Servicedocument Onderwijstijd - MBO Raad

Servicedocument Onderwijstijd
1

Titel : Servicedocument Onderwijstijd
Auteur(s) : Bureau MBO Raad
m.m.v. Inspectie van het Onderwijs
MBO Raad : Houttuinlaan 6
Postbus 2051
3440 DB Woerden
T: 0348 - 75 35 00
E: info@mboraad.nl
I: www.mboraad.nl
Woerden : januari 2012
Versienummer : 1
2

Inhoudsopgave
Voorwoord 4
Hoofdstuk 1 Wat is onderwijstijd? 5
1.1. De 850-urennorm 5
1.2. Drie criteria voor onderwijstijd 6
1.3. Welke onderwijsactiviteiten tellen mee voor de 850-urennorm? 6
1.4. Wat telt niet mee voor de 850-urennorm 7
1.5. De 300-urennorm 8
Hoofdstuk 2 Planning en programmering 9
2.1. 850 uur, ieder studiejaar 9
2.2. De urennorm wordt gemeten in klokuren 9
2.3. Verkort studiejaar 9
2.4. Vrije ruimte 9
2.5. Voorbereidende en Ondersteunde Activiteiten (VOA) 10
2.6. Niet geroosterde uren 10
Case: Bijzondere activiteiten 10
2.7. Realistische planning van contacturen 11
Case: Onjuiste calculatie door de instelling 11
2.8. Hoe meet de accountant of de opleiding aan de 850-urennorm voldoet? 12
Hoofdstuk 3 Realisatie 14
3.1. Bevoegde medewerkers 14
Case Onbevoegde docenten 14
3.2. Onderwijsactiviteiten gericht op het individu 15
3.3. Begeleid onderwijs 15
Case: Uren voldoen niet aan de norm 16
3.4. Individuele registratie bij individuele of groepsopdrachten 16
Case: Mentoruren 17
3.5. EVC en vrijstellingen 18
3.6. Realisatie onderwijstijd 18
Case: Programmering en realisatie 19
3.7. Hoe wordt gemeten of de opleiding de uren realistisch heeft geprogrammeerd en gerealiseerd? 19
3.8. Valkuilen bij de realisatie van het aantal uren 20
Case: Ziekte en lesuitval 20
Case: Realisatie 21
Tot slot: Toezicht van de Inspectie van het Onderwijs 22
Bijlage 1 Documentenlijst van de Inspectie van het Onderwijs voor de controle 850-uren 2011-2012 23
3

Voorwoord
Voor u ligt het Servicedocument Onderwijstijd van de MBO Raad. Dit document beschrijft de
regelgeving van het ministerie van OCW voor de onderwijstijd en de manier waarop de Inspectie van
het Onderwijs hier toezicht op houdt. De MBO Raad heeft de intentie de instellingen met dit
servicedocument te helpen om de wet- en regelgeving te verduidelijken zodat op basis van ervaringen
van de afgelopen jaren vergissingen kunnen worden voorkomen. Dit document heeft geen juridische
status. De cases in het document zijn slechts voorbeelden. Wanneer zich een soortgelijke of geheel
andere casus voordoet en er vragen zijn over de wet- of regelgeving zelf dan wel over de manier
waarop de inspectie haar toezicht uitoefent, verwijst de MBO Raad de lezer graag door naar het
ministerie van OCW en de Inspectie van het Onderwijs. Voor meer informatie over het dossier
onderwijstijd en de voor informatie over de actuele ontwikkelingen, verwijst de MBO Raad de lezer
graag door naar www.mboraad.nl.
De minister heeft in haar actieplan Focus op vakmanschap aangekondigd dat zij het aantal uren
onderwijstijd wil verhogen van 850 uur naar 1000 uur. De beoogde ingangsdatum is 1-8-2013. Het
voorliggende document geeft alleen een uitleg over de huidige wet- en regelgeving en loopt nog niet
vooruit op de toekomstige situatie.
4

Hoofdstuk 1. Wat is onderwijstijd?
Elke bekostigde opleiding in het mbo moet voldoen aan de wettelijke eis om een minimaal aantal
contacturen per leerjaar te verzorgen. Voor een voltijd-opleiding (bol) ligt de norm op 850 uren. Voor
bol-deeltijd en bbl-opleiding is de 300-urennorm van toepassing. Voor bekostiging van de opleidingen
is de 850-urennorm geregeld in artikel 7.2.7 van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) en de
300-urennorm is wettelijk verankerd in artikel 2.2.2. lid 6 van de WEB. Daarnaast wordt de 850urennorm
gehanteerd voor het recht op studiefinanciering van een student. Deze bepaling is wettelijk
verankerd in de Wet Studiefinanciering (WSF artikel 2.5, lid 3, sub a en b). De norm voor het recht op
studiefinanciering is ook van toepassing op particuliere opleidingsinstituten.
1.1. De 850-urennorm
Als een instelling besluit om voltijd bekostiging aan te vragen voor een opleiding, dan is de
voorwaarde hiervoor dat de opleiding ten minste 850 klokuren per jaar begeleid onderwijs verzorgt. In
dit document gaan we in eerste instantie steeds uit van de 850-urennorm. Voor bbl en bol-deeltijd
geldt de 300-urennorm. Voorwaarden die gelden voor het meetellen van onderwijsuren voor de 850urennorm,
zijn ook van toepassing voor de 300-uren norm. Daar waar aparte regels gelden voor de
300-urennorm, wordt het in dit document apart benoemd.
In het algemeen kan worden gesteld dat de urennorm:
bepaalt of de opleiding in aanmerking komt voor (voltijd) bekostiging;
bepaalt of studenten recht hebben op studiefinanciering of tegemoetkoming studiekosten;
bepaalt of de student lesgeld of cursusgeld aan de onderwijsinstelling verschuldigd is.
Sinds studiejaar 2006-2007 heeft de Onderwijsinspectie het toezicht op de naleving van de urennorm
geïntensiveerd. Het toezicht op de urennorm betreft enerzijds de geprogrammeerde onderwijsuren en
anderzijds de daadwerkelijk gerealiseerde onderwijsuren. Van elke onderwijsinstelling wordt verwacht
dat zij:
- de geprogrammeerde en gerealiseerde onderwijsuren
- voor elk leerjaar
- van elk opleidingstraject
- van elke opleiding (bol, bbl en deeltijd-bol)
- adequaat registreert, bewaakt, waar nodig bijstuurt
- en zich hierover verantwoordt.
Relevante documenten moeten bij een controle direct beschikbaar zijn. De bewijslast ligt bij de
instelling. Dat vereist dat de instelling een adequate registratie uitvoert. Het toezicht van de inspectie
richt zich op de eisen uit de wet zoals vastgelegd in artikel 7.2.7. van de WEB, de bijbehorende
5

