03.09.2013 Views

Dr Frank De Wolf - Europa Ziekenhuizen

Dr Frank De Wolf - Europa Ziekenhuizen

Dr Frank De Wolf - Europa Ziekenhuizen

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

nr 4 - Juni 2004<br />

E-mail : euroscoop@europaziekenhuizen.be • website : www.europaziekenhuizen.be<br />

Afgiftekantoor : Brussel X.<br />

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER : <strong>Dr</strong> Pierre Nys.<br />

EUROPA ZIEKENHUIZEN V.Z.W. • <strong>De</strong> Frélaan 206, 1180 Brussel.


Voluit leven met astma... het kan !<br />

1 tablet<br />

per dag<br />

1 tablet per dag<br />

• Volwassenen (≥15 jaar)<br />

• SINGULAIR 10 mg*<br />

•Kinderen (6-14 jaar)<br />

• SINGULAIR 5 mg*<br />

•Kinderen (2-5 jaar)<br />

• SINGULAIR 4 mg*<br />

* Vóór het slapengaan.<br />

01-05-SGA-04-B-0005-JA - Gelieve de volledige bijsluiter te raadplegen alvorens voor te schrijven.<br />

®Registered Trademark of Merck & Co. Inc., Whitehouse Station, NJ, U.S.A.<br />

1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL : SINGULAIR® 10 mg, filmomhulde tablet; SINGULAIR® 5 mg, kauwtablet; SINGULAIR® 4 mg, kauwtablet 2.KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING : Eén filmomhulde tablet bevat natriummontelukast, equivalent aan 10 mg montelukast; eén kauwtablet bevat natriummontelukast, equivalent<br />

aan 5 mg montelukast; eén kauwtablet bevat natriummontelukast, equivalent aan 4 mg montelukast. 3. FARMACEUTISCHE VORM : SINGULAIR 10 mg, Filmomhulde tablet, beige, afgerond vierkant, filmomhuld, grootte 7,9 mm x 7,9 mm met op één zijde “SINGULAIR” en op de andere zijde “MSD 117”; SINGULAIR 5 mg, Kauwtablet roze, ronde,<br />

biconvexe tabletten met een diameter van 9,5 mm, met op één zijde “SINGULAIR”, en op de andere zijde “MSD 275”; SINGULAIR 4 mg, Kauwtablet, roze, ovale, biconvexe tabletten met op eén zijde “SINGULAIR”, en op de andere zijde “MSD711” .4. KLINISCHE GEGEVENS 4.1. Therapeutische indicaties : SINGULAIR is aangewezen voor de<br />

behandeling van astma, als combinatietherapie, bij patiënten met licht tot matig chronisch astma, die onvoldoende onder controle is met inhalatiecorticosteroïden en bij wie kortwerkende ß-agonisten, naar behoefte gebruikt, onvoldoende klinische controle van het astma geven. SINGULAIR is eveneens aangewezen ter voorkoming van astma, wanneer<br />

de voornaamste factor door inspanning veroorzaakte bronchoconstrictie is. 4.2.Dosering en wijze van toediening : SINGULAIR 10 mg: de dosering voor volwassenen vanaf de leeftijd van 15 jaar is 1 tablet van 10 mg per dag voor het slapen gaan. SINGULAIR 5 mg: de dosering voor kinderen van 2 t/m 5 jaar is 1 kauwtablet van 4 mg per dag voor<br />

het slapen gaan. Wanneer SINGULAIR wordt ingenomen in samenhang met voedsel, moet dit gebeuren één uur vóór of twee uur na de inname van voedsel. Binnen deze leeftijdsgroep hoeft de dosering niet te worden aangepast. <strong>De</strong> ervaring bij kinderen jonger dan 2 jaar is beperkt en gebruik van montelukast is dan ook niet aangewezen voor deze<br />

leeftijdsgroep tot er nieuwe gegevens beschikbaar zijn. <strong>De</strong> veiligheid en werkzaamheid bij deze leeftijdsgroep is niet aangetoond. SINGULAIR 4 mg: de dosering voor kinderen van 6 t/m 14 jaar is 1 kauwtablet van 5 mg per dag voor het slapen gaan. Wanneer SINGULAIR wordt ingenomen in samenhang met voedsel, moet dit gebeuren één uur vóór of<br />

twee uur na de inname van voedsel. Binnen deze leeftijdsgroep hoeft de dosering niet te worden aangepast. Algemene aanbevelingen: SINGULAIR heeft binnen de dag een therapeutisch effect op de controle- parameters van astma. Men moet de patiënten erop wijzen dat zij SINGULAIR moeten blijven gebruiken, zowel wanneer hun astma onder<br />

controle is als in periodes waarin het astma verergert. <strong>De</strong> dosering hoeft niet te worden aangepast bij patiënten met nierinsufficiëntie of lichte tot matige leverinsufficiëntie. Er zijn geen gegevens bij patiënten met ernstige leverfunctiestoornissen. <strong>De</strong> dosering is dezelfde voor zowel mannelijke als vrouwelijke patiënten. Therapie met SINGULAIR in relatie<br />

tot andere astmabehandelingen: SINGULAIR kan aan het huidige behandelingsschema van de patiënt worden toegevoegd. Behandeling met ß-agonisten: SINGULAIR kan worden toegevoegd aan het behandelingsschema van patiënten bij wie het astma met kortwerkende ß-agonisten, naar behoefte gebruikt, niet voldoende wordt beheerst. Zodra een<br />

klinische reactie duidelijk is (meestal na de eerste dosis), is het mogelijk dat de patiënt de behandeling met naar behoefte gebruikte kortwerkende ß-agonisten kan verminderen. Inhalatiecorticosteroïden: SINGULAIR kan worden toegevoegd aan de behandeling van patiënten bij wie andere geneesmiddelen, zoals inhalatiecorticosteroïden, geen afdoende<br />

klinische beheersing geven. Inhalatiecorticosteroïden mogen niet door SINGULAIR worden vervangen (Zie 4.4 : Speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen bij gebruik). 4.3. Contra-indicaties : Overgevoeligheid voor het werkzaam bestanddeel of voor één van de hulpstoffen. 4.8. Bijwerkingen : <strong>De</strong> bijwerkingen, die meestal mild waren, leidden<br />

over het algemeen niet tot stopzetting van de behandeling. Montelukast 10 mg omhulde tabletten is in klinisch onderzoek beoordeeld bij ongeveer 4000 volwassen patiënten van 15 jaar en ouder. Bij twee placebo-gecontroleerde studies met een gelijkaardig protocol en een duur van 12 weken werden slechts twee nevenwerkingen regelmatig gemeld,<br />

namelijk buikpijn en hoofdpijn, met een oorzakelijk verband bij patiënten behandeld met montelukast. Montelukast, onder de vorm van kauwtabletten met 5 mg werd bestudeerd bij ongeveer 1100 kinderen van 6 tot 14 jaar. In een placebo-gecontroleerde studie met een duur van 8 weken, werd slechts één nevenwerking regelmatig gemeld met een<br />

oorzakelijk verband bij patiënten behandeld met montelukast, namelijk hoofdpijn. Montelukast 4 mg kauwtabletten is bestudeerd bij 573 kinderen van 2 tot 5 jaar. In een 12 weken durend, placebo-gecontroleerd onderzoek was dorst de enige nevenwerking die vaak gemeld werd met een oorzakelijk verband bij patiënten behandeld met montelukast.<br />

<strong>De</strong> volgende nevenwerkingen, onafhankelijk van causaliteit, werden gerapporteerd in het kader van klinische studies bij volwassenen en kinderen van 2 tot 14 jaar. Lichaam als geheel : Volwassenen : vaak : asthenie/vermoeid-heid, koorts, buikpijn, trauma; Kinderen (6 tot 14 jaar) : vaak : koorts; Maag/darmkanaal; Volwassenen :vaak : diarree, dyspepsie,<br />

infectieuze gastro-enteritis, tandpijn; Kinderen (6 tot 14 jaar) : vaak : diarree, nausea; Zenuwstelsel/psychisch : Volwassenen : zeer vaak : hoofdpijn, vaak : duizeligheid, slapeloosheid; Luchtwegen : Volwassenen : vaak : neusverstopping, hoest, grippaal syndroom; Kinderen (6 tot 14 jaar) : zeer vaak : pharyngitis vaak : grippaal syndroom, sinusitis;<br />

Kinderen (2 tot 5 jaar) : zeer vaak : hoest; zeer vaak : > 1/10; vaak : > 1/100, < 1/10. Gedurende de klinische studies veranderde het bijwerkingenprofiel niet bij het beperkt aantal patiënten bij wie de behandeling werd verdergezet, tot 2 jaar bij volwassenen en tot 6 maanden bij kinderen van 6 tot 14 jaar. Op cumulatieve wijze werden 502 patiënten van<br />

2 tot 5 jaar behandeld met montelukast gedurende minstens 3 maand, 338 gedurende minstens 6 maand en 256 gedurende minimum 12 maand. Het bijwerkingenprofiel bij deze patiënten wijzigde niet bij langdurige behandeling. <strong>De</strong> volgende bijwerkingen werden zelden gemeld nadat het geneesmiddel in de handel werd gebracht: Algemene reacties:<br />

asthenie/vermoeidheid, malaise, oedeem, overgevoeligheids- reacties waaronder anaphylaxis, angio-oedeem, urticaria, jeuk, huiduitslag, en een geïsoleerd geval van hepatische eosinofiele infiltraten. Neurologische/psychiatrische symptomen: duizeligheid, abnormale dromen waaronder nachtmerries, waanvoorstellingen, slaperigheid, slapeloosheid,<br />

geïrriteerdheid, agitatie, convulsies. Neuromusculaire symptomen: arthralgie, myalgie waaronder spierkrampen. Gastro-intestinalesymptomen: diarree, droge mond, dyspepsie, nausea, braken. Cardiovasculaire symptomen: verhoogde bloedingsneiging, ecchymosen, hartkloppingen. Tijdens de behandeling met montelukast bij astma patiënten, is<br />

in zeer zeldzame gevallen het syndroom van Churg en Strauss gerapporteerd. Toch werd er geen oorzakelijk verband gevonden met montelukast (zie paragraaf 4.4). 7. HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN : MERCK SHARP & DOHME B.V., Waterloosesteenweg 1135, 1180 BRUSSEL, TEL 02 / 373 42 11 8. NUMMER VAN<br />

DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN :10 mg: 922 IS 178 F3; 5 mg: 922 IS 177 F3; 4 mg: 922 IS 207 F 3 10. DATUM VAN DE LAATSTE HERZIENING VAN DE TEKST : 13.01.2003 © Gedeposeerd merk van MERCK & Co., INC., Whitehouse Station, N.J., U.S.A.<br />

MACA


Site St.-Elisabeth<br />

<strong>De</strong> Frélaan 206<br />

1180 Brussel<br />

Tel. : 02/373.16.11<br />

Fax : 02/373.18.96<br />

Spoedgevallen 24U/24<br />

02/373.16.00<br />

Site St.-Michiel<br />

Linthoutstraat 150<br />

1040 Brussel<br />

Tel. : 02/737.80.00<br />

Fax : 02/737.80.01<br />

Spoedgevallen 24U/24<br />

02/737.89.00<br />

Site 2 Alice<br />

Groeselenberg 57<br />

1180 Brussel<br />

Tel. : 02/373.45.11<br />

Fax : 02/373.46.86<br />

<strong>De</strong> inhoud van de artikels valt onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de auteurs.<br />

Alle rechten voorbehouden, met inbegrip van vertalingen.<br />

Inhoud nr. 4<br />

04 EDITO<br />

05 DE SAMENWERKING WERPT HAAR VRUCHTEN AF…<br />

06-12 EURO.NEWS<br />

- Nieuwe medewerkers<br />

- Peritoneale dialyse<br />

- Laparoscopie in de Urologie<br />

- Serotheek<br />

- Niet invasieve coronaire angiografie mbv multi slice CT :<br />

één jaar later…<br />

- Een dienst plastische heelkunde op de Site 2 Alice !<br />

- Klinische casus<br />

15-30 Dossier : OBSTETRICA<br />

- <strong>De</strong> prenatale raadpleging<br />

<strong>Dr</strong> Anne <strong>De</strong>pierreux<br />

- <strong>De</strong> echografie van het tweede trimester<br />

<strong>Dr</strong> Christian Moulart<br />

- Vaccinaties en zwangerschap<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

- Malaria prophylaxe (van korte duur)<br />

tijdens de zwangerschap<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

- Welke geneesmiddelen zijn veilig voor een zwangere ?<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

- Bekkeninstabiliteit en zwangerschap<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

- Dubbel en Triple test<br />

<strong>Dr</strong> Sonia Vanderlinden<br />

- In Vitro fertilisatie en andrologie<br />

<strong>Dr</strong> Brigitte Schrurs<br />

- Toxoplasmose en zwangerschap<br />

<strong>Dr</strong> Albert Veys<br />

- Zwangerschapsdiabetes<br />

<strong>Dr</strong> Sabine <strong>De</strong>ckers<br />

31 UW MENING<br />

32-33 WAARVOOR DIENT DEZE “MACHINE” ?<br />

34-35 HARTEDIEF<br />

36 VOEL JE GOED IN JE VEL<br />

37-38 DE MEMOIRES VAN EUMENEGUYL<br />

38 VOLGEND NUMMER<br />

EUROSCOOP<br />

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER<br />

<strong>Dr</strong> Pierre Nys<br />

HOOFDREDACTEURS<br />

<strong>Dr</strong> Roxane Audistère<br />

<strong>Dr</strong> Pierre Nys<br />

COORDINATIE<br />

Chantal <strong>De</strong>kempeneer<br />

REDACTIERAAD<br />

<strong>Dr</strong> Gaëtane Boon,<br />

<strong>Dr</strong> Sabine <strong>De</strong>ckers,<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong>,<br />

<strong>Dr</strong> Leopold Ghijselings<br />

<strong>Dr</strong> Frédéric Haven,<br />

<strong>Dr</strong> Daniel Hublet,<br />

<strong>Dr</strong> Jim Ilunga,<br />

<strong>Dr</strong> Annick Sauvage,<br />

<strong>Dr</strong> Charles Scheid,<br />

<strong>Dr</strong> Jean-Marie Van Caster,<br />

<strong>Dr</strong> Frederike Van Raemdonck,<br />

<strong>Dr</strong> Guy Vielle,<br />

<strong>Dr</strong> Gaëtan Willemart.<br />

SECRETARIAAT<br />

Brendi Foubert<br />

FOTOGRAFIE<br />

Brendi Foubert<br />

GRAFISME<br />

Maca<br />

Illustrations : P. Maka<br />

DRUK<br />

Cloetens<br />

REDACTIE ADRES<br />

Euroscoop<br />

Site St.-Elisabeth<br />

<strong>De</strong> Frélaan 206<br />

1180 Brussel<br />

Tel. : 02/373.16.89<br />

Fax:02/373.18.96<br />

E-mail :<br />

euroscoop@europaziekenhuizen.be<br />

Tijdschrift voor het medisch korps.<br />

Geneesheren die Euroscoop niet ontvangen en toch<br />

geïnteresseerd zijn, mogen contact opnemen met<br />

de redactie.<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen | 03


edito<br />

04 | n°4 Juni 2004<br />

Gravure van Antonio Tempesta (1555-1630). <strong>Europa</strong> klampt zich vast aan de horens van de stier. Zij geeft de indruk<br />

tegelijkertijd radeloos en blij te zijn, terwijl de stier doorheen de golven vlucht. (Collectie Alain Roba)<br />

" Niets gaat verloren, niets wordt geschapen, alles wordt herleid…"<br />

Welke ook onze universitaire afkomst is, wij hebben allen de wet van Lavoisier<br />

gekend op de banken van de eerste kandidatuur…<br />

<strong>De</strong> <strong>Europa</strong> <strong>Ziekenhuizen</strong> passen dit principe toe door de realisatie van een nieuwe<br />

entiteit op de site St.-Elisabeth.<br />

<strong>De</strong> metamorfose van de oude gebouwen bovenaan de <strong>De</strong> Frélaan is de vrucht<br />

van een jarenlang vertrouwen in de toekomst…<br />

<strong>De</strong> afbraakwerken zijn reeds van start gegaan en de officiële eerste steenlegging,<br />

in het bijzijn van verscheidene prominenten, is gepland op 7 oktober.<br />

Intussen bieden wij u, in dit nummer, ruime informatie omtrent het thema<br />

"Obstetrica" :aandoeningen tijdens de zwangerschap, een nieuwe aanpak voor<br />

de opvolging van de zwangerschap.<br />

Al onze dank voor uw interactieve deelname, vragen en suggesties die ons telkens<br />

helpen een nieuw nummer tot stand te brengen…<br />

Laat de rubriek " Uw mening " een weerspiegeling zijn van uw gedachten,<br />

zij het op medisch, sociologisch of gewoon… menselijk vlak !<br />

<strong>Dr</strong> Pierre Nys <strong>Dr</strong> Roxane Audistère<br />

Hoofdredacteur Hoofdredacteur<br />

<strong>Dr</strong> Marc Van Campenhoudt <strong>Dr</strong> Mieke <strong>De</strong> Bie<br />

Afgevaardigd Beheerder Afgevaardigd Beheerder<br />

Hoofdgeneesheer Algemeen Directeur


<strong>De</strong> fusie werpt zichtbare<br />

vruchten af…<br />

<strong>Dr</strong> M. <strong>De</strong> Bie<br />

Afgevaardigd Beheerder,<br />

Algemeen Directeur<br />

Dat de fusie van de 3 ziekenhuizen tot één geheel goed draait, mag ondermeer blijken uit de realisatie van twee grote<br />

bouwprojecten tegelijkertijd : enerzijds de tweede faze van de reconstructie van de site St.-Michiel te Etterbeek, anderzijds de<br />

uitbreiding van de site St.-Elisabeth te Ukkel met alle functies van de site 2 Alice.<br />

