Nieuw Guinee - Stichting Papua Erfgoed

VJI. OUDE VERWACHTINGEN
IN DE NIEUWE TIJD
f~\ver het algemeen hebben de Papoea's een onmatig gevoel van eigenwaarde.
Zij vinden zichzelf zeer geslaagd. De Marindanim noemen zich
de „animha", de (eigenlijke) mensen, de Waropeners de „nunggu wano",
de (werkelijke) mensen. Zij baseren hun overdreven gevoel van eigenwaarde
soms op een vroegere machtspositie, maar nimmer op nuttige sociale
eigenschappen. Een ,,amberi" is een wezen, dat van belangrijk mindere
kwaliteit is, dan de ware mens, om maar helemaal niet te spreken van de
niet-groepsgenoten, vooral uit het achterland de bos- of bergmensen, de
Faksi en Choa, zoals de kustbewoners, Noemforen en Waropeners, met
een vies gezicht zeggen. Al vindt de Papoea zichzelf iets zeer bijzonders,
anderzijds heeft hij het gevoel arm te zijn. En „dit most niet magge",
volgens de Papoea. Heeft hij een goederensurplus, dan zal hij dat als consumptievoorraad
gebruiken. Wanneer een grote voedselreserve is opgelegd,
voelt hij zich veilig. De pretlievende Papoea viert dan zijn uitbundige
feesten.
In de toekomst heeft hij weinig vertrouwen en hij wordt gekweld door
angst voor achteruitstelling, ziekten, honger, dood en demonen. Zijn
levensonzekerheid heeft een reële sociale grondslag en wordt gesublimeerd
in toekomstverwachtingen, waarin de paradijselijke toestanden van een
verre, gelukkige voortijd zullen weerkeren. Men zal in de heilstaat leven
in geluk en voorspoed en beschikken over alles wat 's Papoea's hart
maar kan begeren.
Overal op de •wereld vindt men, meestal in gesacreerde vorm, dit soort
ideologieën. Zij hebben als sociale verschijnselen, sociale oorzaken op
Nieuw Guinee, zo goed als op Java.
Zowel in het Australische als het Nederlandse gedeelte van het eiland
kwamen bewegingen voor, die het gevolg waren van gewekte toekomstverwachtingen
en hun oorzaak vonden in sociale spanning. Zij werden
reeds in 1893 geregistreerd en staken telkens weer de kop op. Het merkwaardige
is, dat deze bewegingen, zonder enig historisch of geografisch
contact op ver uiteenliggende plaatsen, dikwijls tot in finesses op elkaar
gelijken.
In de jaren 1945-'47 ging een golf van onrust over heel Nieuw Guinee.
De oorlogssituatie en het optreden der Japanners droeg hiertoe bij. De
Papoea's zagen dat zeer begerenswaardige goederen werden aangevoerd
van het verre en geheimzinnige Soerabaja en het onwerkelijke, grootmogende
Amerika. Er was volop van alles en het werd gelost op het strand
van Papoealand. De vreemdelingen waren rijk en rijkdom waarborgt
39