Untitled

01 1047 8385 UB AMSTERDAM

D E 

N I E U W E 

H E L O I S E.

J U L I A 

• O F D E 

N I EU WE H E L O I S E. 

IN B R I E V E N 

V A N 

T W E E G E L I E V E N , 

WOONACHTIG IN EENE KLEKNE STAD 

AAN DEN VOET DER ALPEN. 

NAAR. H E T F R A N S C H VAN 

J. J. R O U S S E A U , 

MET FLAATEN. 

E E R S T E D E E L . 

TE A M S T E R D A M , BIJ 

JO HANNES AL L ART. 

MD C C X C VII.

VOORBERICHT. 

33e HELOÏSE van den groeten ROUSSEAO 

is al ce bekend , Europa heefc dit boek te 

veel gelezen en bewonderd, om nog deszelfs 

lofrede te maken. — Het zoude de fchini 

van JEAN JACQUES voorzeker ontheiligd zijn, 

zijnen gevestigden roem te willen onderdeuren 

door eene opfomming van alle de bijzon« 

dere en eenige fchoonheden van dezen Roman. 

Dit alleen zal ik mij daaromtrent veroorloven 

te zeggen , dat ik als Vertaler voor de 

moeite,die het in heeft ROUSSEAU te gevoelen 

en hem in eene andere taal te doen fpreken, 

mij dubbel beloond heb gevonden door het 

edel vermaak, van mij met zco veele kiefche 

en verhevene gevoelens, in eenen zoo oft* 

navolgbaren, wegflependen ftijl voorgedragen 

, eenen geruimen tijd te mogen bezig 

houden. — Ik doe aan mijnen Schrijver die 

* 3 hui-

vi V O O R B E R I C H T . 

hulde , dac ik aan het einde van dit Eerfle 

Deel uitroepe, gelijk ik meermalen onder het 

vertalen onwillig deed : Er is maar ééne. 

Zon — en maar één JEANJACQUES! 

Wat de HELOÏSE zelve betreft; daar 

omtrent zal ik liefst ROUSSEAU zelf laten 

fpreken, en ten dien einde zijne korte voor 

rede voor dit werk hier inlasfchen. 

„ Groote Steden — zegt hij, hebben 

Schouwfpelen, en verbasterde volken heb 

ben Romans nodig. Ik heb de zeden van 

mijnen tijd gezien , en deze brieven in het 

licht gegeven. Waarom leefde ik niet in 

eene eeuw, waarin ik die op het vuur zoude 

hebben moeten werpen?" 

Offchoon ik mij op den tijtel enkel 

Uitgever noeme , heb ik zelf aan dit boek 

gewerkt, en ik ontveinze zulks niet. Of ik 

het geheel gemaakt hebbe, en of de gant- 

fche briefwisfeling een verdichtfel zij? wat 

gaat dit u aan, lieden van de wereld? het 

is. toch zeker eene verdichting ten uwen 

opzichte." 

„ Elk

V O O R B E R I C H T . vu 

„ Elk eerlijk man behoort zich als fchrijver 

te noemen van de boeken die hij uitgeeft. 

Ik plaats daarom mijnen naam aan het hoofd 

dezer verzameling van Brieven, niet om mij 

dezelve aantematigen , maar om er verandwoordlij 

k voor te zijn. Is er eenig kwaad 

in, dat men het aan mij wijte; bevat het iet 

goeds , ik wil er geenen roem op dragen. 

Deugt het boek niet, des te meer ben ik 

verplicht daarvoor uittekomen; ik begeer 

niet vcor beter gehouden te worden , dan 

ik wezenlijk ben." 

„ Wat de waarheid der gevallen betieft, 

verklaar ik, dat ik, fchoon meermalen in het 

vaderland onzer Gelieven geweest zijnde, er 

nimmer, noch van den Baron D'ETANGE, 

noch van zijne dochter, noch van den I ïeer 

D'ORBE, noch van Mïjlord EDUAUD BOM- 

STON, noch van den Heer DE WOUIAR, 

heb hooren fpreken. Ook moet ik berichten, 

dat de aanduiding van plaatfen hier en daar 

aanmcrklijk verdraaid is , het zij om den 

lezer des te beter te misleiden, het zij uit 

hoofde van de bckrompene kennis des fchrijvers 

daaromtrent. Zie daar al wat ik zeggen 

* x kan.

vs ii V O O R B E R I C H T . 

kan. Elk een denke er over, gelijk hij 

wil." 

,, Dit boek is niet gemaakt om in de we 

reld te worden rondgedragen, het fchikt zich 

voor zeer weinige lezers. De ft ijl er van zal 

lieden van fmaak ftuiten, de ilof zal opzien 

verwekken bij hen die van eene ftroeve denk 

wijze zijn, en alle de gevoelens zullen buiten 

de natuur wezen voor hun die aan geene 

menschlijke deugd geloven. Het moet aan 

dv; zoogenaamde Godsdienftigen, aan lieden 

van losfe zeden, en aan de wijsgeeren even 

zeer mishagen: het moet galante vrouwen 

beledigen, en eerbare vrouwen ergeren. Wien 

zal het dus bevallen ? Misfchien niemand dan 

mij alleen : zeker althands zal het niemand 

ten halve voldoen." 

„ Al wie zich verledigen wil om deze 

brieven te lezen , moet zich met geduld 

wapenen omtrent de taalfouten, den zwel 

lenden en gemeenen ftijl,en de ingewikkelde 

uitdrukking van gewoone denkbeelden ; hij 

moet zich vooraf herinneren, dat zij, die 

deze

V O O R B E R I C H T . 

deze brieven wisfelden, geene Franfchen, 

geene fraaië vernuften, geene gelieven, geene 

wijsgeeren zijn ; maar landbewooners , bui 

tenlanders, lieden van eene afgezonderde 

levenswijze, die nog jong, genoegzaam nog 

kinders zijn , en die in hunne romanesquc 

verbeelding hunne welmeenende harsfen- 

fchimmen voor wijsbegeerte houden." 

,, Waarom zou ik fchroomen mijne ge 

dachten te zeggen? Dit boek , in zijnen 

plompen ftijl gefchreven, is voor de vrouwen 

meer gefchikt, dan wijsgeerige boeken. Het 

kan zelfs nuttig zijn vóórhaar, die te ïrid- 

den van een losbandig leven eenige zucht 

voor de eerbaarheid behouden hebben. Met 

de meisjens is het anders gelegen. Nooit 

las een volmaakt zedig meisje Romans, cn 

voor dezen heb ik het opfchrift zoo duidüjk 

gefteld, dat men het boek opflaande terftond 

weten kon, wat men er van te denken hebbe. 

Zij die, in weerwil van den tijtel, ééne 

bladzijde er van lezen durft, is een ramp 

zalig meisje; maar dat zij haren val niet aan 

dit boek wijte, het kwaad had zich reeds te 

vooren bij haar gevestigd. Heeft zij éénmaal 

* 5 

b e 

"

x V O O R B E R I C H T . 

begonnen, dan leze zij vrij tot het einde toe 

voord : zij heeft er niets meer bij te ver« 

liezen." 

„ Dat een man van fteile begrippen, 

deze verzameling doorloopcndc, zich ergere 

aan de esrfle afdeelingen , het boek geem- 

lijk wegwerpe, en zich tegen deszelfs uit 

gever beige; ik zal mij niet beklagen over 

zijne onbillijkheid; in zijne plaats gefield, 

zou ik misfchien hetzelfde gedaan hebben. 

Zo er een of ander zijn mocht, die, na het 

geheele werk te hebben doorgelezen , mij 

durfde veroordeelen, wijl ik hetzelve in het 

licht gaf; hij zegge dit, aan de geheele we 

reld, zo hij het verkiest, maar hij kome het 

mij niet zeggen: ik gevoel dat ik dien man, 

zoo lang ik leeve, niet zoude konnen hoog 

achten !" —— 

Dus ver ROUSSEAU. Wat mijne vertaling 

betreft :in de plaats van deszelfs verdienstlijk- 

heid te roemen, zal ik liever verfchooning 

vragen voor eenige kleene, hier en daar in 

weerwil van mij zelf overgeblevene, verlam 

mingenvan den ooripronglijken llijl, die door 

gaands

V O O R B E R I C H T . xi 

gaands in alle overzettingen, vooral uit het 

Fransch,en allerbijzonderst in de werken van 

den onvergelijklij ken R o U s S E A U , niet te ver 

mijden zijn, ten zij men zijnen Aucïeur flechts 

vrijelijk en van verre navolge. — Deze waar 

de echter durf ik aan mijnen zwakken arbeid 

toeichrijven, dat de meening van den Schrij 

ver getrouw uitgedrukt,en de ftijl doorgaands 

Nederduitsch is, althands dat de grove Gal' 

licismes, in gewoone vertalingen maar al te 

gemeenzaam , zorgvuldig vermijd zijn ge 

worden. — Hier en daar is eene korre op 

helderende aantekening geplaatst, en bij 

die gelegenheid, door onoplettendheid, op 

bladz. ia8. de rots van Léucate in het voo- 

rig Languedoc genomen voor die van Leu- 

cadie, in Griekenland, berucht wegens de 

nederftorting van Sappho uit wanhoop over 

haren geliefden Phaön, welke laatile ROUS 

SEAU gewisfeiijk bedoelde. 

Ik heb niets meer hierbij te voegen, dan 

den hartlijken wensch, da; ROUSSEAU's 

HELOÏSE dcor zijne Nederlandfche lezercn 

wel verflaan, recht gewaardeerd, cn tot die 

edele

XII V O O R B E R I C H T . 

edele bedoelingen, welke des fchrijvers pen 

beltuurden, benuttigd worde! 

Het tweede Deel zal zoo fpoedig mooglijk 

volgen, zullende 't geheele werk vier Deelen 

van dezelfde grootte als ;dit beflaan. 

DE VERTALER. 

BRIE-

B R I E V É Ë 

VAN TWEE 

G E L I E V E N 3 

WOONACHTIG IN EÈNE KLEENE STAD 

AAN DEN VOET DER. ALPEN. 

, 1 , , , 1 1 . 1 • i i . t mm* 

EERSTE AFDEELING. 

* 

I. B R I E F * 

/lan JÜLIA. 

, 

Ik moet mij van U verwijderen, M.'jufTer'! dié 

gevoel ik; reeds veel eerder had ik dit moéten 

doen, of liever, ik had u nooit moeten 

zien. Wat nu gedaan? hoe mij te gedragen? Gij 

hebt mij uwe vriendfehap toegezegd, zie mijne 

verlegenheid, en geef mij raad. 

Gij weet, ik ben iri uw huis niét gekomen 

dan op het aanzoek van Mevrouw uwe Moeder.' 

Jw DEEL, A

* B R I E V E N V A N 

Bewust, dat ik eenige aangename kundigheden 

mij had eigen gemaakt, geloofde zij, dat die, 

in eene plaats waar het aan meesters mangelt, van 

eenig nut konden _zijn aan de opvoeding eener 

dochter, die zij aanbidt. 11c van mijnen kant, 

trots van iets bijtedragen ter verfiering van eene 

zoo natuurlijk fchoone ziel, ik heb mij met die 

gevaarlijke zorg durven belasten, zonder het gevaar 

er van te voorzien, althands zonder daarvoor 

te duchten. Ik zal u niet zeggen, dat ik mijne 

licKtvaardigheid reeds aanvanglijk boete; nooit 

hoop ik mij zelf in zoo verre te vergeten, dan 

ik u iet voordragen zou, het geen u niet voege 

aan te hooren, -en te kort doen aan het ontzag 

, dat ik uwer deugd meer nog dan aan uwe 

geboorte en bevalligheden fchuldig ben. Zo 

ik lijde, heb ik ten minde den troost van alleen 

te lijden, en ik zou geen geluk begeeren ten 

koste van het uwe. 

Ondertusfchen zie ik u dagelijks, en ik ontwaare, 

dat gij zonder het te merken fchuldelooa 

rampen verzwaart, waarmede gij geen medelijden 

kunt oenenen , en die u onbekend moeten 

zijn. Ik weet, wel is waar, welk een gedrag 

in dit geval de voorzichtigheid bij mangel van 

alle hoop voorfchiïjve, en zeker zou ik getracht 

hebben dat te volgen, indien ik ten dezen 

opzichte de voorzichtigheid met de wellevendheid 

verzoenen ken; dan hoe kan ik mij 

wel»

T w E È G E L I E V E N . I 

Welvoeglijk verwijderen uit een huis, waartoe de 

eigenares zelve mij toegang heefc gegeven^ 

waarin zij mij met goedheden overlaadt, en aanmerkt 

als Van eenig nut omtrent het geen haaf 

dierbaarst in de Wereld is? Hee kan ik dió 

tederhartige moeder berooven van het vermaak 

om eenmaal haren echtgenoot te verrasfehefl 

door uwe vorderingen in wetenfehappen, welke 

zij ten dien einde opzetlijk voor hem ver* 

bergt? Moet ik onbeleefdelijk vertrekken zonder 

haar iets te zeggen? moet ik haar de reden 

van mijne verwijdering verklaren , en zal die* 

zelfde belijdenis niet beledigende voor haar zijn, 

als herkomfüg van een man , wiens geboorta 

noch fortuin hem nimmer konnert veroorloven 

tiaar uwe hand te dingen? 

Eén middel zie ik flechts, MejurTer! om mij 

Uit deze moeilijkheid te redden, en dit is, dat 

dezelfde hand, die mij daarin bracht, er mij 

tevens uit helpe; dat ik zoo wel mijne feut 

als mijnen misflag aan u verfchuldigd zij, en dat 

gij mij, ten minden uit medelijden met mij, 

uw bijzijn ontzeggen wilt. Toon mijnert brief 

aan uwe Oudereu, doe mij uw huis verbieden,, 

ban mij weg, zoo als het u behaagt ; ik kart 

alles van u doorftain, maar u uit eigen bewa* 

ging verlaten kan ik niets 

Gij — mij verbannen! ik — u veriaten'! « t «

4 B R I E V E N ' T A S 

en waarom toch? waarom is het dan eenernis» 

daad, voor verdienden gevoelig te zijn, en te 

beminnen het geen men vereeren moet? neen, 

fchoone JULIA! uwe bekoorlijkheden hadden 

mijne oogen verrukt, maar nimmer zouden zij 

mijn hart vervoerd hebben, indien niet eene 

veel vermogender'bekoorlijkheid ze bezielde. 

Het is die aandoenlijke vereeniging eener zoo 

levendige gevoeligheid met bedendige minzaamheid, 

het is dat teder medelijden met de" v 

rampen 

van anderen, het is dat juist verdand, die 

kiefche fmaak, welke hunne zuiverheid van die 

der ziel ontleenen, het zijn, kortom, veel meer 

de fchoonheden uwer gevoelens dan die der 

leeft, welke ik in u aanbidde. Het zij zoo, 

dat men zich u nog fchooner konne voordellen, 

maar beminlijker, en meer het hart van een braaf 

man waardig, neen, JULIA! dit is niet mooglijk. 

Zomtijds durf ik mij vleijen , dat de Hemel 

eene geheime overeenkomst gelegd heeft in onze 

genegenheden, even gelijk in onzen fmaak en in 

onze jaaren. Nog zoo jong, is er niets dat de 

neigingen der natuur in ons doet ontaarten , alle 

onze ger.egenheden fchijnen een zweem naar elkander 

te hebben. Eer wij nog bezet zijn met 

de éénvormige vooroordeelen der wereld, hebben 

wij reeds eene gelijke wijze van gevoelen 

en van befchouwen , en waarom zou ik dezelfde 

overeendemming in onze harten mij niet mogen

T W E E G E L I E V E N . 5 

gen voordellen , die ik in onze denkbeelden befpeur? 

Nu en dan ontmoeten zich onze oo/en; 

op het zelfde oogenblik ontlnappen ons eenige 

zuchten . . . etlijke deelswijze tranen . . . ö 

JUJLIA ! zo eens deze overeenkomst hooger 

oorfprong had ... zo eens de Hemel ons bedemd 

had al het menschlijk geweld .. .1 

ach ! vergeef mij ! ik dwaal: ik durf mijne 

wenfehen in de plaats der hoope te dellen , en 

de hevigheid mijner begeerten zet aan derzeiver 

voorwerp eene mooglijkheid bij, die er aan ontbreekt. 

Ziddercnd zie ik welk eene kwelling zich 

mijn hart berokkene. Ik zoek mijn ongeluk 

niet te koesteren, ik zou het zelfs verfoeijen, 

zo dir mooglijk ware. Oordeel of mijne gevoelens 

zuiver zijn, uit de natuur der gunste, 

die ik van u heb afgefmeekt. Demp , zo heq 

wezen kan, de bron van een vergif, dat mij 

voedzel tevens en den dood verfchaft. Ik wil 

flechts genezen zijn of derven, en ik fmeek om 

wwe gedrengheid, gelijk een minnaar om uwe 

gunsten bidden zou. 

Ja, van mijnen kant, beloof ik, zweer ik ualle 

mijne krachten te zullen beproeven , om mijne 

rede te herdellen, of de beroerenis, die ik in 

mij gevoel, in hetbinnende mijner ziel te verbergen; 

maar ik bid u, ontnek mij die lieve zachte 

A 3 00«

6 B R I E V E N V A N 

pogen, die mij den dood aandoen; onttrek aan 

m'jn gezicht uwe gelaatstrekken , uw voorkomen, 

uwe armen , uwe handen, uwe blonde 

hairlokken , uwe gebaaren ; houd die bekoorlijke 

Item in, die men niet zonder gevoelige 

beweging hooren kans zijt, helaas! zijt een ander 

dan gij zijt, op dat mijn hart tot zich zelf 

konne komen. 

Zal ik het u rond-uit zeggen? Bij die uitfpanningen 

welke de vermaaklijkheid van den 

avondllond verwekt, geeft gij u over met ieder 

een aan kwellende gemeenzaamheden, Gij 

zijt niet omzichtiger ten mijnen opzichte dan 

ten aanzien van anderen. Gister nog, haperde 

er weinig aan of gij hadt mij bij het verbeuren 

van pand een kus laten nemen; gij boodt 

flechts fluauwen tegenftand. Gelukkig dat ik 

zorg droeg om niet ftout door te tasten, mijne 

toenemende onthutfing deed mij gewaar worden , 

dat ik mij zelf' zou ongelukkig maken , en ik 

wedcrhicld mij. Ach ! indien ik naar mijpen 

wensch dien kus had mogen fmaken, zij 

zou de laatfte zucht mijnes levens geweest, 

en ik de gelukkigftc der menfehen geftorven 

?ijn. 

Ik bid u, laat ons deze uïrfpanningen verdijden 

, waar van de gevolgen noodlottig konen 

Neen, ca,ar is er niet. ééne die zonder


der gevaar tij, zelfs niet de kinderachtigste van 

alle. Ik beef altoos van daarbij uwe hand aanteraken 

, en ik weet niet hoe het bij komt dat 

ik dezelve altijd ontmoete. Naaawlijks rust zij 

op de mijne , of eene koude rilling overvalt 

mij; het fpel veroorzaakt mij de koorts of liever 

eene ijlhoofdigheid; ik zie, ik gevoel niets 

meer, en wat zal ik, in dat oogenblik van 

verftrooijing, zeggen, doen , waar mij verbergen, 

hoe inftaan voor mij zelve? 

Eene andere ongelegenheid doet zich op bij 

het houden onzer lesfen. Zoo dra ik u ee» 

oogenblik zie zonder uwe Moeder of uwe Nicht, 

verandert gij eensflags van houding; gij neemt 

een voorkomen aan zoo ernlTig, zoo koel, zoo 

ijskoud, dat de eerbied en de vrees van u te mishagen 

mij de tegenwoordigheid van geest en 

het gezond oordeel doen verliezen, en ik heb 

moeite van al bevende eenige woorden te Hameien 

van eene les, die gij naauwlijks met alle 

uwe fchranderheid kunt nagaan. Op deze 

wijze loept uwe aangenomene onbeftendigheid 

te gelijk tot onzer beider nadeel uit; gij 

maakt mij bedroefd, en oefent u zelve niet, 

zonder dat ik bezefren kan, welke reden er zij 

voor iemand die zoo veel verftand bezit, om in 

hare ge'aartheid dermate te veranderen. Ik durf 

het u afvragen, hoe is het mooglijk , dat gij zoo 

4artel zijt in het openbaar, en zoo ftatig als 

A 4 

v 

' 'n

I B R I E V E N V A N 

Wi) met ons beiden zijn? Ik meende, dat juist 

het tegendeel moest plaats hebben, en dat men 

zijne houding regelen moest, naar gelang van 

den kring van menfchen waarin men zich bevindt, 

In de plaats hiervan zie ik u, aan mijnen 

kant altoos met dezelfde verlegenheid, afzonderlijk 

op een ftatelijken toon, en op een 

gemeenzamen voet bij ieder een. Het behage 

u meer gelijk aan u zelve te wezen, misfchien 

zal ik dan minder lijden. 