Site St.-Michiel - Etterbeek<br />

Start werken : 06/2003<br />

Einde nieuwbouw : ±12/2006<br />

<strong>De</strong> werken op de site St.-Michiel bestaan uit het bouwen en<br />

vernieuwen van een aantal verpleegeenheden : chirurgie (C),<br />

inwendige geneeskunde (D), geriatrie (G), revalidatie (Sp Loc),<br />

psychiatrie (A), dagpsychiatrie (A1) en palliatieve zorgen (Sp Pall.)<br />

Hierbij wordt ook nog een chirurgisch dagziekenhuis met<br />

22 bedden voorzien naast het reeds bestaande medisch<br />

dagziekenhuis (chemotherapie). <strong>De</strong> nodige operatiezalen worden<br />

bijgebouwd. Het aantal consultatielokalen wordt meer dan<br />

verdubbeld. Verder zal het ziekenhuis beschikken over een nieuwe<br />

afdeling nucleaire geneeskunde (scintigrafie). Door de uitbreiding<br />

van de radiologiezalen beschikt het ziekenhuis over de meest<br />

moderne uitrusting voor medische beeldvorming.<br />

Voor revalidatie zal, naast de uitgebreide fysiotherapie met<br />

zwembad voor aangepaste hydrotherapie, ook een goed<br />

uitgebouwde cardiale revalidatie afdeling voorzien worden. Dit<br />

alles, samen met een totaal vernieuwde inkomhal met ondermeer<br />

winkel, restaurant alsook een belangrijke uitbreiding van het aantal<br />

ondergrondse parkeerplaatsen, zal er voor zorgen dat de<br />

<strong>Europa</strong>ziekenhuizen vzw met de site St.-Michiel over een vernieuwd,<br />

ultramodern en volledig uitgerust ziekenhuis beschikt in het hart<br />

van de Brusselse regio en de Europese wijk. <strong>De</strong> bewegwijzering<br />

binnen het ziekenhuis zal dan eindelijk ook vereenvoudigd kunnen<br />

worden.<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

Site St.-Elisabeth - Ukkel<br />

Afbraak : 04/2004<br />

Start bouwwerken : 01/2005<br />

Einde nieuwbouw : ±12/2008<br />

<strong>De</strong> werken op de site St.-Elisabeth zullen toelaten de<br />

activiteiten van 2 Alice volledig naar de site St.-Elisabeth over<br />

te brengen. <strong>De</strong> huidige diensten van 2 Alice zullen dan ook in<br />

twee volledig nieuwe aanbouwen ondergebracht worden.<br />

Een aantal van de bestaande diensten zullen eveneens een<br />

uitbreiding krijgen, wegens de belangrijke toename van<br />

medische activiteiten de laatste jaren (o.m. spoedgevallen,<br />

dialyse, materniteit en pediatrie,...).<br />

Tevens wordt bijzondere aandacht geschonken aan de<br />

realisatie van een chirurgisch en medisch (chemotherapie)<br />

dagziekenhuis, met de nodige operatiezalen, onderzoeks- en<br />

behandellokalen.<br />

<strong>De</strong> huidige consultatieafdeling van St.-Elisabeth zal meer<br />

dan verdubbelen en de nieuwe fysiotherapie zal beschikken<br />

over een eigen therapiebad. <strong>De</strong> afdelingen radiologie en<br />

scintigrafie worden uitgebreid met extra infrastructuur.<br />

Een volledig nieuwe radiotherapiebunker,wordt eveneens<br />

voorzien.<br />

<strong>De</strong> <strong>Europa</strong> ziekenhuizen kunnen hier, eens te meer, bewijzen<br />

dat een geheel meer kan zijn dan de som van zijn delen. Het<br />

resultaat van de twee bouwprojecten zal een supermodern<br />

ziekenhuiscomplex zijn, verspreid over 2 sites.<br />

n°4 Juni 2004 | 05


TER<br />

HERINNERING…<br />

Eén van uw patiënten<br />

is gehospitaliseerd :<br />

U wil van deze<br />

gelegenheid<br />

gebruik maken om<br />

een bijkomende<br />

oppuntstelling,<br />

advies of onderzoek<br />

te laten uitvoeren…<br />

U wil anamnestische<br />

gegevens of<br />

therapeutische<br />

suggesties betreffende<br />

uw patiënt mededelen<br />

…<br />

Dokter<br />

Patrick CEUPPENS is<br />

verantwoordelijk<br />

voor de medische<br />

interface tussen<br />

de huisartsen en de<br />

<strong>Europa</strong> <strong>Ziekenhuizen</strong><br />

site St.-Elisabeth.<br />

Aarzel niet hem<br />

te contacteren<br />

op het nummer<br />

02/373.16.11 bip 1558<br />

EURO<br />

NEWS<br />

06 | n°4 Juni 2004<br />

Nieuwe medewerkers<br />

Oftalmologie<br />

<strong>Dr</strong> Sebastien GOETHALS<br />

KUL 2003<br />

Site St.-Elisabeth<br />

Interesse : Retinopathieën -<br />

diabetes.<br />

Oftalmologie<br />

<strong>Dr</strong> Patricia BEAUDUIN<br />

UCL 2002<br />

Site St.-Elisabeth<br />

Interesse : Pathologieën van<br />

de retina (Diabetes – veneuze<br />

en arteriële occlusie –<br />

maculopathie). Uveïtis (Intraoculaire<br />

inflammatoire pathologieën ).<br />

Tandheelkunde<br />

Joris WILMAERS<br />

VUB 2002<br />

Site St.-Elisabeth<br />

Spoedgevallen<br />

<strong>Dr</strong> Emmanuel GATERA<br />

Cardiologie (ULB 1993)<br />

Urgentiearts (2003)<br />

Site St.-Elisabeth<br />

Interesse : Coördinatie van<br />

de spoedgevallendienst.<br />

Perfomantie verhogen door<br />

de opvang van de patiënten te verbeteren.<br />

Een trainingssysteem in gebruik nemen om<br />

de opvang van de patiënten te versnellen en<br />

te optimaliseren. Het contact tussen<br />

huisartsen en specialisten, werkzaam in het<br />

ziekenhuis, onderhouden en verbeteren.<br />

Anatomo-Pathologie<br />

<strong>Dr</strong> Edith NEMEC<br />

ULB 1995<br />

Site St.-Elisabeth<br />

Interesse : Gynecologische<br />

en mammaire pathologie.<br />

Nucleaire Geneeskunde<br />

<strong>Dr</strong> Yvan de MEEUS d’ARGENTEUIL<br />

Diensthoofd<br />

op de site St.-Elisabeth.<br />

UCL 1994<br />

Sites St.-Elisabeth -<br />

2 Alice - St.-Michiel<br />

Interesse : Oncologische<br />

toepassingen van PET studies –<br />

“Corregistratie” (integratie van morfologische<br />

en metabolische gegevens).<br />

Nucleaire Cardiologie : ECG-gated<br />

tomoscintigrafie – Myocardiale viabiliteit<br />

PET/SPECT.<br />

Stomatologie<br />

en Maxillo Faciale Heelkunde<br />

<strong>Dr</strong> Sergio SICILIANO<br />

Napels 1995<br />

Site 2 Alice<br />

Interesse : <strong>De</strong> ontwikkeling<br />

van de Cranio-Maxillo-<br />

Faciale heelkunde,<br />

Oncologie, Traumatologie<br />

en congenitale afwijkingen.<br />

Pediatrie<br />

<strong>Dr</strong> Tayeb SLAOUTI<br />

Angers - <strong>Frank</strong>rijk 2000<br />

Sites St.-Elisabeth - 2 Alice<br />

Interesse : Een werkgroep<br />

oprichten " pijn bij het kind<br />

en de pasgeborene " met<br />

protocols en opvolging.<br />

Gynecologie<br />

<strong>Dr</strong> Inge VAN der HEYDEN<br />

KUL 2003<br />

Site St.-Elisabeth<br />

Interesse : Laparoscopie –<br />

endometriose.<br />

Esthetic in Health<br />

<strong>Dr</strong> Pierre-Emmanuel EL FOULY<br />

UCL 1997<br />

Site 2 Alice<br />

Interesse : Microchirurgie –<br />

Plastische en reconstructieve<br />

heelkunde – Esthetische<br />

heelkunde.


Laparoscopie in de Urologie<br />

Het urinair stelsel heeft de specifieke<br />

eigenschap zich te bevinden in een beperkte<br />

en virtuele ruimte : het retroperitoneum. Dit<br />

heeft tot gevolg dat het chirurgisch toegang<br />

verkrijgen tot deze ruimte vaak een moeilijke<br />

aangelegenheid is.<br />

Urologische ingrepen, zelfs de meest<br />

courante, vereisen een dissectie vlakbij de<br />

grote vasculaire assen, wat vanzelfsprekend<br />

een verhoogd risico op bloeding impliceert.<br />

Hierbij komt nog de absolute noodzaak<br />

om perfecte resultaten te behalen op<br />

functioneel gebied (continentie, erectie, …).<br />

Onze dienst vervulde een pioniersrol op het<br />

gebied van de urologische laparoscopie.<br />

Vandaag hebben we één van de belangrijkste<br />

reeksen van laparoscopische urologische<br />

interventies van ons land.<br />

<strong>De</strong> laparoscopie heeft een enorme<br />

meerwaarde,vergeleken met de klassieke<br />

open chirurgie,wat betreft postoperatief<br />

comfort en hospitalisatieduur.<br />

Serotheek<br />

<strong>De</strong> bloedstalen die voor een tweede<br />

keer moeten worden onderworpen aan<br />

een analyse, moeten op een correcte<br />

manier worden bewaard.<br />

Verschillende factoren kunnen het serum<br />

volledig veranderen en problemen geven<br />

bij de analyse :<br />

-Hemolyse welke reeds na een aantal<br />

uren kan optreden.<br />

-<strong>De</strong> temperatuur met verdamping<br />

tot gevolg.<br />

-Het serum moet in zeer goede conditie<br />

worden bewaard, wil men er<br />

de volgende dag nog bijkomende<br />

analyses op uitvoeren (gedecanteerd<br />

serum na centrifugatie, in een tube<br />

correct afgesloten en ingevroren).<br />

Ons laboratorium beschikt over<br />

een systeem dat serum gedurende 7 à<br />

8maanden kan conserveren.<br />

Bij de aanvraag van bepaalde analyses<br />

wordt er in ons laboratorium automatisch<br />

overgegaan tot het bewaren van het staal :<br />

Laparoscopische ingrepen<br />

die we heden regelmatig<br />

uitvoeren zijn :<br />

1. <strong>De</strong> radicale en totale prostatectomie<br />

voor gelokaliseerde prostaatkanker<br />

met behoud van de zenuwen die<br />

zorgen voor de erectiefunctie<br />

(selectieve indicatiestelling).<br />

2. <strong>De</strong> uitgebreide nefrectomie voor<br />

kanker of andere indicaties.<br />

3. <strong>De</strong> bijnierresectie.<br />

4. Gehele of gedeeltelijke perineale<br />

insufficiëntie (cystocoele, rectocoele,<br />

uteriene prolaps, elythrocoele).<br />

5. <strong>De</strong> pyeloplastie voor pyelo-ureteraal<br />

junctiesyndroom.<br />

En de toekomst ?… <strong>De</strong> logische volgende<br />

stap is de “ROBOT-geassisteerde”<br />

laparoscopie.<br />

<strong>Dr</strong> Christophe Assenmacher<br />

-Schildklierbilan.<br />

-Tumorale markers.<br />

-Toxoplasmose.<br />

-Rubella.<br />

-CMV.<br />

-HCG.<br />

-Hepatitis A, B en C.<br />

-HIV.<br />

-Risicoberekening trisomie 21.<br />

-Opzoeken van benzodiazépines,<br />

barbituraten en tricyclische<br />

antidepressiva.<br />

-Borrelia- en mycoplasma-serologie.<br />

-Indirecte Coombs.<br />

-Immunoëlectropherese.<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

<strong>Dr</strong> Albert Veys<br />

Laboratorium<br />

Extraperitoneaal<br />

Intraperitoneaal<br />

Laparoscopisch zicht op het kleine bekken.<br />

RAADPLEGINGEN<br />

UROLOGIE<br />

-Site St.-Elisabeth<br />

Tel. : 02/373.17.40<br />

RAADPLEGINGEN<br />

LABORATORIUM<br />

-Site St.-Elisabeth<br />

Tel. : 02/373.17.80<br />

-Site St.-Michiel<br />

Tel. : 02/737.85.85<br />

n°4 Juni 2004 | 07


RAADPLEGINGEN<br />

NEFROLOGIE<br />

DIALYSE<br />

-Site 2 Alice :<br />

Tel. : 02/373.47.48<br />

-Site St.-Michiel :<br />

Tel. : 02/737.85.70<br />

<strong>Dr</strong> F. Reginster<br />

<strong>Dr</strong> A. Van Audenhove<br />

- E-mail :<br />

info@dialyse.be<br />

EURO<br />

NEWS<br />

08 | n°4 Juni 2004<br />

Peritoneale dialyse<br />

Is een dialysetechniek bestemd voor patiënten met<br />

terminale nierinsufficiëntie die bij de patiënt thuis kan<br />

worden uitgevoerd. Sinds 1 jaar is de dienst Nefrologie gestart<br />

met deze techniek binnen de <strong>Europa</strong> <strong>Ziekenhuizen</strong>.<br />

Inleiding<br />

In onze steeds maar ouder wordende<br />

bevolking, zijn er alsmaar meer mensen die<br />

een vermindering van de nierfunctie<br />

ontwikkelen en uiteindelijk evolueren naar<br />

een terminale nierinsufficiëntie. Voor deze<br />

patiënten zijn er drie mogelijke therapieën<br />

voorhanden : hemodialyse, peritoneale<br />

dialyse en niertransplantatie.<br />

Dankzij de evolutie sinds de beginjaren<br />

van peritoneale dialyse (PD) in de jaren 20<br />

van vorige eeuw, is PD een volwaardig<br />

alternatief geworden voor hemodialyse,<br />

die daarenboven een hoge levenskwaliteit<br />

biedt. Het is een methode dat door de<br />

patiënt thuis zelfstandig kan worden<br />

uitgevoerd.<br />

Sinds 1 jaar is de dienst Nefrologie in<br />

de <strong>Europa</strong> <strong>Ziekenhuizen</strong> gestart met<br />

peritoneale dialyse, naast de hemodialyse<br />

in hospitaalmilieu.<br />

Ondanks de belangrijke voordelen die<br />

peritoneale dialyse biedt, bedraagt het<br />

aandeel van PD in België slechts 10% van de<br />

nierfunctievervangende therapie.<br />

Fysiologie<br />

Dialyse is het proces waarbij tussen twee<br />

vloeistoffen uitwisselingen gebeuren door<br />

ze met elkaar in contact te laten komen<br />

over een semi - permeabel membraan.<br />

Bij PD speelt het peritoneum de rol van<br />

dit membraan. Dankzij de uitzonderlijk<br />

goede capillaire doorbloeding, zijn grote<br />

oppervlakte (geschat op 1 tot 1.5 m 2 ) en<br />

het vrij hoge en stabiele debiet door de<br />

peritoneale bloedvaten, is het peritoneum<br />

uitermate geschikt als dialysemembraan.<br />

Tijdens de dialyse wordt via een catheter<br />

een hypertone glucose- en zoutoplossing<br />

ingebracht in de buikholte (het dialysaat),<br />

wat men een tijd ter plaatse laat om de<br />

uitwisseling thv de capillairen mogelijk te<br />

maken (fig 1a en b).<br />

1a<br />

1b<br />

Principe van een "wissel" in PD.<br />

Dialyse berust op twee grote principes :<br />

enerzijds zullen door diffusie, afvalstoffen<br />

(vb. ureum, creatinine) kunnen worden<br />

verwijderd naar het dialysaat toe (door het<br />

passieve transport van opgeloste stoffen<br />

tgv een concentratieverschil); anderzijds<br />

zal door convectie (transport tgv een<br />

drukverschil) vocht worden verwijderd.<br />

Verschillende methoden van PD<br />

Bij PD laat men dus verschillende keren per<br />

dag een hoeveelheid dialysaat inlopen in<br />

de buikholte, dat gedurende een zekere<br />

tijd in contact blijft met het peritoneale<br />

membraan (= de verblijftijd), waarna de<br />

uitloopfase volgt.<br />

<strong>De</strong> techniek kan continu (dialysaat 24u/24u<br />

in de buikholte) of intermittent (buikholte<br />

bepaalde tijd van de dag zonder dialysaat)<br />

worden toegepast.<br />

<strong>De</strong>ze techniek kan manueel uitgevoerd<br />

worden of automatisch met behulp van een<br />

toestel: de manuele uitvoering noemt met


<strong>De</strong> manuele PD.<br />

CAPD (Continue Ambulante Peritoneaal<br />

Dialyse), de wisseling dmv een toestel noemt<br />

men APD (Automatische Peritoneaal Dialyse).<br />

Bij CAPD zijn er meestal 4 manuele<br />

wisselingen overdag (8u – 12u – 17u – 22u)<br />

en een lange verblijftijd ’s nachts (22u – 8u).<br />

Bij APD gebeuren de wisselingen ’s<br />

nachts door een toestel, en heeft de<br />

patiënt overdag dialysaat in de buikholte,<br />

doch er zijn overdag in principe geen<br />

manuele wisselingen.<br />

<strong>De</strong> methode van PD hangt af van de<br />

karakteristieken van het peritoneaal<br />

membraan, doch ook (en voornamelijk)<br />

van de sociale toestand van de patiënt en<br />

zijn wensen.<br />

Voor- en nadelen van PD<br />

<strong>De</strong> voordelen van PD tegenover hemodialyse<br />

zijn multipel :<br />

-de thuisbehandeling verloopt<br />

geleidelijker en meer continu<br />

-de patiënt krijgt ook een belangrijke<br />

verantwoordelijkheid en autonomie (wat<br />

voor sommige patiënten als een nadeel<br />

wordt aanzien)<br />

-er is minder interferentie met het sociale<br />

leven<br />

-er dient een minder streng dieet en<br />

vochtbeperking te worden gevolgd<br />

-de renale restfunctie blijft langer behouden<br />

-er is geen vaatacces nodig<br />

-de dagelijkse bezigheden worden veel<br />

minder belemmerd<br />

-er is een betere bloeddrukcontrole.<br />

<strong>De</strong> nadelen omvatten :<br />

-het grote belang van steriliteit : de<br />

grootste verwikkeling van peritoneale<br />

dialyse is peritonitis<br />

-de techniek moet dagelijks worden<br />

uitgevoerd : er is geen rustdag<br />

- een grotere verantwoordelijkheid voor<br />

de patiënt, wat soms als nadeel wordt<br />

aanzien door patiënt en zijn familie<br />

-de patiënt wordt thuis geconfronteerd<br />

met zijn ziekte.<br />

Indicaties voor PD<br />

Besluit<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

<strong>De</strong> automatische nachtdialyse.<br />

Peritoneale dialyse is ideaal voor patiënten<br />

die PD verkiezen omwille van sociale,<br />

professionele, familiale of meer medische<br />

redenen : patiënten met slechte cardiale<br />

of hemodynamische tolerantie voor<br />

hemodialyse, patiënten met stollingsproblemen<br />

of bloedingsrisico’s, patiënten<br />

met vaatacces problemen.<br />

Een andere indicatie die in de toekomst<br />

verder dient te worden uitgewerkt zijn<br />

oudere patiënten die in een rusthuis<br />

verblijven, waar de verpleging deze therapie<br />

in handen kan nemen. Voor deze patiënten<br />

kan peritoneale dialyse veel voordelen<br />

bieden: ze hoeven niet drie maal per week<br />

naar het dialysecentrum te komen zodat ze<br />

in hun vertrouwde omgeving kunnen<br />

blijven, de verpleging van het rusthuis kan<br />

de dialyses uitvoeren, de dialyse gebeurt<br />

veel geleidelijker en minder vermoeiend.<br />

Contra-indicaties voor PD<br />

<strong>De</strong> grootste contra-indicatie voor PD is<br />

een niet-compliante of niet-gemotiveerde<br />

patiënt, aangezien de patiënt een grote rol<br />

speelt in de behandeling. Verdere relatieve<br />

contra-indicaties omvatten multipele<br />

intra-abdominale ingrepen met bridevorming,<br />

niet corrigeerbare hernia, ernstige<br />

chronische respiratoire insufficiëntie,<br />

verschillende episoden van diverticulitis en<br />

inflammatoir darmlijden en overgewicht.<br />

Peritoneale dialyse is een evenwaardig alternatief voor hemodialyse,<br />

met heel wat mogelijke voordelen naar de patiënt toe.<br />

<strong>De</strong>ze vorm van dialyse kan wenselijk zijn bij patiënten die op een<br />