memorie van toelichting en de wetsgeschiedenis. Daarbij worden alle aspecten meegenomen. De
accountant richt zich op de rechtmatigheid van het verkrijgen van bekostiging. Als de programmering
tekort schiet, is de bekostiging onrechtmatig. Daarom controleert de accountant ook de onderwijstijd.
De accountant gaat daarbij niet in op onderwijskundige consequenties voor de onderwijstijd en kijkt
alleen naar de programmering. In bijlage 1 wordt inzichtelijk gemaakt welke documenten de inspectie
relevant acht in een controle op het naleven van de onderwijstijd in het onderzoek voor het studiejaar
2011-2012.
1.2. Drie criteria voor de onderwijstijd
OCW heeft in de brief van 7 september 2006 een aantal criteria opgesteld aan de hand waarvan een
instelling kan bepalen of een onderwijsactiviteit meetelt voor de 850-urennorm. 1 Deze criteria zijn
opgenomen in de Memorie van Toelichting bij de wetswijziging van de WEB in september 2008. 2 Een
onderwijsactiviteit moet aan alle drie de onderstaande criteria voldoen om meegerekend te kunnen
worden voor de 850-urennorm:
De programmering van de onderwijsactiviteiten is opgenomen in het studieprogramma
(onderwijs en examenregeling of een vergelijkbaar document). De programmering van de
uren is vastgelegd in een planningsdocument (zoals een rooster, een studieplan en/of een
jaarplanning).
De onderwijsactiviteiten zijn gericht op het behalen van de eindtermen van bestaande
eindtermgerichte opleidingen, de competenties van de experimentele competentiegerichte
opleidingen of op het bereiken van kennis, vaardigheden en houdingsaspecten van de
beroepsgerichte kwalificatiedossiers die de minister per 1 februari 2012 vaststelt. 3
De uitvoering van de onderwijsactiviteiten vindt plaats onder verantwoordelijkheid, regie en
toezicht van de instelling. De uitvoering vindt plaats onder verantwoordelijkheid van
onderwijspersoneel dat op grond van de wet met die werkzaamheden mag worden belast. 4
1.3. Welke onderwijsactiviteiten tellen mee voor de 850-urennorm?
Bij de 850-urennorm gaat het erom dat de opleiding de student ten minste 850 klokuren begeleid
onderwijs aanbiedt en dat de student in de gelegenheid is om 850 klokuren te volgen. Zo tellen
voorbereidende activiteiten van de docent bijvoorbeeld niet mee voor de 850-urennorm.
1
Brief OCW 7 september 2006 “Onderwijstijd; naleving 850 klokuren”, kenmerk BVE/Stelsel/2006/34390 (zie
www.mboraad.nl onder het thema onderwijstijd).
2
Memorie van Toelichting 31 048 van 22-05-2008
3
Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) Artikel 7.2.7 Inrichting opleidingen en de bijbehorende memorie van
toelichting 31048
4
Onder verantwoordelijkheid wordt in dit geval verstaan dat er sprake is van begeleiding of aanwezigheid van
bevoegd onderwijspersoneel. Zie ook WEB Artikel 4.2.2 Belasten met Onderwijsondersteunende
Werkzaamheden.
6

Verschillende onderwijsvormen kunnen meetellen, mits ze aan de drie genoemde criteria voldoen.
Bijvoorbeeld:
ingeroosterde lessen
beroepspraktijkvorming (bpv) voor BOL 20-60% van de opleiding en voor BBL 60% of meer
van de opleiding waarbij de opleidingsduur wordt bepaald door 1600 studiebelastinguren per
leerjaar x het aantal leerjaren);
activiteiten na 18.00 uur;
activiteiten in het Open Leercentrum (of Studielandschap of Mediatheek of iets dergelijks);
binnen- en buitenschoolse praktijksimulatie;
individuele begeleiding (let op: de tijd mag alleen meetellen voor de specifieke student die
wordt begeleid);
studiebegeleiding;
toets- en examenactiviteiten;
voorbereidende en ondersteunende activiteiten, voor zover deze zijn opgenomen in het
onderwijsprogramma van een opleidingstraject waarvoor de studenten zijn ingeschreven
(bijvoorbeeld een traject voor ongediplomeerde instromers);
activiteiten buiten de instelling zoals bijvoorbeeld excursies en werkbezoeken (let op: de
reistijd telt niet mee);
ICT-toepassingen voor buitenschools onderwijs;
activiteiten in de vorm van individuele of groepsopdrachten in het kader van een opleiding en
waarvan de begeleidings- en voortgangsregistratie inzichtelijk is (de instelling kan de
begeleiding van individuele studenten met behulp van een voortgangsregistratiesysteem
volgen en inzichtelijk maken) uitgevoerd binnen of indien noodzakelijk buiten de instelling;
inloop- of begeleidingsuren (let op: dit geldt per individu).
Bovenstaande lijst is niet uitputtend en telt per student. Alle onderwijsvormen die nog niet op de lijst
staan maar wel aan alle drie de bovengenoemde criteria voldoen, tellen mee voor de 850-urennorm.
Zo wordt er ruimte geboden voor nieuwe onderwijsvormen.
1.4. Wat telt niet mee voor de 850-urennorm?
Activiteiten waarvan de uren niet worden meegerekend voor het bepalen van de urennorm zijn:
huiswerk;
pauzes, reistijd (bijvoorbeeld bij excursies);
niet op eindtermen, competenties of eigen onderwijs- en vormingsdoelen van de instelling
gerichte activiteiten;
activiteiten die niet in het onderwijsprogramma van het betreffende opleidingstraject zijn
opgenomen en ingeroosterd (zoals bijvoorbeeld recreatieve programma’s).
7

activiteiten die gericht zijn op individuele studenten of groepjes van studenten tellen niet mee
voor een hele klas/groep, maar naar rato;
activiteiten waarvan niet direct aantoonbaar is dat het onder de verantwoordelijkheid van een
bevoegd docent valt;
activiteiten waarbij niet aangetoond kan worden of studenten hier wel of niet aan hebben
deelgenomen.
Net als de lijst met onderwijsactiviteiten die wel mee kunnen tellen voor de onderwijstijd, is deze lijst
niet limitatief. Steeds moet een instelling de vraag stellen of de onderwijsactiviteiten wel of niet aan de
drie door OCW bepaalde criteria voldoen. Daarnaast is het van belang dat de instelling kan aantonen
dat het onderwijs ook als zodanig heeft plaatsgevonden.
1.5. De 300-urennorm: branchecode bbl
Voor de 300-urennorm gelden op grond van de wet dezelfde regels als voor de 850-urennorm. Dat
betekent dat de bpv volledig meetelt voor de 300-urennorm, zowel in de bol-deeltijdopleiding als in de
bbl-opleiding. Omdat bij een bbl-opleiding het aantal uren bpv hoger is dan 300 uur is het in de praktijk
mogelijk dat een instelling een bbl-student voor bekostiging opvoert zonder dat daar een reële
onderwijsinspanning voor wordt geleverd. De minister (toen nog staatssecretaris) heeft de Tweede
Kamer in mei 2010 laten weten dat zij de wet op dit punt zal gaan aanpassen en wil vastleggen dat
voor elke bbl-student naast de bpv ten minste 240 uur In Instellingstijd Verzorgd Onderwijs (IIVO)
moet worden gerealiseerd. Vooruitlopend op een wetswijziging hebben de leden van de MBO Raad in
juni 2010 een Branchecode bbl aangenomen. Daarin is vastgelegd dat de instelling voor elke bblstudent
naast de bpv ten minste 120 uur IIVO zal verzorgen.
8

