Waterplan Harderwijk - De Snoek

Waterplan Harderwijk 2006 - 2009

Opgesteld door Syncera Water B.V. 

5 december 2005, Eindrapport

In opdracht van Gemeente Harderwijk, Waterschap Veluwe 


Projectnummer W04A0153 

Documentnaam Waterplan Harderwijk definitief 

Datum 5 december 2005 


5 december 2005, Eindrapport 

postadres 

Postbus 270 

2600 AG DELFT 

t 015-7512700 

f 015-2625365 

www.syncera-water.nl 

bezoekadres 

Delftechpark 9 

2628 XJ DELFT

Inhoudsopgave 

Samenvatting 6 

1 Inleiding 1 

1.1 Water in Harderwijk 1 

1.2 Aanleiding 2 

1.3 Doel waterplan 2 

1.4 Status waterplan en planperiode 2 

1.5 Plangebied 3 

1.6 Leeswijzer 3 

2 Beleidskader 4 

2.1 Europees en nationaal waterbeleid 4 

2.2 Provinciaal waterbeleid 6 

2.3 Beleid Waterschap Veluwe 6 

2.4 Beleid Gemeente 7 

3 Beschrijving watersysteem 10 

3.1 Ontstaansgeschiedenis 10 

3.2 Bodem en grondwater 11 

3.3 Oppervlaktewater 13 

3.4 Waterkwaliteit en ecologie 14 

3.5 Riolering 16 

4 Analyse kansen en knelpunten 18 

4.1 Waterkwantiteit 18 

4.2 Waterkwaliteit en ecologie 21 

4.3 Water en ruimte 26 

4.4 Riolering en omgaan met hemelwater 28 

4.5 Recreatie en economische ontwikkeling 30 

4.6 Beleving van het water 32 

5 Doorkijk: “Water in 2050” 35 

6 Doelen en ambities tot 2015 37 

6.1 Water heeft ruimte nodig 38 

6.2 Voldoende veiligheid 38 

6.3 Aanpakken grondwaterproblemen 39 

6.4 Verbeteren waterkwaliteit en ecologie 39 

6.5 Voort met afkoppelen 41 

6.6 Bevorderen van de waterbeleving en waterrecreatie 41 

7 Maatregelen in 2006 44 

7.1 Water heeft ruimte nodig 44 

7.2 Aanpakken grondwaterproblemen 44 

7.3 Verbeteren waterkwaliteit en ecologie 44 

7.4 Voort met afkoppelen 45 

7.5 Bevorderen van de waterbeleving en waterrecreatie 46 

7.6 Algemeen beleid 46 



Verklarende woordenlijst 48 

Literatuur 52 



Bijlagen 

Bijlage 1: Watersysteemkaarten: 

1.1 Grondwater 

1.2 Watersysteem 

1.3 Bodemtype 

Bijlage 2: Kansen en knelpuntenkaart 

Bijlage 3: Visiekaart 

Bijlage 4: Maatregelenkaart 

Bijlage 5: Uitvoeringsprogramma 2006 en doorkijk maatregelen planperiode 2007 t/m 2009 

Bijlage 6: Deelnemers bijeenkomsten klankbordgroep 



Samenvatting 

Waarom een waterplan? 

Harderwijk is een waterrijke gemeente. De stad Harderwijk heeft een unieke ligging aan het 

Wolderwijd, de binnenstad heeft mooie grachten en in de woonwijken Stadsweiden en Drielanden 

zijn er de brede singels. Maar niet overal is het water even goed zichtbaar en toegankelijk 

en niet overal nodigt het uit tot genieten, kijken, wandelen, vissen en spelen. Werken aan verbetering 

van de beleving van het water in Harderwijk is dan ook één van de speerpunten van dit 

waterplan. 

Het Waterplan Harderwijk is een gezamenlijk plan van de gemeente en het waterschap. Met dit 

plan willen beide partijen, samen met burgers, verenigingen en andere betrokkenen, verder 

werken aan het verbeteren van het water in Harderwijk. We willen beter omgaan met het oppervlaktewater, 

maar ook met het grondwater en met het afvalwater dat door het riool stroomt. 

We willen knelpunten oplossen en kansen beter benutten. In dit waterplan staat wat we willen 

bereiken en hoe we dat gaan uitvoeren. Iedere inwoner en iedere bezoeker kan het zo nòg beter 

ervaren: Harderwijk is Waterrijk! 

Aanleiding 

Er verandert veel op het gebied van water in ons land. Het klimaat verandert: de zeespiegel 

stijgt, het gaat steeds meer en harder regenen, maar er komen ook steeds vaker extreem droge 

periodes. We moeten daarom extra letten op de veiligheid tegen overstromingen en we krijgen 

vaker te maken met wateroverlast. Het waterbeheer moet hierop worden aangepast. Landelijk is 

het nieuwe waterbeleid vastgelegd in het Nationaal Bestuursakkoord Water (2003) en de Integrale 

Waterwet (voorontwerp 2005, van kracht per 1-1-‘07). Ook worden er vanuit Europa strengere 

eisen gesteld aan de kwaliteit van het water in ons land. In 2000 werd de Europese Kaderrichtlijn 

water vastgesteld, die heeft vergaande gevolgen voor de waterkwaliteit. De belangrijkste 

beleidsontwikkelingen vanuit rijk, provincie, waterschap en gemeente zijn in dit waterplan aangegeven. 

Naast noodzakelijke veranderingen heeft water ook veel leuks te bieden, zeker in Harderwijk. 

Water spreekt tot de verbeelding van mensen. Het inspireert en biedt kansen om de woonomgeving 

prettiger, mooier of leuker te maken. Over dit soort zaken -en meer- gaat het Waterplan 

Harderwijk. 

Wat willen we bereiken? 

De hoofddoelstelling van Waterplan Harderwijk is: 


5 december 2005, Eindrapport 

“In beeld brengen en uitvoeren van de benodigde maatregelen 

voor het realiseren en behouden van een veilig, veerkrachtig en 

ecologisch gezond functionerend watersysteem met het oog op 

een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving.” 

Om dit concreter te maken zijn er zes thema’s bedacht. Bij elk thema is aangegeven wat de 

gemeente en het waterschap bereikt willen hebben in het jaar 2015. 

• Water heeft ruimte nodig 

De gemeente wil alle nieuwbouwprojecten (Drielanden-west, Walstein-2, Waterfront, bedrijventerreinen 

Lorentz-oost en Tonsel) zo uitvoeren dat er geen negatieve effecten optreden voor

het watersysteem. We streven juist naar positieve effecten. Het waterschap wordt daarbij nauw 

betrokken. Het waterschap en de gemeente gaan op korte termijn de stedelijke wateropgave 

nauwkeuriger bepalen. 

• Voldoende veiligheid 

Gemeente Harderwijk en Waterschap Veluwe willen goed op de hoogte blijven van de beleidsontwikkeling 

over toekomstige peilstijging in de Randmeren. Bij de aanleg van nieuwe watergangen, 

de herinrichting van bestaande watergangen en de inrichting van waterspeeltuinen 

wordt rekening gehouden met kindveiligheid. 

• Aanpakken grondwaterproblemen 

De gemeente wil meer informatie verzamelen over grondwaterstanden en –problemen door te 

meten en te rekenen. Samen met de provincie en het waterschap wordt een visie ontwikkeld op 

het oplossen van de toekomstige grondwaterproblemen, vooral in de zogenaamde ‘grondwaterfluctuatiezone’. 

Ook wil de gemeente voor vragen van burgers en bedrijven beter bereikbaar 

zijn. Er wordt daarvoor een waterloket ingesteld. 

• Verbeteren waterkwaliteit en ecologie 

Gemeente en waterschap willen zich op verschillende manieren inspannen om de waterkwaliteit 

in de gemeente verder te verbeteren. Er wordt onderzoek gedaan naar de huidige en de potentiële 

watergebonden natuurwaarden binnen de gemeente. De waterkwaliteit van de wateren in 

de binnenstad wordt verbeterd. De mogelijkheid van het opengraven van de oude stadsgracht 

ter plaatse van de Kuipwal wordt nader onderzocht, ook omdat dit gunstig is voor de waterkwaliteit 

in de Vissershaven. Het gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen wil de gemeente 

terugbrengen zodra het geld hiervoor beschikbaar is. Ook de uitloging van bouwmaterialen 

wil men verder beperken. De gemeente en het waterschap willen gericht voorlichting geven aan 

bewoners over water in de wijk en de effecten van ongewenst gedrag. Daar waar mogelijk wil 

de gemeente de natuur bij de watergangen verbeteren, in overleg met de wijkbewoners. 

• Voort met afkoppelen 

De gemeente wil verdergaan met afkoppelen in de ontwikkelingsgebieden zoals Stadsdennen, 

Wittenhagen, Drielanden, Kranenburg-Noord, Waterfront (Centrale Zone zuid) en RBT Lorentzoost. 

Ook wil de gemeente afkoppelen bij burgers en bedrijven verder gaan stimuleren. 

• Bevorderen van de waterbeleving en waterrecreatie 

Op vele manieren werkt de gemeente, met andere partijen, aan het versterken van Harderwijk 

als waterrecreatiestad. Er wordt gewerkt aan het verbeteren van de zwemwaterkwaliteit in het 

Wolderwijd. Er zijn plannen om de ‘staande mastroute’ dichter naar de Harderwijker kust te verleggen 

door de strekdam door te steken. De natuurbeleving in de zuidpunt van Stadsweiden 

(het Vogeleiland), in de Mheenlanden en langs de Hierdensebeek wordt verder vergroot, zonder 

dat dit negatieve of verstorende effecten oplevert voor de natuur. Gemeente en waterschap 

willen wijkbewoners meer betrekken bij het water in hun wijk om hen bewuster te maken van de 

lusten (en lasten) van het water in hun omgeving. Ook willen zij meer investeren in watereducatieve 

projecten op scholen. 

Wat gaat er concreet gebeuren? 

De visie is uitgewerkt in een aantal concrete maatregelen. Een overzicht van alle maatregelen 

staat in bijlage 5. Niet alle maatregelen worden tegelijk uitgevoerd. Per jaar zal er een uitvoeringsprogramma 

worden gemaakt, waarin de maatregelen met bijbehorende kosten voor dat 

jaar worden opgenomen. In hoofdstuk 8 staan de maatregelen die in 2006 worden opgepakt. 







1 Inleiding 

1.1 Water in Harderwijk 

Harderwijk is een waterrijke gemeente. De stad Harderwijk heeft een unieke ligging aan het 

Wolderwijd, de binnenstad heeft mooie grachten en in de woonwijken Stadsweiden en Drielanden 

zijn er de brede singels. Maar niet overal is het water even goed zichtbaar en toegankelijk 

en niet overal nodigt het uit tot genieten, kijken, wandelen, vissen en spelen. Werken aan verbetering 

van de beleving van het water in Harderwijk is dan ook één van de speerpunten van dit 

waterplan. 

Water spreekt tot de verbeelding van mensen. Het inspireert en biedt kansen om de woonomgeving 

prettiger, mooier of leuker te maken. Maar voldoende water in de wijken is ook noodzakelijk 

om overtollig regenwater op te vangen, zodat iedereen droge voeten houdt bij hevige regen. 

En natuurlijk willen we allemaal schoon water in de sloot en watergangen met mooi begroeide 

oevers, visplaatsen en speelplekken aan het water. Over dit soort zaken -en meer- gaat 

het waterplan Harderwijk. 

Gemeente Harderwijk en Waterschap Veluwe willen met het waterplan de komende jaren samen 

verder werken aan het verbeteren van het water in Harderwijk. Iedere inwoner en iedere 

bezoeker kan het zo nòg beter ervaren: Harderwijk is Waterrijk! 

Wethouder Daamen (links op de foto) en Heemraad Van Wijhe samen op de fiets voor het Waterplan Harderwijk. 


5 december 2005, Eindconcept pagina 1

1.2 Aanleiding 

Gemeenten en waterschappen hebben elkaar steeds harder nodig als het gaat om het water in 

de stad. De Gemeente Harderwijk is verantwoordelijk voor de inrichting, het beheer van de 

openbare ruimte en heeft de zorg voor het ondiepe grondwater. Waterschap Veluwe heeft de 

zorg voor de waterhuishouding: bescherming tegen het water, droge voeten in natte tijden en 

schoon water. Omdat beide organisaties elkaar nodig hebben voor het uitvoeren van deze taken, 

en omdat je samen meer kan bereiken, hebben de Gemeente Harderwijk en Waterschap Veluwe 

besloten samen dit waterplan op te stellen. 

Daarnaast is het van belang dat niet alleen de waterbeheerders meedenken in het plan, maar 

ook de mensen die dagelijks met het water te maken hebben. Op deze manier wordt het een 

breed gedragen plan van de gemeente, de waterbeheerders, bewoners en belangenverenigingen 

in Harderwijk. Om deze reden is bij het opstellen van het waterplan een klankbordgroep samengesteld 

uit instanties en organisaties die op enige manier betrokken zijn bij (water in) Harderwijk 

(zie bijlage 6). 

1.3 Doel waterplan 

Het hoofddoel van het waterplan is: 

“In beeld brengen en uitvoeren van de benodigde maatregelen 

voor het realiseren en behouden van een veilig, veerkrachtig en 

ecologisch gezond functionerend watersysteem met het oog op 

een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving.” 

Het waterplan geeft een visie op hoe dit doel in 2015 te bereiken met, waar mogelijk, een doorkijk 

naar 2050. In het waterplan wordt het bestaande beleid van gemeente en waterschap beschreven 

en beter op elkaar afgestemd. Ook schept het een beleidskader voor toekomstige 

plannen en levert het input voor o.a. bestemmingsplannen en stedenbouwkundige plannen. 

Het is een integraal plan. Dat wil zeggen: het biedt samenhangend beleid op het gebied van 

oppervlaktewater, grondwater en riolering, zowel wat betreft waterkwantiteit als -kwaliteit. En 

het stemt het waterbeleid af op andere beleidsvelden of functies, zoals natuur, ruimtelijke ordening, 

milieu en recreatie. 

Dit waterplan bevat een gezamenlijke visie op het gewenste waterbeheer in de stad en leidt 

uiteindelijk tot een pakket aan uitvoerbare maatregelen die het waterbeheer in Harderwijk verbeteren. 

1.4 Status waterplan en planperiode 

Het waterplan Harderwijk wordt gezamenlijk opgesteld door Gemeente Harderwijk en Waterschap 

Veluwe. Het waterplan zal door de besturen van gemeente en waterschap worden vastgesteld. 

Daarmee heeft het plan de status van een bestuurlijke afspraak. De beide organisaties 



conformeren zich door vaststelling aan de visie en de maatregelen die in het waterplan worden 

voorgesteld. 

De planperiode voor het waterplan is 2006-2009. Daarbij is voor de visie een planhorizon aangehouden 

van 2015 (middellange termijn) en 2050 (lange termijn). Na het vaststellen van dit 

waterplan moet jaarlijks een nieuw uitvoeringsprogramma worden opgesteld en vastgesteld 

door de betrokken partijen. 

1.5 Plangebied 

Het plangebied beslaat de gehele gemeente Harderwijk, de gemeentegrens vormt de grens van 

het plangebied. Water trekt zich niets aan van (gemeente)grenzen daarom is, waar nodig, ook 

over die grens heen gekeken. Het waterplan heeft vooral betrekking op het water in het bebouwd 

gebied, dus in de kernen van Harderwijk. Het buitengebied komt evenwel ook ter 

sprake. 

1.6 Leeswijzer 

Hoofdstuk 2 beschrijft de aanleiding en het doel van het waterplan. In hoofdstuk 3 wordt het 

beleidskader aangegeven. Een beeld van het watersysteem van Harderwijk en de kansen- en 

knelpunten hierin is achtereenvolgens in hoofdstuk 4 en 5 opgenomen. De visie tot 2050 en de 

doelstellingen voor het jaar 2015 kunt u lezen in hoofdstukken 6 en 7. De visie is uitgewerkt tot 

een programma van maatregelen die in een aparte bijlage is weergegeven. De toelichting op de 

maatregelen staat in hoofdstuk 8. 



2 Beleidskader 

Het waterbeleid in de gemeente Harderwijk staat niet op zichzelf, maar is deels een uitwerking 

van het beleid op andere schaalniveaus en beleidsterreinen. Hieronder zijn kort de belangrijkste 

ontwikkelingen geschetst in het actuele waterbeleid: van internationaal tot lokaal schaalniveau. 

2.1 Europees en nationaal waterbeleid 

Waterbeheer 21 

De Kaderrichtlijn Water en gemeenten 

De KRW zal zeker gevolgen hebben voor gemeenten: 

de ruimtelijke ordening, het milieubeleid en de investeringen 

in de riolering. Vanaf 2006 kunnen gemeenten 

meebeslissen over de doelen en maatregelen per waterlichaam. 

In 2009 nemen gemeenten maatregelen op 

in hun eigen jaarplannen en begrotingen. Vanaf 2012 

moeten deze maatregelen operationeel zijn en in 2015 

moeten de gestelde doelen zijn behaald. In 2015 moet 

het oppervlaktewater voldoen aan de normen voor de 

chemische en de ecologische waterkwaliteit. In 2008 

moeten gemeenten, waterschappen en de provincie 

samen de maatregelen vaststellen en een kosten-baten 

afweging maken. Ook maken zij samen afspraken over 

de verdeling van de kosten. De KRW doelstellingen zijn 

resultaatsverplichtingen. Lidstaten zullen afgerekend 

worden en kunnen boetes opgelegd krijgen wanneer ze 

niet aan de normen voldoen. Het is mogelijk dat deze 

boetes doorberekend worden aan regionale of lokale 

overheden. 

e eeuw (WB21) en het Nationaal Bestuursakkoord 

Water (NBW) 

Het NBW is een akkoord tussen de rijksoverheid, de 

provincies, de waterschappen en de gemeenten waarin 

is vastgelegd op welke wijze, met welke middelen en 

langs welk tijdpad zij gezamenlijk de grote wateropgave 

voor Nederland in de 21 e Met de nieuwe richtlijnen voor water op het gebied van ruimte en kwaliteit staat veel te gebeuren. 

Niet alleen moet gezorgd worden dat Nederland kan ‘leven met water’ vanuit Waterbeheer 

21 

eeuw willen aanpakken. De 

kern van het beleid is dat veranderingen in het waterbeheer 

nodig zijn om wateroverlast en watertekorten te 

voorkomen. Dit met het oog op de verwachte zeespiegelstijging, 

bodemdaling en klimaatverandering. Het 

devies is anticiperen in plaats van reageren en nu maatregelen 

nemen om wateroverlast in de toekomst te 

voorkomen. 

Bij het opstellen en uitvoeren van beleid dient de drietrapsstrategie 

als leidraad: 

1. overtollig water zo veel mogelijk bovenstrooms 

vasthouden in de bodem en in oppervlaktewater; 

2. zonodig water tijdelijk bergen in gebieden langs de 

waterlopen of op het maaiveld; 

3. pas in derde instantie mag het water afgevoerd 

worden het stroomgebied uit. 

e eeuw (WB21), maar daarnaast moet ook gekeken worden hoe de watersystemen naar een 

zo goed mogelijke ecologische toestand gebracht kunnen worden voor de Europese Kaderrichtlijnwater 

(KRW). Deze twee beleidslijnen vragen een grote inspanning, ook van de gemeenten. 

