Interview met Ronald Brus door Jan Rapmund - The Executive ...

46
mt.nl

CruCell-Ceo
ronald Brus:
E
én bruuske klap, met
de vlakke hand, van
een 55-jarige Duitse
hoogleraar, op zijn
gezicht. Scheidend
Crucell-ceo Ronald
Brus stelt er zijn carrière aan te danken.
“Die man was zo woest. Zo nijdig heb ik
sindsdien nooit meer iemand gezien.
Zalig was het!”
Het was 1990 en de 27-jarige Brus stond
nog aan het begin van zijn loopbaan. Hij
was medisch directeur van een farmaceutisch
bedrijf in München en ontdekte
dat een prominente hoogleraar een met
acht ton gespekt patiëntenonderzoek had
vervalst. “Hij had met hetzelfde potlood
al zijn data verzonnen.”
Brus koos voor de confrontatie – “Das
werde ich melden am Bundesgesundheits-
ambt” – en oogstte de Duitse lel. “Wenn
Sie das machen, Doktor Brus, werde das
das Ende Ihrer Karriere.”
Toen Brus erachter kwam dat niet zíjn
loopbaan, maar die van de hoogleraar
ten einde kwam, dacht hij onherroepelijk
terug aan zijn kindertijd. “Ik kwam ermee
weg! Ik kon gewoon zeggen wat waar
was, zonder represailles.”
Bumper aan een boom
Het is niet de enige klap die Brus in zijn
jonge jaren om de oren kreeg. Ook de
basisschooldirecteur nam hem al eens te
grazen. “Ik had een weddenschap met
klasgenootjes dat ik het eerste klaar zou
zijn met de Citotoets. Ik schreef mijn
naam erboven, leverde de papieren leeg
in, en verliet triomfantelijk de klas.”
Die brutaliteit liet de directeur niet onbe-
nature | nurture
Welke invloeden vormen de
topman of -vrouw? Management
Team en The Executive Network
onderzoeken in deze serie samen
de aloude vraag naar nurture en
nature van onze bestuurders en
de invloed ervan op hun carrière.
‘IK BLInK uIT In
KATTEnKWAAD’
Hij was een echte laatbloeier. Verknalde
zijn Citotoets, en woonde nooit meer
dan twee colleges bij. Toch woonde
thrillseeker Ronald Brus op zijn dertigste
aan de Atlantische kust in Connecticut.
De scheidend Crucell-ceo is ‘alles maar
komen aanwaaien’, zegt hij zelf.
tekst en interview Wilbert Geijtenbeek & Jan Rapmund
(The Executive Network) fotografie Anoek Steketee
straft. Waarna ook Brus wraak nam. “Ik
heb toen de bumper van zijn Volkswagen
Kever aan een boom vastgebonden. Dan
kon-ie niet weg, dacht ik. Wist ik veel dat
zijn hele bumper eraf zou vallen...”
Als ‘uitblinker in kattenkwaad’, zoals hij
zichzelf omschrijft, was zijn jeugd ‘één
groot feest’. Zondagskind Brus, zoon van
een ingenieur en een directiesecretaresse,
die opgroeide in het beschermende
milieu van Haren, kon evenwel ook heel
fanatiek zijn. Vooral met Risk, een bordspel
dat voor Brus de metafoor is voor het
hele leven. “Risk is als ondernemen. De
legers staan voor het geld dat je nodig
hebt. En je opdracht is je originele idee.
En gaandeweg het spel ben je alleen maar
bezig met het spel en de positie.”
Mazzel
En zoals je in Risk ook wat mazzel nodig
hebt om de wereld te veroveren, heb je
dat ook in het echte leven. Brus heeft er
in elk geval niet over te klagen. De tijden
waren goed, toen hij zich bij de Italiaanse
farmaceut Zambon naar binnen wist te
praten. En dat waren ze nog steeds toen hij
in 1993 – krap 30 jaar oud – overstapte
naar Forest Laboratories, waar vooral
stock-opties leken te worden gekweekt.
Vier jaar later verdient Brus er ‘een kleine
3,5 dollarton’ aan salaris en nog eens zo’n
bedrag aan opties, bonussen en aandelenpakketten.
Het is 1996 en hij woont riant
aan de Long Island Sound, een baai aan de
Atlantische kust.
47

48
mt.nl
En dan repatrieert Brus. Hij sluit zich aan
bij een team van de Leidse gentherapiehoogleraar
Dinko Valerio. “Het Risk-spel
begon opnieuw.” Ditmaal gaat het clubje
zelf naar de beurs. Met Crucell – en later
ook biotechdochter Galapagos – surft
Brus mee in de volle wind van de biotechhype.
De uitdaging? Een reeks ongewisse
beloften verkopen. Brus doet een beroep
op zijn communicatieve vaardigheden –
“Over alles kunnen meepraten brengt je op
een zeker niveau” – en met verve. Terwijl
biotechbelofte Pharming afglijdt tot
pennystock, blijft Crucell maar groeien.
