Vaders (terug) in zicht: een project op maat - Expoo

Vaders (terug) in zicht: een project op maat
Dagopvang de Wurpskes, Buurtwerk ’t Lampeke vzw
Auteur: Karen Daniëls, coördinator en gezinsbegeleiding dagopvang de Wurpskes
1. Algemene situering van het project binnen de geïntegreerde buurtwerking
Buurtwerk ’t Lampeke is gevestigd in de Ridderbuurt in Leuven. De vzw werkt rechtstreeks met de
kansarme doelgroep. De werking is expliciet afgestemd op mensen binnen en buiten de buurt die, om
welke reden ook, maatschappelijk kwetsbaar zijn of dat dreigen te worden. ’t Lampeke wil
kansarmoede opmerken en doorbreken en ondersteunt mensen door samen met hen de problemen
aan te pakken, door samen met hen op weg te gaan.
Een belangrijk element is dat wij een plek zijn waar opvoedingsondersteuning centraal staat. Wij
geloven er immers in dat het bestrijden van sociale uitsluiting verbonden is met het ondersteunen van
gezinnen. Er wordt gewerkt aan een stevige basis, waarbinnen kinderen zich kunnen ontwikkelen op
een veilige en volledige manier. Dit is essentieel in het doorbreken van de vicieuse armoedecircel.
We streven naar een sociale mix: arm en rijk moeten elkaar beter leren kennen en samen dingen
doen. Zo ontstaan er verbindingen tussen mensen e!n kansen om vooroordelen weg te werken.
Daarom zetten we - samen met anderen - ook onze schouders onder projecten, die de buurt en de
stad ‘beter’ maken.
We bieden vorming aan rond kansarmoede, gegroeid vanuit de praktijk (indien mogelijk samen met
mensen in armoede). Het aanbod richt zich naar diverse groepen: leerkrachten, ambtenaren,
vrijwilligersgroepen, mensen uit het middenveld, kinderen,... Zo werken we aan (voor-)oordelen en
rond kansarmoede. Indien je interesse hebt, kan je ons hiervoor steeds contacteren. We organiseren
ook buurtwandelingen voor groepen.
We besteden tenslotte ook aandacht aan de tewerkstelling van kansengroepen in het kader van
betrokkenheid op de samenleving: vrijwilligerswerk, stagemogelijkheden, doorgroeitrajecten naar
ander werk, vaste contracten in de eigen organisatie, samenwerking met VDAB, .....
De vzw bestaat uit vier deelwerkingen op verschillende locaties in de buurt. Deze deelwerkingen
werken intensief samen: dagopvang de Wurpskes, kinderwerking Fabota, jongerenwerking den Tube
en buurthuis ’t Lampeke. In dagopvang de Wurpskes worden dagelijks 10 kansarme kinderen tussen 0
en 3 jaar opgevangen. Het specifieke doel van deze deelwerking bestaat er in om de maatschappelijke
integratie van jonge kansarme kinderen én hun gezinnen te bevorderen door preventief te werken aan
het ontwikkelen en versterken van hun veerkracht.
Om deze doelstellingen te bereiken vertrekken we vanuit vijf uitgangspunten:
1. We werken buurtgericht én doelgroepgericht.
2. We zijn een geïntegreerde buurtwerking, waarbij de vier deelwerkingen elkaar versterken en
bekrachtigen.
3. We werken tegelijkertijd op drie niveau’s: (1) een uitgebouwde en kwaliteitsvolle basiswerking,
waarin het werken met groepen (verschillende leeftijden) een essentiële plaats inneemt, (2) projecten
die zorgen voor vernieuwing en inspelen op specifieke vragen en problemen en (3) het beleidsmatig
werken.
4. We situeren ons op het kruispunt van de verschillende levensdomeinen: onderwijs, wonen,
gezondheid, tewerkstelling, vrije tijd, opvoeding, cultuur, e.a. We moeten dus de alertheid hebben om
continu linken te leggen tussen deze levensdomeinen. Daarnaast zijn een goed netwerk en
samenwerkingsverbanden met organisaties binnen en buiten de buurt essentieel.
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
p. 1

5. We maken deel uit van de verschillende ‘sferen’, waarin mensen (volwassenen, kinderen, gezinnen,
alleenstaanden) leven: thuis & familie, werk, vrije tijd en school. Dit zorgt ervoor dat we voor heel wat
mensen integraal deel uitmaken van hun leven.
