2008 Nr-3 - Historische Vereniging Otto Cornelis van Hemessen
2008 Nr-3 - Historische Vereniging Otto Cornelis van Hemessen
2008 Nr-3 - Historische Vereniging Otto Cornelis van Hemessen
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
de Jacobsladder<br />
Kwartaaluitgave <strong>van</strong> de <strong>Historische</strong> <strong>Vereniging</strong> ‘<strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong>’<br />
3<br />
20 08<br />
In dit nummer:<br />
De Heerlijkheid Hoogmade<br />
100 jaar<br />
De dames Guldemond<br />
Indië-veteranen<br />
Een proces in Hoogmade<br />
Uit <strong>Otto</strong>’s plakboek
de Jacobsladder<br />
Bij de voorplaat<br />
<strong>2008</strong> is het jaar <strong>van</strong> het eeuwfeest <strong>van</strong><br />
De Heerlijkheid Hoogmade<br />
28e jaargang nr. 3, juli, augustus, september <strong>2008</strong><br />
Erelid<br />
• D. Brouwer de Koning, oud-burgemeester<br />
<strong>van</strong> Jacobswoude<br />
• C. Karmelk, oud-penningmeester <strong>van</strong> de<br />
vereniging<br />
Voorzitter<br />
• Ben Beukenholdt, Thuisweide 30, 2481 BK<br />
Woubrugge, telefoon 0172-519247<br />
Secretaris<br />
• Arjen Schreuder, Sterrenkroos 23, 2481 CM<br />
Woubrugge, telefoon 0172-518586<br />
Penningmeester<br />
• Frits Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA<br />
Hoogmade<br />
Bestuursleden<br />
• Jan de Feij, Bateweg 64, 2481 AN Woubrugge<br />
• Nico <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong>, <strong>van</strong> Woudeweg 17, 2481 XM<br />
Woubrugge<br />
• Thea Kok-Lansbergen, Emmalaan 74, 2481 BB<br />
Woubrugge, telefoon 0172-518585<br />
Redactie<br />
Thea Kok-Lansbergen en Arjen Schreuder<br />
e-mail kok.lansbergen@inter.nl.net<br />
Basisvormgeving en opmaak<br />
Blikveld, Den Haag<br />
Aan dit nummer werkten mee:<br />
Henk Houtman<br />
Rie Kammeraat<br />
Arjen Schreuder<br />
Foto’s:<br />
Archief fam. Van ‘t Wout<br />
Heerlijkheid Hoogmade<br />
Jan Stigter<br />
Op tijd opzeggen!<br />
Wilt u – om wat voor reden dan ook – uw lidmaatschap<br />
<strong>van</strong> de <strong>Historische</strong> <strong>Vereniging</strong> niet verlengen,<br />
vergeet dan niet dit tijdig (vóór 1 december)<br />
schriftelijk te melden aan onze penningmeester: Frits<br />
Rohling, Theo Bosmanlaan 17, 2355 DA Hoogmade<br />
•••••<br />
Contributie<br />
De contributie bedraagt € 13,- per jaar; en € 17,-<br />
voor hen die dit blad per post ont<strong>van</strong>gen. Te<br />
voldoen (bij voorkeur via de acceptgiro die u aan<br />
het begin <strong>van</strong> het jaar ont<strong>van</strong>gt) op onze rekening<br />
bij de Rabobank Kaag en Braassem nr. 35.24.14.847<br />
t.n.v. Penningmeester <strong>Historische</strong> <strong>Vereniging</strong> ‘<strong>Otto</strong><br />
<strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong>’, Theo Bosmanlaan 17, 2355<br />
DA Hoogmade.<br />
•••••<br />
ISSN 0168-1079<br />
© <strong>Historische</strong> <strong>Vereniging</strong> ‘<strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong>’.<br />
Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of<br />
openbaar gemaakt worden door middel <strong>van</strong> druk,<br />
microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande<br />
schriftelijke toestemming <strong>van</strong> de uitgever.<br />
<strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong><br />
Van de redactie<br />
Beste lezers,<br />
Vakantie viert hoogtij, maar de Jacobsladder<br />
gaat door. Voorzitter Ben is er ook even tussenuit,<br />
<strong>van</strong>daar de gebruikelijke intro deze keer <strong>van</strong> de<br />
redactie.<br />
Een dikker nummer beloofden we u vorige keer,<br />
en hier is het dan. Met veel aandacht voor de<br />
jubilerende Hoogmadese harmonie en verder<br />
allerlei andere interessante artikelen en foto’s.<br />
En hebt u zich nog niet ingeschreven voor<br />
‘Woubrugge aan de Wetering’? U krijgt nog<br />
een kans – zie het stuk in dit blad.<br />
We hebben ook wat vragen.<br />
We zoeken versterking voor ons bestuur. Daarvoor<br />
zouden we graag in contact komen met jeugdige,<br />
bij voorkeur autochtone inwoners <strong>van</strong> Hoogmade<br />
en Woubrugge die in het verleden geïnteresseerd<br />
zijn. Belangstelling? Bel Ben Beukenholdt of Thea Kok!<br />
Verder zal het u niet ontgaan zijn dat de Mosquito<br />
in Woubrugge binnenkort geborgen wordt. De<br />
redactie zou het leuk vinden mensen die zich het<br />
neerstorten <strong>van</strong> dit vliegtuig herinneren – of er op<br />
een andere manier meer over weten – hierover<br />
aan het woord te laten. Ook hiervoor geldt: bel<br />
a.u.b. met een <strong>van</strong> de redactieleden.<br />
Laatste vraag: in het gemeentemuseum worden<br />
alle berichten over onze dorpen in de regionale<br />
pers bewaard. Helaas hebben we geen abonnement<br />
op het Algemeen Dagblad.<br />
Wie wil berichten in deze krant voor ons knippen?<br />
We horen graag <strong>van</strong> u!<br />
Thea Kok-Lansbergen<br />
jaargang 28 3<br />
Begrafenisonderneming<br />
St. Barbara<br />
Een foto met allerlei mensen erop, en dan geen<br />
namen? Dat kon niet, vond Ewout v.d. Dussen en<br />
hij liet het er niet bij. Een telefoontje met Theo <strong>van</strong><br />
Wieringen leverde de volgende namen op (v.l.n.r.):<br />
Siem Zwetsloot, Theo Hillenaar, Wim <strong>van</strong> Tol, Theo<br />
<strong>van</strong> Leeuwen, Bart Nieuwenhuizen, Kees <strong>van</strong> Rijn,<br />
Theo <strong>van</strong> Wieringen, Piet v.d. Ing, Truus v.d. Meer,<br />
Albert <strong>van</strong> Schie, Koos <strong>van</strong> Wieringen, Cors Kelder,<br />
Leo Lieverse.<br />
1
‘De Heerlijkheid Hoogmade’ bestaat 100 jaar<br />
Harmonie heeft dapper<br />
volgehouden<br />
door Henk Houtman<br />
Aan de Woudwetering zijn de klanken <strong>van</strong> het<br />
fanfarekorps ‘Harmonie’ na 98 jaar verstomd, maar<br />
aan de Does klinkt de blaasmuziek nog welluidend<br />
en duidelijk. De harmonie ‘De Heerlijkheid Hoogmade’<br />
houdt het dapper vol. Dit jaar viert de<br />
muziekvereniging haar 100-jarig bestaan.<br />
Het was al vroeg donker, die derde november in 1908<br />
toen de Hoogmadese muziekvereniging het licht<br />
zag. Elektriciteit was al wel bekend, Edison had de<br />
