amsterdam. - Acehbooks.org

GROEP. I. Ie Klasse. 9
geheel verkeerd denkbeeld geven, indien wij de algemeene en
verzamelwerken hier achterwege lieten. Op literarisch gebied
rekenen wij alles tot deze klasse wat zich niet, althans in
hoofdzaak, beperkt tot de onderwerpen waarvoor afzonderlijke
klassen zijn aangenomen. Van oudere werken, die ons meer
de vaak gebrekkige voorstellingen van vroeger tijd dan den
staat onzer tegenwoordige kennis voor oogen voeren, zullen
wij slechts de allerbelangrijkste aanstippen 1
).
Men kan niet verwachten dat er vele geschriften zijn die
de gezamenlijke koloniën en overzeesche bezittingen van Nederland
behandelen: Oost- en West-Indië zijn daartoe te ver van
elkander verwijderd en hebben te weinig met elkander gemeen.
Het groote Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland door van
der Aa behandelt ook tevens alle Nederlandsche koloniën. Overigens
zijn slechts in het werk van den beroemden staatsman J. van
den Bosch, de Nederlandsche Bezittingen in Azië, Amerika en
Afrika (1818), in de slordig bewerkte Beknopte beschrijving van
de Ned. overzeesche bezittingen van M. D. Teenstra (1852), en
in vele school- en leerboeken, waaronder wij alleen dat van
N. W. Posthumus Onze bezittingen in andere werelddeelen
(1880) noemen, Oost en West vereenigd. Tijdschriften aan alle
Nederlandsche koloniën tevens, gedeeltelijk ook aan vreemde,
gewijd, waren de Nederlandsche Hermes (1826—30), de Bijdragen
tot de kennis der Nederlandsche en vreemde koloniën
(1844—47), de Moniteur des Indes van von Siehold en Melvill
van Carnbée (1845—47), en de Koloniale Jaarboeken (1861 —
64), die allen een kortstondig bestaan hebben gehad.
Wenden wij den blik naar Oost-Indië, zoo verdienen in de
eerste plaats de werken vermelding die de beschrijving van onze
koloniën artikelswijze geven in alphabetische orde. Na Orawfurd's
beknopten en zaakrijken Descriptive Dictionary of the
Indian Islands (Londen, 1856), die beter en vollediger zou
') Men kan over die oudere werken de bibliographiën raadplegen, door
Prof. Yeth en Prof. Millies gevoegd bij de artikelen over Ned. Indië en de
groolere eilanden in het straks te vermelden Aardrijkskundig en Statistisch
Woordenboek. Daaraan zal zich sluiten de proeve eener geographische bibliographie
van Ned.-Indië van de jaren 1800—1882, die thans door de Heeren
Kan, Wijnmalen en Kogge bewerkt wordt. Het Repertorium op de koloniale
literatuur van J. C. Hooykaas, ter perse bezorgd door Dr. W. N. du Kieu (2
deelen in 4 stukken, 1874— 1880), is geen eigenlijk bibliographisch werk, maar
een soort van klapper op hetgeen in mengelwerken en tijdschriften, van 1595
tot 1865 in Nederland en zijne overzeesche bezittingen uitgegeven, over de koloniën
van Nederland en andere mogendheden beoosten de Kaap de Goede Hoop
voorkomt. Jammer dat dit nuttige werk door den schrijver onvoltooid is achtergelaten,
zoodat het bij het gebruik even dikwijls teleurstelt als beviedigt.