uitbreiden met nieuwe software. Op die manier ga je<br />
mee in de consumentenflow en hoef je niet steeds miljoenen nieuwe<br />
apparaten op de markt te brengen.’<br />
jongeren hebben een andere kijk<br />
Thijs Helfrich <strong>is</strong> van mening dat Gameship bedrijven veel kan bieden.<br />
‘Iedere directeur zou eens aan zijn kinderen moeten vragen<br />
hoe hij een bepaald <strong>is</strong>sue zou moeten aanpakken. Niet dat kinderen<br />
een compleet plan kunnen afleveren, maar ze zijn wel bikkelhard<br />
in hun oordeel. Laat hen de website van je bedrijf zien en ze zijn er<br />
waarschijnlijk na drie pagina’s klaar mee. De jongeren van nu kijken<br />
anders. Het <strong>is</strong> voor hen meer beleving en ze kunnen veel en snel<br />
tegelijk. Als je vroeger iemand een auto wilde verkopen voor 50.000<br />
euro, kon je een verhaal beginnen over de goede motor. Tegenwoordig<br />
moet er een aansluiting inzitten voor een iPod, anders verkoop<br />
je die auto niet. Het <strong>is</strong> een nieuwe markt. Wij laten ondernemers<br />
nadenken over de sterke punten van hun bedrijf en kunnen er met<br />
gaming-elementen voor zorgen dat een potentiële klant langer op<br />
hun website blijft.’<br />
Geen salar<strong>is</strong>stappenplan<br />
‘We hebben hier een prachtige kweekvijver voor talent. We selecteren<br />
wel enigszins aan de poort, want als je hier komt om te kijken of<br />
je een camera kunt vasthouden, dan ben je aan het verkeerde adres.<br />
We zoeken naar mensen die er voor gaan en die beseffen met wat<br />
voor fantast<strong>is</strong>ch materiaal ze hier kunnen werken. De mentaliteit <strong>is</strong><br />
wel veranderd. Ik ben ooit begonnen als freelancer en mocht een<br />
kleine opdracht doen voor het grote reclamebureau Ogilvy. Toen ik<br />
daar binnenkwam, zat ik gewoon te stuiteren, zo spannend vond ik<br />
dat. Hier lopen ze soms met een camera van duizenden euro’s rond,<br />
alsof het de gewoonste zaak van de wereld <strong>is</strong>, zonder besef van de<br />
waarde. We zoeken naar ondernemerstalent en dat <strong>is</strong> best wel eens<br />
een speurtocht. Maar, ik ben enthousiast over deze generatie. De<br />
jonge mensen van nu kijken wat ze leuk en interessant vinden en<br />
hebben geen salar<strong>is</strong>stappenplan. In deze business maak je nu eenmaal<br />
op een andere manier carrière dan op een advocatenkantoor.<br />
Het <strong>is</strong> net als in de muziek of in de kunst. Vaak <strong>is</strong> het een lange<br />
weg.’<br />
w<strong>is</strong>kunde en muziek: een pot nat<br />
Thijs Helfrich kan daar over meepraten. Tot zijn 28e studeerde hij<br />
geschieden<strong>is</strong> en in de tussentijd was hij zanger in de band Weekend<br />
at Waikiki. ‘Ik vind dat ik de perfecte studie gevolgd heb, om dit<br />
soort werk te doen. Geschieden<strong>is</strong> leert je dat grote hoeveelheden<br />
data iets tot stand brengen, wat weer tot nieuwe inzichten leidt. Muziek<br />
geeft veel ruimte aan creativiteit, maar het <strong>is</strong> ook een exacte wetenschap.<br />
In de middeleeuwen waren w<strong>is</strong>kunde en muziek een pot<br />
nat. Net als w<strong>is</strong>kunde <strong>is</strong> muziek te beredeneren en uit te schrijven.<br />
In de muziekwereld <strong>is</strong> het niet alleen seks, drugs en rock-’n-roll. Als<br />