gloeilamp uitgevonden maar in Hoogmade zal men<br />
in 1908 de stallantaarns hebben ontstoken. Wie er in<br />
ieder geval bij geweest zal zijn is Jaap <strong>van</strong> der Star, 18<br />
jaar en gek op muziek. Hij had met een stafmuzikant<br />
bij het vierde regiment infanterie, J.A. Hupkens uit<br />
Leiden, gesproken die er wel oren naar had om naar<br />
Hoogmade te komen mits er genoeg belangstelling<br />
was voor het oprichten <strong>van</strong> een muziekvereniging.<br />
Die was er. Dank zij het enthousiasme <strong>van</strong> Jaap <strong>van</strong><br />
der Star werd op 3 november 1908 de harmonievereniging<br />
‘De Heerlijkheid Hoogmade’ opgericht.<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong><br />
De jaren dertig brachten nieuwe concoursen en<br />
nieuwe prijzen. In 1934 werd dan uiteindelijk een<br />
eerste prijs behaald: ‘De Heerlijkheid Hoogmade’<br />
promoveerde naar de derde afdeling. De dertiger<br />
jaren stonden ook in het teken <strong>van</strong> de uitvoeringen,<br />
gehouden in het café <strong>van</strong> Jan Witteman. In de<br />
tweede helft <strong>van</strong> de dertiger jaren ging het weer<br />
wat minder. De crisis diende zich aan, hetgeen<br />
inhield dat het voor menigeen niet meer mogelijk<br />
was om de contributie <strong>van</strong> 25 cent op te brengen.<br />
Met assistentie <strong>van</strong> muzikanten <strong>van</strong> andere<br />
verenigingen slaagde men er toch in om goede<br />
resultaten te behalen.<br />
‘De Heerlijkheid Hoogmade’ geeft in 1923 een concert voor café<br />
Hillebrand. Te zien zijn onder anderen Kees Otte, Co Hoogen-<br />
boom, Jaap <strong>van</strong> der Sar, Jan <strong>van</strong> Goozen, Nic Lieverse, Piet Borst<br />
2 Het eerste bestuur bestond uit vijf man en beroeps-<br />
men alweer een derde prijs weg op een concours. en Koos Jansen.<br />
3<br />
musicus Hupkens werd de eerste dirigent. Het eerste<br />
artikel <strong>van</strong> de statuten luidde: ‘De leden stellen zich<br />
ten doel door het gemeenschappelijk bespelen der<br />
verschillende instrumenten en het geven <strong>van</strong> uit voering<br />
elkander nuttig en aangenaam bezig te houden en<br />
in het algemeen belang werkzaam te zijn’.<br />
Moeilijk begin<br />
Het initiatief leek aan te slaan. Een half jaar later had<br />
men al 16 leden. Nu nog geld voor instrumenten,<br />
maar met zoveel niet onbemiddelde boeren om je<br />
heen moet dat lukken. Voorzitter <strong>van</strong> het eerste uur<br />
H.E.J. Bank en zijn mede-bestuursleden J. Went, P.<br />
Zwetsloot Bzn, L. Borst Pzn. en J. <strong>van</strong> der Post trokken<br />
er op uit om voor hun harmonie te pleiten. Bij een<br />
<strong>van</strong> de bezoeken kregen de bestuursleden <strong>van</strong><br />
een rijke boer een stuiver om de kas te spekken…<br />
Gelukkig leverde het bezoek aan boer Maarten <strong>van</strong><br />
Egmond meer op. Hij verstrekte een renteloze lening<br />
en <strong>van</strong> het geleende geld kon ‘De Heerlijkheid<br />
Hoogmade’ de eerste instrumenten aanschaffen.<br />
Of het boetesysteem veel geld heeft opgebracht is<br />
niet bekend, maar de regels waren in die eerste<br />
jaren streng. Voor het te laat komen of niet<br />
verschijnen op repetities en uitvoeringen werden<br />
oplopende boetes opgelegd <strong>van</strong> een paar dubbeltjes<br />
tot het grootste vergrijp, het niet verschijnen<br />
op een uitvoering, boete f. 2,50. Alleen ziekte was<br />
een excuus om niet te komen. Verder was het leden<br />
streng verboden om gedurende de repetities te<br />
roken of sterke drank te gebruiken en ook was het<br />
op straffe <strong>van</strong> 50 cent boete verboden anders dan<br />
bij uitvoering een instrument op de openbare weg te<br />
bespelen. Recidivisten konden vrezen voor een<br />
royement. Tja, muziek maken in Hoogmade is tot<br />
daar aan toe, maar het moet geen janboel worden.<br />
Eerste optreden bij geboorte <strong>van</strong> prinses Juliana op 30 april 1909<br />
‘Promenadeconcert’<br />
Op 30 april 1909 bij de geboorte <strong>van</strong> prinses Juliana<br />
konden de inwoners voor het eerst op straat kennis<br />
maken met een trotse harmonie. Het marcheren<br />
leek nog nergens op, zodat eerder <strong>van</strong> een<br />
‘promenadeconcert’ kan worden gesproken.<br />
Op 17 en 18 januari 1910 werden in het lokaal <strong>van</strong><br />
C. Hillebrand de eerste twee echte concerten<br />
gegeven. Zoals toen gebruikelijk werd naast muziek<br />
ook toneel gespeeld: het blijspel ‘Een avontuurtje<br />
<strong>van</strong> twee Schoolmeesters’ en ‘De redder in den<br />
nood’. De toegang bedroeg 10 cent, voor de<br />
pauze niet roken, aan<strong>van</strong>g 7.00 uur precies.<br />
Het programma <strong>van</strong> de eerste concerten op 17 en 18 januari 1910<br />
Mede door de Eerste Wereldoorlog met een<br />
mobilisatie als uitvloeisel kwamen de activiteiten<br />
een paar jaar stil te liggen, maar in 1919 sleepte<br />
Er zouden nog vele prijzen volgen. De kracht <strong>van</strong><br />
de vereniging is altijd geweest - en nog - dat veel<br />
aandacht werd gegeven aan de eigen opleiding<br />
<strong>van</strong> nieuwe leden.<br />
In 1928 werd het 20-jarig bestaan gevierd. Burgemeester<br />
J.E. Boddens Hosang reikte bij die gelegenheid<br />
de muziekvereniging de gemeentepenning uit.<br />
Een opname uit 1915 met het vaandel en zittend derde <strong>van</strong> links<br />
dirigent Hupkens. Twintig heren, (nog) geen dames…<br />
jaargang 28 3<br />
Het concert in 1939 in Oude Ade betekende<br />
voorlopig het laatste. Door de Tweede Wereldoorlog<br />
ging DHH op non-actief. De instrumenten<br />
‘doken onder’ op de zolder bij pastoor J.F Lips<br />
om ze uit handen <strong>van</strong> de Duitsers te houden.<br />
Dat is gelukt. Op de kermis op 8 augustus 1945<br />
schalde in Hoogmade het koper weer als <strong>van</strong>ouds.<br />
In ruste<br />
Over de jaren tussen 1948 en 1958 is weinig te<br />
vinden in de archieven. De vereniging draaide<br />
waarschijnlijk op een laag pitje. Zo omstreeks het<br />
vijftigjarig bestaan in 1958 was de vereniging in een<br />
diep dal terechtgekomen en nog geen jaar later<br />
besloot men zelfs noodgedwongen voorlopig maar<br />
in ruste te gaan.