Hoofdstuk 2. Planning en de programmering
2.1. 850 uur in ieder studiejaar
De 850-urennorm geldt als minimum per studiejaar, van 1 augustus tot 1 augustus. Het is niet
mogelijk om een tekort aan klokuren in het ene studiejaar, te compenseren door extra klokuren in een
ander studiejaar. Wanneer een opleiding in het ene jaar 1.000 klokuren telt en in een ander jaar 800
klokuren, dan voldoet die opleiding voor dat leerjaar niet aan de 850-urennorm. Het is belangrijk om bij
de planning en de programmering van de opleiding naar de hele opleiding te kijken en ervoor te
zorgen dat er ieder jaar voldoende begeleide onderwijsuren worden aangeboden.
2.2. De urennorm wordt gemeten in klokuren
Benadrukt moet worden dat het bij de urennorm gaat om klokuren van 60 minuten. Dat komt niet altijd
overeen met de onderwijsactiviteiten zoals deze zijn ingeroosterd, bijvoorbeeld voor 50 of 45 minuten.
De pauzes die tussen deze lesuren zijn ingeroosterd, tellen niet mee voor de 850-urennorm. De
instelling moet er dus rekening mee houden dat het aantal lesuren bij een controle op onderwijstijd
wordt omgerekend naar klokuren. Het is belangrijk dat de instelling hier zelf in de planning, het maken
van het rooster en de (registratie van de) realisatie rekening mee houdt.
2.3. Verkort studiejaar
De 850-urennorm hoeft geen problemen op te leveren voor een afwijkend startmoment of een verkort
laatste leerjaar. Naar rato toerekenen van uren is aan de orde als een opleiding tussentijds start of
eindigt met een onvolledig laatste studiejaar. Er wordt uitgegaan van een gelijkmatige verdeling van
de begeleide lesuren over het hele studiejaar. Ook wordt uitgegaan van een studiejaar van 1 augustus
tot 1 augustus, wat betekent dat de helft van een opleidingsjaar ligt op 1 februari. Wanneer een
opleiding 2.5 jaar duurt, dan moeten er in dat laatste halve jaar 425 klokuren worden aangeboden.
Wanneer een opleiding op 1 februari start, moeten instellingen tot 1 augustus minimaal 425 klokuren
verzorgen. In het verkorte laatste leerjaar is het van belang dat de student op tijd wordt uitgeschreven;
de datum van diplomering en uitschrijving van studenten is de rekendatum. Als de diplomering
/uitschrijving wordt uitgesteld tot het einde van het studiejaar zal de volledige 850 uur In Instellingstijd
Verzorgd Onderwijs (IIVO) aantoonbaar moeten zijn gerealiseerd. Wanneer een studiejaar korter is
dan tien maanden, mag de IIVO naar rato worden berekend (art 7.2.7. lid 3 WEB).
2.4. Vrije ruimte
Onderwijsinstellingen mogen ervoor kiezen om 20% van de totale bekostigde onderwijstijd in te vullen
met onderwijsactiviteiten in de vrije ruimte. Wanneer zij extra onderwijsactiviteiten in de vrije ruimte
aanbieden, dan kunnen ze deze uren meetellen als deze extra onderwijsactiviteiten zijn opgenomen in
de onderwijs- en examenregeling (OER) of een vergelijkbaar document. Deze onderwijsactiviteiten
9

hebben dan voor studenten geen vrijblijvend karakter en zijn voor de aanvang van het studiejaar
gepland. Omdat deze onderwijsactiviteiten in de OER zijn opgenomen, is het voor studenten verplicht
deze te volgen. Deze uren kunnen de instellingen dan opvoeren voor de onderwijstijd mits ze aan de
drie bovengenoemde criteria voor de onderwijstijd voldoen. Ook moet duidelijk zijn welke student aan
welke activiteit deelneemt en wie de begeleiding op dat moment uitvoert.
2.5. Voorbereidende en Ondersteunende Activiteiten (VOA)
Het budget voor de Voorbereidende en Ondersteunende Activiteiten is bestemd voor studenten op
niveau 1 en 2 die extra ondersteuning nodig hebben om hun opleiding met succes af te ronden.
Hiervoor geldt dat alles wat in het studieprogramma voor de betreffende opleiding is geprogrammeerd
en wordt uitgevoerd, meetelt. Let op: de programma’s voor alle deelnemers moeten afzonderlijk aan
de 850 klokuren voldoen.
2.6. Niet geroosterde uren
Er zijn vaak activiteiten die buiten het reguliere rooster vallen, bijvoorbeeld een introductieweek of een
excursie. Wanneer deze activiteiten voldoen aan alle criteria die door het ministerie van OCW zijn
opgesteld, dan kunnen deze activiteiten worden meegeteld voor de 850-urennorm. Duidelijk moet zijn
hoe het programma eruit ziet, wat de begeleiding daarbij is en wanneer bevoegd personeel is
betrokken. Wel is het lastiger om deze activiteiten overzichtelijk te calculeren omdat deze
lesactiviteiten buiten het reguliere lesrooster vallen. Het advies is deze activiteiten in ieder geval te
benoemen in de jaarplanning en in het programma aan te geven hoe de begeleiding is vormgegeven.
Case: Bijzondere activiteiten
Bij bijzondere activiteiten gaat het om introductieweken, gastdocenten, praktijksimulaties (binnen en
buiten school), werkweken en excursies. Mits deze voldoen aan de criteria, worden ze meegerekend
voor de onderwijstijd. Reis- en slaaptijden bij (buitenlandse) excursies worden buiten de berekening
gelaten. Als, aan de hand van een programma, inzichtelijk kan worden gemaakt hoeveel uren feitelijk
aan relevante activiteiten worden besteed, wordt dat aantal meegenomen. Als dat niet mogelijk is en
het aannemelijk is gemaakt dat het om een begeleide onderwijsactiviteit gaat van een aanzienlijke
omvang, neemt de inspectie een standaard lesweek als calculatiebasis. Bijzondere aandacht wordt
dan besteed aan studenten die niet deelnemen aan dergelijke excursies, aangezien de activiteiten
soms slechts voor een klein aantal gelden. Indien daarbij geen sprake is van een geschikt alternatief
programma voor de achterblijvers, worden de uren naar rato berekend, aangezien het programma
voor iedere student afzonderlijk aan de 850 klokuren moet voldoen.
10

