STS'en over hout herzien - TCHN
STS'en over hout herzien - TCHN
STS'en over hout herzien - TCHN
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>hout</strong>nieuws 168<br />
20<br />
•teChnisChe FiChe•<br />
STS’en <strong>over</strong> <strong>hout</strong> <strong>herzien</strong><br />
De vorige – inmiddels voorbijgestreefde<br />
– versies dateren uit de jaren 1989-1990.<br />
Ze werden dus aan een diepgaande <strong>herzien</strong>ing<br />
onderworpen, waarbij het laatste deel<br />
in december 2009 gepubliceerd werd. We<br />
<strong>over</strong>lopen stelselmatig de nieuwigheden in<br />
deze officiële teksten.<br />
Algemeen<br />
Voorheen waren de referenties naar de<br />
grondstof ‘<strong>hout</strong>’ verspreid <strong>over</strong> verschillende<br />
documenten en waren ze dus moeilijk<br />
na te gaan: STS 00.13 handelde <strong>over</strong><br />
‘Proeven – Hout en <strong>hout</strong>en structuren’,<br />
STS 04 richtte zich op ‘Hout en plaatmaterialen<br />
op basis van <strong>hout</strong>’ en STS 31<br />
behandelde ‘Timmerwerk’. Voor een voorschrijver<br />
of aannemer was het niet bepaald<br />
gemakkelijk om de geschikte specificatie<br />
te vinden!<br />
Daarom werd beslist om de informatie <strong>over</strong><br />
de grondstof ‘<strong>hout</strong>’ in twee verschillende<br />
documenten te groeperen: STS 04 ‘Hout<br />
en plaatmaterialen op basis van <strong>hout</strong>’,<br />
waar het gaat <strong>over</strong> de grondstof zelf, en<br />
STS 31 ‘Timmerwerk’, die nu meer betrekking<br />
heeft op de berekeningsmethodes.<br />
Binnenkort is STS 23 ‘Houten structuren’<br />
beschikbaar, waarin de toepassing aan bod<br />
komt. STS 52.1 ‘Houten buitenschrijnwerk’<br />
wordt momenteel herwerkt door het WTCB<br />
in samenwerking met het CTIB-<strong>TCHN</strong>.<br />
sts 04<br />
Het is z<strong>over</strong>: de Eengemaakte technische specificaties (STS) ‘Hout’, in<br />
het kader van een globale benadering, zijn <strong>herzien</strong> en bijgewerkt. Conreet<br />
heeft het CTIB-<strong>TCHN</strong>, op initiatief van de FOD Economie, de reeks STS<br />
00.13, STS 04 en STS 31 <strong>herzien</strong>. Deze documenten, die eigenlijk speciale<br />
lastenboeken zijn voor de correcte toepassing van <strong>hout</strong> en afgeleide<br />
materialen in <strong>over</strong>heidswerken, hebben als doel de werkzaamheden van de<br />
De nieuwe STS 04 bestaat uit vier delen:<br />
STS 04.1 Structuur<strong>hout</strong><br />
STS 04.2 Schrijnwerk<strong>hout</strong><br />
STS 04.3 Behandelingen van het <strong>hout</strong><br />
STS 04.4 Platen op basis van <strong>hout</strong><br />
Dankzij de hergroepering van de items<br />
‘<strong>hout</strong>’, is het document nu coherenter en<br />
leest het heel wat vlotter.<br />
actoren van de bouwsector gemakkelijker te maken.<br />
Het is dus uiterst belangrijk om ze regelmatig bij te werken, zodat ze de<br />
nieuwste trends weergeven op het vlak van oplossingen,<br />
materialen, specificaties en technische eisen.<br />
Te k s T: M. Va n le e M P u T, Ve r a n T W O O r D e li j k e ‘PrO D u C T C er T i Fi C ering’ B i j h e T CTiB-TChn<br />
STS 04.1 Structuur<strong>hout</strong><br />
Het eerste deel van STS 04 legt de specificaties<br />
vast voor de grondstof ‘<strong>hout</strong>’. Het<br />
vermeldt eerst de relevante Europese normen<br />
inzake terminologie, genormaliseerde<br />
identificatie van de <strong>hout</strong>soorten, nominale<br />
afmetingen en voorkeursafmetingen voor<br />
loof<strong>hout</strong> en naald<strong>hout</strong>, onvolkomenheden<br />
en <strong>hout</strong>gebreken en ten slotte het bepalen<br />
van het vochtgehalte en van de droogkwaliteit.<br />
Het belangrijkste deel van het document<br />
