jali's van de pasvallei - Stichting Papua Erfgoed

I
Aninggunggu
Het was 1945. Nog nooit hadden de Jali's een vliegtuig van
dichtbij gezien. Maar wel hadden ze in de lucht de vreemde
vogel gadegeslagen, en ze hadden haar vreemde gebrom gehoord.
Vroeger, zeiden de oude mannen, was deze vogel er nooit geweest.
Maar opeens was ze verschenen aan de hemel.
En nu was men er al weer vertrouwd mee geraakt. Aninggunggu,
dat was de naam van de grote vogel in de lucht. Die vogel deed
trouwens een goed werk. Want ze vloog altijd van een onbekende
verte naar het zuiden. En in het zuiden, achter de hoge
bergrug, was immers de zoutbron, waar de Jali's geregeld heen
trokken om zout te winnen? Daarom, dachten ze, zou die grote
vogel het zout wel brengen, en dat was fijn. Want zout hadden
ze zo nodig, en het was zo lekker. Daarom gaven de wijze mannen
nog een naam aan de vogel: „sago isina", moeder van het
zout.
Maar voor de Jali's was dit nog niet alles, wat ze van het vliegtuig
wisten. Want, zeiden ze, je kon zo van beneden wel zien,
dat Aninggunggu niet alleen was. Er zaten beslist gestalten
bovenop. Dat konden natuurlijk geen mensen zijn. Want mensen
lopen alleen maar op de grond. Dus waren het geesten. Het zouden
wel geesten zijn van gestorven mensen. En geesten konden
wel vliegen. En zo, dachten de Jali's, nam het grote beest in de
lucht niet alleen zout mee, maar ook geesten. De grote vogel was
nog nooit naar beneden gekomen. Gelukkig maar, want geesten
konden gevaarlijk zijn.
Aninggunggu wist wel goed waar ze heen moest. Als het mooi
weer was, konden de mensen haar zien vliegen. Maar als alle bergen
bedekt waren met dichte wolken, kon je soms toch het zware
gebrom van de vogel horen. Hoe ze dan de weg vond, wist
niemand. Maar nog nooit was Aninggunggu naar beneden gekomen.
Tot op die ene dag. Het weer was zoals vaak in de Pasvallei, veel
bewolking en kille mist. Sommige mannen en vrouwen waren
naar de tuinen gegaan, anderen bleven thuis.
In het dorpje Jagafma waren ook sommige mensen thuis geble-
9