letters en punten - Taalunieversum

strategieën
Onder taalbeschouwing noemen de eindtermen enkele bekende strategieën m.b.t. oriënteren, uitvoeren
en beoordelen, toegepast op schrijven. Ze omvatten: schrijfdoel bepalen, informatie verzamelen,
schrijfplan opstellen, woordenboek gebruiken, eigen tekst reviseren. Er worden geen meer gerichte
strategieën in verband met spellen genoemd. Dit is identiek hetzelfde als in het lager onderwijs.
taalbeschouwing
Hier wordt niets gezegd dat ook op spelling van toepassing is.
2.2.3.2 B-stroom
In de B-stroom wordt als ontwikkelingsdoel (OD) 8 opgegeven dat de leerlingen foutloos frequent
voorkomende onveranderlijke woorden schrijven (p. 7). Daarnaast komt ET 4.7 (zie boven) uit het lager
onderwijs in de B-stroom terug als OD 30 (p. 9). Hier past de opmerking uit het veld dat regelkennis
voor veel van deze leerlingen moeilijk of niet haalbaar is.
2.2.4 Tweede en derde graad aso, kso en tso
In de tweede en derde graad van aso, kso en tso omvat schrijven:
- een vaardigheid (ET 27/21): de leerlingen kunnen bij de planning en de uitvoering van en bij de
reflectie op de schrijftaken [...] eigen tekst reviseren,
- en de attitudes (ET 29/22):
o bereid zijn [...] te reflecteren op hun eigen schrijfproces en op inhoud en vorm van hun
schrijfproduct,
o en taal, indeling, spelling, handschrift en lay-out te verzorgen.
Of spelling nakijken onderdeel is van het reviseren wordt in ET 27/21 niet uitdrukkelijk gezegd.
Strategieën voor het spellen zijn er niet in de tweede graad, en evenmin bij het aso in de derde graad.
Voor het kso en tso derde graad wordt onder taalbeschouwing een strategie vermeld (ET 30): De
leerlingen kennen strategieën om een tekst juist te spellen. Welke strategieën wordt niet nader
gepreciseerd.
Taalbeschouwing over spellen is afwezig in de hele tweede graad en in kso en tso derde graad. Voor
de derde graad aso, en alleen daar, is er wel een aparte kenniseindterm 34:
de leerlingen kennen de principes van ons spellingsysteem.
Zoals deze eindtermen geformuleerd zijn lijkt het wel alsof in de jaren 90 alleen de attitude
(bereidheid spelling te verzorgen) belangrijk werd geacht, niet de spellingvaardigheid zelf.
Ook valt op dat interpunctie niet wordt genoemd, maar wellicht is het de bedoeling geweest dat
interpunctie hier deel uitmaakt van het begrip spellen.
2.2.5 Tweede en derde graad bso
In de tweede en derde graad van het bso zijn er geen eindtermen voor een apart vak Nederlands, wel
voor het vak 'project algemene vakken’ (PAV) waarin Nederlands vervat zit. De eindtermen van PAV
hebben betrekking op functionele taalvaardigheid, functionele rekenvaardigheid, functionele
informatieverwerving en -verwerking, organisatiebekwaamheid, tijd- en ruimtebewustzijn, en
maatschappelijk en ethisch bewustzijn, weerbaarheid en verantwoordelijkheid.
14