2.7. Realistische planning van contacturen
Onderwijsactiviteiten staan beschreven in een studieprogramma en zijn gepland in een rooster,
studieplan en/of jaarplanning. Wanneer de instelling het rooster niet voor een studiejaar maar voor
een kortere periode maakt, kan de instelling naar rato uitrekenen of er in het betreffende blok
voldoende klokuren worden aangeboden. De verantwoording over het opleidingsaanbod gebeurt
vooraf.
Een realistische planning gaat uit van de minimum urennorm, de geprogrammeerde contacturen
volgens het studieprogramma en houdt rekening met voorzienbare uitval van onderwijstijd. Denk
bijvoorbeeld aan:
het vervallen van de lessen in de eerste en laatste weken van het studiejaar;
weken waarin vrije dagen, vergaderuren of studiedagen van het voltallige personeel vallen;
toetsweken waarin alleen de uren meetellen waarin werkelijk wordt getoetst;
een percentage voor lesuitval door ziekte van een docent.
Case: Onjuiste calculatie door de instelling
Iedere instelling heeft een eigen indeling in perioden met lesweken, toetsweken en speciale
activiteiten. Vaak is de calculatie van de onderwijstijd gebaseerd op bepaalde standaardaantallen per
week die gemakshalve voor het gehele jaar worden vermenigvuldigd en opgeteld. Regelmatig is
daarbij sprake van weken met veel minder activiteiten of zijn de perioden feitelijk korter dan waarvan
wordt uitgegaan (rond vakanties bijvoorbeeld). In dergelijke gevallen vindt correctie plaats naar de
feitelijke uren. Zo worden toetsweken slechts gerekend voor het aantal uren dat daadwerkelijk
toetsen plaatsvinden en niet voor een gehele lesweek. Herkansingen worden in principe niet
meegerekend aangezien deze slechts voor beperkte groepen studenten van toepassing zijn.
Lesuren zijn meestal korter dan een klokuur (50 of 45 minuten is gebruikelijk). In sommige gevallen
rekent de instelling op basis van lesuren en heeft zij dit niet omgerekend naar klokuren. Een lesuur
wordt dan als een klokuur gerekend. Daarvoor corrigeert de inspectie!
Vaak gaan instellingen bij de planning uit van een schooljaar van 40 weken. Het kan echter zo zijn
dat door de vakantiespreiding een schooljaar minder weken heeft. In de planning moeten ze daar
rekening mee houden. Bij het plannen moeten ze er ook op letten dat ze geen lessen plannen op
verplichte vrije dagen, zoals bijvoorbeeld Hemelvaartdag of Koninginnedag.
Bij de calculatie van de bpv gaan instellingen vaak uit van een standaard aantal van 40 uren per
week. Bij sommige opleidingen hebben de stagiairs een voltijd bpv-overeenkomst en verrichten zij
feitelijk slechts in deeltijd bpv-activiteiten of over een kortere periode dan waarmee gerekend wordt.
11

In dergelijke gevallen is geen sprake van een realistische planning.
Tip: De instelling kan mogelijke tekorten die hierdoor zouden kunnen ontstaan, voorkomen door
minimaal 10% extra klokuren in te plannen.
Programmeren en plannen van voldoende onderwijstijd is een voorwaarde om de studenten van een
opleiding voor de berekening van de bekostiging te kunnen aanmerken. Bij de berekening van de
hoogte van de bekostiging van opleidingen, worden de studenten van de opleiding (of het leerjaar)
waarvoor onvoldoende onderwijstijd is geprogrammeerd niet bekostigd. Een student voor wie wordt
vastgesteld dat het aantal geprogrammeerde uren niet kan worden gehaald, wordt dus volledig uit de
bekostiging geschrapt. Deelbekostiging wanneer het daadwerkelijke aantal uren wel boven de 300
maar onder de 850 ligt is niet aan de orde. De instelling heeft de contractuele verplichtingen van een
voltijdse opleiding jegens de student niet waargemaakt, waardoor in dat geval bekostiging wordt
geschrapt. Dit heeft overigens voor de student geen consequenties voor de studiefinanciering.
2.8. Hoe meet de accountant of de opleiding aan de 850-urennorm voldoet?
De accountant richt zich op het toetsen of d opleiding de bekostiging rechtmatig heeft verkregen en
kijkt daarvoor naar de programmering. De onderwijsinstelling moet kunnen aantonen dat de
programmering van de opleiding aan de 850-urennorm voldoet. Als de programmering tekortschiet, is
de bekostiging niet rechtmatig. De accountant toetst dit ook aan de hand van de volgende drie criteria:
Voldoende omvang van de geprogrammeerde uren;
Realistische planning in verband met de voorzienbare uitval van lessen door feestdagen,
cursussen, vergadertijden en inschatbare uitval door ziekte van docenten;
De geplande uren moeten vallen binnen de hierboven geformuleerde criteria.
De accountant gaat bij de controleaanpak uit van:
Beoordeling van de betrouwbaarheid rond de totstandkoming van de interne
informatievoorziening in de Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO/IC) rond
programmering en toepassing van een normenkader van de instelling voor
onderwijsactiviteiten;
Uitvoering van een globale risicoanalyse van het proces;
Bij de systeemgerichte controle (steunend op de vastgelegde AO/IC) wordt de programmering
van studenten beoordeeld binnen de bekostigingspopulatie;
Als niet kan worden uitgegaan van een deugdelijk omschreven AO/IC dan wel bij
geconstateerde grote fouten in de statistische steekproef wordt de controle niet
systeemgericht, maar gegevensgericht uitgevoerd (integrale controle op studentenniveau).
12

Registratie van veranderingen binnen de programmering is vaak geheel niet vastgelegd in de AO/IC
van de instelling. Dit geldt zeker ook voor ziektevervanging. Wanneer dergelijke mutaties niet
afdoende in de AO/IC zijn opgenomen, betekent dit dat niet meer kan worden uitgegaan van
systeemcontrole, maar dat teruggevallen moet worden op gegevenscontrole. Het ontbreken van
eenduidige regelingen binnen de AO/IC van de instelling leidt vaak tot de conclusie dat ook bij de
gegevenscontrole de administratieve verantwoording van afwijkende planningen onvoldoende op orde
is. Verbeteringen zijn te bereiken door te werken met vastgestelde protocollen, waarop binnen de
instelling controle plaatsvindt.
De inspectie beoordeelt ook of de programmering realistisch is geweest en dat verwacht mag worden
dat dit programma ook wordt uitgevoerd.
13