Om dit te bereiken werken we vanuit 2 methodieken
1. De methodiek van de geïntegreerde basisschakels. Centraal staan (1) het werken aan de basis met
maatschappelijk kwetsbare mensen om hen te versterken en van daaruit kracht te ontwikkelen en (2)
het schakelen van deze groep mensen naar verschillende bestaanskringen op micro-, meso- en
macroniveau, of m.a.w. naar het samenlevingsnet.
2. De kleine ontmoeting: we merken dagelijks dat mensen nood hebben aan een gesprekje, het delen
van een gebeurtenis, aan aanwezigheid. Deze momenten krijgen een duidelijke plek binnen een goed
uitgebouwde basiswerking. Wij onwikkelden hiervoor een model met 6 uitgangspunten (o.a.
geinspireerd op de presentietheorie, zie ook jaarverslag), waarin deze kleine ontmoeting mogelijk
gemaakt wordt.
2. Het project op maat: Vaders (terug) in zicht
2.1 De betekenis van vader zijn
De existentiële verbinding
De band tussen ouders en kinderen is in de eerste plaats een biologisch gegeven: leven ontstaat door
de samensmelting van de vrouwelijke eicel met de mannelijke zaadcel. Op die manier ontstaat een
kind en ‘ontvangt’ het kind het leven van zijn ouders. Dit heeft verregaande gevolgen voor de relatie
tussen ouders en kind. De bloedband is onverbreekbaar, dit is een feitelijk gegeven. Deze existentiële
verbondenheid houdt in dat ouders verantwoordelijkheid zijn voor het leven van hun kind, ook al
voelen zij zich niet verantwoordelijk of kunnen zij zich niet verantwoordelijk gedragen. Het kind heeft
een natuurrecht op deze verantwoordelijkheid, zuiver en alleen door het feit dat het afstamt van zijn
ouders.
De hechtingsrelatie
Binnen de hechtingstheorie gaat men uit van een primaire hechting tussen moeder en kind. De vader
is hierbij het zogenaamde ‘derde punt’, de hefboom die ervoor zorgt dat de dichte relatie tussen
moeder en kind op een bepaald moment opengebroken wordt, opdat het kind de wereld kan gaan
verkennen. De band tussen vader en kind komt pas later op gang en groeit door hun geschiedenis
samen. Het is intussen bewezen dat de band, zowel met vader als moeder, gestimuleerd kan worden
door opvoeding en ondersteuning, of dat deze band zwaar kan lijden onder de belaste
voorgeschiedenis van één of beide ouders.
De eigenheid van vaders
Er zijn vaardigheden die vaders en moeders onderscheiden, en hen aanvullend voor elkaar kunnen
maken. Het zou dom zijn deze niet te erkennen. Moeders maken een start met hun kind vanaf de
zwangerschap, vaders beginnen hun weg te zoeken na de geboorte van hun kind. Moeders staan vaak
sterker in het emotionele, zowel het aanvoelen als het verwoorden. Een vaardigheid die vaders vaker
gemakkelijker uitvoeren dan moeders, is die van het uitleggen van regels, het belang van zich correct
aan afspraken te houden. Vaders die die taak goed uitvoeren, stimuleren bij hun kinderen controle
over hun gedrag. Kinderen komen dan aan hun vader vragen hoe hij een bepaalde situatie zou
oplossen. Wat bij onderzoek ook opvalt is dat vaders hun zonen kunnen helpen om beter te studeren.
Meisjes zijn over het algemeen gezagsgetrouwer en hebben vaak minder stimulatie nodig om zich aan
de schoolopdracht te houden, maar jongens die tijdens de lager school kunnen rekenen op een
speelse vader die op een plezierige manier hun schoolwerk volgt blijken het beter te doen. Dat
vaders daarnaast meer leren praten met kinderen is ook een grote winst, die hopelijk verbonden blijft
met de andere belangrijke vaardigheid van het respecteren van regels. De combinatie van deze twee
levert redelijke en constructieve afspraken op! Tenslotte genieten vaders meer van de speelse zonde:
knoeien, stoeien, plagen en soms eens vals spelen.