Het is een marktcurve waarin de jongensachtige
thrillseeker in Brus goed gedijt.
“Het was een roes, we durfden zoveel!
We gingen in onderhandeling met ceo’s
die veel belangrijker waren dan wij, we
namen bedrijven over die veel groter
waren. Kattenkwaad uithalen, we konden
alles. Het leek wel monopoliegeld.”
Grootste waagstuk
Het grootste waagstukje kwam in 2006,
de overname van Berna. De 100 jaar
oude Zwitserse vaccin producent telde
ruim twee keer zoveel werknemers als
Crucell en schreef bovendien zwarte
cijfers – geld dat Crucell de laatste jaren
door de crisis heenhielp.
En dat past goed in Brus’ vaste Risk-
strategie: allianties sluiten met sterkere
spelers. “In het kielzog van een sterkere
speler vallen ze jou nooit aan.”
In zekere zin is dat ook wat Brus vorig
jaar deed, toen farmareus Johnson &
Johnson biotechpareltje Crucell opkocht
voor een bedrag van 1,7 miljard euro. na
de deal, die Brus zelf naar schatting 20
miljoen euro opbracht, ging hij slechts
kort op in de witte jassen van de reguliere
farma-corporate. Afgelopen december
nam hij alsnog zijn ontslag bij Johnson &
Johnson. Liever brengt hij nieuwe
bedrijven tot groei, nu als investeerder.
Ronald Brus
1963 geboren in Haren
1989 afgestudeerd geneeskunde,
Universiteit van Groningen
1990 Medical director bij Zambon B.V.
1994 Product planning physician,
Forrest Laboraties New York
1997 Executive vice president,
Business Development Crucell/IntroGene
2000 Lid raad van bestuur Galapagos
2000 Cbo (chief business officer) Crucell
2003 Coo Crucell
2004 Ceo Crucell
Grijpt u bij grote beslissingen – de
overname van Berna, de beursgang van
Crucell – echt terug op Risk?
“Ja. Het heeft ermee te maken dat je dit
soort besluiten neemt met een positieve
flow erachter. Dan gebeuren er goede
dingen. Dan werkt alles mee.”
Hoe weet u of die flow er is?
“Je creëert hem zelf! Je moet die vibe
hebben, die zorgt dat iedereen op
dezelfde golflengte komt. Pas als alles
meezit, neem ik zo’n besluit. Daar zit
altijd iets van een gok in – op safe spelen
is niets voor mij.”
Bouwt u legers op?
“Ja. En ik val pas aan als ik mijn doel
daarmee ook kan bereiken. Als je eenmaal
aanvalt, moet je ook tot het gaatje
gaan, hè? Ook als het even tegenzit.”
Terug naar het echte leven. Bent u een
harde werker?
“Hard werken is overschat. Het gaat erom
dat je de dingen die je doet, doet zonder
scrupules. Dan hou je heel veel tijd over
voor reflectie. En je moet het feit dat je
centen verdient niet als leidraad nemen.
Als je dat doet, dan is de magie weg.”
Nooit uitgerekend wanneer u het best
uw opties kunt verzilveren?
“nooit! Er zijn er die hun opties in een
spreadsheet zetten en er iedere dag naar
kijken. Dat vind ik zo’n larie.”
Vorig jaar liep u een paar miljoen euro
mis bij een optietransactie. Geen spijt?
“Totaal niet! Een van onze managers
beklaagde zich ooit dat alle concurrenten
zo snel miljonair zijn geworden en wij
nog niet. Toen zei ik: wat hebben wij dan
voor uitzonderlijks gedaan waarmee we
dat verdiend zouden moeten hebben? Ik
denk altijd: doe eerst maar iets buitengewoons,
dan komt de oogst vanzelf.”
Wat is de rol van uw ouders geweest in
uw leven?
“We hadden nooit ruzies thuis. Ik ben van
superlinks een echte liberaal geworden.
Zij zijn juist steeds linkser geworden. En
hoewel we er aan de eettafel altijd discussie
over hadden, was er nooit rivaliteit.
Elke dag, bij lunch en diner, dat was bij
ons discussietijd. Heel veilig, geborgen.”
Hoe keken uw ouders tegen uw loopbaan
aan?
“Mijn ouders hebben een calvinistische
inslag. Wij hadden het hartstikke goed
thuis. De familie van mijn vader was rijk.
Ze wisten dus dat geld niet gelukkig
maakt. En ook dat het hebben van geld
niet betekent dat je harder hebt gewerkt
dan anderen. Ze hadden wel hun vragen
bij de grote risico’s die ik nam. Dat ik al
jong een enorm huis kocht, dat ik een
baan aannam in een ander land. Maar
tegelijk stimuleerden ze me daar ook
onwijs in.”

Is uw relatie met uw ouders veranderd
sinds u een vermogend man bent?
