De psychologische ontwikkeling tussen 2,5 en 6,5 jaar - Startgroepen

De psychologische ontwikkeling
tussen 2,5 en 6,5 jaar
dr. Ewald Vervaet

Intekenen van vloeistofniveau

Intekenen van vloeistofniveau

Lezen en schrijven in fase 10
Anke van 2;10 ziet een beer in afbeelding 5: stokje van ‘b’ als ‘oortje oortje’; ;
rondje van ‘b’ als ‘kop kop’; ; stokje van ‘h’ als ‘neus neus’. .
Afbeelding 6 bevat haar naam.

Lezen en schrijven tussen 3 en 8 jaar

Vrije configuraties

Overzicht van de fasen 11-14 11 14

Fasen, leeftijdgrenzen en volgorde
In Naar school en Het raadsel intelligentie worden de fasen 11-14 11 14 doorgaans
weergegeven met scherp afgebakende leeftijdgrenzen: ‘fase fase 11 (3;0-3;9) (3;0 3;9)’, , ‘fase fase 12 (3;9
4;6)’, 4;6) , ‘fase fase 13 (4;6-6;6) (4;6 6;6)’ respectievelijk ‘fase fase 14 (6;6-8;6) (6;6 8;6)’. . Zie de bovenste afbeelding.
De leeftijdgrenzen 3;0, 3;9, 4;6, 6;6 en 8;6 zijn echter ruwe gemiddeldes. gemiddeldes.
De situatie
wordt correct weergegeven als in de onderste afbeelding. Dus: ‘fase fase 11 (2;3-4;7) (2;3 4;7)’, , ‘fase fase
12 (2;11-5;3) (2;11 5;3)’, , ‘fase fase 13 (3;5-7;10) (3;5 7;10)’ respectievelijk ‘fase fase 14 (5;1-9;11) (5;1 9;11)’.
Beide afbeeldingen geven de kern van een fasetheorie weer: fasen komen in een
bepaalde volgorde tevoorschijn (en niet in een andere volgorde).

Neurologie en psychologie
14 14
13 T
13
14
13 L
13
13 T
13
14
13 L
13
Lucas Ronald

Manon van 5 noteert bestelling
Fase ase 13: conventionele letters (en cijfers), maar geen evenwijdigheid, evenwijdigheid,
geen
zonebesef en geen leesvaardigheid. Geen (aanzet tot of stap naar) naar)
fase 14.

Meisje dat functioneel zou schrijven
Fase ase 13: naschrijven (in plaats van ‘onafhankelijk
onafhankelijk’), ), met conventionele letters, zonder
zonebesef (‘achter ( achter’, , ‘hekj hekj’, , ‘eblij eblij’, , ‘ven ven’, ‘de de’, , ‘paa paa’) ) en zonder leesvaardigheid
(‘hekj hekj’?; ?; ze merkt ‘paaren paaren’ niet op). Geen (aanzet tot of stap naar) fase 14.

Marco noteert bestelling
Fase ase 13: conventionele letters, gespiegelde ‘L’ (fig.2, r.5), geen zonebesef (fig.2:
‘fkabR fkabR’, , ‘RtnIJ RtnIJ’; ; fig.4: ‘slagr slagr’, , ‘jetty jetty’), ), deel-voor deel voor-geheel geheel-lezen lezen van ‘marjolein marjolein’ als
‘marco marco’ (fig.2: ‘MArc MArc•’), ), maar wellicht fase 12 met ontlening aan leerkracht van eigen
letters. Op ‘r’ in ‘MArc MArc•’ •’ na geen (aanzet tot of stap naar) fase 14, maar die ‘r’ dient als
genese verklaard te worden want kan geen gevolg zijn van naschrijven naschrijven
alleen.

Schrijven van jongen van 7;6
Met 9;0 heeft hij een dyslexieverklaring

Neurologie en dyslexie
14 14
13 T
13
14
F
13 L
13
13 T
13
F
14
13 L
13
Lucas Ronald

Ontdekkend leren lezen en schrijven
De dertien meest voorkomende letters in het Nederlands zijn: e, n, a, t, i, r, o, d, s, l, g,
v en h – in deze volgorde. Deze zijn in eerdere leeslessen behandeld, met klankzuivere
woorden. Daarbij staat ‘e’ voor /e/ als in ‘leg leg’. .
In de volgende les wordt het 14 e letterteken behandeld. Dat geven we niet voor het
kind maar louter voor de gevorderde lezer weer als ►.
In de daarop volgende les wordt het 15 e letterteken behandeld, dat we als ♣
weergeven.

►at da► ho►
so►
►ast
har►

kat dak hok
sok
kast
hark

ka♣ ♣es la♣
♣at ♣elk ♣ast

kam mes lam
mat melk mast

Les 1: ‘e’ (1) en ‘n’ (2). Het teken ‘e’ staat voorlopig alleen voor /e/ als in ‘leg leg’ en
‘ee ee’ staat voor /ee/ als in ‘leeg leeg’. . Samen ontdekken met ‘en en’, , ‘een een’, , ‘nee nee’. . Nieuw: neen.
en
en een
en
en nee