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
p. 2

Vaders van gisteren en van vandaag
Vaders van vandaag werden door hun moeders opgevoed, terwijl hun eigen vaders vaak afwezig
waren in het gezin of zich afzijdig hielden bij de opvoeding. Dat nam niet weg dat zij er vooral
tussenkwamen als het hoge woord gevoerd moest worden of als er een berisping werd gegeven.
Vandaag de dag bestaat er niet langer één vadertype. Vele vaders wonen in hun gezin, maar ruim één
derde ziet zijn kinderen alleen sporadisch als gevolg van een echtscheiding. De meeste vaders die in
hun gezin wonen, wensen een goede combinatie van een baan en de participatie in het huishouden.
Onderzoek toont aan dat vaders die nauw betrokken zijn bij de opvoeding van hun kinderen, het
verschil weten te maken. Kinderen die in een gezin met een redelijke spreiding van de
opvoedingstaken worden opgevoed, leren veel flexibeler omspringen met rolpatronen. Ze vinden het
onderscheid tussen mannen- en vrouwenberoepen minder vanzelfsprekend, ze aanvaarden vlot de
leiding van mensen van beide geslachten en vinden het bij een later beroep-en partnerkeuze logisch
dat taken samen worden aangepakt. In gezinnen waar beide ouders zowat gelijk met de kinderen
omgaan, leren de kinderen veel vaker om trots te zijn op een grote verscheidenheid van
mogelijkheden.
2.2 Scheiden door de jaren heen
Echtscheiding is historisch gezien een vrij recent verschijnsel. Dertig jaar geleden was scheiden nog
een grote schande en kon het alleen plaatsvinden in zeer specifieke omstandigheden. Niet alleen de
Kerk maar ook de bredere lagen van onze cultuur keurden het fenomeen ‘echtscheiding’ ten stelligste
af.
Momenteel is echtscheiding maatschappelijk aanvaard. Als mensen een keuze gemaakt hebben voor
een partner en een tijd later deze keuze niet meer onderschrijven, om welke reden dan ook, is het
geoorloofd om het partnerschap te ontbinden, zelfs als deze beslissing van één kant komt. Enkel voor
de kinderen worden nog bezwaren geopperd, men ziet hen nog altijd als ‘slachtoffers’ van de
scheiding van hun ouders.
Dit weerspiegelt zich ook in de verblijfsregelingen van de kinderen bij echtscheidingssituaties.
Deze maatschappelijke liberalisering van echtscheiding heeft echter niet kunnen bewerkstelligen dat
het partnerschap op een conflictloze en serene manier kan worden afgehandeld. Er worden nog
steeds juridische veldslagen gevoerd en stellingenoorlogen uitgevochten. Dit fenomeen weerspiegelt
zich bij alle lagen van de bevolking, ook bij hen die zich bewust zijn van de schade die dit aan alle
betrokkenen berokkend. Men kan zich de vraag stellen waarom scheiden na de liberalisering toch nog
zo moeilijk is. Waarom er zovele echtscheidingen zijn? Waarom we er niet in slagen de partnerrelatie
los te koppelen van de ouderrelatie en onze kinderen als wapen hanteren in deze wrede strijd?
Een mogelijke verklaring hiervoor biedt het verschijnsel van het destructieve recht.
Een echtscheiding kenmerkt zich veel aldoor een woelige periode: persoonlijke bewustwording van het
falen, de strijd met de (ex)partner, de wederzijdse beschuldigingen, de verkondiging van het failliet
aan de kinderen & de familie, de praktische zaken die afgehandeld moeten worden, de eventuele
nieuwe relatie die aandacht vraagt,… Er is weinig tijd om de gevoelens die hiermee gepaard gaan te
verwerken. Het is daarom niet verwonderlijk dat mensen in deze woelige periode niet in staat zijn om
hun woede van hun verdriet te scheiden, hun verlangen van hun angsten en hun rechten van hun
plichten.
Voor diegene die niet het initiatief nam voor de echtscheidingsstorm, is het extra moeilijk om het falen
voor zichzelf te erkennen. Blinde, ongerichte woede maakt dat mensen zichzelf het recht toekennen
om ‘te pakken wat ze kunnen krijgen’, ook al is dit ten koste van diegenen die hen het meest dierbaar
zijn: hun eigen kinderen in de eerste plaats, maar ook de partner die ze graag bij zich gehouden
hadden. Dit is de dynamiek van constructief recht
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
p. 3

2.3 Het vaderbeeld in onze maatschappij
Het beeld dat men van vaders had in onze maatschappij is decennialang niet zo rooskleurig geweest.