3. Realisatie
3.1. Bevoegde medewerkers
Onder verantwoordelijkheid van de instelling, betekent dat er sprake moet zijn van begeleiding of
aanwezigheid van bevoegd onderwijspersoneel. De begeleiding kan ook via de computer plaatsvinden
of door een docent op loopafstand. Er kan slechts sprake zijn van begeleide onderwijstijd als de
begeleiding daadwerkelijk beschikbaar en actief betrokken is. De medewerker in kwestie kan niet
tegelijkertijd voor een andere activiteit worden ingeroosterd. In studiejaar 2010-2011 heeft de
Onderwijsinspectie nauwkeuriger gekeken naar de inzet van instructeurs en de begeleiding van die
instructeurs door bevoegd onderwijspersoneel. Ook de inzet van gastdocenten en ander onbevoegd
personeel moet plaatsvinden onder verantwoordelijkheid en toezicht van een bevoegd docent (artikel
4.2.1. lid 6 van de WEB).
Case: Onbevoegde docenten
Een probleem kan ontstaan bij het meerekenen van onderwijstijd gegeven door een onbevoegd
docent. Bij een leraar in opleiding (verder lio) moet sprake zijn van een leer/werkovereenkomst en
van begeleiding door een docent en er hoort een leerwerkplan met activiteiten en leerdoelen te
worden gemaakt. Dit alles moet inzichtelijk zijn. In het rooster, moet zijn vastgelegd onder begeleiding
van welke docent een lio werkt. Dit geldt ook voor hbo-stagiairs en ander onbevoegd personeel.
.
Onderwijsondersteunend personeel mag niet onder eigen verantwoordelijkheid werkzaamheden
verrichten die worden bestreken door de bekwaamheidseisen voor docenten (WEB Artikel 4.2.1). Dit
zou de verantwoordelijkheid voor die werkzaamheden immers onttrekken aan de docent, die
krachtens de wet exclusief gebonden is aan de bekwaamheidseisen voor die werkzaamheden:
niemand anders dan de docent wordt op het voldoen aan de bekwaamheidseisen “afgerekend”. De
Wet BIO bevat ten aanzien van de WEB geen bepalingen over onderwijsondersteunend personeel.
Duidelijk is in elk geval dat het gaat om ondersteuning van het onderwijs, niet om het onderwijs zelf
waarvoor de bekwaamheidseisen voor de docenten zijn vastgesteld.
Hoe zit het met de bevoegdheden?
De eerste weg is dat de leraar met een ho-getuigschrift kan aantonen dat hij/zij heeft voldaan aan de
wettelijk vastgestelde bekwaamheidseisen voor zijn/haar vakgebied. In het algemeen gaat het dan
om het getuigschrift van een eerste- of tweedegraads lerarenopleiding verzorgd door een hogeschool
of universiteit.
De tweede weg is die van de zijinstroom, zie artikel 4.2.1. lid 5 van de WEB. Het bevoegd gezag kan
een zij-instromer een geschiktheidsverklaring geven als hij meent dat de betrokkene voldoet aan de
vakinhoudelijke bekwaamheidseisen en in staat mag worden geacht om uiterlijk binnen twee jaren
14

ook te voldoen aan de overige bekwaamheidseisen. Binnen twee jaren moet de zij-instromer dan het
in de Wet op het Hoger en Wetenschappelijk onderwijs (WHW) geregelde getuigschrift pedagogischdidactische
scholing WEB hebben behaald. Deze weg van zij-instroom is alleen toegankelijk voor
degene die met een ho-getuigschrift of door een combinatie van opleiding en ervaring kan aantonen
te beschikken over hoger onderwijsniveau en die ten minste drie jaren ervaring heeft in de praktijk
van het beroep.
Er moet op grond van artikel 7.7. lid 5 van de Wet op het Hoger en Wetenschappelijk onderwijs een
leerarbeidsovereenkomst zijn gesloten met de instelling waarin onder meer is vastgelegd:
• de begeleiding van de lio door een verantwoordelijk docent;
het leerwerkplan, met leerdoelen en de beoordeling ervan vastgesteld door de
lerarenopleiding;
• de omvang (uren en duur) en aard (taken) van het dienstverband;
• salaris en andere secundaire voorwaarden;
• de gevallen waarin en de wijze waarop de overeenkomst kan worden ontbonden. 5
3.2. Onderwijsactiviteiten gericht op het individu
De onderwijsuren die niet voor alle ingeschreven studenten worden uitgevoerd (zoals individuele
begeleiding, inloop mentor- en begeleidingsuren) tellen ook niet voor alle studenten mee. De inspectie
kijkt dan naar de mate waarin ingeschreven studenten hier daadwerkelijk aan deelnemen.
Uren die slechts een deel van de studenten volgt (begeleidingsuren, extra ondersteuning en
dergelijke), mogen alleen voor die studenten die deze uren hebben gevolgd worden meegeteld. Een
voorwaarde is dat deze uren in het studieprogramma van de studenten zijn opgenomen. Studenten
die geen gebruik maken van deze uren, moeten op een andere wijze het minimale aantal IIVO-uren
halen. De instelling moet hier dus voor een alternatief onderwijsaanbod zorgen.
3.3. Begeleid onderwijs
Begeleid onderwijs kan alleen voor de 850 urennorm meetellen, als dat ook inzichtelijk kan worden
gemaakt. Duidelijk moet zijn wélke docent op wélk moment beschikbaar is. Dat komt er op neer dat
docenten moeten zijn ingeroosterd voor de begeleiding van de zelfstandige studie-uren en er ook
daadwerkelijk bij betrokken zijn. De docent moet dus kunnen ingrijpen in het leerproces van de
student als dat didactisch of pedagogisch noodzakelijk is. Of het onderwijs moet plaatsvinden bij een
erkend leerbedrijf waar een praktijkopleider beschikbaar is en waar een bpv-overeenkomst aan ten
grondslag ligt. Zonder formele bpv-overeenkomst tellen uren bij bedrijven zonder begeleiding vanuit
de school niet mee. In de bpv-overeenkomst wordt immers geregeld hoeveel uur bpv de student gaat
5 Kijk voor meer informatie ook naar het document Inspectie Eisen en bevoegdheden onderwijzend
personeel op www.mboraad.nl/onderwijstijd.
15