In het NBW is verder afgesproken 

dat gemeenten en waterschappen 

vóór de eerste helft van 2006 

gemeentelijke waterplannen 

opstellen, voor zover dit uit oogpunt 

van de wateroverlastproblematiek 

door de partijen noodzakelijk wordt 

gevonden. 

De toepassing van het WB21 beleid 

voor gemeenten is voor een deel 

geregeld via de uitvoering van de 

watertoets. Het zoeken naar mogelijkheden 

om water vast te houden in 

het bebouwd gebied en vertraagd 

afvoeren is hierin opgenomen. Bij 

ruimtelijke projecten moeten de 

volgende maatregelen zo veel 

mogelijk meegenomen worden: 

- afkoppelen en infiltreren van 

regenwater (o.a door de aanleg 

van Wadi’s); 

- gebruik maken van een flexibel 

peilbeheer om water te kunnen 

bergen in de bestaande watergangen; 

- het ophogen van het maaiveld bij 

problemen met hoge grondwaterstanden, 

in plaats van 

het aftoppen van de 

grondwaterpieken. 

Door mee te denken (tot 2008) en ervoor te zorgen dat 

de meest noodzakelijke maatregelen op het bordje van 

de gemeente alvast worden getroffen of voorbereid. In 

het Waterplan Harderwijk is hier zo veel mogelijk rekening 

mee gehouden. 



Hoe de precieze taakverdeling bij de uitvoering van de KRW zal gaan verlopen is nog niet bekend. 

Wel zal gekeken worden hoe de uitvoering van dit beleid zo veel mogelijk gekoppeld kan 

worden aan andere verplichtingen die aan de gemeenten worden gesteld. Zo kan de inventarisatie 

naar de chemische en ecologische toestand van de waterlichamen voor de Kaderrichtlijn 

zo veel mogelijk gecombineerd worden met de inventarisatie die de gemeenten uit moeten voeren 

in het kader van het waterkwaliteitsspoor. Ook bij het opstellen van de maatregelen die uitgevoerd 

moeten worden voor het waterkwaliteitsspoor, moet rekening gehouden worden met 

de eisen die de KRW aan de chemische toestand van het water stelt. 

In 2005 is het voorontwerp gemaakt voor de Integrale Waterwet die vanaf 1 januari 2007 van 

kracht is. Hierin wordt een aantal wetten geïntegreerd, waaronder de Wet op de waterhuishouding, 

de Wet verontreiniging oppervlaktewateren en de Grondwaterwet. Het doel van deze wet 

is om lasten voor burgers, bedrijfsleven en overheidsorganen te reduceren, de waterwetgeving 

te moderniseren en aan te passen aan de Europese ontwikkelingen. De huidige waterwetten 

komen daarmee (op termijn) te vervallen. 

Vanaf 2006 krijgen gemeenten de zorgplicht voor het gronden regenwater. Dat wil zeggen dat 

zij verantwoordelijk zijn voor het adequaat afvoeren van het water en het opzetten van een waterloket. 

Het monitoren van de grondwaterstanden levert hiervoor de benodigde basisinformatie. 

Gemeenten worden zo het centrale aanspreekpunt voor grondwaterproblemen. 

Waterloket 

De Commissie Integraal Waterbeheer (inmiddels 

het Landelijk Bestuurlijk Overleg Water, 

LBOW) bracht in 2004 het advies uit om de gemeente 

het 'loket' te laten zijn voor klachten 

over wateroverlast, zowel door extreme regenval 

als door een hoge grondwaterstand. Het is 

de bedoeling dat dit in de Integrale Waterwet 

wordt vastgelegd, die in de loop van 2006 van 

kracht zou moeten zijn. Het is wel te verwachten 

dat gemeenten een coördinerende taak zullen 

krijgen op het gebied van (grond)wateroverlast. 

Concreet betekent dit waarschijnlijk dat gemeenten 

verantwoordelijk worden voor de monitoring 

van grondwaterproblemen, de klachtenregistratie, 

de coördinatie van de afstemming 

tussen betrokken partijen en de uitvoering van 

maatregelen. 

gaan met de afvalwater-, 

regenwater- en 

grondwateropgave, 

welke maatregelen 

wanneer worden 

genomen, welke 

voorzieningen worden 

aangelegd en 

wat de financiële 

consequenties zijn. 

Daarnaast krijgt de 

gemeente de mogelijkheid 

verordeningen op te stellen inzake de indirecte lozing 

van hemelwater. Hierin kunnen ook nadere eisen aan de 

waterkwaliteit worden gesteld. Samenwerking met het waterschap 

ligt hierbij voor de hand. 

Daarbij wordt vanaf 2007 het verbreed rioolrecht 

ingevoerd. Dit maakt het voor gemeenten mogelijk 

om de rioolheffing ook te gebruiken voor 

maatregelen anders dan riolering, bijvoorbeeld 

voor maatregelen op het gebied van afkoppelen 

en de aanpak van de grondwaterproblematiek. 

Naar aanleiding hiervan moet een verbreed GRP 

worden opgesteld waarin naast het rioleringsbeleid 

ook staat vermeld hoe de gemeente om wil 

GGOR 

In het GGOR worden de grondwaterstanden 

en oppervlaktewaterstanden 

onderling op elkaar af gestemd. Daarnaast 

worden deze gewenste waterstanden 

afgestemd op het (overheersende) 

grondgebruik. De provincie stelt 

hiervoor de kaders op. Het waterschap 

zorgt voor de uitvoering van dit beleid. 

Waterschap Veluwe werkt dit uit in de 

peilbesluiten en in de stroomgebieduitwerkingsplannen 

(SUP’s). 

Door het vaststellen van het GGOR 

worden de waterdoelen in een gebied 

vastgelegd. Het gewenste regime moet 

aansluiten bij het beoogde gebruik van 

het betreffende gebied. Voor de functie 

natte natuur kan het GGOR een belangrijke 

rol spelen in de concretisering 

van de verdrogingsdoelstellingen. 



2.2 Provinciaal waterbeleid 

In het provinciale Waterhuishoudingsplan 2005-2009 (december 2004) zijn de mogelijkheden 

beschreven om de kansen van water voor mens en natuur in Gelderland goed te benutten. De 

aandachtspunten die in het waterhuishoudingsplan naar voren komen zijn: 

- Veiligheid tegen hoog water; 

- Droge voeten en water voor droge tijden; 

- Schoon water in gebieden; 

- Landnatuur en waternatuur; 

- Schoon water uit de kraan. 

De doelstellingen uit het waterhuishoudingsplan die van belang zijn voor de gemeente Harderwijk 

zijn in dit waterplan opgenomen in hoofdstuk 7. 

In het derde Gelders milieuplan wordt ingegaan op de aanpak van de milieuproblemen binnen 

de provincie Gelderland. Behoud of herstel van de kwaliteit van de leefomgeving staat hierbij 

centraal. Voor verontreinigde waterbodems is in dit plan opgenomen dat deze in 2027 gesaneerd 

moeten zijn. De waterkwaliteit van de HEN-wateren, zoals de Hierdensche Beek, moet in 

2008 al aan de landelijke normen voldoen. 

In de 4e Nota waterhuishouding is aan de provincies gevraagd het Gewenst Grond- en Oppervlaktewaterregime 

(GGOR) vast te stellen (zie kader). 

2.3 Beleid Waterschap Veluwe 

De visies en doelstellingen van Waterschap Veluwe op de waterhuishouding en de waterkering 

voor de periode 2002 tot 2006 zijn in het Waterbeheersplan Veluwe voor 2002-2006 opgenomen. 

In dit plan is opgenomen dat de samenwerking met andere partijen als gemeenten, 

andere waterschappen en maatschappelijke organisaties een belangrijk speerpunt is in deze 

periode. De samenwerking met de gemeenten komt onder andere naar voren in de uitvoering 

van de watertoets en het opstellen van de waterplannen. 



Het waterschap heeft in het kader van de 

watertoets regelmatig overleg met gemeenten 

bij de aanvang van nieuwe bouwprojecten (zie 

kader). Voor het uitvoeren van de watertoets 

voor kleine plannen (in bebouwd gebied) heeft 

Waterschap Veluwe de Watertoetsprocedure 

voor “postzegelplannen” ontwikkeld. Deze 

procedure scheelt veel tijd maar voldoet aan 

de eisen die aan de watertoets worden gesteld. 

Het is zaak dat de gemeente de plannen op tijd 

meldt aan het waterschap, dat vervolgens een 

beknopt wateradvies kan opstellen. 

In het Emissiebeheersplan van Waterschap 

Veluwe is het regionale emissiebeleid vastgelegd. 

In dit plan is een inventarisatie opgenomen 

van de knelpunten op het gebied van 

emissies en zijn zo ver mogelijk de verontreinigingsbronnen 

in het beheersgebied benoemd. 

Aan de hand van deze inventarisatie 

zijn in dit plan maatregelen opgesteld om deze 

bronnen zo veel mogelijk tegen te gaan. 

2.4 Beleid Gemeente 

In het Structuurplan Harderwijk 2020 zijn de 

ruimtelijke visie en de ruimtelijke ambities voor 

de komende 15 jaar uitgewerkt. Dit plan vormt 

het kader voor de nog op te stellen 

bestemmingsplannen. Figuur 1 toont de plankaart 

voor het jaar 2020. 

Watertoets 

De watertoets (één van de WB21 instrumenten) 

is wettelijk vastgelegd in het Besluit 

op de Ruimtelijke Ordening (BRO) en 

is verplicht voor elk bestemmingsplan, artikel-19 

procedure, structuurplan en streekplan. 

De watertoets is ingesteld om ervoor 

te zorgen dat water in ruimtelijke plannen 

evenwichtig wordt meegewogen. 

Concreet houdt de watertoets in dat elk 

ruimtelijk plan in een vroeg stadium aan de 

waterbeheerder(s) voorgelegd moet worden 

voor een wateradvies. Hoe vroeger hoe 

beter, bij voorkeur al bij de locatiekeuze. De 

waterbeheerder bekijkt of in het plan de 

hoeveelheid verhard opperlak toeneemt, 

hoe het watersysteem verandert en welke 

maatregelen zijn gepland om eventuele 

negatieve effecten op het watersysteem te 

verminderen of te compenseren. 

De watertoets is een procesinstrument, 

geen toets achteraf zoals de naam wellicht 

doet denken. In het uiteindelijke plan moet 

het wateradvies van het waterschap zijn 

verwerkt. Als dit niet of onvoldoende het 

geval is kan dit betekenen dat goedkeuring 

aan het ruimtelijke plan wordt onthouden. 

Het structuurplan is opgesteld aan de hand van 

acht ruimtelijke speerpunten: 

1. Dragers met beeldkwaliteit: hoogwaardige en herkenbare inrichting van de belangrijkste 

routes en groenstructuren door de stad. 

2. Poort naar de Veluwe: Zorgen voor een sterke toeristische verbinding tussen Harderwijk 

en de Veluwe. 

3. Attractieve binnenstad: behoud, herstel en versterking van de kwaliteiten van de binnenstad. 

Waterbeleving speelt hierin een belangrijke rol. 

4. Transformatie ‘eendengebied’: groene gebiedsontwikkeling van het gebied met de intensieve 

veehouderij. Hierbij moet gedacht worden aan bosontwikkeling, extensieve woningbouw 

en recreatie. Het gebied beschikt daardoor over goede (ruimtelijke) mogelijkheden 

voor infiltratie. 

5. Slimme werkgebieden: optimaal benutten van de schaarse ruimte voor hoogwaardige 

bedrijventerreinen. 

6. Waterfront, gezicht naar het water: maximaal inspelen op de ligging van Harderwijk aan 

open water. Recreatie en waterbeleving staan in dit gebied centraal. 



7. Uitgesproken woonmilieus: meer variatie in woningaanbod door grotere verschillen tussen 

woonbuurten. Waterbeleving kan in een aantal buurten het woonmilieu versterken. 

8. Regiohart Harderwijk: bundeling van regiovoorzieningen rondom station met intercitystatus. 

In deze omgeving bestaan weinig mogelijkheden voor waterbeleving. 

Bij het opstellen van het structuurplan is verder rekening gehouden met het beschermen van de 

25-jaars intrekgebieden van grondwater voor de drinkwaterwinning, de bescherming van waternatuur 

en de ruimteclaim voor waterberging. 

Figuur 1: functies van de gebieden in 2020 (bron: Structuurplan Harderwijk 2020) 

De visie uit het structuurplan is in dit 

waterplan meegenomen in de lange 

termijn visie in hoofdstuk 6. 

Het Gemeentelijk Rioleringsplan 

Harderwijk 2005-2015 (GRP) is een 

beschrijving van de huidige situatie in 

de gemeente en van de maatregelen 

die de komende jaren worden 

genomen om het systeem aan de 

wettelijke eisen met betrekking tot 

waterkwaliteit en waterkwantiteit te 

laten voldoen. 

In het kader van de Optimalisatiestudie 

van het Afvalwatersysteem (OAS) 

zijn de mogelijkheden onderzocht om 

tot een optimaal afvalwatersysteem te 

komen. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd 

in een pakket van maatregelen 

Plan Waterfront 

De gemeente Harderwijk is enige jaren geleden gestart met 

een ambitieus plan om haar waterfront te versterken. Dit plan 

is gericht op het creëren van een hoogwaardige relatie tussen 

de stad en het water van het Wolderwijd en op het versterken 

van de positie van Harderwijk als toeristische trekpleister en 

als regionaal economisch centrum. De stedelijke structuur 

wordt versterkt onder andere door het oplossen van de verkeers- 

en parkeerproblemen langs de historische binnenstad, 

de herinrichting van de boulevard als levendige verbinding 

tussen de historische binnenstad, het Wolderwijd en het Dolfinarium 

en het transformeren van de haven van industriegebied 

tot woongebied. Het plan Waterfront bestaat uit een 

aaneenschakeling van eilanden en schiereilanden voor de 

huidige kustlijn. Deze structuur verwijst naar de historische 

situatie toen voor de Harderwijker kust geregeld zandbanken 

verschenen en weer verdwenen. Op de nieuwe 

(schier)eilanden komen 1600 nieuwe woningen, een stadsstrand, 

een jachthaven, voorzieningen en natuur. 

Voor meer informatie: www.waterfrontharderwijk.nl 



waarmee de gewenste reductie van de vuilemissie kan worden gerealiseerd tegen de laagst 

maatschappelijke kosten. Een van deze maatregelen is het afkoppelen van hemelwater. De 

mogelijkheden binnen de gemeente op het gebied van afkoppelen zijn in het Rapport Afkoppelen 

(2001) verder uitgewerkt. In deze rapportage is ook de ambitie van de gemeente op het gebied 

van afkoppelen opgenomen (zie figuur 2). 

Figuur 2: afkoppelmogelijkheden in de kern Harderwijk (bron: OAS afkoppelen) 

In het Milieubeleidsplan Harderwijk 2004-2008 zijn de ambities en doelstellingen ten aanzien 

van het milieubeleid van de gemeente opgenomen. Het milieubeleidsplan heeft als doel om het 

milieubeleid te actualiseren maar is daarnaast ook een belangrijk instrument om prioriteiten te 

stellen ten aanzien van de uitvoering van het milieubeleid in Harderwijk. De belangrijkste milieugerelateerde 

doelstelling voor water uit het plan is: 

- verbetering van wateren grondwaterkwaliteit binnen het waterbeheer; 

- voorkomen verschuiven milieubelasting naar een ander milieuaspect (bijvoorbeeld toename 

rioleringswater dat weer leidt tot extra energiegebruik). 



3 Beschrijving watersysteem 

Dit hoofdstuk beschrijft de geschiedenis van het gebied en de verschillende onderdelen van het 

watersysteem. In bijlage 1 zijn watersysteemkaarten opgenomen waarin deze beschrijving grafisch 

is weergegeven. 

3.1 Ontstaansgeschiedenis 

Harderwijk is historisch gezien altijd sterk met het water verbonden. Harderwijk is al voor de 11 e 

eeuw gesticht op hoger gelegen gronden langs de Zuiderzee. De hogere ligging en de stadsmuren 

beschermde de stad toentertijd tegen het zeewater. Vanuit de Hanzestad bevoer men 

de Noord- en Oostzee om handel te drijven. Vissersboten brachten haring en paling aan land. 

Sinds de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 heeft Harderwijk echter niet meer te maken met de 

getijden. Harderwijk ligt sindsdien aan het Wolderwijd en het 

Veluwemeer, een waterkering was toen niet meer noodzakelijk. De stad heeft zich sindsdien 

uitgebreid buiten de stadsmuren en in de lager gelegen gebieden langs de oever van de Randmeren. 

Vanuit vogelvluchtperspectief is Harderwijk gebouwd ‘naast’ het water. Het ligt ingeklemd tussen 

water van de Randmeren en de bossen van de Veluwe. Als verder wordt ingezoomd blijkt 

dat water echter niet de belangrijkste factor is die de structuur van Harderwijk 

bepaalt. In de stad Harderwijk zijn de hoofdwegen, de ‘radialen’, eerder bepalend voor de structuur. 

Ook de hoogteligging van de omgeving 

(t.o.v. de Zuiderzee) is bepalend geweest 

voor de opbouw van de stad. In de meer 

recent gebouwde wijken is water wel mede 

ordenend geweest, zoals Stadsweiden, 

Drielanden, het regionaal bedrijventerrein 

Lorentz-Oost en het gebied waar 

watercompensatie plaatsvindt voor het Waterfont. 

In de nieuwere wijken, zoals Drielanden, is water 

bepalend voor de structuur (foto: HSV De Snoek). 

In Harderwijk zijn meerdere voorbeelden van waterrecreatie te noemen: 

- In de Vissershaven zijn voorzieningen aanwezig voor de (grote)pleziervaart. 

- De IJsclub Vol Moed heeft een ijsbaan aan het Wellenpad. 

- Langs het Wolderwijd zitten de kanovereniging Dolfijnen en de zeeverkennersgroep Tjerk 

Hiddes (beide verenigingen worden in het kader van het Waterfront verplaatst naar het Veluwemeer 

nabij Lorentz). 

- In de havens en aan de oevers van het Wolderwijd en Veluwemeer wordt volop gevist door 

sportvissers. 

- Hengelsportvereniging De Snoek heeft een eigen haven met sportvisboten en een clubhuis 

aan het Veluwemeer. 

- Het stedelijk water gelegen binnen de bebouwde kom biedt aan de inwoners van Harderwijk 

goede sportvisserij mogelijkheden en daarmee recreatie dicht bij huis in de directe 

woonomgeving. 

- Tevens zijn in Harderwijk veel watergebonden en watersportbedrijven. 



- Op een strandje op het terrein van Dolfinarium Harderwijk kan gezwommen worden. 

- Vanuit de ‘wijkstrandjes’ die langs de wijk Stadsweiden zijn gelegen wordt gesurft. 

3.2 Bodem en grondwater 

Bodemopbouw 

De Gemeente Harderwijk ligt op de rand van de Veluwe aan het Veluwemeer en het 

Wolderwijd-Nuldernauw. Het gebied kenmerkt zich door een snelle overgang van de droge 

zandgronden van de Veluwe naar een kwelrijke oeverzone langs de Randmeren. Dit is ook in 

het watersysteem terug te zien. 