Kermis 1950. Agent Frans <strong>van</strong> Gemerden maakt de weg vrij<br />
Hier kan <strong>van</strong> marcheren worden gesproken<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong> jaargang 28 3<br />
Toch bleef het muzikale bloed stromen bij<br />
een aantal Hoogmadenaren en op 26 juni 1962<br />
was er weer een voorlopig bestuur. Onder<br />
leiding <strong>van</strong> dirigent Wim Mark ging men weer<br />
<strong>van</strong> start.<br />
Nieuw in die jaren was het fenomeen drum -<br />
band. Ook De Heerlijkheid besloot niet achter<br />
te blijven. In 1963 begon Piet Borst met dertien<br />
leerlingen een drumband te vormen.<br />
Op 19 juni 1963 trad een herboren DHH weer<br />
voor het eerst op mét nieuwe uniformen én een<br />
drumband.<br />
Hoewel de vereniging gezond was, bleven de<br />
financiën zorgen baren, maar De Heerlijkheid<br />
was in die tijd gezegend met stuwende krachten<br />
die toch het benodigde geld bijeen brachten en<br />
niet te vergeten de subsidie <strong>van</strong> de Gemeente<br />
Woubrugge. Met als resultaat dat op 21 maart<br />
1964 burgemeester J.C. <strong>van</strong> Wageningen 22<br />
nieuwe instrumenten kon overhandigen.<br />
Majorettes<br />
Het kon niet uitblijven: in 1965 werd de vereniging<br />
uitgebreid met majorettes. In 1967 hield men een<br />
uitvoering met de majorettes in het nieuw. In datzelfde<br />
jaar haalde tijdens een concours in Heiloo de<br />
drumband een eerste prijs in de derde afdeling.<br />
Zo brak 1968 aan. Het 60-jarig bestaan werd groots<br />
gevierd. Voor een waardig sluitstuk <strong>van</strong> de feestavond<br />
zorgde het fanfarekorps ‘Harmonie’ uit<br />
Woubrugge, dat een spetterende serenade<br />
verzorgde voor de jubilerende vereniging in het<br />
zusterdorp.<br />
4 5<br />
Het eerste optreden <strong>van</strong> de majorettes in 1968<br />
Met het 60-jarig jubileum in aantocht zag de<br />
vereniging er zeer gezond uit. Er waren 182<br />
donateurs en 57 leden en zoveel animo voor de<br />
muziekvereniging, dat er zelfs een wachtlijst moest<br />
worden aangelegd!<br />
De jaren zeventig brachten wederom muzikale<br />
successen, maar ook de bekende financiële<br />
problemen staken weer de kop op. Het 70-jarig<br />
bestaan kwam in zicht en als het even kon wilde<br />
men dat vieren in nieuwe uniformen. Mede door<br />
een bijdrage <strong>van</strong> het Anjerfonds lukte dit en in<br />
‘De Schuur’ presenteerde de gehele vereniging
6<br />
Sigaretje in de mond en slaan op die grote trom<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong> jaargang 28 3<br />
op 3 november 1978 een show zonder weerga,<br />
compleet met harmonie, minirettes, majorettes,<br />
drumband en muziekkorpsen uit de omliggende<br />
gemeenten.<br />
De jaren tachtig kenmerkten zich door dat de<br />
verschillende onderdelen <strong>van</strong> de vereniging zich<br />
steeds beter gingen ontwikkelen. Was in het begin<br />
de gezamenlijke optredens op straat algemeen,<br />
nu trad men als onderdeel op. In 1988 werd ook de<br />
inmiddels 25-jarige drumband gefêteerd. Zij kregen<br />
nieuwe trommels. Op 31 mei 1988 behaalde de<br />
harmonie in Poeldijk de eerste plaats en promoveerde<br />
naar de tweede klasse, opnieuw een fraai<br />
succes.<br />
Engeland<br />
‘Drieluik’ werd dank zij de inzet <strong>van</strong> veel leden<br />
een prachtige, eigen repetitieruimte. De muzikale<br />
uitvoeringen werden, mede door toedoen <strong>van</strong><br />
de diverse dirigenten, moderner en ook professioneler.<br />
DHH ging zelfs ‘internationaal’. In 1993 in<br />
Woubrugge en in 1997 in Ipswich en Woodbridge<br />
in Engeland werden concerten gegeven met de<br />
Ipswich Hospital Band.<br />
In 1998 waren weer tal <strong>van</strong> acitiviteiten <strong>van</strong>wege<br />
het 90-jarig bestaan: een voorjaarsconcert, gondelvaart<br />
en als hoogtepunt het concert <strong>van</strong> de<br />
Koninklijke Militaire Kapel op 15 oktober 1998.<br />
Inmiddels staat ‘De Heerlijkheid Hoogmade’ ook<br />
op cd.<br />
<strong>2008</strong><br />
Het eeuwfeest <strong>van</strong> ‘De Heerlijkheid Hoogmade’ telt<br />
tal <strong>van</strong> activiteiten. Op 3 november 2007 werd het<br />
jubileumjaar geopend met een spetterende Night of<br />
the Proms in de ‘Royal Albert Schuur’, gevolgd door<br />
een kerstconcert, vertoning <strong>van</strong> de beroemde Bert<br />
Haanstra-film ‘Fanfare’, een tentoonstelling, voorjaarsconcert,<br />
Streetparade en het Does concert op<br />
het water. Zaterdag 27 september volgt de officiële<br />
receptie. Oud-leden zijn uitgenodigd om niet alleen<br />
naar de receptie te komen maar ook om weer wat<br />
te oefenen en later op de dag een heus concertje<br />
te geven. Op zondag 26 oktober <strong>2008</strong> volgt een<br />
eucharistieviering in de rk-kerk in Hoogmade en<br />
op zaterdag 8 november worden de festiviteiten<br />
afgesloten met een jubileumconcert onder leiding<br />
<strong>van</strong> dirigent Ton <strong>van</strong> Overdam. Van de activiteiten<br />
in het jubileumjaar wordt een dvd gemaakt.<br />
Voorzitter André <strong>van</strong> der Voorn en zijn medebestuursleden<br />
en alle anderen die bij de organisatie<br />
zijn betrokken geweest, kunnen na 8 november<br />
eindelijk weer even lekker onderuit zakken. Bij een<br />
mooi muziekje…<br />
Bronnen:<br />
• Website <strong>van</strong> ‘De Heerlijkheid Hoogmade’<br />
• ‘Met de muziek mee’, brochure uitgegeven bij<br />
het 75-jarig bestaan <strong>van</strong> de vereniging<br />
• Statuten <strong>van</strong> juni 1945<br />
7
Guldemond<br />
door Rie Kammeraat<br />
Op de omslag <strong>van</strong> Jacobsladder <strong>2008</strong>-2 stond<br />
‘‘t Hotel der Dames Guldemond’. Guldemond is<br />
een bekende naam in Woubrugge. Om er drie te<br />
noemen: Dirk, die bakker was, Wouter, ook bakker,<br />
en Jan, de logementhouder.<br />
Jan (1855-1923) en zijn vrouw Sophia Cramer (1854-<br />
1924) kwamen in 1881 in Woubrugge wonen in het<br />
logement Het Oude Rechthuis, dat zij overgenomen<br />
hadden <strong>van</strong> Willem Strijland, die met zijn vrouw<br />
Petronella Jansen en zoons Arie, Abraham en Willem<br />
in juli 1881 naar Geldermalsen was vertrokken. Jan<br />
en Sophia kregen zeven kinderen: Maria 1882, Maria<br />
1883, Enna Aletta 1884, Enna Aletta 1886, Hendrika<br />
1887, Jacob 1888 en Jacoba 1893. Maria 1882 werd<br />
vijf maanden, maar Enna Aletta 1884, Jacob en<br />
Jacoba leefden niet langer dan vier tot vijf weken.<br />
De tweede Enna Aletta trouwde met winkelier<br />
<strong>Cornelis</strong> Johannes Kroon. Hij had de kruidenierszaak<br />
aan de Comriekade overgenomen <strong>van</strong> zijn vader<br />
Abraham Kroon, die in 1911 met zijn vrouw Dirkje <strong>van</strong><br />
Kuilenburg naar Katwijk vertrok. Daar stond hij ingeschreven<br />
als Koffiehuishouder; later als hotelhouder<br />
<strong>van</strong> het hotel “Klein du Rhin”. Enna was pas 34 toen<br />
ze in 1920 stierf en <strong>Cornelis</strong> vertrok met hun dochtertje<br />
Sophia Gerarda1 eveneens naar Katwijk.<br />
Hotel Guldemond<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong> jaargang 28 3<br />
Nadat in 1923 vader Jan en in 1924 moeder Sophia<br />
overleden waren stonden Maria en Hendrika er<br />
alleen voor. Volgens de boeken was Maria toen<br />