muzikant kun je over de hele wereld reizen en voor grote groepen<br />
mensen staan. Kunde, kwaliteit, beleving en hartstocht kun je heel<br />
makkelijk overbrengen aan mensen. Tenminste, als je het werkelijk<br />
meent. Dat heb ik in die tijd geleerd en voor mij <strong>is</strong> het vanzelfsprekend<br />
dat ik dat nu nog steeds doe.’<br />
www.gameship.nl<br />
62 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 63
eeldhorloge<br />
Tekst Chr<strong>is</strong>tine Pietersen | Beeld Gerrit Das<br />
Dé oplossing voor een wereldwijd probleem?<br />
het<br />
BeelDHorloGe<br />
HelPt Mensen<br />
zelfstAnDiG<br />
te leVen<br />
Hoe moet je je afspraken nakomen, als je niet kunt klokkijken? of niet aanvoelt hoeveel tijd er <strong>is</strong><br />
verstreken? Vanuit sneek komt de oplossing voor mensen die lijden aan dyschronie: het beeldhorloge.<br />
Piepjes, trillingen en pictogrammen waarschuwen de drager wanneer hij in actie moet komen.<br />
Het idee <strong>is</strong> afkomstig van Ben Bunt, vader van de verstandelijk<br />
gehandicapte Nienke. Dochterlief verhu<strong>is</strong>de een paar jaar geleden<br />
vanuit het ouderlijk hu<strong>is</strong> naar een beschermde woonvorm. Thu<strong>is</strong><br />
vertelden haar ouders altijd wat ze op een bepaald tijdstip moest<br />
doen, maar dat gebeurde in haar nieuwe woonomgeving niet.<br />
Nienke belde regelmatig met haar ouders, om te vragen wat ze<br />
moest doen. Zelfs ’s nachts wilde ze wel eens weten of ze al moest<br />
opstaan om naar haar werk te gaan.<br />
tijd anders vormgegeven<br />
Ben Bunt zocht naar een manier om het fenomeen tijd op een andere<br />
manier te presenteren. Niet via cijfers en letters, maar met plaatjes en<br />
geluid. In 2008 ontmoette hij Nanko Brattinga, een mediastrateeg.<br />
Nanko: ‘Toen ik Ben Bunt tegenkwam, was het inmiddels techn<strong>is</strong>ch<br />
mogelijk om pictogrammen in een soort horloge te stoppen. Ben<br />
zocht iemand die het idee wilde oppakken en het commercieel haalbaar<br />
maken. Ik kende de wereld van de verstandelijke beperkingen<br />
niet van dichtbij, maar vond het idee ontzettend gaaf.’<br />
Ze richtten Timer BV op, samen met Snakeware New Media,<br />
Tom Kok, de NOM en de - aan zorginstelling Talant gelieerde -<br />
Stichting Friesland Bedrijven. Nanko Brattinga werd directeur:<br />
‘In januari 2009 gaven we de opdracht om de eerste prototypes te<br />
ontwikkelen.’<br />
op afstand instelbaar<br />
‘Het systeem <strong>is</strong> heel simpel. De ouders of begeleiders van iemand<br />
met dyschronie kunnen via de website met een wachtwoord inloggen,<br />
waarna ze de agenda van die persoon kunnen invullen en<br />
beeldhorloge<br />
64 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 65<br />
Nanko Brattinga |<br />
kinderen<br />
lu<strong>is</strong>teren <strong>beter</strong><br />
naar het<br />
beeldhorloge<br />
dan naar<br />
hun ouders
eeldhorloge<br />
bijwerken. De activiteiten voorzien ze van pictogrammen. In het<br />
beeldhorloge zit een mobiele internetverbinding, die regelmatig<br />
contact zoekt met de agenda en alle informatie ophaalt. Het beeldhorloge<br />
<strong>is</strong> dus totaal niet plaatsgebonden en dat <strong>is</strong> natuurlijk reuze<br />
prakt<strong>is</strong>ch als ouders of begeleiders niet in de buurt zijn.’<br />