Indien het medelijden, aan welgevormde zielen 

.natuurlijk eigen, u kan vertederen jegens het lijden 

van eenen ongelukkigen-, voor wien gij eenige 

achting hebt doen blijken, dan zult gij door 

eenige geringe veranderingen in uw gedrag zijnen 

toeitand minder verdrietlijk maken, en hij zal 

mee meer gelatenheid zijn .fiijzwijgen en zijne 

rampen verduwen; indien zijn omzichtig gedrag 

en zijn toeftand u niet treffen, en gij u 

bedienen Wilt van uw recht om hem rampzalig 

te maken , gij kunt het doen , zonder 

dit hij er zich over beklagen zal: - nog liever 

wil hij ongelukkig worden door uw bevel, dan 

door eene Gnhcicheidene vervoering, die hem 

in uw oog fchuldig zoude maken. Kortom, hoe 

gij pok over mijn lot befast, ik zal,mij ten minfi'-a 

niet te verwijten hebben, da: ik eene vermetele 

hoop heb gekoesterd, en als gij dezen 

hlïef gelezen hebt, hebt gij alles gedaan, wat


ik van u zou durven vergen, dan zelfs, wanneer 

ik geene weigering te vrezen had. 

II. B R I E F . 

Aan JULIA, 

Hoe zeer, MejufFer! heb ik mij in mijnen eer-, 

ften brief vergist! In plaats van mijne rampen 

te verlichten, heb ik ze enkel verzwaard door 

mij aan uwe ongenade bloot te ftellen , en nu 

gevoel ik, dat u te mishagen de grootfte van 

die allen is. Uwe ftilzwijgendheid, uwe koele 

en ftrakke houding voorfpellen mij maar al te 

zeer mijn ongeluk. Indien gij voor een gedeelte 

mijne iineekbede verhoord hebt, het is Hechts 

ora mij Gaar door des te beter te fkaffeh, 

E pol cVamor di me vi fece accorta 

Fur i biondi Cupelli allor vslati,' 

E Pamorofo fguardo in fe raccolto (i). 

Gij fnijdt in het openbaar die onfchuldigë gemeenzaamheid 

af, waarover ik de dwaasheid had 

mij 

Cl) Dst is: Na dat gif mijne lief Je bemerkt badt, 

heelekte gij de pchoonbeid uzver blonde bairen mei 

(enen fiuiet, en uwen verliefden blik •atderhiild £.y. 

Aant. de* V U T . 

A 5

to B R I E V E N T A N 

mij te beklagen, maar gij zijt daarom in het afzonderlijke 

niet minder (troef, en uwe voorbedachte 

ftrengheid vertoont zich even zoo 

wel in uwe beleefdheden, als in uwe weigeringen. 

Waarom kunt gij dan niet bezeffen, hoe folterend 

deze koelheid voor mij zij! ach ! gij zoudt mijne 

Hraf te zwaar vinden. Met welk een vuur zon 

ik niet wenfchen de zaak op zijnen voorigen 

voet te herftellen, en te bewerken, dat gij dien 

noodlottigen brief nimmer gelezen hadt. Neen, 

uit vrees van u andermaal te beledigen, zou ik 

u dezen niet fchrijven, had ik den eerften niet 

gefchreeven , en ik wil mijnen misdag niet 

herhalen , maar vei beteren. Moet ik ter uwer 

bevrediging zeggen dat ik mij zelf bedrogen 

heb? Moet ik betuigen dat ik geene liefde 

voor u gevoelde ? .... ik... ik zou dien verfoeilijken 

meineed uitfpreken! Is de verachtlijke 

logen dat hart waardig waarover gij hecrscht? 

ach ! dat ik ongelukkig zij, indien ik het zijn 

moet; nimmer zal ik noch logenaar noch laagzielig 

worden, omdat ik onbedachtzaam ben geweest 

, en de misdaad, die mijn hart begaan 

heeft, kan mijne pen niet miskennen. 

Ik gevoel bij voorraad al het gewicht van 

uwe verontwaardiging, en ik verwacht er de 

uiterfte gevolgen van, als eene gunst welke gij 

mij


mij in de plaats van alle andere guniten fchuldig 

zijt; want het vuur dat mij verteert verdient wel 

ftraf, maar geene verachting. Ai! laat mij niet 

over aan mij zeiven; gewaardig u ten minilen 

om over mijn lot te 'befchikken; zeg wat uw 

wil zij. Wat gij mij ook zoudt mogen voorfchrijven, 

ik zal zeker gehoorzamen. Legt gij 

mij een eeuwig ftilzwijgcn op ? ik zal mij zelf 

weten te dwingen om het te bewaren. Verbant 

gij mij uit uwe tegenwoordigheid ? ik zweer dat 

gij mij niet meer zien zult, Beveelt gij mij te 

fterven? 6! dit zal mij niet het moeilijkst vallen. 

Er is geen bevel, dat ik niet ondcrfchrijven 

wil, behalven dat van u niet langer te beminnen 

; en zelfs hieromtrent zou ik gehoorzamen, 

zo het mij mooglijk was. 

Honderdmalen op een dag ben ik in de ver» 

boeking om mij aan uwe voeten te werpen, 

die met mijne tranen te befproeicn, en daar 

den dood of vergiffenis te verwerven. Altoos 

flremt eene doodlijke ontrocrenis mijnen moed, 

mijne knieën fchudden en durven zich riet buigen 

; het woord fterft op mijne lippen, en mijne 

ziel bezit geene de minfte ftoutmoedigheid 

tegen den fchroom van u te beledigen. 

Is er ter wereld een toeftand ijslijker dan de 

mijne? Mijn hart voelt al te wel hoe fchuldig 

het is, en het kan echter niet ophouden zulks 

te


te wezen. De misdaad en de wroeging beroeren 

her gel ijkerhand , en zonder te weten, 

wat mijn lot zijn zai, dobber ik in eene duldeloze 

onzekerheid, tusfchen de hoop op genade, 

en de vrees voor ftraf. 

Dan neen, ik hoop niets, ik heb geen rechi, 

om iets te hoopcn. De eenige gunst die ik 

van u verwacht, is mijne ftraf te verhaasten. 

Voldoe aan eene rechtvaardige wraak. Ben ik 

m'et ongelukkig genoeg, daar ik mij genoodzaakt 

zie, u zelve daarom te verzoeken? Straf mij, 

dit moe: gij doen; maar indien gij niet onbarmhartig 

zijt, leg dan die koele en misnoegde 

houding af; die'mij tot wanhoop brengt; wanneer 

men eeneu misdadigen ter dood verzendt, 

toont men hem geene gramfohap meer. 

III. B R I E F , 

4an JULIA. 

Word niet ongeduldig, MejufFer! dit is de 

laatftc maal, dat ik u lastig vallen zal. 

Hoe ver was ik af, bij den aanvang mijner 

liefde voor u, van alle de fmaften te voorzien, 

welke ik mij zelf bereidde! in het eerst gevoelde 

ik geene andere dan die van eene lief* 

de

T W E E G~E L I E V Ë N. Ijf 

de zonder hoop, welke de rede door lengte 

van tijd overwinnen kan ; vervolgends ontwaarde 

ik eene veel grotere frnart, het verdriet 

naamlijk van u te mishasen ; en thands ondervind 

ik de bitterde van alle , door het gevoel 

uwer eigene kwellingen, ö JÜLIA ! ik zie het 

met innige droefheid , mijne klachten liooren 

uwe rust. Gij bewaart een onoverwinlijk z-vijgen 

; maar alles ontdekt aan mijn naauwlettend 

hart uwe geheime gemoedsbewegingen. Uwe 

oogen daan treurig, mijmerend, op de aarde gevestigd; 

eenige verdwaalde blikken worden op mij 

geflagen; uw levendig blos verwelkt; eene onge« 

woone bleekheid ligt op uwe wangen; de vrolijkheid 

verlaat u; eene doodlijke droefgeestigheid 

overmeestert u, en niets dan eene onveranderlijke 

zachtheid van ziel bewaart u voor eenigermate 

geemiijk te worden. 

Het zij dan uit gevoeligheid, of uit verontwaardiging, 

of uit medelijden 'met mijne lijdens, 

ik zie, dat gij er door aangedaan zijt; ik ben bevreesd 

van de uwe te vermeerderen, cn die vreeê 

kwelt mij veel meer, dan de hoop, die er uit 

ontdaan moest, mij dreelen kan; want, of ik 

bedrieg mij zelf, of uw geluk is mij veel dierbarer 

dan mijn eigen. 

Wanneer ik intusfehen weder tot mij zelve 

kome, begin ik te bemerken, hoe verkeerd ik 

over

24 B R I E V E N V A H 

over mijn eigen hart geoordeeld had, en ik zié. 

al te laat, dat het geen ik in den beginne had 

aangezien als eene voorbijgaande bedwelming, 

indedaad het lot mijnes levens beflisfen zal. 

De toeneming nwer droefheid heeft mij die van 

mijn ongeluk doen kennen. Nimmer, neen nimmer 

zoude de gloed uwer oogen , het blo* 

zende van uwe couleur, de bevalligheid van uw 

vernuft, al het bekoorlijke uwer oude vrolijkheid, 

zulk eene uitwerking gedaan hebben, als 

uwe neêrflachtigheid alleen. Zijt verzekerd, 

Godlijke JULIA! indien gij zien kondt, welk 

eene verwoesting deze acht dagen kwijnens in 

mijne ziel hebben aangericht, gij zelve zoudt 

bitter treuren over de rampen die gij mij be* 

rokkent. Zij zijn van nu af aan ongeneeslijk, 

en ik gevoel met wanhoop, dat het vuur, welk 

mij verteert, niet zal worden uitgedoofd dan in 

het graf. 

Dan dit zij zoo; hij, die niet gelukkig kan 

worden , kan het ten minde verdienen te wezen 

, en ik zal weten u te noodsaken van eenen 

man te achten, wien gij met geen het minde 

andwoord verwaardigd hebt. Ik ben jong, en 

kan éénmaal die onderfcheiding verdienen, welke 

ik thands niet waardig ben. Inmiddels moet 

ik u de rust hergeven, die ik voor altoos verloren 

heb, en welke ik u hier, in weerwil van 

mij zeiven, ontroove. Het is billijs , dat ik 

al-

T W E E GELIEVEN. 15 

alleen het leed drage van de misdaad, waaraan 

ik alleen fchuldig ben. Vaarwel, al te fchoone 

JULIA! leef gerust, en hervat uwe blijgeestig» 

heid; van morgen af aan zult gij mij niet meec 

zien. Maar zijt verzekerd , dat de vuurige en 

zuivere liefde voor u, die mij heefc doen blaaken, 

niet dan met mijn leven zal worden uitgebluscht; 

dat mijn hart, vervuld met een zoo 

waardig voorwerp, zich nimmer meer verlaagen 

kan; dat het zijne hulde van nu af aan u en 

aan de deugd alleen zal toewijden, en dat men 

nimmer het heiligdom, waarin JULIA werd aangebeden 

, door andere liefdevlammen zal zien. 

ontheiligen. 

B R I E F J E 

Van JULIA. 

Verwijdsr het denkbeeld van uw vertrek nood-, 

zaaldijk te hebben gemaakt. Een deugdzaam, 

hart zou weten zich te overwinnen of te zwijgen 

, en misfchien zou het dan gevaarlijk worden. 

Maar gij . . gij kunt wel blijven. 

Antwoord. 

Langen tijd heb ik gezwegen ; eindelijk heb-» 

ben uwe koele bejegeningen mij doen fpreken.. 

Men

ïo B R I E V E N V A » 

Men moge Zich ten gevalle van dé deugd korinen 

overwinnen ; maar de verachting van 't voorwerp 

dat men bemint is ondraaglijk. Ik moet 

vertrekken. 

IL B R I E F J E 

Van JULIA. 

Ptfèen, mijn Heer ! na het geen gij fchijnf 

gevoeld te hebben, na het geen gij gewaagd 

hebt mij te zegjen, vertrekt een man, zoo ah» 

gij voorgaaft te zijn , niet; hij doet meer. 

Antwoord. 

Ik heb niets voorgewend dan e?ne gematigde 

drift, daar mijn hart wanhopig van liefde was.- 

Morgen zult gij voldaan zijn , en wat gij 'er 

ook Van zeggen moogt, ik zal minder gedaan' 

hebben dan te vertrekken. 

III. B R I E F J E 

Van JULIA. 

önbezonnene! zo mijn leven u dierbaar is,vrees 

dan van het uwe aantetasten! Ik word gade*

T W E E G E L I E V E N . if 

degeflagen, en kan u noch fpreken noch fehrijveri 

voor morgen. Wacht hierop. 

IV. B R I E F * 

Van JULIA. 

Tk moet dan eindelijk dat noodlottig, dat kwa«* 

lijk verborgen geheim bekennen! Hoe vaak heb 

ik gezworen, dat het niet dan met mijn leven 

aan mijnen boezem zou ontwrongen Worden! 

't gevaar van het uwe perst het mij af; her. 

ontfnapt mij, Cn mijne eer is verloren. Helaas! 

ik heb maar al te zeer woord gehouden % 

kan er een wreeder dood zijn, dan zijne eer tö 

overleven ? 

Wat zal ik zeggen? hoe zal ik een zoo pijnigend 

ffilzwijgen afbreken ? of liever, heb ik 

hiet reeds alles gezegd, en hebt gij mij niet 

maar al te wel begrepen ? ach! gij hebt 'er te 

veel van gezien , om het overige nier te raaden! 

Trapswijze verlokt in de valftrikken vart 

eenen lagen verleider, zie ik den verfchriklijken 

afgrond, waarheen ik ijle, Zonder mij te konnen 

wederhouden. Listig man! het is veel 

meer mijne liefde, dan de uwe, die u ftouf 

maakt. Gij ziet de vervoering van mijn hart, 

gij bedient u daarvan om mij te bederven, en 

L DEEL. B na

iS B R I E V E N V A N 

na mij verachtlijk gemaakt te hebben , is mijn 

grootfte fmart deze, dat ik genoodzaakt ben u te 

verachten', ó Ongelukkige! ik achtte u, en gij 

ontëert mij! geloof mij, indien uw hart berekend 

was om dezen zegepraal gerustlijk te genieten 

, het zoude dien nimmer behaald hebben. 

Gij hebt het gedaan, en uwe wroegingen 

zullen er door toenemen; ik had geene misdadige 

neigingen in mijne ziel. De zedigheid, de 

eerbaarheid waren mij dierbaar; ik fchepte vermaak 

in dezelve aantekweken door een eenvouwig 

en werkzaam leven. Wat hebben mij die 

zorgen gebaat, welke de Hemel verfmaad heeft? 

van den dag af, dat ik het ongeluk had u te 

zien, gevoelde ik het gif, dat mijne zinnen en 

mijne rede verpest; ik gevoelde het zints 't 

eerlte oogenblik, en uwe oogen , uwe gevoe» 

lens, uwe gefprekken, uwe misdadige ,pen maken 

het eiken dag meer doodlijk. 

Ik heb niets verzuimd om den voordgang dezer 

noodlottige hartstocht te beteugelen; onvermogend 

om tegenftand te bieden, heb ik mij 

willen beveiligen van aangevallen te worden ; uwe 

vervolgingen hebben mijne gewaande voorzichtigheid 

te loor gefteld. Honderdmaal heb ik mij 

san de voeten van de oorzaken mijnes levens 

willen nederwerpen; honderdmaal mijn fchuldig 

hart voor hun willen openleggen; dan,zij konnen 

nist

T W E E G E L I E V É N. i£ 

niet bezcfïenwat daarin omgaat; zij zullen voor 

eene onherfielbare kwaal gewoone geneesmiddelen 

bezigen willen; mijne moeder is zwak en 

zonder gezag; ik ken de onverzetlijke ftrengheid 

van mijnen vader, en ik zal er niets doof 

uitwerken dan mij, mijn geilacht, en u zelfs 

te bederven en te ontëeren. Mijne vriendin is 

afwezig, mijn broeder leeft niet. meer, ik vind 

ter wereld geencn befchermer tegen den vijand 

die mij vervolgt; te vergeefs roep ik den Hemel 

aan , de Hemel is doof voor de gebeden 

der zwakken. Alles geeft voedfel aan den gloed 

die mij verteert, alles laat mij over aan mij 

zelve, of liever, alles levert mij in uwe handen 

; de geheele natuur fchijnt uwe medeflanderes 

te zijn; vruchtloos zijn alle mijne pogiiv 

gen; ik bemin u, in fpijr van mij zelve. Hoe, 

zou mijn hart, dat geenen tegenftand bieden 

kon, toen het in zijn volle kracht was, zich 

nu maar ten halven overgeven? zou dat hart* 

dat niets ontveinzen kan, U het overige zijner 

zwakheid verheelen ? Ach! ik had den eerften, 

den bezwaarlijkften flap niet moeten doen$ 

hoe zou ik mij nu van de volgenden konncit 

wederhouden? Neen, zedert die eerfte fchredö 

voel ik mij ten afgrond wcgileuren t en gij 

kunt mij zoo ongelukkig maken als gij goed-» 

Vindt. . 

Zoo verfchriklijk is de toeftaüd waarin ik 

B a mij

B R I E V E N V A K 

mij bevinde, dat ik geenen toevlucht meer 

nemen kan dan tot hem , die mij daarin dortedc 

, en dat, om mijn geheel bederf te verhoeden 

, gij mijn eenige befchermer tegen u 

zclven zijn moet. Ik weet, deze belijdenis van 

mijne wanhopige gedeldheid kon ik verwijlen ; 

ik kon eenigen tijd mijne fchaamte verbergen, 

en mij trapswijze overgeven, om mij zelf daardoor 

te misleiden. Vruchtlooze list die wel 

mijne eigenliefde zou konnen vleien, maar nimmer 

mijne deugd redden! Weg, ik zie, ik gevoel 

te veel waar de eerde misflag mij heen 

leidt, en ik zocht mijnen ondergang niet voortebereiden, 

maar te ontwijken. 

Evenwel zo gij niet de flechtfte der mannen 

zijt, zo ooit één vonk van deugd in uwe 

ziel tintelde, zo deze nog eenig fpoor behouden 

heeft van die gevoelens van eer, waarvan 

gij mij doortrokken fcheent, kan ik u dan laag 

genoeg befchouwen, om misbruik te maken van 

de noodlottige belijdenis, welke mijne verbijstering 

mij afperst? Neen, ik ken u; gij zult mijne 

zwakheid onderdeunen, gij zult mijn beveiliger 

worden, en mijn' perfoon tegen mijn eigen 

hart befchermen. Uwe deugden zijn de 

laatde toevlucht mijner onfchuld; mijne eer durft 

zich aan de uwe toevertrouwen, en gij kunt de 

eene niet behouien zonder de andere; ach! edelmoedige 

ziel! bewaar ze btide, en gewaardig 

u

T w x E G E L I E V E N . si 

u ten minde ter liefde van u zelve, medelijden 

me: mij te oefenen. 