Het grondwater stroomt in noordwestelijke richting vanaf de Veluwe naar de Randmeren. De 

kalkloze goed doorlatende zandgronden 

van Veluwe lopen tot de kuststrook (zie 

bijlage 1.3). De binnenstad ligt op een hoger 

gelegen uitloper van deze zandgronden. 

In de kuststrook is het zand hier en 

daar afgedekt met een dunne laag klei of 

veen. In het noordelijke deel van de gemeente, 

de Mheenlanden nabij de monding 

van de Hierdensche Beek, is sprake van 

een moerige grond van 600 m tot 1.000 m 

uit de oever. 

Het watersysteem van Harderwijk wordt beïnvloed door kwelwater vanuit de Veluwe. 

Grondwater 

De maaiveldhoogte binnen de gemeente varieert van NAP+1,3 m in het noordwesten tot aan 

NAP+18,0 m in het zuidoosten. De gemeente wordt gekenmerkt door lage grondwaterstanden 

(grondwatertrap VII*) tot ca. 1.800 m uit de oever (zie bijlage 1.1). De overgangszone tussen de 

Veluwe en de kuststrook komen grondwatertrappen IV en VI voor, mede doordat het maaiveld 

in de richting van de Randmeren daalt. In deze zone ontspringen enkele kleine waterlopen die 

vrij lozen op het Veluwemeer. In de hele kuststrook, waaronder de wijken Stadsweiden en Drielanden, 

komt kwel voor (grondwatertrap II en III). Het buitengebied in de kustzone is middels 

greppels en sloten gedraineerd. Het maaiveld in de bebouwde delen van de kustzone ligt op 

ongeveer NAP+1,6 m, met uitzondering van de hoger gelegen binnenstad van Harderwijk. 

In de Gemeente Harderwijk zijn soms schijngrondwaterstanden gesignaleerd. Dit ontstaat lokaal 

op lage punten in het gebied door een niet permeabele laag in de ondergrond die de wegzijging 

van het regenwater in de bodem vertraagt. Deze depressies zijn een bron van drinkwater 

voor het wild in het buitengebied. Echter ook in het bebouwde gebied van Harderwijk komt 

dit fenomeen voor, zoals in de wijk Frankrijk. 

In dit gebied wordt 4 miljoen m³ grondwater per jaar gewonnen ten behoeve van de drinkwatervoorziening. 

Deze winning wordt de komende jaren vergroot van 4 miljoen m³/jaar tot 5 miljoen 



m³/jaar, zodat de grondwaterwinning in het kwetsbare bosgebied in buurgemeente Putten kan 

worden verminderd. 

Grondwaterfluctuatiezone 

Midden over de kern Harderwijk, op de overgang van de hogere Veluwe naar de lager gelegen 

gebieden, ligt de ‘grondwaterfluctuatiezone’. Dit is het gebied waarvoor extra aandacht nodig is, 

omdat de in de toekomst te verwachten hogere grondwaterstanden hier voor problemen kunnen 

zorgen. Naar verwachting zijn ook maatregelen nodig. De provincie houdt rekening met 

een stijging van het grondwater met 80 cm in 2050. De grondwaterfluctuatiezone is in 2001 

door de provincie berekend op basis van alle in het archief van NITG-TNO aanwezige meetgegevens 

van de grondwaterstand aangevuld met de beschikbare GT informatie uit de bodemkaarten. 

De verwachte peilstijging van het grondwater in dit gebied, heeft de volgende oorzaken: 

- Het neerslagpatroon verandert over de loop der jaren (toename hoeveelheid neerslag). 

- Er vindt ‘verlofing’ van het naaldbos plaats, wat inhoudt dat de naaldbossen langzaam 

plaatsmaken voor loofbossen. Doordat loofbossen in de winter de bladeren verliezen verdampen 

zij minder water dan naaldbossen, die het hele jaar door groen zijn. Hierdoor zal 

de verdamping afnemen. 

- Door het afkoppelen van het regenwater infiltreert meer water in de bodem, dit is echter van 

geringe invloed. 

- De grondwaterwinning door bedrijven is sterk afgenomen en zal mogelijk in geringe mate 

verder dalen. 

- Door het terugbrengen van de zandverstuivingen op de hoger gelegen delen van de Veluwe 

neemt infiltratie van water in de bodem toe. 

De grondwaterfluctuatiezone is een zone langs de randmeren (zie kaart kansen en knelpunten 

in bijlage 2). De oorspronkelijke grondwaterstand was hier niet zo hoog (GHG tussen 70 cm en 

150 cm onder maaiveld) dat er grondwateroverlast optrad. Zoals gezegd is de verwachting dat 

dit in de toekomst verandert door hogere grondwaterstanden. Een hogere grondwaterstand zal 

ook optreden in het nog lager gelegen gebied tussen de grondwaterfluctuatiezone en de 

Randmeren. Hier is dit echter minder een probleem omdat de situatie erop is ingericht (natte 

natuur) of doordat grondwaterstandregulerende voorzieningen, zoals drainage, al aanwezig 

zijn. 



Het gebied ten oosten van de grondwaterfluctuatiezone 

stijgen de grondwaterstanden 

wel, maar blijven beneden de grens van 70 

cm onder maaiveld en zijn in de toekomst 

dus geen grondwaterstandregulerende voorzieningen 

nodig. 

De stijging in het grondwater is positief voor 

de natuur in het buitengebied, maar kan 

overlast veroorzaken in het bebouwd gebied. 

De afgelopen jaren is de grondwateronttrekking voor koelwater op het bedrijventerrein 

Lorentz aanzienlijk verminderd. De grotere bedrijven die voorheen water onttrokken om te gebruiken 

als productie- en koelwater gebruiken hiervoor nu deels andere methoden als herinfiltratie. 

Voorbeelden van deze bedrijven zijn Alcoa B.V. en de Kalkzandsteenindustrie. Andere 

bedrijven zijn gesloten of verplaatst. Het stoppen van deze onttrekkingen zal naar verwachting 

effect hebben op het freatisch grondwater. 

3.3 Oppervlaktewater 

Waterlopen 

In het verleden liepen meerdere beken door de Gemeente Harderwijk. Over de uitloper van de 

Veluwe liep bijvoorbeeld de Sypelbeek (ook wel het ‘Sypeltje’ genoemd). Het tracé van deze 

beek liep midden door de kern Harderwijk naar de Zuiderzee. Er is in de kern Harderwijk nog 

slechts sporadisch iets terug te vinden van het tracé van deze beek. Een aftakking van de Sypel 

beek was de Weibeek. Deze beek 

stroomde in zuidwestelijke richting en 

mondde uiteindelijk uit in het Wolderwijd. 

Het tracé van deze beek is nog steeds 

deels aanwezig in de wijk Stadsweiden. 

Een andere beek die in de gemeente aanwezig 

is, is de Hierdensche Beek. 



De Sypel heeft nu rechtgetrokken oevers maar is van oorsprong een oude beekloop (foto: HSV De Snoek). 

Deze beek loopt over een groot deel van de noordoost grens van de Gemeente Harderwijk en 

heeft een waterkwaliteitsfunctie van het hoogste ecologisch niveau (HEN). De zijbeek van de 

Hierdensche Beek, de Oostermheensloot, is tevens als HEN water aangemerkt. 

In het laaggelegen gebied de Mheenlanden treedt kwel op en ontspringen enkele kleine waterlopen 

die vrij lozen op het Veluwemeer zoals bijvoorbeeld de Oostermheensloot. Ook in het 

laaggelegen gebied Drielanden aan de zuidwest kant van de stad is een aanzienlijke kwel die 

wordt ingevangen in een aantal sprengkoppen die loodrecht op de grondwaterstroming zijn 

aangelegd. Deze hebben een belangrijke drainerende functie. Dit water wordt voor een deel 

geloosd op het Wolderwijd en een deel ervan wordt afgevoerd naar de woonwijk Stadsweiden. 

Hiermee wordt de singelpartij, de Weibeek, doorgespoeld en (aan het einde van de zomer) op 

peil gehouden. Tevens wordt een deel van de afvoer van de Weibeek gebruikt (opgepompt) om 

de bestaande grachten rond de binnenstad en de Couperussingel op peil te houden. 

Randmeren 

Harderwijk grenst voor een groot deel aan het Wolderwijd en het Veluwemeer. De randmeren 

hebben een grote invloed op het watersysteem in de Gemeente Harderwijk. Zo kan een mogelijke 

toekomstige peilstijging in de Randmeren, invloed hebben op de veiligheid in de lager gelegen 

delen van de gemeente Harderwijk. Zeker nu langs de oever van het Wolderwijd en het 

Veluwemeer geen waterkering aanwezig is. Tevens kan door deze peilstijging een hogere 

grondwaterstand ontstaan. Dit kan leiden tot potentiële wateroverlast en meer kwel in de lager 

gelegen delen van de gemeente. Onder leiding van Rijkswaterstaat wordt hierover overlegd 

met betrokken partijen onder de naam Probleemverkenning Peilbeheer Veluwerandmeren. 

Gemeente Harderwijk en Waterschap Veluwe nemen deel aan dit overleg. Op verschillende 

manieren wordt rekening gehouden met mogelijke peilstijging van de randmeren in de toekomst. 

Ook bij het project Waterfront is dit volop in beeld. 

3.4 Waterkwaliteit en ecologie 

Waterkwaliteit 

De waterkwaliteit is op vier locaties aan de zuidrand van Harderwijk regelmatig bemonsterd in 

de periode 1995-2002. In tabel 1 zijn van deze bemonsteringen de gemiddelde resultaten per 

jaar opgenomen. 

De kwaliteit is weergegeven in CIW-klassen: 

- Blauw: kleiner dan streefwaarde 

- Groen: tussen streefwaarde en maximaal toelaatbaar risico (MTR) 

- Geel: groter dan MTR, kleiner dan 2xMTR 

- Oranje: groter dan 2xMTR, kleiner dan 5xMTR 

- Rood: groter dan 5xMTR. 



Tabel 1: kwaliteit drietal beken ten zuiden van Harderwijk. 

Stoffen Streefwaarde 

(Strw.) 

Stikstof 

totaal 2 

Fosfaat 

totaal 2 

Zuurstof 4 

Cadmium 3 

Chroom 3 

Kwik 3 

Nikkel 3 

Lood 3 

Zink 3 

Maximaal 

toelaatbaar 

risico 

Beek van de Hoge 

Geest 

Monsters 

Tonselsebeek (nabij 

Ermelo) 

Tonselsebeek 

(bij Harderwijk) 


5 december 2005, Eindconcept pagina 15 

Weibeek 

(MTR) 1995 2001 1995 2002 1 2002 1997 

mg/l 1 2,2 1,24 1,60 2,63 10,12 2,72 1,43 

mg/l 0,05 0,15 0,09 0,16 0,22 0,12 0,45 0,06 

mg/l 5 5,76 4,94 7,82 8,42 7,66 3,25 

ug/l 0,08 0,4 0,04 0,14 0,16 0,10 0,01 

ug/l 0,3 8,7 0,85 4,94 3,70 1,00 0,28 

ug/l 0,01 0,2 0,14 0,05 0,04 0,11 0,03 

ug/l 3,3 5,1 3,66 4,58 9,30 4,60 2,49 

ug/l 0,3 11 0,54 4,26 6,80 9,80 1,21 

ug/l 2,9 9,4 10,72 46,00 62,70 48,40 5,65 

1 Van dit jaar zijn maar weinig gegevens bekend, dit kan voor een vertekening van de gemiddelden geven. 

2 Voor deze stof is het zomergemiddelde bepaald volgens de NW4. 

3 Voor deze stof is het 90 percentiel bepaald volgens de NW4. 

4 Voor deze stof is het 10 percentiel bepaald volgens de NW4. 

Uit de resultaten blijkt dat in zowel in de Beek van de Hoge Geest en de Tonselsebeek de 

nutriëntengehalten verhoogd zijn ten opzichte van het MTR. Daarnaast zijn in deze twee beken 

de zinkgehalten sterk verhoogd ten opzichte van het MTR. De kwaliteit van de Weibeek was in 

1997 goed, alleen het zuurstofgehalte was aan de lage kant. Van deze beek zijn geen recentere 

gegevens bekend. 

Daarnaast zijn op twee plaatsen in de Hierdensche Beek van 1994-2003 regelmatig de nutriëntengehalten 

en de zuurstofhuishouding gemonitord. De resultaten zijn opgenomen in tabel 2. 

Tabel 2: overzicht kwaliteit Hierdensche Beek. 

Hierdenschebeek, ten zuiden van Hierden t.z.v. 

spoorlijn 

Strw. MTR 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 

Stikstof 

totaal 1 Fosfaat 

mg/l 1 2,2 9,26 9,88 9,144 8,77 8,13 6,69 

totaal 1 Zuur- 

mg/l 0,05 0,15 0,17 0,13 0,168 0,34 0,25 0,14 

stof 2 

Mg/l 5 8,70 7,34 8,35 8,04 8,48 7,7 

Hierdenschebeek, ten noorden van Hierden 

Strw. MTR 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 

Stikstof 

totaal 1 Fosfaat 

mg/l 1 2,2 7,69 5,63 1,93 3,75 5,93 5,42 7,85 

totaal 1 Zuur- 

mg/l 0,05 0,15 0,13 0,11 0,07 0,10 0,11 0,08 0,08 

stof 2 

mg/l 5 6,97 6,57 6,00 6,34 7,00 7,30 6,76 

1 Van deze stof is het zomergemiddelde bepaald volgens de NW4 

2 Van deze stof is het 10 percentiel bepaald volgens de NW4. 

Uit de metingen blijkt dat de Hierdensche beek nog niet aan de kwaliteitseisen voldoet door te 

hoge nutriëntengehalten.

De kwel die omhoog komt in de sprengkoppen en singels in Drielanden is van zeer goede kwaliteit. 

Wel is het water soms sterk ijzerhoudend in de periode van stijgende grondwaterstanden 

(in de winter en het vroege voorjaar). De watergangen kunnen dan verkleuren doordat het met 

het grondwater aangevoerd ijzer in aanraking komt met de zuurstof in het oppervlaktewater en 

neerslaat. Dit water wordt deels via de Weibeek naar de grachten rond Harderwijk afgevoerd. 

Hiermee worden de grachten op peil gehouden in de zomer. De waterkwaliteit in de grachten is 

een stuk verbeterd sinds het water daar niet meer op peil gehouden wordt met water uit de 

Randmeren. 

In 2005 is de waterkwaliteit van de watergangen in de stad Harderwijk opnieuw bemonsterd 

door Waterschap Veluwe, met uitzondering van de nieuwe wijken ten zuiden van de A28. 

Waterbodemkwaliteit 

In het verleden zijn de watergangen in de gemeente bemonsterd en zijn de watergangen waar 

een waterbodemkwaliteits- of -kwantiteitsprobleem aanwezig was gebaggerd. Sindsdien zijn 

deze watergangen niet meer bemonsterd of gebaggerd. 

Er wordt waarschijnlijk in 2006 een onderzoek uitgevoerd naar de waterbodemkwaliteit van het 

noordelijke deel van de Hierdensche Beek. Aan de hand van dit onderzoek zal gekeken worden 

of de verhoogde nutriëntengehalten in deze beek mede veroorzaakt worden door een nalevering 

vanuit de waterbodem. 

Ecologie 

Het gebied de Mheenlanden is in het Waterhuishoudingsplan 3 als ‘verdroogde natte natuur’ 

opgenomen. Deze verdroging wordt onder andere veroorzaakt door het droogmaken van de 

Flevopolders, ontwatering van het gebied en grondwaterwinning. In het kader van de verdrogingbestrijding 

zijn zogenaamde “vernattingsprojecten” gestart in het gebied. 

De Randmeren maken deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Ook het gebied 

Mheenlanden en het gebied rond de Hierdensebeek vallen onder de EHS. Op de Randmeren 

ligt de Europese beschermingsstatus Vogel- en Habitatrichtlijngebied. De Hierdensche Beek en 

een deel van de Oostermheensloot hebben als functie ‘HEN-water’ (water van het Hoogste 

Ecologische Niveau). 

Een aantal vennetjes in het buitengebied hebben ook een belangrijke natuurwaarde. Bijvoorbeeld 

in het stuifzand ligt een vennetje dat ook wordt gebruikt als drinkplaats door de in die omgeving 

levende dieren. In het kader van het Landschapsbeleidsplan zijn meerdere vennen 

(paddenpoelen) aangelegd in de gemeente. 

3.5 Riolering 

De riolering van Harderwijk bestaat voornamelijk uit een gemengd stelsel waarbij afvalwater en 

neerslag in één buis worden afgevoerd naar de rioolwaterzuivering op het Bedrijventerrein Lorentz. 

In een groot deel van Lorentz is een verbeterd gescheiden stelsel aanwezig, dat tevens 

zorg draagt voor de aanvoer van bluswater. Stadsweiden heeft een gescheiden rioolstelsel, 

waarbij het regenwater direct wordt afgevoerd naar het oppervlaktewater. Het afvalwater wordt 

naar het gemengde stelsel gepompt. 



De nieuwbouwwijk Drielanden kent een absoluut gemengd stelsel zonder lozing op het oppervlaktewater 

en in het nieuwste gedeelte een rioleringssysteem van molgoten en wadi’s voor de 

neerslagafvoer. Daarnaast is een afvalwaterstelsel aanwezig dat onder vrijverval is aangesloten 

op het absolute gemengde stelsel. De woningen in het buitengebied zijn middels drukriolering 

aangesloten op het gemengde stelsel. 

Op dit moment zijn alle maatregelen die in het vorige GRP waren opgenomen uitgevoerd of niet 

meer nodig. Zo zijn de meeste overstorten binnen de gemeente omgebouwd zodat ze nog 

maar één keer in de 5 jaar overstorten. De enige overstort die nog niet is aangepast is de RO1, 

de riooloverstort bij de RWZI voor het afvalwater van de gemeenten Ermelo (34%) en Harderwijk 

(66%). Deze overstort loost op het Veluwemeer en treedt ca. negen maal per jaar in werking. 

De gemeente voldoet hiermee aan de eisen ten aanzien van de basisinspanning (emissiespoor). 

Figuur 3 : rioolstelsels in de kern Harderwijk (bron: OAS Harderwijk). 



4 Analyse kansen en knelpunten 

In dit hoofdstuk zijn de actuele kansen en knelpunten die zich voordoen in Harderwijk op het 

gebied van water beschreven. Deze kansen en knelpunten zijn verzameld op basis van relevante 

literatuur, informatie van deskundigen van gemeente en waterschap en de inbreng van 

de klankbordgroep. In bijlage 2 zijn de kansen en knelpunten op kaart weergegeven. 

4.1 Waterkwantiteit 

Uit informatie van de gemeente blijkt dat op het gebied van waterkwantiteit de gemeente Har- 

derwijk op de lange termijn te maken krijgt met twee 

grote knelpunten: 

- De vermoedelijke peilstijging in de Randmeren 

(potentiële wateroverlastzone, zie kader). 

- Grondwaterproblemen in het lager gelegen deel 

en in de ‘grondwaterfluctuatiezone’. 