Het beeldhorloge <strong>is</strong> uitgerust met een standaardset pictogrammen<br />
die kan worden aangevuld met andere afbeeldingen en foto’s. Nanko:<br />
‘We hebben daar bewust voor gekozen omdat we niet sturend<br />
willen zijn in hoe mensen ermee om moeten gaan. We waarschuwden<br />
ouders en begeleiders in het begin wel dat ze de agenda niet<br />
meteen helemaal vol moeten proppen. Het <strong>is</strong> <strong>beter</strong> om rustig te<br />
beginnen met die activiteiten, waarvan de dragers blij worden.’<br />
onder de douche alles vergeten<br />
Veertig cliënten van Talant probeerden het beeldhorloge acht weken<br />
uit. De resultaten waren zoals gehoopt. Nanko Brattinga: ‘We zagen<br />
hoe mensen ineens een stuk zelfstandiger werden, omdat ze taken<br />
konden doen zonder hulp van buitenaf. Het beeldhorloge levert<br />
echt maatwerk. Een van de draagsters heeft bijvoorbeeld een beeldhorloge<br />
dat vooral tussen acht en negen ’s ochtends bol staat van<br />
de activiteiten. Ze w<strong>is</strong>t wel dat ze om negen uur de deur uit moest,<br />
maar besefte nooit goed wat ze voor die tijd allemaal moest doen.<br />
Ze stond rustig een half uur onder de douche. Met het beeldhorloge<br />
kan ze haar ochtendritueel nu <strong>beter</strong> plannen.’<br />
Beeldhorloge geeft rust in hu<strong>is</strong><br />
Het beeldhorloge werd niet alleen uitgetest onder verstandelijk gehandicapten,<br />
maar ook bij volwassenen en kinderen die leiden aan<br />
schizofrenie, dementie, PDD-Nos, het syndroom van Korsakov en<br />
het syndroom van Asperger. ‘Die mensen kunnen wel klokkijken,<br />
66 | BUSINESS BUSTERS NOORD<br />
maar het beeldhorloge geeft duidelijkheid en biedt structuur aan<br />
hun dagelijks bestaan. Een moeder zei dat het thu<strong>is</strong> een stuk rustiger<br />
<strong>is</strong> geworden, omdat ze niet meer dagelijks met haar zoon in d<strong>is</strong>cussie<br />
hoeft. De opdrachten van het beeldhorloge voert hij klakkeloos uit,<br />
omdat hij het beeldhorloge als iets van hem zelf beschouwt.’<br />
noord-nederlands product<br />
Totaal <strong>is</strong> er een bedrag van 1,5 miljoen euro nodig om het beeldhorloge<br />
te produceren. ‘De Rabobank Sneek ZuidwestFriesland zag<br />
er een uitdaging in om het geheel bancair te financieren. Daarnaast<br />
hebben we ook gekeken naar andere financieringsmogelijkheden,<br />
zoals een staatsgarantie. In 2009 zijn we genomineerd voor de<br />
Herman Wijffels Innovatieprijs. Dat heeft er vast aan bij gedragen,<br />
dat de financiering nu rond <strong>is</strong>. Timer BV <strong>is</strong> de opdrachtgever, Dog<br />
Back Design Solutions uit Emmen ontwerpt het horloge, Snakeware<br />
uit Sneek ontwikkelt de bijbehorende internetsoftware en we zijn<br />
in gesprek met een Noord-Nederlands bedrijf dat het beeldhorloge<br />
gaat fabriceren.’ In het najaar van 2011 worden de beeldhorloges op<br />
de Nederlandse markt geïntroduceerd. Nanko Brattinga: ‘Het gaat<br />
uiteraard om een nichemarkt, maar we hopen in Nederland tienduizenden<br />
beeldhorloges te verkopen. Wat het eventueel op de buitenlandse<br />
markt gaat doen, daar durven we nog niet eens aan te denken.<br />
M<strong>is</strong>schien worden we positief verrast. De website <strong>is</strong> eenvoudig<br />
te vertalen en het horloge zelf <strong>is</strong> taalonafhankelijk. Als je een goede<br />