autonome manier zelf een deel verantwoordelijkheid voor hun<br />

behandeling in handen willen nemen, of voor patiënten in rusthuizen of<br />

minder mobiele patiënten die thuis verblijven en waar verpleging of<br />

familie de therapie op zich willen nemen.<br />

n°4 Juni 2004 | 09


MEDISCHE<br />

BEELDVORMING<br />

-Site St.-Elisabeth :<br />

Tel. : O2/373.17.70<br />

EURO<br />

NEWS<br />

10 | n°4 Juni 2004<br />

Niet invasieve coronaire angiografie<br />

mbv multi slice CT:<br />

één jaar later…<br />

In het eerste nummer van EUROSCOOP, nu ongeveer een jaar<br />

geleden, werd de niet invasieve coronaire angiografie door<br />

middel van multi slice CT voorgesteld.<br />

Ondertussen hebben wij 230 van dergelijke onderzoeken<br />

uitgevoerd. Aan de hand hiervan kunnen wij de techniek beter<br />

situeren in het diagnostisch arsenaal.<br />

Hart- en vaatziekten blijven,<br />

ondanks de wetenschappelijke en<br />

technologische evolutie, de belangrijkste<br />

doodsoorzaak in onze contreien.<br />

Sedert meer dan tien jaar werden<br />

hiervoor meerdere onderzoeksmethoden<br />

ontwikkeld, om significante stenosen op te<br />

sporen bij symptomatische patiënten.<br />

<strong>De</strong>ze technieken worden eveneens<br />

gebruikt voor het opsporen van een<br />

vroegtijdige coronaire atheromatose, bij<br />

asymptomatische patiënten met een hoog<br />

cardiovasculair risico. Het is voornamelijk<br />

voor deze groep van patiënten dat de<br />

‘Cardiale CT-scanner’ tegenwoordig het<br />

meest wordt gebruikt.<br />

Statistische analyse van de resultaten van<br />

65 patiënten die een coronaire CT<br />

ondergingen ter oppuntstelling van<br />

ischemisch hartlijden, toonde in<br />

vergelijking met een ‘klassieke’<br />

coronarografie het volgende :<br />

-Afwezigheid van nevenwerkingen of<br />

complicaties (met uitzondering van één<br />

geval van ernstige nierinsufficientie).<br />

-<strong>De</strong> interpretatie van het onderzoek<br />

wordt bemoeilijkt door calcificaties thv<br />

de proximale segmenten, een snel of<br />

onregelmatig hartritme voor alle<br />

segmenten en een nauw kaliber<br />

(< 2 mm) voor de distale segmenten en<br />

secundaire takken.<br />

-Voor een goede interpretatie is het zeer<br />

belangrijk om het hartritme onder de<br />

65/min zo regelmatig mogelijk te<br />

houden. Bijgevolg vormen patiënten met<br />

een –zelfs trage- voorkamerfibrillatie<br />

een absolute contra-indicatie, evenals<br />

patiënten met een gekende permanente<br />

arythmie van het type frequente extrasytolie,<br />

bigeminisme, ....<br />

-Door de snelle acquisitietijden, blijft de<br />

apnoe beperkt tot 20 seconden.<br />

-<strong>De</strong> sensibiliteit van de cardiale<br />

CT-scan, voor het opsporen van<br />

coronaire vernauwingen van meer dan<br />

50%, bedraagt 76 %, de specificiteit 90%<br />

en zijn negatieve predicitieve waarde<br />

96%. <strong>De</strong>ze cijfers leunen mooi aan bij de<br />

literatuur gegevens.<br />

-Tenslotte wat betreft de evaluatie<br />

van doorgankelijkheid van stents<br />

is de techniek wat teleurstellend,<br />

daarentegen uitstekend ivm de<br />

doorgankelijkheid van de aortocoronaire<br />

overbruggingen.


<strong>De</strong> belangrijkste informatie is de<br />

betrouwbaarheid en de zekerheid met<br />

welke dit onderzoek toelaat een coronaire<br />

stenose (NPW 96 %) uit te sluiten thv de<br />

proximale en middenste segmenten van<br />

de coronairen. Ook kan de cardio CT<br />

gebruikt worden in eerste instantie voor<br />

het niet invasief opsporen van coronair<br />

vaatlijden bij symptomatische patiënten.<br />

Andere indicaties, zoals het vroegtijdig<br />

opsporen van atheromatose bij<br />

asymptomatische patiënten met een hoog<br />

CV risico worden heden nog onderzocht.<br />

Te onthouden<br />

Een Dienst Plastische Heelkunde<br />

op de Site 2 Alice !<br />

Sedert het begin van dit jaar werd de Plastische<br />

Heelkunde een autonome dienst die zich integreert in<br />

de activiteiten van het centrum “ Esthetic in Health ”.<br />

<strong>Dr</strong>. Gaëtan Willemart zal in de toekomst<br />

vervoegd worden door de <strong>Dr</strong>. Pierre<br />

Emmanuel El Fouly, gekend om zijn diep<br />

menselijke aanpak en zijn chirurgische<br />

vaardigheden.<br />

<strong>De</strong> dienst esthetische en reconstructieve<br />

heelkunde gaat bijgevolg verder op zijn<br />

elan :<br />

- gezien de steeds toenemende vraag<br />

voor esthetische chirurgie kan deze zich<br />

verder ontwikkelen in de veilige<br />

ziekenhuisomgeving.<br />

- geavanceerde reconstructieve<br />

microchirurgie kan nu gebeuren in<br />

onderling overleg en zorgvuldig<br />

voorbereid door een team van twee<br />

plastische chirurgen. Als voorbeeld<br />

geven we enkel de borstreconstructie<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

Cardio CT, een nieuwe en niet invasieve techniek, laat toe de coronairen<br />

te visualiseren, en kan reeds gebruikt worden als eerste keuze routine<br />

onderzoek bij patiënten, verdacht voor een ischemische cardiopathie.<br />

Dit onderzoek is snel, makkelijk beschikbaar en vertoont geen complicaties<br />

als enkele voorzorgsmaatregelen in acht worden genomen :<br />

-‘Standaard’voorzorgsmaatregelen voor een CT-onderzoek met injectie van<br />

contrastproduct (controle nierfunctie, stopzetting Glucophage de dag<br />

voor het onderzoek, anamnese naar allergie (en eventueel voorbereiding)).<br />

-Vertragen en stabilisatie van het hartritme : Beta blokkers per os met lange<br />

werking, ingenomen één dag voor het onderzoek.<br />

door 'DIEP'. Men kan aan de hand van<br />

deze microchirurgische techniek bij<br />

bepaalde patiënten een complexe<br />

reconstructie maken met "levend<br />

weefsel". <strong>De</strong>ze zou enkel minimale<br />

sequellen geven ter hoogte van de<br />

donorsite van de abdominale flap.<br />

<strong>De</strong> wekelijkse "club journaal" zal<br />

plaatshebben iedere woensdagochtend<br />

en een onco-chirurgische staf zal<br />

doorgaan twee vrijdagen per maand.<br />

<strong>De</strong> afspraken, alsook het patiënten onthaal<br />

worden verzorgd door een afzonderlijk<br />

secretariaat, hetgeen borg staat voor een<br />

smetteloze organisatie.<br />

<strong>Dr</strong> Gaëtan Willemart<br />

<strong>Dr</strong>s T. Dikranian 1 ,D.de la Kéthulle 2 ,<br />

M.Van Campenhoudt 2 ,J.P.Melchior 1<br />

1. Dienst Cardiologie, 2. Dienst Medische Beeldvorming<br />

RAADPLEGINGEN<br />

PLASTISCHE<br />

HEELKUNDE<br />

-Site 2 Alice :<br />

<strong>Dr</strong> G. WILLEMART<br />

<strong>Dr</strong> P-E. EL FOULY<br />

Tel. : 02/373.49.39<br />

n°4 Juni 2004 | 11


RAADPLEGINGEN<br />

CARDIOLOGIE -<br />

PNEUMOLOGIE<br />

-Site St.-Michiel :<br />

Tel. : 02/737.84.30<br />

9<br />

7<br />

5<br />

3<br />

1<br />

1/s<br />

(1)<br />

EURO<br />

NEWS<br />

12 | n°4 Juni 2004<br />

1<br />

verwachte waarden<br />

2<br />

<strong>Dr</strong> Philippe Gris<br />

Pneumoloog<br />

Site St.-Michiel<br />

<strong>De</strong> patiënt, 59 jaar oud, roker, wordt voor<br />

advies naar een longspecialist verwezen EFR<br />

in een verband van COPD met belangrijke<br />

piepende rhonchi en droge hoest. <strong>De</strong>ze<br />

evolueren op een ongunstige manier sinds<br />

enkele weken, ondanks een zware dosis<br />

corticoïden (per os ingenomen). <strong>De</strong><br />

radiografie van de borstkas is normaal.<br />

Zodra de patiënt de praktijk binnentreedt,<br />

merken wij een luide ademhaling die van<br />

verre hoorbaar is. <strong>De</strong> ademhalingsgeluiden<br />

zijn nogal inspiratoir. Er is noch trommelstok<br />

vingers noch oedeem van de onderste<br />

ledematen.<br />

EFR waarvan een debiet/volume curve wordt<br />

gerealiseerd (deze wordt tienmaal opnieuw<br />

<strong>De</strong>biet/volume curve<br />

bekomen waarden<br />

3<br />

4<br />

Klinische casus<br />

Wij beschrijven hier een klinisch<br />

geval dat onlangs beleefd werd<br />

en waarbij de realisatie van een<br />

gewone debiet/volume curve snel<br />

een richting aan de diagnose heeft<br />

gegeven.<br />

gerealiseerd) helpen ons sterk in het stellen<br />

van de diagnose.<br />

<strong>De</strong> gemeten spirometrische waarden geven<br />

een gematigd en obstructie veroorzakend<br />

tekort weer (VEMS aan 68% van de<br />

voorspelde waarden,Tiffeneau aan 65%).<br />

Het is vooral het aspect van deze waarden dat<br />

onze aandacht moet aantrekken : wij merken<br />

een duidelijke expiratoire en inspiratoire<br />

beperking van de debieten ongeacht<br />

het longvolume met een hardere daling op<br />

het einde van de uitademing.<br />

Dit soort curve is een kenmerk van obstructie<br />

veroorzakende pathologieën door druk<br />

van de bovenste luchtwegen (luchtpijp,<br />

longpijpen).<br />

Een CT scan zal de aanwezigheid van<br />

een dikke/belangrijke tumor bevestigen.<br />

<strong>De</strong>ze heeft zich ontwikkeld ten koste van<br />

de rechterstemband en verstopt de larynx.<br />

<strong>De</strong> ademhalingsstoornissen zijn typisch<br />

inspiratoir (de rhonchi en wheezing<br />

zijn vooral expiratoir) en worden “CORNAGE<br />

(frans woord)” genoemd. Dit woord wordt<br />

van de diergeneeskunde afgeleid en<br />

betekent een obstructie van de boven<br />

luchtwegen zoals de larynx.<br />

<strong>De</strong> debiet/volume curve is een onderzoek dat<br />

gemakkelijk realiseerbaar is bij de huisdokter.<br />

Dit onderzoek heeft ons toegelaten het<br />

bestaan van een hoge obstructie te<br />

bevestigen en de diagnose te stellen.


CLAMOXYL <br />

zeer zeer zeer<br />

uitgebreid gamma…<br />

zeer zeer zeer lage prijzen<br />

NAAM VAN HET GENEESMIDDEL CLAMOXYL‰ 500 mg - Dispergeerbare tabletten, CLAMOXYL‰ 1 g - Dispergeerbare<br />

tabletten, CLAMOXYL‰ 500 mg – Capsules KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Dispergeerbare tabletten<br />

met 500 mg of 1 g amoxicilline onder vorm van amoxicilline trihydraat. Capsules met 500 g amoxicilline onder vorm van<br />

amoxicilline trihydraat. FARMACEUTISCHE VORM Dispergeerbare tabletten. Capsules. THERAPEUTISCHE INDICATIES CLAM-<br />

OXYL is aangewezen voor de behandeling van bacteriële infecties die veroorzaakt zijn door gevoelige micro-organismen.<br />

CLAMOXYL Orale vormen is aangewezen bij: - Infecties van de bovenste luchtwegen: sinusitis, otitis, bacteriële pharyngitis (voor<br />

de behandeling van door streptokokken veroorzaakte tonsillitis gaat de voorkeur uit naar penicilline (G of V); de behandeling mag in geen<br />

enkel geval minder dan 10 dagen duren) - Infecties van de onderste luchtwegen, onder andere: bronchiale suppuraties (acute suppuratieve<br />

bronchitis van bacteriële aard, acute opstoten van chronische suppuratieve bronchitis van bacteriële aard), pneumonie, bronchopneumonie -<br />

Infecties van de urinewegen: cystitis, pyelonefritis - Gonorrhoea - Infecties van het spijsverteringsstelsel: enteritis vergezeld van bacteriëmie -<br />

Profylaxe van bacteriële endocarditis bij bepaalde diagnostische of chirurgische ingrepen boven het middenrif (stomatologie, K.N.O., ademhalings-<br />

en bovenste spijsverteringsstelsel) bij risicopatiënten. In alle gevallen moet men absoluut de ziektekiem bacteriologisch identificeren en<br />

zijn gevoeligheid bestuderen. Bij heel ernstige infecties kan in eerste instantie de associatie van CLAMOXYL met een aminoside aangewezen<br />

zijn. DOSERING EN WIJZE VAN TOEDIENING Gewoonlijke posologie bij orale toediening VOLWASSENE Infecties van de bovenste<br />

luchtwegen: 1 tot 2 g per dag, over meerdere innamen te verdelen. Infecties van de onderste luchtwegen: 2 tot 3 g per dag, over meerdere<br />

innamen te verdelen. Infecties van het spijsverteringsstelsel: 2 tot 3 g per dag, over meerdere innamen te verdelen. Infecties van de<br />

urinewegen: 1 tot 3 g per dag, over meerdere innamen te verdelen. N.B. : <strong>De</strong> behandeling 2 tot 3 dagen na het verdwijnen van de klinische<br />

symptomen of tot de negativatie van de urine- of stoelgangculturen bewezen is, verderzetten. Uitzonderlijke posologie: Acute opstoten van<br />

bacteriële chronische suppuratieve bronchitis: 3 g, tweemaal daags, gedurende 3 dagen. Urinaire infecties zonder verwikkelingen bij<br />

de vrouw, door gonokokken veroorzaakte urethritis zonder verwikkelingen bij de man: 3 g als minuut-behandeling (eventueel met 1<br />

g probenecid). Prophylaxie van infectieuze endocarditis: 3 g, 1 uur vóór elke diagnostische of chirurgische ingreep, in het bijzonder boven<br />

het middenrif. N.B.: Bij de behandeling van door gonokokken veroorzaakte urethritis zonder verwikkelingen, moet in de derde maand een serologische<br />

syphilistest uitgevoerd worden. POSOLOGIE BIJ NIERINSSUFICIËNTIE In geval van nierinsufficiëntie moet de dosering aan de hand van<br />

onderstaande tabellen aangepast worden: Bij orale toediening: Creatinine-Klaring (in ml/min):*10 - 30, **lager dan 10. Dosis per toediening:*500<br />

mg - 1 g, **250 mg - 500 mg. Tussentijd tussen 2 toediening: *12 uur, **12 uur. Omwille van de hoge dosis amoxicilline zijn de 3 g<br />

als éénmalige toediening niet geschikt voor een behandeling bij nierinsufficiëntie. Contra-indicaties: Overgevoeligheid voor bètalactamantibiotica:<br />

deze wordt het vaakst aan de hand van de anamnese opgespoord (gedeeltelijke kruis-allergie met de cefalosporines).<br />

Overgevoeligheid voor één van de hulpstoffen van de bereiding. Bijwerkingen: Zogenaamd erytheem "van de 5de dag" komt voor bij 2 %<br />

van de patiënten behandeld met aminopenicillines. <strong>De</strong> incidentie is hoger bij patiënten die lijden aan mononucleosis infectiosa of aan lymfoïde<br />

leukemie.Volgende overeenkomst werd gebruikt voor de indeling van bijwerkingen: zeer vaak (>1/10), vaak (>1/100, 1/1000, 1/10 000,


Ziehier enkele denkpistes, enerzijds gebaseerd op de<br />

aanbevelingen van het college van de gynecologen-raadgevers van<br />

de " ONE, Oeuvre Nationale de l’Enfance " (komende uit franstalige<br />

provincies en de regio Brussel, afgestudeerd aan de UCL, ULB en<br />

ULG) en, anderzijds gebaseerd op de resultaten van een werkgroep<br />

" prenatale routine verzorging " van de Vlaamse Vereniging voor<br />

Obstetrica en Gynecologie.<br />

In België, worden 98% van de zwangere vrouwen prenataal<br />

opgevolgd, 25% van de franstalige vrouwen worden opgevolgd in<br />

het kader van de ONE.<br />

HET RITME VAN DE RAADPLEGINGEN<br />

Klassiek 1 maal per maand tot en met de 28ste week, daarna<br />

volgen de consultaties elkaar op om zo te komen tot 1 maal per<br />

week in de laatste maand.<br />

INHOUD VAN DE RAADPLEGINGEN<br />

- Grondige anamnese.<br />

- Fysische onderzoeken : gewicht, bloeddruk, urineonderzoek,<br />

baarmoederhoogte, hartritme en bewegingen van de fœtus,<br />

vaginaal toucher.<br />

a) Preconceptie of 1 ste prenatale raadpleging<br />

1. Biologie<br />

-Rhesus groep – Hb – Htc - rode bloedcellen - bloedplaatjes<br />

-Ferritine : indien


DOSSIER<br />

O B S T E T R I C A<br />

<strong>De</strong> echografie van het tw<br />

WANNEER :<br />

Bij de 21 à 23 weken amenorree.<br />

DOEL :<br />

- Evaluatie van de foetale groei : biometrie voor bepaling van<br />

bipariëtale diameter, hoofdomtrek, omtrek van het abdomen<br />

en lengte van de femur.<br />

- Evaluatie van de foetale vitaliteit : bewegingen van hoofd, romp<br />

en ledematen, ademhalingsbewegingen, slikbewegingen,<br />

ledigen van de blaas, ...<br />

- Localisatie van de placenta en van de insertie van de<br />

navelstreng, evaluatie van de dikte en de echostructuur van<br />

de placenta en van de hoeveelheid vruchtwater.<br />

- Morfologische studie : hersenen, gelaat, hart en longen,<br />

diafragma, maag, buikwand, nieren en afvoerwegen, blaas,<br />

uitwendige genitalia, wervelzuil, ledematen, ongeveer 3% van<br />

de pasgeborenen hebben een congenitale misvorming,<br />

een aantal van deze misvormingen zal zich niet onmiddellijk<br />

manifesteren. <strong>De</strong> helft van de congenitale misvormingen zijn<br />

hartafwijkingen.<br />

In 2003 werden in onze dienst volgende foetale afwijkingen<br />

gediagnosticeerd :<br />

- Milde hydrocefalie door hersenbloeding tengevolge van<br />

foetale trombopenie. Behandeling door intra-uteriene<br />

bloedplaatjestransfusie.<br />

- Pelvien sacro-coccygeaal teratoma, zorgvuldige echografische<br />

opvolging teneinde een dreigende foetale hartdecompensatie<br />

tijdig te diagnosticeren en te behandelen. Neonataal<br />

succesvolle heelkundige behandeling in universitair milieu.<br />

- Hernia diafragmatica, intra-uteriene behandeling is nu<br />

mogelijk.<br />

- Coarctatio aortae, bevallingsplan gewijzigd, bevalling was<br />

gepland in thuisland (Mallorca) echografisch onderzoek door<br />

pediatrische cardioloog, geplande bevalling in universitair<br />

milieu.<br />

16 | n°4 Juni 2004<br />

<strong>Dr</strong> Christian Moulart<br />

Gynecoloog<br />

Site St.-Elisabeth<br />

- Duodenumatresie, geplande bevalling in universitair milieu,<br />

bevestiging van de diagnose onmiddellijk na bevalling, geen<br />

perorale voeding, heelkundige correctie.<br />

BEPERKINGEN :<br />

Bij deze morfologische evaluatie moet men zich goed<br />

realiseren dat slechts :<br />

- 86% van de hersen- en ruggemergafwijkingen<br />

- 42% van de ernstige hartafwijkingen<br />

- 85% van de afwijkingen van de nieren en de afvoerwegen<br />

gediagnosticeerd worden bij prenatale echografie.<br />

<strong>De</strong> diagnose van het syndroom van Down wordt niet<br />

gesteld door echografie maar wel door een onderzoek van<br />

karyotype (vruchtwaterpunctie). Wel zijn er een aantal<br />

Echografieën.