Koffiehuishoudster, maar uit de advertentie blijkt<br />
dat het koffiehuis ook hotel was. Toch lijkt het erop<br />
dat het voor de zusters te veel werd, want beiden<br />
trouwden in 1931. Maria, die toen 47 was, met<br />
Jacob ten Camp, een weduwnaar in Amsterdam.<br />
Jacob stierf kort daarop, Maria ging terug naar<br />
Woubrugge en trok bij haar zuster en zwager in.<br />
Hendrika was al 44 jaar toen ze met haar buurmanachter<br />
trouwde. Dat was Jan de Jeu, geboren in<br />
1889 en nog altijd bij zijn ouders wonend, <strong>Cornelis</strong><br />
de Jeu en Margje Los. Hendrika overleed in 1946,<br />
Maria na 1950. De zusters hadden op de grond<br />
<strong>van</strong> Hotel Guldemond een mooi nieuw huis laten<br />
bouwen en woonden daar tot hun dood. Nadat,<br />
veel later, Jan de Jeu overleden was, kocht Henk<br />
de Jeu, zoon <strong>van</strong> een broer <strong>van</strong> Jan, het huis <strong>van</strong><br />
de erfgenamen en woonde er met zijn vrouw tot in<br />
2007.<br />
De Algemene Ledenvergadering<br />
door Arjen Schreuder<br />
Op donderdag 19 juni jl. vond de algemene leden-<br />
vergadering <strong>van</strong> de vereniging plaats, die werd<br />
bijgewoond door 22 leden.<br />
De vereniging had weer een regulier jaar achter<br />
de rug, dus de agenda kon vlot worden afgewerkt.<br />
Het meest ‘interessante’ onderdeel <strong>van</strong> de ALV is<br />
tenslotte de lezing, die dit jaar werd verzorgd door<br />
Jan <strong>van</strong> Es uit Kamerik. De titel <strong>van</strong> zijn betoog was<br />
‘Limes en linies’.<br />
De limes (uitgesproken als lie-mes, latijn voor ‘grens’<br />
en ‘pad’) is de noordgrens <strong>van</strong> het voormalige<br />
Romeinse Rijk en werd <strong>van</strong> ongeveer 57 voor Chr.<br />
tot zo’n 400 na Chr. door de Romeinen gebruikt.<br />
In Nederland liep de limes <strong>van</strong> Katwijk via de<br />
Oude Rijn langs Arnhem naar Duitsland. Eén <strong>van</strong><br />
de Romeinse nederzettingen was Albaniana, het<br />
hedendaagse Alphen aan den Rijn. Albaniana was<br />
een grensfort (castellum) aan de Oude Rijn.<br />
Jan vertelde dat de toenmalige bewoners ten<br />
noorden <strong>van</strong> de limes, onze voorouders dus,<br />
door de Romeinen als onbeschaafde barbaren<br />
werden beschouwd. Daar konden we het dus mee<br />
doen.<br />
Vervolgens nam hij ons mee naar de verdedigingslinies,<br />
die in de loop der tijd in het westen <strong>van</strong><br />
Nederland zijn gevormd. De bekendste daar<strong>van</strong> is<br />
natuurlijk de Hollandse Waterlinie, een militaire linie<br />
die zich uitstrekte <strong>van</strong> de voormalige Zuiderzee bij<br />
Muiden tot aan de Biesbosch. Op zwakke punten<br />
werd deze natuurlijke verdedigingslinie aangevuld<br />
met onder meer forten, kazematten en andere<br />
verdedigingswerken. Vanaf 1815 werd een geheel<br />
nieuwe verdedigingslinie ingericht met Utrecht als<br />
centraal punt, een linie, die <strong>van</strong>af 1871 officieel de<br />
Nieuwe Hollandse Waterlinie werd genoemd, ter<br />
onderscheiding <strong>van</strong> de linie die daarna als Oude<br />
Hollandse waterlinie aangeduid zou gaan worden.<br />
Nogmaals het boek<br />
In de tweede helft <strong>van</strong> dit jaar verschijnt het al<br />
eerder besproken fotoboek ‘Woubrugge aan de<br />
Wetering’. Het telt 168 pagina’s en is gebaseerd<br />
op herinneringen <strong>van</strong> Miny Lemkes-<strong>van</strong> Wijk, Jan<br />
Stigter en Wim Zandstra. Er staan honderden foto’s<br />
in <strong>van</strong> huizen langs de Wetering. Veel foto’s uit de<br />
bekende collectie <strong>van</strong> Jan Stigter, aangevuld met<br />
privé-opnamen. Jaap Haasbroek maakte <strong>van</strong> de<br />
verhalen <strong>van</strong> Miny, Jan en Wim een interessant<br />
verhaal, Gert Buis verzorgt de vormgeving. De eindredactie<br />
is in handen <strong>van</strong> Thea Kok-Lansbergen.<br />
U begrijpt: dit boek mag geen oude (en nieuwe)<br />
Woubruggenaar missen!!<br />
Wij stellen u als lid <strong>van</strong> de vereniging nogmaals in<br />
de gelegenheid om bij voorintekening te profiteren<br />
<strong>van</strong> een korting <strong>van</strong> € 5,00 op de verkoopprijs.<br />
U betaalt slechts € 22,50 in plaats <strong>van</strong> € 27,50 voor<br />
dit standaardwerk, als u onderstaande invulstrook<br />
opstuurt naar de secretaris <strong>van</strong> de vereniging,<br />
Arjen Schreuder, Sterrenkroos 23, 2481CM in<br />
Woubrugge.<br />
Inschrijving per e-mail is ook mogelijk, graag met<br />
vermelding <strong>van</strong> uw naam en adres.<br />
8 9<br />
1 Abraham Kroon 1857-1924, Dirkje <strong>van</strong> Kuilenburg 1865-1953,<br />
<strong>Cornelis</strong> Johannes Kroon 1887-1955. Kroon, eerst schipper, dan<br />
slager en toen kruidenier, had zijn winkel op de hoek <strong>van</strong> de<br />
Comriekade en de Schoolstraat. Later zaten daar de slagers<br />
Dijkstra, Witteman en Diks. Ik kan veel in het streekarchief en in<br />
het museum vinden, maar even belangrijk is wat verteld wordt.<br />
Dit keer maakten Henk de Jeu en Jan Stigter de geschiedenis<br />
duidelijker. Met dank aan Dick <strong>van</strong> Wingerden, want zijn boek ‘Vier<br />
eeuwen Kroon’ was weer heel nuttig.<br />
Naam : …………………………………………………….<br />
Adres : ……………………………………………………..<br />
E-mail: ……………………………………………………..<br />
tekent hierbij in voor …… exemplaren <strong>van</strong> het<br />
fotoboek ‘Woubrugge aan de Wetering’ voor de<br />
intekenprijs <strong>van</strong> € 22,50.<br />
Opsturen aan: Arjen Schreuder<br />
Sterrenkroos 23<br />
2481 CM Woubrugge<br />
of E-mailen naar: arjenschreuder@casema.nl
10<br />
De Indië veteranen<br />
door Rie Kammeraat<br />
In Jacobsladder <strong>2008</strong>/2 las u hoe de Woubrugse<br />
Muziekvereniging ‘Harmonie’ een uitvoering gaf<br />
t.b.v. de ‘Woubrugse jongens overzeese gewesten’.<br />
Misschien heeft ‘de Heerlijkheid’ hetzelfde gedaan<br />
voor de Hoogmadese jongens. Ik heb er niet aan<br />
gedacht om dat na te gaan, maar wel staan de<br />
Indiëgangers uit Hoogmade en Ofwegen op deze<br />
lijst. Het waren er, voor zover was na te gaan, 41.<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong> jaargang 28 3<br />
De plaatsnaam is de geboorteplaats. * = voor zover<br />
bekend nog in leven. † = niet meer in leven. vp:<br />
veldpost. vpk: veldpostkantoor. mpk: marinepostkantoor.<br />
De broers Timmers werden geboren in<br />
de Veen, woonden maar kort op Ofwegen en<br />
vertrokken (hun zuster Annie woont in Leiden, maar<br />
meer dan haar meisjesnaam kwam niet uit het<br />
geheugen).<br />
Woubrugge<br />
<strong>Cornelis</strong> Willem Anker † Cor 26.02.1927 Woubrugge vpk Madioen huzaar<br />
Gerrit Anker Gerrit 24.01.1927 Alphen vpk Bandoeng huzaar<br />
Willem de Blanken * Wim 15.10.1925 Woubrugge vpk Bandoeng soldaat<br />
Pieter Blom † Piet 26.11.1926 id. mpk Batavia soldaat<br />
<strong>Cornelis</strong> Boer † 23.01.1927 id. vpk Batavia soldaat<br />
<strong>Cornelis</strong> de Boer * Kees 20.09.1926 id. vp Batavia soldaat<br />
Jan de Bruijn † Jan 23.06.1926 id. vp Soerabaja soldaat<br />
Nicolaas de Bruijn * Niek 14.12.1927 id. vp Soerabaja jager<br />
<strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> Dorp † Cor 22.03.1926 id. Andir soldaat motor-<br />