Peilstijging in de Randmeren 

Een te grote stijging van het waterpeil in de 

Randmeren heeft invloed op veiligheid in de 

gemeente Harderwijk en dan vooral voor de lager 

gelegen delen. Omdat nog niet bekend is of en hoe 

groot de totale stijging zal zijn kan echter nog niet 

bepaald worden welke delen van Harderwijk ‘veilig’ 

zijn en welke delen niet. In de Wet op de 

waterkeringen is door het Rijk vastgesteld dat 

gronden die direct door de Noordzee bedreigd 

worden een beschermingsniveau van 2 m+NAP 

moeten hebben en gronden zonder een directe 

hoogwaterkerende omstandigheden een beschermingsniveau 

van 1m+NAP. 

De laagste delen van de wijk Stadsweiden en industrieterrein 

Lorentz liggen echter op 1,60 m+NAP. 

Langs de oever van het Wolderwijd en het 

Veluwemeer ligt vanouds geen waterkering. Langs 

Stijgende waterspiegel 

Doordat de temperaturen gaan stijgen 

als gevolg van het broeikaseffect zullen 

de polen en de gletsjers sneller smelten 

en zal de zeespiegel stijgen. In reactie 

op de verwachte klimaatveranderingen 

heeft het Kabinet in het kader van WB21 

voor het IJsselmeergebied (waaronder 

de Veluwe Randmeren) gekozen voor 

de strategie “meestijgen met de Zeespiegel”. 

Dit betekent concreet dat, afhankelijk 

van de daadwerkelijke klimaatveranderingen, 

na 2030/2050 deze 

waterpeilen (geleidelijk) zullen stijgen. 

Dit kan ook effect gaan hebben op het 

waterpeil in de Randmeren. Hoe groot 

deze stijging precies zal zijn is nog niet 

bekend. Er wordt rekening gehouden 

met een peilstijging van 0,3 m tot 2050 

en een extra peilstijging van 0,7 m tussen 

2050 en 2100 (worst case). Een 

alternatief zou kunnen zijn om de randmeren 

te bemalen en daarmee de huidige 

peilen te handhaven. 

de wijk Stadsweiden wordt wel al een rand vrij gehouden van bebouwing voor de eventuele 

aanleg van een waterkering. Het is echter nog niet duidelijk bij wie de verantwoordelijkheid ligt 

om een waterkering aan te leggen, mocht dat nodig zijn. 

De provincie Gelderland heeft in het WHP3 veiligheid tegen hoog water ook als belangrijk aandachtspunt 

opgenomen voor alle gemeenten die langs de Randmeren en de grote rivieren gelegen 

zijn. In dit plan is ook opgenomen dat de randmeergemeenten, de betreffende waterschappen, 

de Provincie en Rijkswaterstaat om de tafel moeten om voor 2009 in principe de 

knoop door te hakken of ze het peil in de Randmeren wel of niet mee laten stijgen. Tevens 

moet dan bepaald worden wat gedaan moet worden om de effecten van een eventuele peilstijging 

zo veel mogelijk tegen te gaan. Door Rijkswaterstaat is een probleemverkenning gestart 



naar de stijging van de peilen van de Randmeren. Gemeente en waterschap zijn hierbij betrokken. 

Deze ‘natuurlijke’ stijging van het IJsselmeer en de Randmeren zou kunnen dienen als watervoorraad 

voor het noordelijke achterland. Nu wordt in de Randmeren een kunstmatig peil gecreëerd, 

’s winters laag en ’s zomers hoog, om er voor te zorgen dat voldoende water beschikbaar 

is in de zomer. 

Potentiële wateroverlastzone 

Niet alleen het oppervlaktewater kan 

voor overlast gaan zorgen bij een peilstijging 

in de Randmeren, ook als gevolg 

van het indirect stijgen van het 

grondwater kunnen problemen ontstaan. 

Door de peilstijging in de Randmeren 

zal de tegendruk in deze meren toenemen 

waardoor de afvoer van het grondwater 

minder wordt. Het resultaat hiervan 

is een stijging van de grondwaterstand 

in Harderwijk e.o.. Dit effect wordt 

nog versterkt door een stijging van het 

grondwater als gevolg van meer neerslag 

(op de Veluwe) in de toekomst. 

Nu al kwamen bij een zeer hoog waterpeil 

in de Randmeren klachten uit de 

wijk Slingerbos, dat het water bij mensen 

in de kelder stond, al is de precieze 

oorzaak hiervan nog niet onderzocht. 

Grondwateroverlast 

In het lager 

gelegen deel van Harderwijk komen 

grondwaterproblemen voor. Grondwaterproblemen 

treden onder andere op in de wijk Slingerbos. Ook treden 

in de wijk Frankrijk grondwateroverlast op als gevolg van 

schijngrondwaterspiegels (zie hoofdstuk 5). 

Door de stijging van het streefpeil in de 

Randmeren neemt ook de kans op grondwateroverlast 

in het bebouwde gebied van Harderwijk 

toe ter hoogte van de ‘potentiële 

wateroverlastzone’. De verwachting is dat in deze 

zone (zie bijlage 2) de grondwaterstand in de toekomst 

hoger komt te liggen. De kans op wateroverlast 

neemt hierdoor toe. 

Stedelijke wateropgave 

Door de gemeente moet in samenwerking 

met het waterschap de stedelijke 

wateropgave voor de gemeente worden 

vastgesteld. Voor het bepalen van de 

stedelijke wateropgave is het uitgangspunt 

dat in het stedelijk gebied voldoende 

waterberging aanwezig moet zijn. 

Dat wil zeggen dat in de watergangen 

voldoende ruimte moet zijn om hevige 

neerslag (piekaanvoer) tijdelijk op te 

vangen, zodat geen wateroverlast 

plaatsvindt in het bebouwd gebied. De 

waterberging vindt plaats in het oppervlaktewater 

(watergangen, vijvers) door 

het peil tijdelijk meer te laten stijgen dan 

normaal. De normen die voor het optreden 

van wateroverlast gebruikt worden 

(per hoeveel jaar wateroverlast acceptabel 

is) worden landelijk vastgelegd. De 

grens van het stedelijk gebied wordt in 

overleg met de gemeente bepaald. 

Op dit moment is in Harderwijk nog geen goed grondwatermeetnet 

aanwezig. Er is nu slechts een beperkt 

aantal meetpunten aanwezig in de kern Harderwijk. Deze 

geven alleen een beeld van de gemiddelde en maximale 

grondwaterstanden. Buiten het stedelijk gebied zijn door 

TNO peilbuizen geplaatst in raaien loodrecht op de kustlijn. Deze buizen dateren uit de periode 

van de aanleg van de Flevopolders. TNO stopt nu echter met het meten van het grondwater in 

Harderwijk. Ook voor het bepalen van de haalbaarheid van afkoppelen op een bepaalde locatie, 

is het van belang dat meer gegevens van de grondwaterstanden in het stedelijk gebied bekend 

zijn. 



Waterberging 

Het waterschap heeft aangegeven dat met de huidige en de nieuw aan te leggen watergangen 

en vijvers in de gemeente Harderwijk reeds voldoende capaciteit voor waterberging aanwezig is 

in het stedelijk gebied (bron Structuurplan Harderwijk). Dit betreft een voorlopige toetsing. Op 

het vlak van waterberging is dus geen sprake van een stedelijke wateropgave tot 2015 (zie kader). 

Nieuwe waterpartijen (watergangen en vijvers) zijn reeds gepland in de bouwlocatie Drielanden. 

Zo wordt in deze wijk de Crescent aangelegd, een buffervijver van circa 6,1 ha. Hier zal 

een flexibel waterpeil worden gehanteerd met een peilfluctuatie van circa 0,25 meter bij een peil 

van circa 0,5 m+NAP. Bij een stijging van de Randmeren in de toekomst zal het peil in de Crescent 

aangepast kunnen worden tot 0,8 m+NAP. Bij de berekening van de bergingscapaciteit is 

de peilstijging van de Randmeren niet meegenomen. De verwachting is dat deze de komende 

10 jaar echter nog geen problemen zal geven. 

Compensatie Waterfront 

De gemeente is bezig met het opstellen van het plan Waterfront (zie kader in paragraaf 3.1). 

Ter compensatie van de vermindering van waterbergend vermogen in de Randmeren wordt 

extra waterberging gecreëerd in het gebied de Mheenlanden. Hier wordt ruim 120 hectare natuurontwikkeling 

en ruimte voor watercompensatie gerealiseerd waarvan éénderde deel natte 

natuur. De gemeente zal met de waterbeheerders voor het vaststellen van het bestemmingsplan 

een bestuurlijk akkoord opstellen voor het realiseren van deze compensatie. 

Kunstwerken buitengebied 

Er is behoefte aan een (verdere) inventarisatie van de waterkunstwerken (zoals duikers en stuwen) 

in de B- en C-watergangen in het buitengebied. Er moet dan door de gemeente geïnventariseerd 

worden waar de kunstwerken zitten en wat de staat en de afmeting van de kunstwerken 

is. Voor de HEN-wateren en de A-watergangen (van het waterschap) zijn de kunstwerken 

allemaal bekend. 

4.1.1 Conclusies kansen en knelpunten waterkwantiteit: 

- Door mogelijke peilstijging van de Randmeren is in de toekomst (na 2050) mogelijk een 

waterkering nodig in Harderwijk. 

- In de zogenaamde grondwaterfluctuatiezone neemt de grondwateroverlast in de (nabije) 

toekomst toe. 

- In de wijk Frankrijk en in Hierden langs de Molenweg, Wijtgraaf en Hanlokamp treedt 

grondwateroverlast op als gevolg van schijngrondwaterspiegels. 

- Het Regionaal Bedrijventerrein Lorentz wordt gebouwd in de grondwaterfluctuatiezone en 

de potentiële wateroverlastzone, waardoor extra aandacht gewenst is om grondwateroverlast 

te voorkomen. 

- Er is behoefte aan meer meetgegevens over grondwaterstanden en stromingen in het stedelijk 

gebied. 

- In Harderwijk is tot 2015 volgens de voorlopige toetsing voldoende waterberging aanwezig. 

De wateropgave met betrekking tot het grondwater is nog niet bepaald. 

- Er is behoefte aan een inventarisatie van de waterkunstwerken (zoals duikers en stuwen) in 

het buitengebied. 



4.2 Waterkwaliteit en ecologie 

Het Veluwemeer en Wolderwijd maken deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Het 

deel dat de verbinding vormt tussen de uitmonding van de Hierdensebeek op Het Veluwemeer 

en het natuurgebied Harderbroek in 

Flevoland-zuid wordt de “Natte As” genoemd. 

In het meer komen vooral aan de zijde van 

het oude land waardevolle waterplanten voor 

(kranswiervelden en fonteinkruiden). De 

ondiepe oeverzone is Vogel- en 

Habitatrichtlijngebied. Het gehele Wolderwijd 

en Nuldernauw is vogelrichtlijngebied. 

Figuur 8: de natte as bij Harderwijk (bron: 

www.waterfrontharderwijk.nl) 

De Mheenlanden (meer dan 120 hectare grond) is de inbreng van Harderwijk in de Hierdensche 

Poort: de ecologische verbindingszone tussen de Veluwe en de Randmeren. Door de gemeente 

wordt gewerkt aan het ‘Inrichtingsplan Mheenlanden’ waarbij gezocht wordt naar een 

goede combinatie van watercompensatie en natuurontwikkeling. Door de ligging van het gebied 

zijn er relaties met andere belangrijke natuurontwikkelingen: EHS, Natte as en het Actiegebied 

WHP3, waarbij water een rol speelt. 

Een andere ontwikkeling is de ‘Groene 

Zoom’, gelegen in het grensgebied met 

Ermelo direct ten zuiden van de wijk 

Drielanden. Door dit gebied lopen de 

Tonselse beek en de Beek van den Hoogen 

Geest, een tweetal kleinschalige en nog min 

of meer natuurlijke waterloopjes. Deze zullen 

bij de inrichting van het gebied zo mogelijk 

een meer prominente plaats krijgen. 

Monding van de Hierdense Beek (foto: J. Nijendijk) 

In Harderwijk, waar openbare ruimte een schaars goed is, is de ontwikkeling van ecologische 

zones niet eenvoudig. Het stadswater van Harderwijk geeft in het stedelijke milieu één van de 

weinige mogelijkheden tot het creëren van “een stukje natuur in de stad”. Het stedelijke water is 

voor de vis en visstand echter belangrijk: het vormt een regionale ecologische verbindingszone. 

De visstand is daarom een goede indicator voor de waterkwaliteit, ook in de stad. Veel vissoorten 

stellen hogere eisen aan het water. Bijvoorbeeld ten aanzien van het zuurstofgehalte, de 

diepte van het water en de begroeiing met waterplanten. Zelfs bij bestaande stadswateren is er 

vaak nog ruimte om door herinrichting of door een aangepast beheer en onderhoud meer rekening 

te houden met de visstand, en daarmee met de ecologische waarde in het algemeen. 

In het buitengebied wordt het aanleggen van ecologische oevers langs watergangen bemoeilijkt 

doordat de percelen rondom de watergangen vaak niet in beheer zijn bij de gemeente. Naar 

verwachting zullen in het intensieve veehouderij gebied de komende jaren de pluimveebedrij- 



ven verdwijnen. In het Structuurplan Harderwijk 2020 is opgenomen dat het gebied een transformatie 

zal ondergaan naar een groen gebied met landelijk wonen en bos. Ook deze ontwikkeling 

biedt kansen voor water en natuur. 

Waterbodemverontreiniging 

In 1997 is een onderzoek uitgevoerd naar de hoeveelheid baggerspecie in de watergangen van 

Harderwijk en de kwaliteit van de baggerspecie. Alle watergangen die op dat moment niet op 

diepte waren of waar de baggerspecie van slechte kwaliteit was zijn toen gebaggerd (namelijk 

de vijvers langs de Couperuslaan, enkele delen van de Weibeek en de gehele Friese Gracht). 

De watergangen in de wijk Stadsweiden en de Diepengracht zijn niet gebaggerd. Om milieuhygiënische 

redenen hoeven de watergangen niet gebaggerd te worden. Voor de waterkwantiteit 

en de waterkwaliteit is een onderhoudsdiepte van circa 0,80 tot 1 meter minimaal gewenst, met 

op een aantal plaatsen overwinteringplaatsen voor vissen van minimaal 1.50 meter. Op dit 

moment is niet bekend of de watergangen hieraan voldoen. Er is nog geen baggerplanning 

voor het stedelijk water van Harderwijk. Momenteel wordt dit wel onderzocht. 

In de Vissershaven van Harderwijk is met asbest 

en PAK verontreinigde baggerspecie aanwezig. 

Doordat de baggerspecie verontreinigd is met 

asbest is de verwijdering kostbaar. Zo lang als de 

baggerspecie onder water is kan de 

verontreiniging zich niet naar de lucht verplaatsen 

en is deze relatief ongevaarlijk. Deze 

In de Vissershaven wordt volop gevist. De waterkwaliteit zal hier aangepakt worden in het kader van de ontwikkeling 

van Waterfront (foto: HSV De Snoek). 

verontreiniging zal in verband met het 

project Waterfront de komende jaren 

moeten worden aangepakt. 

In de gemeente komt veel natuurlijk 

arseen voor (zie kader). De kwaliteit 

van nieuw gevormde baggerspecie 

kan hierdoor drastisch afnemen 

doordat het arseen zich in de 

baggerlaag ophoopt. De kosten voor 

de baggerwerkzaamheden nemen 

hierdoor snel toe. Deze van nature 

aanwezige verhoogde concentraties 

arseen en nikkel kunnen niet gezien 

worden als een echte verontreiniging 

en zijn daarom geen reden om de 

waterbodems op te schonen. Als de 

waterbodems echter toch gebaggerd 

moeten worden, bijvoorbeeld om 

Arseen en Nikkel in waterbodems 

Arseen komt op veel plaatsen in Nederland van nature in de 

bodem voor, vooral als in de diepere bodemlagen veen of klei 

in de bodem aanwezig is. Op de Veluwe komt arseen voornamelijk 

voor in de ijzerhoudende zandige bodems. Kwelwater, 

dat op zich geen verhoogde gehaltes aan arseen hoeft te bevatten, 

zorgt voor een natuurlijke 'aanrijking' doordat het arseen 

uit het kwelwater aan het ijzer in de bodem wordt gebonden. 

Over de tijd ontstaat zo een ophoping van arseen in de 

bodem. Door stroming kunnen arseen/ijzerhoudende deeltjes 

ook nog verspreid worden over de waterbodem. 

Binnen de gemeente worden ook hoge gehalten van nikkel 

aangetroffen o.a. in de waterbodems. Ook dit nikkel heeft (zeer 

waarschijnlijk) een natuurlijke oorsprong. 



voldoende doorstroom te garanderen, zorgt de aanwezigheid van deze stoffen er wel voor dat de 

verwerking van de baggerspecie kostbaar is. Ook is de kans groot dat in de nieuwe baggerspecie na 

baggeren de concentratie arseen en nikkel weer net zo hoog worden. 

Momenteel is de 'werkgroep Arseen en Nikkel' van het Gelders BodemBeraad bezig om een handreiking 

voor Gelderland op te stellen hoe in de praktijk om te gaan met (water)bodems waarin deze van 

nature verhoogde arseen- en nikkelgehaltes voorkomen. 

Oppervlaktewaterkwaliteit 

In de wijk Drielanden worden hoge (winter/voorjaar)grondwaterstanden ‘afgepiekt’ door overtollig 

grondwater af te voeren via het 

oppervlaktewater in de wijk. Daardoor is de 

waterkwaliteit in Drielanden potentieel zeer 

goed. Dit water wordt reeds als bron 

gebruikt voor andere gebieden. Echter, de 

helderheid van het water laat periodiek te 

wensen over. De oorzaak is een combinatie 

van factoren zoals (ijzerhoudende kwel, 

afstromend regenwater, depositie). 

(foto: HSV De Snoek). 

Het water in Drielanden is van goede kwaliteit 

Een deel van het in het oppervlaktewatersysteem van Drielanden vrijkomende kwelwater wordt 

ook gebruikt om de singels in bestaand Harderwijk door te spoelen. Oppervlaktewater is waar 

mogelijk gecombineerd met openbaar groen. Uitgangspunt is om de hoofd groenstructuur en de 

waterstructuur te laten aansluiten op groen- en waterstructuren buiten de wijk. 

Het waterschap heeft, als waterkwaliteitsbeheerder, een globaal beeld van de wateren waterbodemkwaliteit. 

Dit beeld is niet op alle plaatsen even ‘dicht’. Uitbreiding van de monsterpunten 

is in het kader van de KRW en het waterkwaliteitsspoor van belang. 

Uit de monstergegevens die bekend zijn blijkt dat de kwaliteit van de beken rondom Harderwijk 

deels bepaald wordt door de hoeveelheid nutriënten in de waterloop en deels door de hoeveelheid 

zink. Geen van de beken voldoen volgens de resultaten van de afgelopen jaren aan de 

gewenste kwaliteit. De hoge gehalten zink zijn waarschijnlijk afkomstig van de uitloging van zink 

uit bouwmetalen als zinken dakgoten en verzinkt straatmeubilair in het bebouwd gebied van 

Ermelo en Harderwijk. De lage zuurstofconcentraties in de Weibeek kunnen veroorzaakt worden 

door organisch materiaal dat op zich ophoopt de bodem van de beek (bladmateriaal, slib) 

of door overstorten die op de beek uitkomen. 