Mijn God ! ben ik genoeg vernederd ? ik fchrijt* 

u neergeknield, ik baad mijn papier in mijne 

tranen, ik verhef mijne beangste fmekingen tot 

n. En verbeeld u intusfchen niet, dat ik onkundig 

ben, dat ik dezelve van u ontvangen 

moest, en dat ik, om mij te doen gehoorzamen, 

mij flechts met overleg behoefde fchuldig 

te maken. Vriend! ontvang dit gewaande meesterfcbap, 

maar laat mij de eerbaarheid; liever 

wil ik uwe flavin zijn en onfchuldig leven, 

dan uwe afhanglifkheid van mij te koopén ten 

koste mijner ontëering. Indien gij mij gehoor 

wilt geven, welk eene liefde, welke blijken van 

hoogachting moogt gij niet verwachten van haar , 

die u hare herftelling in het leven zal te danken 

hebben ? Welke bekoorlijke genoegens bevat de 

zachte vereeniging van twee reine zielen! Uwe 

overwonnene hartstochten zullen de bronader 

van uw geluk zijn, en de geneugten die gij 

fmaakt den Hemel zelve waardig, 

Ik geloof, ik hoope, dat een hart, welk mij 

toefcheen al de verkleefdheid van 't mijne waardig 

te zijn, de edelmoedigheid die ilT er van verwacht 

njet zal te loor ftellcn, Maar tevens hoop 

ik, dat indien dit hart laag genoeg ware 

om misbruik te maken van mijni dwaling , en 

B 3 van


van de erkentenis die het mij afdwingt, alsdan 

de verachting en verontwaardiging mij de verlorene 

rede zonden wedergeven , en dat ik zelf 

niet laag genoeg zijn zou om eenen minnaar 

te ontzien, over wien ik reden zou hebben van 

te blozen. Gij zult of deugdzaam of veracht 

zijn; ik zal met kiesehhied behandeld worden, of 

van mijne dwaling genezen; zie daar de eenigê 

hoop die mij overblijft, buiten die van te Herven, 

V, B R I E F . 

Aan JULIA, 

emclfehe machten! ik had eene ziel voor de 

droefheid, geef er mij eene voor de gelukzaligheid 

geflemd! Liefde, leven der ziele, koora 

gij de mijne onderfchragen, die op het punt 

Haat van te bezwijken, ö Onuitfpreeklijke bekoorlijkheid 

der deugd! onweêrftaanbare kracht 

der Hem van het bemind voorwerp! geluk, 

vermaken, verrukkingen , hoe overweldigend 

zijn uwe indrukken! wie kan er de gewaarwording 

van wederftaan ? ö Hoe zal ik befland 

blijveu tegen dien ftroom van geneugten , die 

mijn hart komt overftelpen \ hoe de ontroeringen 

ftülen van eene beangste minnares? ju-* 

LIA! . . . . neen! mijne JULIA geknield! mijne 

JULIA tranen Horten! , , . , zij, waaraan 

*e

T W E E G E L I E V E N . i" ó 

' E gehcclal hulde moest bewijzen, eenen man die 

haar aanbidt, fmeken , dat hij haar niet beVèdige 

, dat hij zich zelf niet ontëcre ! Indien 

het mooglijk ware mij jegens u te belgen, 

het zoude zijn om uwe huiveringen , die ons 

beiden vernederen! Oordeel rechtmatiger, reine, 

hemelfche fchoonheii! over den aart van 

uw gezag! Zeg mij, indien ik de bevalligheden 

uwer perfoon aanbid, is hec niet vooral van 

wege den diepen indruk dier vlekloze ziel, welke 

er in huisvest, en waarvan alle de trekken 

een godlijk merkteken dragen? Gij vreest 

voor mijne aanvallen te bezwijken; maar welke 

aanvechtingen behoeft zij te duchten , die 

alle de gevoelens, welke zij inboezemc, met 

eerbied en welvoeglijkheid bekleedt? Is er een 

man op de wereld, laag genoeg, oin zich ten 

uwen opzichte ftoute vrijheden te veroorloven ? 

Duld, duld dat ik een volkomen genot hebbe 

van het onverwacht geluk van bemind te worden 

. . . bemind van haar . . . throonen der 

wereld, hoe ver zie ik u beneden mij! Dat ik 

hem duizendmaal omhclze, dien aanbidlijken 

brief, waarin uwe liefde en uwe gevoelens met 

vuurige letteren geprent zijn; waarin ik , m 

weerwil van al de hevigheid van een getroffen 

hart, met verrukking zie, hoe zeer de levendigftc 

driften zelfs, in eene brave ziel, het heilig 

kenmerk der deu£d behouden. Welk monsl 

e r 

B 4

§4 B R I E V E N V A N 

ter zon, na het lezen van dien aandoenlijke!! 

brief, misbruik van uwe gedeldheid konncn 

maken, en op de kenlijkde wijze zijne diepe 

minachting voor zich zelf aan den da> leggen? 

Neen, waarde minnares! del vertrouwen in een 

getrouw vriend , die niet in Haat is om u te 

misleiden. Laat mijn verfland voor altoos verloren 

zijn, laat de verwarring mijner zinnen 

ieder oogenblik toenemen, uwe pcribon is van 

nu af aan voor mij het bekoorlijkst, maar ook 

het heiligst pand, waarmede ooit fterveling vereerd 

werd. Beiden mijne liefdevlam en haar voorwerp 

zullen eene onfehendbare zuiverheid behouden. 

Ik zou meer zidderen van uwe kuifene 

aanloklijkheden aanteranden, dan voor de 

laagfte fchendaad , en gij kunt bij uwen vader 

geen ongedoorder veiligheid genieten , dan bij 

uwen minnaar, ö Indien ooit deze gelukkige 

minnaar zich één oogenblik jegens u vergeten 

mocht ... ju LI A'S minnaar zou eene la,"e 

rif 1 hebben! Neen , als ik ophoude de deugd 

te beminnen, zal ik u niet meer liefhebben; en 

na mijn eerde verachtlijk bedrijf, begeer i!c 

yiiet, dat gij mij langer bemint, 

Stel u dan gerust, ik bezweer het u in den 

flfram der tedere en zuivei e liefde, die ons vereenigt'; 

zij is het, die uwe waarborg moet zijn 

VOor mijne befcheidenheid en mijne hoogach- 

{ingj zij is bet, die voor zich zelve moet in- 

daan.


ftaan. En waarom zouden uwe angstvalligheden 

verder gaan dan mijne begeerten ? naar welk 

geluk zou ik meer willen haaken, daar geheel 

mijn hart dat, welk het geniet, naauwlijks omvatten 

kan? Het is waar, beiden zijn wij jong, 

wij beminnen voor de eerfte en eenigfte maal 

van ons leven, en hebben geheel geene ondervinding 

van de hartstochten ; maar is dan de 

eer die ons geleidt een bedrieglijke gids? heeft 

dezelve eene bedenklijke ondervinding nodig, 

welke men niet verkrijgt dan door een aantal 

van wandaden ? Ik weet niet of ik mij bedrieg, 

maar het fchijnt mij toe, dat alle de gevoelens 

van eerlijkheid in mijn boezem huisvesten. Ik 

ben geen fuoode verleider, gelijk gij mij in uwe 

viaag van wanhoop noemt, maar een oprecht 

en gevoelig man , die gereediijk openbaart 'c 

geen hij gevoelt, en die niets gevoelt waarover 

bij behoeft te blozen. Om alles met één woord 

te zeggen, ik heb nog grooter affchrik van de 

m'sdaad, dan van JULIA niet meer te beminnen. 

Ik weet zelfs niet, neen w r 

aarlijk niet, of 

de liefde die gij verwekt, beftaan kan met het 

vergeten van de deugd, en of wel iemand dan 

var. eene rechtfehapene ziel, alle uwe bevalligheden 

genoegzaam kan gevoelen. Welke goede daad, 

die ik om baars zelfs wil niet gedaan zou hebben, 

zou ik nu niet bedrijven , om mij uwer 

waardig te maken? Ach! het behage u, u toe- 

{evertrouwen aan de vuurige liefdedrift die gij 

B 5 zei-

2

T W E E G E L I E V E N . ay 

trouwde, ons geftadig onderhield over de grondregelen 

der galanterie , over de voorvallen van 

hare jeugd, over de konstgreepen der minnaars, 

en dat, indien zij ons al niet, om ons voor 

de fhïkken der mannen te behoeden, leerde er 

voor hun te fpannen , zij ons ten minden in 

duizend zaken onderwees, welke jonge meisjes 

niet behoorden te weten. Vertroost u dan over 

haar verlies, als over eenen ramp, die eenige 

vergoeding met zich brengt. In de jaaren die 

wij nu bereiken, begonden hare onderrichtingen 

gevaarlijk te worden , en welligt heeft ons de 

Hemel haar ontnomen op dat tïjdffip, toen het 

niet nuttig was dat zij langer bij ons verbleef. 

Herinner u wat gij mij zeide, toen ik den besten 

der broederen verloor. Is CHAILLOT U 

nog dierbarer? Hebt gij meer redenen om haar 

te betreuren? 

Keer weder, mijne waarde! zij heeft uwer 

niet meer nodig. Helaas ! terwijl gij uwen 

tijd verfpilt in vruchtloze weeklachten , vreest 

gij niet van u zelf nieuwe klaagflof te bewerken? 

vreest gij niet, gij, die de gefteldheid 

van mijn harte kent, om uwe vriendin overtelaten 

aan gevaaren, welke door uw bijzijn zouden 

voorgekomen wezen? ö hoe veel is er zedert 

uw vertrek gebeurd! gij zult ziddereu, als 

gij verneemt, aan welke gevaaren ik mij door 

mijne onvoorzichtigheid heb blootgefteld. Ik 

hoop

aS B R I E V E N V A N 

hoop dat ik ze ontkomen ben; maar ik zie mij, 

om zoo te fpreken , overgegeven aan de befchcidenheid 

van een ander; het üaat aan u, 

mij aan mijzelve wedertegeven. Kom dan ipoedig 

terug. Ik heb er niets van gezegd, zoo 

•lang uwe zorgen nuttig waren voor uwe arme 

Leidsvrouw (*) ; ja ik zou de eerde geweest 

zijn om u te raden dat gij haar dezelve betoonde. 

Zedert zij niet meer leeft, zijt gij die 

aan haar geilacht verfchuldigd ; wij zullen dezelve 

hier met ons beiden beter vervullen, davi 

gij alken op het land kunt doen, en gij zult 

u kwijten van de plichten der dankbaarheid, 

zonder die der vriendfchap te kwetfen. 

Zedert mijns vaders vertrek hebben wij onze 

voorige levenswijze weder aangevangen, en mijne 

moeder is meer gezet bij mij; doch dit is 

meer uit eene heblijkheid, dan uit wantrouwen. 

Hare gezelfchappen nemen nog verfcheidene uuren 

bij haar weg, welke zij aan mijne kleene 

ftudien niet ontrooven wil, en BABI vervangt 

dan flordig genoeg hare plaats. Offchoon ik 

bij deze goede moeder veel te veel gerustheid 

ontdek, kan ik echter niet befluiten haar kennis 

er van te geven; ik wenschte wel voor mijne 

veiligheid te zorgen zonder hare achting te 

verliezen, en gij alleen kunt dit alles in orde 

breni*) 

Bonne,

T \v E E G E L I E V E N . sa 

brengen. Keer terug, mijne CLAARTJÏ! keer 

ÏJUings terug. Ik heb fpijt van de lesfcn d e ik 

zonder u ontvang, en vrees van al te geleerd 

te zullen worden. Onze meester is niet flechts 

een man van verdiensten, hij is tevens deugd 

zaam , en daarom juist is hij te meer gevaarlijk. 

Ik ben al te wel van hem voldaan om het van 

mij zelve te zijn. In zijne en onze jaaren 'is 

het beter bij den deugdzaamften man zelfs, in 

dien hij te gelijk beminlijk is , met zich beide 

.meisjes te zijn, dan alleen. 

VII. B R I E F . 

Andwoord. 

Ik verfta u, en gij doet mij beven. Niet dat 

ik gelove, dat het gevaar zoo nabij is, als gij 

het u verbeeldt. Uwe vrees tempert voor het 

tegenwoordige de mijne; maar de toekomst be 

kommert mij , en indien gij niet in ftaat zijc 

u zelf te overwinnen, voorzie ik niet dan on 

heilen. Keiaas! hoe menigmaal heeft mij de 

arme CHAILLOT voorfpeld, dat de eerfte lief 

dezucht van uw hart uw levenslot beflisfen zou! 

ach! Nicht! moet gij , nog zoo jong, reeds 

uw lot bepaald zien ? Wat zullen wij haar nu 

misfen , die bekwame Vrouw , welke gij het 

voordeelig voor ons acht verloren te hebben! Mis- 

fchien

B R I E V E N V A K 

fchien zou het nuttig voor ons geweest zijn, ZO 

wij in den beginne in vertrouwder handen gevallen 

waren , maar nu uit de hare komende, 

zijn wij te veel geoefend om ons door andere 

te laten beftuuren, en niet genoeg , om ons 

zelve te beheerfchen; zij alleen kon ons beveiligen 

voor de gevaaren, waaraan zij ons had 

bloot gefield. Zij heeft ons veel geleerd , en 

wij hebben, dunkt mij, voor onzen ouderdom 

veel nagedacht. Die warme en tedere vriendfchap 

, welke ons bijna van de wieg af vereenigde, 

heeft ons, om zoo te fpreken, vroegtijdig 

de ziel verlicht ten opzichte van alle de 

hartstochten. Wij kennen vrij wel 'hare kenmerken 

en hare uitwerkfelen; alleen de konst 

van dezelve te onderdrukken mangelt ons. God 

geve , dat uw jonge Wijsgeer die konst beter 

verfla dan wij! 

Gij verftaat mij, wanneer ik zeg wij'; ik 

fpreek voornaamlijk van u; want wat mij betreft 

, mijne Leidsvrouw heeft mij altoos gezegd 

, dat mijne domheid de plaats der rede bij 

mij zou vervullen, dat ik nimmerverftaud hebben 

zou om te weten te beminnen , en dat 

ik al te mal was, om t'eeniger tijd dwaasheden 

te begaan. Mijne JULIA! neem u zelve in acht; 

hoe meer zij zich van uw verftand beloofde, 

hoe meer zij beducht was voor uw hart. Heb 

intusfehen goeden moed; ik ben verzekerd, dat 

uw


uw hart alles doen zal, wat de wijsheid en de 

eer doen konnen, en het mijne, twijfel er niet 

aan , zal van zijne zijde doen al wat in het 

vermogen der vriendfchap is. Indien wij al te 

veel weten voer onze jaaren, deze kundigheid 

heeft ten minften onze zeden niet bedorven. Geloof, 

mijne waarde ! dat er veele meisjes zijn 

veel onnozeler , en echter minder eerbaar dan 

wij: wij zijn het, omdat wij begeeren het te 

zijn , en, men zegge wat men wil, dit is 't 

middel, om het zekerer te wezen. 

Ondertusfchen zal ik, wegens het geen gij mij 

gemeld hebt, geen gerust oogenblik genieten, eer 

ik bij u ben; want het is geen louter inbeelding, 

dat gij voor gevaar vreest, 't Is waar, er is 

een gemaklijk behoedmiddel, tweewoorden met 

uwe moeder gefproken , en alles is afgedaan; 

maar ik begrijp u, gij begeert geen hulpmiddel 

dat alles op eenmaal affnijdt; gij wilt wel u 

zelve buiten de mooglijkheid flellen van te bezwijken, 

maar geenszins de eer derven van tegenftand 

te bieden, ö arme Nicht! .... indien 

flechts de minfte fchijn ... de Baron 

D'KTANGE zou bewilligen om zijne dochter, 

zijn eenig kind te geven aan een gering burgerman 

zonder middelen! . . . Hoopt gij dit? . . . 

wat hoopt «ij dan ? wat zoekt gij ? .... arme 

, ongelukkige Nicht! . . . vrees evenwel 

niets van mij. Uwe vriendin zal uw geheim 

hei-

- 

B R I E V E N v i H 

heilig bewaren. Veelen zonden het welvoeg* 

lijker vinden dat te openbaren, en misfchien 

hebben zij gelijk. Ik voor mij , die niet 

veel van tegenfpreken houde, ik begeer geene 

welvoeglijkheid , die de vriendfchap, de goede 

trouw, en het vertrouwen verraadt; ik verbeelde 

mij dat elke betrekking, ieder leeftijd zijne 

eigene grondregelen, plichten, en deugden heeft; 

dat het geen in andere voorzichtigheid zou zijn, 

in mij trouwloosheid zoude wezen, en dat men, 

dit een en ander niet behoorlijk onderfcheidende, 

ons ondeugend doet worden in de plaats 

Van veiftandig. Is uwe liefde flaauw, dan zullen 

wij die wel overwinnen; is zij hevig, dart 

zou men haar aan de treurigfte tooneelen blootftellen, 

indien men ze door geweldige middelen 

wilde tegengaan, en de vriendfchap behoort 

geene andere middelen te beproeven dan waarvoor 

zij inftaan kan. Maar van den anderen 

kant, zult gij éénmaal onder mijn opzicht zijnde, 

u betaamlijk hebben te gedragen. Ja zeker, 

gij zult eens zien, wat eene geftrenge opzieneres 

van achttien jaaren te betekenen hebbe. 

Gij weet, het is niet voor mijn vermaak, 

dat ik ver van u af ben, en de lente is op het 

land niet zoo aangenaam als gij u wel verbeeldt; 

men lijdt daar beurtlings koude en hette; men 

vindt bij het wandelen geene fchaduw, en moet 

zich in huis bij het vuur verwarmen. Wat mijn 

Va-

T W E E G E L I E V E N . §3 

Vader betreft, hij ondervind, te midden van zijne 

fraaie gebouwen, dat evenwel de nieuwspapieren 

hier veel laster aankomen dan in de Stad. Dus 

wenscht ieder een niets liever dan derwaard 

wedertekeeren, en ik hoop, dat gij mij binnen 

vier of vijf dagen omhelzen zult. Maar dit 

bekommert mij, dat vier of vijf dagen nog ik 

weet niet hoe veele uurett maken, waarvan 

er verfcheidere voor den Wijsgeer beftemd zijn. 

Voor den Wijsgeer, Nicht! verftaat gij mij? 

denk vrij,, dat alle deze uuren voor hem alleen 

verfchijnen zullen, 

Word nü niet befchaamd, en 11a uwe oogen niet 

neder. Een ftatig voorkomen aantenemen is u on 

doenlijk, dl: zou bij uwe gelaatstrekken niet voe 

gen. Gij weet dat ik naauwüjks fchreicn kan zon 

eter lagchen , en dat ik daarom niet te minder ge 

voelig ben , het bedroeft mij daarom niet te min^ 

der dat ik verre van u af ben, en ik betreur 

daarom niet weinigerde goede CHAILLÖT. On 

eindig dankbaar ben ik u , dat gij de bezorging 

van haar gedacht met mij deelen wilt; riimmer, 

zoo lang ik leef, zal ik er mij van onttrekken, en 

gij zoudt ophouden dezelfde te zijn, indien gij 

eenige gelegenheid om goed te doen liet verlo 

ren gaan. Ik erken, de arme MIETJE was 

praatziek, al te vrij in hare gemeenzame ge- 

lprekken, niet befcheiden genoeg hij jonge mei§-< 

jes, en er zeer op gefield, om van haren jon- 

I. ÖËEL, C gen

54 

B R I E V E N V A N 

gen tijd te praten. Ook zijn het niet zoo zeer 

de eigenlchappen van haren geest, die ik betreur, 

offchoon zij bij die kwade ook voortreflijke 

hoedanigheden bezat. Ik betreur in haar het 

verües van haar goed hart, van hare innige 

verkleefdheid aan mij; waardoor zij voor mij 

te gelijk de tederheid eener Moeder en de vertrouwlijkheid 

van eene Zuster bezat. Zij verving 

voor mij de plaats van mijn geheel gcflacht; 

naauwlijks toch heb ik mijne Moeder gekend, 

mijn Vader bemint mij in zoo ver hij daar voor 

vatbaar is , wij hebben uwen beminlijken broeder 

verloren, en de mijnen zie ik bijkans nooit. 

Zie daar mij als eene verlatene wees! Gij alleen, 

liefkind! zijt mij nog overgebleven, want, uwe 

goede moederen gij, dit is één. Evenwel, gij 

hebt gelijk. Ik heb u behouden — en ik weende! 

ik was wel dwaas, wat behoefde ik te wee» 

ncn? 

P. S. Uit vrees voor eenig ongeval zend ik dezen 

brief aan onzen meester, op dat hij 

des te zekerer in uwe handen kome. 

VIII.

T w E s G E L I E V E N . sS 

VIII. BRIEF O). 

Aan JULIA. 

Wat heeft de liefde toch vreemde eigenzinnighe» 

den , fchoone JÜLIA! Mijn hart bezit meer dan 

het immer hoopte, en het is niet voldaan, Gij 

bemint mij, gij verklaart mij dit, en ik zachte. 