Bandoeng<br />
pool<br />
Jan Maurits <strong>van</strong> Egmond † Jan 10.02.1929 id. mar.kazerne<br />
Weltevreden<br />
Batavia matroos<br />
<strong>Cornelis</strong> Adr. den Hertog † Cor 18.12.1925 id. vp Batavia wachtmeester<br />
Pieter den Hertog † Piet 24.01.1926 id. vpk Soerabaja soldaat<br />
Adriananus J.den Horder † Adriaan 14.08.1925 id. vpk Padang soldaat<br />
Franciscus Thom. Huigsloot -- 09.04.1927 id. vpk Soerabaja soldaat<br />
Hendrik de Jeu * Henk 05.05.1927 id. marine<br />
Johannes Jongeneel † Jo 04.03.1926 id. vpk Bandoeng soldaat<br />
Wander Ger.<strong>van</strong> der Laan † -- 28.09.1929 id. k.m. pk Batavia vliegtuigmaker<br />
Marinus Arie <strong>van</strong> Luling † Rien 08.03.1926 id. vp Makassar sergeant<br />
A.... . <strong>van</strong> der Nagel -- -- -- vpk Soerabaja huzaar<br />
Arie Peters * Arie 29.12.1925 id. vpk Batavia jager<br />
<strong>Cornelis</strong> Roodenburg * Cor 30.11.1925 Rijnsaterw. vpk Batavia grenadier<br />
Jacob Roos † Jaap 17.01.1927 Woubrugge vp Soerabaja grenadier<br />
Marinus C. Roosemalen * Rinus 15.10.1926 Vinkeveen vp Medan soldaat<br />
Jacob <strong>van</strong> Tol * Jaap 20.09.1925 id. vpk Batavia korporaal<br />
Petrus Jac. <strong>van</strong> Veen Piet ? 25.07.1926 id. Poerwokerto<br />
Reinder <strong>van</strong> der Zee -- 29.06.1928 Oosterzee vpk Batavia,later<br />
Cheribon?<br />
soldaat<br />
Hoogmade<br />
Laurentius J. Bouwmeester † Lau 26.08.1928 Nieuwe Wet. vpk Batavia soldaat<br />
Peterus M. Bouwmeester† Piet 08.09.1926 Nieuwe Wet. vpk Palembang soldaat<br />
Johannes J. Hoogenboom* Jan 30.03.1926 Hoogmade Makassar soldaat<br />
Petrus L. <strong>van</strong> der Klauw * Piet 27.04.1928 id. vpk Poerwokerto soldaat<br />
Gerardus W. <strong>van</strong> der Laan † Gerrit 11.01.1926 id vpk Batavia soldaat<br />
Bernardus H.<strong>van</strong> Leeuwen * Bert 08.06.1926 id. vpk Batavia soldaat<br />
Johannes J. <strong>van</strong> Leijden † Jan 18.01.1926 id. vpk Palembang soldaat<br />
<strong>Cornelis</strong> J. Lieverse * Kees 03.05.1927 id. vpk Semarang soldaat<br />
Leonardus J. Lieverse * Leo 11.07.1925 id. vpk Medan soldaat<br />
Hendrikus S. <strong>van</strong> Rijn † Henk 10.06.1925 id. vpk Padang soldaat<br />
Hermanus C. <strong>van</strong> der Star † Herman 24.12.1926 id. vpk Soerabaja soldaat<br />
Wilhelmus Th.J. v. der Star † Wim 03.03.1926 id. vpk Soerabaja soldaat<br />
Wilhelmus ? J.C. Timmers Wim -- -- vpk Soerabaja soldaat<br />
Johannes ? J.C. Timmers Joop -- -- mar.kazerne<br />
Weltevreden<br />
Batavia matroos<br />
Petrus Fr. Zwetsloot * Piet 31.07.1926 id. vpk Soerabaja soldaat<br />
Knipsels in ons museum :<br />
• Cor de Boer, Kerkweg 6, Wb, eind juni 1947 met<br />
de Volendam, aan- en afvoertroepen.<br />
• Piet den Hertog, Kerkweg 34, Wb, vertrek 8 mei<br />
1947 met Johan <strong>van</strong> Oldenbarneveld, in 1950 in<br />
Semarang.<br />
• Arie Peters, Kruisweg 12, Wb, vertrek 19.11.1947<br />
met de Kota Baroe, was op Halmaheira,<br />
Ternate, Celebes, in dec. 1949 in Soerabaja.<br />
• Cor Roodenburg, Vieramb.weg 87, Wb,<br />
vertrek 3 oct. 1946 met de Tengelberg,<br />
aankomst 29 oct. <strong>van</strong> Priok naar Buitenzorg,<br />
in aug. 1948 in Tjikembang, werkte bij de<br />
telefooncentrale.<br />
• Jaap <strong>van</strong> Tol, v.Hem. kade 30, Wb, vertrek 6<br />
febr.1947 met de Johan <strong>van</strong> Oldebarnevelt,<br />
in juli 1948 in Tjabang, niet ver <strong>van</strong> Batavia,<br />
geweermaker.<br />
Deze lijst is gebaseerd op een adressenlijst voor<br />
een kerstgroet <strong>van</strong> december 1948 en de burgerlijke<br />
stand, voor zover toegankelijk, in het streekarchief,<br />
krantenknipsels in ons museum, en de<br />
onmisbare hulp <strong>van</strong> Henk de Jeu en Jan Hoogenboom.<br />
Jan vertrok met de Boisevain in april 1947<br />
en zou een jaar wegblijven, maar het werden er<br />
drie.<br />
Henk de Jeu bezit een lang gedicht <strong>van</strong> Pierre<br />
Huyskens, getiteld: “Vertel het eens jouw kleinkind,<br />
veteraan”. Enkele regels hieruit :<br />
Leg het je kleinzoon of -dochter maar uit,<br />
veteraan, waarom je <strong>van</strong> W.O. II bevrijd,<br />
niet zomaar vrijelijk kon studeren<br />
of gewoon voor de wederopbouw <strong>van</strong> je land,<br />
dat aan toch zware verwoesting leed,<br />
een opbouwend vak mocht leren.<br />
Nee - je werd eerst, zoals dat heette<br />
“onder de wapenen geroepen”, of je wilde of niet,<br />
bij de honderdvijftigduizend man troepen<br />
die als een kolossale expeditionaire macht<br />
volgens een kamerbreed democratisch accoord<br />
naar de bedreigde Oost werden gebracht.<br />
Aanvullingen, verbeteringen en wat dies meer<br />
zij zal de redactie gaarne ont<strong>van</strong>gen. In de<br />
Jacobsladder is er plaats voor.<br />
11
12<br />
Uit <strong>Otto</strong>’s plakboek<br />
Gevonden door Rie Kammeraat<br />
13 juli 1918<br />
Door het bestuur der Chr. Zangver. alhier, is een<br />
Kinderzangkoor opgericht, dat reeds 28 knaapjes<br />
en meisjes telt.<br />
Helaas niets over gevonden.<br />
16 augustus 1918<br />
Gisteren is ons nieuwe post- en telegraafkantoor<br />
geopend, hetwelk aan alle eischen voldoet: ruime<br />
lokalen, ook voor het publiek, en een geïsoleerde<br />
spreekcel.<br />
In ons museum ligt een ‘Chronologisch overzicht<br />
<strong>van</strong> de geschiedkundige ontwikkeling <strong>van</strong> het<br />
hulpkantoor te Woubrugge’. Enigszins verkort volgt<br />
hier de opkomst, maar niet de ondergang <strong>van</strong> dit<br />
postkantoor.<br />
1852 vestiging bestelhuis<br />
1861 ver<strong>van</strong>ging door hulppostkantoor<br />
1887 rijkstelefoonkantoor, in 1905 hulptelegraafkantoor<br />
genoemd<br />
1913 hulptelefoonkantoor<br />
1928 hulppost-, telegraaf- en telefoonkantoor<br />
ver<strong>van</strong>gen door post-, telegraaf- en telefoonstation<br />
1943 ver<strong>van</strong>ging door hulppost- en telegraafkantoor<br />
annex telefoonstation<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong> jaargang 28 3<br />
1947 ver<strong>van</strong>ging door hulppost- telegraaf- en<br />
telefoonkantoor<br />
1952 automatische telefooncentrale<br />
1975 voor de 3-cijferige telefoonnummers komt<br />
een 8 te staan<br />
De namen <strong>van</strong> de brievengaarders, bestellers en<br />
kantoorhouders zijn er ook bijgeschreven.<br />
En wat aantekeningen, zoals: overgegaan naar de<br />
bromfietsgroep <strong>van</strong>uit Alphen aan den Rijn.<br />
Wie wil eens wat meer schrijven over dit onderwerp?<br />
11 september 1918<br />
Bij den landbouwer M. te Woubrugge, waren ‘s<br />
nachts een vijftal groote kazen ontvreemd uit zijn stal.<br />
Het mocht de politie aldaar gelukken den dader te<br />
Katwijk op te sporen en de kazen bij opkoopers alhier<br />
en te Roelofarendsveen in beslag te nemen.<br />
Bij de meeste boeren die in het bevolkingsregister<br />
als landbouwer te boek stonden, werd landbouwer<br />
ver<strong>van</strong>gen door veehouder. Veehouders met een M<br />
waren de Van der Meer’s, Dirk Molenaar en<br />
de Mooren, maar hun bedrijven lagen niet in<br />
Woubrugge zelf. Wel in Woubrugge woonden Kornelis<br />
Molenaar (x met Aagje Los), maar hij overleed<br />
in 1915, en <strong>Cornelis</strong> Molenaar (x Gerritje Kroes), die<br />