De hoge diffuse belasting en nalevering van nutriënten op de Hierdensche beek zijn afkomstig 

van een hoger gelegen deel in het stroomgebied (de zgn. Agrarische Enclave Uddel-Elspeet). 

Dit probleem is echter moeilijk op te lossen in het kader van het waterplan. De nalevering zal 

geleidelijk afnemen en de kwaliteit van de beek is nu al beter dan tien jaar geleden. Als onderdeel 

van het Reconstructieplan Veluwe is het convenant Agrarische Enclave opgesteld. Op basis 

van dit convenat is een uitvoeringsplan gemaakt waarin onder andere is opgenomen dat al 

het mogelijke moet worden gedaan om de kwaliteit van het water te verbeteren. 



De gemeente zou graag een verbetering in de waterkwaliteit en grondwaterkwaliteit zien door 

het beperken en voorkomen en van diffuse bronnen. De gemeente heeft daarom als ambitie om 

in de toekomst geen chemische onkruidbestrijding meer toe te passen. Of deze ambitie gerealiseerd 

kan worden hangt af van de marktontwikkelingen en de mogelijkheid om budget vrij te 

maken. Een (voorlopige) oplossing wordt gevormd door duurzaam chemisch onkruidbeheer. Bij 

deze vorm van onkruidbeheer worden verschillende methoden van onkruidbeheer toegepast, al 

dan niet in combinatie met elkaar. Voor chemische onkruidbestrijding wordt aangegeven waar 

en wanneer deze methode kan worden ingezet. Bijvoorbeeld niet spuiten op verhardingen die 

afspoelen in (stromend) oppervlaktewater en niet spuiten als er binnen 48 uur regen wordt verwacht. 

Soms is het uit financiële overwegingen nodig om te kiezen voor een iets mindere waterkwaliteit. 

Zo is door de gemeente een convenant getekend dat geen zink gebruikt wordt in de 

bouwmaterialen bij de aanleg van nieuwbouw. Er is echter een nieuw type lood en zink op de 

markt gekomen waarbij de uitloging veel minder is dan voorheen. Deze zou mogelijk wel gebruikt 

kunnen worden. 

Het huidige plan voor het Waterfront bevat meerdere kleine haventjes waar de bewoners van 

de aangelegen huizen bootjes neer kunnen leggen. In het plan is echter niet aangegeven hoe 

het gebrek aan doorstroming tegen wordt gegaan. In het verleden zijn in de dode hoeken van 

bestaande havens ook waterkwaliteitsproblemen geweest door onvoldoende doorstroming. Gevreesd 

wordt voor een herhaling van deze problemen in het nieuwe plan als hier geen passende 

voorziening voor wordt aangebracht. 

Hemelwaterafvoer in Stadsweiden 

De Weibeek in de woonwijk Stadsweiden heeft (naast een functie in het beperken van pieken in 

de grondwaterstand) de functie om afstromend hemelwater uit de wijk af te voeren. Bij een hevige 

regenbui is de kwaliteit van het eerste deel van de lozing niet van goede kwaliteit doordat 

alle straatvuil/-verontreinigingen met de eerste regen meespoelen richting oppervlaktewater. Dit 

deel van het water zou afgevangen kunnen worden en afgevoerd kunnen worden naar de rioolwaterzuivering. 

Dat zou wel betekenen dat dit relatief schone water vermengt met relatief 

vuil rioolwater. Bij deze hevige regenbuien is een grote kans dat de rioolwaterzuivering de aanvoer 

niet aankan en dat een deel van het water via de overstort R01 op het Veluwemeer wordt 

gestort. Door het wegvangen van het meest verontreinigde deel van het regenwater komt minder 

verontreinigd regenwater op de vijvers van de woonwijk Stadsweiden, maar de hoeveelheid 

verontreinigd overstortwater op het Veluwemeer (via RO1) neemt daardoor toe. Dat is niet wat 

de gemeente en het waterschap willen. Ook zijn de kosten van deze voorziening hoog. Een 

oplossing kan liggen in plaatselijke zuivering door middel van een lamellenafscheider of door de 

foute aansluitingen op het hemelwaterriool op te sporen en te saneren. 

Grondwaterkwaliteit 

Grondwater van goede kwaliteit is van groot belang voor de winning van drinkwater, maar ook 

voor natuur en landbouw. Het grondwater in Harderwijk is plaatselijk negatief beïnvloed door 

eutrofiering vanuit onder meer agrarisch grondgebruik. Mede door verzuring (indirect door de 

mens veroorzaakt) spoelen door vermesting toegevoegde en van nature voorkomende (zware) 

metalen gemakkelijker uit, waardoor plaatselijk hogere waarden aan metalen in het grondwater 

worden aangetroffen. Duidelijk aanwijsbaar gebeurt dit in de armere voormalige stuifzandgron- 



den aan de oostzijde van de stad waar intensievere (pluim)veehouderij heeft plaatsgevonden. 

Maar ook elders zijn deze stoffen uitgespoeld en gebeurt dit nog steeds. 

Vele typen verontreiniging zijn in de loop der eeuwen door menselijk handelen aan het grondwater 

toegevoegd. Een mobiele grondwaterverontreiniging die vaak in het grondwater wordt 

aangetroffen is de olie- en benzineverontreiniging, zowel op kleine als grotere schaal in de oude 

stad, uitbreidingswijken en in het buitengebied. 

Naast olieverontreinigingen komen in Harderwijk verscheidene gechloreerde oplosmiddelenverontreinigingen 

voor die vaak omvangrijk zijn en zich tot gemakkelijk tien meter diep in het 

grondwater bevinden. Het aantal en de omvang van deze verontreinigingen is voor een gedeelte 

in kaart gebracht, en slechts voor een klein deel beland in de saneringsfase. Deze verontreinigingen 

hebben hun bron deels in de oude binnenstad maar ook in latere (voormalige) industrielocaties 

buiten de oude stad. 

Verontreinigingen worden veelal in het kader van de Wet Bodembescherming, Wet Milieubeheer, 

BOOT en Woningwet aangepakt. Bij grondtransacties en locatieontwikkelingen doen zich 

vaak momenten voor om oude bodemverontreinigingen aan te pakken. 

Inmiddels is in het kader van “landsdekkend beeld 2005” een archiefinventarisatie uitgevoerd 

naar historische bedrijvigheid en verontreinigingen die uit deze bedrijvigheid kunnen zijn voortgekomen 

zodat een risicoprofiel kan worden afgeleid. 

In het gis/bis bestand van de gemeente Harderwijk worden zo goed als mogelijk locatiespecifieke 

grondwaterverontreinigingen van diverse aard bijgehouden. Dit bestand geeft overigens 

geen volledig beeld. Vele verontreinigingen zijn nog niet uitgekarteerd en verontreinigingspluimen 

krijgen in de tijd door verspreiding een andere contour. 

Conclusie kansen en knelpunten waterkwaliteit en ecologie 

- De Hierdensche Beek, de Mheenlanden, vennetjes binnen de gemeente, de Groene Zoom 

(ten zuiden van Drielanden) en het Eendengebied bieden kansen voor water met ecologische 

waarde. 

- Afkoppelen met behulp van infiltratie (wadi’s) kan voor extra mogelijkheden voor een natuurlijke 

inrichting zorgen. 

- De singels in Drielanden vormen een potentiële schoonwaterbron voor overige gebieden, 

waarbij aangemerkt wordt dat het water periodiek gekleurd is. 

- Er is weinig fysieke ruimte voor ecologische ontwikkelingen in de reeds bebouwde delen 

van Harderwijk, b.v. voor natuurvriendelijke oevers. In deze gebieden zijn wel mogelijkheden 

in de bestaande watergangen. 

- In de Hierdensche beek, HEN-water, zijn hoge nutriëntengehalten aanwezig door ‘verontreiniging’ 

aan de bron (in buurgemeenten) in het verleden en deels ook nu nog. 

- Voor de waterkwaliteit en waterkwantiteit is een onderhoudsdiepte van circa 0,80 tot 1 meter 

gewenst voor de singels in het stedelijk gebied. Op dit moment voldoen de meeste watergangen 

hier niet aan. 

- Er is nog geen baggerplanning voor het stedelijk water van Harderwijk. De watergangen in 

de wijken Stadsweiden en de Diepengracht zijn nog niet gebaggerd. 

- In de Vissershaven is verontreinigde baggerspecie aanwezig. 

- In de watergangen in Harderwijk komt lokaal natuurlijk arseen en lokaal nikkel voor in de 

waterbodem. Dit blijft een terugkerend probleem ook na verwijdering van de huidige baggerspecie. 

- Er zijn onvoldoende meetgegevens van de oppervlaktewaterkwaliteit binnen Harderwijk. 

- De gemeente past zeer zorgvuldig en selectief chemische onkruidbestrijding toe, volgens 

de DOB methode. Op termijn wil men geheel stoppen met chemische onkruidbestrijding. 



- Door lozingen van hemelwateruitlaten van het gescheiden stelsels neemt de waterkwaliteit 

in de Weibeek af. 

- In het huidige plan van het Waterfont zal de doorstroming achter in de havens slecht zijn, 

wat zal leiden tot een slechte waterkwaliteit. 

4.3 Water en ruimte 

In eerste instantie is het water van de Zuiderzee altijd gezien als mogelijke uitbreidingsmogelijkheid. 

Vooral toen niet meer aan het bos ‘geknabbeld’ mocht worden. Nu het ook geen mogelijkheid 

meer is om uit te breiden in die richting, is het gedeelte van Harderwijk dat bebouwd kan 

worden bijna op z’n maximum. Op basis van het nieuwe Structuurplan Harderwijk 2020 kan 

worden gesteld dat het RBT voorlopig de laatste grote stedelijke uitbreiding zal zijn. Daarna zal 

in Harderwijk het accent meer op beheren komen te liggen en kwaliteitsverbetering van de bestaande 

stad. Het nieuwe structuurplan ademt deze sfeer al uit. 

In Harderwijk is weinig ruimte om te bouwen. Hierdoor is ook weinig ruimte beschikbaar voor 

water. Net als in veel andere gemeenten is bij het ontwikkelen van bouwlocaties in de bestaande 

stad veel ruimte nodig voor woningen of bedrijven. Dit om de plannen financieel haalbaar te 

houden. 

Zo was er een plan om het historisch stadsgezicht terug te brengen (“Water in de historische 

stadszoom”). Daar hoorde ook het herstellen van het gedempte deel van de stadsgracht bij. Dit 

plan is echter voorlopig uitgesteld. De fysieke mogelijkheid voor de uitvoering van het plan is 

aanwezig in de vorm van een verbrede Kuipwal. 

Het Structuurplan Harderwijk heeft onder meer als kernpunt dat de relatie van de stad en het 

water van de Randmeren hersteld moet worden. Op dit moment wordt de ligging aan de Randmeren 

relatief weinig benut. Harderwijk kan zich meer met het gezicht naar het water keren in 

plaats van met de rug. Het project Waterfront is in deze lijn ontworpen. 

In onderstaande tabel zijn de belangrijkste ruimtelijke ontwikkelingen in Harderwijk weergegeven. 



Tabel 3: ontwikkelingsgebieden met de belangrijkste wateraspecten. 

Ontwikkelingsgebied Kenmerk Belangrijkste wateraspecten 

volgens Structuurplan 

Waterfront woongebied beleving, grondwaterverontreiniging, 

wateroverlast, 

compensatie, niet aankoppelen 

van verhard oppervlak 

Drielanden Woongebied Beleving, waterberging, 

voorkomen grondwateroverlast, 

wateroverlast, niet aankoppelen 

van verhard oppervlak 

Lorentz-oost Regionaal bedrijventerrein Waterkwaliteit, waterberging, 

wateroverlast, grondwaterfluctuatiezone, 

niet aankoppelen 

verhard oppervlak 

Mheenlanden / Hierdensche 

poort 

natuurontwikkeling Waterberging (compensatie), 

HEN-wateren, ecologische 

verbindingszone 

Frankrijk / Walstein 2a Landelijk wonen Beleving, niet aankoppelen 

verhard oppervlak 

Tonsel Bedrijventerrein en grootschalige 

detailhandel 

Herstructureringsplannen 

Stadsdennen, Kranenburgnoord, 

Dichterskwartier, De 

Harder 

Woongebied, kantoren en 

bedrijven. 

Parallelweg e.o. Bosontwikkeling, extensieve 

woningbouw, recreatie 

Stationsomgeving stationsplein, verkeerstunnel, 

horeca en kantoren 

Niet aankoppelen verhard 

oppervlak, grondwaterfluctuatiezone 

Beleving, afkoppelen verhard 

oppervlak, grondwaterfluctuatiezone 

Niet aankoppelen verhard 

oppervlak 

Afkoppelen verhard oppervlak,grondwaterfluctuatiezone 

Het contact tussen waterschap en gemeente voor de watertoets verloopt voorspoedig. Het 



enige knelpunt is het tijdstip waarop het waterschap wordt betrokken bij de planvorming. Het 

waterschap zou graag bij de locatiekeuze betrokken willen worden, omdat daarbij de meeste 

winst voor water valt te behalen. 

Conclusies kansen en knelpunten water en ruimte: 

- In de herstructureringsgebieden is de druk op de ruimte hoog en is de haalbaarheid van 

ruimte voor water beperkt. 

- De ligging van Harderwijk aan het water wordt onvoldoende benut, behalve in het project 

Waterfront (zoals onder andere de inrichting van de Mheenlanden) en de ontwikkeling van 

de kuststrook bij Drielanden in het kader van de Integrale Inrichting Veluwe Randmeren 

(IIVR). 

- Het waterschap wil vanuit de watertoets eerder betrokken worden bij het planvormingsproces 

dan nu het geval is. 

4.4 Riolering en omgaan met hemelwater 

Reductie emissies gemengde overstorten op stadswateren 

Binnen de gemeente zijn waar mogelijk de gemengde riooloverstorten op de stadswateren gesaneerd. 

Het nog verder verminderen van de vuilemissie uit deze overstorten kost veel geld. De 

basisinspanning (50% reductie van vuiluitworp uit het rioolstelsel ten opzichte van de uitgangssituatie 

in 1992) moet voor 2006 gerealiseerd zijn of, in geval van een duurzame oplossing (o.a. 

afkoppelen), uiterlijk in 2010 conform het beleid van waterschap Veluwe. In het waterhuishoudingsplan 

van de provincie is de visie opgenomen dat in 2030 geen lozingen meer zijn van de 

riolering naar het oppervlaktewater. 

Omdat de mogelijkheden op het gebied van emissie beperkt zijn kan gekeken worden naar immissie. 

De mogelijkheden om immissie te beperken worden behandeld in het waterkwaliteitsspoor. 

Voor de gemeente Harderwijk wordt het waterkwaliteitsspoor opgesteld door Waterschap 

Veluwe. Het waterschap is echter nog niet gestart met het waterkwaliteitsspoor voor de 

gemeente Harderwijk, omdat op dit moment te weinig meetgegevens bekend zijn om het op te 

kunnen stellen. Daarnaast wacht het waterschap de richtlijnen van de KRW af voor ze beginnen 

met het opstellen van een monitoringsprogramma. 

Sanering overstort RO1 

De meeste overstorten binnen de Gemeente Harderwijk zijn omgebouwd zodat ze nog maar 

één keer in de 5 jaar overstorten. De enige overstort die nog niet is aangepast is de RO1, de 

riooloverstort voor de gemeenten Ermelo (34%) en Harderwijk (66%) bij de RWZI die loost op 

het Veluwemeer. 

De overstortfrequentie van RO1 zou helemaal teruggebracht kunnen worden tot bij nul door 

een voorziening te bouwen die het water tijdelijk opvangt (zie de OAS). Gedacht wordt aan een 

retentiebassin in de vorm van een door een lage kade afgescheiden deel (bijna 2 hectaren) van 

het Veluwemeer. Deze bak heeft alleen zo veel ruimte nodig, dat het lastig is deze aan te leg- 



gen. Ook is het maar de vraag of deze voorziening voordelig is voor de RWZI, daar zou de 

hoeveelheid effluent alleen maar sterk toe nemen. Door de bezinking die in de bak zou plaatsvinden 

betreft het dan ook relatief schoon water, dat eigenlijk niet gezuiverd zou hoeven worden. 

Waterschap Veluwe heeft in het OAS opgenomen onder voorwaarden bereid te zijn aan 

een dergelijke voorziening mee te betalen. 

Het bestuur van het waterschap heeft begin 2005, mede in het kader van de Integrale Inrichting 

Veluwe Randmeren (IIVR), besloten tot de bouw van een vierde trap zuivering bij de RWZI in 

Harderwijk. Hierdoor worden in de toekomst nutriënten, met name fosfaat, vergaand uit het afvalwater 

gezuiverd. Eind 2005 wordt de ontwerpkeuze bepaald en in 2006/2007 zal deze vierde 

trap worden gerealiseerd. 

Afkoppelprojecten 

De Gemeente Harderwijk heeft de afgelopen jaren meerdere afkoppelprojecten uitgevoerd. In 

het tweede GRP is opgenomen dat de gemeente ‘zo veel mogelijk’ gaat afkoppelen. Dit komt er 

op neer dat de gemeente in nieuwbouw zo veel mogelijk af zal koppelen en in bestaande wijken 

alleen waar wat vervangen gaat worden (daar wordt afkoppelen meegenomen) bij reconstructie 

en herinrichting van openbare ruimte. 

De kansen voor afkoppelen van bestaan bebouwd gebied worden vooral bepaald door financiële 

middelen en maatschappelijk draagvlak. 

De technische mogelijkheden voor afkoppeling van het verhard oppervlak binnen het bebouwde 

gebied van de gemeente zijn goed. De voorkeur ligt bij het aanpassen van het verbeterd gescheiden 

stelsel boven het individueel afkoppelen van dakoppervlakken (hierbij wordt namelijk 

een groot oppervlak afgekoppeld tegen lage kosten). Door de afkoppelprojecten te koppelen 

aan wegen/of rioolrenovaties kunnen de kosten veel lager worden dan als deze los worden 

uitgevoerd. Als bewustwording onder de bevolking wordt vergroot kan particulier afkoppelen 

gestimuleerd worden. 

Waar afkoppelprojecten worden uitgevoerd moet verder ook gekeken worden of voorzieningen 

nodig zijn die geëigend zijn voor verwijdering van metalen (bijvoorbeeld bodemfilter). Wanneer 

het afstromend regenwater van minder goede kwaliteit is, kan afkoppelen negatief effect hebben 

op de waterkwaliteit. Voorkomen moet worden dat de waterkwaliteit van zwemwater verslechtert 

als gevolg van afkoppelen. 

Om af te kunnen koppelen is ook maatschappelijk draagvlag nodig. Het creëren van dit draagvlak 

en het zorgen voor bewustwording bij de bevolking is een belangrijke taak van de gemeente. 

Het enthousiasme van de burgers voor afkoppelprojecten wordt mede bepaald door het eigen 

voordeel voor de burgers, de (financiële) bijdrage die moet worden geleverd, de overlast 

van aanleg en aanwezigheid van een afkoppelvoorziening en het benodigde beheer en onderhoud 

van de voorziening. 

