Geschiedenis Vredeskapel

38
Hoofdstuk 9
9. De Tweede Wereldoorlog algemeen
De Tweede
Wereldoorlog
algemeen
Deze oorlog is ook aan de Archipelwijk zeer zeker niet ongemerkt voorbijgegaan. Als eerste noemen we de
mensen die onze buurt moesten verlaten. De Joodse mensen, de in de loop van de oorlog gevangen genomen
personen, de niet economisch aan Den Haag gebonden personen, die elders in het land onderdak moesten
vinden en de mannen die gedwongen naar Duitsland moesten om in de oorlogsindustrie te werken.
D aarnaast waren er nog vluchtelingen
en onderduikers die hier niet
wilden of konden blijven. Ten slotte noemen
we de mensen die in de hongerwinter aan
ondervoeding en uitputting bezweken, of
slachtoffer werden van direct oorlogsgeweld.
Buiten de alom aanwezige onderdrukking
en het gebrek aan vrijwel alles, vooral in de
hongerwinter, lieten oorlogshandelingen ook
in de Archipelwijk hun diepe sporen achter.
In de loop van 1943 werden onder andere
Scheveningen en het Benoordenhout veranderd
in vesting Scheveningen en vesting Clingendael.
Dit was verboden Sperrgebiet. Om dit gebied
af te grendelen werden onder andere de
bruggen over de Koninginnegracht afgebroken,
waaronder de Wittebrug, de brug bij de Laan
Copes van Cattenburch en de Javabrug. De huizen
van de Koninginnegracht moesten ontruimd
worden en tussen de trambaan en het water
werden uitgebreide prikkeldraadversperringen
aangebracht. Even was het ook de bedoeling om
de hele Archipelwijk te ontruimen maar gelukkig
ging dit niet door. Op 6 oktober 1942 werd
besloten de voorgenomen ontruimingsgrens vanaf
de Javastraat te verleggen naar de boskant van de
Kerkhoflaan.
Kerkhoflaan met tolhekken en op de achtergrond het KLM gebouw. (HGA)
(Het bos is ondanks verboden toegang kaal gehakt voor brandhout)
Aan de Koninginnegracht bouwden de Duitsers
een houten uitkijktoren. Voor de duidelijkheid
volgt hier eerst een beschrijving van de situatie
zoals die daar in die tijd was. Tot 1968, het jaar
waarin het Hubertusviaduct werd gebouwd, liepen
de trambaan en de weg tussen de Delistraat en de
Wittebrug anders dan nu. Direct vanaf het voetpad
langs het water liep een met gras begroeide
helling naar boven tot aan waar nu ongeveer de
toe- en afritten van het Hubertusviaduct liggen.
Op circa één derde van de hoogte van het talud,
van onderaf gerekend lag de trambaan. De weg
voor al het overige verkeer liep langs de huizen
omhoog, op de plaats waar nu de ventweg loopt.
Even voorbij het laatste huis was een korte zijweg
naar de nog steeds bestaande ingang aan deze
kant van de Algemene Begraafplaats. Vlak na deze
zijweg werd het hoogste punt van de weg bereikt.
Vanaf hier liep de weg weer naar beneden in
de richting van de Wittebrug. Kort voor de brug
kwamen rijweg en trambaan samen. Naast het
hoogste punt van de weg hadden de Duitsers in de
bosrand de hierboven genoemde toren gebouwd.
Voor het eind van de oorlog werd deze toren door
een geallieerde luchtaanval zwaar beschadigd.
Zelf bevond ik mij tijdens deze aanval en het
daarbij gegeven luchtalarm onderaan de hoogte