Ze werden afgebeeld als weinig betrokken op en geïnteresseerd in hun kinderen, als afwezig en
steeds voorrang gevend aan hun persoonlijke ambities en carrière. Als ze al een rol toebedeeld kregen
in het gezin, was het de rol van degene die het geld binnenbrengt en zorgt voor de economische
veiligheid binnen het gezin. Gelukkig wordt dit negatieve vadercliché dat zoveel onrecht doet aan de
ontelbare vaders die wel betrokken zijn en verantwoordelijkheid opnemen voor hun kinderen op
maatschappelijk vlak steeds meer doorbroken. De aandacht voor de rol van de vader bij de opvoeding
groeit. Dit weerspiegelt zich ook in de verblijfsregeling na echtscheiding. Steeds meer vaders claimen
het recht om betrokken te blijven op het leven van hun kinderen. Ook de vanzelfsprekendheid
waarmee de meeste kinderen vroeger ‘toegewezen’ werden aan de moeder, wordt intussen ernstig in
vraag gesteld. Niet alleen de maatschappelijke mentaliteit maar ook de juridische en hulpverlenende
instanties hebben hiertoe bijgedragen. Meer en meer kinderen worden ook aan hun vader toegewezen
of men stelt een ruim omgangsrecht voor. Co-ouderschap is een wettelijk gegeven en een groeiende
realiteit voor vele kinderen na de scheiding van hun ouders. Ook de werking van de bezoekruimtes
getuigen van dezelfde tendens om het omgangsrecht van een kind met zijn ouder te vrijwaren. Ook
als er wettelijke vaststellingen van mishandeling zijn, kiest men liever voor een bezoek onder toezicht
dan voor een verbreken van het contact tussen vader en kind.
Al deze veranderingen dragen bij tot een erkenning van de rol van de vader. Toch willen we ook hier
een discrepantie opmerken. Enerzijds kunnen we de positieve maatschappelijke veranderingen enkel
toejuichen. Anderzijds stellen we vast dat vele kinderen de vruchten hiervan nog niet kunnen plukken
en gevangen blijven in een tweestrijd tussen hun ouders.
2.4 De ontstaansgeschiedenis van het project: oudervervreemding en gespleten loyaliteit
In onze dagopvang werden we de laatste jaren geconfronteerd met gezinnen die in een
vechtscheiding zaten of erin terecht dreigden te komen. Bij het verbreken van de partnerrelatie wordt
dikwijls een gemene, bittere strijd gevoerd tussen de ouders, waaraan de kinderen zich het eerst
bezeren. Een pijnlijk gevolg hiervan is het bemoeilijken, opschorten of verbreken van het contact
tussen een ouder en zijn/haar kind.
In de literatuur wordt dit het oudervervreemdingssyndroom (Richard Gardner) genoemd. Het
syndroom bestaat in alle gradaties, van lichte tot zeer zware psychopathologische vormen. Waaraan
herken je kinderen die lijden onder dit syndroom? Ik citeer:
- Het kind voert een lastercampagne ten aanzien van de vervreemdende ouder, het getuigt van
minachting. De kritiek is hard en meedogenloos en wordt te pas en te onpas geventileerd.
- Het kind geeft zwakke, onduidelijke, vage, weinig steekhoudende argumenten voor zijn
afkerige houding.
- Het kind beschrijft de ene ouder in absoluut positieve verwoordingen, de vervreemdende
ouder wordt in negatieve taal beschreven.
- Het kind verklaart ongevraagd dat dit zijn eigen authentieke mening en gevoelens zijn en dat
het hierbij niet werd beïnvloed door anderen.
- Het kind geeft zijn onvoorwaardelijke steun aan één ouder, tegen de vervreemde ouder. Het
kan deze steun verantwoorden en toelichten.
- Het kind kan geen enkele vorm van medeleven opbrengen voor de vervreemdende ouder.
- Het kind gebruikt taal en uitspraken die niet stroken met zijn leeftijd.
