Tussentijds voorjaar 2010 - Stichting De Werkende Mens

er in ons land minstens 30.000 zijn geweest. In Engeland
zijn er nu nog 30.000 bekend, terwijl in een relatief klein
land als Denemarken nog 80.000 grafheuvels bewaard zijn
gebleven. Met dat getal als basis is ook weer een voorzichtige
schatting mogelijk van 200.000 begraafplaatsen die er
daar geweest kunnen zijn.
Standvoetbekercultuur In de oudste grafheuvels,
die zijn aangelegd tussen 2900 en 2500 voj, worden
vooral crematieresten aangetroffen in urnen met een
iets breder uitlopende voet. Daarom spreken we van de
Standvoetbekercultuur. Bij de urn worden vaak praktische
gebruiksartikelen aangetroffen als grafgift: vuurstenen
bijlen en beitels. Daar waar de lichamen begraven worden
blijkt uit de onderzoeksgegevens dat mannen steeds op
de rechterzijde in het graf werden gelegd met het gezicht
naar het westen en het hoofd naar het zuiden. Vrouwen
werden op hun linkerzijde begraven met het gezicht
naar het oosten en het hoofd ook weer naar het zuiden.
Meestal zijn de rituelen niet meer te achterhalen. Deze
enkelgrafcultuur blijkt te zijn toegepast van ons land tot
voorbij Moskou. Wel is er een graf gevonden van een man,
een vrouw en twee kinderen, waarvan men met moderne
technieken heeft kunnen aantonen dat het inderdaad om
een gezin gaat. De schedel van de man was doorboord met
een bijl van het toen gebruikelijke type.
Klokbekercultuur In grafheuvels van later datum,
van 2500 tot 2000 voj worden aardewerken bekers gevonden
die aan de bovenkant veel breder uitlopen, net als
een luidklok. Dit is de Klokbekercultuur. Hier worden
de vroegste metalen grafgiften gevonden, zoals koperen
tongdolken in Engeland. In ons land zijn die gevonden op
de Veluwe. Het verspreidingsgebied van de klokbekercultuur
loopt van Nederland tot de Middellandse Zee.
Bronstijd In de Bronstijd, die duurt van 2000 tot 1400
jaar voj werden de grafgiften rijker: naast geïmporteerd
aardewerk gaan er mooie bronzen pijlpunten mee het graf
in, en zelfs gouden sieraden. Er worden hier dolken aan-
getroffen die gemaakt zijn in de streken rond het huidige
Parijs en bijlen uit Denemarken. Ook polsbeschermers uit
de Eiffel en verder koperen en gouden voorwerpen. Deze
vondsten tonen aan dat er toen al een levendige Europese
handel bestond.
Rijk en arm De indruk is ontstaan dat de grafheuvels
zijn opgeworpen voor de rijksten. Uit statistisch onderzoek
en vergelijking daarvan met andere vondsten die
buiten de heuvels zijn gedaan blijkt echter dat krijgersuitrusting
aanvankelijk niet wordt meebegraven en dat
de andere voorwerpen, hoewel geïmporteerd, voldoende
aanwezig waren. Na bestudering van de inhoud, van de
3000 in ons land gevonden grafheuvels, blijkt dat slechts
3% daarvan tot de rijke graven behoort. Het graf van de
gewone mens uit die tijd bevat vaak niets, of soms alleen
niet-menselijke botresten met versieringen. Opvallend is
dat vanaf de bronstijd wel krijgsuitrusting in grafheuvels
wordt aangetroffen, maar dan alleen ten noorden van de
grote rivieren.
Bijzonderheden
•Bij Molenaarsgraaf is een graf gevonden waar omheen
een bekisting heeft gestaan, dat blijkt uit een vierkante
verkleuring rond de botresten en uit de plaats van de
schedel, die na ontbinding van de pezen is weggerold.
Omdat bij de keel een stuk bot van een steur is aangetroffen
ligt het voor de hand om aan een verstikking te
denken.
•Bij Eext De Kelenberg zijn de resten aangetroffen van een
vrouw met een baby in haar armen. Vóór het opwerpen
van de grafheuvel zijn de lichamen in brand gestoken.
Dat heeft de conservering van de botresten bevorderd.
•Bij Emst Hanendorp zijn alleen de resten van een paardenschedel
gevonden, maar met aardewerken voorwerpen.
•Bij Garderen zijn ook paardenschedels aangetroffen,
hoewel dat bij nader onderzoek koeienschedels bleken te
tussentijds 1 /2010 JAARGANG 16
29