Nog durft dit onrechtvaardig hart begeeren, 

daar er niets meer te begeeren is; het foltert mi| 

door zijne inbeeldingen, en verontrust mij irt den 

fchoot van het geluk. Geloof niet, dat ik de 

wetren mij eenmaal opgelegd vergeten heb, noch 

onwillig geworden ben om die te gehoorzamen ; 

neen, maar een heimlijke fpijt kwelt mij op de 

gewaarwording, dat die plichten mij alleen moeilijk 

vallen, dat gij die u liet voorftaan , zoo 

zwak te zijn, thans zoo veel Iterkte hebt, en dat 

ik zoo weinig moeite heb te doen om mijne 

driften,te bedwingen, naardien gij zoo oplettend 

Zijt, om dezelve voortekomen. 

e n 

C

S6 B R I E V E N V A N 

Wat zijt gij zedert twee maanden veranderd,, 

zonder eenige wezenlijke verandering in onzen 

toeftand! uwe onpaslijkheden houden op ; er komt 

uiers meer in van onlust of moedloosheid; alle 

de bevalligheden hebben zich weder herfteld; alle 

uwe bekoorlijkheden zijn verlevendigd ; de pas 

ontloken roos is niet frisfeher dan gij; de boerterijen 

gaan wederom haren gang; gij zijt geestig 

bij ieder een; gij dartelt, zelfs met mij gelijk 

voor dezen, en 't geen mij het meest van allen 

kwelt, gij zweert mij eene eeuwige liefde op 

eenen zoo luchthartigen toon, als of gij van de 

vermaaklijkfte zaak der wereld fpraakt. 

Zeg, zeg mij, onftandvastigef is dit het kenmerk 

eener geweldige hartstocht , 'die genoodzaakt 

is zich zelf te bedwingen, en indien gij 

flechts de minfte neiging te beteugelen hadt, zou 

deze dwang althands uwe vrolijkheid van Geest 

niet onderdrukken? ö hoe zeer veel beminlijker 

waart gij toen gij minder fchoon waart! hoe zeer 

betreur ik nu die aandoenlijke bleekheid, dat dierbaar 

onderpand van 'c geluk eenes minnaars, en . 

hoe haatlijk is mij .de onvocglijke gezondheid, 

welke gij herfteld hebt ten koste van mijne rust! 

ja , liever zag ik u nog zieklijk, dan met die 

opgeruimde houding, met die tintelende oogen, 

met dien frisfehen blos , welke mij beledigen. 

Hebt gij al zoo ras vergeeten, dat gij dus niet 

geiteld waart, toen gij mijn madedogen affmeekte?


t? ? JULIA, JULIA! wat is die hevige liefde 

binnen weinig tijds bedaard geworden ! 

Maar het geen mij nog meer beledigt, is, d*t na 

u aan mijne bcfcheidcnh id overgegeven te hebben, 

gij nu dezelve toont te mistrouwen, en dat gij 

de gevaaren fchuwt als of gij daarvoor nog te 

vrezen hadt. Beloont gij mijne ingetogenheid op 

de/.e wijze, en verdiende mijne ongekrenkte eerbied 

van uwe zijde die beledigingV wel verre, dat 

bet vertrek van uwen vader ons meer vrijheid zou 

gelaten hebben , kan ik u ter naauwer nood alleen 

zien. Uwe onaffcheidbare Nicht verlaat u 

geheel niet meer. Ongevoelig hervatten wij onze 

oude levenswijze , onze voorige omzichtigheid, 

met dit onderfcheid alleen , dat dezelve u toen 

lastig viel, en nu behaagt. 

Wat zal dan de belooning eener zoo zuivere 

hulde zijn, indien het niet uwe achting is; en wat 

baat mij eene altoosdurende en vrijwillige onthouding 

van het liefde dat in de wereld is, indien 

zij die dezelve afvordert mij daarvoor .«reencn 

dank weet? Indedaad, ik ben moede van vergeefs 

te lijden, en van mij zelf te doemen tot de 

wreedde beroovingen zonder er zelfs enige verdiende 

door te hebben. Hoe? moest gij drafloos 

uwe fchoonheid herdellen terwijl gij mij veracht? 

moeten mijne oogen onophoudelijk op bekoorlijkheden 

daaren , welke mijn mond nimmer 

C 3 v na-

3* B R I E V E N V A N 

naderen mag? Kortom, moet ik mij zelf alle 

hoop bencemen , zonder mij ten minfle de eer 

eener zoo wreede opoffering te konnen aanmatigen 

? Neca , daar gij u niet langer aan mijn 

woord van eer vertrouwt, wil ik mij daar aan 

niet meer nutloos verbonden houden; het is eene 

onrechtvaardige zekerheid , welke gij u zoo wel 

door mve voorzorgen als door mijne belofte bezorgt; 

gij zij; al tc ondankbaar, of ik ben al te 

naauwgezet, en ik wil niet langer die gelegenheden 

van het gslukslot afwijzen , welke gij 

niet zuk konnen afinijdev.,1 Kortom, hoedanig 

ook mijn loc wezen moge, ik gevoel dat 

ik een taak heb opgenomen die boven mijne 

krachten is, JULIA! herneem de zorg voor n 

zelve; ik geef u een pand terug, al te gevaarlijk 

voor de trouwe van den bewaarder, en waarvan 

de befcherming uw hart minder kosten zal, dan 

gij hebt voorgewend te vrezen. 

Ik zeg het u ernftig; neem u zelf in acht, of 

verban mij, dat is te zeggen, beroof mij van het 

leven. Ik heb een lichtvaardig verdrag aangegaan. 

Ik fta verwonderd, hoe ik het zoo lang heb konnen 

nakomen; ik weet, dat ik ditbeftendig doen 

moest, maar ik gevoel dat het mij onmooglijk 

is. Men verdient te bezwijken, wanneer men 

z.ieh zulke gevaarlijke plichten oplegt. Geloof 

mi},, waarde en lieve JULIA! geloof dit gevoelig 

hart dat niet dan alleen voor u klopt, gij zult 

altoos


altoos geëerbiedigd worden ; maar de rede kan 

mij voor een oogenblik verlaten, en de bedwelming 

der zinnen kan tot eene misdaad vervoeren 

, waarvan men in bedaarder gefleldheid een affchrik 

zoude hebben. Gelukkig, dat ik uwe hoop 

niet heb te loor gefteld, ik heb twee maanden 

lang gezegepraald , en daar voor zijt gij mij de 

beloning fchuldig van twee eeuwen lijdens. 

IX. B R I E F . 

Van JULIA. 

Ik begrijp het: de vermaken der ondeugd en" de eer 

der deugd zouden u te zamen een genoeglijk lot 

verfchaffen ? Is dit uwe zedenleer! 

ö! mijn Vriend! gij wordt wel ras moede van 

edelmoedig te zijn! waart gij het dan alleen uit 

gemaaktheid ? Een zonderling blijk van verkleefdheid 

waarlijk, u te beklagen over mijne gezondheid 

! zou het zijn, om dat gij gehoopt hadt 

dezelve door mijne dwaze liefde geheel en al te 

zien verwoesten, en dat gij ftaat maakte dat 

ik u eenmaal om het leven ioude fmeken ? of, 

hebt gij voorgenomen mij zoo lang te ontzien, 

als ik affchrik inboezemde, en uw woord intetrekken 

wanneer ik weder draaglijk werd? Ik 

zie in foortgelijke opofferingen die verdiende 

niet, om er zich zoo veel op te laten voorftaan. 

C 4 Even

4


van bier dat gij mijne gevoelens van onflmdvastigheid 

en mijn hart van wispelturigheid befchuldigt. 

Ach! mijn vriend! beoordeelt gij het niet 

al te geftreng ? Er is meer dan een dag nodig om 

het te leeren kennen. Wacht, en misfchien zult 

gij bevinden, dat dit hart, het welk u bemint, 

het uwe niet onwaardig is. 

Kondet gij begrijpen met welk eene ontroering 

ik de eerde aandoeningen van dat gevoel dat mij 

aan u verbind, gewaard werd, gij zouit in ftaat 

zijn om te ooroeelen over de wanorde welke het 

in mij verwekken moest. Ik ben opgevoed naar 

grondregelen van zoodanig eens geftrcngh'iid, dat 

de zuiverde liefde mij toefcheen de grootfte fchande 

te zijn. Alles leerde mij of deed mij geloven, 

dat een gevoelig meisje verloren was bij het eerde 

woord van tederheid, dat uit haren mond ging; 

mijne ontftelde verbeelding verwarde de misdaad 

met de belijdenis der hartstocht; en ik had zulk 

een verfchriklijk denkbeeld van deze eerfte onderneming 

, dat ik uaauwlijks eenigen a'dand 

tusfehen dezelve en den uiterften ftap gewaar 

werd. Een overgroot wantrouwen van mij zelve 

vermeerderde mijne beroerenislen ; de wordelingen 

der zedigheid fchenenmij toe die der kuischheid 

te zijn; ik melkte het pijnigende der ft.ilzwijgendheid 

aan als eene vrucht van de hevigheid 

der driften. Ik hield mij zelf voor verloren , zoo 

dia ik zoude gefproken hebben , en echter ik 

C 5 moest


moest fpreken of u ongelukkig maken. Aldus 

nier. langer in ftaat om mijne gevoelens te verbergen 

, trachtte ik de edelmoedigheid der uwen 

optcwekken , en mij meer aan u dan aan mij 

zelve toevertrouwende, zocht ik, door uwe eer 

in het belang van mijne befcherming te doen treden 

, mij zelf die middelen van redding te bezorgen, 

waarvan ik mij beroofd vond. 

Ik heb gezien dat ik mij bedrogen heb; ik 

had mij niet uitgelaten of ik voelde verademing; 

naauwlijks had ik uw andwoord, of ik gevoelde 

mij geheel en al bedaard, en twee maanden ondervindings 

hebben mij geleerd,dat mijn teergevoelig 

hart liefde nodig heeft, maar dat mijne zinnen 

gecnen minnaar behoeven. Oordeel, gij die de 

deugd bemint , met welk eene vreugde ik deze 

gelukkige ontdekking gedaan heb ! Gered uit dien 

afgrond van vernedering waarin mijne angftige verbeeldingen 

mij geftort hadden , finaak ik het ftreelend 

vermaak van eene zuivere liefde. Deze toeftandmaakt 

het geluk mijnes levens uit; zij heeft 

een heilzaamcn invloed op mijne geestgefteldheid 

en gezondheid; naauwlijks kan ik mij een aangenamer 

ftaat voorftellen, en de vereeniging van de 

liefde met de onfchuld fchijnt mij toe het paradijs 

op aarde te zijn. 

Zints dien tijd had ik geene vreze meer voor 

u ; en wanneer ik het alleen zijn met u zorgvuldig 

ver-


vermij 1de, was het ruim zoo veel om uwen als 

om mijnen wil; trouwends uwe oogen en uwe 

zuchten verraadden meer drifes dan wilsheid, en 

indien gij de vastftelling door u zelf gemaakt 

immer vergeten hadt, ik zou ze niet hebben vergeten. 

Ach ! mijn Vriend ! waarom kan ik in uwe 

ziel dat gevoel van geluk en van kalmte, 

welk in de mijne hcerscht , niet overftorten! 

waarom kan ik u niet leeren den allerbekoorlijkften 

ftaat van het leven gerusllijk te genieten 

! De geneugten der vereeniging van twee 

harten paaren zich bij ons aan die der onfchuld; 

geene vrees, geene fchaamtc hoe ook genaamd 

ftoort onze gelukzaligheid; te midden 

der waare genoegens van de liefde konnen wij 

ipreken van de deugd zonder te blozen, 

E v''è il'piacer con Vonoflade accanto (a). 

Ik weet niet welk een treurig voorgevoel 

zich in mijnen boezem verheft en mij toeroept 

dat wij werklijk den ecnigen tijd van geluk, 

dien de Hemel ons befchoren heeft , genieten. 

Ik zie in de toekomst niets anders voor mij dan 

fcheiding, onheilen, beroereriislen, tegenftrevingen. 

(a) dat is: daar vindt men vermaak en deugd tt 

zemen, Aant. des VER.T.


gen. De minde verandering in onze tegenwoordige 

omftandigueden fchijnt mij toe niet anders 

dan ongunftig te konnen zijn. Neen, indien 

ooit een zachter band ons vereenigen mocht, 

dan weet ik niet of de overmaat van geluk 

hetzelve niet fpoedig geheel zou verwoesten. 

Het oogenblik Van 't genot is het beflisfend tijdftip 

der liefde, en voor de onze is elke verandering 

gevaarlijk , wij konnen niet anders dan 

daarbij verliezen. 

Ik fmeek u, mijn lieve , mijn eenige Vriend! 

tracht de bedwelming dier ijdele driften te bedaaren, 

welke altoos worden opgevolgd van 

fpijt, naberouw, en droefheid. Smaken wij het 

kalm genot van onze tegenwoordige gefteldheid. 

Gij ftelt er vermaak in mij te onderwijzen, en 

hoe veel genoegen het mij verfchafTe uw onderwijs 

te ontvangen, is u bekend. Vermeerderen 

wij nog onze lesfen , laat ons niet langer van 

elkander af zijn, dan de welvoeglijkheid eischt, 

laat ons de oogenblikken, die wij niet in elkanders 

gezelfchap flijten konnen, hefteden om ons 

te fchrijven, en ons eenen kostbaren tijd ten 

nutte maken, welken wij wellicht nog eens zullen 

te rug wenfehen. Ach! mocht ons lot, zoo 

als het dan ook is, ons leven lang duurenj Het 

verftand wordt verrijkt, de rede wordt verlicht, de 

ziel verkrijgt eene vastigheid, het hart geniet.; 

wat ontbreekt er nog.aan ons geluk? 

X,


X. B R I E F . 

Aan JULIA. 

I^Joe veel reden hebt gij, mijne JULIA! om 

re ze/gen dar ik u nog niet ken! Telkens verbeeld 

ik mij aile de rijkdommen van uwe fchoone 

ziel reeds te kennen , en echter ontdek ik bij 

aanhoudenheid nieuwe. Welke vrouw vereeuigde 

immer zoo als gij de tederheid met de deugd, 

en wist door de mengeling van de eene met de 

andere die beide meer beminlijk te maken? Ik 

vind in deze wijsheid, die mij rampzalig maakt, 

ik weet niet welk eene aanminnigheid en be* 

koorlijkheid, en gij bekleedt de opofferingen 

waartoe gij mij noodzaakt met zoo veel bevalligheid, 

dat het weinig verfchilt, of gij zoudr, 

er mij op doen verlieven. 

Ik gevoel het eiken dag meer en meer, dat 

van u bemind te zijn het hoogde goed is! er is, 

er kan geen geluk zijn , dat daaraan evenaart, 

en indien ik kiezen moes* - 

tusfehen uw hart en het 

bezit van uwe' perfoou zelve, neen! bekoorlijke 

JULIA ! geen oogenblik zou ik mij beraaden. 

Maar wat zou mij tot zulk eene harde keus noodzaken 

, en waarom zou men van één fcheiden het 

geen de natuur heeft willen zamenveegen ? De 

tijd,


tijd, zegt gij, is kostbaar, laat ons dien, zo» 

als hij is, weten ten nutte te maken, en ons 

wachten van door ons ongeduld den vreedzamen 

loop er van te ftremmen. 6! dat hij voorbijga 

en welvare! moet men, om het genot te hebben 

van eenen aangenaamen toeftand een nog 

aangenamer prijs geven , en de rust verkiezen 

boven de hoogfte gelukzaligheid ? Is niet al de 

tijd dien men beter hefteden kan verloren? ach! 

indien men duizend jaaren levens in één quartier 

uurs genieten kan, wat behoeft men dan verdrietig 

de dagen optetellen, die men zal geleefd 

hebben? 

Al wat gij van het geluk onzer tegenwoordige 

gefteldheid zegt, is buiten tegenfpraak; ik 

bezef dat wij gelukkig moeten zijn, en echter 

ben ik het niet. Laat vrij de wijsheid door uwen 

mond fpreken, de Hem der natuur is nogthands 

de fterkfte. Wat raad om haar te wederftaan, 

wanneer zij inftemt met de taal van het hart? 

Behalven u alleen zie ik niets in dit aardsch 

verblijf dat waardig is mijne ziel en mijne genegenheden 

te bemeesteren; neen, zonder u is 

de gantfche natuur niets meer voor mij; maar 

haar gebied is in uwe oogen, en daarin is zij 

onwederftaanbaar. 

Geheel anders, Hemelfche JULIA! is de zaak 

met u gelegen ; gij zijt voldaan met mijne zinnen 

.

T W E E G E L I E V E N . 4? 

nen te bekooreri, en bevindt u in geer.en twecftrijd 

met de uwe. Het fcliijnt dat menschlijke" 

driften te laag zijn voor eene zoo verhevene 

ziel, en met" de fchoonheid, bezit gij tevens de 

zuiverheid, der Engelen, ö Zuiverheid! die ik 

al morrende eerbiedig, waarom kan ik u niet 

vernederen, of mij tot u verheffen! Maar neen, 

ik zal fteeds langs de aarde kruipen , en u altoos' 

in den Hemel zien fchitteren. Wel aan! zijt gelukkig 

ten koste van mijne rust; blijf in het bezit 

van alle uwe deugden; dat de laage flerveling verga 

, die immer beproeven mocht er ééne eenige 

van te fchenden, Zijt gelukkig, ik zal trachten 

te vergeten hoe beklagenswaardig ik ben, en uit 

uw geluk zelve zal ik troost fcheppen tegen mijne 

rampen. Ja, waarde minnares' ik verbeelde mij 

dat mijne liefde even zoo volmaakt is als haar 

aanbidlijk voorwerp; alle de driften ontvlamd door 

uwe bekoorlijkheden , worden uitgedoofd door de 

volmaaktheden van uwe ziel, deze zie ik in zulk 

eene kalmte, dat ik hare rust niet flooren durf. 

200 vaak ik in de verzoeking kome om u de 

geringfte liefkozing te ontrooven , wederhoudt 

mij de fchroom van u te beledigen , maar nog 

meer mijn eigen hart door de vrees van een 

zoo rein geluk te verpesten; bij het waardeeren 

der genoegens waarnaar ik haak, bereken ik 

alleenlijk wat zij u zouden konnen kosten ; en 

daar ik mijn geluk niet met het uwe kon doen 

beftaan. heb ik, denk hoe ik bemin! van het 

mijne afïtand gedaan. Wel-


Welke onoplosbare tcgenftrijdigheden zijn et 

in de gevoelens die gij hij mij verwekt! ter zelfder 

tijd ben ik onderdanig en vrijpostig, driftig 

en ingetogen, ik kan u niet aanzien, zonder 

eenen tweeftrijd in mij zelve gewaar te worden. 

Uwe aanblikken, uwe ftem boezemen het hart met 

de liefde tevens de zachte neiging der onfchuld 

in ; en dit is eene Godlijke bevalligheid, welke 

men niet zonder jammer verwoesten kan. Zo ik 

nog buitcnfporige wenfchen voeden durf, het is 

alleen buiten uwe tegenwoordigheid; mijne begeerten 

, daar zij u zelve niet durven naderen, 

wenden zich naar uwe bceldnis, en het is aan 

deze dat ik mij wretke over het ontzag, dat ik 

gedwongen ben u toetedragen. 

Intusfchen ga ik kwijnen en ik verteer mij 

zelf; het v uur vloeit door mijne aderen; niets 

is in ftaat om het te verdooven of te temperen, 

en wanneer ik het bedwingen wil, blaas ik het 

des te fteiker aan. Ik moet gelukkig zijn , ik 

ben hef, dit erken ik; ik klaag niet over mijn 

lot; zoo als het dan ook is, wilde ik het niet 

verruilen met dat van de Koningen der aarde. 

Evenwel is er een wezenlijk verdriet dat mij 

kwelt, en dat ik vergeefs zoek te ontvluchten; 

ik zou niet willen ftcrven, en echter fterf ik; 

ik wilde voor u leven, en gij —. gij berooft' 

mij van het leven. 

XL


XL BRIEF. 

Van JULIA. 

I k gevoel, mijn Vriend! dat ik dagelijks meet 

aan u verkleefd worde ; her. is mij ondoenlijk 

mij langer van u te verwijderen, de kortfte afwezigheid 

valt mij ondraaglijk , en ik moet u 

of zien of fchrijven , ten einde mij gcftadig 

met u bezig te houden. 