Conclusies kansen en knelpunten riolering en hemelwater: 

- Reductie emissie van de laatste gemengde overstorten is een probleem, wel zijn op immisieniveau 

mogelijkheden voor de waterkwaliteit (waterkwaliteitsspoor). 



- Door gebrek aan meetgegevens van de waterkwaliteit binnen Harderwijk kan het waterschap 

niet kan starten met het opstellen van het waterkwaliteitsspoor. 

- Waar mogelijk afkoppelprojecten uitvoeren binnen de gemeente. 

- Saneren overstort RO1 en lozingen van de RWZI beperken. 

4.5 Recreatie en economische ontwikkeling 

Recreatie 

Binnen de Gemeente Harderwijk zijn meerdere vormen van waterrecreatie aanwezig, maar de 

gemeente voert geen actief stimuleringsbeleid. Er wordt steeds meer belang gehecht aan de 

recreatie-, natuur- en vooral ook de belevingswaarde van het stedelijk water. Het stedelijke water 

en zijn directe omgeving worden niet langer als een potentiële bron van stank en ergernis 

beschouwd. Stedelijk water is vaak 

nog het laatste plekje in de stad waar 

iets kan worden gedaan aan 

natuurbeleving. Er is dus 

maatschappelijk draagvlak en ruimte 

voor verbetering. In plaats van het 

water “zo veel mogelijk weg te 

stoppen”, proberen we het water nu 

meer als belevingselement “naar voren 

te halen” en waar mogelijk de 

ruimte te geven. 

In Drielanden wordt gewoond en gespeeld 

aan het water (foto: HSV De Snoek). 

Het thema ‘water en recreatie’ is in het plan Waterfront wel meegenomen (o.a. aanpassen 

Jachthaven, het graven van een passantenhaven langs de Boulevard, samenbrengen van de 

watergebonden bedrijven bij Lorentzhaven, mogelijkheden voor aanleggen van boten bij de 

woning, zwemwater) en in het plan voor de Mheenlanden (o.a. aanleg fietspad door de Mheenlanden). 

De ‘staande mastroute’, die met de aanleg van het aquaduct in de Knardijk is gerealiseerd, 

wordt dichter naar de Harderwijker oever getrokken. Aanleg van de passantenhaven 

bevordert dat recreatieschepen Harderwijk bezoeken. 

Sportvisserij 

In het stedelijk water van Harderwijk, aan de oevers van het Wolderwijd en in de havens wordt 

veel gevist door sportvissers. Op dit gebied voldoet het water niet altijd aan de wensen. De toegankelijkheid 

van vijvers is op veel plaatsen onmogelijk, vaak is het stadswater te ondiep en 

dicht begroeid (zoals in Stadsweiden en Drielanden) of zijn er visplaatsen/steigers voor invaliden 

op verkeerde plekken aangelegd (Westeinde, Drielanden). Ook ligt er te veel oevermaaisel 

in de watergangen doordat in het maaibeheer geen rekening wordt gehouden met het mede 

belang van de hengelsport. 



Zwemwaterkwaliteit 

Het zwemwater in de Randmeren is niet altijd van 

goede kwaliteit. In de huidige situatie is de waterkwaliteit 

van het strand bij de Dolfinarium de 

afgelopen jaren goed geweest. 

Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het 

handhaven van de waterkwaliteit in de Randmeren 

en aanspreekbaar wanneer de zwemwaternorm 

wordt overschreden. Een oorzaak van de soms 

minder goede kwaliteit van de Randmeren zijn de 

riooloverstorten die op de meren lozen, zoals de 

RO1 in Harderwijk. De gemeente Harderwijk is van 

plan de overstorten van RO1 te verminderen en het 

waterschap bouwt in de komende jaren een vierde 

Zwemwater 

Het Wolderwijd is aangewezen als zwemwater 

maar voldoet nu niet altijd aan de 

bijbehorende waterkwaliteitsnormen. Zeker 

met het oog op het nieuwe strandeiland in 

het plan Waterfront is het belangrijk om de 

waterkwaliteit te verbeteren. De gemeente 

en het waterschap kunnen de waterkwaliteit 

van de Randmeren slechts beperkt beïnvloeden, 

maar zij kunnen wel maatregelen 

treffen die de lokale waterkwaliteit ten goede 

komen. 

trap zuivering bij de RWZI. Dit zou mogelijk al een deel van het probleem kunnen verhelpen. 

Het is de vraag in hoeverre de gemeente Harderwijk verder bij kan dragen aan het verbeteren 

van de waterkwaliteit in de Randmeren. 

Het behalen van zwemwaterkwaliteit in woonwijken is niet haalbaar door de strenge normen die voor 

zwemwater gelden. Om deze reden moet men het water niet aanwijzen en ook niet uitnodigend inrichten 

als zwemwater. Aan de andere kant kan de gemeente niet voorkomen dat in en om het wijkwater 

gespeeld en gezwommen wordt op warme dagen. 

Economische ontwikkeling 

In de gemeente is, in de Lorentzhaven een tijdelijke containerterminal aanwezig (Container 

Terminal Harderwijk, CTH). Omdat hier veel gebruik van wordt gemaakt zal deze mogelijk permanent 

worden. In het plan Waterfront is een regionaal overslagcentrum (ROC) bij de uit te 

breiden Lorentzhaven opgenomen. Door middel van de CTH en de ROC en de ligging van Harderwijk 

aan de Randmeren is een goede mogelijkheid om het transport van goederen over water 

uit te breiden. 

Conclusies kansen en knelpunten: 

- Het stedelijke water biedt de inwoners en in het bijzonder de jeugd, senioren en minder 

mobiele personen (o.a. minder validen) recreatiemogelijkheden (wandelen, sportvissen, 

zwemmen, varen) dicht bij huis. 

- Het stedelijke water wordt door de inwoners van een stad intensief beleefd. Sommige 

stadswateren zijn dan ook specifiek als sierwateren aangelegd. 

- Er zijn kansen op waterbeleving in Harderwijk (bijvoorbeeld door middel van een uitkijktoren 

op de Randmeren en de grachten in de binnenstad). 

- Er zijn goede kansen voor transport van goederen over water. 

- De kwaliteit van het zwemwater in de Randmeren is niet altijd goed. 



4.6 Beleving van het water 

Sterke kanten 

Wat zijn de krachten van Harderwijk als het gaat om de beleving van het water? Ten eerste de 

unieke ligging van de stad Harderwijk aan de Randmeren. Op weinig plekken in Nederland kom 

je zo’n scherpe tegenstelling tegen tussen aan de ene kant de besloten, naar binnen gerichte 

binnenstad en aan de andere kant het weidse uitzicht op de Randmeren vlak ‘buiten de poort’. 

Aan de westelijke rand van de binnenstad ligt het groene strand langs het Wolderwijd dat vooral 

een recreatieve functie heeft. Deze grasvlakten tegen de oude stadsmuur deden vroeger dienst 

als hooilanden en horen bij het culturele erfgoed van de stad. Nu kan men hier uitwaaien, de 

hond uitlaten en loopt er een fietspad doorheen dat vervolgens langs Stadsweiden naar het 

zuiden loopt. ’s Zomers wordt hier volop in de zon gelegen en ’s winters kan op de IJsbaan op 

het groene strand worden geschaatst. Bij strenge winters kan vanuit Harderwijk ook op de 

Randmeren worden geschaatst. 

Harderwijk heeft een unieke ligging aan het Wolderwijd (foto Stichting Nederland). 

Niet alleen de binnenstad, ook de 

wijk Stadsweiden ligt prachtig aan 

het water. Vanuit deze wijk is het 

maximaal vijf minuten lopen naar 

de Waterzoom langs het water 

van het Wolderwijd voor een 

prachtig uitzicht over de Randmeren 

en de wuivende rietkraag waar 

rietgors en even verderop zelfs 

ijsvogeltjes zitten. 

Ten oosten van Harderwijk wordt in het kader van het plan Waterfront het natuurgebied de 

Mheenlanden ingericht. Dit gebied grenst aan de monding van de Hierdensche beek en krijgt 

de bestemming ‘natte natuur’. De Hierdensche beek, die de grens vormt tussen de gemeente 

Harderwijk en Nunspeet, is een waterloop van hoog ecologisch niveau. 



De ligging aan de Randmeren brengt ook 

toeristisch-recreatieve kansen met zich 

mee. Harderwijk heeft al een jachthaven 

de Knar en het plan Waterfront voorziet 

in de aanleg van 

een nieuwe jachthaven voor passanten. 

Een ander sterk punt van water in Harderwijk 

zijn de oude grachten, die de vestingwerken 

rond de oude binnenstad nog 

steeds markeren. De grachten hebben op 

de meeste plaatsen het karakter van een 

mooie singel: het is stedelijk water ter 

begrenzing van de oorspronkelijke binnenstad, 

omzoomd door groen van behoorlijk 

formaat. 

De huidige jachthaven De Knar wordt verplaatst in het kader van het project Waterfront. 

Wat kan er beter? 

Hoewel Harderwijk aan het water ligt zou de binding van de stad met het water versterkt en beter 

benut kunnen worden. Het water in de stad moet beter zichtbaar en toegankelijk worden. Dit 

geldt voor de oude grachten in de binnenstad, maar ook voor het water in de wijken. Ook de 

ligging van de stad aan het Wolderwijd kan beter benut worden. 

Het groene strand is weinig ingericht en heeft een leeg, soms wat verlaten karakter. Dit effect is 

het sterkst op de plaats waar de oude stadsmuur de stad nog letterlijk afschermt van het water. 

Ook is het een gebied dat voornamelijk uitnodigt om doorheen te gaan (wandelend, fietsend) en 

minder aantrekkelijk is om in te verblijven. 

De Stille Wei wordt daarnaast in het hoogseizoen 

als extra parkeerplaats gebruikt voor de 

bezoekers van het Dolfinarium. Deze gebruiksfunctie 

zorgt voor een beperking als het 

gaat om het meer gebruiksvriendelijk inrichten 

van dit gebied. De nieuwe parkeervoorzieningen 

die worden aangelegd in het kader van 

het Waterfront zullen deze problemen verhelpen. 

Door aanpassing van de inrichting zou 

dan, met behoud van de historische waarde, 

het gebied levendiger kunnen worden gemaakt 

en daarmee aantrekkelijker om naar 

toe te gaan én te verblijven. 

De grachten zijn mooi, maar liggen ingeklemd waardoor 

het 

water niet echt beleefd kan worden (foto: Stichting Nederland). 

Voor de waterbeleving is het belangrijk dat de rietkragen langs de strandjes van Stadsweiden 

goed onderhouden worden. Door slecht onderhoud groeien ze nu helemaal dicht. Daarnaast is 

het voor de waterbeleving belangrijk dat de boten ’s winters langs de strandjes en rietkragen 

weg zijn. 



De grachten zijn mooi, met volwassen bomen van formaat. De stedenbouwkundige inpassing 

van deze groene wateren in de stad is echter minder goed. De grachten liggen op een aantal 

plaatsen letterlijk ingeklemd tussen verkeersaders en parkeerplaatsen, waardoor ze onvoldoende 

ruimte hebben, maar ook onvoldoende zichtbaar en bereikbaar zijn. Ook in het Structuurplan 

is onderkend dat de beleving van water hier versterkt zou moeten worden door water 

terug te brengen, water de ruimte te geven en water toegankelijker te maken. 

De grachtenring van de Historische Stadszoom is nog grotendeels in tact, alleen langs de 

Kuipwal en de Scheepssingel is een deel van het oorspronkelijke water gedempt. Ruimtelijk en 

technisch gezien zou het goed mogelijk zijn om dit deel van de ring weer in ere te herstellen. Dit 

zou bovendien waterhuishoudkundig gezien voordelen opleveren doordat de grachten daarmee 

bij lage waterstanden voorzien kunnen worden van water van betere kwaliteit dan nu en doorspoeld 

kunnen worden met gebiedseigen water. 

Kindveiligheid 

Naast het versterken van de belevingswaarde 

van het stadswater in Harderwijk is het van 

belang dat bij de inrichting van de watergangen 

wordt gekeken naar de veiligheid voor 

kinderen. Bij herinrichting van de 

watergangen staat kindveiligheid voorop. Momenteel 

lopen kinderen gevaar doordat de 

graskanten als het ware overlopen in het 

water door een gesloten planten en kroosdek. 

Conclusie kansen en knelpunten waterbeleving 

Overmatige kroosgroei veroorzaakt zuurstofloosheid 

en kan bovendien gevaarlijk zijn voor kinderen (foto: 

HSV De Snoek). 

- Onvoldoende onderhoud van de rietkragen en de strandjes in Stadsweiden vormen een 

beperking voor de waterbeleving in Harderwijk. 

- De unieke ligging aan de Randmeren moet gestimuleerd worden. 

- Het water in Harderwijk moet beter zichtbaar en toegankelijk worden gemaakt. 

- Het Stadstrand nodigt niet uit tot verblijven, dit kan meer gestimuleerd worden. 

- Herstel van de stadsgracht ter hoogte van de Kuipwal en Scheepssingel biedt kansen voor 

de waterbeleving, waterkwaliteit en waterkwantiteit. 

- Bij aanleg en herinrichting van watergangen en de aanleg van waterspeeltuinen moet kindveiligheid 

voorop staan. 



5 Doorkijk: “Water in 2050” 

Hoe ziet het watersysteem en het waterbeheer in Harderwijk er in het jaar 2050 uit? Wat is er 

dan veranderd en wat is behouden gebleven? Om deze vragen te beantwoorden schetsen we 

in dit hoofdstuk het streefbeeld voor water in 2050. 

De stadswateren van Harderwijk worden intensief gebruikt en beleefd, in het te voeren beheer 

wordt daar rekening mee gehouden. De directe belanghebbenden (buurtbewoners, hengelsportvereniging, 

lokale natuurvereniging, enz.) zijn betrokken bij – en goed geïnformeerd over 

de planvorming en de uitvoering van het beheer. De betrokkenheid van deze belanghebbenden 

vormt een belangrijke randvoorwaarde om draagvlak te verkrijgen en te behouden voor het te 

voeren beheer en onderhoud. 

In Harderwijk zijn op plaatsen de historische waterlopen weer blootgelegd waardoor het oorspronkelijke 

watersysteem weer zichtbaar wordt. Door de wijk Drielanden stroomt de Tonselse 

Beek en de Beek van den Hooge Geest, en in het centrumgebied is op plaatsen de oude loop 

van de Sypel zichtbaar. Met de beken wordt wateroverlast in de woningen voorkomen doordat 

het grondwater op tijd wordt weggevangen en wordt afgevoerd. Water heeft meer ruimte gekregen 

en oorspronkelijke waterlopen die jarenlang aan het oog ontrokken waren, zijn weer zichtbaar 

gemaakt. 

Door het nieuwe grondwatermeetnet is het verloop van het grondwater inzichtelijk. Locaties 

waar in het verleden klachten van bewoners waren over het grondwater zijn aangepakt. De 

gemeente heeft inzichtelijk hoe de grondwaterfluctuatiezone zich zal ontwikkelen en kan hierdoor 

stappen ondernemen om eventueel wateroverlast in de toekomst door grondwater te 

voorkomen. De verantwoordelijkheden op het gebied van grondwater zijn bij alle partijen inzichtelijk. 

De gemeente heeft een grondwaterloket geopend waar de burger terechtkan met vragen 

over het grondwater 

Daarnaast zijn op meerdere plaatsen in Harderwijk nieuwe watergangen aangelegd om 

grondwateroverlast in de wijken tegen te gaan. Een voorbeeld hiervan is de watergang langs de 

rand van het nieuwe bedrijventerrein Lorentz Oost en de watergang ten noorden van de wijk 

Frankrijk (langs de Newtonweg). 

In de binnenstad is het gedempte gedeelte van de stadsgracht weer open gelegd. Hiermee is 

de historische stadsrand weer in ere hersteld. De doorstroming van de Diepe Gracht en de 

Friese Gracht is verbeterd en hiermee ook de oppervlaktewater kwaliteit. Via de Weibeek 

stroomt het schone water van Drielanden nu naar het Waterfront, vanuit waar het uitkomt in het 

Wolderwijd. Ook de waterkwaliteit van de haven is verbeterd door deze stroming. 

Voor alle bestaande wijken met een gemengd rioolstelsel geldt dat herstructureringsprojecten 

gecombineerd worden met het afkoppelen van hemelwater. In nieuwe uitbreidingsgebieden is 

afkoppelen (of beter: niet aankoppelen) standaard. 

In Drielanden-West zijn de waterstromen zo 

veel mogelijk zichtbaar gemaakt voor het publiek. 

Zo wordt het hemelwater zichtbaar afgevoerd 

langs de woningen en over de straat. De 

hemelwaterafvoer is op een mooie manier geïntegreerd 

in het straatbeeld. Molgoten in de be- 



estrating zijn mooi vormgegeven en dienen als snelheidsremmers voor autoverkeer. Het water 

in de wijk is goed zichtbaar, aantrekkelijk, toegankelijk èn veilig. 

Burgers zijn zich bewust van het belang van (de kwaliteit) van het oppervlaktewater. Door educatieve 

projecten van scholen op het gebied van water worden ook de kinderen zich bewust 

van water. 

Een opvallend vormgegeven putdeksel markeert de overstort van een wadi. 

Er wordt meer gebruik gemaakt van het water uit Drielanden, omdat er een overschot van is 

en omdat dit water schoon en gebiedseigen is. Het water wordt gebruikt voor het doorspoelen 

van de Weibeek en het water in de wijk Stadsweiden en het op peil houden van het water in de 

Diepe Gracht en de Friese Gracht. Daarnaast wordt het water uit Drielanden omgeleid naar de 

Groene Zoom op het grensgebied met Ermelo, en zelfs nog verder naar het oppervlaktewatersysteem 

van ’s Heerenloo-Lozenoord, zoals ook in het Plan Groene Zoomweg is aangegeven. 

In 2050 voldoen alle watergangen in Harderwijk aan de dan geldende waterkwaliteitsdoelstellingen. 

De laatste riooloverstorten zijn gesaneerd en er zijn voorzieningen aangelegd om de 

effecten van de hemelwaterriolen op het watersysteem te beperken. Daarnaast zijn de diffuse 

bronnen in de gemeente, waaronder chemische onkruidbestrijding en de uitloging van bouwmaterialen 

aangepakt. Er wordt geen chemische onkruidbestrijding meer toegepast. In het water 

komen weer meer kwetsbare, gebiedseigen soorten voor door de verbetering van de waterkwaliteit. 

In Harderwijk is op meerdere locaties de ecologie in de gemeente verder versterkt. Langs de 

oevers van het Wolderwijd zijn de ecologische zone met riet en de strandjes gehandhaafd. 

Verder naar het noordoosten is het natuurgebiedgebied de Mheenlanden goed ontwikkeld. Hier 

zijn de oorspronkelijke lage Zuiderzee-duinen langs de waterlijn hersteld. In het Veluwemeer is, 

vanaf de brug van de N302 tot aan de noordoost-rand van Lorentz een 60 meter brede ecologische 

zone aangelegd in het kader van het plan Waterfront. 