- Het kind keert zich niet alleen tegen de vervreemdende ouder maar tegen al diegenen die
deel uitmaken van diens omgeving.
Onderzoek wijst uit dat vooral de relatie tussen de vader en zijn kind kwetsbaar is aan het
oudervervreemdingssyndroom: sommigen beweren dat vaders het slachtoffer zijn van
oudervervreemding, anderen beweren dat ze de daders zijn.
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
p. 4

Het oudervervreemdingssyndroom is een individuele stoornis die bij het kind wordt gesitueerd. Ze kan
echter niet los worden gezien van pathologische relationele systemen in het gezin, in de grotere
familie en in de maatschappelijke context.
Gespleten loyaliteit: voedingsbodem voor oudervervreemding
Over één zaak zijn onderzoekers het echter allemaal grondig eens: hoe meer een kind gevangen
wordt in de conflicten van zijn ouders, hoe meer problemen er zijn voor een kind. Sommige
wetenschappers noemen dit begrip: de gespleten loyaliteit.
Wat verstaan we onder loyaliteit?
Enerzijds verstaan we onder loyaliteit de band die gegroeid is tussen ouder en kind, door de geboorte,
maar vooral door de opvoeding, de verantwoordelijke zorg, de liefde van ouders voor hun kind en
omgekeerd.
Anderzijds raken we ook de zijnsloyaliteit of existentiële loyaliteit aan: de onverbrekelijke band tussen
ouders en kinderen, ongeacht de ervaringen, bewust of onbewust, goede of slechte, die mensen met
elkaar opdoen.
De meest ingrijpende belasting in het leven van een kind is het gegeven dat één ouder niet in staat is
om de existentiële band tussen zijn kind en de andere ouder te zien, te aanvaarden en te respecteren.
Dit verschijnsel noemen we de gespleten loyaliteit: de eenheid in de existentiële band tussen een kind
en zijn ouders wordt belaagd en verscheurd. Ook als een buitenstaander, niet-ouder, deze band niet
respecteert, riskeert hij reacties van het kind. Deze reacties kunnen zeer verschillend zijn en gaan van
bewuste, verbale opmerkingen tot onbewuste, pathologische, onherkenbare gedragspatronen.
De gespleten loyaliteit treffen we binnen en buiten de echtscheiding aan. Ook in ogenschijnlijk
harmonieuze relaties kunnen de subtiele vernederingen van één partner aan het adres van de andere
partner aanleiding geven tot gespleten loyaliteit omdat het kind de band met zijn beide ouders niet
voluit kan beleven en vorm geven.
Er ligt een belangrijke taak voor hulpverleners om deze schadelijke mechanismen te ontwarren en te
kijken wat er zich afspeelt aan de binnenkant van een gezinssysteem. Niemand ontsnapt immers aan
de gevolgen van de gespleten loyataliteit: hardnekkige verslaving en andere vormen van
zelfdestructie, ernstige vormen van sociopathie (totale ongevoeligheid voor de gevoelens van anderen
en dus relatiearmoede), agressie (niet alleen ten koste van zichzelf maar ook ten opzichte van de
buitenwereld, zinloos geweld…
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
p. 5

2.5 Het project concreet
I. Vaders uit zicht: vaststellingen en appel tot hulp
De laatste jaren verdwenen in onze dagopvang een aantal vaders uit het zicht in het leven van hun
kinderen. We stelden keer op keer vast dat ook zeer jonge kinderen niet onbewogen achterbleven.
We merkten in de opvang dat er van alles door hun kleine hoofdjes ging. Ze waren meer
teruggetrokken, leken wat weg te kwijnen. Soms was een kleine aanleiding het startsein voor een
groot en oeverloos verdriet. Op andere momenten haalde de boosheid de overhand en weigerden ze
alle medewerking. Of toonden ze zich agressief en wilden ze alle frustraties uit hun lijfje kloppen. Ze
gaven ons vele signalen van verzet en verslagenheid waar we niet om heen konden.
Tijdens het teamoverleg met de andere deelwerkingen, bleek dat zich daar met kinderen en jongeren
dezelfde processen afspeelden.