eede trimester<br />

morfologische tekens die een trisomie 21 laten<br />

vermoeden tijdens de echografie (nekoedeem,<br />

pyelocaliciële dilataties, korte femur…).<br />

25% van de foeti met een syndroom van Down<br />

vertonen bij echografie geen morfologische<br />

afwijkingen.<br />

Een morfologische evaluatie maakt ook<br />

substantieel deel uit van een echografisch onderzoek<br />

van het eerste en het derde trimester. Sommige<br />

belangrijke misvormingen worden reeds bij de<br />

echografie van het eerste trimester waargenomen,<br />

anderen worden slechts duidelijk in het derde<br />

trimester. Het is dus beter te spreken over de<br />

echografie van het tweede trimester dan over<br />

de ”morfologische echografie”.<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

n°4 Juni 2004 | 17


DOSSIER<br />

O B S T E T R I C A<br />

Vaccinaties en<br />

zwangerschap<br />

1. Vaccinaties toegelaten<br />

tijdens de zwangerschap.<br />

Gedood of geïnactiveerd virus,<br />

toxoïden en polysacchariden :<br />

Hepatitis A – B, Influenza (geïnactiveerd virus),<br />

Meningococcen, Poliomyelitis (geïnactiveerd<br />

virus, i.m.),Tetanus en difterie, Rabies.<br />

2. Vaccinaties slechts<br />

onder bepaalde voorwaarden<br />

toegelaten tijdens<br />

de zwangerschap :<br />

Gele koorts :<br />

- Wanneer een zwangere naar een gebied<br />

wenst te reizen waar gele koorts endemisch is<br />

zal men haar de reis afraden.<br />

- Wanneer ze toch wenst te vertrekken zal men haar vaccineren.<br />

- Wanneer een vaccinatie gevraagd wordt voor een reis naar<br />

een gebied waar gele koorts niet endemisch is zal men<br />

attesteren dat vaccinatie bij een zwangere onder deze<br />

omstandigheden niet gewenst is.<br />

<strong>De</strong>ze redenering geldt ook<br />

voor de volgende vaccins :<br />

Antrax, Japanse Encephalitis, Polio, Tyfus (gezuiverd of<br />

capsulaire polyoside Vi, i.m.) Pneumococcen.<br />

18 | n°4 Juni 2004<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

Gynecoloog<br />

Sites St.-Elisabeth – 2 Alice<br />

3. Vaccinaties<br />

gecontraïndiceerd<br />

tijdens de zwangerschap.<br />

Levend afgezwakt virus :<br />

Mazelen, Bof , Rubella, Varicella, BCG,<br />

Influenza (levend afgezwakt virus), Tyfus<br />

(levend afgezwakt virus, p.o.).<br />

4. Passieve immunisatie<br />

met immuun globulinen<br />

tijdens de zwangerschap<br />

is toegelaten :<br />

Er zijn geen nadelige effecten voor de foetus<br />

beschreven. Bv.: bij contact met varicella van<br />

een niet-immune zwangere wordt toediening<br />

van varicella zoster immuun globulinen sterk aanbevolen.


Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

Malaria<br />

prophylaxe (van korte duur)<br />

tijdens de zwangerschap<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

Gynecoloog<br />

Sites St.-Elisabeth – 2 Alice<br />

Men zal zwangeren afraden te reizen naar gebieden waar<br />

chloroquine-resistente Plasmodium falciparum voorkomt.<br />

Wanneer de reis toch wordt ondernomen mogen chloroquine<br />

(Nivaquine®) en proguanil (Paludrine®) vanaf het begin van<br />

de zwangerschap worden ingenomen. <strong>De</strong>ze behandeling is<br />

echter niet altijd efficiënt. Mefloquine (Lariam®) mag slechts<br />

in het tweede en derde trimester worden ingenomen.<br />

Andere geneesmiddelen mogen tijdens de zwangerschap niet<br />

worden gebruikt.<br />

Profylaxe met alleen chloroquine wordt enkel nog<br />

aanbevolen voor die landen waar er geen resistentie<br />

bij Plasmodium falciparum of geen Plasmodium falciparum<br />

voorkomt.<br />

Chloroquine :<br />

1 week op voorhand tot 4 weken na het verlaten van het<br />

malariagebied.<br />

3 tabletten van 100mg Nivaquine® in éénmaal per week.<br />

Chloroquine + Proguanil :<br />

1 week op voorhand tot 4 weken na het verlaten van het<br />

malariagebied.<br />

3 tabletten van 100mg Nivaquine® in éénmaal per week en<br />

2 tabletten van 100mg Paludrine® in éénmaal per dag.<br />

Mefloquine :<br />

1 – 2 weken op voorhand maar indien het product nooit<br />

eerder werd ingenomen 2 maar bij voorkeur 3 weken<br />

op voorhand om mogelijke nevenwerkingen tijdig<br />

te onderkennen (cave voorgeschiedenis van depressie,<br />

epilepsie, psychose en hartritmestoornissen). <strong>De</strong> inname<br />

moet worden voorgezet tot 4 weken na het verlaten van<br />

het malariagebied 1 tablet van 250mg Lariam® in éénmaal<br />

per week.<br />

NUTTIGE ADRESSEN<br />

Instituut voor Tropische Geneeskunde<br />

Kronenburgstraat 43/3<br />

2000 Antwerpen<br />

Tel. : 03/247 64 05<br />

Travelphone : Tel. : 0900/10110<br />

Travel-net : http://www.itg.be<br />

U.M.C. St. Pieter<br />

Hoogstraat 290<br />

1000 Brussel<br />

Travel Clinic : Tel. : 02/535 33 43<br />

http://www.who.int<br />

http://www.cdc.gov<br />

n°4 Juni 2004 | 19


DOSSIER<br />

O B S T E T R I C A<br />

Welke geneesmiddelen<br />

zijn veilig<br />

voor een zwangere ?<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

Gynecoloog<br />

Sites St.-Elisabeth – 2 Alice<br />

NAUSEA en BRAKEN<br />

Algemene maatregelen :<br />

Frequent kleine maaltijden, voldoende vochtinname.<br />

Geneesmiddelen :<br />

Nausea : (Meclozine® + vitaminen B6), Postadoxine® : max.<br />

2tabletten/dag.<br />

Braken en maagpijn : (Metoclopramide) Primperan®,<br />

Docmetoclo® : 3 x 10mg tot 3 x 20 mg/dag.<br />

Hyperemesis : excessief braken (> 3 – 5/dag), opname<br />

bij alarmtekens : gewichtsverlies (> 5 %), ketonurie,<br />

overgeven van elke vochtinname, stoornis ionogram en<br />

leverfunctietesten.<br />

OESOPHAGALE REFLUX – PYROSIS<br />

Algemene maatregelen :<br />

Hoogstand hoofduiteinde van het bed, frequente lichte<br />

maaltijden, laatste maaltijd minimum 3 uur voor het slapen<br />

gaan.<br />

Bij persisterende klachten laat in het tweede trimester of bij<br />

behandeling zonder resultaat, overweeg gastroscopie ter<br />

uitsluiting van ulcus of maligniteit.<br />

Geneesmiddelen :<br />

Antacida : (cave verminderde ijzerresorptie), Gaviscon®,<br />

Gelusil®, Rennie®, Maalox®, Regla PH®.<br />

H 2-blokkers : Cimetidine (Tagamet®, 200-800 mg/dag),<br />

Ranitidine (Zantac®, 300 mg/dag).<br />

Protonpompinhibitoren : Lansoprasole (Dakar®, 15 -<br />

30 mg/dag).<br />

Mucosaversterkers : Sucralfaat (terzelfder-tijd geen antacida of<br />

inhibitoren van de maagzuursecretie), (Ulcogant®, 1 - 4 g/dag).<br />

KOORTS – HOOFDPIJN<br />

Algemene maatregelen :<br />

Hoge koorts kan schadelijk zijn voor de zwangerschap, ze<br />

kan contracties veroorzaken en, bij de foetus, tachycardie en<br />

hartdecompensatie.<br />

20 | n°4 Juni 2004<br />

Geneesmiddelen :<br />

Paracetamol : (Dafalgan®, Perdolan®) 500 mg om de 4 à 6 uur,<br />

max. 4 g per dag.<br />

Geen NSAIDs, zeker niet in het derde trimester.<br />

GRIEPAAL SYNDROOM<br />

Algemene maatregelen :<br />

Hydratatie (+2,5 l/dag), rust, inhalaties, applicatie warme<br />

kompressen sinusaal.<br />

Geneesmiddelen :<br />

Paracetamol, hoestsiroop (elke hoestsiroop die geen codeïne<br />

of adrenaline-derivaten bevat is toegestaan tijdens de<br />

zwangerschap (bv. Balsoclase®)). Overweeg antibiotica<br />

(Augmentin® 4 x 500 g/dag gedurende 1 week). Bij bronchitis<br />

met vermoeden van bacteriële infectie overweeg antibiotica en<br />

overweeg aerosols (Duovent®) bij bronchospasme.<br />

CONSTIPATIE<br />

Algemene maatregelen :<br />

Voornamelijk conservatieve behandelingen, vezelrijke<br />

maaltijden (fruit, groenten, volkorenbrood, graanvlokken,<br />

pruimen), vochtinname verhogen (+1,5 l – 2 l/dag),<br />

lichaamsbeweging, verminder eventueel ijzersupplementen.<br />

Geneesmiddelen :<br />

Stoelverzachters : (Fybogel®, 3 zakjes per dag). Vermijd<br />

laxativa, zeker in het derde trimester (risico premature<br />

arbeid). Een fleet kan eventueel tot het einde van het tweede<br />

trimester worden toegediend.<br />

DIARREE<br />

Geneesmiddelen :<br />

Nifuroxide, (Ercefuryl®, 4 x 200 mg/dag), Loperamide, (Imodium®,<br />

3tab/dag).Te vermijden in het eerste trimester.Indien de diarree<br />

aanhoud, moet men een microscopie en een cultuur van de<br />

stoelgang ondergaan.<br />

TANDPIJN<br />

Algemene maatregelen :<br />

Tandheelkundige ingrepen onder lokale verdoving zijn<br />

toegestaan tijdens de zwangerschap.


Geneesmiddelen :<br />

Tetracyclines en NSAIDs zijn gecontraïndiceerd tijdens<br />

de zwangerschap. Bij paradontitis/tandabces : afkoeling<br />

door Augmentin®, paracetamol en mondhygiëne.<br />

ANTIBIOTICA<br />

Toegelaten :<br />

Penicilline, Amoxicilline, Amoxicilline + clavulaanzuur,<br />

Piperacilline, Cefalosporines, Macroliden, Nitrofuranen.<br />

Te mijden :<br />

Aminoglucosiden (Amukin®, Geomycine®, Tobramycine®),<br />

Tetracyclines, Chinolonen (Ciproxine®, Zoroxin®,Tarivid®).<br />

ASTMA<br />

Algemene maatregelen :<br />

Bij voorkeur inhalatietherapie.<br />

Geneesmiddelen :<br />

Symptoom controle met kortwerkende bètamimetica als<br />

aanvalstherapie (salbutamol, pirbuterol, terbutaline en<br />

isoproterenol). Ook cromoglicaat, het inhalatiecorticoïd<br />

beclomethason en inhalatieanticholinergica mogen indien<br />

nodig worden voorgeschreven. Nieuwere middelen kunnen<br />

worden gebruikt voor zwangeren die niet reageren op<br />

oudere middelen of ze niet verdragen (budesonide,<br />

fluticason, montelukast, ipatropiumspray, nedrocromil,<br />

salmeterol en zafirlukast).<br />

HOGE BLOEDDRUK<br />

Behandeling :<br />

Tijdens de zwangerschap zal men een behandeling<br />

instellen bij een bloeddruk > 160/100 mm Hg.<br />

Geneesmiddelen :<br />

Bij voorkeur : Methyldopa.<br />

Niet toegelaten tijdens de zwangerschap : ACE –<br />

remmers, Angiotensine – II® – receptorantagonisten,<br />

Diuretica.<br />

PSYCHOTROPICA<br />

Relatief veilig :<br />

Tricyclische antidepressiva, selectieve serotonineheropnameremmers<br />

bij fluoxetine® de dosis enkele<br />

weken voor de bevalling afbouwen om risico van<br />

effecten op de pasgeborene te beperken.<br />

Te vermijden :<br />

Benzodiazepinen, wanneer toch nodig, de laagst<br />

mogelijke dosis voor de korst mogelijke tijd zo mogelijk<br />

intermittent, Lithium. Wanneer toch nodig, risico op<br />

congenitale hartafwijking, dus zorgvuldige foetale<br />

echocardiografie aangewezen, neonatale toxiciteit<br />

(neurologisch en leverfunctie), daarom de dosis tegen<br />

het einde van de zwangerschap verlagen.<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

Bekkeninstabiliteit<br />

en<br />

zwangerschap<br />

<strong>Dr</strong> <strong>Frank</strong> <strong>De</strong> <strong>Wolf</strong><br />

Gynecoloog<br />

Sites St.-Elisabeth – 2 Alice<br />

Lage rugpijn met uitstraling in de bil en<br />

naar de achtervlakte van de dij is een zeer<br />

frequente klacht bij zwangere vrouwen. Meestal is de pijn te<br />

wijten aan een instabiliteit van het bekken. Gewoonlijk echter<br />

wordt de pijn op een eerder fantasistische manier verklaard,<br />

bijvoorbeeld door druk van het voorliggend deel op één of<br />

andere zenuw in het kleine bekken. <strong>De</strong> juiste diagnose van<br />

bekkeninstabiliteit wordt slechts zelden gesteld.<br />

Tijdens de zwangerschap treedt er een verweking op van het<br />

kraakbeen van de bekkengewrichten (de symfyse en de beide<br />

sacro-iliacale gewrichten). Het geboortekanaal wordt alzo<br />

verbreed. Door de verweking van het kraakbeen kan er een<br />

abnormale beweeglijkheid in de bekkengewrichten ontstaan.<br />

<strong>De</strong>ze abnormale beweeglijkheid kan onder bepaalde<br />

omstandigheden pijn veroorzaken. Pijn bij het zich neerzetten,<br />

bij lang neerzitten, bij recht komen, bij het zich omdraaien in bed,<br />

bij slenteren. <strong>De</strong> pijn is gelokaliseerd over de symfyse en in de bil,<br />

rechts of links van het heiligbeen. <strong>De</strong> pijn kan uitstralen in<br />

het been. Er kan gevoelloosheid en krachtverlies optreden.<br />

Bij klinisch onderzoek is er drukpijnlijkheid over de symfyse en<br />

over de sacro-iliacale gewrichten bij uit- en inwendig onderzoek.<br />

Na de bevalling kan de abnormale beweeglijkheid van<br />

de bekkengordel radiologisch worden aangetoond.<br />

Het is nog niet verklaard waarom een deel van de zwangere<br />

problemen ondervindt en een ander deel niet.<br />

<strong>De</strong> behandeling bestaat uit, enerzijds, ondersteuning van<br />

de bekken-gordel met een stevig aangespannen niet-elastische<br />

band en, anderzijds, uit kinesitherapie waarbij de spieren<br />

die steun geven aan het bekken versterkt worden en de spieren<br />

die het bekken belasten ontspannen worden. Het is vooral<br />

de dwarse buikspier die versterkt moet worden. <strong>De</strong> adductoren<br />

moeten daarentegen ontspannen worden. Het bij elkaar knijpen<br />

van de knieën is zeer belastend voor de gewrichtsbanden van<br />

de symfyse. Daarom is het te verkiezen de benen te kruisen.<br />

In de eerste vier weken van het postpartum is het aangewezen<br />

niets actiefs te doen.<br />

Bekkeninstabiliteit is in de meeste gevallen goed behandelbaar.<br />

In 1% van de gevallen is een intensieve revalidatie nodig.<br />

Uitzonderlijk zijn er blijvende handicaps.<br />

n°4 Juni 2004 | 21


Uw partner in<br />

nierfunctievervangende<br />

therapieën<br />

Baxter Renal Divisie - Pleinlaan 5 1050 Brussel - Tel: 02/ 650 17 35


Ten einde een trisomie prenataal te kunnen opsporen moet men<br />

het erfelijk materiaal van de vrucht kunnen onderzoeken op cellen<br />

die van de vrucht afkomstig zijn. Om het nodige celmateriaal te<br />

bekomen zal men een vruchtwaterpunctie (amniocentese) of een<br />

aspiratiebiopsie van de placenta moeten uitvoeren (vlokkentest).<br />

Een vlokkentest wordt normaal uitgevoerd bij +/- 10 à 11 weken<br />

zwangerschap. <strong>De</strong> aspiratie van placentaweefsel gebeurt langs<br />

abdominale- of vaginale weg onder ultratonengeleide.<br />

Bij een vruchtwaterpunctie aspireert men onder ultratonengeleide<br />

20ml vruchtwater en onderzoekt men het erfelijk<br />

materiaal van de cellen die in het vruchtwater rondzweven en van<br />

de vrucht afkomstig zijn. Een vruchtwaterpunctie wordt normaal<br />

uitgevoerd bij 14 à 16 weken zwangerschap.<br />

<strong>De</strong>ze invasieve testen zijn echter niet zonder risico. Er bestaat<br />

een risico van 1/400 à 1/200 dat men door het uitvoeren van een<br />

vruchtwaterpunctie of van een vlokkentest een miskraam<br />

veroorzaakt.<br />

Daarom worden deze invasieve testen niet bij elke zwangere<br />

uitgevoerd. Ze worden alleen voorgesteld aan zwangeren met een<br />

verhoogd risico op een vrucht met trisomie 21.<br />

Aanvankelijk baseerde men zich bij het bepalen van dit risico op<br />

de leeftijd van de moeder. Het risico op een trisomie neemt immers<br />

toe met de leeftijd van de zwangere vrouw. Bij 28 jaar bedraagt het<br />

1/1000, bij 37 jaar 1/250 en bij 40 jaar 1/100. Vandaar dat men aan<br />

de zwangeren vanaf de leeftijd van 37 jaar voorstelde om een<br />

vruchtwaterpunctie te laten uitvoeren. Vanaf de leeftijd van 37 jaar<br />

is het risico op een Down syndroom immers even groot als het<br />

risico op miskraam na een vruchtwaterpunctie. Het probleem bij<br />

deze werkwijze is dat men zodoende slechts 20 à 30% van de<br />

gevallen met Down syndroom zal opsporen.Het overgrote deel van<br />

zwangeren is immers jonger dan 37 jaar. 70 à 80% van de kinderen<br />

met een Down syndroom worden dan ook geboren bij vrouwen<br />

jonger dan 37 jaar aan wie geen vruchtwaterpunctie werd<br />

voorgesteld.<br />

Daarom heeft men selectietesten ontwikkeld die men kan<br />

aanbieden aan alle zwangeren.<br />

Einde jaren ’80 werkten N. Wald en H. Cuckle een algoritme uit<br />

voor het opsporen van moeders met een verhoogd risico op<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