Zoo groeit m'.jneîefde aan te gelijk met de 

uwe; want thands zie ik hoe zeer gij mij bemint, 

uit uwe wezenlijke vrees om mij genoegen te 

geven , daar gij in den beginne er flechts de 

vertoning van maakte, ter betere bereiking uwer 

oogmerken. Ik onderfcheide zeer wel in u de 

overmacht die uw hart verkregen heeft, over de 

bedwelming eener verhitte verbeeldingskracht, 

en in uw tegenwoordig zeifsbed.vang ontdek ik 

honderdmaal meer hartstocht dan in de eerfte 

vervoeringen uwer drift. Ik weet tevens, dac 

uwe toeftand, hoe lastig ook, niet ontbloot is 

van genoegens. Her is flreelend voor een rechtgeaart 

minnaar opofferingen te doen, die hem 

allen worden aangerekend, en waarvan niet ééne 

eenige verloren is voor het hart van haar die 

hij bemint. Ja wie weet, of gij, mijne gevoelt 

DEEL. D lig*


ligheid kennende, niet eene beter berekende konstgreep 

gebruikt om mij te verleiden. Dan neen, ik 

ben onrechtvaardig, en gij zijt niet in ftaat om 

ten mijnen opzichte u van eene list te bedienen. 

Onderrusfchen zal ik mij, indien ik wijs ben, 

nog meer voor het medelijden wachten dan voor 

de liefde. Ik voel mij duizendmaal meer vertederd 

door uwe ontzagbetooningen dan door uwe 

drifren, en ik vrees, dat gij, met de welvoeglijkfte 

partij te kiezen, indedaad de gevaarlijkfte 

gekozen hebt. 

Ik moet u uit de gulheid' van mijn hart eene 

waarheid zeggen, die hetzelve levendig gevoelt, 

en waarvan het uwe u behoort te overtuigen; zij 

is deze, dat, in weêrwil van het noodlot,van 

ouderen, ja van ons zeiven, onze lotgevallen 

voor altoos zaamverbonden zijn, en dat wij 

niet meer gelukkig of ongelukkig zijn konnen, 

dan met elkander. Onze zielen hebben zich, om 

zoo te fpreken, in alle hare punten aangeraakt, 

en overal hebben wij dezelfde zamenhcchting gevoeld 

; (verbeter mijnen mïsflag, mijn vriend! 

zo ik uwe Natuurkundige onderrichtingen kwalijk 

te pas brenge.) Het noodlot zal ons, ja, konnen 

fcheiden, maar niet ontbinden van elkander. 

Wij zullen voordaan altoos dezelfde genoegens, 

en dezelfde fmarten ondervinden; en gelijk die 

gelieven , waarvan gij mij fpraakt, die, zegt men, 

op onderfcheidene plaatzen eenerleie gewaarwor-

t * u GÈLIÈVEN. $t 

wordingen hebben, zouden wij hetzelfde gevoe* 

len , zelfs aan de twee uiterften der wereld* 

Staak dan de hoop, indien gij dezelve immer 

gekoesterd hebt, van u een geluk op u zelf te 

vormen, en dat te kopen ten koste van het mijne,, 

Verbeeld u niet, dat gij gelukkig zoudt konnen 

zijn, zo ik ontëerd ware, of dat gij met een oog 

van voldoening mijne fchande , èn mijne tranen 

zoudt konnen aanfehouwen.- Geloof mij, mijn 

Vriend! ik ken uw hart beter dan gij Zelve. Eene 

zoo tedere, zoö oprechte liefde moet over de 

driften weten te heerfcheii; gij hebt te veel ge* 

daan om er een einde van te maken zonder u zelf 

in *t verderf te ftorten, en gij kunt niet langer 

mijn ongeluk voltooijen, zonder tevens het uwe 

te bewerken. 

Ik wenschte dat gij kondet bezefFen, van hoe 

Veel belang het voor ons beiden is, dat gij de 

zorg voor ons ge'meenfchaplijk lot geheel aan 

mij overgeeft. Twijfelt gij of gij mij niet even 

dierbaar zijt als ik mij zelve; meent gij dat er 

eenig geluk voor mij moogüjk zoude zijn $ waarin 

gij niet deelde ? Neen, mijn Vriend ! ik heb dezelfde 

belangen als gij, en een weinig meer verftand 

om die te befbuuren. Ik fta toe, dat ik de 

jongfteben; maar hebt gij nimmer waargenomen s 

dat, gelijk het verftand bij de Vrouwen doorgaands 

zwakker is en vroeger afneenjt, hetzelve 

D a zicb

5» B R I E V E N V A N 

zich ook eerder vormt, gelijk een broze zonnebloem, 

die voor den eik opgroeit en fterft? Van 

onze vroegfte jeugd af aan zijn wij belast met 

een zoo gevaarlijk pand , dat de zorg om hetzelve 

te bewaren al ras het oordeel bij ons opfcherpt, 

en het is een uitmuntend middel om de gevolgen 

der dingen wel te kennen, dat men een levendig 

gevoel hebbe van alle de gevaaren, waaraan zij 

ons bloot ftellen. — Wat mij betreft , hoe meer 

ik mij met onzen toeftand bezig houde, hoe meer 

ik u in den naam der liefde moet verzoeken ; zijt 

toch gehoorzaam aan hare zachte Item, en laat 

ubeftuuren, ja helaas! door eene andere blinde, 

maar die ten minfte een fteunpunt heeft waaraan 

zij vasthoud. 

Ik weet niet, mijn Vriend! of onze harten het 

geluk zullen hebben van elkander te verflaan , en 

of gij bij het lezen van dezen brief deelen zult in 

de tedere aandoening, welke mij dien heeft ingegeven. 

Ik weet niet of wij ooit zuilen kunnen 

overeenftemmen in de wijze van befchouwen 

even gelijk in die van gevoelen; maar dit weet 

ik, dat het gevoelen van hem, die het minst van 

ons beiden zijn geluk affcheidt van dat des anderen, 

indedaad het verkies'!ijkst gevoelen is. 

XII.


XII. B R I E F . 

Aan JULIA. 

]YIijne JULIA! ho» treffend is de eeuvouwigheid 

van uwen brief! hoe duidlijk zie ik daarin 

de helderheid eener onfchuldige ziel, en de tedere 

angstvalligheid der liefde! Uwe gedachten 

ontwikkelen zich konfteloos en zonder moeite; 

zij verwekken in het hart eenen ftreelenden indruk 

, rimmer eigen aan een gekunftelde ftijl. 

Gij voert de onwederlegbaarfte redenen aan op 

eenen zoo eenvouwigen trant, dat men er op 

moet nadenken, om er de kracht van te gevoelen 

, en de verhevene gevoelens kosten u 

zoo weinig, dat men ze bijkans zou aanmerken 

als gemeenzame denkbeelden, ö Ja! zonder 

twijfel ftaat het aan u onze lotgevallen te 

regelen ; dit is geen recht dat ik u affta, het' 

is eene rechtvaardigheid die ik van u eïsch , en 

uw verftand moet mij fchadeloos ftellen voor het 

nadeel, dat gij aan het mijne veroorzaakt hebt. 

Van dit oogenblik af draag ik u voor mijn 

gantfche leven de beheerfching mijner neigingen 

op; befchik over mij als over eenen man, die 

niets meer voor zich zelf is, en wiens geheel 

aanzijn alleen in betrekking tot u ftaat. Ik zal, 

zijt des verzekerd, de verbindcenis die ik aanga 

ü 3 na-

54. B R I E V E N V A K 

nakomen, wat gij mij ook mocht voorfchrijven,. 

Of ik zal er beter door worden, of gij zult et 

te gelukkiger door zijn, en ik zie van allen kant 

de verzekerde beloning mijner gehoorzaamheid. 

Ik draag u derhalven onbepaald de zorg op 

voor ons gemeenfchaplijk geluk; bewerk het 

uwe, en alles is wel. ik voor mij, die u geen 

oogenblik vergeren, noch aan u denken kan zon« 

der hartstochten die ik overwinnen moet, ik 

ga mij eeniglijk bezig houden met die zorgen, 

welke gij mij hebt opgelegd. 

Zedert een jaar, dat wij ons te zamen oefen» 

den, hebben wij naauwlijks iet anders gedaan, 

dan gelezen zonder orde en fchier alleen zoo 

als het viel; meer met oogmerk om uwen fmaak 

te toetfen, dan om dien te vormen. Daarenboven 

, zoo veel beroerings in de ziel liet ons 

zeer weinig vrijheid over voor het verltand. 

De oogen waren ter naauwer nood op het boek 

gevestigd, de mond fprak er de woorden van 

Uit, maar de aandacht ontbrak altoos, Uwe 

kleene Nicht, niet vooraf bezet met zulke denkbeelden, 

verweet ons onze weinige bevattelijkheid 

, en bezorgde zich gemakiijk de eer van 

ons vooruit te ftreeven. Ongevoelig is zij de 

meesteres van den meester geworden, en offehoon 

wij zomtijds over hare inbeeldingen 

gelagchen hebben, zij is echter wezenlijk de 

eenige van ons drieën, die iets weet van al hes 

gegn wij geleerd hebben, Qr»

T W K E G E L I E V E N . §5 

Om dan den verlorenen tijd (ach! JULIA! 

was er ooit een die beter hefteed werd?) weder 

intehalen, heb ik een foort van plan uitgedacht, 

hetwelk gefchikt is om door eene geregelde orde 

het nadeel te herftellen , dat onze kunde bij 

die verftrooijingen geleden heeft. Ik zend het 

u; ftraks zullen wij het te zamen nalezen, en 

ik vergenoeg mij thands met er eenige losfe 

aanmerkingen over te maken. 

Wilden wij, beminlijke Vriendin! ons met een 

ftapel van geleerdheid belasten, en meer weten 

voor anderen dan voor onszelven, dan zou mijn 

zamenftel niets deugen; want het is geheel daartoe 

ingericht om uit veele dingen iets te nemen, 

en om eene kleene verzameling te maken uit 

eene groote boekerij. De wetenfchap is bij de 

meeste lieden die ze beoefenen eene geld-munt 

waarmede men veel opheeft, die tot het gelukkig 

leven niets toebrengt dan in zoo verr» men ze in 

omloop brengt, en die nergends goed toe is dan 

tot den Koophandel. Ontneem aan onze geleerden 

het vermaak van zich te doen aanhooren, en 

de wetenfchap zal geene waarde meer voor hun 

hebben. Zij verzamelen in de Studeercel met 

geen ander oogmerk, dan om dit in 't openbaar 

uitteventen , zij begeeren niet wijs te zijn dan 

in het oog van anderen, en zij zouden zich der 

ftudie niet meer bekreunen , indien zij geene 

D 4 he-

56 B R I E V E N , V A N 

bewonderaars meer hadden Wij voor ons, 

die rut met onze kundigheden doen willen, 

wij verzamelen die niet om ze weder te verkopen, 

maar om ze tot ons gebruik aanteleggen; 

niet om er ons mede te bezwaaren, maar om 

er voedfel uittetrekken. Weinig te lezen , en 

bet geen wij gelezen hebben veel te overdenken, 

of't geen hetzelfde is, er veel met elkander over 

te fpreken , is het middel om die fpijs wel te 

verteeren. Ik oordcel dat wanneer men eenmaal 

het begrip vatbaar gemaakt heeft door de heblijkheid 

van natedenken, het altoos beter is die 

zaken, welke men in boeken zou vinden, door 

zich zelf te ontdekken; dit is bet waare geheim 

om zich dezelve vast in het hoofd te prenten en 

ze tot ons eigendom te maken. Wanneer men 

dezelve integendeel zoodanig ontvangt als zij 

ons medegedeeld worden, is het bijkans altoos 

in een anderen vorm , dan onze eigene. Wij 

zijn veel rijker dan wij meenen ; maar, zegt 

ÏIONTAIGNE, men vormt ons tot het ontleenen 

en het opzamelen; men leert ons zich te bedienen 

van -eens anders goed meer dan van ons 

eigen 

(/;) Zoo dacht SE NE c.\ zelf. Inlien min % 

zegt hij , mij de wetenfchap fchouk, onder beding 

dat ik dezelve niet vertonen zoude , ik zou ze niet. 

hegeereti* Verhevene wijsgeerte 1 zie daar, waar 

tos men u gebruikt.


eigen, of liever, terwijl wij zonder ophouden 

voorraad opleggen, durven wij niets aantasten; 

wij zijn gelijk aan die gierigaarts, die enkel 

bedacht zijn om hunne pakhuizen te vullen, 

en zich te midden van den overvloed doodhongeren. 

Ik beken, er zijn veele menfchen, voor wien 

dit ftelfel fchadelijk zoude zijn, en die veel 

moeten lezen en weinig denken , om dat wegens 

de zwakheid van hun verfband, niets zoo 

Hecht is zaamgefteld dan het geen zij uit zich 

zelve voordbrengen. U prijs ik juist het tegendeel 

aan, u die bij het lezen van boeken 

zelfs het geen gij daarin vindt verbetert, en 

wier werkzaam vernuft over een boek een ander 

bock maakt, beter zoiïïts dan het eerfte. 

Wij zullen elkander derhalven onze denkbeelden 

mededeelen ; ik zal u zeggen wat anderen gedacht 

hebben, gij zult mij zeggen wat gij over 

dit onderwerp denkt, en doorgaands zal ik op 

het einde der les meer geleerd hebben dan gij. 

Hoe minder gij zult behoeven te lezen, hoe 

beter de keus der ft ofte zal moeten gedaan worden 

, en zie hier de gronden voor de mijne. 

De groote dwaling der geenen die ftudeeren is, 

gelijk ik u gezegd heb, dat zij zich te veel op 

hunne boeken verlaten , en niet genoeg gebruik 

maken van hun eigen brein ; zonder te beden- 

D 5 ken,

$S B R I E V E N V A M 

ken, dat van alle de drogredenaars {Soph'tftes} 

ons eigen verftand ons doorgaands her minfte 

misleidt. Zoo dra men flechts inkeeren wil tot 

zich zelve , gevoelt ieder een wat goed , her 

kent elk wat fchoon is; noch het een noch het 

ander behoeft men ons te leeren kennen, en 

men bedriegt zich daaromtrent niet dan in zoo 

verre men zich zelf wil bedriegen. Dan de 

voorbeelden van het uitnemend goede en uit- 

ftekend fchoone, zijn zeldzamer en minder be 

kend , men moet ze dus verre buiten ons op- 

fpooren. De hoogmoed, de krachten der 

natuur naar onze eigene zwakheid afmetende, 

doet ons die hoedanigheden, welke wij niet in 

ons zeiven befpeuren, als harsfenfchimmig aan» 

zien ; de luiheid en de ondeugd verlaten zich op 

deze gewaande onmooglijkheid, en de zwakke 

mensch beweert dat men nimmer ziet, het geen 

niet alle dagen gezien word. Deze dwaling 

moet men uitrooijen. Men moet zich gewen 

nen om die groote voorwerpen optemaken en 

te befchouwen, op dat men zich alle voorwend- 

felen beneeme om hen niet te volgen. Op de be- 

fchouwing dezer uitmuntende voorbeelden verheft 

de ziel, ontvlamt het harte zich; door hen aan 

houdend te betrachten zoekt men hun gelijk 

vormig te worden, en men kan niets meer dul 

den dat middelmatig is, zonder eenen doodlijken 

afkeer. 

Zoe-


Zoeken wij dan niet meer in de boeken die 

grondbeginfelen en regelen, welke wij veel ze» 

kerer in ons zeiven aantreffen. Laat ons alle 

die ijdele twisten der Wijsgeeren over het geluk 

en de deugd daar laten; laat ons den tijd, dien 

zij verfpillen om na te fpooren hoe men deugdzaam 

en gelukkig worden moet, hefteden om 

zulks te zijn ; en laten wij ons liever groote 

voorbeelden ter naftreeving voordellen, dan nutloze 

leerftelfels om die te volgen. 

Ik heb altoos geloofd , dat het goede niets 

anders was dan het fchoone in oefening gebracht, 

dat het één ten naauwfte verbonden was aan 

het ander, en dat beiden hunnen gemeenzamen 

oorfprong hadden in de wel geregelde natuur. 

Uit dit denkbeeld volgt, dat de fmaak zich 

door dezelfde middelen volmaakt als het verftand 

, en dat eene ziel, recht getroffen door het 

bekoorlijke van de deugd, ook in dezelfde mate 

gevoelig moet zijn voor alle andere foorten vaH 

fchoonheden. Men kan zich oefenen zoo wel in 

het befchouwen als in het gevoelen, of liever 

een keurig gezicht is niets anders dan een kiesch 

en fijn gevoel. Het is op deze wijze, dat een 

fchilder op het gezicht van een fchoon landfchap 

of bij een fraai fchilderij verrukt word 

door voorwerpen, welke een gemeen befchouwer 

zelfs niet opmerkt. Hoe veele zaaken zijn er, 

welke men niet ontwaart dan door het gevoel, 

en

fö B R I E V E N V A N 

en waarvan men geene reden geven kan? hoe 

veel van die dingen die men niet kan uitdruk 

ken f«) , die zoo dikwijls voorkomen en waar 

over de fmaak alleen uitfpraak doet ? — De 

fmaak is in zekeren zin het microscoop des oor 

deels; zij is het, die de kleene voorwerpen on 

der deszelfs bereik brengt, en hare werkingen 

beginnen , waar die van het oordeel eindigen. 

Wat wordt er dan vereischt om haar te be- 

fchaven ? 

dat men zich oefene om te b,efchouwen 

zoo wel als om te gevoelen, en om over het 

fchoon door bezichtiging daarvan te oordeelen , 

gelijk over het goede door gevoel. Neen, ik 

beweer dat alle harten zelfs niet berekend zijn 

om getroffen te worden op het eerfte gezicht 

van JULIA. 

• Ziedaar, mijne bekoorlijke leerlinge ! waarom 

ik alle uwe fludien bepaal tot boeken van 

fmaak en voor de zeden. Zie daar de reden, 

waarom ik, mijn geheele leerftelfel tot voorbeel 

den brengende, u geene andere befchrijving van 

de deugden geef dan een tafereel van deugdzame 

menfehen , noch andere voorfchriften om wel te 

fchrijven, dan boeken die wel gefchreven zijn. 

Verwonder u dus niet over de befnoeijing die 

ik maak in uwe voorgaande leesoefeningen ; ik 

(

T W E E G E L I E V E N . 6r 

ben overreed , dat men dezelve moet inkorten 

om ze nuttig te doen zijn, en ik zie daaglijks 

hoe langer hoe meer dat alles wat niet tot de 

ziel fpreekt, niet waardig is u onledig te houden. 

Wij zullen de taaien affchaffen , behalven 

de Italiaanfche welke gij kent en bemint. Ook 

zullen wij de beginfelen der Algebra en Geometrie 

daarlaten. Zelfs zouden wij de Natuurkunde 

laten vaaren , indien de bewoordingen 

welke zij u aan de band geeft mij daartoe 

den moed niet benamen. Voor altoos zullen 

wij afrtappen van de nieuwe Üefehiedenis, uitgezonderd 

die van ons Land; en dit nog alleen 

daarom, wijl het een vrij en eenvouwig land is, 

waar men menfchen van de voorwereld in he« 

dendaagfcne tijden aantreft; want gij moet u 

niet laten misleiden door hun die zeggen dat de 

gefchiedenis van zijn eigen land voor ieder een 

de belangrijkfte is. Dit is niet waar. Er zijn 

landen , waarvan de gefchiedenis zelfs niet te 

lezen is, of men. moet een onnozele ziel of een 

Scaats - onderhandelaar zijn. De meest belangrijke 

gefchiedenis is die waarin men de meeste 

voorbeelden , deugden , charaders van allerlei 

foort, met één woord het meeste onderricht, 

aantreft. Zij zullen u vertellen, dat er zoo veel 

van dit alles bij ons als bij de ouden gevonden 

word. 

(«) Vergelijk b. v. den XI. Brief. 

Aant. des VUT.

Ót B R I E V E N V A H 

wordt. Het is wederom onwaar. Sla hunne" 

gefchiedenis op. en breng hen tot zwijgen. Er" 

zijn volken zonder (eene eigene) Phijfiognomie, 

die geene fchilders behoeven, daar zijn Staatsheftaren 

zonder charaéter, welke geene gefchiedfchrijvers 

nodig hebben, en waarin men , zoo 

dra men weet welken post een man bekleed, 

te gelijk Vooruit weet alles wat hij daarin verrichten 

zal. — Zij zullen zeggen dat het ons 

ontbreekt aan goede gefchiedboekers < maar 

vraag hen eens waarom ? ook dit is onwaarachtig. 