“Ik denk het wel. Ik heb mijn ouders drie
jaar geleden een Porsche Cayenne cadeau
gedaan. Vonden ze verschrikkelijk! Ze
schaamden zich ervoor, voor de buren.
Ze parkeerden het ding steevast twee
straten verderop. na een half jaar kreeg
ik hem weer terug.”
Herkent u die schaamte?
“Totaal niet. Wat maakt het uit wat
anderen van je vinden? Ik ben veel extravaganter,
wil juist níet dat mensen
denken dat ik me conformeer. Die
opstelling heb ik altijd gehad, en dat staat
haaks op die van mijn ouders.”
Mensen zonder grenzen zijn gevoeliger
voor verslavingen. Waarom bent u niet
bijvoorbeeld in het casino beland?
“Ik denk dat dat wel komt door het
kompas dat ik van mijn ouders meekreeg.
Ik betaal mijn belasting, heb nog nooit
een sigaret aangeraakt, ben nog nooit
dronken geweest. Casino’s interesseren
me niet; ik zoek andere thrills.”
Nooit de grenzen van uw lijf opgezocht?
“Met sport wel, maar met drank en
drugs? nooit! Dat vind ik zoiets primitiefs...
Kijk, het enige dat echt van mij is,
is mijn integriteit. Dat ga ik toch niet te
grabbel gooien? Dat je gaat lopen kotsen
van de drank, onvoorstelbaar.”
Wat zouden uw ouders u terecht kunnen
verwijten?
“Mijn ouders maakten zich alleen maar
zorgen of ik wel lief genoeg ben voor mijn
personeel.”
Deelt u die angst?
“Dat gevoel heb ik meegekregen van mijn
ouders. Altijd als mijn vader thuiskwam,
‘Ondernemen
is als Risk.
De legers staan
voor het geld dat
je nodig hebt.
En je opdracht is
je originele idee.’
praatte hij over zijn werk. Wat mij daaruit
bij is gebleven is dat als mensen eerlijk
zijn, ze veel kunnen maken. Maar als je
achterbaks bent, kun je nog zoveel talent
hebben, dan krijgen ze altijd een hekel
aan je. Dat werkt ook zo met artsen. Lieve
dokters krijgen nooit een proces aan hun
broek, welke fouten ze ook gemaakt
hebben. Maar als je een arrogante eikel
bent, weten ze je te vinden bij de eerste
de beste fout. En daar zijn mijn ouders
bang voor – dat ik die les niet goed
genoeg ter harte heb genomen.”
Bent u ooit nat gegaan?
“Ja. In een dwaze bui gaf ik me in mijn tijd
bij Forest op om een nieuw medicijn te
presenteren aan een deskundigenpanel
van de FDA, het Amerikaanse ministerie
dat nieuwe medicijnen op de markt keurt.
Van de toelating van dat medicijn hingen
miljoenen dollars af. Mijn baas en een
roedel beursanalisten waren aanwezig.
Die werden gedurende mijn pitch steeds
zenuwachtiger en begonnen ons aandeel
als een zotte te dumpen. Het medicijn
management
werd afgekeurd en op die dag verdampte
8 procent van onze beurswaarde, een
kleine 200 miljoen dollar.”
Dat lijkt me reden voor ontslag.
“Toch niet. Amerikanen kunnen goed
tegen hun verlies. Ik kwam ermee weg.”
Dus toch niet nat. Waarom niet?
Na een stilte: “Ik denk dat ik veel aan mijn
gevoel voor humor te danken heb. Humor
is schaars en dus erg waardevol. Ik heb
geen enkele moeite om een slechte
boodschap te brengen. Ik kan hem altijd
zo verpakken dat mensen me persoonlijk
niets kwalijk nemen.”
Dat moet een machtig gevoel zijn…
“Ja. Zo voelt dat wel. Kijk, je moet het
leven niet te serieus nemen. Er zijn twee
spelletjes: dat om geld en dat om het
echte succes. Het spelletje om geld speel
je gewoon omdat je niet wil dat iemand
anders wint. Ik heb liever dat ík dat geld
krijg dan een fondsmanager van Fidelity.
Althans, zo kijk ik ertegenaan.”
En het spelletje om succes in het leven?
“Daar heb je echt geluk voor nodig. Ik
vraag wel eens aan ceo’s van een heel
groot bedrijf: heb jij nou een idee waarom
jij dat bent geworden? Ze komen dan
vaak met een verhaal van ‘keihard
werken, goed je best doen, niet falen’.
nou, dan begrijp je er echt geen pepernoot
van! Succesvol kun je alleen zijn
geworden omdat je ouders je hebben verwekt,
omdat je hier bent geboren en niet
in Afrika, en omdat je de juiste vaccins
hebt gehad zodat je er nog steeds bent.
En natuurlijk de juiste opleiding. De rest
is puur geluk. Als je dat niet meer ziet,
dan begrijp je het leven niet.”
Eerder in deze serie: Ronald Gerritse (AFM)
en Nick Jue (ING). Zie mt.nl/naturenurture
49