Dubbel en Triple test<br />

<strong>Dr</strong> Sonia Vanderlinden<br />

Gynecoloog<br />

Site St-Elisabeth<br />

In België worden elk jaar ongeveer 125.000 kinderen geboren. Daarvan vertonen er<br />

min of meer 170 (één op achthonderd) het Down syndroom (trisomie 21).<br />

chromosomale afwijkingen. Men had vastgesteld dat de<br />

gemiddelde concentratie van bepaalde stoffen die door de vrucht<br />

worden afgescheiden,in het bloed van vrouwen die een vrucht met<br />

een trisomie 21 dragen, verschilt van de gemiddelde concentratie<br />

bij vrouwen die een normale vrucht dragen.<br />

Op basis van deze bevindingen werd een test ontwikkeld<br />

waarbij men in het bloed van de zwangere vrouw het HCG, het<br />

α foeto-proteïne en het vrije oestriol doseert en rekening houdend<br />

met de leeftijd en het gewicht van de moeder en de exacte duur<br />

van de zwangerschap, bij middel van een algoritme het risico op<br />

een Down syndroom berekent. Daar er drie hormonen worden<br />

gedoseerd noemde men deze test de “triple test”.<br />

<strong>De</strong> triple test wordt best uitgevoerd bij 15 à 16 weken.Het is van<br />

groot belang dat op het ogenblik van de bloedname de exacte<br />

duur van de zwangerschap gekend is. Daarom is het nodig dat men<br />

in het begin van de zwangerschap en ten laatste op het ogenblik<br />

van de bloedname een ultratonenonderzoek uitvoert voor meting<br />

van de vrucht.Het moet worden benadrukt dat met deze test alleen<br />

het risico op een Down syndroom wordt berekend. <strong>De</strong> aandoening<br />

wordt er niet mee vastgesteld. Daartoe moet nog altijd een<br />

vlokkentest of een vruchtwaterpunctie worden uitgevoerd.Daarom<br />

zal men wanneer het met de test berekend risico op een trisomie 21<br />

groter is dan 1/300 aan de zwangere vrouw voorstellen om een<br />

vruchtwaterpunctie te laten uitvoeren. Zo doende zal men in 5%<br />

van de zwangerschappen een vruchtwaterpunctie moeten<br />

uitvoeren. Wanneer bij een zwangere van 37 jaar of ouder het met<br />

de test berekend risico kleiner is dan 1/300 kan men overwegen<br />

geen vruchtwaterpunctie uit te voeren om zodoende het risico op<br />

miskraam te vermijden. Met de triple test kan men ongeveer 60%<br />

van de gevallen met trisomie 21 prenataal opsporen (90% bij<br />

zwangeren ouder dan 37 jaar en 50% bij zwangeren jonger dan<br />

35 jaar).<br />

Einde jaren 90 werd door K. Nicolaides een selectietest<br />

uitgewerkt die vroeger in de zwangerschap kan worden<br />

uitgevoerd.Zodat de ouders wat meer tijd hebben om na te denken<br />

en een eventuele late zwangerschapsonderbreking kan worden<br />

vermeden. Nicolaides legde het verband tussen een verhoogde<br />

“nuchal translucency thickness”, bij 11 à 13 weken echografisch<br />

gemeten nekoedeem en een verhoogd risico op chromosomale<br />

afwijkingen. Op basis van de dikte van het nekoedeem, de leeftijd<br />

van de moeder en de dosage in het materneel serum van het<br />

“pregnancy-associated-plasma protein-A” en het vrij beta-HGG<br />

n°4 Juni 2004 | 23


DOSSIER<br />

O B S T E T R I C A<br />

werd een algoritme uitgewerkt voor het<br />

bepalen van het risico op trisomie 21(PAPP-A<br />

test). Ook bij deze test is het zeer belangrijk<br />

de juiste zwangerschapsduur te kennen. Met<br />

de PAPP-A test kunnen 85% van de trisomies<br />

21 prenataal worden opgespoord.<br />

<strong>De</strong> PAPP-A test is dus gevoeliger dan de<br />

triple test. Men zal dan ook bij voorkeur een<br />

PAPP-A test uitvoeren. Slechts wanneer een<br />

zwangere zich te laat voor een PAPP-test op<br />

de raadpleging aanmeldt zal men een triple<br />

test uitvoeren (dit kan tot 20 weken).<br />

Sommige propageren het uitvoeren van<br />

een PAPP-A test bij 11 weken en vervolgens<br />

van een triple test bij 14 – 16 weken met een<br />

combinatie van de resultaten. Het voordeel<br />

van deze zogenaamde geïntegreerde test is<br />

niet bewezen. Wel is zeker dat hij de periode<br />

van stress voor de moeder met een maand<br />

zal verlengen.<br />

Wanneer men een invasieve<br />

diagnostische test voorstelt vanaf een risico<br />

van 1/300 zal men ongeveer 5% van alle<br />

zwangerschappen een vlokkentest of een<br />

vruchtwaterpunctie moeten voorstellen.<br />

Men zal bij een aantal oudere zwangeren het<br />

risico van een invasieve diagnostische test<br />

kunnen vermijden (vermindering van 100%<br />

naar 30%). Men zal daarentegen bij een<br />

aantal jongere zwangeren een vlokkentest of<br />

een vruchtwaterpunctie moeten voorstellen.<br />

In België betekent dit per jaar<br />

+/- 6.000 puncties (5% van +/- 120.000<br />

zwangerschappen). Daarbij zal men +/- 135<br />

gevallen van trisomies 21 opsporen (80% van<br />

+/- 170). Het overgrote deel van deze<br />

puncties (6000 – 135 = 5865) zullen een<br />

normale uitslag geven. Men zal +/-<br />

60 miskramen veroorzaken en er zullen<br />

35 gevallen van trisomie-21 niet<br />

gedetecteerd worden (20% van 170). Dit<br />

zijn ruwe cijfers omdat we ter<br />

vereenvoudiging, met een aantal factoren<br />

geen rekening hebben gehouden.<br />

<strong>De</strong>ze testen (zowel selectietesten<br />

als diagnostische testen) zijn in België<br />

onvoorwaardelijk ter beschikking van alle<br />

zwangeren.<br />

Momenteel tracht men de sensitiviteit<br />

van de selectietesten nog te verhogen (tot<br />

90 à 95%) door het inbrengen van zeer<br />

specifieke echografische kenmerken bv.<br />

PAPP-A test + meten van het neusbeen.<br />

Anderzijds tracht men een diagnostische test<br />

te ontwikkelen die gebaseerd is op het<br />

onderzoek van foetaal erfelijk materiaal dat<br />

circuleert in het moederlijk bloed.<br />

24 | n°4 Juni 2004<br />

In Vitro fertilisat<br />

en<br />

HET VRUCHTBAARHEIDSONDERZOEK<br />

Bij het zoeken naar de oorzaak van een subfertiliteitsprobleem zal de<br />

androloog eerst en vooral een zorgvuldige anamnese, klinisch onderzoek<br />

en een spermogram uitvoeren. In functie van de daarbij bekomen uitslagen<br />

zullen dan eventueel aanvullende onderzoeken worden aangevraagd.<br />

Spermakultuur, opsporen van sperma-antistoffen, hormonale evaluatie<br />

van de hypothalamo-hypofysaire-gonadale as, echografie met doppler<br />

onderzoek van het scrotum, onderzoek van karyotype, genetische analyse<br />

van het y chromosoom en van het CFTR-gen (mucoviscidose gen). Zo nodig<br />

kan men, teneinde de aanwezigheid van zaadcellen na te gaan, een<br />

epididymispunctie of testibiopsie uitvoeren. Wanneer men daarbij<br />

zaadcellen bekomt kan men ze invriezen om ze later te gebruiken bij in vitri<br />

fertilisatie.<br />

Er zijn multipele oorzaken van mannelijke subfertiliteit. Seksuele<br />

dysfuncties, hormonale stoornissen, genitale infecties, pathologie van de<br />

zaadleiders, genetische afwijkingen en contact met stoffen die toxisch zijn<br />

voor spermotogenese. In vele gevallen blijft de mannelijke subfertiliteit<br />

echter onuitgelegd.<br />

BEHANDELING<br />

<strong>Dr</strong> Brigitte Schrurs<br />

Gynecoloog<br />

Site St.-Elisabeth<br />

15% van de echtparen wordt gec<br />

van de gevallen is er een mannelijke<br />

Wanneer er een oorzaak van de mannelijke subfertiliteit wordt<br />

gevonden kan de behandeling curatief zijn.<br />

Medicamenteus :<br />

Bij hormonale stoornissen, bij infectieuze processen, bij contact met<br />

toxische stoffen.<br />

Heelkunde :<br />

Bij varicocoele, bij geobstrueerde afvoerwegen.<br />

Wanneer er geen oorzakelijke behandeling beschikbaar is of<br />

wanneer de oorzakelijke behandeling gefaald heeft alsook bij<br />

onuitgelegde subfertiliteit kan men zijn toevlucht nemen tot<br />

een symptomatische behandeling.


ie<br />

andrologie<br />

onfronteerd met een fertiliteitsprobleem. In de helft<br />

subfertiliteitsfactor in het spel.<br />

Daartoe beschikt men over<br />

-Hoge intra-uteriene inseminatie met gecapacipeerd<br />

sperma (HIUI).<br />

-In vitro fertilisatie (IVF).<br />

-Micro-injectie van de eicel (ICSI).<br />

<strong>De</strong> gebruikte techniek zal mede bepaald worden door de<br />

kwaliteit van het sperma.<br />

BEHANDELING MET ICSI<br />

<strong>De</strong> afkorting ICSI staat voor “intra cytoplasmic sperm<br />

injection”. Met een micropipet wordt in een mature eicel één<br />

zaadcel geïnjecteerd.<br />

ICSI is geïndiceerd wanneer de kwaliteit van het sperma zo<br />

slecht is dat men met klassieke IVF weinig kans op slagen heeft.<br />

Ook wanneer er bij herhaalde pogingen met klassieke IVF geen<br />

bevruchting is opgetreden kan men zijn toevlucht nemen tot<br />

ICSI. <strong>De</strong>ze techniek werd in 1992 aan de VUB ontdekt en<br />

uitgewerkt. Zij verschilt slechts in één punt van de klassieke IVF.<br />

In plaats van enkele mature eicellen in een cultuurmedium in<br />

contact te brengen met enkele honderd duizend zaadcellen,<br />

injecteert men één zaadcel in elke mature eicel.<br />

DE RISICO’S VAN ICSI. IS ER REEDS VOLDOENDE<br />

FOLLOW-UP ?<br />

Er is een voldoende lange follow-up nodig om te kunnen<br />

oordelen over de eventuele nadelige gevolgen van :<br />

- Een mogelijke structurele beschadiging van de eicel door<br />

de micro-injectie.<br />

- Het mede injecteren in de eicel van stoffen uit het<br />

cultuurmedium.<br />

- Het injecteren van een niet vruchtbare zaadcel.<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

Er bestaat ook een risico dat men met ICSI een genetisch<br />

bepaalde subfertiliteit of andere ongekende genetische<br />

afwijkingen van de vader doorgeeft.<br />

<strong>De</strong> bevindingen bij de follow-up van de zwangerschappen<br />

bekomen met de klassieke IVF techniek zijn geruststellend.<br />

Sedert de geboorte van de eerste proefbuis baby (Louise<br />

Brown) in 1978 zijn er 50.000 proefbuis baby’s verwekt.<br />

Wanneer men de groei, de psychomotorische ontwikkeling,<br />

het IQ, het percentage congenitale misvormingen en<br />

genetische afwijkingen van deze 50.000 kinderen vergelijkt<br />

met de bevindingen bij een controle groep stelt men geen<br />

significante verschillen vast.<br />

Aan de VUB kon men een groep van 2900 kinderen<br />

bestuderen die werden geboren na ICSI. Voor wat betreft de<br />

groei, de psychomotorische ontwikkeling en het percentage<br />

malformaties waren er geen significante verschillen met een<br />

groep kinderen geboren na klassieke IVF. Men moet zich echter<br />

bewust zijn dat sommige afwijkingen zich slechts op latere<br />

leeftijd manifesteren en dat een schadelijk effect zich op<br />

een andere manier kan manifesteren dan als een misvorming.<br />

RESULTATEN BEKOMEN MET ICSI<br />

Kort samengevat kan men stellen dat bij ICSI 60% van<br />

de aangeprikte eicellen bevrucht worden en dat bij minder dan<br />

5% van de behandelde koppels geen enkele bevruchting<br />

optreedt. Na transfer van één of meerdere embryo’s treedt<br />

in 26% van de gevallen een zwangerschap op en wordt in 20%<br />

van de gevallen de kinderwens vervuld. <strong>De</strong> slaagkans is mede<br />

afhankelijk van de leeftijd.<br />

n°4 Juni 2004 | 25


DOSSIER<br />

O B S T E T R I C A<br />

Toxoplasmose<br />

en zwangerschap<br />

<strong>Dr</strong> Albert Veys<br />

Klinische biologie<br />

Site St.-Elisabeth<br />

Een acute toxoplasmose-infectie presenteert zich meestal als een banale ziekte met weinig specifieke klachten (koorts, hoofdpijn,<br />

vermoeidheid…). Het tegendeel is waar bij immuungecomprommiteerde patiënten. <strong>De</strong> aanwezigheid van persisterende cervicale of<br />

occipitale adenopathieën gedurende weken kan richtinggevend zijn voor het bepalen van het tijdstip van de primo-infectie. In het<br />

bijzonder tijdens de zwangerschap is het belangrijk om een toxoplasmose seroconversie te diagnosticeren, gezien het risico van<br />

congenitale toxoplasmose tengevolge van de maternofoetale transmissie.<br />

ENKELE CIJFERS<br />

- 50 tot 55% van de vrouwen in de vruchtbare periode hebben<br />

antistoffen. <strong>De</strong>ze seroprevalentie stijgt rechtevenredig met de<br />

leeftijd.<br />

- Seroconversie tijdens de zwangerschap komt voor in 1,5%.<br />

- In geval van een seroconversie tijdens de zwangerschap kan<br />

men stellen dat het risico op transplacentaire passage ligt<br />

rond de 30%.<br />

- Hoe later de toxoplasmose seroconversie optreedt in de<br />

zwangerschap, des te hoger het risico van transplacentaire<br />

transmissie (5 à 10% rond 13-15 zwangerschapsweken en dit<br />

percentage stijgt tot 70% op het einde van de zwangerschap).<br />

- Anderzijds hoe vroeger de seroconversie optreedt in de<br />

zwangerschap des te ernstiger de foetale consequenties<br />

kunnen zijn. Een foetale infectie in het eerste trimester leidt<br />

vaak tot mors in utero of een ernstige foetopathie zoals<br />

hydrocephalie, intracraniële calcificaties, chorioretinitis,<br />

enz…<br />

- Kinderen die laattijdig in de zwangerschap geïnfecteerd zijn<br />

en klaarblijkelijk normaal geboren worden, moeten erg goed<br />

in het oog gehouden worden. Het gaat hier dan vooral over<br />

het laattijdig optreden van oftalmologische problemen. Dit<br />

kan tengevolge van een reactivatie van hun infectie als geen<br />

adequate behandeling werd ingesteld.<br />

26 | n°4 Juni 2004<br />

- Alles samen kan men stellen dat het risico van een<br />

congenitale infectie bij toxoplasmose seroconversie tijdens<br />

de zwangerschap, ligt op 1,6 op 1000 bevallingen.<br />

ROL VAN DE SEROLOGIE<br />

- <strong>De</strong> aanwezigheid van IgG positieve antistoffen (en IgM<br />

negatieve antistoffen) maken tijdens de zwangerschap<br />

repetitieve serologische controles overbodig.<br />

- Bij afwezigheid van antistoffen acht men het noodzakelijk de<br />

maandelijkse dosage IgG en IgM antistoffen te herhalen tot<br />

op het moment van de bevalling.<br />

Een toxoplasmose seroconversie tijdens de zwangerschap<br />

komt overeen met het verschijnen van positieve IgM<br />

antistoffen en pas in een tweede tijd positieve IgG antistoffen.<br />

- Soms vindt men bij een eerste onderzoek positieve IgG’s en<br />

IgM’s. Vaak betreft het hier residuele of persisterende IgM<br />

antistoffen zonder tekens van actieve infectie.<br />

Om dit uit te sluiten moet er 3 weken na het eerste staal<br />

opnieuw een IgG en IgM titer bepaald worden. Voor de<br />

zwangere vrouw is dit een erg lange en angstige periode.<br />

Hierbij is het noodzakelijk dat de bloedstalen worden<br />

bewaard zodat 3 weken later beide stalen op een parallelle<br />

manier aan dezelfde analyses kunnen worden onderworpen.


