Leven in de tuin

anleg&Onderh
Het stapelen van muren is al zo oud als de weg naaÍ
Kralingen. Het is een manier om erÍaÍscheidingen en
grondkeringen te maken. Stapelen van stenen is weliswaar
eenvoudig, maar enige bouwtechnische kennis
is wel nodig.
Tekst Jacob van Megen / B€eld Gerdien de Nooy en Loek Goris
44lr'i'*!"'d"'b"e
t'" I '-5
I
in frankrijk hadden woeger de
\ I /ijnboeren
V V pewoonte om de slenen die ze in het veld
vonderiop te stapelen. zo ontstonden er enorme
lange stapelmuren als eÍíafscheidlng rondom de
druivenvelden. ook het Britse landschap is her"
kenbaar aan gestapelde muultjes als edafscheiding.
AIs grondlering doen ze het in Engeland
ook goed. Ze overbruggen het niveau van het
hogeÍgelegen maaiveld naar de lagergelegen weg.
De muren zelf zijn niet meer zichtbaar. Een dichte
begÍoeiing van bessen, bramen en fuchsra's onttrekt
ze volledig aan het oog.
In Nederlandse tuinen worden stapelmuutjes

ook toegepast. Erfafscheidingen worden in de
meeste gevallen opgetrokken uit los gestapelde
stenen. Muurtjes die dienen als grondlering
worden grcf gemetseld en ztn hellend geplaatst
(zie kader). Stapelmuren kun je maken van veÍschillende
mateialen: betonnen straatklinkers,
kleiklinkers, oude tegels, dakpannen, puinatual,
natuursteen, oude stronken ofeen combinatie
van deze materialen.
Vooral de laatste tijd komen er steeds meer
kant-en-klare stapelproducten op de markt. Deze
producten lijken op een oude stapelmuur, maar
worden verankerd en verlijmd. Dat is wel stevig,
maar in de ogen van Loek corris, eigenaar van
Ecocare hovenierc en ontwerpbureau in Zut_
phen, schieten kant-en-klare prcducten hun doel
voorbij. fen stapelmuur is volgens hem een milieubouwvorm
die je veei in natuurtuinen vindt.
Hoofddoel van milieubouw is het crcërcn van
verschillende leefmilieus voor planten en dieren.
,,Hoe ruwer en ruiger de structuur van de muut
hoe groter de biodiveniteit in de tuin", aldus Gorris.
Begroeide muren
Gorris werkt in zijn ontwerpen vaak met stapelmuurtjes.
zijn doel is een volledig begroeide
muur. ,,lnheemse planten en exoten mogen er gerust
door elkaar groeien", zegt hij. Met een beetje
mazzel zit na enige tijd zo'n muur vol met dieren.
Egels en vogels komen op de insecten aí die in de
muur beschutting vinden.
Een levendige muur bereik je volgens de ecohovenier
her best én het snelst wanneel je de
muuÍ optrekt uit puinafual. Puinafual is zacht
en de plantenwortels kunnen zich daar goed
op hechten. Je kunt met puin droog stapelen of
gÍofmetselen. ,,Dat is afhankelijk van hoe stlak
de tuinbezitter zijn stapelmuur wil en hoeveel
ruimte je in de tuin hebt voor de opbouw van de
muur." Bij grof metselwerk mengt de hovenier
wat tuintud of cocopeat door de mortel. De voeg
houdt da n beLer wa ter vast en begroeit gemakkelijker.
,,Stenen onttrekken veel vocht aan hun
omgeving. Door cocopeat aan Le blengen bij de
wortels van de plantjes hebben ze voldoende water
om de ee6te paar weken door te komen."
Andere voordeien van het gebruik van puin zijn
volgens Gorris dat het matedaal niet duur is en
er eenvoudig aan te komen is. ,,Ëen aannemer die
aan het slopen is, komt het gaag bij je afleveÍen."
Voor de Zutphense hovenier is stapelen met puin
de ultieme vorm van hergebmik. r
Technische inÍormatie
Wanneer een stapelmuuÍ gÍond moet
tegenhouden of keren kun je niet zomaar
gaan stapelen. le moet bijvoorbeeld rekening
houden met de hoeveelheid te keren
grond, de hoogte van de muur, de ondergrond
en de uitzetting van de grond door
vorst. Een stapelmuur staat het stevigst als
de buren ook meedoen. Je kunt de muur
dan rond laten lopen. Is samenweÍking
met de buren niet mogelijk dan kun je
overuvegen om op de erfafscheiding betonnen
L-elementen te plaatsen.
De hoogte van de stapelmuur bepaalt hoe
de fundeÍing eruitziet, Bij stapelmuren
tot 40 cm is een fundering van steenslag
oÍ tegel onder maaiveld voldoende. Bij
hogere muren is een gestorte fundering
noodzakelijk. Een geschikt mengsel voor
stortbeton (roo kg) is bijvoorbeeld: 7 kg
cement, J7 kg rivierzand (o/4), 52 kg Erind
(4/28). Vermeng dit met ongeveer 4 |
water. Let eÍop dat de Íundering bij zware
Voor tuineigenaar Ron van Dijk, biologische tomatenteler in
Schalkwik, heeft Corris een natuurtuin met gestapelde terrassen,
een waterloop en vtveÍ aangelegd. Eeíst zÍn de maten
uitgezet met piketten, sjalonnen. Daarna is Brond gestod, de
vette grond eerst en dan de arme. Inheemse planten. maar
ook alpenplanten, hebben behoeÍte aan schrale grond. Zorg
dan ook dat die bovenop li8t.
>
grondkeringen dubbel zo breed moet zijn
als de muur zelf en dat de bovenkant van
de fundering de juiste hellingshoek heeft
(figuuÍ). Als Íunderingsdiepte geeft conis
het staÍfeltje: voor iedeÍe meteÍ muuÍ
boven de grond, ga je minimaalro cm in
de grond.
ruin&Landschap I
'"r'*'l4s
r