ingang hebt bij een buitenlandse zorgverzekeraar bijvoorbeeld, dan<br />
<strong>is</strong> het niet zo moeilijk om het beeldhorloge daar te d<strong>is</strong>tribueren. Het<br />
<strong>is</strong> tenslotte geen rocketscience, waar we ons mee bezig houden.’<br />
Productinnovatie <strong>is</strong> noodzakelijk<br />
Helaas was het niet mogelijk om er patent op aan te vragen. Nanko<br />
Brattinga: ‘Het tonen van plaatjes op een pols <strong>is</strong> niet te beschermen,<br />
omdat er al genoeg apparaten zijn die dat doen. Onze strategie <strong>is</strong><br />
dat we de kenn<strong>is</strong> van de markt gebruiken en dat we aan productinnovatie<br />
gaan doen. Want het <strong>is</strong> niet meer dan log<strong>is</strong>ch, dat we het<br />
beeldhorloge later gaan uitbreiden met belopties, alarmering, medicijnd<strong>is</strong>cipline<br />
of sensoren.’<br />
www.beeldhorloge.nl<br />
Nanko Brattinga richtte in 1995, samen met studiegenoot Frans de Vries, het mediabedrijf Advance in Hilversum op. Advance groeide<br />
uit tot marktleider in interactieve concepten en crossmedia platforms, door de platforms te koppelen aan telev<strong>is</strong>ieformats, zoals Je echte<br />
Leeftijd, Stay or Go, Planetrace en Zes Minuten. In 2007 werkten er negentig mensen bij het bedrijf en vond Nanko Brattinga het tijd<br />
om wat anders te gaan doen. Hij liet zich uitkopen en keerde terug naar Sneek.<br />
verbinding tussen vraag en kenn<strong>is</strong><br />
VROUWEN BLOOT – HANDEL DOOD?<br />
NL academie helpt zzp’ers in de zomerperiode<br />
met opdrachten verwerven<br />
De zomerperiode <strong>is</strong> voor adv<strong>is</strong>eurs, managers en andere professionals die als zelfstandig<br />
ondernemer in de markt opereren een moeilijke periode waarin meestal weinig verdiend<br />
wordt. Ju<strong>is</strong>t als het rustig wordt, kun je als ondernemer een vakantie plannen, maar je<br />
kunt ook met acqu<strong>is</strong>itie aan de gang!<br />
Helaas vinden de meeste zzp’ers acqu<strong>is</strong>itie heel lastig…<br />
De NL kenn<strong>is</strong>coöperatie deed onderzoek onder 100 hoog opgeleide zzp’ers en kwam<br />
uit op een top drie van zaken die deze zelfstandige professionals lastig vinden:<br />
1 Acqu<strong>is</strong>itie: hoe pak ik dat aan en hoe kom ik aan voldoende en goede opdrachten?<br />
2 Eigen professionele ontwikkeling: hoe zorg ik er voor dat ik als professional voldoende<br />
blijf investeren in mijn eigen professionele ontwikkeling?<br />
3 Collegiale contacten: het bestaan als zzp’er <strong>is</strong> soms toch wel eenzaam. Even bij een<br />
collega binnenlopen om in een paar minuten even te overleggen of stoom af te blazen <strong>is</strong><br />
er niet bij. Bovendien: hoe onderhoud ik collegiale contacten met mensen die soms ook<br />
mijn concurrenten zijn?<br />
Deze drie kernvragen zijn door de NL academie verwerkt in een praktijk leergang<br />
‘Opdrachten verwerven’ voor zelfstandige professionals/managers/adv<strong>is</strong>eurs.<br />
Het vraaggestuurd vermarkten van eigen (kenn<strong>is</strong>)diensten staat hierin centraal.<br />
Hoe doe je acqu<strong>is</strong>itie als je eigenlijk jezelf moet verkopen? Welke methoden kun je<br />
daarbij toepassen? Hoe kun je <strong>beter</strong> gebruik maken van je eigen netwerk en dat van<br />