volgen bij dat leerbedrijf. Het is daarom van belang om na te gaan of de student de uren die in de bpvovereenkomst
zijn geregeld, in praktijk ook echt volgt.
Case: Uren voldoen niet aan de norm
Indien de instelling niet kan aantonen dat een onderwijsactiviteit plaatsvindt onder directe begeleiding
van een daartoe bevoegde docent, vindt aftrek van uren plaats. Dat heeft zich met name voorgedaan
in gevallen van begeleide zelfstudie of projecturen, waarbij de begeleidingsactiviteiten niet eenduidig
aan het personeel toegewezen waren en geen adequate registratie plaatsvond van de deelname van
studenten aan de activiteiten. Het risico is dan dat de activiteiten een dusdanig vrijblijvend karakter
krijgen dat studenten er naar eigen inzicht aan kunnen deelnemen of wegblijven zonder gevolgen.
Als het onderwijs zo is vormgegeven dat de student zelf moet aangeven welke lessen hij volgt en
welke begeleiding hij wil ontvangen, worden de uren alleen meegerekend als de instelling duidelijk
kan maken dat alle studenten, respectievelijk welke student, daarvan gebruik maken en tot hoeveel
onderwijstijd dat feitelijk leidt. Bijvoorbeeld door een aanwezigheidsregistratie en goede
voortgangsregistratie van de individuele student.
Voor vormen van leren in de praktijk (niet zijnde bpv), gelden dezelfde criteria als voor leren in de
onderwijsinstelling. Verschillende opleidingen behandelen deze vormen van leren in de praktijk als
bpv en zetten er geen of onvoldoende begeleiding tegenover vanuit de instelling. In dat geval is het
belangrijk te weten dat deze onderwijsactiviteiten niet voor de onderwijstijd mogen worden
opgevoerd. De instelling is verantwoordelijk voor de begeleiding van onderwijsactiviteiten die in de
praktijk plaatsvinden. De inspectie waardeert in het onderzoek naar de onderwijstijd deze vormen van
leren in de praktijk dus anders dan bpv.
Voor begeleiding via de computer gelden dezelfde richtlijnen. Uren worden alleen meegerekend als
inzichtelijk kan worden gemaakt dat de studenten gedurende de geplande tijd van de
onderwijsactiviteiten gebruik maken en dat in die tijd voorzien is in een adequate begeleiding. Voor
zover niet voorzien is in directe begeleiding van de student bij de onderwijsactiviteiten, worden de
betreffende uren dus buiten de calculatie gelaten. Bijvoorbeeld begeleiding door middel van emailcontact
met een docent, waarbij een e-mail pas een week later wordt beantwoord, wordt niet als
begeleide onderwijstijd gezien maar meer als huiswerk. Daarom worden deze uren niet
meegerekend.
3.4. Individuele registratie bij individuele of groepsopdrachten
Bij individuele of groepsopdrachten (of andere onderwijsactiviteiten gericht op het individu) moet er op
het niveau van de individuele student worden geregistreerd en inzichtelijk worden gemaakt wat de
16

egeleidings- en voortgangsactiviteiten zijn. Het gaat daarbij om een transparante weergave van de
omvang van de inspanning van de onderwijsinstelling en van het genoten onderwijs van de student
gekoppeld aan de voortgangsregistratie. Ook hier zijn de drie eerder genoemde criteria weer van
toepassing. Bij opleidingen waarbij de student zelf bepaalt aan welke onderwijsactiviteiten hij in een
bepaalde week deelneemt, moet een instelling voor elke student individueel aan kunnen tonen dat
aan de 850-urennorm is voldaan. Bijvoorbeeld door een logboek of een aanwezigheidsregistratie
waarin de bezochte onderwijsactiviteiten staan vermeld en die de begeleiders van deze activiteiten en
de studieloopbaanbegeleider aftekenen. Daarnaast moet duidelijk zijn welke docent op deze activiteit
is ingeroosterd.
Case: Mentoruren
Als de mentoruren verplicht zijn, tellen deze volledig mee voor de programmering en realisatie. Zodra
blijkt dat de uren niet daadwerkelijk verzorgd worden of een vrijblijvend karakter hebben, worden zij
zowel uit de planning als de realisatie gehaald. De inspectie kan de informatie hierover op
verschillende manieren verkrijgen. Door bestudering van de studiehandleiding van de student, door
de betreffende lessen te bezoeken op de dag van het onderzoek, door gesprekken met studenten
en/of door het bekijken van de aanwezigheidsregistratie.
Gebleken is dat veel mentoruren gepland staan als laatste uur op vrijdag of eerste uur op maandag.
Als dan vervolgens uit gesprekken blijkt dat deze uren niet feitelijk aangeboden en verzorgd worden,
ziet de inspectie voldoende reden om deze uren te schrappen. Het is dan aan de onderwijsinstelling
om aan te tonen dat het tegenovergestelde waar is en dat deze uren wel zijn verzorgd. De inspectie
gaat dan uit van het dan aangeleverde materiaal.
Een voorbeeld, een groep van 25 studenten is 40 weken lang één lesuur van 50 minuten
ingeroosterd voor individuele studieloopbaanbegeleiding. Gemiddeld is er dan 2 minuten per student
per week beschikbaar. Op jaarbasis mag dus slechts 80 minuten per student meegeteld worden. De
40 uren tellen wèl voor de hele groep mee, als voor de overige studenten andere begeleide
activiteiten onder verantwoording van onderwijspersoneel van de instelling plaatsvinden. De
studievoortgang van deze studenten moet via bijvoorbeeld een aanwezigheidsregistratiesysteem
aangetoond en verantwoord kunnen worden.
17

3.5. EVC en vrijstellingen
Het programmeren van opleidingen voor studenten met EVC (Erkenning Verworven Competenties)
vermindert de minimale eisen voor de omvang van het aantal IIVO-uren niet. Een student met
vrijstellingen moet sneller het opleidingstraject doorlopen of een maatwerktraject met extra en
verdiepende onderwijsactiviteiten aangeboden krijgen. Wanneer extra onderwijsactiviteiten worden
aangeboden, moeten deze in de onderwijsovereenkomst worden opgenomen en voor de individuele
student worden geprogrammeerd. Daarnaast moeten deze onderwijsactiviteiten ook aan de overige
criteria voor onderwijstijd voldoen.
Wanneer een student EVC en/of vrijstellingen voor bepaalde programmaonderdelen krijgt, tellen deze
niet mee voor de 850-urennorm. Wanneer de opleiding verder voldoet aan alle regels, dan komt de
opleiding zelf wel in aanmerking voor bekostiging. Voor de individuele student die een aantal
vrijstellingen krijgt, ligt het anders. De betreffende student kan:
Als voltijdstudent worden ingeschreven. Als de student voor een substantieel deel van de
opleiding vrijstelling heeft gekregen, dan moet het wel mogelijk zijn om de opleiding versneld
te volgen zodat de student naar rato voldoende klokuren begeleid onderwijs kan volgen.
Als voltijdstudent worden ingeschreven als binnen het kader van de opleiding een
maatwerktraject wordt aangeboden waarmee de student 850 uur begeleid onderwijs kan
volgen.
Als deeltijdstudent worden ingeschreven. Voor deze student ontvangt de opleiding geen
voltijdbekostiging maar deeltijdbekostiging. Ook betaalt deze student geen lesgeld maar
cursusgeld. In dit geval is de 300-urennorm van toepassing. Deze student ontvangt ook geen
studiefinanciering.
3.6. Realisatie onderwijstijd
Het is aan de instelling om aan te tonen dat geplande onderwijsuren zijn gerealiseerd. Dat vereist dat
de instelling een adequate registratie uitvoert. De instelling registreert en bewaakt de realisatie van de
geplande contacttijd zodanig dat zij in staat is tijdig bij te sturen als de realisatie achterblijft bij de
geplande onderwijsuren of het aantal gerealiseerde onderwijsuren onder de vereiste ondergrens van
850 uur dreigt te komen. Als een bepaalde opleiding, ondanks de inspanningen van de instelling om
de 850-uur te realiseren, toch onder de 850-urengrens komt, is slechts in zeer uitzonderlijke gevallen
sprake van overmacht. Bijvoorbeeld wanneer het gebouw is afgebrand. En ook in deze gevallen moet
de instellingen wel kunnen aantonen dat zij alles heeft gedaan om ruim boven de 850 uur uit te
komen.
Realisatie van voldoende klokuren is een vereiste voor volledige bekostiging van het aantal
ingeschreven studenten. In het geval waarin wordt geconstateerd dat een instelling onvoldoende
18