gaat <strong>over</strong> de sterktesortering van structuur<strong>hout</strong>,<br />
bedoeld om rekenwaarden te<br />
bepalen voor de ingenieur (zie STS 31).<br />
De inleiding van dit hoofdstuk geeft een<br />
<strong>over</strong>zicht, in de vorm van een tabel, van<br />
de genormaliseerde nomenclatuur voor<br />
naald<strong>hout</strong> – zowel Europees als niet-Europees<br />
– gebruikt voor structuren.<br />
Volgt een hoofdstuk dat de rekenwaarden<br />
opgeeft voor elk van de weerstandsklassen<br />
(van C16 tot C40 voor naald<strong>hout</strong> en van<br />
D30 tot D60 voor loof<strong>hout</strong>).<br />
In het volgende hoofdstuk worden de visuele<br />
sorteerregels uitgelegd die eigen zijn<br />
aan het Belgische systeem, dat nauw aanleunt<br />
bij het Britse en het Franse systeem.<br />
Vier visuele sorteerklassen (S4, S6, S8 et<br />
S10) worden in <strong>over</strong>eenstemming gebracht<br />
met de sterkteklassen voor de <strong>hout</strong>soorten<br />
die in België veel worden toegepast.<br />
De methodologie van de visuele sortering<br />
wordt uitvoerig uiteengezet, met vermelding<br />
van alle relevante criteria en de manier<br />
waarop men ermee rekening dient te houden<br />
bij het sorteren van structuur<strong>hout</strong>.<br />
STS 04.2 Schrijnwerk<strong>hout</strong><br />
Het tweede deel handelt <strong>over</strong> schrijnwerk<strong>hout</strong>.<br />
Voor deze toepassingen die niet-dragend<br />
zijn, primeert gewoonlijk het esthetisch<br />
uitzicht van de oppervlakten op de<br />
mechanische weerstand van de elementen.<br />
De sorteringen naar uitzicht worden echter<br />
niet beschreven, aangezien de criteria en<br />
specificaties evenzeer afhankelijk zijn van<br />
het product (parket, lambrisering, deuren,<br />
ramen,…) als van de gebruikte <strong>hout</strong>soort.<br />
Het document verwijst dan ook naar de<br />
verschillende Europese normen die van<br />
toepassing zijn en geeft tevens een <strong>over</strong>zicht<br />
van de Belgische normen die voorbijgestreefd<br />
zijn en niet meer mogen worden<br />
gebruikt.<br />
STS 04.3 Behandelingen van het <strong>hout</strong><br />
Dit deel handelt <strong>over</strong> de verduurzamingsbehandelingen<br />
van <strong>hout</strong>. Men onderscheidt<br />
drie grote thema’s:<br />
- preventieve behandelingen van <strong>hout</strong><br />
tegen de aantasting door zwammen en<br />
insecten;<br />
- curatieve behandelingen van <strong>hout</strong> tegen<br />
de aantasting door zwammen en insecten;<br />
- behandelingen voor een betere brandreactie.<br />
Wat de preventieve behandelingen betreft,<br />
hebben de redacteurs erop gelet de meest<br />
recente procédés op te nemen die op<br />
© Cras
© Lignum<br />
Europees vlak ontwikkeld zijn: de norm EN<br />
335 heeft het begrip van de gebruiksklassen<br />
ingevoerd, ter vervanging van dat van de<br />
risicoklassen, dat soms verkeerd geïnterpreteerd<br />
werd door de voorschrijvers. Deze<br />
classificatie onderscheidt 5 gebruiksklassen<br />
voor <strong>hout</strong>, elk gekenmerkt door omgevingsvoorwaarden<br />
die het optreden van<br />
bepaalde biologische <strong>hout</strong>aantastingen in<br />
de hand kunnen werken.<br />
In functie van deze gebruiksklassen stelt<br />
de STS <strong>hout</strong>behandelingsprocédés voor<br />
die aangepast zijn aan de verschillende<br />
situaties en waarvan de systematiek ook<br />
duidelijker werd gemaakt:<br />
- vijf procédés voor de behandeling van<br />
timmer<strong>hout</strong> (procédés A1 tot A5), met in<br />
sommige gevallen subgroepen;<br />
- drie procédés voor de preventieve behandeling<br />
van schrijnwerk<strong>hout</strong> (B voor binnenschrijnwerk,<br />