- Er bestaan hiervoor complementaire serologische<br />

technieken om persisterende IgM antistoffen uit te sluiten<br />

of aan te tonen. Het betreft de aviditeitstest van de<br />

toxoplasmose IgG antistoffen. Het principe is erg<br />

eenvoudig : de aviditeit van de IgG antistoffen voor een<br />

toxoplasmose antigeen stijgt geleidelijk tijdens de<br />

humorale reactie, bereikt een maximale waarde en<br />

stabiliseert zich nadien.<br />

<strong>De</strong>ze test laat aldus toe om een recente infectie<br />

(jonger dan 4 maanden) en een oude infectie (ouder dan<br />

4maanden) uit mekaar te halen.<br />

In de recente infecties (< 4 maanden) vindt men bijna in<br />

100% van de gevallen een zeer zwakke aviditeit.<br />

Bij de oudere infecties (> 4 maanden) vindt men<br />

in ongeveer 50% van de gevallen een sterke aviditeit<br />

(> 30%) en in 50% van de gevallen een zwakke aviditeit<br />

(< 30%).<br />

BESLUIT<br />

Een sterke aviditeit (> 30%) is aldus een garantie voor een<br />

oude infectie (> 4 maanden). Een zwakke aviditeit kan niets<br />

uitsluiten.<br />

Dit kan een recente<br />

infectie uitsluiten<br />

voorzichtigheidshalve<br />

wordt een<br />

2 de bloedanalyse<br />

uitgevoerd een<br />

3-tal weken later<br />

IgG+ / IgM+<br />

Aviditeitsbepaling<br />

sterk (> 30%) zwak (< 30%)<br />

er kan<br />

geen besluit<br />

genomen worden<br />

een 2 de staal<br />

zal binnen<br />

een 3-tal weken<br />

worden bepaald<br />

Eerste<br />

bloedafname<br />

IgG- / IgM+<br />

Grote<br />

waarschijnlijkheid<br />

van recente infectie<br />

2 de serumstaal<br />

wordt 3 weken<br />

later afgenomen<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

Het volgende schema toont U een aantal verschillende<br />

situaties die zich kunnen voordoen :<br />

IgG- / IgM-<br />

immuniteit<br />

IgG- / IgM-<br />

Geen immuniteit<br />

maandelijkse<br />

serologische<br />

follow-up<br />

Voor meer gedetailleerde informatie, bestaat er een klein<br />

eenvoudig en opmerkelijk didactisch boekje :<br />

Infections virales et toxoplasmose maternofoetales<br />

Prise en charge clinibiologique<br />

Liliane Grangeot-Keros<br />

François Audibert<br />

Elsevier Guides Medi/Bio<br />

n°4 Juni 2004 | 27


(repaglinide / Novo Nordisk)<br />

Time to Eat - Time to Treat<br />

1 maaltijd 1 inname<br />

geen<br />

maaltijd<br />

uitgestelde<br />

maaltijd<br />

NovoNorm ® stimuleert de insulinesecretie<br />

enkel tijdens de maaltijd<br />

I N S A M E N W E R K I N G M E T<br />

geen<br />

inname<br />

®<br />

uitgestelde<br />

inname<br />

NovoNorm ® NovoNorm ® 0,5 mg/120 tabletten - NovoNorm ® 1 mg/120 tabletten -<br />

NovoNorm ® 2 mg/120 tabletten. Samenstelling en farmaceutische vorm :<br />

NovoNorm ® 0,5 mg : 0,5 mg repaglinide, witte tabletten - NovoNorm ® 1 mg : 1 mg<br />

repaglinide, gele tabletten - NovoNorm ® 2 mg : 2 mg repaglinide, rode tabletten.<br />

Indicaties : type 2 diabetes mellitus bij wie de hyperglycemie niet langer alleen door<br />

dieet, gewichtsafname en lichaamsbeweging kan worden gereguleerd, evenals in<br />

combinatie met metformine indien het bloedglucosegehalte niet voldoende kan<br />

worden gereguleerd met metformine alleen. <strong>De</strong> behandeling moet worden<br />

aangevangen als een aanvulling op een dieet en lichaamsbeweging om het<br />

bloedglucosegehalte in relatie tot maaltijden te verlagen. Dosering : repaglinide<br />

wordt vóór de hoofdmaaltijden toegediend en wordt individueel getitreerd om de<br />

glycemische regulatie te optimaliseren. Contra-indicaties : bekende<br />

overgevoeligheid voor repaglinide of voor één of meer hulpstoffen in<br />

NovoNorm ® ; Type 1 diabetes (insuline-afhankelijke diabetes mellitus: IDDM), Cpeptide<br />

negatief; diabetische ketoacidose, al dan niet comateus;<br />

zwangerschap en lactatie; kinderen jonger dan 12 jaar; ernstige<br />

leverfunctiestoornissen, gelijktijdig gebruik van gemfibrozil. Bijwerkingen :<br />

hypoglycemie; gezichtsstoornissen; maagdarmklachten; toename van de<br />

leverenzymen; allergische reacties (jeuk, uitslag en urticaria).<br />

Afleveringswijze : medisch voorschrift. Registratiehouder : Novo<br />

Nordisk A/S, Bagsvaerd, <strong>De</strong>nemarken Registratienummer :<br />

NovoNorm ® 0,5 mg/120 tabletten : EU/1/98/076/006 - NovoNorm ® 1<br />

mg/120 tabletten : EU/1/98/076/013 - NovoNorm ® 2 mg/120 tabletten :<br />

EU/1/98/076/020.<br />

Diab/04-2004/040/v1/NL


Zwangerschap bij reeds gekende diabetespatiënten wordt<br />

hier niet besproken. Het risico van een zwangerschap moet<br />

voor deze patiënten multidisciplinair besproken worden<br />

en hangt grotendeels af van de globale glycemieregeling<br />

vóór en tijdens de zwangerschap.<br />

Zwangerschapsdiabetes verwikkelt +/- 4% van de zwangerschappen<br />

in België.<br />

<strong>De</strong> prevalentie stijgt de laatste jaren en verschilt volgens de<br />

bestudeerde bevolkingsgroep en de gebruikte diagnostische<br />

criteria. Men onderscheidt 3 groepen met een laag,<br />

een middelmatig of een hoog risico (Tabel 1).<br />

Tabel 1. Risico-categorieën voor zwangerschapsdiabetes.<br />

(BMI : Body mass index)<br />

Laag risico (alle criteria moeten aanwezig zijn)<br />

Hoog risico<br />

Middelmatig risico<br />

Leeftijd minder dan 25 jaar<br />

Normaal gewicht (BMI < 25 kg/m 2 )<br />

Geen familiale voorgeschiedenis van diabetes<br />

Geen persoonlijke voorgeschiedenis van glucose-intolerantie<br />

Geen persoonlijke voorgeschiedenis van macrosomie<br />

Patiënte behoort niet tot een bevolkingsgroep<br />

met hoge prevalentie<br />

Obesitas (BMI > 30 kg/m 2 )<br />

Glycosurie<br />

Persoonlijke voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes<br />

Patiënte behoort niet tot één van bovenstaande<br />

categorieën<br />

OPSPRORING<br />

Opsporing is niet absoluut noodzakelijk bij patiënten<br />

met een laag risico. <strong>De</strong> screening wordt tussen 24 en<br />

28 weken zwangerschap uitgevoerd bij vrouwen met een<br />

middelmatig risico en veel vroeger, rond 10 weken<br />

zwangerschap, bij patiënten met een hoog risico.<br />

<strong>De</strong> screeningtest (Glucose Challenge Test) bestaat uit<br />

een glycemiebepaling 1 uur na het drinken van 50 g glucose,<br />

op een willekeurig moment van de dag. Indien de<br />

waarde groter is dan 140 mg/dl moet nuchter een<br />

glucosetolerantietest uitgevoerd worden met 75 g glucose.<br />

<strong>De</strong> criteria om zwangerschapsdiabetes te bevestigen staan<br />

in tabel 2. <strong>De</strong> diagnose wordt gesteld indien ten minste<br />

2waarden afwijkend zijn.<br />

RISICO<br />

DOSSIER<br />

O B S T E T R I C A<br />

Zwangerschapsdiabetes<br />

<strong>Dr</strong> Sabine <strong>De</strong>ckers<br />

Interne geneeskunde – Endocrinologie<br />

Site St.-Michiel<br />

Diabetes is een veel voorkomende verwikkeling van de zwangerschap. Opsporing en<br />

behandeling van deze aandoening is uiterst belangrijk, voor moeder én kind.<br />

Onder " zwangerschapsdiabetes " verstaat men elke graad van glucose-intolerantie<br />

die tijdens de zwangerschap begint of ontdekt wordt. <strong>De</strong> glucose-intolerantie kan<br />

na de bevalling verdwijnen of voortduren. In dit laatste geval gaat het om een<br />

beginnende type 1 of 2 diabetes mellitus. Een postpartale glucosetolerantietest is dus<br />

altijd noodzakelijk.<br />

Tabel 2. Diagnostische criteria<br />

Glycemie<br />

0 min ≥ 95 mg/dl<br />

60 min ≥ 180 mg/dl<br />

120 min ≥ 155 mg/dl<br />

Zwangerschapsdiabetes geeft een verhoogd risico van<br />

hypertensie tijdens de zwangerschap en van type 2 diabetes<br />

op langer termijn. Er wordt vaker overgegaan tot een sectio.<br />

Voor de foetus zal niet adequaat behandelde suikerziekte een<br />

hoger geboortegewicht geven maar ook gevaar voor<br />

hypoglycemie, hypocalcemie, polycythemie en geelzucht bij<br />

de neonatus. Op latere leeftijd wordt vaak obesitas en<br />

glucose-intolerantie waargenomen bij deze kinderen.<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen | 29


DOSSIER<br />

O B S T E T R I C A<br />

DE BEHANDELING<br />

<strong>De</strong> behandeling bestaat uit een diabetesdieet met<br />

3 maaltijden en 2 à 4 tussenmaaltijden, gekoppeld<br />

aan glycemie-zelfmonitoring. <strong>De</strong> meerderheid van de<br />

patiënten bekomt normale suikerwaarden vóór en na het<br />

eten met deze behandeling. Indien de glycemie niet zakt tot<br />

95 mg/dl vóór en 120 mg/dl 2 uur na het eten, of indien de<br />

foetale parameters het vereisen, moet insuline ingesteld<br />

worden. Dit kan tussen 1 en 4 injecties per dag vergen,<br />

naargelang de resultaten. Tegelijkertijd wordt de<br />

aanwezigheid van ketonen of albumine in de urine vaker<br />

gecheckt bij deze patiënten, evenals de bloeddruk en de<br />

foetale parameters. Tenzij niet aangewezen, is gematigde<br />

fysische activiteit aan te raden. <strong>De</strong> bevalling wordt<br />

meestal geïnduceerd rond 38 weken, zonder specifieke<br />

diabetesbehandeling indien de suikerziekte goed onder<br />

controle bleef met het dieet alleen. Indien insuline gestart<br />

werd tijdens de zwangerschap moet men vóór de bevalling<br />

overschakelen op intensieve pomptherapie. Na de bevalling<br />

wordt borstvoeding aangemoedigd. Een nieuwe<br />

glucosetolerantietest moet 6 weken na het beëindigen van<br />

de borstvoeding ondergaan worden.<br />

CONCLUSIE<br />

Laten we tot slot opmerken dat deze vrouwen maar<br />

ook hun kinderen tot de groep behoren met een hoog<br />

risico voor het ontwikkelen van type 2 diabetes<br />

mellitus. <strong>De</strong>ze ontwikkeling kan echter vermeden<br />

worden door een aangepaste levenswijze; adequate<br />

behandeling en educatie van deze patiënten tijdens<br />

de zwangerschap zal hen op het goede pad brengen.<br />

30 | n°4 Juni 2004


<strong>Dr</strong> Jean-François Grimmiaux<br />

<strong>De</strong> Welcome Clinic,<br />

een must voor een winnend duo :<br />

de huisarts en zijn patiënt<br />

Wenst u voor uw patiënten een gepersonaliseerd medisch bilan, in een minimum van tijd,<br />

zonder nood aan hospitalisatie ?<br />

-klassiek bilan voor pathologieën van het type diabetes, hypertensie, hoofdpijn, syncopes, …<br />

-of bilan “à la carte” voor tumorextensie, gezwollen benen, pijn van onduidelijke oorzaak.<br />

<strong>De</strong> Welcome Clinic biedt u dit aan met een dubbel voordeel :<br />

-de huisarts behoudt er zijn functie van “bouwheer” :<br />

Hij kan telefonisch met één van de drie verantwoordelijke huisartsen van de Welcome<br />

overleggen omtrent de oppuntstelling en de programmatie. Indien de resultaten van de<br />

oppuntstelling toevallig bijkomende onderzoeken zouden vergen, dan wordt hij hiervan op<br />

de hoogte gebracht. <strong>De</strong> conclusies zullen hem, de dag zelf, telefonisch medegedeeld worden;<br />

het schriftelijk verslag zal hem binnen de 3 dagen overgemaakt worden.<br />

-de patiënt heeft er alle baat bij :<br />

1) Tijdsbesparing, geen onnodige trajecten en bijgevolg minder vermoeiend.<br />

2) Comfort van een gepersonaliseerde begeleiding : het is inderdaad dezelfde geneesheer<br />

en dezelfde verpleegkundige die de patiënt begeleiden tijdens de oppuntstelling.<br />

3) Zekerheid van een coördinatie door de huisarts van de Welcome, verantwoordelijk voor<br />

de planning van de onderzoeken, voor de overhandiging van de conclusies aan de patiënt,<br />

of voor het instellen van een eventuele behandeling na overleg met de huisarts.<br />

Kortom, zoals mij onlangs medegedeeld werd door één van mijn patiënten, is de Welcome Clinic<br />

zowat de voortzetting van de algemene geneeskunde in het ziekenhuis, een manier van werken die<br />

toelaat beroep te doen op de meest vooruitstrevende technieken, met het advies van de betrokken<br />

specialisten, gecentraliseerd door huisartsen, voor huisartsen.<br />

Opgelet, de Welcome Clinic is geen spoedgevallendienst, zelfs indien sommige oppuntstellingen er<br />

kunnen gerealiseerd worden in semi-spoed en zodoende de spoedgevallendienst in St.-Elisabeth<br />

kunnen ontlasten.<br />

In de Welcome Clinic staan <strong>Dr</strong>s Audistère, Nachtergal en Nys graag ter uwer beschikking.<br />

<strong>De</strong> inhoud van deze tekst valt onder de verantwoordelijkheid van de auteur.<br />

<strong>Dr</strong> Jean-François Grimmiaux,<br />

Huisarts<br />

WELCOME CLINIC Site 2 Alice : Tel. : 02/373.45.45<br />

UW<br />

MENING<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen | 31


Waarvoor<br />

dient deze “machine” ?<br />

DEFINITIE<br />

<strong>De</strong> STAN (ST analyse) technologie identificeert en analyseert<br />

automatisch wijzigingen in de T-golf,T/QRS verhouding en in het ST<br />

segment van het foetale ECG (een gemiddeld ECG wordt gevormd<br />

uit 30 geaccepteerde foetale ECG complexen). Het foetale ECG en<br />

de hartslag worden continu geregistreerd via een schedelelectrode,<br />

die wordt aangebracht na het breken van de vliezen.<br />

<strong>De</strong>ze STAN technologie combineert standaard CTG-technologie<br />

met de nieuwe analyse van het ST-segment van het foetale ECG.<br />

Met deze combinatie van CTG en ST is er een nauwkeurigere<br />

identificate mogelijk van foetussen die lijden aan hypoxie en wordt<br />

een accurate en consistente interventie mogelijk gemaakt.<br />

Het is een mobiel toestel dat weinig plaats inneemt en dat<br />

gekoppeld kan worden aan het centraal bewakingssysteem van het<br />

verloskwartier.<br />

32 | n°4 Juni 2004<br />

<strong>Dr</strong> Jean-Louis <strong>De</strong> Keyser<br />

Gynecoloog<br />

Site St.-Michiel<br />

<strong>De</strong> STAN 21<br />

Investeringen in de beste ontwikkelingen en ‘up to date’<br />

technieken zijn kenmerkend voor de <strong>Europa</strong><br />

<strong>Ziekenhuizen</strong>. Het is in dit kader dat de materniteiten<br />

van de sites St.-Michiel en St.- Elisabeth trots zijn over<br />

de aankoop van de nieuwe STAN technologie. Enkel<br />

150 materniteiten ter wereld bieden dit nieuw foetaalbewakingsmechanisme<br />

aan hun zwangeren aan.<br />

Uw verdeler voor:<br />

Fœtale Monitors Serie 50 met centrale van Philips<br />

Patiëntmonitors - <strong>De</strong>fibrillators van Philips<br />

Fœtale Hartmonitor Stan S31 van Neoventa<br />

<strong>De</strong> moeilijkheid bestaat in de interpretatie van het tracé,<br />

eerder dan in het plaatsen van de electrode of in de bediening<br />

van het toestel.<br />

GrafiMedics B.V.B.A<br />

Mechelsesteenweg 277<br />

B-1800 VILVOORDE<br />

Tel: +32 (0)2 - 254.85.31<br />

Fax: +32 (0)2 - 252.01.10<br />

info@gmbl.be


ENKELE HERHALINGEN UIT DE FYSIOLOGIE<br />

<strong>De</strong> bevalling is een moment van stress voor de baby, iets<br />

waarmee hij normaal vlot kan omgaan door verschillende<br />

compensatoire mechanismen. Bij problemen (lange arbeid,<br />

groeiachterstand, navelstrengcompressie, maternele hypotensie,<br />

enz...) kan de baby stilaan naar een toestand van asfyxie<br />

evolueren. Dit kan slechts na minuten tot zelfs uren arbeid<br />

duidelijk worden : een vroegtijdige screening zou in dit geval dus<br />

uitermate wenselijk zijn.<br />

<strong>De</strong> foetus gaat over van een normale toestand naar een<br />

toestand van hypoxie om vervolgens in een anoxische toestand<br />

tot zelfs asfyxie te belanden.<br />

Een toestand van hypoxie is relatief banaal en kan zelfs<br />

fysiologisch worden beschouwd. <strong>De</strong>ze wordt gecompenseerd<br />

door variaties in het hartritme : acceleraties of deceleraties van<br />

variabele intensiteit en duur (DIPS I-II, deceleraties).<br />

Als de hypoxie blijft aanhouden, treedt er een<br />

voorkeursperfusie op van de belangrijkste organen (hersenen,<br />

hart, nieren, lever).<br />

Bij decompensatie, haalt de foetus zijn energie uit het<br />

anaerobe metabolisme (verbruik van suiker) met uitputting<br />

van zijn glycogeenreserves en met de productie van<br />

lactaatzuur. <strong>De</strong> daaropvolgende acidose veroorzaakt<br />

het vrijzetten van kalium. <strong>De</strong> hyperkaliemie veroorzaakt<br />

de veranderingen in het foetaal ECG (ST segment en T/QRS<br />

verhouding). <strong>De</strong> myocard en cerebrale hypoxie gaan vele uren<br />

vooraf aan de hersenletsels te wijten aan de perinatale<br />

asfyxie.<br />

normale T/QRS en ST<br />

Normaal<br />

ST-segment<br />

Stijging<br />

ST-segment<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

IN DE PRAKTIJK<br />

<strong>De</strong> basale T/QRS verhouding is een individuele constante,<br />

afhankelijk van foetus tot foetus en varieert tussen 0.125 en 0.50.<br />

Bij hypoxie, is er een fysiologische stijging van de T golf.<br />

Bij een ernstige anoxie, heeft men drie mogelijke EKG<br />

patronen :<br />

1. Episodische stijging van<br />

de T/QRS (< 10 minuten<br />

Segment ST bifasisch<br />

met normalisatie).<br />

2. Constante stijging van de<br />

basislijn van het T/QRS<br />

complex (> 10 minuten).<br />

Graad 1<br />

3. Het verschijnen van<br />

bifasische golven van het<br />

klasse II of III, hetzij continu,<br />

hetzij onder gekoppelde<br />

vorm.<br />

Graad 2<br />

Bij verontrustende T/QRS<br />

evolutie, bij patiënten zonder<br />

volledige ontsluiting, moet<br />

binnen de 20 minuten de<br />

foetus verlost worden of dient<br />

de foetale hypoxie te worden<br />

hersteld.<br />

Bij afwijkingen van het STAN<br />

tracé bij volledige ontsluiting<br />

dient een onmiddellijke<br />

verlossing te gebeuren.<br />

INDICATIES VAN STAN<br />

Verontrustend foetaal CTG - Postterme patiënten -<br />

Meconiaal vruchtwater – Inductie - Groeivertraging.<br />

Let wel : de interpretatie van het tracé is slechts na<br />

36 zwangerschapsweken mogelijk.<br />

BESLUIT<br />

Graad 3<br />

Het doel van het STAN-systeem is het verschaffen van<br />

doorlopende informatie over het vermogen van de foetus<br />

te reageren op de stress en de inspanning van de bevalling.<br />

<strong>De</strong> specifieke ST informatie moet samen met het CTG<br />

worden gebruikt.<br />

In principe vertelt ons een normaal reactief CTG-patroon<br />

ons dat de foetus de situatie onder controle heeft.<br />

Wanneer er CTG veranderingen zijn, biedt de ST analyse<br />

gedetailleerde informatie over de ernst van de stress en de<br />

klinische richtlijnen bieden aanbevelingen voor de klinische<br />

actie.<br />

n°4 Juni 2004 | 33


HARTE<br />

DIEF<br />

”Pavillons“<br />

een korte<br />

documentaire<br />

Jaren geleden werd ik in dit ziekenhuis geopereerd. Het werd<br />

sindsdien verwaarloosd. Ik kwam er dikwijls langs. Ik zag het<br />

veranderen, het zich tegelijkertijd vernietigen en in de verf<br />

zetten. Ik wou er terug naar toe gaan. Ik heb mij een weg<br />

gebaand door de wildernis die het van de buitenwereld<br />

afsloot. Ik heb mijn kamer teruggevonden. Zij was veel<br />

mooier dan voorheen.<br />

Er waren geen sporen meer van het ziekenhuis, geen<br />

instrumenten, geen bed, geen wastafel, enkel muren vol<br />

spleten, een balkon zonder venster en graffitis. <strong>De</strong> witte en<br />

pijnlijke muren uit mijn herinnering waren bedekt met<br />

kleuren en vormen. Dit oord, voor mij gekleurd met lijden,<br />

onderging een metamorfose, het werd drager van een grote<br />

creativiteit en van een ongelooflijk vitale energie.<br />

34 | n°4 Juni 2004<br />

Het oord verbergt talloze sporen van leven,<br />

maar er is geen leven meer binnen de muren.<br />

Wij hebben allemaal al graffitis of tags gezien, onder een<br />

brug, op een gevel. Ik vond op deze plaats een bizarre<br />

mengeling van eenheid en diversiteit. <strong>De</strong>zelfde toestand van<br />

verval verenigt honderden kamers, tientalle gangen,<br />

verschillende verdiepen, meerdere gebouwen. <strong>De</strong> muren uit<br />

gebarsten kalkpuin zijn overal beige en bedekt met een groot<br />

aantal vlekken van felle kleuren. <strong>De</strong> tags zijn echter van zoveel<br />

verschillende auteurs en iedere kamer, iedere muur, onthult een<br />

graffiti, soms van buitengewone kwaliteit.<br />

<strong>De</strong> dag na mijn bezoek telefoneerde ik naar een vriendin die<br />

werkzaam is voor de Commissie van Monumenten en<br />

Landschapszorg en zei ik haar dat alles geclasseerd zou moeten<br />

worden, dat het verlaten gebouw geclasseerd moest worden in<br />

de staat waarin het zich bevindt. Zij antwoordde mij dat er nog<br />

slechts weinig interesse voor straatkunst bestaat en dat het<br />

gebouw effectief een geheel andere bestemming zou krijgen<br />

en gedeeltelijk afgebroken.<br />

Een spoor bewaren. Tonen. Begrijpen. <strong>De</strong> realisatie van een<br />

film werd dus een noodzaak.