anderen? Hoe voer je een acqu<strong>is</strong>itiegesprek dat echt resultaat op gaat leveren?<br />
In deze leergang trekken individuele ondernemers hun eigen acqu<strong>is</strong>itieplan en gaan er<br />
daadwerkelijk mee aan de slag – gesteund door collega’s en onder (bege)leiding van een<br />
marketing en acqu<strong>is</strong>itie expert: drs Alice Hilbers.<br />
De start <strong>is</strong> op 24 juni in Loon (Assen) en de leergang wordt in oktober afgesloten met<br />
tenminste één (en liefst meer) zelf verworven opdrachten in de zak. Het gaat om vier<br />
cursusdagen en drie interv<strong>is</strong>iebijeenkomsten gespreid over de periode juni-oktober.<br />
Kosten €1685,- ex btw (voor leden van de NLkenn<strong>is</strong>coöperatie 8 NL vouchers).<br />
Voor meer informatie kunt u terecht op www.nlacademie.nl of<br />
bij Alice Hilbers, info@intercoaches.nl<br />
Businessbusters NLA juni[NIEUW].indd 1 24-05-11 16:27
diary campus dairy campus<br />
Kees de Koning |<br />
Het ideaalbeeld van kees de koning wordt gereal<strong>is</strong>eerd:<br />
eDUCAtie en<br />
innoVAtie<br />
sMelten saMen<br />
op de DAirY<br />
CAMPUs<br />
Tekst Chr<strong>is</strong>tine Pietersen | Beeld Simon van der Woude<br />
De voormalige proefboerderij nij Bosma zathe in leeuwarden krijgt een nieuwe bestemming. Het<br />
wordt een kenn<strong>is</strong>- en opleidingscentrum met een internationale uitstraling: de Dairy Campus. op<br />
de bouwtekeningen <strong>is</strong> te zien dat het complex flink wordt uitgebreid. zo komt er een stal voor<br />
vijfhonderd koeien en in het toekomstige bedrijfsverzamelgebouw kunnen onderzoekers, ondernemers<br />
en studenten hun krachten bundelen om de nederlandse agribusiness te versterken.<br />
De Nederlandse melkveesector en zuivelindustrie staan voor een<br />
aantal fundamentele keuzes. De e<strong>is</strong>en en wensen van de consument<br />
en de overheid op het gebied van duurzaamheid, voedselveiligheid<br />
en dierenwelzijn spelen een steeds grotere rol. De afbouw van het<br />
Gemeenschappelijke Landbouwbeleid, een toenemende internationale<br />
concurrentie, druk op de opbrengstprijzen, maar ook schaalvergroting<br />
en concentratie zijn van invloed op de ontwikkelingen<br />
van de sector. De melkveesector en de zuivelindustrie beseffen dat,<br />
als ze hun marktpositie willen behouden en versterken, een andere<br />
strategie noodzakelijk <strong>is</strong>. Maar welke?<br />
kenn<strong>is</strong>- en opleidingscentrum<br />
Wageningen UR (university & research centre) liet zich inspireren<br />
door Silicon Valley, waar creativiteit, innovatie en samenwerking<br />
tussen universiteiten en bedrijfsleven de succesbepalende factoren<br />
zijn. Het leidde tot de oprichting van de Dairy Campus: een (inter)<br />
nationaal kenn<strong>is</strong>- en opleidingscentrum, waar onderzoek, innovatie<br />
en onderwijs gebundeld worden. Samen met stakeholders als LTO<br />
Nederland, Hogeschool Van Hall Larenstein, provincie Fryslân,<br />
gemeente Leeuwarden en het Min<strong>is</strong>terie van Econom<strong>is</strong>che Zaken,<br />
Landbouw & Innovatie werd een plan opgesteld.<br />
koeien horen bij friesland<br />
De keuze om de Dairy Campus in Friesland te vestigen, was geen<br />
lastige. Manager Kees de Koning van de Dairy Campus: ‘De hoofdvestiging<br />