onderwijstijd heeft gerealiseerd, wordt de rijksbijdrage lager vastgesteld aan de hand van de formule:
A x B x C
A = het aantal studenten dat aan de door de inspectie onderzochte opleiding, op de onderzochte
locatie/locaties is ingeschreven en daadwerkelijk die opleiding volgt.
B = het aantal uren dat de instelling te weinig heeft gerealiseerd ten opzichte van de minimumnorm
C = de waarde van deze opleiding per uur per student.
Case: Programmering en realisatie
Een instelling programmeert de zelfstudieactiviteiten ingesloten door groepsactiviteiten aan het begin
en het einde van de dag. Aan het begin van de dag geeft een daartoe bevoegd docent onderwijs en
instructie verstrekt hij/zij opdrachten. Aan het einde van de dag vindt terugkoppeling en eventueel
beoordeling plaats, wederom door een daartoe bevoegde docent. Daartussen voeren de studenten
activiteiten uit met ondersteuning en begeleiding van instructeurs.
De docent is daarbij bereikbaar voor extra ondersteuning indien noodzakelijk. Hij is daarvoor ook
daadwerkelijk beschikbaar (en geeft niet tegelijkertijd in een ander gebouw les aan een andere
opleiding). In zo’n geval heeft de inspectie geoordeeld dat er voldoende sturing is op de
leeractiviteiten en een bevoegde docent aantoonbaar was ingeroosterd. Deze uren zijn meegerekend.
Een instelling programmeert een deel van de activiteiten als zelfstandige leeractiviteiten in een open
leercentrum. Als uit gesprekken met de studenten blijkt dat er geen controle op hun aanwezigheid is
en geen deskundige begeleiding, waardoor de meesten wegblijven. En als de instelling niet beschikt
over een dekkende studievoortgangregistratie en aanwezigheidsregistratie waarmee zij de activiteiten
van de studenten kunnen volgen en zij evenmin de aanwezigheid van docenten kan aantonen, dan
kunnen die uren niet worden meegerekend. De programmering en planning leken in orde, maar op
grond van de gesprekken is het aantal studenten voor de programmering en realisatie afgetrokken.
Tip: Het is raadzaam om na elke periode via bijvoorbeeld een interne audit te rapporteren of de
programmering, planning en realisatie op orde zijn. Wanneer in de loop van het jaar blijkt dat er te
weinig onderwijstijd wordt aangeboden, kan tijdig worden bijgestuurd.
3.7. Hoe wordt gemeten of de opleiding de uren realistisch heeft geprogrammeerd en
gerealiseerd?
De inspectie controleert niet alleen op de programmering maar ook op de realisatie van het aantal
uren IIVO. In 2012 doet de inspectie dit naar verwachting op basis van een representatieve
steekproef.
19

Om aan te tonen dat de opleiding de 850 klokuren ook daadwerkelijk heeft aangeboden, moet de
instelling inzichtelijk kunnen maken dat de geplande klokuren ook daadwerkelijk zijn gerealiseerd. Dit
kan bijvoorbeeld door te registreren of docenten ook daadwerkelijk de ingeplande klokuren hebben
gerealiseerd. Als blijkt dat niet alle studenten structureel een aantal uren volgen, bijvoorbeeld
begeleiding op afroep, is de registratie van aanwezigheid van studenten van belang. In alle gevallen
behoort de instelling inzicht te hebben en te kunnen verschaffen in de aanwezigheid van de
studenten. Naarmate het onderwijs individualistischer wordt of op andere wijze wordt ingericht,
worden aan de registratie ook zwaardere eisen gesteld. Altijd moet teruggekeken kunnen worden naar
de feitelijke uitvoering van het onderwijs. In principe is dat per uur of per logische eenheid volgens de
inrichting van het onderwijs bij die betreffende opleiding.
3.8. Valkuilen bij de realisatie van het aantal uren
Wanneer de uren zo zijn ingepland dat het voor de studenten onmogelijk is om de lessen te volgen,
telt de inspectie deze uren niet mee voor het halen van de 850-urennorm. Denk bijvoorbeeld aan:
Lessen die tegelijkertijd worden aangeboden;
Lessen die tijdens de vakantie worden ingeroosterd;
Lessen die op verschillende leslocaties worden gegeven met een tijdsplanning die verzuim in
de hand werkt;
Lessen die een te vrijblijvend karakter hebben waardoor studenten structureel wegblijven
(bijvoorbeeld (taal-) oefeningen op de computer zonder aanwezige begeleiding van een
bevoegd docent.);
Lessen die gelijktijdig zijn ingeroosterd voor een docent die niet tegelijkertijd in beide lessen
aanwezig kan zijn.
Tot slot is natuurlijk ook de urenverantwoording op de bpv-plek van belang, Als de inspectie daarnaar
vraagt, moet de instelling ook kunnen overleggen dat de student de volgens de praktijkovereenkomst
overeengekomen bpv-uren daadwerkelijk heeft uitgevoerd (met redelijkheid van overmacht door
bijvoorbeeld ziekte).
Case: Ziekte en lesuitval
De inspectie vraagt bij de instelling het ziektepercentage onder de docenten op en gaat na welke
roosterwijzigingen hebben plaatsgevonden. Er wordt op basis daarvan vastgesteld hoeveel lesuitval
er is geweest in een bepaalde periode. Als er geen aantoonbare maatregelen van vervanging zijn,
leidt dat tot vermindering van het aantal uren. Daarbij maakt de inspectie ook gebruik van informatie
uit gesprekken met studenten. Instellingen leggen wijzigingen in de programmering vaak niet
voldoende in de administratieve systemen vast. Dit geldt bijvoorbeeld sterk voor vervanging wegens
20