Verfchaf flechts flof tot groote gefchiedenisfen, 

en er zullen zich goede gefchiedfchrijvers 

opdoen. Eindelijk, zij zullen zeggen dat de menfchen 

van alle tijden gelijk aan elkander zijn, 

dat zij dezelfde deugden en ondeugden hebben; 

en dat men om geen andere reden de ouden 

bewondert dan om dat zij ouden zijn. Dit is* 

even ver bezijden de waarheid; want in vroeger' 

tijden deed men groote dingen door kleene middelen 

, en hedendags doet men vlak het tegendeel. 

De ouden waren de tijdgenoten hunner 

Gefchiedfchrij veren , en echter hebben zij ons 

geleerd die te bewonderen. Voorzeker indien 

ooit de nakomelingfchap de onzen bewondert, 

wij zullen hun daartoe de flof niet verfchafe 

hebben. 

Uit infchiklijkheid voor uwe onaffcheidbaar 

getrouwe Nicht heb ik eenige kleene werkjes 

yan

T W Ï K G E L I E V E N . 6 j 

van fmaak overgelaten, die ik voor n zou 

hebben afgefchafc. Buiren PETRA RC HA, 

TASSO, METASTASIO, en de eerfté 

meesters van het Fransch Tooneel, voeg ife 

er noch dichters noch boeken over de liefde 

bij, tegen de gewoone inrichting der leesverzamelingen 

voor uwe fexe beftemd. Wat zouden 

wij uit die boeken van de liefde leeren ? ach! 

JULIA ! ons hart zegt er ons meer van dan 

zij, en de nagebootfle taal der boeken is zoo 

koud voor elk een die zelf verliefd is ! daarenboven 

verzwakken deze oefeningen de ziel, zij 

Horten dezelve eene laffe weekheid in, en 

beneemen haar alle hare veerkracht. De waare 

liefde integendeel is een geweldig vuur dat zijnen 

gloed aan de overige aandoeningen mededeelt, 

en ze bezielt met een nieuw leven. Het is 

hierom , dat men gezegd heeft, dat de liefde 

helden vormt. Gelukkig hij wien het fchiklot 

in de gelegenheid gefield heeft om zulks te 

worden, en die JULIA voor zijne Minnares 

heeft! 

XIII. B R I E F 

Van JULIA. 

Jk heb het u immers gezegd dat wij gelukkig waren 

; en niets overtuigt mij daarvan meer dan 

de


de fmart die ik gevoel bij de minfte verandering 

van onzen toefland. Indien wij gevoelige 

kwellingen hadden, zou dan eene fcheiding van 

een paar dagen er ons zoo veele veroorzaken? 

ik zeg ons, omdat ik weet, dat mijn vriend 

deelt in mijn ongeduld ; hij deelt er in omdat 

ik het gevoele, en hij gevoelt het tevens voor- 

zich zelve; zulke dingen behoeft hij niet meer 

te zeggen. 

Wij zijn eerst zedert gister avond op het land, 

het uur is nog niet daar dat ik u in de flad 

ontmoet zou hebben , en echter doet mijne 

verwisfeling van plaats mij uwe afwezigheid nu 

reeds ondraaglijker voorkomen. Indien gij mij 

niet de Geometrie verboden hadt, zou ik u zeg 

gen dat mijne droefgeestigheid is in de zaamge- 

ftelde reden van tijd en van plaats ; zoo veel 

vind ik dat de verwijdering bijdraagt tot het 

verdriet der afwezigheid, van elkander. 

Ik heb uwen brief en uw ontwerp van ftudee- 

ren medegenomen, om ze beiden te overdenken; 

den eerften heb ik reeds tweemaal herlezen, cn 

het flot treft mij zeer. Ik zie , mijn vriend! 

dat gij de ware liefde gevoelt, wijl zij u niet 

berooft van den fmaak voor hetgeen welvoeg 

lijk is, en dat gij zelfs in dat punt, waarin uw 

hart het gevoeligst is, opofferingen aan de deugd 

weet te doen. Trouwens zich te bedienen van 

het

T W E E G E L I E V E N . 6% 

het middel van onderwijzing om eene vroüw tè 

bederven is de verachtlijkfte van alle verleidingen 

, en wanneer men zijne minnares zoekt te 

vertederen door behulp van Romans , bezit men 

weinig vermogen daartoe in zich zelve. Wan* 

neer gij bij uwe fcsfen de Wijsgeerte naar uwe 

oogmerken gefchikt hadt, en getracht grondregelen 

te vormen die uw eigen belang begunftigden, 

gij zoudt, fchoon mij willende misleidenj 

mij fpoedig het bedrog hebben doen ontdekken; 

maar uwe gevaarlijkfte verleiding is, dat gij er 

u niet van bedient. Van het oogenblik af, dat 

de zucht om te beminnen mijn hart overmeesterde 

, en dat ik daarin de behoefte eefter 

eeuwige verbindtenis vóelde ontdaan, bad ik den 

Hemel Om mij te vereeuigen niet met een beminlijk 

man, maar met een man die eene lchoone 

ziel bezit; ik bezefte toch dit van alle de 

genoegens die men fmaken kan dit het minfte 

voor walging vatbaar is, en dat de rechtmatigheid 

en de eer alle de gevoelens verfieren waarmede 

zij gepaard gaan. Wegens dit verftandig 

bepaaleu mijner keuze heb ik, gelijk SALOMO, 

bij het geen ik begeerd had, nog verkregen het 

geen ik niet begeerde. Uit de vervulling van dezen 

wensch voorfpelle ik mij eenen goeden uit« 

flag voor de overige, en ik wanhoop niet, mijn 

Vriend! van u eenmaal zoo gelukkig te zullen 

konnen maken , als gij verdient te zijn. De 

middelen hiertoe zijn langwijlig , bezwaarlijk, 

L DEEL. E twij-s

€6 B R I E V E N VAN 

twijfelachtig, en de belctfelen verfchriküjk. Ik 

durf mij met niets vleien, maar geloof vrij dat 

alles, wat het geduld en de liefde doen konnen, 

niet verzuimd zal worden. Ga intusfehen voord 

mijner moeder in allen opzichte genoegen te 

geven, en bereid u , om bij de terugkomst yan 

mijn vader die eindelijk na dertig jaaren dienens 

voor altoos zijn ontflag neemt, de trotsheden te 

verdragen van een oud ftuursch edelman,maar een 

man vol van_ eerlijke gevoelens, die u beminnen 

zal zonder u beleefdheden te doen , en hoogachten 

zonder het u te zeggen. 

Ik heb mijn brief voor een poos laten liggen 

om eene wandeling te gaan doen in de bosfehen 

nabij ons huis. ö Mijn lieve Vriend! ik geleidde 

u dcrwaard, of liever ik bracht er u in mijn 

harr. Ik koos de plaatfen uit, die wij te zamen 

moesten doorwandelen, ik verkoos de ftille wijkplaatfen 

voor ons gefchikt, om daar in te vertoeven 

; onze harten ontlasteden zich reeds bij voorraad 

aan elkander in die bekoorlijke verblijven; 

deze vermeerderden het genoegen dat wij 1'maakren 

van bij elkander te zijn, zij ontleenden op hunne 

beurt eene nieuwe waardij van het verblijf van 

twee oprechte gelieven, en ik ftond verbaasd, 

dat ik in mijne eenzaamheid daarin nimmer dc 

fchconbeden had opgemerkt, welke ik er met u 

in vond. 

On-

T ff s E G E L I E V E N . 6? 

Onder de natuurlijke boscbjcs welke deze bekoorlijke 

plaats vormt, is er één nog verrukkender 

dan de overige , waarin ik het meeste 

genoegen vind , en welk ik daarom beftemd 

heb voor eene kleene vcrrasfehing van mijnen 

Vriend. Men zal niet konnen zeggen dat hij 

altoos befcheiden, en ik van mijne zijde nimmer 

edelmoedig zij. Dan wil ik hem doen gevoelen , 

in weerwil der heerfchende vooroordeelen, hoe 

veel beter dat geene zij wat het harte geeft dan 

het geen de onbefcheidenheid met geweld rooft. 

Voor het overige moet ik u, uit vrees dat uwe 

levendige verbeeldingskracht zich niet al te veel 

toegeve, vooraf zeggen , dat wij niet met elkander 

in het boschje gaan zullen zonder de onaf* 

fcheidbare Nicht. 

Van haar gefproken ; het is bepaald , indien 

u dit niet geheel mishaagt, dat gij ons maandag 

zult komen zien. Mijne moeder zal hare Cales 

zenden aan mijne Nicht, gij zult om tien uur 

maken, bij haar te zijn; zij zal u verzeilen ; gij 

zult den dag met ons doorbrengen, en wij zullen 

des anderen dags allen te gelijk na het middagmaal 

naar de ftad terug keeren. 

Tot hiertoe was ik met mijn brief gevorderd , 

toen ik ontdekte, dat ik hier niet zoo veel gelegenheid 

heb als in de ftad, om u dien te bezorgen. 

Eerst had ik gedacht u een van uwa 

E a bce»

6*8 B R I E V E N VAN 

boeken door sus TIN den zoon van den Tuin* 

man wederom te zenden , en om dit boek een 

omflag van papier te doen, waarin ik mijn brief 

leide. Maar behalvcn dat bet onzeker is of 

uwe gedachten er op vallen zouden om hem te 

zoeken, üoudehet eene onvergeeflijke onvoorzichtigheid 

zijn het lot van ons gantfche leven aan 

foortgelijke gevaaren bloot te ftellen. Ik zal mij 

dan vergenoegen met ti alleenlijk door' een 

briefje de bepaalde zamenkomst van maandag te 

melden, en ik zal den brief bewaren om u dien 

zelve ter hand te ftellen. Ik zou ook anders een 

weinig ongerust zijn, of er niet te veel gedacht 

en verwacht wierd bij het geheim van 

het boschjc. 

XIV. B R I E F . 

Aan JULIA. 

Wat hebt gij gedaan? ach! wat hebt gij ge* 

daan, mijne JULIA? gij wilde mij eene belooning 

fchenken , en gij hebt mij rampzalig ge. 

maakt. Ik ben dronken , of liever zinneloos, 

Alle mijne zinnen zijn ontfteld, alle mijne vermogens 

in wanorde gebracht door dien doodlijken 

kus. Gij wilde mijne fmarten verzachten ? 

wreede! gij hebt ze nog bitterer gemaakt, ik 

heb vergif van uwe lippen gezogen; het gist, 

het


het ontfleekt mijn bloed, het doodt mij, en uw 

medelijden is de oorzaak dat ik fterve. 

ó Onvergeetbaar aandenken van dat oogenblik 

van bedrog , bedwelming, en betovering; 

nooit , nooit zult gij uit mijne ziel gewischt 

worden, en zoo lang de bekoorlijkheden van 

JULIA daarin zullen geprent zijn, zoo lang uit 

dit onrustig hart gevoelige aandoeningen en' zuchten 

zullen opwellen , zult gij de ftraf en het geluk 

mijnes levens uitmaken. 

Helaas! ik genoot eene uiterlijke gerustheid; 

gehoorzaam aan uwe hoogde bevelen, morde 

ik niet meer over een lot, waarover gij wel het 

beduur hadt willen op u nemen. Ik had de 

hevige driftsvervocringen cencr onbezonnen verbeeldingskracht 

onderdrukt, ik had mijn gezicht 

bedekt met eenen fluier, en mijn hart aan ban» 

den gelegd; mijne driften durfden zich niet meer 

in hare volle kracht naar buiten vertoonen, en 

ik was zoo vergenoegd als ik het wezen kou» 

Ik ontvang uw briefjen , en begeef mij ijlings 

naar uwe Nicht; wij rijden naar Clartns, ik zie 

u, en mijn hart klopt; de zachte toon uwer 

dem brengt hetzelve op nieuw in beweging; ik 

ontmoet u als iemand die buiten zich zeiven is, 

en de afleiding van uwe Nicht was mij

7© B R I E V E N V A N 

thuin , men houd gcrustlijk het middagmaal, en 

gij ftelt mij hcimlijk uwen brief rer hand, welken 

ik in het bijzijn van die tc vrezen ooggetuige 

niet durfde lezen ; toen de zon begon te 

daalen, ontweeken wij met ons drieën in het 

bosch zijne overige linden , en mijne geruste 

ecnvouwigheid Helde zich zelfs geen aangenamer 

töeffcand, dan de mijne, voor. 

Bij het naderen van het boschje bemerkte ik, 

niet zonder eene hcimlijke ontroering, uwe afgefprokene 

tekens , uw wederzijds glimlagchen, 

en dat een hooger blos op uwe wangen rees. Er 

binnen tredende zag ik met bevreemding uwe 

Nicht naar mij toekomen , en mij met eene 

bevallig fmekende houding om een kus vragen. 

Zonder iets van dit geheim te begrijpen , omhelsde 

ik die bekoorlijke vriendin, en hoe bcminlijk, 

hoe innemend zij ook wezen moge, nooit 

ondervond ik beter, dat de zinlijke gewaarwordingen 

niets anders zijn , dan 't geen het hart 

ze doet zijn. Maar in welk een toefiand geraakte 

ik , toen ik een oogenblik daarna gevoelde 

. . . . de hand beeft mij eene 

zachte ziddering .... uwe rozenmond . . . . 

de mond van JULIA de mijne aanraken, 

zich daarop drukken , en mijn ligchaam in uwe 

armen geklemd 1 Neen, het blikfemvuur is niet 

fehichtiger, niet fneller dan dat, welk mij oogenblikjijk 

in vlam zettc.de. Ailes wat aan mij is, 

ver-

T W E E G E L I E V E N . 7» 

verzamelde zich in één middenpunt onder dit verrukkend 

gevoel. Het vuur vloeide te gelijk met 

onze zuchten van onze brandende lippen, en mijn 

hart bezweek onder het vol - op der wellust 

wanneer ik u op eenmaal zag verbleeken , uwe 

fchoone oogen fluiten, op uwe Nicht leunen , en 

in flaauwte vallen. Zoo vernietigde de fchrik het 

vermaak , en mijn geluk was flechts een weêrlicht. 

Ik weet naauwlijks wat mij zedert dat noodlottig 

oogenblik wedervaren zij. De diepe indruk dien 

ik ontvangen heb, kan niet meer worden uitgewischt. 

Een gunstbewijs? . . . ö dit is eene 

verfchriklijke foltering. . . Neen , behoud vrij 

uwe kusfchen, ik kan ze niet verdragen .... zij 

zijn al te fchcrp, al te dieptreffend, zij dringen 

in, zij branden tot in het merg . . . zij zouden 

mij dol'maken. Eéne enkele, ja, ééne enkele 

heeft mij geftort in eene verbijstering , waarvan 

ik niet weder terug kan komen. Ik ben dezelfde 

niet meer, en u befchouw ik even weinig als dezelfde. 

Ik zie u niet meer tegenftand biedende 

en gefh-eng gelijk voorheen, maar ik gevoel en 

raak u onophoudelijk aan als gekneld aan mijnen 

boezem, gelijk gij één oogenblik waart, ö JULIA! 

welk een lot eene hartstocht, waarvan ik niet meer 

meester ben, mij ook voorfpelle, welk eene behandeling 

uwe geftrengheid ook voor mij uitdenke, 

in dien toeftaud waarin ik mij' nu bevind kan 

E 4 ik


ik nier langer leven, en ik gevoel, dat ik maar 

Herven moet, het zij dan aan uwe voeten , . „ « 

of in uwe armen. 

XV. B R I E E. 

Fan JULIA. 

H et is nodig, mijn Vriend! dat wij ons VOQE 

eenigen tijd van elkander fcheiden; en zie daar ie 

eerde proef van die gehoorzaamheid, welke gij 

mij hebt toegezegd. Geloof, dat ik zeer gewichtige 

redenen heb, om dezelve thands van u te 

vorderen, en gij weet, dat ik die moet hebben, 

om tot zulk een belluit te komen; wat u belangt, 

gij hebt er geene andere nodig dan mijnen wil. 

Al zedert langen tijd moest gij eene reis doen in 

Walliferland. Ik wenschte dat gij dezelve thands 

ondernemen konde, nu het nog niet koud is. Offchoon 

de Herfst hier ter plaa^fë nog aangenaam 

zij, ziet gij echter den top van den Dent-de *amant 

reeds wit worden , en over zes wecken 

zou ik u niet toelaten in eene zoo barre landdreek 

die reis te doen Tracht dan op morgen te verdekken: 

gij zult mij fchrijvenaan het adres dat ik u 

zen- 

(

M ijnliiirt bezweek onder liet vol-op der «fStUrt .Trannee» 

ik u op éénmaal zag vwbleeltcu op uwe Nicht leuixeu, 

en inflaatrwte vallen. Bladz.î.

T W E E G E L I E V E N . 

ênde, en mij uwen eerden brief doen geworden 

als gij te Sion zult aangekomen zijn. 

Nooit hebt gij met mij over den daat uwer eigene 

zaaken willen fpreken; maar gij zijt buiten 

uw Vaderland; ik weet dat gij daar een gering 

vermogen bezit , en gij vermindert dat nog bij 

aanhoudendheid op eene plaats, daar gij niet blijyen 

zoudt, ware het niet om mijnen wil. Ik mag 

dus onderdellen dat een gedeelte van uwe beurs 

zich in de mijne bevind, en ik zend u in afrekening 

eene kleinigheid in de beurs welke gij in deze 

doos zult vinden , die gij niet openen moet in het 

bijzijn van den brenger. Ik zal de moeite niet 

nemen om bedenkingen voortckomen, ik acht u 

te veel, om te geloven dat gij in daat zijt die te 

maken. 

Ik verbiede u, niet alleen zonder mijn bevel 

terug te keeren , maar zelfs ons te komen vaarwel 

zeggen. Gij kunt fchrijven aan mijne Moeder of 

aan mij, enkel om ons te berichten, dat gij genoodzaakt 

zijt wegens een onverwacht voorval 

oogenbiiklijk te vertrekken, en mij, zo gij wilt, 

eenigen raad geven omtrent mijne leesoefeningen, 

tot uwe terugkomst. Dit alles moe: nacuurlijk 

gefchieden , en zonder den minden zweem van 

achterhoudendheid. Vaarwel, mijn Vriend! vergeet 

niet, dat gij het hart en de rust van JULIA 

m-t u neemt. 

n 

E S XVI.

7* B R I E V E N V A K 

XVI. B R I E F . 

Andwoord. 

Jk herlees uwen ontzettenden brief, en ik zidder 

bij eiken regel. Evenwel zal ik gehoorzamen, 

dit heb ik beloofd; ik moer, ik zal gehoorzaam 

zijn. Maar gij weet niet, neen, wrtcdaartige! 

gij zult nimmer bezeilen konnen wat zulk eene oflerhande 

aan mijn hart kost. Ach! gij hadt de 

proefneming van het boschje niet nodig om het 

gevoelig te maken! dit is een fijne trek van wreedheid, 

die uw omncdedogend hart had konnen fpaaren 

, en ik kan u ten minfte tarten om mij bij 

mooglijkheid nog ongelukkiger te maken. 

Gij zult uwe doos in denzelfden ftaat terug ontvangen 

, waarin gij dien gezonden hebt. Bij de 

wreedheid nog de vernedering te voegen, dit is te 

veel; heb ik u meesteres van mijn lot gelaten, ik 

heb u geene befchikking gegeven over mijne eer. 

Dit is een heilig pand, (het cénige helaas! dat 

mij overig blijft!) het geen tot aan het einde van 

mijn leven niemand zal bewaren, dan ik zelve. , 

XVII.


XVII. B R I E F . 

Weder - eindwoord. 

u w brief verwekt mijn medelijden; dit is het 

Cénige opftel zonder verftand, dat gij immer gefchreven 

hebt. 

Ik beledig dan uwe eer, voor welke ik duizendmaal 

mijn leven zoude opofferen? Ik kwets dan 

uwe eer, ondankbare; die mij bereid gezien hebt 

om de mijne aan u aftefïaan ? waar is dan die eer 

die ik fchende? zeg het mij, laaghartige, ziel zonder 

kieschheid. ö ! Hoe vcrachtlijk zijt gij, indien 

gij geene eer hebt dan zulk eene die JULIA niet 

kent! Wat! zij die hun lot zamen declen willen, 

zouden hunne bezittingen niet mogen deelen, en 

iemand, die er voor uitkomt dat h'j de mijne is, 

houd zich beledigd door mijne geiehenken! zedert 

wanneer toch is het eene laagheid geworden iet te 

ontvangen van het voorwerp dat men bemint? 

zints wanneer word het hart ontcerd door aantenemen 

't geen het hart geeft? ja maar, men veracht 

een man die van een ander iet ontvangt, 

men veracht hem, wiens behoeften grooter zijn 

dan zijn vermogen, is het niet waar? en wie veracht 

hem ? laage zielen, die hunne eer in den rijkdom 

ftellen, en die de deugden met goud gewicht 

waar-


waardeeren! (lelt dan een braaf man zijne eer in 

deze laage grondregelen, en pleit zelfs hetvvooroordeel 

van het gezond verftand niet reeds ten voordeele 

des min-vermogenden? 