Meer leven in de tuin met een gestapelde muur
46
ruin&r.andschae
I :o l,oos
Vanuit het huis is in de toekomst zicht
op een waterloop van 1,5 m hoog. Met
pikeften heeft GoÍÍis de hoogte van het
verloop uitgezet. Tegen de piketten worden
de dwarslatten vastgezet. De eerste
laag stapelstenen is op een fundering
van betontegels gemetseld. Venverk de
grootste en lelijkste brokken onder in hel
bouwwerk. In verband met de hoo8te van
het bouwsel heeft GoÍÍis de stenen gÍoÍ
gemetseld. AIs de klant de muur wil gebÍuiken
om op te zitten moet dat sowieso
Seoaan woroen.
De waterloop wordt in zijn geheel bekleed
met Ecolan rubberfolie. De folie
wordt tegen de dwarslatten vastgezet met
stapelmuurtjes. corris metselt direct op
het rubbef, wat volgens hem geen enkel
probleem is. Het heeft juist als voordeel
dat de viverrand niet afgewerkt hoeft
te worden. ook geven de muurtjes een
prachtige weerspiegeling in het wateÍ.
crondkeringen stapelt de hovenier bij
voorkeur taps, of iets achteroverhellend.
Hij vindt dit niet alleen mooieÍ, maaÍ de
muur wordt zo ook steviger De planten
worden gelijk met de stenen meegestapeld.
Coíris klemt de planten steviS tussen
het bouwmateriaal. HieÍdooÍ ontstaan niet
al te 8íote openingen en ziet het geheel
eÍ spontaan uit. Om te voorkomen dat de
muur door inklinking van de grond naar
achteren kantelt wordt de grond achter de
muur stevig aangestampt.

Hovenielsbedrijf Ecocare, BartoksFaat 2, 7204 PP ZutPhen, T (0575) 54 34 72, I www.gorris.nl, X info@gorris.nl
I lnformatie over natuurlik tuinieren is op te vragen bi De Wilde Weelde, Reigerlaan 63, r 24r XC Kortenhoef, T (o3S) 656 58 59, I *'ww.wildeweelde.nl
Aan de andere kant van de waterloop is
Corris begonnen met het stapelen van
oude boomstammen; Op sommige plekken
is een combinatie van hout en steen
gebruikt. Met hout creëer je een andeÍe
leeÍomgevinS dan met steen. Dat hout
op den duur veípulvert, heeft volgens de
hovenier geen effect op de stevigheid van
de muur. Hij meent dat als je consequent
steens of halÍsteens stapelt, de plantenwoítels
na veÍloop van tijd de boel wel
bijeenhouden.
vijverbodem is ook bekleed met rubberfolie.
CorÍis beplant alleen de oevers
van de vijver. De oeverplanten staan in
arme grond. De planten moeten dan op
zoek naar voedsel en vinden dat in het
vijveruvater Doordat de planten de voeding
aan het wateÍ onttrekken blijft het
viverwater helder
Door het Íubberfolie in te graven en latel
te bedekken met keien en puin ontstaat
er een diervriendelijke vijverrand.
Het grove stapel-mestelwerk heeft Gorris
door de hele tuin voortgezet. De muren
die niet als grondkering dienen, staan
rechtop. Bij muÍen hoger dan t m adviseeÍt
hij steens te stapelen, bij la8ere
muuÉjes volstaat halfsteens. ln de grondkering
op de achtergrond is een oude
tuinhaard verwerkt. In een ander gedeelte
van de tuin heeft een barbecue een plek
gevonden. Eigenlijk kun je in een stapelmuur
alles venverken.
ruin&Landschap
t' " | ",.'
147