We ontdekten vele overeenkomsten:
- relatiebreuk leidt tot breuk met de kinderen
- er is geen of een minimale (en gebrekkige) regeling rond de kinderen
- de pedagogische verwaarlozing neemt toe in de gezinnen, nog sterker bij allochtone gezinnen
signalen bij het kind
- het kind verkent continu zijn grenzen, daagt uit, steeds op een negatieve manier
- het kind verkent nooit zijn grenzen, is bang om te verkennen, te spelen
- het kind heeft er veel behoefte aan om, na een aan hem aangepaste straf, geknuffeld te
worden
signalen bij het gezin
- de ouder reageert niet consequent
- de ouder overreageert
- de ouder reageert niet
- de ouder voelt zich ‘in de eigen persoon’ geraakt als het kind iets doet wat niet mag
- de ouder die in alleen voor de zorg instaat geraakt overbelast
- de ouder die zijn kinderen niet ziet, is gefrustreerd en buiten zijn zinnen
Dit leidde ertoe om gesprekken met ouders aan te gaan over de regeling rond de kinderen na
echtscheiding. We peilden waarom de vader uit het zicht van de kinderen verdwenen was, wat
hiervoor de beweegreden was. Veelal voelden moeders zich in de steek gelaten en trokken ze de
relationele breuk door naar de kinderen (‘Hij is weggegaan, dan hoeft hij de kinderen ook niet meer te
zien’). Soms verklaarden ze dat de vader nooit een rol in de opvoeding had opgenomen. Op andere
momenten waren ze uit op wraak (Hij denkt dat hij zich alles kan permitteren, een nieuwe vriendin
hebben en zijn kinderen blijven zien. Dat zal niet pakken!’). Een aantal moeders verklaarden dat de
vader de kinderen kan zien, maar niet komt opdagen. Of onregelmatig, wat de kinderen veel verdriet
doet.
Eén constante: de pijn na het mislukken van de relatie en het gezinsproject. De nood om dit te
kunnen delen met een vertrouwensfiguur. De nood aan een gids in het moerassige gebied dat
symbool staat voor de crisis die een echtscheiding veroorzaakt. Een gids die instrumenten heeft om de
gevaarlijke plaatsen te vermijden, om te depanneren in het geval van ongelukken, om ter plaatse rust
te vragen, om andere ondersteunende mensen te betrekken in de gevaarlijke tocht, om verdriet een
plaats te geven, om te wijzen op de blinde vlekken van destructief recht, om respect te vragen voor
de loyaliteit van een kind aan zijn beide ouders, om erop te wijzen dat er niet één schuldige is, dat
een relatie mislukt omdat er zoveel factoren meespelen. Maar in de eerste periode: om te erkennen
dat het mislukken van de relatie en het gezinsproject een pijnlijke zaak is, één die veel tijd en energie
vraagt om er doorheen te spartelen.
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
p. 6

We merkten ook dat de bestaande hulpverlening meerbepaald de scheidingsbemiddeling en de
bezoekruimte voor deze ouders een grote drempel vormde. Ouders stellen duidelijk dat zij vertrouwen
moeten hebben in de hulpverlener die met hen dit moeilijke pad zal bewandelen. De belaste
voorgeschiedenis maakt dat dit vertrouwen pas langzaam tot stand komt en niet kan rijpen in enkele
gesprekken.
II. De start: principes waaraan we vasthouden
1. Elk kind heeft maar één vader
2. Het verlies van de vader is onvervangbaar
3. Een kind heeft recht op verantwoordelijke zorg van zijn vader
4. Een vader heeft de plicht tot verantwoordelijke zorg naar zijn kind
5. De reis start bij de geboorte, de vader die niet start met de baby, is letterlijk uit het oog.
6. Vaders maken verschil
7. Het belang van het kind staat bij het contact voorop
8. De reis is leuk, we gaan ervan genieten!
9. Meerzijdige partijdigheid: kind, vader en moeder: ieder is even welkom
10. Elke partij moet de hulp krijgen die hij nodig heeft!
III. Wat willen we aanbieden?
Een contact op regelmatige basis: jonge kinderen hebben nood aan structuur en voorspelbaarheid.