zijn bedrijf overgedaan had aan zoon Dirk. Het is al<br />
60 jaar geleden en nog is het tobben over die kazen.<br />
Het postkantoor aan de Kerkstraat<br />
1746 - EEN PROCES IN HOOGMADE<br />
door Rie Kammeraat<br />
Toen ik in de criminele dingboeken <strong>van</strong> Hoogmade<br />
de naam Klaverweijde tegenkwam, dacht ik direct:<br />
dat is aardig, een stuk over de man die door de<br />
Hoogmadenaars zo geacht werd, dat een belangrijke<br />
weg naar hem vernoemd werd. En toch<br />
een crimineel. Maar zo was het niet. De Van Klaverweijdeweg<br />
is (hoewel de huidige schrijfwijze anders<br />
doet vermoeden) genoemd naar twee Leidse<br />
notarissen1 , die Klaverwijden heetten.<br />
En dit verhaal gaat over Pieter Willemsz Klaverweijde,<br />
die op 31.10.1698 in de R.K. kerk <strong>van</strong> Lisse werd<br />
gedoopt. Zijn ouders waren Willem Jansz Klaverweijde<br />
en Cnelisje Pieterdr Langeveld. Cnelisje was<br />
Willem’s derde vrouw. Ze trouwden op 21 mei 1697<br />
en 3 maanden later kwam Leendert 1697, gevolgd<br />
door Pieter 1698, Geertje 1700 en Cornelia 1701.<br />
Vader Willem stierf in 1701, Pieter was toen net drie<br />
jaar. Vanuit Lisse kwam hij in Esselijkerwoude, waar hij<br />
al woonde toen hij op 20 oktober 1733 trouwde met<br />
Marijtje Tijssen Hofdijk uit Hoogmade. De meeste bruiden<br />
en bruidegoms betaalden voor het registreren<br />
<strong>van</strong> hun voorgenomen huwelijk of niets, dus pro deo,<br />
of fl. 3.- , maar Pieter en Marijtje betaalden elk fl.<br />
6.- en daaruit blijkt dat ze tamelijk welgesteld waren.<br />
Haar vader, Matthijs Hendriksz Hofdijk, was bouman.<br />
Pieter en Marijtje kregen zes kinderen: Cornelia<br />
1735, Willem 1736-1739, Matthijs 1738-1739, Willem<br />
1740, Matthijs 1742-1744 en Pieter 1744. Marijtje<br />
werd begraven op 4 februari 1745. En misschien<br />
was er verband tussen Pieters gedrag in 1746 en<br />
het verlies <strong>van</strong> zijn vrouw - in die tijd werd gestraft<br />
zonder daarbij “verzachtende omstandigheden”<br />
te betrekken. Hoe het zij, op de Rechtdag <strong>van</strong><br />
23 juni 1746 moet hij voor Schout en Schepenen<br />
verschijnen.<br />
Johannes Thijssen, als procureur en gemachtigde<br />
<strong>van</strong> Josue l’Ange Josuezoon, de Baljuw, schout en<br />
secretaris <strong>van</strong> de Vrije Grondheerlijkheid <strong>van</strong> Hoogmade,<br />
is eiser en Pieter Klaverweijden, wonend in<br />
1 ‘Straten schrijven historie, door Hans <strong>van</strong> der Wereld, uitgave<br />
Hist.Ver. O.C.v.H.: 2 Leidse notarissen, mr. J.J. Klaverwijden en zijn<br />
zoon mr. C.H.P. Klaverwijden, die beiden gedurende enige tijd<br />
regent waren <strong>van</strong> de Stichting Erven <strong>Cornelis</strong> Sprongh.<br />
Hoogmade, de gedaagde. De eiser, als schout en<br />
secretaris <strong>van</strong> Hoogmade, was door de erfgenamen<br />
<strong>van</strong> de weduwe <strong>van</strong> Matthijs Hendriksz Hoffdijk verzocht<br />
om de roerende goederen die in de boedelwaren<br />
gevonden, in het openbaar te verkopen.<br />
Op 16 juni was hij met twee schepenen daaraan<br />
begonnen, maar Pieter probeert dat te verhinderen<br />
en valt de Baljuw aan op een “op een lasterlijke en<br />
faamrovende wijze”. En dat temidden <strong>van</strong> de<br />
schepenen, een massa mensen uit Hoogmade,<br />
stedelingen en anderen die naar het boelhuis<br />
waren gekomen, want boeldagen waren heel<br />
aantrekkelijke evenementen in die dagen, zeker<br />
voor de vrouwen. L’Ange is een aanzienlijk man en<br />
Pieter’s schelden en dreigen neemt hij niet. Maar<br />
Pieter weigert zijn mond te houden en schreeuwt:<br />
“Je komt om je geld te verdienen, ik wil niet swijgen,<br />
je kunt me niet deeren, ik scheijt in jou, je kunt doen<br />
wat je geleerd ben.” Daar bleef het niet bij, want<br />
Pieter heeft ook al de brutaliteit gehad om te hem<br />
toe te voegen: “Souw je hier drie à vier dagen<br />
boelhuijs houden, dat sal zo niet gaan, als je goddomen<br />
niet maakt dat je morgen avond gedaan<br />
hebt, sal ik tonen off ik niets te seggen heb, en sal je<br />
allegaars voor de kont schoppen.”<br />
Eerherstel gevraagd<br />
L’Ange vindt dat zijn ambt en goede naam door<br />
de verregaande hoon, smaad en laster, hem aangedaan<br />
op een publieke boelhuisdag dusdanig<br />
aangetast zijn, dat hij eerherstel en compensatie<br />
eist. Pieter zal zijn woorden moeten terugnemen. De<br />
procureur vraagt dan ook Pieter te veroordelen om<br />
in de openbare vierschaar God en justitie te bidden<br />
om vergiffenis, te doen erkennen dat zijn laster en<br />
beledigingen geen waarheid waren, dat het hem<br />
spijt en dat hij berouw heeft. Hij moet verklaren dat<br />
hij de eiser kent en erkent als een eerlijk man. En<br />
ten behoeve <strong>van</strong> de gereformeerde armen dezer<br />
heerlijkheid zal hij 200 zilveren ducatons2 moeten<br />
betalen, of meer, of minder, zulks ter beoordeling<br />
<strong>van</strong> de vierschaar.<br />
Pieter is echter niet verschenen en daarom wordt<br />
de rechtszaak tot 9 juli aangehouden. Dan is hij er<br />
2 Dukaton: Oudhollandse zilveren munt <strong>van</strong> 3 gulden en 3 stuivers,<br />
ook zilveren rijder genoemd.<br />
13
wel. Hij hoort de aanklacht, vraagt aan de sche-<br />
penen om matiging <strong>van</strong> de eisen en zegt dat het<br />
nooit zijn bedoeling is geweest de eiser te beledigen.<br />
En dat wordt in het verslag als volgt verwoord,<br />
alhoewel het de fraaie taal <strong>van</strong> de secretaris zal<br />
zijn, zelf zal hij het gewoner gezegd hebben: Ik<br />
onderschreeve Pieter Klaverweijden declareren<br />
bij deezen, dat mij niet wel voorstaat dat ik alle de<br />
expressien vervat in den Eijsch in cas <strong>van</strong> Injurie, mij,<br />
door de Bailjuw L’Ange ten lasten gelegt, zouden<br />
hebben gebruijkt, dog dat egter wel waar kan zijn,<br />
dat ik ten tijde bij die Eijsch gemelt, in haastigheijd<br />
wel eenige injurieuse woorden den Bailluw L’Ange<br />
heb aangewreven, die mij gantsch niet betaamde,<br />
vervolgens verklare ik met deze mijne ondertekening<br />
dat zo ik al eenige injurieuse woorden, bij<br />
die Eisch breder omschreeven, mogte hebben<br />
gebruijkt, mij zulks in haastigheijd is ontvallen, en<br />
dat ik die geenzints gestand houden, maar daar<br />
<strong>van</strong> wel expresselijk te peniteeren met betuijging<br />
dat mij zulks ten uijterste leet is, dat ik deswegen<br />
Excuus versoek en dat ik integendeel de Bailliuw<br />
L’Ange niet anders ken dan voor een eerlijk man.<br />
Versoekende verders, dat de Heeren Schout en<br />
Schepenen <strong>van</strong> Hoogemade (om redenen voorz.)<br />
het twede lith <strong>van</strong> de voorz. Eijsch en conclusie<br />
gelieven te modereren. Actum den 2 Julij 1746.<br />
(is get.) Pieter Willemsz Klaverweijde.<br />
Van Klaverweijdeweg<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong> jaargang 28 3<br />
Spijt?<br />
Om te zeggen dat Pieter echt spijt heeft, nee, <strong>van</strong><br />
de beledigingen herinnert hij zich niet zo veel, hij<br />
was kwaad en daardoor heeft hij wellicht dingen<br />
gezegd die niet staande zijn te houden, hij weet<br />
dat de baljuw een eerlijk man is. Hij moet wel op de<br />
knieën, want als de schout en schepenen akkoord<br />