Les 2: ‘a’ of eigenlijk ‘a’ (3). Het teken ‘a’ staat voorlopig alleen voor /a/ als in ‘gaf gaf’
en ‘aa aa’ staat voor /aa/ als in ‘gaaf gaaf’. . Samen ontdekken met ‘an an’, , ‘aan aan’.
Les 3: ‘t’ (4). Zelf ontdekken met ‘net net’, , ‘eet eet’, , ‘teen teen’, , ‘nat nat’, , ‘tent tent’. . Nieuw: tan.
Les 4: ‘r’ (6). Zelf ontdekken met ‘rat rat’, , ‘ren ren’, , ‘ree ree’, , ‘traan traan’, , ‘taart taart’, , ‘naar naar’. . Nieuw: ar,
aar, aart, nar, neer, raat, er, eer, teer, raar, at.
Zinnen: ‘an an rent naar een tent’, tent , ‘tan tan eet er taart’, taart , ‘nee, nee, aart at raar’. raar
Les 5: ‘s’ (9). Zelf ontdekken met ‘tas tas’, , ‘ster ster’, , ‘nest nest’, , ‘staan staan’, , ‘staart staart’, , ‘steen steen’. . Nieuw:
as, rest, ans, eens, rens, stan, naast, snert, arts, start, staar, staar,
straat, tast, snee, test, ar, es,
ernst, aanstaan.
Zinnen: ‘trees trees staat naast een tas’, tas , ‘rens rens staart naar een ster’, ster , ‘stan stan eet er snert’, snert , ‘nee, nee,
ans rent naar een arts’.
arts

Les 6: ‘o’ (7). Het teken ‘o’ staat voorlopig alleen voor /o/ als in ‘bom bom’ en ‘oo oo’ staat voor
/oo/ als in ‘boom boom’. . Zelf ontdekken van /o/ met ‘ton ton’, , ‘rots rots’, , ‘snor snor’ en samen ontdekken
van /oo/ met ‘oor oor’, , ‘roos roos’, , ‘noot noot’. . Nieuw: os, ons, tor, rot, tros, trots, nors, stort, tot, ot,
anton, oost, toos, stoot, toon, troon, noor, noors, troost, oorarts. oorarts.
ton rots snor
oor
roos
noot

Les 7: ‘l’ (10). Zelf ontdekken met ‘slee slee’, , ‘laars laars’, , ‘sloot sloot’, , ‘stal stal’, , ‘lel lel’, , ‘rol rol’. . Nieuw: el, els,
al, aal, taal, lat, laat, als, nel, les, lees, snel, tel, let, last, last,
lans, lens, staal, leen, leer, laan,
slaan, lars, lol, stel, steel, los, loot, tol, lot, slot, atlas, taalles, leesles, laatst.
Les 8: ‘d’ (8). Zelf ontdekken met ‘den den’, , ‘das das’, , ‘daar daar’, , ‘doos doos’, , ‘dans dans’, , ‘soldaat soldaat’. . Nieuw:
deen, deens, dan, daan, dar, dor, door, dal, dat, dons, dol, dot, dot,
dors, dorst, deel, soldeer,
taartdoos, leesdoos, oordeel, dansles.
Les 9: ‘g’ of eigenlijk ‘g’ (11). Zelf ontdekken met ‘oog oog’, , ‘gat gat’, , ‘gaan gaan’, , ‘geel geel’, , ‘gras gras’,
‘glas glas’. . Nieuw: dag, geen, leg, leeg, lag, laag, grot, groot, gas, gaas, gaas,
gast, gans, erg, gert,
greet, graan, graat, graag, traag, glans, droog, geest, goot, oogarts, oogarts,
losgaan.
Les 10: ‘v’ (12). Zelf ontdekken met ‘vel vel’, , ‘vos vos’, , ‘vee vee’, , ‘vaas vaas’, , ‘veer veer’, , ‘vlag vlag’. . Nieuw: van,
vaan, vat, vet, vast, vest, val, ver, veel, vol, vaag, veeg, voor, voor,
vaart, vent, vals, vlas, velg,
volg, vlees, vraag, vrees, inval, aanval, voorval, voordeel, vaat, vaat,
vlot, vloot, vloog, vroor.

Les 11: ‘i’ (5). Het teken ‘i’ staat voorlopig alleen voor /i/ als in ‘lip lip’ en ‘ie ie’ staat voor /ie/
als in ‘liep liep’. . Zelf ontdekken van /i/ met ‘vis vis’, , ‘sint sint’, , ‘vin vin’ en samen ontdekken van /ie/ met
‘vier vier’, , ‘riet riet’, , ‘stier stier’. . Nieuw: in, is, gil, rit, dit, lig, lieg, vies, sil, sis, lint, til, tin, tien, nis,
nies, dier, viel, vlieg, gier, rit, niet, lis, lies, nier, iets, niets, sliert, vinvis, dienst, rendier,
visgraat, dinsdag, ingaan.
vis sint vin
vier
riet
stier

Les 12: ‘h’ (13). Zelf ontdekken met ‘hart hart’, , ‘haan haan’, , ‘haar haar’, , ‘heer heer’, , ‘hiel hiel’, , ‘haas haas’. . Nieuw: het,
heet, hol, han, hans, hen, heen, hal, haal, heg, hor, hoor, hoog, hoog,
hier, hes, hees, haag, den
haag, hals, heel, haast.
Les 13: ‘k’ (14). Zelf ontdekken met ‘kat kat’, , ‘dak dak’, , ‘hok hok’, , ‘sok sok’, , ‘kast kast’, , ‘hark hark’.
Les 14: ‘m’ (15). Zelf ontdekken met ‘kam kam’, , ‘mes; mes; , ‘lam lam’, , ‘mat mat’, , ‘melk melk’, , ‘mast mast’.
Enzovoort, met tussendoor ‘e’ als in ‘de de’, , ‘oe oe’ als in ‘goed goed’, , ‘ei ei’ als in ‘geit geit’, , ‘ng ng’ als in
‘lang lang’, , en dergelijke.