C1 en C3 voor buitenschrijnwerk);<br />
- twee procédés voor de afwerking van buitenschrijnwerk<br />
(C2 en CTOP, afhankelijk<br />
van het harsgehalte van de producten).<br />
Zowel voorschrijver als aannemer vinden<br />
op de markt een heel gamma uitstekende<br />
producten met technisch goedkeuring ATG,<br />
uitgeleverd door de BUtGb op basis van<br />
dezelfde classificatie.<br />
Verder handelt deel 3 van STS 04 <strong>over</strong> de<br />
procédés voor de curatieve behandeling<br />
van <strong>hout</strong> en metselwerk:<br />
- de D1-procédés, met insectendodende<br />
werking;<br />
- de D2-procédés, tegen de <strong>hout</strong>aantasting<br />
door zwammen.<br />
D1-procédés worden hoofdzakelijk toegepast<br />
op <strong>hout</strong>, maar D2-procédés zijn<br />
bestemd voor de behandeling van aangetast<br />
metselwerk. Dat document bepaalt<br />
en beschrijft niet alleen de toe te passen<br />
procédés, maar geeft ook een <strong>over</strong>zicht van<br />
het geheel van handelingen die nodig zijn<br />
om aantasting door insecten of zwammen<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<strong>hout</strong>nieuws 168<br />
21
<strong>hout</strong>nieuws 168<br />
22<br />
•teChnisChe FiChe•<br />
te verhelpen. Het stelt ook een taakverdeling<br />
voor tussen bouwheer en aanbrenger<br />
van de behandeling. Ten slotte wordt ook<br />
aandacht besteed aan aantastingen in historische<br />
gebouwen.<br />
Het laatste hoofdstuk van STS 04.3 heeft<br />
betrekking op de behandelingen ter verbetering<br />
van de brandreactie. Dat deel<br />
is volledig nieuw en werd ontwikkeld als<br />
antwoord op een steeds dringendere vraag<br />
van <strong>over</strong>heid en architecten om te beantwoorden<br />
aan de wettelijke normen inzake<br />
brandbeveiliging van gebouwen.<br />
In de eerste plaats moeten de producten<br />
uiteraard conform de specificaties van de<br />
normen NBN S21-203 en NBN EN 13501-1<br />
zijn. STS 04.3 gaat echter verder door drie<br />
klassen van procédés te vermelden, naargelang<br />
het toegepaste product geschikt is om<br />
gebruikt te worden in klimaatklasse 1, 2 of<br />
3, zoals beschreven in NBN ENV 1995-1-1<br />
(Eurocode 5).<br />
De STS onderscheidt aldus de procédés<br />
F1, F2 en F3, die respectievelijk toegepast<br />
mogen worden in Klimaatklasse 1 (binnenklimaat),<br />
Klimaatklasse 2 (beschermd<br />
buitenklimaat) en Klimaatklasse 3 (andere<br />
gevallen). Naar alle waarschijnlijkheid worden<br />
deze procédés binnenkort gecommercialiseerd,<br />
liefst gedekt door een technische<br />
goedkeuring ATG.<br />
STS 04.4 Platen op basis van <strong>hout</strong><br />
Deel 4 van STS 04 werd sterk vereenvoudigd,<br />
aangezien het materiaal ‘platen<br />
op basis van <strong>hout</strong>’ tegenwoordig volledig<br />
gedekt is door een Europese geharmoniseerde<br />
norm (NBN EN 13 896) en alle<br />
producten bestemd voor de bouw verplicht<br />
moeten voorzien zijn van de CE-markering<br />
(Bouwproductenrichtlijn 89/106/CE)<br />
die aangeeft dat ze conform zijn aan de<br />
Europese specificaties.<br />
De STS maakt een onderscheid tussen<br />
platen die bestemd zijn om te worden<br />
toegepast in dragende structuren en platen<br />
voor niet-dragende structuren.<br />
Een tweede classificatieniveau betreft de<br />
brandreactie van de platen, die al dan niet<br />
kan worden verbeterd. Op basis van deze<br />
dubbele classificatie vermeldt de STS de<br />
verantwoordelijkheden van respectievelijk<br />
de producent en het genotificeerd organisme<br />
om te waarborgen dat het product<br />
conform is aan de norm.<br />
Verder geeft de STS een beslissingsboom<br />
aan de hand waarvan men kan nagaan<br />
welke Europese specificaties van toepassing<br />