gaan met een boete <strong>van</strong> 300 zilveren ducatons3 , is<br />
Pieter heel slecht af.<br />
Thijssen accepteert de boetedoening, maar eist<br />
dat Pieter de proces- en onvermijdelijk overige<br />
kosten betaalt. Schout en schepenen overleggen<br />
en besluiten dat Pieter de proces kosten betaalt en<br />
als boete een Gouden Dukaat4 en behoeve <strong>van</strong><br />
de gereformeerde armen <strong>van</strong> de heerlijkheid moet<br />
fourneren.<br />
Rest de vraag: wat was er aan de hand? Matthijs<br />
Hendrickz Hofdijk, zijn vrouws vader, was getrouwd<br />
geweest met Aafje Dirksdr <strong>van</strong> Sijl. Matthijs overleed<br />
op of voor 6 december 1738 en Aafje werd begraven<br />
op 12 mei 1746. De erfgenamen verkochten onderhands<br />
het huis en de koper betaalde er veel meer<br />
voor dan het bij een publieke veiling zou hebben<br />
opgebracht. De enige reden zou kunnen zijn, dat<br />
het de boedel <strong>van</strong> zijn schoonmoeder was en hij,<br />
in de plaats <strong>van</strong> zijn overleden vrouw, niet bij de<br />
verdeling en verkoop betrokken was geworden.<br />
Maar....... hééft Pieter de kosten <strong>van</strong> het proces en<br />
de gouden dukaat betaald?<br />
Rechtdag<br />
Op de rechtdag <strong>van</strong> 15 september geeft Lucas<br />
Verhooft, de advocaat <strong>van</strong> de baljuw, een overzicht<br />
<strong>van</strong> de kosten, in totaal 31 gulden 12 stuivers<br />
14 penningen, die Pieter betalen moet, maar niet<br />
betaald heeft. De rekening ad 56 gulden 12 stuivers<br />
en 8 penningen <strong>van</strong> Johannes Thijssen wordt<br />
evenmin voldaan. Erger nog, Jan Maartensz <strong>van</strong><br />
der Boon, de gerechtsbode, merkt bij zijn laatste<br />
3 Een zilveren dukaat: Hollandse rijksdaalder = fl. 2.50. Er waren<br />
geen centen, wel duiten = 1/8 <strong>van</strong> een stuiver, en penningen =<br />
1/16 <strong>van</strong> een stuiver; een Vlaams pond bestond uit 40 grooten, en<br />
een groot was een ½ stuiver).<br />
4 Gouden Dukaat: oude gouden munt <strong>van</strong> 3,50 gram. Van<br />
Dale: sedert 1568 het voornaamste goudstuk <strong>van</strong> de Republiek,<br />
waar<strong>van</strong> aanmunting, als handelsmunt, is voortgezet onder het<br />
Koninkrijk tot 1960.<br />
aanmaning dat Pieter met een deel <strong>van</strong> het huisraad<br />
verdwenen is. Hij vraagt toestemming om,<br />
met hulp <strong>van</strong> de schout en twee schepenen, de<br />
overige goederen in beslag te mogen nemen. Dat<br />
gebeurt en als alles verkocht is en de rekening <strong>van</strong><br />
de lasten en baten is opgemaakt, blijft er nog 34<br />
gulden en 14 stuivers over. Die rekening is helaas<br />
niet bewaard gebleven. Op 3 november wordt het<br />
geld verdeeld: gerechtskosten, zoals het schrijfwerk<br />
<strong>van</strong> de secretaris, verteringen, de 100e penning<br />
enz., het bedrag dat Jan <strong>van</strong> der Boon voor<br />
zijn werk nog tegoed heeft en een restje dat voor<br />
onbekende crediteuren wordt bewaard.<br />
Pieter woonde op de Rijpwatering, maar bezat<br />
geen eigen huis. Maar waar is hij gebleven? Niet<br />
in Esselijkerwoude.<br />
De kinderen<br />
De twee kinderen, Cornelia en Willem, zijn in de<br />
loop <strong>van</strong> 1746 resp. 11 en 6 jaar geworden. Ze<br />
erven samen hun moeders erfdeel, een kwart <strong>van</strong><br />
de opbrengst <strong>van</strong> het huis en de inboedel <strong>van</strong><br />
hun grootouders. Maar dat geld wordt beheerd<br />
via de voogden, maar waar zijn ze zelf? In 1763<br />
erven ze wederom <strong>van</strong> hun moeder. Cornelia is<br />
dan getrouwd met Jurrie Schelling uit Ter Aar. Daar<br />
wordt ze moeder <strong>van</strong> zeven kinderen. Maar wie<br />
woont er ook in Ter Aar ? Pieter, die weer getrouwd<br />
is en wiens dood op 10.12.1768 aangegeven wordt<br />
door zijn vrouw. Haar naam staat er niet bij en in<br />
déze contreien is hun huwelijk niet gesloten. De<br />
aangifte is pro deo, geld was er dus niet. Jurrie en<br />
Cornelia hadden het beter, dankzij het bedrijf dat<br />
Jurrie had. Zij overleden in respectievelijk 1792 en<br />
1789 en voor beiden moest fl. 3.- betaald worden.<br />
Broer Willem Klaverweide, wonend in Alkemade<br />
aan de Rijpwetering, wordt voogd over hun jongste<br />
zoon, <strong>Cornelis</strong>. En alhoewel hier steeds Ter Aar<br />
genoemd wordt, zou dat wel Langeraar geweest<br />
kunnen zijn. Het gezin is R.K. en Jurrie overlijdt in Langeraar,<br />
zoals uit een notariële acte blijkt. Bovendien<br />
is Ter Aar een protestant, Langeraar een roomskatholiek<br />
dorp. Maar of Pieter ooit betaald heeft?<br />
Misschien is het in Hoogmade terug te vinden, maar<br />
ik laat het ongevonden en eindig hiermee dit<br />
verhaal uit het crimineel dingboek <strong>van</strong> Hoogmade.<br />
Uit het ‘Leidsch Dagblad’ <strong>van</strong> 1948<br />
27 juli 1948<br />
VISSER VERDRONKEN<br />
Maandagmorgen zag de molenaar K. <strong>van</strong> de<br />
watermolen aan de Wijde A dat een roeiboot<br />
al enige tijd niet ver <strong>van</strong> de molen gelegen had<br />
zonder dat hij iets <strong>van</strong> de inzittende bemerkte. Zijn<br />
vermoeden dat hier een ongeluk gebeurd was,<br />
bleek waar te zijn. Een visser, zekere S. uit Wassenaar,<br />
is op onverklaarbare wijze over boord geraakt<br />
en verdronken.<br />
31 juli 1948<br />
Uit de RAADSVERGADERING <strong>van</strong> vrijdagavond:<br />
Aan de heer H.v.d.Nagel, hulpkeurmeester bij de<br />
gemeentebedrijven, werd met ingang <strong>van</strong> 1 Juli j.l.<br />
eervol ontslag verleend.<br />
Het laatste agendapunt betrof de gemeentesubsidie<br />
ten behoeve <strong>van</strong> de R.K.school te Hoogmade.<br />
Deze school achtte een bedrag <strong>van</strong> fl. 13,62 per<br />
leerling te laag, vroeg aan de minister fl. 36.- per<br />
leerling en ontving als antwoord een voorstel <strong>van</strong><br />
de minister, akkoord te gaan met een bedrag <strong>van</strong><br />
fl. 25.-. De meerderheid <strong>van</strong> het college <strong>van</strong> B. en<br />
W. stelt voor, bij de minister in beroep te gaan tegen<br />
dit voorstel. Na enige discussie verklaarde de raad<br />
zich met 4 tegen 3 stemmen akkoord.<br />
14 15<br />
Hendrik <strong>van</strong> der Nagel werd geboren in 1878 als<br />
zoon <strong>van</strong> Jan v.d. Nagel en Magteldje Alblas.<br />
Hij trouwde met Aaltje <strong>van</strong> Beijeren <strong>van</strong> 1883. Er<br />
kwamen vijf kinderen: Jan 1907, die maar 6 weken<br />
werd, Jan 1908, Niesje 1911, Dirk 1913 en Hendrik<br />
1916. Van beroep was hij op papier veekoper,<br />
maar in de praktijk was dat knors of knost, de koper<br />
en slachter <strong>van</strong> kleinvee en kalveren.<br />
Henk de Jeu vertelde dat Henk v.d. Nagel, samen<br />
met Kees Boer, bij de boeren nuchtere kalveren<br />
ophaalde. Zo’n dier werd dan vervoerd in de mand<br />
voorop de transportfiets. Als er een noodslachting<br />
was kondigde Henk dat met veel kabaal aan. Aan<br />
zijn fiets hing hij een grote, glanzend gepoetste<br />
koperen platte pan (zoiets als een koekepan), sloeg<br />
er al rijdend met een houtje op en werd zo een<br />
bekend slagwerker. In 1946 woonde hij op no. 50
