amsterdam. - Acehbooks.org

76 GROEP I. 4' Klasse.
12. De groote vulkanen. De vulkanische kegelbergen, die,
ofschoon de jongste, niettemin de hoogste bergen van den Indischen
Archipel vormen, zijn voornamelijk te vinden op Sumatra,
Java, Celebes, de kleinere Soendaeilanden en de Molukken.
Daarentegen bevatten Bangka, Billiton en het groote Borneo
geen vulkanen. Na Junghuhn's beschrijving der Java-vulkanen
is over de vulkanen van Java en van de kleinere Soendaeilanden
betrekkelijk niet veel nieuws geleverd; alleen moeten hier
genoemd worden de verdienstelijke mikroskopisch-petrographische
onderzoekingen van Lorié (Apeldoorn), en vooral van Behrens
(Delft). Over de vulkanen van Sumatra is echter zeer veel
bekend geworden. Ofschoon men nog overal het oude door
Junghuhn opgegevene getal van 19 vulkanen voor Sumatra
vindt, bevat dit groote eiland, volgens de laatste onderzoekingen,
minstens 60 vulkanische kegelbergen, waaronder 7 werkende.
Het materiaal dat deze bergen samenstelt, is grootendeels
angietaudesiet en bazalt, gedeeltelijk in lavastroomen,
gedeeltelijk in losse blokken, zand en asch. Verder nemen nog
in mindere mate puimsteen, obsidiaan en andesietpeksteenen
aan den opbouw der vulkanen deel, terwijl slechts op een
paar punten van Java, en op het eiland Bawéan, leucietgesteenten
optreden. Merkwaardig is de overeenstemming van
sommige indische met europeesche vulkanen, vooral van den
Merapi op Sumatra met den Etna op Sicilië. De ouderdom der
indische vulkanen valt waarschijnlijk geheel in de kwartaire
periode; zelfs in de allerjongste tertiaire gesteenten van den
archipel is nog geen materiaal aangetroffen, dat van de gesteenten
dezer vulkanen afkomstig is.
13. De kwartaire afzettingen van den archipel bestaan voor
het allergrootste gedeelte uit jongvulkanisch materiaal, dat in
zee, in binnenmeren, of door rivieren werd afgezet. In de residentiën
Palembang en Lampongsche Districten op Sumatra, ook
in Bantam op Java, vindt men dikke lagen van een wit tufgesteente,
dat nagenoeg gebeel bestaat uit puimsteenmateriaal.
Meestal zijn de tuffen dezer formatie echter bruin of roodbruin
gekleurd, door bijmenging van ijzeroxydhydraat. Zij werden afgezet
toen er in den Indischen archipel nog eene belangrijk
andere verdeeling van land en water plaats had dan tegenwoordig.
Zij bereiken nu eene hoogte van 200 meter boven zee.
Nagenoeg op alle eilanden van den archipel vindt men kwartaire
afzettingen.
14. De recente afzettingen, welke in den tegenwoordigen
tijd nog steeds gevormd worden, bestaan uit zeezand, dat door
de zee, en rivier-alluvium, dat door de rivieren wordt afgezet,