Er zijn buiten kijf lange gefchenken, welke 

een eerlijk man niet kan aannemen; maar weet, 

dat deze niet minder de hand onteeren die ze aanbied, 

en dat eene gift, die met welvoeglijkheid 

kan gedaan worden, altoos even zoo gevoeglijk 

kan worden ontvangen; en zeker verwijt mijn hart 

mij de mijne niet, het verheft zich op dezelve. 

Ik ken niets verachtlijkers, dan eenen man wiens 

hart en wiens oppasfingen men koopt, behalven 

alleen de vrouw die hem daarvoor betaalt; maar 

tusfchen twee vereenigdc harten is de gemeenfchap 

van goederen eene billijkheid, een plicht, en indien 

ik nog ten achteren ben wegens het geen 

ik meer hebbe dan gij, neem ik zonder fchroom 

(van u) aan het geen ik behoude, cn ik blijf u 

fchuldig het geen ik u nog niet gegeven heb; ach! 

indien de gefchenken der liefde ten last zijn, 

welk hart kan dan ooit dankbaar wezen ? 

Onderflelt gij misfchien dat ik van mijne eigene 

benodigdheden affnippere, het geen ik beftemde 

om in de uwe te voorzien? ik zal u van het tegendeel 

een bewijs geven, dat boven alle tegenspraak 

is. En dit is, dat de beurs welke ik u 

wederom zendé tweemaal de fom bevat die

T W E È G E L I E V E N . 77 

*r de eerde reis in was, en dat het alleen van mij 

zou afhangen om dezelve nog eens te verdubbelen» 

Mijn Vader geeft mij tot mijn onderhoud een 

jaargeid, dat zekerlijk matig is, maar hetgeen ik 

nimmer behoef aan te tasten, zoo oplettend is 

mijne moeder om mij van alle^ te voorzien; om 

nu niet te zeggen dat mijn borduur- en kantewerk 

genoegzaam zijn om mij van het een en ander te 

verzorgen. Het is waar dat ik niet altoos zoo 

ruim van geld voorzien ben geweest; de bekommernisfen 

eener noodlottige hartstocht hebben mij 

zedert lang zekere bezorgingen doen verwaarlozen, 

waaraan ik mijn overfchot befleedde; dan 

even dit is eene reden te meer om van het zelve 

zulk een gebruik te maken als ik werklijk doe; 

ik moet u vernederen voor eene verkeerdheid waarvan 

gij oorzaak zijt, en de liefde behoort de misflagen 

te boeten, welke zij zelf doet begaan. 

Laat ons ter zaake komen. Gij zegt dat de 

eer u verbied mijne gefchenken aantenemen. Indien 

dit zoo is, heb ik niets meer te zeggen, en 

ik ben het met u eens, dat het u niet vrij ftaat om 

de bewaring van zoodanig iets uit uwe handen te 

geven. Zo gij mij derhalven hiervan overtuigen 

kunt, doe het dan op eene duidlijke , onwedcr- 

(preeklijke wijze, en zonder nutloze fpitsvindigheid; 

want gij weet, dat ik eene vijandin ben van 

drogredenen. In dat geval kunt gij mij de beurs 

terug geven, ik neem dezelve wederom zonder 

mij

fi B R I E V E N V A N 

mij daar over te beklagen , en er zal niet meet 

van gefproken worden. 

Maar dewijl ik niet houde van vitzieke lieden 

zoomin als van eene valfche eerzucht, zo weet, 

dat, indien gij mij nog eens de doos terug zendt 

zonder u te rechtvaardigen, of zo uwe verdediging 

ongegrond is, wij elkander niet meer behooren 

te zien. Vaar wel! denk hier over. 

XVIII. B R I E F . 

Aan JULIA. 

Uwe gift heb ik aangenomen, ik ben vertrokken 

zonder u te zien, en thands ben ik ver van u af. 

Zijt gij nu voldaan over uwe geweldenarijen, en 

heb ik u genoeg gehoorzaamd? 

Van mijne reis kan ik u niets melden; ik weet 

naauwlijks hoe ik die gedaan heb. Drie dagen heb 

ik beileed om twintig mijlen wegs afteleggen ; elke 

fchrede die mij van u verwijderde, fcheurde mijn 

ligchaam van mijne ziel af, en gaf mij een voorgevoel 

van den dood. Ik wilde u eene befchrijving 

geven van het geen ik zien zoude. IJdel 

voornemen! Ik heb niets gezien dan u, en kan u 

geene tekening geven anders dan van JULIA. De 

heftige gemoedsbewegingen welke mij flag over 

flag

T W E E G E L T E V E N . 79 

flag hebben aangetast, hebben mij geftort in eene 

onophoudelijke verftrooijing van gedachten; ik 

bevond mij altoos daar ik niet was; naauwlijks 

had ik tegenwoordigheid van geest genoeg om 

mijnen weg te houden en re vragen, en ik ben 

te Sion gekomen zonder van Vevay vertrokken 

te zijn. 

Op deze wijze heb ik het geheim gevonden van 

uwe gelirengheid te loor te ftellen, en u te zien 

zonder u ongehoorzaam te wezen. Ja, wreede! 

wat gij ook hebt konnen verrichten, gij hebt het 

vermogen niet gehad om mij geheel en al van u 

aftefcheiden. Ik heb flechts het geringde deel van 

mij zelve naar mijne ballingfchap heen gefleept; 

alles wat in mij leeft, blijft beftendig bij u. Het 

zweeft ftrafloos op uweoogen, uwe lippen,uwen 

boezem, en op alle uwe bekoorlijkheden; het 

dringt overal door gelijk eene fijne damp; en ik 

ben tegen uwen wil gelukkiger, dan ik immer 

met uwe toeftemming was. 

Ik moet hier eenige lieden ^preken, eenige zaaken 

verrichten; en dit alleen verdriet mij. Ik 

ben niet ongelukkig in mijne eenzaamheid, waarin 

ik mij met u kan bezig houden en mij daar verplaatfen 

waar gij u bevindt. De bezigheid alleen, 

die mij weder geheel en al tot mij zelve doet komen, 

is mij onverdraaglijk. Ik ga alles kort en 

goed afdoen, om geheel en al vrij te zijn, en naar 

mijne

?o B R I E V E N V A N 

mijne verkiezing te konnen omzwerven iri dié 

wöeste oorden, die in mijn oog de fchoonheden 

van dit land uitmaken. Men moet zich aan alles 

onttrekken, en alleen in de wereld leven ,• wanneer 

men er niet,met u in leven kan. 

XIX. BRIEF, 

Aan JULI *. 

]Miets houd mij meer hier dan uwe bevelen; de 

vijf dagen welke ik hier heb doorgebracht, zijn' 

over genoeg geweest voor mijne bezigheden; indien 

men anders bezigheden noemen kan dat geen, 

waaraan het hart geen deel heeft. Kortom, gij 

hebt nu geen voorwendfel meer, en kunt mij niet 

langer van u verwijderd houden dan om mij te 

kwellen* 

Ik begin mij zeer te ontrusten over het lot van 

mijn eerden brief; dezelve is bij mijne aankomst 

gefchreven en or> de post bezorgd; het opfchrïft 

is getrouwelijk gevolgd naar dat 't geen gij mij 

hebt toegezonden; ik heb u het mijne met dezelfde 

nnauwkeurigheid gezonden, en indien gij 

terdond geand woord hadt, moest dat and woord 

mij reeds geworden zijn. Het komt echter niet; 

L en er is geene treurige oorzaak van dit verwijl 

moog»


töóögliik, of mijn ontroerde geest {telt zich dez'elve 

voor. 6 Mijne JULIA! wat al onvoorziene 

toevallen konnen in acht dagen tijds de zachtfte 

banden der wereld voor altoos verbreken ! ik beef 

op het denkbeeld , dat er voor mij Hechts één 

enkel midJel is om gelukkig te zijn, en railliöe» 

nen om rampzalig te worden, JULIA! zoudt gij 

mij vergeten hebben? ach! dit is het ijslijkfte van 

alles wat ik vreze! Tegen alle andere ongelukken 

kan ik mij zelf vooraf harden, maar op het enkel 

vermoeden van dezen ramp bezwijken alle de 

krachten mijner ziele. 

Ik zie hoe weinig gronds er zij voor mijne bekom* 

mernis echter ben ik niet in ftaat dezelve te {tillen. 

Van o verwijderd neemt het gevoel mijner 

tampen onophoudelijk: toe, en, als of ik er geene 

had genoegzaam om mij allen moed te doen ontzinken, 

fmeed ik er nog twijfelachtige bij, ter ver* 

bittering van alle de andere. In den beginne waren 

mijne kwellingen minder gevoelig. De ver* 

warring van een fpoedig vertrek, de beweging van 

het reizen, gaf een verzet am mijne droefgeestigheid 

; dan deze herleeft weder in mijne 

ftille eenzaamheid. Helaas! ik worftcldc; een 

doodlijk ftaal heeft mijnen boezem doorwond, en 

de pijn heeft zich eerst lang na het bekomen dei* 

wonde doen gevoelen. 

Plondcrdmaalcn heb ik bij het lezen Van Romans 

I. DEEL, F gfl«

8 2 B R I E V E N V A N 

gelagchèn om de klachten der minnaars over de 

afwezigheid van elkander. Ach! ik wist toen nog 

niet, hoe ondraaglijk mij het afzijn van u eenmaal 

vallen zoude! thands gevoel ik hoe weinig 

eene bedaarde ziel berekend zij om over de hartstochten 

te oordeelen., en hoe dwaas het is aandoeningen 

te befpotten, die men nimmer heeft 

ondervonden. Zal ik het u echter zeggen? ik weet 

niet welk een vertroostend en aangenaam denkbeeld 

de fmart van uwen verren afftand in mij 

tempere, op de herinnering dat uw bevel er de 

oorzaak van is. De wederwaardigheden die gij 

mij bezorgt, zijn minder knellende , dan indien 

zij mij door het noodlot worden toegezonden; zo 

zij dienen om u genoegen te geven, zou ik niet 

wenfehen er van ontheven te zijn; zij waarborgen 

mij hare eigene vergoeding, en ik ken uwe ziel al 

te wel, dan dat ik geloven kan, dat gij wreed zijt 

zonder ecnig nuttig oogmerk. 

Wilt gij mij op den toets zetten, ik zal er niets 

meer tegen inbrengen; het is billijk, dat gij weet 

of ik Hand vast ig, lijdzaam, onderworpen, in één 

woord, of ik het geluk waardig ben, dat gij mij 

toefchikt. Hemel! indien dit uw oogmerk ware, 

ik zou mij beklagen dat ik niet genoeg leed. Ach ï 

neen., wilt gij zulk een ftreelend vooruitzicht in 

mijn hart voeden, denk dan , zo het mooglijk is, 

kwellingen uit die meer geëvenredigd zijn aan hare 

opvolgende beloning. 

XX.

T W E E G E L I E V E N . £3 

XX. B R I E F . 

Van JULIA. 

Gelijktijdig ontvang ik uwe twee brieven, en ik 

zie uit de ongerustheid, welke gij in den tweeden 

over het lot van den eerften doet blijken,dat, als 

de verbeeldingskracht aan het holien geraakt, het 

verftand zich niet altoos haast om haar bij te houden 

, maar dezelve gewoonlijk haren gang laat 

gaan. Meende gij dat bij uwe aankomst te Stort 

een bode gereed ftond en op de bezorging wachte 

van uwen brief om te vertrekken, dat deze 

brief mij terftond bij zijne aankomst zou worden 

ter hand gefield, en dat de gelegenheid om u té 

andwoorden voor mij niet minder gunfHg zoude 

zijn ? Het gaat zoo niet, mijn lieve Vriend! 

beiden uwe brieven zijn mij te gelijk geworden , 

omdat de post, die flechts éénmaal in de week 

doorrijd, eerst met de tweeden is afgegaan. Er 

is eenige tijd nodig om de brieven te beftellen, 

alsmede voor mijnen gelastigden, om mij den mij« 

rieh in ftilte te bezorgen, en de Post rijd 'sanderen 

dags na zijne aankomst niet terug. Alles dus 

wel berekend, hebben wij acht dagen nodig, indien 

de postdag wel gekozen is, om andwoord van 

elkander te bekomen; ik doe u dezen uitleg om 

eens voor al uwe ongeduldige drift te ftilleu. Terwijl 

gij ,tegcn het noodlot en mijne zufmachtigheid 

F » luide

«4 B R I E V E N VA H 

luide klachten aanheft, ziet gij dat ik mij bchendiglijk 

doe onderrichten van alles Wat onze briefwisfèltng 

verzekeren, en uwe verlegenheid voorkomen 

kan. Ik laat aan u over te beflisfen, wie 

van ons beiden de tederfbe oplettendheden betoone. 

Laat ons, mijn goede Vriend! van geene verdrietlijkheden 

meer fpreken ; ach! ontzie liever,en 

deel met mij, het vermaak dat ik geniet, om, 

na eene afwezigheid van acht maanden, den besten 

der Vaderen wedertezien! Donderdag avond 

kwam hij t'huis, en zedert dat gelukkig oogenblik 

heb ik niet anders dan aan hem gedacht (aj. ö 

Gij, dien ik naast de oorzaken mijnes levens het 

liefst in de wereld heb, waarom komen uwe brieven, 

uwe twistredenen mijne ziel bedroeven en de 

eerfte genoegens van een huisgezin dat weder voltallig 

is geworden, Itooren! Gij zoudt wel willen, 

dat mijn hart zonder tusfehenpozing zich met u 

onledig hield; maar zeg mij eens, zou het uwe 

een ontaart meisje beminnen konnen , welke de 

liefdedrift de rechten van het bloed deed vergeten 

, en die door de klachten eenes minnaars ongevoelig 

werd voor de liefkozingen van eenen 

Vader? Neen, mijn waardige Vriend! vergiftig 

door onbillijke verwijtingen de onfchuldige vreugde 

(

T W E E G E L I E V E N . S£ 

de niet, welke eene zoo ftreelende aandoening 

mij verfchaft. Gij, die zulk eene tedere en gevoelige 

ziel hebt, bezefr. gij niet, hoe verrukkend 

het zij bij die zuivere en eerwaardige omhelzingen 

den boezem eenes Vaders van vreugde tegen die 

van zijne Dochter te voelen kloppen ? Ach! gelooft 

gij dat het hart in zulk een tijdflip zich één 

oogenblik verdeelen kan zonder aan de natuur 

iets te ontrooven ? 

Sol che Jon figlia io mi rammente adesfo. 

Denk echter niet dat ik u vergeet. Vergat men 

ooit het voorwerp, dat men eenmaal beminde? 

Neen, de levendiger indrukken, waaraan men eenige 

oogenblikken toegeeft, vernietigen daarom de 

andere niet. Niet zonder droefheid zag ik u vertrekken 

, met blijdfehap zou ik u zien wederkeeren. 

Maar heb geduld gelijk ik, dewijl 

het wezen moet, zonder meer hier naar te vragen. 

Zijt verzekerd, dat ik u zal terug roepen 

zoodra het moogiijk is, en denk dat dikwijls die 

geene, die zich het heftigst over de afwezigheid 

beklaagt, er niet het meeste door lijdt. 

XXI. 

(« ) Dat is: dat ik c» Dochter ben , is thands mijne 

*£cnigjle berinnering. 

F 3 

Aant. des v z s. T.

$6 B R I E V E N V A N 

XXI. B R I E F . 

Aan JULIA. 

Wat heb ik geleden bij het ontvangen van dien 

brief, waarnaar ik zoo vuurig verlangde ! Ik 

wachtte den bode op aan het Postcomptoir. 

Naauwlijks was het valies geopend, of ik meld 

mij aan, ik val de menfchen lastig; men zegt mij 

dat er een brief voor mij is; ik beef; gedreven 

van een doodlijk ongeduld, vraag ik denzelven ; 

eindlijk ontvang ik hem. JULIA, ik herken de 

trekken uwer aanbidlijke hand! en de mijne trilt 

terwijl zij zich uitftrekt om dit dierbaar pand te 

ontvangen. Duizendmaal wilde ik die eerwaardige 

letters Irusfchen. ö Hoe voorzichtig is eene 

fchroomvallige liefde' ik durfde den brief niet aan 

mijne lippen brengen, noch dien in 't bijzijn van 

zoo veelc menfchen openen. Ik maakte mij fpoedig 

weg. Mijne knieën fchuddeden mij onder het 

lijf; naauwlijks kon ik door mijne toenemende 

ontroering 1 

den weg vinden ; bij het inflaan van 

den eerden rijdweg open ik den brief, ik doorloop 

dien, ik doorlees hem gretigüjk, en naauwlijks 

ben ik gevorderd tot aan die regels waarin gij zoo 

fchoon de genoegens van uw hart fchildert bij dc 

omhelzing van dien vereerenswaardigen Vader, of 

ik fmelt jn traapen » men Yestigt het oog op mij, 

ik


ik fluip weg in eene ban om niet gezien te worden; 

daar, deel ik in uwe vertedering; .ik omhels 

met vervoering dien gelukkigen Vader, weiken ik 

naauwlijks ken, en , daar de ftetn der natuur mij 

aan den mijnen herinnert, wijde ik riieawe traa» 

nen aan zijne gezegende nagedachtenis. 

Wat wilde gij, onvergelijkelijk meisje! door 

mijne ijdele en ftroeve wetenfchap toch leeren? 

ach! van u moet men al dat goede en braavc leeren 

dat in eene menschlijke ziel vallen kan, en vooral 

die uitmuntende zamenftemming van de deugd, 

de liefde, en de natuur, welke nimmer beftond dan 

in ui Neen, is er geen ééne rechtfehapene aandoening 

die niet in uw hart gevestigd is, die zich 

daarin niet voordeelig onderfcheid coor de u eigene 

gevoeligheid; en ik zie wel, dat, om mijn 

eigen hart te konnen beftuuren , ik ook mijne gevoelens 

aan de uwe moet onderwerpen, gelijk ik 

mijne daden aan uwe bevelen onderworpen heb. 

Bedenk echter, bid ik u , welk een verfchil 

tusfehen uwen toeftand en de mijnen! Ik fpreek 

van geenen rang noch middelen, in dit ftuk moeten 

de eer en de liefde alles vergoelijken. Dan , 

gij zijt omringd van lieden die gij hoog fchat en 

welke u aanbidden; de liefdezorgen eeuer tcderhartigc 

moeder, en van eenen vader wiens eenige 

hoop gij zijt, de vriendfchap eener nicïft die niet 

ichijnt te konnen ademen buiten u; een geheel 

F 4 huis-,

85 B R I E V E N v A s 

huisgezin waarvan gij bet ficraal uitmaakt, eene 

gamfche ftad die er roem op draagt uwe geboorte» 

plaats te zijn, alles wekt uwe gevoeligheid op en 

deelt in dezelve; en de liefde behoud flechts een 

gering overfchot van dat geene, welk haar ontroofd 

word door de rechten van het bloed en 

der vriendfchap. Ik integendeel, JULI A ! helaas! 

zonder maagfehap en bijkans zonder Vaderland 

omzwervende, heb ik niets dan u op aarde, en 

de liefde alleen is voor mij alles. Verwonder 

u dus niet, indien mijne ziel, offchoon de uwe 

de gevoeligfte zij, het fterkst beminne, en indien 

ik, in zoo vecle opzichten voor u zwichtende, 

ten minfte van de liefde den prijs behaal. 