van Wageningen UR Livestock Research zit in Lelystad,<br />
maar daar hebben we geen hogere agrar<strong>is</strong>che opleidingen. De hogeschool<br />
Van Hall Larenstein <strong>is</strong> gevestigd in Leeuwarden. En in<br />
Leeuwarden hadden we al een proefboerderij: Nij Bosma Zathe.<br />
Bovendien, als mensen in Nederland en het buitenland aan koeien<br />
denken, denken ze toch vaak aan Friesland. De Fr<strong>is</strong>ian Cows zijn<br />
immers wereldberoemd. Wageningen UR ging in gesprek met de<br />
comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> van de Koningin, John Jorritsma, met gedeputeerde<br />
Landbouw Hans Könst en met de Leeuwarder burgemeester Ferd<br />
Crone. Allen reageerden enthousiast en waren meteen bereid om<br />
mee te werken aan de ambities van Dairy Campus.’<br />
Wageningen UR Livestock Research, LTO Nederland, AOC<br />
Friesland, Hogeschool Van Hall Larenstein werken samen aan de<br />
ontwikkeling van Dairy Campus met financiële ondersteuning van<br />
Provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden. Die investering <strong>is</strong><br />
silicon<br />
Valley als<br />
inspiratiebron<br />
voor de<br />
synergie<br />
nodig voor het ontwikkelen van een innovatie- en educatieprogramma<br />
en voor de uitbreiding van de huidige locatie. Wageningen UR<br />
Livestock Research gaat aan de slag met het innovatieprogramma.<br />
Van Hall Larenstein en AOC Friesland buigen zich over het educatieprogramma<br />
en het praktijkleren.<br />
68 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 69
dairy campus<br />
studenten zijn een bron van inspiratie<br />
Kees de Koning, die al een jaar trekker was van het project, werd<br />
in april benoemd tot manager. ‘Momenteel ben ik bezig met het<br />
programma van e<strong>is</strong>en voor de infrastructuur. We willen de huidige<br />
locatie uitbreiden met een bedrijfsverzamelgebouw, waar alle partijen<br />
kantoorruimte hebben en gebruik kunnen maken van onze faciliteiten.<br />
Daarnaast komt er een onderzoeks- en leerboerderij waar<br />
vijfhonderd koeien ondergebracht moeten worden. Studenten van<br />
Van Hall Larenstein, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en<br />
van Stenden hogeschool laten we nadenken over hoe we ons centrum<br />
bijvoorbeeld duurzaam kunnen inrichten. Ik ben tien jaar lang<br />
gastdocent geweest op Wageningen UR en het <strong>is</strong> altijd inspirerend<br />
om met studenten te werken. Het <strong>is</strong> interessant om te zien hoe frank<br />
en vrij zij vragen stellen en ons adv<strong>is</strong>eren. Ze komen soms met hele<br />
verrassende ideeën.’<br />
iedereen <strong>is</strong> welkom<br />
Het industrieterrein Newton IV, dat aan de Dairy Campus grenst, <strong>is</strong><br />
door de gemeente Leeuwarden aangewezen voor bedrijven die actief<br />
zijn in de agribusiness. Kees de Koning: ‘Alles wat te maken heeft<br />
met de melkveesector, zoals de melkverwerkende industrie, stallenbouwers,<br />
veevoederbedrijven, medicijnenfabrikanten, of bedrijven<br />
die zich bezighouden met melkrobots, klimaatbeheersing, automa-<br />
een<br />
stal met<br />
2500 koeien?<br />
Heel<br />
normaal<br />
in<br />
oost-duitsland<br />
t<strong>is</strong>ering, mestverwerking en log<strong>is</strong>tiek kunnen bij de Dairy Campus<br />