<strong>van</strong> de Boddens Hosangweg. Het vlees moest<br />
worden gehaald bij de noodslachtplaats aan de<br />
Aarkade in Alphen; een steen met VLEESCH-<br />
VERKOOP herinnert aan de tijd dat mensen in<br />
de rij stonden voor een stuk goedkoop vlees. Uit<br />
Woubrugge waren er heel wat die er lopend heen<br />
gingen.<br />
Ander geluid: de Harmonie behaalde 30 juli in<br />
Montfoort een derde prijs in de 2e afd. met 235<br />
punten<br />
1 september 1948<br />
GEMEENTERAAD<br />
De gemeenteraad kwam bijeen om een indrukwekkende<br />
toespraak <strong>van</strong> burgemeester Van<br />
Wageningen aan te horen, waarin deze o.m. de<br />
gemeentelijke wetenswaardigheden gedurende<br />
de regering <strong>van</strong> Koningin Wilhelmina de revue<br />
liet passeren. Met algemene stemmen besloot de<br />
raad een brief <strong>van</strong> hulde aan H.M. de Koningin te<br />
zenden.<br />
Inmiddels waren Maandag de feestelijkheden<br />
begonnen met een allegorische optocht. De<br />
versiering was door vele deelnemers goed verzorgd.<br />
Des middags was er een voetbalwedstrijd<br />
tussen WVV en Valken Boys (3-2). Des avonds vond<br />
de opvoering plaats <strong>van</strong> het openluchtspel<br />
“Om de Koningsmacht”, dat veel succes oogstte.<br />
De tweede dag werd begonnen met koraal<br />
muziek. De kinderen werden toegesproken door<br />
de burgemeester, waarna zij een zanghulde<br />
brachten. Het gezelschap Biesheuvel hield daarna<br />
de kinderen genoeglijk bezig op het feestterrein.<br />
Ook de volksspelen trokken de nodige belangstelling<br />
en deelname. Des avonds vond een<br />
voorstelling <strong>van</strong> het gezelschap Biesheuvel<br />
voor ouderen plaats.<br />
3 september 1948<br />
DE HEER H. DE BOER OVERLEDEN<br />
In de ouderdom <strong>van</strong> 77 jaar is te Zeist overleden de<br />
heer H. de Boer.<br />
De heer de Boer is ruim 40 jaar hoofd geweest <strong>van</strong><br />
de Chr. Nat. School alhier. Toen hij op 65 jarige leeftijd<br />
gepensioneerd werd vestigde hij zich te Zeist.<br />
De begrafenis heeft heden plaats gehad op de<br />
Jacobsladder <strong>2008</strong> <strong>Otto</strong> <strong>Cornelis</strong> <strong>van</strong> <strong>Hemessen</strong> jaargang 28 3<br />
Nieuwe Algem. begraafplaats te Zeist.<br />
Hendrik de Boer werd op 23.08.1871 in Workum<br />
geboren. In maart 1895 kwam hij, nog niet<br />
getrouwd, in Woubrugge. In de loop <strong>van</strong> dat<br />
jaar kwamen zijn zuster Dieuwke en, wat later,<br />
zijn ouders Pieter en Antje de Boer-Zuiderbaan,<br />
ook Friezen uit Workum. Hij trouwde met Maria Maal<br />
(1872) en er kwamen drie kinderen: Anna Maria in<br />
1906, Lydia Hendrika in 1908 en Pieter Arie Hendrik in<br />
1910. Lydia was 16 toen zij stierf. Anna trouwde met<br />
Jacob <strong>van</strong> den Hoofdakker en Rutger, hun tweede<br />
zoon, is de dichter Rutger Kopland. Pieter Arie<br />
Hendrik werd predikant, later hoogleraar en rector<br />
magnificus <strong>van</strong> de Universiteit <strong>van</strong> Leiden.<br />
17 september 1948<br />
Gisteren herdacht het echtpaar T.Schijf -<br />
A. Schijf-<strong>van</strong> der Veen de dag waarop het<br />
voor veertig jaar in de echt werd verbonden.<br />
‘s Avonds bracht de Woubrugse Harmonie het<br />
echtpaar een serenade.<br />
Teunis Schijf, zoon <strong>van</strong> <strong>Cornelis</strong> Schijf en Johanna<br />
Gaalswijk, werd in 1883 in Woubrugge geboren. Hij<br />
trouwde op 17 september 1908 met Adriana Janna<br />
<strong>van</strong> Veen (1885-1956). Er kwamen zes kinderen:<br />
Johanna, <strong>Cornelis</strong> (als kind overleden), Marinus,<br />
Marijtje, Johannes Marinus en een tweede <strong>Cornelis</strong>.<br />
Het gezin woonde op de Boddens Hosangweg<br />
no. 18. Teunis was eerst boerenarbeider, maar ging<br />
later in de fabriek werken.<br />
21 september 1948<br />
GEMEENTERAAD<br />
Maandagavond kwam de Raad der gemeente in<br />
openbare zitting bijeen. Uit het verslag:<br />
Hierna volgt de vaststelling <strong>van</strong> de bedragen<br />
bedoeld in art. 55ter <strong>van</strong> de L.O.wet 1920. Door<br />
de gemeente is voor de L.O.school uitgegeven fl.<br />
7199,53, waarna het uit te keren bedrag aan de<br />
bijzondere scholen wordt vastgesteld op fl. 14,62<br />
per leerling.<br />
Volgens art. 101 ont<strong>van</strong>gt de R.K. Parochieschool fl.<br />
4283,33 en de Chr.Nat. School ongeveer fl. 2100.-.<br />
25 september 1948<br />
BIJ MILITAIRE OEFENING GEDOOD<br />
Gistermiddag ontving de Wed. G. <strong>van</strong> ‘t Wout het<br />
droevige bericht, dat haar jongste zoon Gerard<br />
tijdens een militaire oefening om het leven was<br />
gekomen. Doordat de tank, welke hij bestuurde,<br />
moest uitwijken, kwam hij in de zachte berm <strong>van</strong> de<br />
weg terecht, zodat deze omsloeg met het gevolg,<br />
dat een der militairen gedood en de andere zwaar<br />
gewond werd.<br />
Gerard <strong>van</strong> ‘t Wout werd op 3 januari 1928 in<br />
Woubrugge geboren. Zijn vader was Gerard <strong>van</strong> ‘t<br />
Wout, in 1886 geboren in Oudshoorn en overleden<br />
in 1942 in Leiden. Ook zijn moeder, Neeltje <strong>van</strong> Iperen,<br />
werd in 1886 geboren, maar dan in Leimuiden.<br />
Vader <strong>van</strong> ‘t Wout was eerst schilder, later kocht<br />
en slachtte hij kleinvee en varkens. Officieel was<br />
hij veekoopman, maar stond bekend als knors.<br />
Gerards broers en zusters waren Dirkje, <strong>Cornelis</strong><br />
Jan, Meinsje, Jan en Pieter. Het gezin woonde in<br />
1948 op de Vierambachtsweg no. 73, een klein<br />
huis met een zolder waarop alle kinderen sliepen.<br />
Het staat er nog en is nu de werkplaats <strong>van</strong><br />
Wim Zandstra. Wim heeft ‘Opoe <strong>van</strong> Iperen’ nog<br />
gekend, ‘t was een lief mensje, zegt hij. Over de<br />
zolder vertelt Jan <strong>van</strong> ‘t Wout, zijn broer in de Van<br />
Wassenaarstraat: later sliepen we op de achterzolder.<br />
Het slachten werd gedaan in de houten<br />
schuur die tegen het huis aan stond, maar dat<br />
mocht niet meer, de slachtplaats moest <strong>van</strong> steen<br />
zijn. Daarboven kwam de achterzolder, maar geld<br />
voor het dakbeschot was er niet. ‘s Winters lag<br />
de sneeuw op de bedden en de vloer en voor ze<br />
naar beneden gingen, hadden de kinderen hun<br />
klompen al aan.<br />
28 september 1948<br />
G. v.’t WOUT MET MILITAIRE EER BEGRAVEN.<br />
Maandagmiddag is onze plaatsgenoot Gerard<br />
<strong>van</strong> ‘t Wout, die verleden week tijdens een militaire<br />
oefening te Waardenburg om het leven kwam,<br />
met militaire eer begraven. Kameraden <strong>van</strong> zijn<br />
sectie droegen de baar met de kist, gedekt met<br />
de driekleur naar de laatste rustplaats. Nadat<br />
de kist in de groeve was neergelaten, loste een<br />
peleton een salvo. Ds. W. <strong>van</strong> der Meulen, Geref.<br />
pred. alhier, sprak woorden <strong>van</strong> troost tot de<br />
na bestaanden, waarna ook de commandant en<br />
de veldprediker <strong>van</strong> de afdeling pantserartillerie<br />
nog enkele woorden spraken. Ook burgemeester<br />
Van Wageningen was aanwezig. Een grote schare<br />
<strong>van</strong> belangstellenden woonde deze droeve<br />
plechtigheid bij.<br />
Gerard <strong>van</strong> ‘t Wout<br />
16 17