Daarom vinden we het belangrijk dat het contact altijd doorgaat met dezelfde regelmaat, bijv. elke
dinsdag en donderdagnamiddag vanaf 16 u. Het biedt kinderen veiligheid en houvast. Tijdens deze
contactmomenten wordt er gespeeld, voorgelezen,… In een later stadium (na enkele positieve
contacten in de opvang) wordt bekeken of er een begeleid moment buiten de opvang kan
plaatsvinden (speeltuin, zwembad,…).
IV. Op welke manier?
Op afgesproken tijdstippen: het is belangrijk dat de begeleider beschikbaar is voor de vader en
zijn kind. Daarom worden de momenten vastgelegd en op papier gezet.
In wederzijdse toestemming: We vinden het belangrijk dat de contacten plaatsvinden in een open
communicatie en met toestemming van beide ouders. Enkel op deze manier kunnen kinderen zich
goed voelen bij dit contact. Dit houdt soms in dat we eerst een weg dienen af te leggen met één of
beide ouders waarbij we het belang van het opgevangen kind centraal stellen.
V. De tussenstappen: evalueren en bijsturen
Na een drietal maanden worden de contacten met de vader geëvalueerd. Er gebeurt een evaluatie
naar de inhoud en naar de vorm van de contacten.
De inhoud: Wat betekenen de contacten voor de vader? Hoe heeft hij ze ervaren? Hoe heeft het kind
deze momenten ervaren? Welk gevoel gaf dit achteraf bij de vader? Welk gevoel toonde het kind na
het weggaan van de vader? Wat was zinvol en stimulerend? Wat was niet zinvol of belemmerend?
Wat weerhouden we? Wat schrappen we?
De vorm: Gingen de contacten door op de geplande manier? Indien er afgeweken werd, waarom
gebeurde dat dan? Is er een constante voor het kind?
Indien beide partijen de manier van werken onderschrijven, wordt ze gecontinueerd.
Indien de vader en/of de opvang oordeelt dat deze manier van werken niet betekenisvol is, wordt ze
bijgestuurd. Indien de contacten voor het kind te weinig continuïteit waarborgen en de vader is hier
minstens 2 keer over aangesproken, wordt de bezoekregeling stopgezet.
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
p. 7

VI. Hoe nu verder?
… met de vaders
In het algemeen reageren de vaders positief op het aanbod en slagen de meeste erin de bezoeken op
een consequente manier op te volgen. Ze zijn blij om hun kind te blijven zien en ervaren onze
dagopvang als een ‘neutrale plek’. Toch verwoorden ze ook dat ze het jammer vinden dat ze niet écht
alleen met hun kind kunnen zijn, terwijl de moeder dit wel kan. Ze hopen dat deze regeling een
tussenstap mag zijn om het vertrouwen naar hun kind en de andere ouder te herstellen.
… met de moeders
Na de evaluatie met de vader, wordt de bezoekregeling ook besproken met de moeder. We merken in
onze dagopvang dat de moeder positief reageert als de vader zijn bezoeken op een consequente
manier opvolgt. Er ontstaat langzaamaan een grotere openheid om de relatie tussen vader en kind te
bespreken. We merken anderzijds ook waakzaamheid :’Nu gaat het goed maar hoelang gaat hij dat
volhouden?’ Een beperkt aantal moeders blijft vastzitten in wrok na de relationele breuk en heeft het
moeilijk om de ouderrol hiervan los te koppelen.
… en last but not least met het kind
We merken dat de kinderen het fijn vinden dat hun papa met hen komt spelen. Op die manier blijft
hun papa in beeld en aanwezig in hun kleine hoofdjes. In het begin vloeien er tranen als hun papa
weggaat zonder hen. Later leren ze dit ritueel herkennen. De kinderen wiens papa onregelmatig
langskwam en zich niet hield aan de afgesproken minimumduur van 30 minuten, hadden het erg
moeilijk. Voor hen hebben we de regeling stopgezet.
Vaders (terug) in zicht: een project op maat,ondersteunende tekst bij een lezing voor het vlaams congres
voor opvoedingsondersteuning (Expoo) op 10 december 2010
door Karen Daniëls, auteur van de tekst en sprekerop het congres
Contactgegevens
Dagopvang de Wurpskes, deelwerking Buurtwerk ’t Lampeke vzw
Karen Daniëls
Riddersstraat 60/5, 3000 Leuven
Tel 016/201534 - wurpskes@lampeke.be - www.lampeke.be
p. 8