Alle watergangen zijn zo veel mogelijk ecologisch ingericht. Waar ruimte langs de watergangen 

is zijn ecologische oevers gerealiseerd, langs wateren met steile oevers zijn floatingbeds 

aangelegd. Langs de watergangen komen soorten voor die passen in het streefbeeld voor deze 

watergangen. Er wordt een gedifferentieerd (ecologisch) onderhoudsbeleid gevoerd dat is afgestemd 

op de functies en het gebruik. Watergangen zijn vooral in woonwijken kindveilig ingericht. 

In de watergangen van de stadswateren van Harderwijk is een visgemeenschap van het 

snoek-blankvoorntype gerealiseerd. Het snoek-blankvoornviswatertype is het optimale compromis 

tussen ecologische waarden enerzijds (geschikt leefgebied voor kwetsbare, plantenminnende 

vissoorten) en een goede waterhuishouding anderzijds (voldoende bergings- en afvoercapaciteit 

van de watergangen). De wateren van het snoek-blankvoornviswatertype zijn vrij 

helder en voor 20 tot 60 % begroeid met waterplanten. Door de afwisseling van plantenrijke 

zones en open water is er in dit viswatertype een zeer gevarieerde leefomgeving voor vissen 

aanwezig. Hierdoor is dit viswatertype het meest soortenrijke van alle ondiepe, stilstaande wateren. 

De overgang tussen sterk begroeid en onbegroeid water neemt een aanzienlijk deel van 

het oppervlak in dit viswatertype in. Hier treffen we de voor dit viswatertype kenmerkende vissoorten 

snoek, blankvoorn, baars en kolblei aan. 



Als begeleidende vissoorten komen in de begroeide (oever)gedeelten plantenminnende soorten 

voor die kenmerkend zijn voor het ruisvoorn-snoekviswatertype: de ruisvoorn, de zeelt, de 

kroeskarper, de kleine modderkruiper, de bittervoorn en de driedoornige en tiendoornige stekelbaars. 

De open delen van het water worden bevolkt door soorten die niet of minder van waterplanten 

afhankelijk zijn: de brasem, de pos, het vetje, de karper en de aal. 

Langs de oeverzone van het Wolderwijd van de ijsbaan tot het Dolfinarium ligt het groene 

strand. Hier kunnen inwoners van Harderwijk, de regio, toeristen en dagjesmensen terecht 

voor zon en water vlakbij de historisch 

aantrekkelijke binnenstad. Het versterkt de 

relatie tussen de stad en het buitengebied en 

versterkt de ligging van Harderwijk aan de 

Randmeren. Het strand wordt gebruikt voor 

recreatiedoeleinden en is een trekpleister 

voor de bewoners van Harderwijk en de omgeving. 

(foto: G. de Vries). 

Uitzicht op het Wolderwijd vanaf het groene strand 

In de kern Hierden zijn de duikers hersteld waardoor de doorstroming van het water niet meer 

wordt belemmerd wordt. Om te voorkomen dat hierdoor het water té snel wordt afgevoerd zijn 

in het kader van “vasthouden, bergen en afvoeren” cascades en stuwduikers aangelegd. Deze 

vormen door hun constructie en uitvoering geen belemmering voor de migratie van aanwezige 

vissoorten. Een aantal doelsoorten kunnen de voor hun levenscyclus vereiste leef-, paai- en 

opgroeigebieden goed bereiken. 

Harderwijk is voldoende beschermd tegen eventuele stijging van het peil in de Randmeren. 

Het watertoetsproces loopt naar wens van gemeente, waterschap en de andere betrokken 

partijen zoals provincie en RWS. De partijen weten elkaar te vinden en er vind tijdig overleg 

plaats bij het opstarten van ruimtelijke plannen. 

6 Doelen en ambities tot 2015 

De hoofddoelstelling van Waterplan Harderwijk is: 

“Het in beeld brengen wat nodig is voor het realiseren en behouden van een veilig, veerkrachtig 

en ecologisch gezond functionerend watersysteem met het oog op een aantrekkelijke en gezonde 

leefomgeving.” 

Om dit te concretiseren zijn in dit hoofdstuk de doelstellingen aangegeven voor het waterbeleid 

in de komende tien jaar. Deze periode (2006-2015) correspondeert met de horizon van het Nationaal 

Bestuursakkoord Water en de Kaderrichtlijn Water. 

De doelstellingen zijn gerangschikt onder zes thema’s: 

- Water heeft ruimte nodig; 

- Voldoende veiligheid; 

- Aanpakken grondwaterproblemen; 

- Verbeteren waterkwaliteit en ecologie; 



- Voort met afkoppelen; 

- Bevorderen van de waterbeleving en waterrecreatie. 

6.1 Water heeft ruimte nodig 

Speerpunt: Nieuwbouwprojecten waterneutraal uitvoeren 

Alle nieuwbouw- en herstructureringsprojecten worden in principe waterneutraal uitgevoerd. Dat 

wil zeggen: bij toename van het verhard oppervlak en/of de afname van het waterbergend vermogen 

moeten maatregelen genomen worden om de negatieve effecten op de waterhuishouding 

(oppervlaktewater en grondwater) te voorkomen. Het plan mag in principe geen negatieve 

effecten hebben op de gronden oppervlaktewaterkwaliteit, de waterkwantiteit en op waterafhankelijke 

natuur. Uitgangspunt is dat deze maatregelen zo veel mogelijk in het plangebied zelf 

plaatsvinden. 

Het gaat om de woningbouwlocaties Drielanden-west, Walstein-2, bedrijventerreinen Lorentzoost 

en Tonsel (2006) en de herstructureringsprojecten Stadsdennen, Kranenburg-noord, Dichters-kwartier, 

De Harder, stationsomgeving en Parallelweg e.o. 

Speerpunt: Bepalen stedelijke wateropgave 

De verwachting is dat de stedelijke wateropgave in de bestaande watergangen kan worden gerealiseerd 

door een tijdelijke peilstijging zodat het water vertraagd wordt afgevoerd. De gemeente 

en het waterschap onderzoeken gezamenlijk de mogelijkheden en berekenen op korte 

termijn of op deze wijze voldoende waterberging wordt gerealiseerd. 

Speerpunt: Efficiënter overleg tussen gemeente en waterschap 

Bij het vertalen van de wateropgave naar projecten en het zoeken naar alternatieven wordt het 

waterschap zo vroeg mogelijk betrokken. Hiertoe wordt structureel overleg tussen de gemeente 

en het waterschap gevoerd. Bij locatiekeuze voor nieuwe woningbouw of bedrijfsterrein neemt 

de gemeente het belang van water zorgvuldig mee in de afweging. Het waterschap zorgt dat 

haar visie op functiegeschiktheid beschikbaar is. Gemeente en waterschap willen duidelijker 

procedure-afspraken maken over de wijze van uitvoering van het watertoetsproces met betrekking 

tot de locatiekeuze. 

6.2 Voldoende veiligheid 

Speerpunt: Beleidsontwikkeling peilbeheer Randmeren volgen 

De gemeente Harderwijk wil ervoor zorgen dat zij goed op de hoogte blijft van het proces van 

planvorming en formulering van beleid 

over peilstijging in de Randmeren. Ge- 

Gemeente en waterschap nemen deel aan 

het overleg Probleemverkenning Peilbeheer 

Veluwerandmeren, waarbij zij zich 



inzetten voor het vinden van de maatschappelijk beste oplossing. Daar waar mogelijk houden 

gemeente en waterschap al rekening met een hoger peil, zoals het in acht nemen van de vrijwaringzone 

voor bebouwing langs de oever van de Randmeren. 

Gemeente en waterschap houden rekening met peilstijging 

in de Randmeren (foto: J. Nijendijk). 

Speerpunt: Kindveilige watergangen 

Bij herinrichting van het stedelijk water staat kindveiligheid voorop. Aanleg en herinrichting van 

watergangen en eventueel waterspeelplaatsen wordt kindvriendelijk uitgevoerd door bijvoorbeeld 

steile kades zonder afscheiding te vermijden, door onderwatertaluds geleidelijk te laten 

aflopen vanaf de waterlijn met een brede ondiepe strook langs de kant en door volledige plantenbedekking 

van het water met o.a. kroos zo veel mogelijk te voorkomen. 

6.3 Aanpakken grondwaterproblemen 

Speerpunt: Meer informatie verzamelen grondwater 

De gemeente start in 2006 met het verzamelen van meer informatie over het verloop van de 

grondwaterstanden zodat beter ingespeeld kan worden op toekomstige ontwikkelingen. Dit gebeurt 

door het uitbreiden van het grondwatermeetnet en door modellering van de verwachte 

situatie (actief grondwaterbeheer). 

Speerpunt: Visie oplossen grondwaterfluctuatiezone 

De gemeente ontwikkelt in 2006 in samenwerking met de provincie en het waterschap een visie 

op het oplossen van de toekomstige problemen in de grondwaterfluctuatiezone. Hierin dient ook 

aandacht gegeven te worden aan het risico van mogelijk stopzetten van grondwateronttrekkingen 

door bedrijven. 

Speerpunt: Betere informatie-uitwisseling met burgers en bedrijven 

De gemeente wil vanaf 2007 vormgeven aan haar loketfunctie voor oppervlaktewater en 

grondwater. Dat betekent dat er een loket komt waar burgers en bedrijven terecht kunnen met 

vragen en klachten op dat gebied. Op deze manier ontstaat ook meer inzicht in problemen met 

(grond)water. 

6.4 Verbeteren waterkwaliteit en ecologie 

Speerpunt: Uitvoeren ‘waterkwaliteitsspoor’ 

Gemeente en waterschap willen zich inspannen om de negatieve effecten van de emissies uit 

de riolering verder terug te dringen. Het onderzoek in het kader van het waterkwaliteitsspoor 



wordt uitgevoerd conform de normen van de Kaderrichtlijn Water. Het streven is om de maatregelen 

hieruit vanaf 2007, en uiterlijk voor 2015 uit te voeren. 

Om het waterkwaliteitsspoor uit te kunnen voeren is meer inzicht nodig in de huidige en potentiele 

watergebonden natuurwaarden binnen de gemeente. Er zal een onderzoek (ecoscan) uitgevoerd 

worden als onderdeel van het waterkwaliteitsspoor. Hierbij zal ook bekeken worden of er 

voldoende overwinteringplaatsen (refugia) zijn voor de aanwezige visstand. Mocht dat niet het 

geval zijn, dan kan dat in het baggerplan meegenomen worden. 

Speerpunt: Verbeteren waterkwaliteit binnenstad 

In de gemeente wordt zo veel mogelijk gebiedseigen water gebruikt om watertekorten aan te 

vullen en stagnatie van watergangen te 

voorkomen. Zo kan zonder grote inspanning de 

waterkwaliteit van de Weibeek en de 

Friesegracht verbeterd worden door schoon 

water vanuit Drielanden in te laten c.q. te 

gebruiken voor doorspoeling. De voorzieningen 

hiervoor zijn in principe al aanwezig. 

Speerpunt: Herstellen stadsgracht Kuipwal 

Diepegracht (foto: G. Willemsen) 

De gemeente wil op termijn het oorspronkelijke water van de stadsgracht terugbrengen langs de 

Kuipwal en de Scheepssingel. Hiermee wordt een oorspronkelijke verbinding tussen de Friesegracht 

en de Vissershaven hersteld. Maar vooral heeft dit een gunstig effect op de waterkwaliteit 

in de Vissershaven. Dit is wenselijk met oog op de toekomstige ontwikkelingen van het Waterfront. 

Stedenbouwkundig gezien is het wenselijk om het water niet alleen zichtbaar te maken, 

maar ook de ruimte te geven en bereikbaar te maken. 

Speerpunt: Terugbrengen chemische onkruidbestrijding 

De gemeente wil er naar streven het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen op termijn tot nul 

te reduceren. Het tempo van realisatie is mede afhankelijk van de beschikbaarheid aan financiële 

middelen. 

Speerpunt: Uitloging bouwmetalen tegengaan 

De uitloging van bouwmaterialen (Zn, Pb, Cu) wordt verder beperkt door het opstellen en meer 

handhaven van voorschriften in bouwvergunningen. 

Speerpunt: Voorlichting omgaan met water 

De gemeente gaat structureler en gericht voorlichting geven aan bewoners over water in de wijk 

en effecten van ongewenst gedrag, zoals auto’s wassen, eenden en vissen voeren, zwerfvuil, 

chemische onkruidbestrijding, enzovoort. 

Speerpunt: Natuurlijk beheer in samenwerking met de wijk 

Daar waar mogelijk wil de gemeente de natuurlijkheid van de watergangen verhogen door het 

toepassen van een ‘gecontroleerd ruig beheer’. 

Hierbij is goede communicatie naar omwonenden 

van groot belang, tè ruig wordt namelijk snel gezien 

als ‘rommelig’. Rond het ontwerp en de aanleg 

van natuurvriendelijke oevers in een wijk kan 



een educatief project opgezet worden in samenwerking met de school in de wijk. Bijvoorbeeld 

door een deel van de oever intensief te maaien en een deel extensief (2 x per jaar, maaien en 

afvoeren). 

De gemeente wil samen met bewoners zwerfvuil in 

het water aanpakken (foto: HSV De Snoek). 

Speerpunt: Saneren grondwaterverontreiniging 

Saneren grondwaterverontreinigingen waar zich kansen voor doen. In deze fase van het waterplan 

zijn onvoldoende middelen beschikbaar om alle grondwaterinformatie zodanig te bewerken 

dat een eenduidige heldere en bruikbare grondwaterkwaliteitskaart kan worden vervaardigd. 

6.5 Voort met afkoppelen 

Speerpunt: Afkoppelen bij nieuwbouw en herontwikkeling 

De gemeente gaat afkoppelen in de ontwikkelingsgebieden zoals Stadsdennen, Wittenhagen, 

Drielanden, Kranenburg-Noord, Waterfront (Centrale Zone zuid) en RBT Lorentz-oost. Voor de 

financiering hiervan zal het verbreed rioolrecht worden benut. 

Speerpunt: Stimuleren afkoppelen bij burgers en bedrijven 

Gemeente Harderwijk wil doorgaan met het stimuleren van particulieren en bedrijven om zo 

veel mogelijk af te koppelen. Dit kan door middel van voorlichtingscampagne en/of een stimuleringsregeling. 

Dit zal nader onderzocht worden. 

6.6 Bevorderen van de waterbeleving en waterrecreatie 

Speerpunt: Studie naar effect doorsteken strekdam 

Er zijn plannen om de strekdam ten noorden van het Dolfinarium (bereikbaar na het kopen van 

een kaartje voor het Dolfinarium) door te steken, om daarmee de ‘staande mastroute’ dichter 

naar de Harderwijker kust te kunnen verleggen. Nadere studie is wenselijk naar de consequenties 

hiervan. Het gaat o.a. over de consequenties voor het verzanden van de haven en de kans 

op bacteriologische besmetting van het strand vanuit de havens en de rwzi. Wanneer de strekdam 

niet wordt doorgestoken, wil de gemeente kijken of de natuurbeleving vanaf de strekdam 

versterkt kan worden. 

Speerpunt: Natuurbeleving verbeteren 

In de zuidpunt van Stadsweiden langs het Wolderwijd (het Vogeleiland), in de Mheenlanden en 

langs de Hierdensebeek wordt extensieve natuurbeleving verder vergroot. Gedacht wordt aan 

enkele maatregelen om de toegankelijkheid te vergroten, zonder dat dit negatieve of verstorende 

effecten oplevert voor de natuur, zoals 

aanleggen van knuppelpaden of een vogelkijkhut. 

De beleving van de natuur in 

de Mheenlanden kan verder worden ondersteund 

door meer informatie over het 

gebied te verstrekken. Gedacht wordt aan 



een waterbelevingskaart en een boekje met een natuurfietsroute langs de Hierdensche Beek en 

de Mheenlanden. 

Natuurbeleving rond het Vogeleiland wordt versterkt (foto: J. Nijendijk). 

Speerpunt: Verbetering zwemwaterkwaliteit 

In samenwerking met andere partijen wordt gewerkt aan verbetering van de zwemwaterkwaliteit. 

Dit gebeurt door monitoring van het zwemwater (Rijkswaterstaat), verbetering van de rioolwaterzuiveringsinstallatie 

Harderwijk (aanleg 4e traps zuivering voor extra fosfaat-verwijdering), de 

opvang van overstortwater (OAS) en gescheiden riolering via de Weibeek. De gemeente stelt 

zich daarom ten doel om ter plaatse informatie te geven over de waterkwaliteit en de risico’s, 

zwemmen in niet-officieel zwemwater af te raden en te wijzen op alternatieve zwemlocaties. 

Speerpunt: Betrekken bewoners bij water in de wijk 

Gemeente en waterschap willen wijkbewoners meer betrekken bij het water in hun wijk. Het doel 

is om inwoners bewuster te maken van de lusten (en lasten) van het water in hun omgeving. Er 

worden in samenwerking met wijkverenigingen en scholen waterprojecten opgezet. Zo kunnen 

volwassenen en kinderen betrokken worden bij het onderhoud van watergangen (zwerfvuilprikacties 

langs het water met scholen) of kan waterkunst aangelegd worden in de wijken. De 

gemeente zet projecten op waarbij “spelen met water” centraal staat. Zo kunnen watergangen 

speels worden ingericht door middel van stroming, beweging, kunst met water, etc. Dit ziet er 

leuk uit en verbetert ook nog de waterkwaliteit door een betere beluchting. Een andere combinatie 

van spelen en waterbeheer is de aanleg van een wadi in een speeltuin. 

Speerpunt: Aandacht voor watereducatie 

Gemeente en waterschap willen samen meer aandacht besteden aan educatieve projecten rond 

het thema water. Daarbij wordt samenwerking gezocht met scholen en belangenverenigingen, 

zoals de visvereniging. Bij Hengelsportvereniging De Snoek is veel kennis en enthousiasme 

aanwezig. De vis kan dienen als communicatiemiddel. Zo kunnen aansprekende soorten als de 

snoek (grote vis, rover, tanden, gewaardeerd door sportvisserij), de baars (rover, rode vinnen, 

mooi gestreept, gewaardeerd door sportvisserij) of de bittervoorn (beschermd, mooi getekend, 

apart voortplantingsgedrag, aansprekend voor natuureducatie) als symbool voor een natuurlijker 

beheer van het stadswater worden gebruikt. 

Speerpunt: Herinrichten groene strand 

Het groene strand langs Stadsweiden blijft gehandhaafd en wordt verbeterd zodat de belevings- 

en gebruikswaarde wordt verhoogd. De gemeente wil hiervoor een plan opstellen. 

Speerpunt: Grondwater zichtbaar maken 

Grondwater is meestal niet zichtbaar, maar speelt in het watersysteem van Harderwijk wel degelijk 

een belangrijke rol. Ook inwoners kunnen in de toekomst steeds meer te maken krijgen 

met problemen als gevolg van hoge grondwaterstanden. Om het begrip te vergroten en informatie 

te verstrekken zal gemeente de grondwaterbeleving versterken door in samenwerking met de 

provincie en het waterschap een ‘educatieve’ grondwatermeter te plaatsen. 