<strong>De</strong> vorm ervan werd al heel snel duidelijk. Het oord verbergt<br />

talloze sporen van leven, maar er is geen leven meer binnen<br />

de muren. Er verschijnt niemand op het witte doek. Enkel<br />

gangen, muren, graffitis, meer en meer, om erin te verdwalen,<br />

om mijn kamer terug te vinden. Een golf beelden van deze<br />

vervallen oorden, gekleurd, steeds dezelfde en steeds<br />

verschillend, tegelijkertijd beklad en bekleed met de tekenen<br />

van waardigheid, lelijk en mooi.<br />

Op de achtergrond daarentegen geef ik bij deze beelden<br />

verslag van getuigenissen van personen die dit oord gekend<br />

hebben : ziekenhuispersoneel, vroegere patiënten, squatters,<br />

graffeurs,…<br />

<strong>De</strong> personeelsleden onderhouden een rare band met het<br />

gebouw, zij koesteren het dag in dag uit. Het nieuw gebouw<br />

grenst dan ook aan het oud. Ongemerkt, over een tijdspanne<br />

van een tiental jaren, hebben zij, dag na dag, de langzame<br />

teloorgang ervan kunnen waarnemen. Naast anecdotes die<br />

deze jaren kenmerkten, getuigen zij, tijdens de interviews,<br />

van een hechte band met dit oud gebouw.<br />

Sommige vroegere patiënten die ik ontmoette zijn eveneens<br />

erg gehecht aan dit oord, zonder het daarvoor echt te kennen,<br />

vermits zij er geboren werden. Anderen spreken van hun lijden,<br />

van het leven, van de dood. <strong>De</strong>ze getuigenissen zijn meestal nogal<br />

positief. Zij temperen de pijnlijke herinneringen aan mijn operatie.<br />

<strong>De</strong>ze vervagen zienderogen bij het vorderen van de film.<br />

Het leek mij vervolgens interessant mensen te ontmoeten<br />

die dit oord beleefden, eens dat zijn verval officieel werd.<br />

<strong>De</strong>ze gebouwen waren geen ziekenhuis meer, er waren geen<br />

geboortes, geen zorgen, geen overlijdens meer. Wat is het leven<br />

van een dergelijk oord, eens van zijn bestemming ontdaan ?<br />

<strong>De</strong> squatters hebben uiteraard een belangrijke plaats in<br />

de wederopbouw van dit oord. Het is, samen met hen,<br />

een schuilplaats in de stad geworden. Er blijven sporen van<br />

hun verblijf, van hun overnachtingen, van hun maaltijden.<br />

Zij waren moeilijk te benaderen. Het merendeel verliet<br />

inderdaad dit, nu door de politie teveel gecontroleerd gebouw.<br />

Hen terugvinden was trouwens geen sinecure. Diegenen,<br />

die wij konden ontmoeten tijdens de dagen van peiling en<br />

opnamen, wensten onbekend te blijven en konden dus ook niet<br />

ingeschakeld worden in deze realisatie.<br />

Dit oord,<br />

voor mij<br />

gekleurd met lijden,<br />

onderging<br />

een metamorfose,<br />

het werd drager<br />

van een grote<br />

creativiteit en<br />

van een ongelooflijk<br />

vitale energie.<br />

Foto’s van Philippe Wauters<br />

Tijdschrift van de europa ziekenhuizen<br />

<strong>De</strong> graffeurs zijn niet gemakkelijker te benaderen.<br />

<strong>De</strong> onwettigheid van het merendeel van hun bravourestukjes,<br />

meestal gerealiseerd op treinen, metro’s of in openbare<br />

plaatsen, maakt hen mensenschuw. Het inzicht van de leden<br />

van mijn team liet toe er verschillende te overhalen, waaronder<br />

leden van de THC, één van de meest erkende groepen.<br />

Zij waren geroerd door het belang dat ik in hun werk stel.<br />

Ook zij bewaren steeds de sporen van hun vergankelijke kunst.<br />

Zij leggen uit in welke mate dit oord voor hen een soort<br />

laboratorium was waarin zij hun stijl zagen evolueren,<br />

ver weg van de werkstress op straat en op zo’n groot aantal<br />

oppervlakken, dat zij deze niet steeds moesten herschilderen.<br />

Dit oord diende tevens tot leerschool; de minder<br />

getalenteerde graffeurs konden er de realisaties van de<br />

befaamde groep aanschouwen en hun stijl en techniek<br />

vervolmaken op de duizende beschikbare muren. Ik ontdekte<br />

een heel afwisselende wereld, ver weg van de gebruikelijke<br />

clichés. <strong>De</strong> graffeurs waarmee ik kennis maakte, artiesten,<br />

tekenaars of schrijvers, in de stad, gebeten door de<br />

hedendaagse kunst, getuigen van een intelligente en soms<br />

heel rijpe inbreng in of parallel aan de wereld van de kunst en<br />

de hedendaagse maatschappij.<br />

Ik heb mij tevens verdiept in de officiële stappen met<br />

betrekking tot de afbraak en de nieuwe bestemming van<br />

een dergelijk oord. <strong>De</strong> Commissie van Monumenten en<br />

Landschapzorg verschafte mij klaarheid over de toekomst<br />

van de gebouwen die gedeeltelijk afgebroken zullen worden<br />

om plaats te bieden aan een nieuw ziekenhuis en gedeeltelijk<br />

getransformeerd in luxe verblijven. Andere levens zullen<br />

het daglicht zien. Wij hebben gedebatteerd over het belang<br />

dat men al dan niet kan stellen in deze grote graffitimuren in<br />

het kader van een politiek van vrijwaring van het patrimonium.<br />

Doch dit is een vraag die nooit officieel gesteld werd.<br />

<strong>De</strong> transformatiewerken van het gebouw zijn gaande;<br />

de film is reeds een document.<br />

Philippe Wauters<br />

Philippe Wauters is professor Geschiedenis en Cinema<br />

Esthetiek aan de Vrije Hogeschool van Brussel (Inraci)<br />

en realiseerde, in 2003, een korte documentaire getiteld “Pavillons”.<br />

n°4 Juni 2004 | 35


Bij huidonderzoek stelt men talloze gleufjes<br />

vast ter hoogte van handpalmen, vingers, polsen<br />

en tepelhof, een palmaire hyperkeratose, een<br />

korstachtige onyxis, korstjes en letsels te wijten<br />

aan het krabben ter hoogte van de romp en dijen.<br />

Het aangezicht is gespaard gebleven.<br />

<strong>De</strong> diagnose van KORSTACHTIG SCHURFT<br />

wordt gesteld. <strong>De</strong> patiënte wordt onmiddellijk<br />

geïsoleerd en een behandeling met ivermectine<br />

(Stromectol®) wordt per os ingesteld. Alle linnen<br />

(kleren en beddengoed) worden gewassen op<br />

60°C. <strong>De</strong> patiënten die met haar initieel de kamer<br />

deelden ondergaan dezelfde behandeling.<br />

<strong>De</strong> familie, patiënten en personeel van de dienst<br />

Geriatrie en van het rusthuis worden verzocht<br />

elke vorm van jeuk te signaleren. Enkele<br />

personeelsleden van de dienst Geriatrie hebben<br />

verdachte jeukende schurftletsels vertoond aan<br />

de vingers. <strong>De</strong> behandeling bestond uit het<br />

aanbrengen van perméthrine (Zalvor®). <strong>De</strong><br />

potentiële epidemie werd aldus snel onderdrukt.<br />

Voel je<br />

goed in je vel<br />

Schurft is een ectoparasitose die veroorzaakt wordt door een<br />

mijt, Sarcoptes scabei, en overgedragen door menselijk contact. <strong>De</strong><br />

korstachtige variëteit (ook hyperkeratosische of noorse korstjes<br />

genaamd) komt voor in een gemeenschap van bejaarde personen<br />

en bij immunodepressieve patiënten. Het gaat hier om een<br />

overvloedig, zeer besmettelijk schurft dat, in tegenstelling tot het<br />

klassieke schurft, weinig of geen jeuk veroorzaakt en een<br />

erythrodermische vorm kan aannemen (veralgemeend erythema).<br />

<strong>De</strong> behandeling is IVERMECTINE per os (Stromectol®) die<br />

niet in België verkrijgbaar is maar in <strong>Frank</strong>rijk kan besteld<br />

worden. Dit antiparasitair middel is onder andere aangewezen<br />

bij anguillulose en onchocercose. <strong>De</strong>ze medicatie wordt<br />

voorgeschreven in geval van profuus schurft weerstandig aan<br />

plaatselijke geneesmiddelen (perméthrine, benzylbenzoaat,<br />

crotamiton), dat voorkomt in gemeenschappen (ziekenhuizen,<br />

Met dank aan UCB voor hun medewerking voor de foto.<br />

36 | n°4 Juni 2004<br />

Casus van <strong>Dr</strong> Anne-Florence Leclerc<br />

<strong>De</strong>rmatoloog<br />

Site St.-Michiel<br />

Een ongewenste gast…<br />

Mw.P.,78 jaar,is gehospitaliseerd in de dienst Geriatrie.Zij vertoont een prurigineuze<br />

eruptie die reeds bestond in het rusthuis vóór haar opname.<br />

Schurft. <strong>De</strong>ze excoriaties zijn een teken<br />

van belangrijke pruritus ‘s avonds en ‘s nachts<br />

(Atlas <strong>De</strong>rmatologie van J.M. Lachapelle,<br />

D. Tennstedt, L. Marot).<br />

rusthuizen, gevangenissen) en onzekere omstandigheden<br />

(landlopers, vluchtelingencentra, onthaalhuizen). <strong>De</strong> dosis is<br />

200 mg/kg nuchter in één enkele inname met een maximum<br />

van 12 mg voor een volwassene. Een tweede dosis kan<br />

eventueel toegediend worden na 2 à 3 weken.<br />

Zwangerschap, borstvoeding en kinderen jonger dan 1 jaar<br />

zijn contra-indicaties. Zelden komen lichte neveneffecten voor<br />

zoals jeuk, hoofdpijn, nausea, braken en buikpijn.<br />

Dienst <strong>De</strong>rmatologie<br />

Sites St.-Elisabeth en 2 Alice<br />

Tel. : 02/373.17.20 - 02/373.47.04<br />

<strong>Dr</strong> Véronique Van <strong>De</strong>n Haute<br />

<strong>Dr</strong> Francis Aupaix<br />

<strong>Dr</strong> Geneviève Philippart<br />

Site St.-Michiel<br />

Tel. : 02/737.84.55<br />

<strong>Dr</strong> Béatrice Follet<br />

<strong>Dr</strong> Anne-Françoise Leclerc<br />

<strong>Dr</strong> Isabelle Tromme


<strong>De</strong> Memoires van Eumeneguyl von Beenknaagster, ziekenhuisrat.<br />

Sleutelfeuilleton voor de oude ratten van St Elisabeth…<br />

<strong>De</strong> verhuis…<br />

DE MEMOIRES<br />

VAN EUMENEGUYL<br />

10 december 1994, de natuurramp die de Instelling op haar grondvesten zou doen daveren was de voorbode van<br />

de schop die wij onder ons achterste zouden krijgen.<br />

Sedert enkele dagen voorspelden diverse voortekenen reeds dat er iets abnormaal op til was : er werden alleen nog maar<br />

kasten leeggemaakt, wandkasten gedemonteerd en herinneringen weggegooid in de vuilnisbak van de Geschiedenis…<br />

Zelfs de plaatsen waar wij graag ronddoolden in de schimmelgeur van opgestapeld papier, ook deze heerlijke plaatsen<br />

werden ondersteboven gehaald.<br />

Sinds enkele maanden werd onze aandacht natuurlijk getrokken door de oprichting van een nieuwbouw, gelegen naast<br />

het gebouw dat ons herbergde. Onze nachtelijke uitstapjes hadden ons wel toegelaten de werf zorgvuldig te onderzoeken,<br />

doch zijn volume suggereerde eerder de toekomstige installatie van een nieuwe Europese communautaire administratie,<br />

een voor ons niet te versmaden kaasje !<br />

Bij het ochtendgloren van deze fatale dag in december keek ik uit op de inkomhal om er een gebeurtenis<br />

– een vakbondsmeeting waardig – bij te wonen. Een individu, die de aanvoerder van de horde moest zijn, brulde bevelen<br />

in een soort trompet, terwijl er aan zijn zijde een pom-pom girl gratievol T-shirts uitdeelde. Eens de truitjes uitgedeeld<br />

was dit het vertrekpunt van een stoet die een groot deel van de dag zou duren. Ik zag een optocht van kasten, tafels,<br />

stoelen, allerhande kisten, electrische toestellen die geduwd, gedragen en voortgetrokken werden door hilarisch personeel,<br />

goedgemutst en grapjes verkopend, niet echt passend bij de noeste arbeid.<br />

Verder op het parcours van deze colonne lustige werkers aanschouwde ik het laden van liften, een scène uit de films<br />

van de Marx Brothers waardig, waar een dokteres halstarrig dermate grote voorwerpen in een te kleine lift probeerde<br />

te proppen zodat elke poging tot mislukken gedoemd was. Zelfs een schoentrekker zou niet geholpen hebben !<br />