ziekte van docenten.
Indien een individuele student ziek is, gaat de inspectie er van uit dat de school dit oppakt. Daar
wordt de school ook niet op afgerekend bij de controle op de onderwijstijd.
Case: Realisatie
Een project staat in de OER (Onderwijs en Examenreglement) beschreven en is ingeroosterd voor 40
uur. Het project wordt verzorgd onder regie en verantwoordelijkheid van de instelling en de uitvoering
vindt plaats onder verantwoordelijkheid van een docent. Het totale cohort voor dat leerjaar bij de
betreffende opleiding op de betreffende locatie volgt het project. De studenten worden opgedeeld in
groepjes van vier studenten. Wanneer aantoonbaar is dat alle uren daadwerkelijk zijn gerealiseerd,
dan tellen er 40 uren mee voor de 850-urennorm. Wanneer één van de studenten een week ziek is
geweest en maar 30 uur aan het project heeft kunnen werken, tellen er 40 uur mee voor de 850-
urennorm.
Als de instelling kan aantonen dat een student voor langere tijd ziek is geweest wordt dit als een
uitzondering beschouwd en niet meegecalculeerd en derhalve buiten beschouwing gelaten. De 850
urennorm is een bekostigingsvoorwaarde. Dus met name de instelling moet aantonen de activiteiten
volgens de criteria te hebben verricht. Als bijvoorbeeld een docent ziek is en niet vervangen wordt,
dan worden de uitgevallen lesuren van de realisatie afgetrokken. Echter als blijkt dat de docent
langdurig ziek is en de school geen vervanging op termijn heeft geregeld dan worden de uitgevallen
lessen ook bij de programmering in mindering gebracht. De instelling had immers gelegenheid genoeg
gehad om anders te programmeren of voor vervanging te zorgen.
Als niet alle studenten van de betreffende opleiding van dat betreffende leerjaar op de betreffende
locatie het project volgen, maar slechts een paar studenten, tellen de uren naar rato van het totale
cohort van dat leerjaar op die locatie van die opleiding. Bijvoorbeeld, wanneer 10% van het totale
cohort van de betreffende opleiding op de betreffende locatie zich in een bepaald leerjaar voor deze
onderwijsactiviteit heeft ingeschreven, geldt dat 10% van 40 uur = 4 uur meetelt. Voor de overige
studenten moet de instelling dan een alternatief aanbieden zodat zij ook 850 klokuren onderwijs
kunnen volgen. Een instelling kan ervoor kiezen om de individuele activiteiten niet mee te nemen in de
planning maar deze aan te bieden binnen de 1600 studiebelastinguren.
Tip: Het is belangrijk om in de programmering rekening te houden met een gemiddeld percentage
ziekteverzuim van docenten, zodat de opleiding niet in de problemen komt wanneer er, bijvoorbeeld,
een griepgolf uitbreekt en er daardoor te weinig onderwijstijd wordt gerealiseerd.
21

Tot slot: Toezicht Inspectie van het Onderwijs
De OCW-brief van 7 september 2006, de aanpassing in artikel 7.2.7 van de WEB en de memorie van
Toelichting bij de WEB van september 2008 hanteert de inspectie als beoordelingskader in engere zin
van de onderwijstijd. Ook de rechterlijke uitspraken zijn voor de inspectie jurisprudentie op basis
waarvan het toezicht wordt uitgeoefend. Dat geldt tot slot ook voor de wetshistorie. In een vervolgbrief
van 19 mei 2008 aan de Tweede Kamer zijn de onderzoekservaringen opgenomen. Uit de casuïstiek
kunnen gevallen, waarin uren niet zijn meegerekend voor de onderwijstijd, worden onderscheiden.
Deze zijn hierboven beschreven. Resumerend zijn de centrale vragen die de inspectie stelt:
“Voldoen de onderwijsactiviteiten wel écht aan de criteria?”
“Is er sprake van realistische programmering?”
“Is er daadwerkelijke realisatie van de begeleide onderwijsuren?”
“Kan de instelling/opleiding dit aantonen/verantwoorden?”
Door zichzelf vooraf deze vragen te stellen en positief te beantwoorden kan een instellingsbezoek
soepel verlopen. Het kan behulpzaam zijn om door een centrale stafdienst als een afdeling control of
kwaliteitszorg een interne audit te organiseren.
22

Bijlage 1: Documentenlijst van de Inpectie van het Onderwijs voor de controle
850-uren 2011-2012
Deze lijst wordt door de Onderwijsinspectie bij de aankondiging van het onderzoek aan de instelling
per mail verzonden.
OVERZICHT BENODIGDE DOCUMENTEN
Ten behoeve van de uitvoering van het onderzoek wordt de instelling verzocht de volgende
documenten bij aanvang van het onderzoek per aangegeven opleiding voor de onderzoeker
beschikbaar te hebben:
Naam en crebonummer opleiding:___________________________________________
Naam en crebonummer opleiding:___________________________________________
Adres locatie:___________________________________________________________
Als de opleiding op meerder locaties wordt onderzocht, dan per locatie de betreffende
documenten beschikbaar stellen. Als er twee opleidingen op één locatie worden onderzocht
dan de betreffende documenten per opleiding beschikbaar stellen.
1. de weekroosters van alle periodes van het lopende studiejaar van alle leerjaren;
2. de jaarplanning van het lopende jaar (hierin staat welke weken er onderwijs wordt verzorgd en
wanneer er vakanties, vergaderingen, toetsweken zijn etc.);
3. uitdraai of overzicht van gerealiseerde onderwijstijd bijgewerkt tot en met de week voorafgaand
aan dit onderzoek;
4. overzicht personeel betrokken bij de opleiding en verklaring van de afkorting op het rooster:
docenten met naam en gebruikte afkorting weergeven en of voldaan wordt aan vereisten
van de wet WEB;
onderwijsinstructeurs/ondersteuners met naam en gebruikte afkorting en of voldaan wordt
aan de vereisten van de WEB;
5. jaartaakoverzicht van de docenten per 1-10-10 en indien van toepassing per 1-02-11
6. de bpv-handleiding (ten behoeve van de informatie over de invulling en inrichting van de bpv);
7. studiegids van de opleiding die de leerlingen ontvangen
8. kopieën van vijf ingevulde praktijkovereenkomsten (willekeurig geselecteerd) per leerjaar;
9. kopieën van vijf ingevulde onderwijsovereenkomsten (willekeurig geselecteerd) per leerjaar;
23

10. verantwoording van gerealiseerde onderwijstijd o.a. door middel van deelnemersregistratie en
begeleidings/voortgangsregistratie, ziekteverzuim en vervanging, invulling van gastlessen,
activiteiten buiten de school, bijzondere activiteiten etc.;
11. deelnemerslijsten per leerjaar van de onderzochte opleiding (dit is relevant in verband met de
bepaling van het aantal deelnemers in de betreffende opleiding en het betreffende leerjaar).
Bestaat het eerste leerjaar uit meerdere opleidingen dan de deelnemerslijsten van alle betrokken
opleidingen;
deze lijsten bevatten per deelnemer minimaal: onderwijsnummer, naam, inschrijfdatum,
crebonummer van de opleiding, leerjaaraanduiding en/of klas;
12. docentroosters van de betreffende opleiding kunnen tijdens het onderzoek opgevraagd worden
24