terecht en kunnen zich hier, als het om lichte industrie gaat, ook<br />
vestigen. We merken nu al dat daar interesse voor <strong>is</strong>. En het <strong>is</strong> natuurlijk<br />
geweldig dat zo’n <strong>mooi</strong> bedrijf als CSK Food Enrichment<br />
besluit om haar hoofdvestiging in Leeuwarden te houden, mede<br />
omdat wij hier nu zitten.’<br />
Directies bepaalden de hoofdthema’s<br />
Het afgelopen half jaar <strong>is</strong> Kees de Koning in gesprek geweest met<br />
directies van diverse bedrijven in de omgeving. ‘Ik heb hen gevraagd<br />
welke thema’s zij belangrijk vinden voor de komende vijf jaar. Zij<br />
verdienen immers hun business in de melkveehouderij en hun<br />
ideeën zijn van groot belang voor het voortbestaan van de Dairy<br />
Campus. Gekozen <strong>is</strong> voor de thema’s duurzaamheid en dierenwelzijn,<br />
hu<strong>is</strong>vestingssystemen, ketenefficiency en de toepassing van<br />
sensortechnologie.’<br />
Meer body<br />
‘Met het concept dat we hier voor ogen hebben, willen we de<br />
hele agribusiness versterken. De Dairy Campus staat wel<strong>is</strong>waar in<br />
Friesland, maar we willen het uiteraard nationaal en internationaal<br />
positioneren. Het Europese netwerk van agrar<strong>is</strong>che onderzoeksbedrijven<br />
kunnen we meer body geven. Daarom hebben we al<br />
contacten gelegd met de collega-instituten in Frankrijk, Duitsland<br />
en Denemarken. In de landbouw zijn we ook op die manier bezig.<br />
Wageningen UR Livestock Research doet natuurlijk al jaren mee<br />
aan Europese projecten, maar nu <strong>is</strong> er een centrum, waar we de koppeling<br />
hebben met het onderwijs en het bedrijfsleven en dat maakt<br />
het een stuk interessanter.’<br />
ideale testruimte<br />
Het ideaalbeeld van Kees de Koning <strong>is</strong> dat studenten, docenten,<br />
onderzoekers en bedrijven samen aan het ontwikkelen en innoveren<br />
gaan op de Dairy Campus. ‘Je hebt elkaar nu eenmaal nodig als je<br />
tot nieuwe concepten en ideeën wilt komen. Door onderzoek, onderwijs<br />
en ondernemers bij elkaar onder een dak uit te dagen met<br />
elkaar samen te werken, ontstaan synergie, innovaties en nieuwe<br />
verbindingen. Het concept van Silicon Valley heeft bewezen, dat<br />
het werkt. Als je dicht bij elkaar zit, kun je sneller overleggen, elkaar<br />
stimuleren en versterken en gebruik maken van elkaars expert<strong>is</strong>e.<br />
Bovendien hebben we hier de ideale ruimte om ideeën te testen.’<br />
Hoe assertief <strong>is</strong> de koe<br />
De eerste lichting stagiaires <strong>is</strong> inmiddels afgezwaaid. Momenteel<br />
werken de Nederlandse Tamara Wind en de Schotse Jill MacKay<br />
samen aan een onderzoek. Jill MacKay ontwikkelt, als onderdeel<br />
van haar PhD, methoden om met sensoren het gedrag van koeien<br />
te monitoren. Tamara Wind, vierdejaars studente Bedrijfskunde en<br />
Agribusiness aan de Chr<strong>is</strong>telijke Agrar<strong>is</strong>che Hogeschool Dronten,<br />
onderzoekt in hoeverre het karakter, met name de assertiviteit van<br />
een koe, invloed heeft op de bedrijfsvoering. Honderd koeien zijn<br />
voorzien van IceQubes-sensoren, waarmee hun activiteiten worden<br />
gereg<strong>is</strong>treerd.<br />
Maatwerk <strong>is</strong> lastig<br />