n°4 Juni 2004 | 37


DE MEMOIRES<br />

VAN EUMENEGUYL<br />

Nog iets verder, in de gang van de kelder die leidde naar<br />

een bres in de muur, zag ik een persoon die de eigenaardige<br />

techniek hanteerde om voortdurend voorwerpen op zijn kar<br />

te stapelen die, opgehoopt aan stuurboord, er terug afvielen<br />

aan bakboord. Ik kon mij niet weerhouden een<br />

ontroerende en mythologische gedachte te wijden aan<br />

Sisyphe en zijn rots !<br />

Op het einde van de dag dunde deze stroom werkvolk uit<br />

en doken er, één na één, verbaasde patiënten op,<br />

liggend in hun bed of in een rolstoel, behendig<br />

voortgeduwd door het verplegend personeel.<br />

Wij begrepen dan ook dat het gebouw dat ons sedert<br />

zoveel jaren een onderkomen bood eenvoudig verlaten werd<br />

en het overhandigen van een roos aan iedere patiënt door<br />

een mooi blondje kon onze rusteloosheid niet doen bedaren,<br />

zelfs al bestaan er geen rozen zonder doornen.<br />

Bij rattenheugenis hadden wij nooit dergelijke<br />

metamorfose meegemaakt.<br />

Eens de kalmte teruggekeerd doorkruisten wij, haastig en<br />

radeloos, de totaal verlaten oorden, op zoek naar iets<br />

eetbaars. Maar we vonden slechts steen, papier en<br />

schaar.<br />

Het is pas later dat wij aangetrokken werden door kreten<br />

komende van de bovenverdiepingen en dat wij, tot onze grote<br />

verrassing, getuige werden van een Breugheliaans tafereel.<br />

Er werd een reusachtig buffet geserveerd door drie hilarische<br />

en aangeschoten koks die dit manoeuvre leidden temidden<br />

van lachsalvo’s en de redevoeringen van de hordeleider.<br />

Op het einde van wat het laatste banket op de site zou zijn<br />

genoten wij van de achtergelaten restjes op tafel en<br />

ruimden letterlijk alles op.<br />

Vermoeid en met tegenzin hebben wij ons teruggetrokken<br />

in onze kelderruimten, realiserende dat het enige dat ons<br />

nog restte slechts onze grote ogen waren om te huilen en<br />

van honger om te komen in dit definitief verlaten oord.<br />

(wordt vervolgd…)<br />

38 | n°4 Juni 2004<br />

Eumeneguyl.<br />

VOLGEND<br />

NUMMER<br />

Dossier :<br />

Neus, keel, oren<br />

Oproep<br />

Andere ideeën, rubrieken, voorstellen… ?<br />

Uw suggesties zijn welkom op het redactieadres :<br />

EUROSCOOP, site St.-Elisabeth<br />

<strong>De</strong> Frélaan 206 – 1180 Brussel


Consequent<br />

beleggen<br />

Als zelfstandig beoefenaar van een vrij beroep, dient u<br />

hoofdzakelijk zelf voor de opbouw van een pensioen te<br />

zorgen. Er bestaan een aantal fiscaalvriendelijke stimuli:<br />

uw riziv-premie, de vrije bijdrage of vapz, pensioensparen,<br />

lange-termijn-sparen. Maar vermits het telkens over<br />

beperkte bedragen gaat, zal dit geenszins voldoen<br />

aan de reële pensioenbehoefte. Een eigen volgehouden<br />

beleggingsinspanning dringt zich dan ook op.<br />

Hoe begint u daaraan ?<br />

<strong>De</strong> langetermijnrente staat historisch laag, de<br />

aandelenbeurzen zijn 50 % goedkoper dan 3 jaar<br />

geleden, de rente op korte termijn daalt nog steeds…<br />

Het lijkt wel of de financiële wereld het noorden kwijt is.<br />

<strong>De</strong> financiële markten hebben altijd een cyclisch verloop<br />

gekend en kennen aldus up’s en down’s. Op zich is er dus<br />

momenteel niets bijzonders aan de hand.<br />

Wat doet u dan best<br />

in de huidige marktsituatie ?<br />

Belangrijkste gegeven blijft consequentie in de<br />

beleggingsstrategie die initieel gekozen werd. Niets is zo<br />

dodelijk voor een portefeuille als constante wijzigingen.<br />

Uiteindelijk is beleggen eenvoudig! Vastrentende<br />

beleggingen op korte termijn (cash), vastrentend voor<br />

de lange termijn en aandelen. Meer is er niet.<br />

Hoe gaat u te werk ?<br />

Twee belangrijke elementen waar u vooraf rekening<br />

dient mee te houden zijn het vastleggen van het<br />

risicoprofiel dat u zichzelf wenst aan te meten en uw<br />

leeftijd.<br />

- Risicoprofiel :Hiermee geeft u de volatiliteit aan die<br />

uw beleggingsportefeuille mag ondergaan. Het is<br />

vooral de factor aandelen die hier determinerend is.<br />

Aandelen mogen dan op 3 jaar gehalveerd zijn, over<br />

de langere termijn blijven kwaliteitsaandelen<br />

behoorlijk presteren (jaarlijks gemiddeld 8,5% ).<br />

Staar u echter niet blind op dergelijke rendementen.<br />

Ons standpunt is dat aandelen zeker een deel van<br />

iemands portefeuille mogen uitmaken, doch in functie<br />

van het tijdelijke dalingsrisico dat hij of zij aankan.<br />

Bij Bank J.Van Breda & C° spreken we van een laag<br />

risicoprofiel indien iemand opteert voor maximum 25%<br />

kwaliteitsaandelen en het restant in vastrentende<br />

beleggingen (eveneens in kwaliteitspapier). Bij een<br />

niveau van 45% aandelen mag u gerust spreken van<br />

een dynamische portefeuille.<br />

- Leeftijd :We zijn dan wel voorstander van aandelen,<br />

de leeftijd speelt hierin echter een belangrijke rol.<br />

Vermits aandelen een lange termijnvisie vragen,<br />

mag het aandelenpercentage tot 10 jaar voor de<br />

pensioenleeftijd op een hoger niveau liggen. Hierna<br />

verminderen we stelselmatig om vanaf de<br />

pensionering te beperken tot ± 15%.<br />

Vervolgens kan aan de invulling gedacht worden van<br />

uw beleggingspiramide :<br />

- Voor het liquide gedeelte (cash) opteert u best voor<br />

een spaarrekening. Het geld moet immers ten allen<br />

tijde beschikbaar zijn.<br />

- Voor het vastrentend lange termijngedeelte, bestaan<br />

diverse mogelijkheden. Kasbons, certificaten en<br />

obligaties zijn de meest gekende. Heden zijn echter<br />

beleggingsverzekeringen met een gegarandeerde<br />

rente en daar bovenop een jaarlijkse winstdeelname<br />

erg in trek. <strong>De</strong>ze laatste genieten bovendien een<br />

aantal fiscale voordelen.<br />

- Het aandelengedeelte invullen wordt een moeilijkere<br />

oefening: In welke continenten en regio’s gaat u<br />

beleggen ? Welke sectoren zijn momenteel<br />

interessant ? Een goed gespreide aandelenportefueille<br />

bevat al gauw 100 verschillende aandelen.<br />

Voor de meeste beleggingsportefeuilles is het geen<br />

haalbare kaart om dit op individuele basis te doen;<br />

vandaar het overgrote succes van aandelenfondsen. Een<br />

evenwichtig gespreid aandelenfonds heeft bovendien het<br />

voordeel dat u er qua beheer niet moet naar omkijken. Dit<br />

is belangrijk in een snel wisselend economisch klimaat.<br />

Tot slot kan u ook nog opteren voor een aandelenfonds<br />

met kapitaalsgarantie. U volgt de beweging van de<br />

aandelenbeurzen, maar uw kapitaal is gegarandeerd. Geen<br />

overbodige luxe in moeilijke beursomstandigheden.<br />

<strong>De</strong> beleggingspiramide kan bij dit alles een handig<br />

hulpmiddel zijn.<br />

RISICO-<br />

BELEGGINGEN<br />

SEMI-RISICO<br />

RISICO VRIJ<br />

Belangrijkste is nu consequent blijven. Stijgen de<br />

aandelenmarkten, dan zal uw risicoprofiel ook snel stijgen<br />

vermits het aandelengedeelte in uw portefeuille eveneens<br />

stijgt. Afbouwen tot op uw oorspronkelijke risiconiveau is<br />

dan de boodschap.Omgekeerd zal bij een dalende beurs het<br />

aandelengedeelte in uw portefeuille afnemen en zal er een<br />

moment komen waarop u het aandelengedeelte terug<br />

moet aanvullen tot op het gewenste niveau.<br />

Tot slot nog een goede raad: vaak blijft er op het einde<br />

van de maand een bepaalde spaarsom over. Een<br />

eenvoudige en consequente oplossing is dan te kiezen voor<br />

een maandelijks beleggingsplan, waarbij u met beperkte<br />

bedragen de volledige invulling van uw beleggingspiramide<br />

kan realiseren. U ervaart dan meteen hoe eenvoudig<br />

beleggen kan zijn, en vooral hoe renderend een<br />

volgehouden inspanning wordt op langere termijn. Begin er<br />

dan ook niet te laat aan…


Versterkte immuniteit<br />

Recidiverende cystitis ?<br />

400.000 vrouwen lijden in stilte<br />

Doorbreek hun noodlottige<br />

bestemming<br />

1. BENAMING 1. BENAMING : Uro-Vaxom :Uro-Vaxom 6 mg 6 mg harde harde capsulen. capsulen. E. coli E. coli extract extract 2. 2. SAMENSTELLING : 1 : capsule 1 capsule bevat bevat 60 60 mg mg x-OM-89 x-OM-89 lyofilisaat overeenkomend met met 6 6 mg mg E. E. coli coli extract. Voor Voor de de hulpstoffen, zie zie 6.1 6.1 3. 3. FARMACEUTISCHE VORM: Harde capsulen.4. KLINISCHE INFORMATIES : : 4.1. Therapeutische indicaties :<br />

Behandeling Behandeling van van recidiverende recidiverende en en chronische chronische urinaire urinaire infecties, infecties, onafhankelijk van van de de betrokken betrokken kiem.Het kiem.Het betreft betreft een een ondersteuning van van de de klassieke klassieke antibioticatherapie.Uro-Vaxom is is in in het het bijzonder aanbevolen bij bij cystitis, urethritis, asymptomatische bacteriurie, infecties ontstaan tijdens vesicale of urethrale katheterisatie.Uro-Vaxomisatie.Uro-Vaxom<br />

is tegenaangewezen is tegenaangewezen bij bij pyelonefritis. pyelonefritis. 4.2. 4.2. Dosering Dosering en en wijze wijze van van toediening toediening : Dosering : Dosering :1 :1 capsule capsule per per dag dag ter ter ondersteuning van van de de antibioticatherapie, bij bij voorkeur nuchter en en gedurende een een periode van van 3 opeenvolgende maanden. Toedieningsweg :Oraal, met een weinig vloeistof. 4.3. Contraindicaties:indicaties:<br />

Uro-Vaxom Uro-Vaxom is tegenaangewezen is tegenaangewezen bij bij pyelonefritis.4.4. Bijzondere Bijzondere waarschuwingen en en voorzorgen voorzorgen bij bij gebruik gebruik : Met : Met de de huidige huidige kennis kennis is is de de toediening van van Uro-Vaxom aan aan kinderen jonger jonger dan dan 6 6 maanden niet niet opportuun omwille de de immaturiteit van het immuunsysteem. 4.5. Interacties met andere<br />

geneesmiddelen geneesmiddelen en en andere andere vormen vormen van van interactie interactie : Tot : Tot op op heden heden geen geen bekend. bekend. 4.6. 4.6. Zwangerschap en en borstvoeding : Studies : Studies op op de de voortplantingsfuncties bij bij het het dier dier hebben hebben geen geen risico risico voor voor de de foetus foetus (geen (geen peri- peri- of of postnatale misvormingen) aangetoond, doch gegevens over gecontroleerde studies bij zwangere<br />

vrouwen vrouwen zijn zijn niet niet voorhanden.Zoals voorhanden.Zoals voor voor de de meeste meeste geneesmiddelen geneesmiddelen is het is het niet niet aangeraden aangeraden Uro-Vaxom Uro-Vaxom toe toe te te dienen dienen gedurende gedurende de de eerste eerste 3 3 maanden maanden van van de de zwangerschap. Daar Daar men men over over geen geen specifieke gegevens beschikt, is is het het niet niet aangeraden Uro-Vaxom toe toe te te dienen gedurende de borstvoeding. 4.7. Beïnvloeding<br />

van van de de rijvaardigheid rijvaardigheid en en van van het het vermogen vermogen om om machines machines te te bedienen bedienen : Niet : Niet van van toepassing. toepassing. 4.8. 4.8. Bijwerkingen Bijwerkingen : Gastro-intestinaal : Gastro-intestinaal stelsel: stelsel: sporadisch sporadisch werden werden gastro-intestinale (diarree, (diarree, nausea, nausea, braakneigingen) bijwerkingen waargenomen.In geval van van langdurige gastro-intestinale problemen kan een onderbrekingbreking<br />

van van de de behandeling behandeling nodig nodig zijn. zijn. Huid: Huid: sporadisch sporadisch werden werden dermatologische dermatologische (exantheem, (exantheem, erytheem, erytheem, pruritis) pruritis) bijwerkingen bijwerkingen waargenomen. waargenomen. Uitzonderlijk Uitzonderlijk kan kan een een lichte lichte vorm vorm van van koorts koorts verschijnen. verschijnen. In In geval geval van van huidreacties of of koorts koorts moet moet de de behandeling gestopt worden en en ermee rekening gehouden worden dat het<br />

hier hier om om een een allergie allergie kan kan gaan. gaan. 4.9. 4.9. Overdosering Overdosering : Gevallen : Gevallen van van overdosering overdosering zijn zijn tot tot op op heden heden niet niet bekend. bekend. Rekening Rekening houdend houdend met met de de oorsprong oorsprong van van Uro-Vaxom Uro-Vaxom en en de de toxiciteitsonderzoeken op op dieren dieren is is het het risico risico voor voor overdosering gering. gering. 5. 5. FARMACOLOGISCHE EIGENSCHAPPEN : Elke Uro-Vaxom capsule bevat<br />

een een hoeveelheid hoeveelheid lyofilisaat lyofilisaat dat dat overeenkomt overeenkomt met met 6 mg 6 mg E. coli E. coli extract extract dat dat een een immunomodulerende immunomodulerende werking werking heeft. heeft. Uro-Vaxom Uro-Vaxom stimuleert stimuleert op op een een niet-specifieke niet-specifieke manier manier het het natuurlijk natuurlijk verdedigings-mechanisme van van het het organisme. organisme. Aldus Aldus verhoogt verhoogt de de weerstand tegenover urinaire infecties en kan de duur en de frequentie<br />

van van de de antibioticabehandeling antibioticabehandeling verminderd verminderd worden. worden. Wegens Wegens de de specificiteit specificiteit van van het het product, product, beschikt beschikt men men over over geen geen farmacokinetische farmacokinetische gegevens gegevens bij bij de de mens. mens. Bij Bij dieren dieren (rat) (rat) werd werd nochtans nochtans na na orale orale toediening toediening een een resorptie resorptie van van 50% 50% aangetoond aangetoond van van de de fractie fractie met met een een moleculair gewicht van minimum 30 KD. <strong>De</strong> maximalemale<br />

plasmaspiegel plasmaspiegel wordt wordt na na 4 uren 4 uren bereikt bereikt en en de de gemiddelde gemiddelde plasma plasma halfwaarde halfwaarde eliminatietijd eliminatietijd is is 33 33 uren. uren. 6. 6. FARMACEUTISCHE FARMACEUTISCHE GEGEVENS GEGEVENS : 6.1. : 6.1. Lijst Lijst van van de de hulpstoffen hulpstoffen : : Hulpstoffen Hulpstoffen : : propylis propylis gallas gallas anhydricum, anhydricum, mononatrii mononatrii glutamas glutamas anhydricum, anhydricum, mannitolum, mannitolum, amylum amylum maydis pregelificatum, magnesii silicas,<br />

magnesii<br />

magnesii<br />

stearas,<br />

stearas,<br />

pro<br />

pro<br />

gelula<br />

gelula<br />

una<br />

una<br />

cum<br />

cum<br />

gelatinium,<br />

gelatinium,<br />

E172,<br />

E172,<br />

E171<br />

E171<br />

pro<br />

pro<br />

colore,<br />

colore,<br />

lacca,<br />

lacca,<br />

carbo<br />

carbo<br />

vegetalis.<br />

vegetalis.<br />

6.2.<br />

6.2.<br />

Gevallen<br />

Gevallen<br />

van<br />

van<br />

onverenigbaarheid<br />

onverenigbaarheid<br />

: Niet<br />

: Niet<br />

van<br />

van<br />

toepassing.<br />

toepassing.<br />

6.3.<br />

6.3.<br />

Houdbaarheidstermijn<br />

Houdbaarheidstermijn<br />

:<br />

:<br />

4<br />

4<br />

jaar.<br />

jaar.<br />

6.4.<br />

6.4.<br />

Bijzondere<br />

Bijzondere<br />

maatregelen<br />

maatregelen<br />

bij<br />

bij<br />

bewaring<br />

bewaring<br />

:<br />

:<br />

Bij<br />

Bij<br />

kamertemperatuur<br />

kamertemperatuur<br />

(15<br />

(15<br />

-<br />

25°C),<br />

25°C),<br />

in<br />

de<br />

oorspronkelijke<br />

verpakking<br />

bewaren.Het<br />

bewaren.Het<br />

geneesmiddel<br />

geneesmiddel<br />

mag<br />

mag<br />

gebruikt<br />

gebruikt<br />

worden<br />

worden<br />

tot<br />

tot<br />

de<br />

de<br />

vervaldatum<br />

vervaldatum<br />

die<br />

die<br />

op<br />

op<br />

de<br />

de<br />

verpakking<br />

verpakking<br />

vermeld<br />

vermeld<br />

staat<br />

staat<br />

na<br />

na<br />

EX:<br />

EX:<br />

maand<br />

maand<br />

- jaar.<br />

- jaar.<br />

<strong>De</strong>ze<br />

<strong>De</strong>ze<br />

vervaldatum<br />

vervaldatum<br />

komt<br />

komt<br />

steeds<br />

steeds<br />

overeen<br />

overeen<br />

met<br />

met<br />

de<br />

de<br />

laatste<br />

laatste<br />

dag<br />

dag<br />

van<br />

van<br />

de<br />

de<br />

maand<br />

maand<br />

die<br />

die<br />

aangeduid<br />

aangeduid<br />

is.<br />

is.<br />

6.5.<br />

6.5.<br />

Aard<br />

Aard<br />

en<br />

en<br />

inhoud<br />

inhoud<br />

van<br />

van<br />

de<br />

de<br />

verpakking<br />

verpakking<br />

:<br />

:<br />

10<br />

10<br />

harde<br />

harde<br />

capsulen<br />

capsulen<br />

per<br />

per<br />

PVC<br />

PVC<br />

blister.<br />

blister.<br />

Kartonnen<br />

Kartonnen<br />

doosjes<br />

doosjes<br />

van<br />

van<br />

30<br />

30<br />

capsulen<br />

capsulen<br />

(3<br />

(3<br />

blisters)<br />

blisters)<br />

en<br />

en<br />

90<br />

90<br />

capsulen<br />

capsulen<br />

(9<br />

(9<br />

blisters).<br />

blisters).<br />

6.6.Instructies<br />

6.6.Instructies<br />

voor<br />

voor<br />

gebruik<br />

gebruik<br />

en<br />

en<br />

verwerking<br />

verwerking<br />

: Geen<br />

: Geen<br />

bijzondere<br />

bijzondere<br />

vereisten.<br />

vereisten.<br />

7.<br />

7.<br />

REGISTRATIEHOUDER<br />

REGISTRATIEHOUDER<br />

:<br />

:<br />

Registratiehouder<br />

Registratiehouder<br />

:<br />

:<br />

FOURNIER<br />

FOURNIER<br />

PHARMA<br />

PHARMA<br />

S.A.,<br />

S.A.,<br />

<strong>Dr</strong>ie<br />

<strong>Dr</strong>ie<br />

Bomenstraat,<br />

Bomenstraat,<br />

16B,<br />

16B,<br />

B-1180<br />

B-1180<br />

Brussel,<br />

Brussel,<br />

BELGIË<br />

BELGIË<br />

Fabrikant<br />

Fabrikant<br />

: OM<br />

: OM<br />

PHARMA,<br />

PHARMA,<br />

22,<br />

22,<br />

rue<br />

rue<br />

du<br />

du<br />

Bois-du-Lan,<br />

Bois-du-Lan,<br />

CH-1217<br />

CH-1217<br />

Meyrin<br />

Meyrin<br />

2 (Genève),<br />

2 (Genève),<br />

SUISSE<br />

SUISSE<br />

8.<br />

8.<br />

REGISTRATIENUMMER<br />

REGISTRATIENUMMER<br />

:152<br />

:152<br />

IS<br />

IS<br />

315<br />

315<br />

F<br />

F<br />

5<br />

5<br />

9.<br />

9.<br />

AFLEVERINGSWIJZE<br />

AFLEVERINGSWIJZE<br />

:<br />

:<br />

Op<br />

Op<br />

medisch<br />

medisch<br />

voorschrift.<br />

voorschrift.<br />

10.<br />

10.<br />

DATUM<br />

DATUM<br />

VAN<br />

VAN<br />

EERSTE<br />

EERSTE<br />

VERGUNNING/HERNIEUWING<br />

VERGUNNING/HERNIEUWING<br />

VAN<br />

VAN<br />

DE<br />

DE<br />

VERGUNNING<br />

VERGUNNING<br />

: A.<br />

:<br />

Datum<br />

A. Datum<br />

van<br />

van<br />

eerste<br />

eerste<br />

vergunning<br />

vergunning<br />

toegekend<br />

toegekend<br />

door<br />

door<br />

de<br />

de<br />

Minister:<br />

Minister:<br />

22-04-2003.<br />

22-04-2003.<br />

B.<br />

B.<br />

Datum<br />

Datum<br />

van<br />

van<br />

hernieuwing<br />

hernieuwing<br />

van<br />

van<br />

de<br />

de<br />

vergunning.<br />

vergunning.<br />

11.<br />

11.<br />

DATUM<br />

DATUM<br />

VAN<br />

VAN<br />

DE<br />

DE<br />

LAATSTE<br />

LAATSTE<br />

HERZIENING<br />

HERZIENING<br />

VAN<br />

VAN<br />

DE<br />

DE<br />

TEKST/GOEDKEURING<br />

TEKST/GOEDKEURING<br />

VAN<br />

VAN<br />

DE<br />

DE<br />

SKP<br />

SKP<br />

:<br />

:<br />

A.<br />

A.<br />

Datum<br />

Datum<br />

van<br />

van<br />

de<br />

de<br />

laatste<br />

laatste<br />

herzienherzieninging<br />

van<br />

van<br />

de<br />

de<br />

SKP<br />

SKP<br />

: Mei<br />

: Mei<br />

2003.<br />

2003.<br />

B. Datum<br />

B. Datum<br />

van<br />

van<br />

de<br />

de<br />

laatste<br />

laatste<br />

goedkeuring<br />

goedkeuring<br />

van<br />

van<br />

de<br />

de<br />

SKP.<br />

SKP.<br />

Antenna Communication Ideas

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!