7 Maatregelen in 2006 

De voorgaande visie is uitgewerkt tot een aantal concreet te treffen maatregelen in de eerste 

planperiode van 2006 tot en met 2009. Een overzicht van de maatregelen is in tabelvorm opgenomen 

in bijlage 5. Daarbij is onderscheid gemaakt in maatregelen voor het eerste jaar na 

vaststelling van het waterplan (2006), en mogelijke maatregelen die tussen 2007 tot en met 

2009 worden uitgevoerd. 

De maatregelen die in het eerste jaar worden uitgevoerd vormen het uitvoeringsprogramma. 

Alleen deze maatregelen voor 2006 zijn in dit hoofdstuk toegelicht. De maatregelen zijn ook 

opgenomen op de maatregelenkaart 2006 in bijlage 4. Jaarlijks zal het uitvoeringsprogramma 

worden herzien en opnieuw worden vastgesteld met bijbehorende kredietaanvragen bij gemeente, 

waterschap en bij derden (bijvoorbeeld provincie en RWS). 

Onderstaand zijn de maatregelen voor 2006 toegelicht, onderverdeeld per thema. 

7.1 Water heeft ruimte nodig 

Onderzoek naar en afspraken maken over mogelijkheden extra waterberging in de bestaande 

watergangen door flexibel peilbeheer 

De verwachting is dat de stedelijke wateropgave in de bestaande watergangen kan worden gerealiseerd 

door een tijdelijke peilstijging. Hiervoor is het noodzakelijk op de juiste locaties stuwen 

te plaatsen. Het water wordt vertraagd afgevoerd. Het onderzoekt beoogt de juiste locaties 

voor de stuwen te vinden en na te gaan of op deze wijze voldoende waterberging wordt gerealiseerd. 

Weergave op de kaart is dus nog niet mogelijk. 

7.2 Aanpakken grondwaterproblemen 

Monitoren en modelleren grondwater t.b.v. actief grondwaterbeheer 

Dit onderzoek heeft als doel om inzicht te verkrijgen in de grondwaterstanden op dit moment in 

de gehele bebouwde kom. Het houdt verband met de gemeentelijke watertaak vanaf 2006 voor 

het actief beheer van het ondiepe grondwater. De gemeente krijgt hierbij de taak om particulieren 

de mogelijkheid te bieden hun percelen voldoende te ontwateren via openbare grond. 

Onderzoek naar mogelijkheden om nieuwe watergangen in bestaand stedelijk gebied aan te 

leggen in de grondwaterfluctuatiezone om grondwater af te voeren (van Mheenlanden tot Drielanden) 

en herstel oude beekloop (gebied Sypel) 

Deze watergangen maken het mogelijk de grondwaterstanden te beheersen in de fluctuatiezone. 

In deze zone zullen naar verwachting de grondwaterstanden zo hoog worden dat ontwateringsmiddelen 

noodzakelijk zijn. 

7.3 Verbeteren waterkwaliteit en ecologie 

Ontwikkelen natuur Harderwijk zuid (Wolderwijd) (IIVR - NA.6) 

In aansluiting op de Cresent en de reeds aanwezige natuur is dit een versterking van de natuurfunctie 

in dit gebied. Het IIVR gaat dieper in op de achtergronden van deze maatregel. 



Realisatie retentie en waternatuur, profielaanpassing monding Hierdensebeek en verlegging 

beekloop nabij Hessenweg (Hierdense Poort maatregelnr. 7,8 en 9) 

Deze maatregelen komen voort uit de wens in dit gebied de waternatuur te versterken. Tegelijk 

wordt een grotere bergingscapaciteit gerealiseerd. 

Ecoscan, onderzoek naar huidige en potentiële watergebonden natuurwaarden 

Het inventariseren van de huidige natuurwaarde en de kansen vormt de basis voor het vastleggen 

van ecologische streefbeelden en van het waterkwaliteitsbeleid om deze te bereiken. Hierbij 

worden de kansen voor verbetering van de visstand meegenomen. Het betreft alle watergangen 

in de gemeente. 

Plan opstellen voor doorspoeling Waterfront door afvoerende duiker van Friese gracht naar 

Vissershaven en Lelyhaven 

Het doorspoelbaar maken van de Friese gracht en de Vissershaven en Lelyhaven heeft naar 

verwachting een zeer gunstig effect op de waterkwaliteit. Het plan moet de technische en ruimtelijke 

haalbaarheid aantonen en voorzien zijn van een kostenraming. Het plan kan een (gedeeltelijke) 

invulling zijn van het waterkwaliteitsspoor voor de overstort aan de Friese gracht. 

Ook het waterkwaliteitsprobleem in de Vissershaven wordt hiermee tegengegaan. 

Plan opstellen voor doorspoeling van Couperussingel door afvoerende duiker/watergang naar 

oostzijde N302 met afvoer naar Veluwemeer 

Realisatie 4e trap RWZI Harderwijk (IIVR - WA.1) 

Het doorspoelbaar maken van de Friese gracht en de 

Vissershaven en Lelyhaven heeft naar verwachting 

een zeer gunstig effect op de waterkwaliteit. Het plan 

moet de technische en ruimtelijke haalbaarheid 

aantonen en voorzien zijn van een kostenraming. Het 

plan kan een (gedeeltelijke) invulling zijn van het 

waterkwaliteitsspoor voor de overstorten aan de 

Couperussingel. 

Couperussingel (foto: HSV De Snoek) 

Deze maatregel is van groot belang voor het beperken van het fosfaatgehalte in de Randmeren 

en het verbeteren van de waterkwaliteit. De voedselrijkdom is een belangrijke bedreiging voor 

de waterkwaliteit van de randmeren. Met het realiseren van de open verbinding tussen Wolderwijd 

en Veluwemeer is verspreiding van het effluent groter geworden en worden zonder deze 

maatregel ook zwemlocaties bedreigd. 

7.4 Voort met afkoppelen 

Regentonactie voortzetten 

De bestaande regentonactie heeft als doel minder water via het riool te lozen en minder kostbaar 

drinkwater te verbruiken. 

Afkoppelen verhard oppervlak door infiltreren bij herinrichting 

Het afkoppelen vermindert de vuilemissie via de rwzi en de gemengde overstorten. Deze maatregel 

geeft de kansen aan die zich voordoen bij herinrichtingsprojecten en wegen rioolrenovaties 

om het watersysteem duurzamer in te richten. Het is nog niet vastgesteld waar dit kan worden 

gerealiseerd. Weergave op de kaart is dus nog niet mogelijk. 



7.5 Bevorderen van de waterbeleving en waterrecreatie 

Plaatsen informatiebord ‘Grondwater bron voor drinkwater’ bij winningslocatie 

Dit informatiebord maakt zichtbaar dat grondwater wordt gewonnen om drinkwater te bereiden 

en bescherming van het grondwater nodig is. Plaatsing aan het fietspad langs de Leuvenumseweg 

bij de Watertorenweg waar mensen regelmatig langs komen maakt de informatie voor 

veel mensen zichtbaar en nodigt uit eens een kijkje te nemen bij de winningslocatie. 

Speels inrichten water door middel van stroming, beweging, kunst met water, etc. 

De nadruk van deze maatregel ligt op het verhogen van de beleving van water met als doel een 

toename van de betrokkenheid van burgers met water, leidend tot een betere zorg voor water 

in de leefomgeving. Het is nog onduidelijk waar dit kan worden gerealiseerd. Weergave op de 

kaart is dus nog niet mogelijk. Bij het realiseren van de maatregelen staat de kindveiligheid 

voorop. 

Grondwaterbeleving versterken door grondwatermeter te plaatsen 

Een grondwaterstandmeter maakt het grondwater zichtbaar. Gekozen is voor een locatie in de 

grondwaterfluctuatiezone. Plaatsing aan het Clarendalpad langs een wandelroute waar mensen 

regelmatig langskomen maakt in de tijd (zomer / winter) ook grondwaterstandsverschillen zichtbaar. 

Spelen en water combineren 

Deze maatregel geeft de kansen aan die zich voordoen bij herinrichtingsprojecten om het watersysteem 

duurzamer in te richten. Voorzieningen voor water en voor recreatie versterken elkaar 

en leiden zo tot een hogere kwaliteit van de leefomgeving. Bij het realiseren van de maatregelen 

staat de kindveiligheid voorop. Het is nog onduidelijk waar dit kan worden gerealiseerd. 

Weergave op de kaart is dus nog niet mogelijk. 

Onderzoek inrichting watergangen voor visserij 

Veldonderzoek uitvoeren naar verbeteren van de toegankelijkheid van vijvers voor sportvissers 

in samenwerking met hengelsportvereniging De Snoek. Hierbij inrichting en onderhoud van de 

oevers en ook van de watergangen zelf meenemen (diepte, begroeiing, maaibeheer, locatie 

vissteigers, etc.). 

7.6 Algemeen beleid 

Opstellen Stroomgebiedsuitwerkingsplan (SUP) Harderwijk-Nunspeet (stroomgebied Veluwemeer) 

In dit plan zal Waterschap Veluwe haar beleid en maatregelen opnemen met betrekking tot het 

waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheer. Het plan is een partiële herziening van het Waterbeheersplan 

Veluwe. 

Opstellen Stroomgebiedsuitwerkingsplan Ermelo-Putten (stroomgebied Wolderwijd- 

Nuldernauw) 

In dit plan zal Waterschap Veluwe haar beleid en maatregelen opnemen met betrekking tot het 

waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheer. Het plan is een partiële herziening van het Waterbeheersplan 

Veluwe. 



Jaarlijks actualiseren (waterplan) uitvoeringsprogramma en kostenverdeling 

Het uitvoeringsprogramma geldt alleen voor 2006. Harderwijk en Waterschap Veluwe hebben 

ervoor gekozen om zich niet vast te leggen op een langjarig programma maar om van jaar tot 

jaar te bezien wat mogelijk is om te realiseren. Dit houdt in dat jaarlijks het uitvoeringsprogramma 

moet worden aangepast. Hierbij wordt tevens waar zinvol het Waterplan bijgesteld, 

omdat gereed gekomen onderzoeken meer inzicht geven in de toestand van het Harderwijkse 

water. 



Verklarende woordenlijst 

A,B,C-watergangen (primaire en secundaire watergangen): 

Categorieën watergangen die het belang voor de waterhuishouding aanduiden. A-watergangen 

worden tegenwoordig ook aangeduid als primaire watergangen. De B-, en C-watergangen worden 

aangeduid als secundaire watergangen. 

Afkoppelen: 

Het niet langer afvoeren van hemelwater vanaf verhard oppervlak (daken, wegen) naar een 

gemengd rioolstelsel. Vaak wordt de term ook gebruikt in nieuwbouwsituaties, waarbij de hemelwaterafvoer 

niet wordt aangesloten op de vuilwaterriolering. 

Afvoeren: 

Het passief (vrije lozing) of actief (via gemalen) buiten het stroomgebied afvoeren van water. 

Bergen: 

Het opvangen van water in gebieden die tijdelijk of permanent zijn aangewezen als gebieden 

waar incidenteel water opgeslagen wordt met het doel wateroverlast te beperken of te voorkomen. 

BRO: 

Besluit Ruimtelijke Ordening 

CIW / LBOW: 

Commissie Integraal Waterbeheer, opgevolgd door het Landelijk Bestuurlijk Overleg Water. Dit 

is de adviescommissie op het gebied van waterbeheer. 

Ecoscan: 

Het in kaart brengen van de huidige flora en fauna binnen een vooraf afgebakend gebied. Zie 

maatregel in uitvoeringsprogramma. 

EHS: 

Ecologische HoofdStructuur in Nederland. 

Gescheiden riolering: 

Rioolstelsel, waarbij hemelwater en afvalwater in twee aparte buizen worden ingezameld en 

getransporteerd. 

Gemengde riolering: 

Rioolstelsel, waarbij hemelwater en afvalwater in één buis wordt ingezameld en getransporteerd 

naar de RWZI. 

GGOR: 

Gewenst Grond- en OppervlaktewaterRegime. Dit is een methode waarbij bepaald wordt welk 

gronden oppervlaktewaterpeil het meest optimaal is voor de functie die 

aan het gebied toegekend is. 



GRP: 

Gemeentelijk RioleringsPlan, dat het rioleringsbeleid van de gemeente bevat, zoals omschreven 

in de Wet milieubeheer. 

Grondwaterfluctuatiezone: 

Dit is het gebied op de Veluwe langs de Randmeren waar in de toekomst te verwachten hogere 

grondwaterstanden voor problemen kunnen zorgen. 

HEN-wateren: 

Oppervlaktewater met als waterkwaliteitsdoelstellling het Hoogste Ecologische Niveau. 

IIVR: 

Integrale Inrichting Veluwe Randmeren, het inrichtingsplan van 17 overheden voor 36 maatregelen 

en om de vier randmeren van de Veluwe. 

Infiltreren: 

Het weg laten zakken van water in de bodem. 

Kwel: Grondwater dat toestroomt uit naastgelegen of hoger gelegen gebieden, en uiteindelijk 

door opwaartse druk in het oppervlaktewater terechtkomt, of in de bodem opstijgt tot aan de 

wortelzone. 

KRW: 

KaderRichtlijn Water, vastgesteld door de Europese Unie met als doelen een goede ecologische 

en chemische toestand van oppervlakte- en grondwater. 

MTR: 

Maximaal Toelaatbaar Risico, de minimaal na de streven waterkwlaiteitseisen volgens de NW4. 

NBW: 

Nationaal Bestuursakkkoord Water. De overeenkomst tussen rijksoverheid, de provincies, de 

waterschappen en de gemeenten waarin is vastgelegd op welke wijze, met welke middelen en 

langs welk tijdpad zij gezamenlijk de grote wateropgave voor Nederland in de 21 e eeuw willen 

aanpakken. 

NW4: 

4 e Nota Waterhuishouding 

OAS: 

Optimaisatie van het AfvalwaterSysteem. Dit betreft het optimaliseren van maatregelen in de 

gemeentelijke riolering, het afvalwatertransportstelsel en de RWZI van het waterschap. 

Rioleringsoverstort: 

Een constructie, waardoor bij hevige regenval het water uit de riolering, ongezuiverd op het oppervlaktewater 

geloosd wordt. 



RWZI: 

Rioolwaterzuiveringsinstallatie. 

SUP: 

StroomgebiedUitwerkingsPlan van Waterschap Veluwe, dat het waterbeleid en het waterbeheer 

in het stroomgebied bevat. 

Uitlogen: 

Het afgeven van verontreinigingen door vaste materialen aan water. 

Vasthouden: 

Het streven om via ingrepen in het hydrologische systeem tijdelijk (in orde van dagen) het neerslagoverschot 

te bergen op de plek waar de neerslag valt (dus zonder horizontaal transport) 

met het oog op het reduceren van de hoogste afvoeren. 

Verbreed Rioolrecht: 

De verbreding van het rioolrecht van riolering tot gemeentelijk oppervlakte- en grondwaterbeheer, 

die naar verwachting in 2007 toegestaan zal worden. 

Vierde trap: 

Een extra zuiveringsstap op de RWZI met als doel het verwijderen van fosfaat uit afvalwater 

voor dit water geloosd wordt. 

Waterbeheer: 

Het geheel van activiteiten om de juiste hoeveelheid water op de juiste plaats te krijgen en de 

zorg voor een goede waterkwaliteit van oppervlaktewater en grondwater. 

Waterkwaliteitsspoor: 

Het verminderen van het effect van restlozingen uit de riolering op de waterkwaliteit tot een acceptabel 

niveau. 

Watersysteem: 

Een samenhangend geografisch afgebakend, geheel van gronden oppervlaktewater, inclusief 

de ruimte die relevant is voor het functioneren van dit soort systeem en de daarbij behorende 

ecologische component. 

Watertoets: 

Het proces van vroegtijdig informeren, adviseren, afwegen en uiteindelijk beoordelen van waterhuishoudkundige 

aspecten in ruimtelijke plannen en besluiten. 

WB21: 

Waterbeheer 21 e eeuw. Afgeleid van de Nota Waterbeleid voor de 21 e eeuw, waarin de uitgangspunten 

voor een doelmatig en financierbaar regionaal waterbeleid zijn vastgelgd naar 

aanleiding van klimaatveranderingen, zeespiegelstijging, bodemdaling en verstedelijking. 

WHP3: 



Derde Waterhuishoudingsplan van de provincie Gelderland, waarin het waterbeleid is opgenomen. 



Literatuur 

1. Gemeente Harderwijk, Structuurplan Harderwijk 2020 (voorontwerp), Harderwijk, april 

2004 

2. Gemeente Harderwijk, (paragraaf) Milieubeleidsplan 2004 (nog niet definitief) 

3. Gemeente Harderwijk, Evaluatie 2000 van het Gemeentelijk Rioleringsplan Harderwijk 

(GRP 1995-2004), Harderwijk, februari 2001 

4. Gemeente Harderwijk, Gemeentelijk Rioleringsplan Harderwijk 2005-2015, concept hoofdstuk 

1 t/m 3, 10 augustus 2004 

5. Gemeente Harderwijk, Rapport afkoppelen, Harderwijk, januari 2001 

6. Gemeente Harderwijk, Beheersplan watergangen buitengebied, 2002 

7. Gemeente Harderwijk, Masterplan Waterfront Harderwijk, februari 2003 

8. Gemeente Harderwijk, Gemeente Ermelo, Gemeente Putten en Waterschap Veluwe, Bestuursovereenkomst 

Optimalisatie Afvalwatersysteem (OAS) Harderwijk en omgeving, 22 

januari 2004 

9. Waterschap Veluwe, Waterkoersen voor de Veluwe, 10 september 2002 

10. Waterschap Veluwe, Intern memo “Te hanteren afvoeren / neerslag bij watertoets en toetsing 

aan werknormen”, 14 september 2004 

11. Provincie Gelderland, Gelders Waterhuishoudingsplan, 15 december 2004 

12. Provincie Gelderland, Gelders Milieuplan 3, 2004 

13. Provincie Gelderland, Checklijst ‘water & ruimte’, februari 2003 

14. Provincie Gelderland, Stroomgebiedsvisie Veluwe, 2 december 2003 

15. Provincie Gelderland, (Gld.)waterkrant, augustus 2004 

16. De Mheenlanden Harderwijk (folder) 

17. Waterfront Harderwijk (folders) 

18. Gemeente Oldebroek en Waterschap Veluwe, Waterplan Oldebroek, oktober 2003 

19. Nationaal Bestuursakkoord Water (2003) 

20. VNG / UvW, Handleiding stedelijke waterplannen, 2004 

21. Inrichtingsplan Veluwerandmeren, schakel tussen strategie en uitvoering, 2001 

22. Reconstructieplan Veluwe, Uitvoeringsprogramma Hierdense Poort. 

23. Kaderrichtlijn Water, de vaart erin!, De Europese Kaderrichtlijn en gemeenten, brochure 

Rijn West 2005. 



Bijlagen 

Bijlage 1: Watersysteemkaarten: 

1.4 Grondwater 

1.5 Watersysteem 

1.6 Bodemtype 

Bijlage 2: Kansen en knelpuntenkaart 

Bijlage 3: Visiekaart 

Bijlage 4: Maatregelenkaart 

Bijlage 5: Uitvoeringsprogramma 2006 en doorkijk maatregelen planperiode 2007 t/m 2009 

Bijlage 6: Deelnemers bijeenkomsten klankbordgroep

Waterplan Harderwijk - De Snoek

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template ?