Kees de Koning: ‘De dames verrichten een prachtig onderzoek, maar<br />
het echte grote werk moet nog beginnen. Ik ga er van uit dat het<br />
lukt om het onderwijs, de onderzoeksinstituten en de ondernemers<br />
echt bij elkaar te kunnen brengen. Er zijn heel veel maatschappelijke<br />
stages, maar die blijven meestal op een bepaald niveau hangen. Ik<br />
hoor van veel net afgestudeerde studenten, dat ze behoorlijk moeten<br />
schakelen voordat ze echt in een bedrijf aan de slag kunnen. Soms<br />
moeten ze zelfs een bedrijfsspecifieke opleiding volgen om maatwerk<br />
te kunnen leveren. Het <strong>is</strong> nog geen automat<strong>is</strong>me om te investeren<br />
in elkaars werelden. Ik hoop dat de Dairy Campus daar een<br />
goede rol in kan spelen.’<br />
Megastal in opspraak<br />
De enige spelbreker in het verhaal zou voormalig comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong><br />
van de Koningin in Groningen, Hans Alders kunnen zijn. Hij<br />
leidt de maatschappelijke d<strong>is</strong>cussie over megastallen en gaf<br />
het startschot voor de publiekscampagne met de website<br />
www.dialoogmegastallen.nl. Marianne Thieme van de Partij voor<br />
de Dieren <strong>is</strong> van mening dat een stal met vijfhonderd koeien<br />
aangemerkt moet worden als een megastal. Kees de Koning:<br />
leeuwarden was<br />
een<br />
log<strong>is</strong>che<br />
keuze voor de<br />
dairy<br />
campus<br />
dairy campus<br />
‘Natuurlijk nemen wij die d<strong>is</strong>cussie serieus. Wij vormen echter geen<br />
unicum, want er zijn in Nederland meerdere stallen met vijfhonderd<br />
koeien. Belangrijk <strong>is</strong> de vraag hoe we met onze dieren willen omgaan.<br />
Duurzaamheid, dierwelzijn, milieu en voedselveiligheid zijn<br />
voor ons belangrijke randvoorwaarden. Als ik mijn taken met minder<br />
koeien zou kunnen uitvoeren, deed ik dat. Maar voor sommige<br />
onderzoeken moet ik binnen een jaar voldoende gegevens produceren<br />
om het onderzoek het predicaat ‘wetenschappelijk verantwoord’<br />
te kunnen geven. Daarnaast heb je ook koeien nodig voor het praktijkleren.<br />
Koeien zijn voor mij een middel om de hoofdfuncties van<br />
de Dairy Campus te kunnen uitvoeren. Met vijfhonderd melkgevende<br />
koeien kom ik een eind in die richting.’<br />
Hoort de koe in de wei?<br />
‘Natuurlijk streven wij er naar om onze koeien buiten te laten lopen.<br />
De Nederlandse consument vraagt daar ook om. Maar in Zuid- en<br />
Oost-Europa denken ze daar heel anders over. In Oost-Duitsland<br />
heb je stallen met 2500 koeien, die nooit buiten komen. De omstandigheden<br />
zijn ideaal; de boerderij <strong>is</strong> goed geïsoleerd en geventileerd,<br />
de koeien hebben comfortabele ligbedden en ze lopen er super<br />
relaxed bij. Mensen willen graag meedenken over wat er in het landschap<br />
gebeurt en vinden het zielig als koeien, varkens en kippen niet<br />
naar buiten kunnen. Een koe <strong>is</strong> een grazer en die hoort in de wei. De<br />
zuivelindustrie benadrukt dat ook specifiek. Op ieder zuivelproduct<br />
zie je wel een plaatje met een dier in de wei.’<br />
www.dairycampus.wur.nl<br />
70 | BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD | 71
Meppel - Amersfoort<br />
[T] 0800 333 222 0<br />
[E] info@greenearthproducts.eu<br />
[I] www.greenearthproducts.eu
Change language