zijn voor de verschillende plaattypes<br />
op basis van <strong>hout</strong>, in functie van de klimaatklasse<br />
waarvoor het product voorzien<br />
is. Ten slotte is een hoofdstuk gewijd aan<br />
de proefmethodes gebruikt om de sterkteklasse<br />
van een plaat te bepalen in functie<br />
van het plaattype.<br />
sts 31<br />
De STS 31 heeft betrekking op alle werken<br />
of gedeelten van werken in <strong>hout</strong>, die<br />
onderworpen zijn aan krachten en waarvan<br />
de afmetingen van de onderdelen bepaald<br />
worden door de regels der sterkteleer van<br />
de materialen. Het document heeft in het<br />
bijzonder betrekking op vloerbalken, spanten<br />
en balken, gelijmd gelamelleerde elementen,<br />
geïndustrialiseerde spanten, constructiekits,<br />
wand- en vloerplaten, lichte en<br />
zelfdragende samengestelde platen,…<br />
Dit onderwerp komt reeds ruim aan bod in<br />
de Europese normalisatie, in het bijzonder<br />
in Eurocode 5 waarvan hierboven sprake. Al<br />
deze producten zijn onderworpen aan de<br />
CE-markering.<br />
In een beknopt eerste gedeelte verwijst het<br />
document naar de andere STS’en waar de<br />
lezer specifieke informatie kan vinden <strong>over</strong><br />
het materiaal (massief <strong>hout</strong>, platen,…) en<br />
<strong>over</strong> de toe te passen behandeling (verduurzaming,<br />
behandelingen ter verbetering<br />
van de brandreactie,…)<br />
Vervolgens komt een opsomming van<br />
specificaties die van toepassing zijn voor<br />
elk van voorgenoemde producten, met<br />
inbegrip van de referentie naar relevante<br />
Europese normen.<br />
Het hoofddeel van de STS beschrijft de<br />
twee methodes die toegepast kunnen worden<br />
in de berekeningsnota die voor een<br />
project werd opgesteld. Aan de hand van<br />
de twee berekeningsmethodes kan worden<br />
nagegaan of het bouwwerk in zijn geheel<br />
en in zijn onderdelen met een voldoende<br />
veiligheid kan weerstaan aan alle lasten die<br />
zich zouden kunnen voordoen tijdens zijn<br />
bestaan en opbouw en dit zonder de toe-<br />
gelaten vervormingen te <strong>over</strong>schrijden. Elk<br />
van deze methodes maakt echter gebruik<br />
van een andere benadering.<br />
Berekeningsmethode volgens de uiterste<br />
grenstoestanden<br />
De berekeningen tonen aan dat het bouwwerk,<br />
in zijn geheel of in een van zijn onderdelen,<br />
en onder invloed van een aantal<br />
belastingscombinaties (permanente belastingen,<br />
klimaatsbelastingen, gebruiksbelastingen),<br />
geen ‘grenstoestand’ zal bereiken.<br />
Men moet noodzakelijkerwijze een ‘uiterste<br />
grenstoestand’ controleren die gekenmerkt<br />
wordt door het <strong>over</strong>schrijden van het draagvermogen<br />
van het bouwwerk en in het<br />
algemeen een ‘gebruiksgrenstoestand’, die<br />
gekenmerkt wordt door het <strong>over</strong>schrijden<br />
van de toegelaten vervormingen.<br />
De tekst vermeldt ook de waarden die voor<br />
de grondstof <strong>hout</strong> gebruikt dienen te worden<br />
bij de berekening van structuren.<br />
Berekeningsmethode volgens de<br />
toelaatbare spanningen<br />
De berekeningen tonen aan dat, onderworpen<br />
aan de meest ongunstige combinatie<br />
van belastingen, de maximaal optredende<br />
spanningen de toelaatbare spanningen<br />
niet <strong>over</strong>schrijden en dat de vervormingen<br />
onder de toegelaten waarden blijven.<br />
De tekst vermeldt ook de waarden die voor<br />
de grondstof <strong>hout</strong> en de voor verbindingselementen<br />
gebruikt dienen te worden bij de<br />
berekening van structuren.<br />
Het laatste deel van STS 31 handelt <strong>over</strong><br />
plaatsingsvoorschriften en brandweerstand.<br />
© Shutterstock