Vrees echter niet dat ik u nogmaals met mijne 

onbefeheidene klachten zal lastig vallen. Neen, 

ik zal uwe genoegens ongeftoord laten, zoo ombare 

reinheid in zichzelve, als om uwen wil die 

ze geniet. Ik zal mij het aandoenlijk tooneel cr 

van voor den geest haaien; op eenen verren afftand 

zal ik cr deel aan nemen, en daar ik door 

mijn eigen voorfpoed niet gelukkig kan zijn, zal 

ik bet door den uwen wezen. Welke de redenen 

ook zijn mogen, die mij van u verwijderd houden, 

ik eerbiedig ze; cn wat zou het mij baaten 

dezelve te weten, daar ik,fchoon ik ze mocht afkeuren, 

niettemin mij zou moeten onderwerpen aan 

de begeerte, die zij u inboezemen? Zal het ftilswijgen 

mij moeilijker vallen, dan het mij ge* 

vab»


vallen heeft u te verlaten ? Bedenk fteeds , ö 

JULIA! dar uwe ziel twee ligchamen te beftuuren 

heeft, en dat dat geene, 't welk zij door hare 

keuze bezielt , haar altoos het getrouwfte zal 

zijn. 

nodo plu forte: 

• Fabricato da nol, non dalla forte (

9° B R I E V E N V A M 

XXII. B R I E F . 

Van JULIA. 

E iudelijk is dc eerde dap gedaan, er is oâcr u 

gefproken. In weerwil van de onvoldaanheid die 

gij omtrent mijne kundigheden doet blijken , is 

mijn vader er door verrascht geworden; hij heefc 

niettemin verwonderd gedaan over mijne vorderingen 

in de Mufiek en Tekenkunde («), en 

tot groote verbazing van mijne moeder, die vooringenomen 

was door uwe valfche berichten (F), 

is hij zeer voldaan geweest over alle mijne bekwaamheden, 

behalven alleen in de Wapenkunde, 

welke hem toefcheen veronachtzaamd te zijn.' 

Dan deze kundigheden verkrijgt men niet zonder 

meester; ik moest dus den mijnen noemen , en 

ik deed dit met eene zwierige opibmming van 

alle de wetenfehappen waarin hij de goedheid had 

mij te onderwijzen, behalven ééne. Hij herinnerde 

Zie daar, zoo liet mij voorkomt, eenen wij, 

zen van twintig jaaren, die verbazend veel weer. het 

is wa:r dat JULIA hem op zijn dertigfte geluk 

wenscht van niet meer zoo geleerd te zijn. 

(7>) Dit ziet op eenen brief aan de moeder op ee 

nen dubbclzincigen toon gefchreven , en welke is ach* 

ter gehouden.


nerde zich, u bij zijne voorige t'huisreis meermalen 

gezien te hebben, en het fcheeri, dat hij 

geenen ongunliigen indruk van u behouden had. 

Vervolgends heeft hij gevraagd naar uw vermogen; 

ik heb hem gezegd dat dit middenmatig 

was; toen naar uwe afkomst, ik andvvoordde dat 

dezelve ordentlijk was. Dit woord (Jwnnête} 

is in het oor van een edelman zeer dubbelzinnig, 

en heeft vermoedens verwekt, welke bij eene 

nadere opheldering bevestigd zijn geworden. Zoo 

dra hij wist dat gij niet van adel waart, vraagde 

bij, wat men u maandelijks betaalde. Mijne 

moeder het woord nemende zeide, dat men u 

zulk eene fchikking zelfs niet had durven voor- 

Haan, en dat gij, integendeel, ftandvastig geweigerd' 

hact zelfs de kieenfte gefchenken aantenemen, 

welke zij u had willen doen van zulke 

dingen, die men niet gewoon is te weigeren. 

Dan deze trotsheid diende flechts om de zijne 

optervekken , en hoe zou het denkbeeld bij moog- 

Hjkheid te verdragen zijn, van verplichting te 

hebben aan eenen man van burgerlijke afkomst! 

Er is dus vastgèïleld dat men u eene bezolding 

Zoude aanbieden, en bij weigering daarvan, ondanks 

alle uwe erkende verdienden, u voor uw 

onderwijs zoude bedanken. Zie daar, mijn vriend! 

de korte herhaling van eene zamenfpraak, diëten 

opzichte van mijnen zeer geëerden meester is 

voorgevallen, en gedurende welke zijne gehoorzame 

i

g* B R I E V E N V A N 

zame leerlinge niet zeer genist was. Ik heb gemeend 

mij niet genoeg te konnen haasten om er 

u bericht van te geven, ten einde u den tijd te 

laten van u daarover te beraaden. Verzuim niet, 

zoo dra gij een beiluit zult genomen hebben, mij 

dat te melden ; want dit ftuk ftaat aan u ter 

beflisfing, en mijne rechten ftrekken zich tot 

zoo verre niet uit. 

Met ongerustheid verneem ik uwe omzwervingen 

over de gebergten; niet dat gij daar, naar 

mijne gedachten, geene aangename afleiding vindt, 

en dat het verhaal van 't geen gij gezien zult 

hebben mij zelve niet zeer aangenaam zoude zijn; 

maar ik vrees ten mijnen opzichte voor die ver» 

moeijende bewegingen , welke gij geheel nietkunt 

wederftaan. Daarenboven is het Saifoen reeds 

verre verlopen; daaglijks kan alles overdekt worden 

van fnceuw, en ik voorzie dat gij nog meer 

van de koude zult te lijden hebben dan van de 

fterke beweging. Zoo gij in dat landfchap, waar 

gij u thands bevindt, eens ziek werdt, zou ik 

ontroostbaar zijn. Koom dan, mijn goede vriendJ 

in mijne nabuurfchap terug. Het is wel de tijd 

nog niet om weder in Fcvaij te komen, maar ik 

begeer, dat gij uw verblijf houdt in eene landftreek 

die minder bar is, en dat wij meer bij de 

hand zijn om gcmaklijk tijdingen van elkander te 

konnen bekomen. Ik iaat u meester om de plaats 

van uw oponthoud zelf te kiezen. Draag alleenlijk


lijk zorg dat men hier niet we te waar gij zijt, en 

wees omzichtig zonder u achterhoudend te gedragen. 

Ik zeg u niets op dit ftuk; ik verlaat mij op 

het belang dat gij hebt in behoedzaam te zijn, en 

nog meer op het belang 't geen ik zelve daarbij 

hebbe. 

Vaarwel, mijn Vriend! Ik kan mij niet langer 

met u bezig houden. Gij weet hoe veel behoedzaamheid 

ik nodig heb om u te fchrijven. Dit is 

het niet alles; mijn vader heeft een achtingswaardigen 

vreemdeling met zich gebracht, een ouden 

vriend van hem, en die voorheen in den oorlog 

zijn leven gered heeft. Oordeel of wij ook ons 

best gedaan hebben om hem wel te ontvangen! 

Morgen vertrekt hij weder, en wij beijveren ons 

om hem den laatften dag nog alle de vcrmaaklijk» 

heden te doen genieten, welke gefchikt zijn om 

onze vuurige erkentenis aan zulk eenen weldoener 

uittedrukken ; men roept mij, ik moet eindigen. 

Nogmaals vaarwel ! 

XXIII. B R I E F , 

Aan JULIA. 

Naauwlijks acht dagen heb ik êfteed om eenlandfchap 

te doorloopen, welks opmerkzame befchouwiug 

jaaren vereischen zou; maar behalven dat 

de

B R I E V E N V A Ï Ï 

de fneeuw mij verjaagt, heb ik willen terug zijd 

vóór de post, die mij, hoop ik, eenen brief van 

u zal medebrengen. Deszelfs aankomst inwachtende 

begin ik u inmiddels dezen te fchrijven; "ik 

zal er, indien het nodig is, een tweeden bijvoe. 

gen , om den uwen te beandwoorden. 

• Ik zal u hier geen verilag doen van mijne reis 

en mijne opmerkingen ; ik heb er een verhaal van 

opgefteld, het geen ik u zelve denk te brengen. 

Wij moeten onze briefwisfeling bewaaren voor 

zulke zaaken die ons beiden meer van nabij 

betreffen. Thands zal ik mij vergenoegen met 

u te onderhouden over de gefleldheid van mijn© 

ziel; want het is betaamlijk u rekenlchap te geven 

van het gebruik dat men van uw goed 

maakt. 

Bij mijn vertrek was ik treurig wegens mijne 

eigene fmarten, en vertroost door uwe vrolijkheid; 

hetgeen mij in een zekeren kwijnendentoeftand 

hield, die niet onaangenaam is voor een 

gevoelig hart. Langzaam en te voet klonterde ik 

langs vrij ruwe paden op, onder het geleide van 

een man dien ik voor mijnen gids had aangeno* 

men, en in wien ik gedurende de geheele reis 

veel meer een vriend dan eenen huurling heb 

aangetroffen. Ik wilde mij in gepeinzen verdiepen 

, en gedurig werd ik daarvan afgetrokken 

door eenig verrasfehend tooneel. Nu eens hingen

T W E E G E L I E V E N . S5 

gen ontzachlijke rotfen als bouwvallen boven mijtl 

hoofd; ftraks overdekten mij hooge en kletterende 

watervallen met haren dichten waternevel, 

dan weder opende een eeuwigdurende ftortvloed 

aan mijne zijde eenen afgrond, waarvan het oog 

de diepte niet peilen durfde. Zomtijds verloor ik 

mij in de duisternis van een dicht gegroeid bosch. 

Op een ander tijd, uit eenen afgrond komende, werd 

mijn gezicht eensflags geftreeld door aangename; 

beemden. Eene wonderbare mengeling der woeste, 

en der befchaafde natuur , vertoonde overal de 

hand der menfchen , waar men nimmer gedacht 

zou hebben dat zij waren doorgedrongen: naast 

een berghol vond men huizen; men zag drooge 

wijngaardranken, daar men enkel doorneftruiken 

zoude gezocht hebben, wijngaarden in neergeftorte 

landen, uitmuntende vruchten op rotfen, 

en bebouwde velden in fteile diepten. 

Het was niet de arbeid der menfchen alleen, 

die in deze afgelegene oorden zulk eene vreemde 

tegenflrijdigheid veroorzaakte ; de natuur zelve 

fchcen tevens vermaak te fcheepen, om daar met 

zich zelf in een tweeftrijd te treden, zoo onderfcheiden 

vertoonde zij zich op ééne en dezelfde 

jilaats uit verfchillende gezichtpunten bezien. 

In het oosten de bloemen der lente, in 

,het zuiden de vruchten van den herfst, ten noorden 

de ijsvelden van den winter vormende, vereenigde 

zij in het zelfde oogenblik alle de jaa» 

getij-

po B R I E V E N V A N 

getijden , alle de landftreeken onder denzelfden 

hemel, tégehftrijdige gronden op denzclfden bodem, 

en fchiep de nergends elders bekende zamen» 

voeging van de voordbrengfelen der vlakten en 

die der Alpen. Voeg bij dit alles de misleidingen 

der gezichtkunde, de op verfchillende wijze 

verlichte bergtoppen, het licht en duister der zon 

en der fchaduvven, en alle de veranderingen van 

licht, welke daar uit des morgens en 'savonds 

ontflonden; en gij zult eenig denkbeeld hebben 

van de afwisfelende vertoningen, die zonder ophouden 

mijne verwondering tot zich trokken, en 

die mij opeenwezenl'jk tooneel voorgefteld fcheenen; 

want het loodlijnig verfchiet der bergen treft 

op eens geheel en al het oog, in eene veel fterkere 

mate dan dat der vlakten , waar herzelve 

zich enkel zijdelings vertoont, in eene wijkende 

houding , en zoo dat elk voorwerp een ander 

voor u verbergt. 

Aan het ftreelende van deze verfcheidenheid 

fchreef ik gedurende den eerften dag de kalmte 

toe, welke ik in mij voelde herleven. Ik verwonderde 

mij over den invloed dien de ongevoeligfte 

wezens op onze levendigitc driften hebben, 

en ik verachtte de Wijfgeerte, omdat zij zelfs 

zoo veel op de ziel niet vermocht als eene reeks 

van onbezielde voorwerpen. Maar toen deze 

bedaarde ziclsgefleldhcid des nachts voordduurde 

en den volgenden dag toenam, begreep ik al ras 

dat

'TWEE GELIEVEN. 

'dat 'daarvoor nog eenige andere mij onbekende 

reden was. Ik kwam dien dag op gebergten 

die her minst verheven waren, en, vervolgends 

hunne oneffene vlakten doorlopende, beklom 

ik de hoogden, die onder mijn bereik 

waren. Na in de wolken gewandeld te hebben, 

bereikte ik een held'erer verblijfplaats, van waar 

men , in het daartoe géfchikt jaargetijde , den 

donder en het önweder beneden zich ziet uitbarsten; 

eené al te doute afbeelding van de ziel 

des wijzen , waarvan het voorbeeld nimmer beftond, 

althands niet bedaat dan op die plaatfen 

zelve, van waar men het zinnebeeld cr voor ontleend 

hééft» 

Daar ontdekte ik gevoelïglijk, in de zuiverheid 

der luchtdreek waarin ik mij bevond , dé 

vvaare oorzaak van de verandering mijner geestgédeldhcid, 

en van de herdelling dier inwendige 

rust welke ik zints zoo langen tijd verloren had. 

Indedaad, het is een doorgaande .indruk dien allé 

menfchen ondèrvindén zdnder allen daarop achttegeven, 

dat men op de hooge bergen, waar de 

lucht zuiver en fijn is, eene gemaklijker ademhaling 

, meer vlugheid in het ligchaam, meer 

helderheid in den geest gevoelt, de lusten zijn 

fer minder hevig, de driften gematigder. Da 

overdenkingen nemen daar ik weet niet welk een 

kenmerk van grootheid en verhevenheid aan, 

geëvenredigd aan de voorwerpen die ons treffen 3 

li BEEié G g>]

9» B R I E V E N V A N 

zij verwekken een zekere Rille wellust die niets" 

prikkelends, niets zinlijks heefr. Hetfchijnt, alsof 

men zich verheffende boven het gewoon verblijf 

der menfchen, alle laage en aardfche gevoelens 

daar terug laat, en dat, naar gelang men de 

gewesten boven onzen dampkring nadert, de ziel 

iets verkrijgt van derzelver eenparige zuiverheid. 

Men is daar ernftig zonder zwaarmoedigheid, gerust 

zonder onverfchilligheid, voldaan met aanwezig 

te zijn, en te denken; alle de te hevige begeerten 

worden verftompt, zij verliezen die prikkelende 

fcherpte, waardoor zij fmarte verwekken, 

Zij laten in het hart niets meer over , dan eene 

geringe en zachte aandoening; en het is op deze 

wijze dat éen gelukkig fuchtsgeftel de hartstochten 

, welke anders den mensen folteren , aan zijn 

geluk dienstbaar maakt. Ik twijfel, of wel eenige 

hevige gemoedsbeweging, eenige opitijgingsziekte' 

heiland zij tegen een langdurig verblijf van dezen 

aart, en het verwondert mij dat het baden in de 

gezonde en weldadige lucht der bergen niet een 

van de grootfte hulpmiddelen der Genees- en 

Zedekunde is. 

O ui non palazzi, non teatro o loggia, 

P/Pan lor vece un abete, un faggio, impina 

Tra Verba verde


Stel u voor de vereenigde indrukken van alles 

%vat iK u belchreven heb, en gij zult eenig denkbeeld 

vormen konnen van de aangename gefteltenis 

waarin ik mij bevond. Verbeeld u de verfcheidenheid 

, het grootfche, het fchoone van duizend 

verrukkende tooneelen, het vermaak van zich enkel 

omringd te zien door geheel nieuwe voorwerpen, 

van vreemde vogelen, van zeldzame én onbekende 

planten; het vermaak van in zekeren zin 

èene andere natuur te befchouwen, en zich overgebracht 

te vinden in eene nieuwe wereld. Dit 

alles verfchaft aan het oog eene mengeling die 

niet is uittedrukken, Waarvan de bekoorlijkheid 

nog vergroot word door de fijnheid der lucht, 

welke de kleuren levendiger, de trekken duidlijker 

maakt, en alle de vergezichten naderbij baalt; 

de afftanden fchijnen minder groot dan in de vlakten 

, waar de dikte der lucht een dekkleed over 

de aarde fpreid; de gezichteinder bied het oog 

meer voorwerpen aan, dan dezelve fchijnt te konnen 

bevatten; kortom, het fchouwtooneel heeftiets 

toverachtigs en bovennatuurlijks , her geen 

den geest en de zinnen opgetogen houd; men 

vergeet alles, men vergeet zich zelve, en weet 

niet meer waar men is. 

len , maar in de plaats daarvan de detweböom, de 

beuk, de pijnboom, de groene velden , en fchoone gf 

bergten onzen geest van de aarde ten hemel verheffen. 

, \ Ga 

Aant, des VËRf< 

Ife

ïoe B R I E V E N VAI? 

Ik zou al den tijd van mijne reis in het vermaak 

dezer landbefchouwing alleen hebben doorge* 

bracht, indien ik niet een nog ftreelender vermaak 

in den omgang der bewooneren gevonden had. 

Gij zult in mijne befchrijving eene oppervlakkige 

tekening vinden van hunne zeden , hunne eenvoudigheid, 

hunne eenparigheid van ziel, en van die 

ftille gerustheid die hen gelukkig maakt meer door 

bevrijding van ongeneugten, dan door het genot 

der vermaken; dan het geen ik u niet heb konnen 

fchilderen, en waarvan men niet in ftaat is zich 

eenig denkbeeld te vormen, is hunne belangloze 

vriendlijkheid, en hunne herbergzame zucht voor 

alle die vreemdelingen, welke hen bij toeval of 

uit nieuwsgierigheid bezoeken. Ik zelf, die aan 

niemand kennis had en alleenlijk met een gids reisde 

, had daarvan eene treffende ondervinding. 

"Wanneer ik des avonds in een buurtfehap aankwam, 

beijverde zich elk een zoo zeer om mij 

zijn huis te komen aanbieden , dat ik over de 

keuze verlegen was, en hij die de voorkeus kreeg 

fcheen daar mede zoo voldaan, dat ik de eerfte 

maal deze drift voor baatzucht hield. Maar ik 

ftond zeer verbaast, toen mijn gastheer, nadat ik 

bij hem nagenoeg gelijk in eene herberg geleefd 

had, des anderen dags mijn geld weigerde, zich 

zelfs eenigermate beledigd houdende over mijn 

voorftel;- en dit is overal zoo geweest. Het was 

dus louter de anders gewoonlijk vrij koele zucht 

tot gastviijheid, welke ik uit hcof'de van derzel- 

vear


ver vuurigheid voor winzucht had aangezien. Hun 

ne belangloosheid was zoo groot, dat ik op de 

geheele reis geene gelegenheid gehad h

ïoa B R I E V E N VAN 

zijn kooplieden, en andere luiden die zich alleenlijk 

bemoeien met hunnen handel en hunne winsten. 

Het is billijk dat dezen een gedeelte van hun 

voordeel aan ons affhan, en wij behandelen hen 

even gelijk zij anderen doen ; hier integendeel, waar 

geenerlei bezigheid de vreemdelingen roept, zijn 

wij verzekerd dat hunne reis belangloos is; en 

zoodanig is. ook het goed onthaal dat men hun 

aandoet. Dit zijn gasten, die ons komen zien, 

om dat zij ons beminnen, en wij ontvangen hen 

met vriendlijkheid. 

Voor het overige, voegde hij er glimlagchende 

bij, is deze herbergzaamheid niet kostbaar, en 

weinige lieden zijn cr op bedacht om daar voordeel 

van te trekken. O, dit geloof ik! andwoordde 

ik hem. Wat zou men in dat geval doen bij 

een volk dat leeft om te leven, en niet om te 

winnen of vertoning te maken? Gelukkige en uw 

geluk waardige menfchen, ik geloof gaarne, dat 

men, om onder ulieden recht vergenoegd te zijn, 

eenige gelijkenis met u hebben moet. 

Het aangenaamfte bij hun onthaal fcheen mij te 

ZÜn , dat men er geen het minfte voetfpoor in vond 

van gedsvongenheid zoo min voor hun als voor. 

mij. Zij leefden in hun huis als of ik er niet was, 

en het hing alleenlijk van mij af, om daar zoo 

re leven als of ik alleen ware. Zij kenden den 

lastigen zwier niet van aan vreemdelingen beleefdhe-


heden te doen, als of men hun herinneren wilds 

de tegenwoordigheid van eenen huisheer, van wien 

men in dat duk ten minden afhanglijk is. Wanneer 

ik niets zeide, onderdelden zij dat ik in hunnen 

trant wilde leven; ik had Hechts één woord 

te fpreken, om mijne eigene levenswijze te volgen, 

zonder ooit van hunnen kant het minde blijk 

van tegendribbeling of bevreemding te ondervinden. 

De eenige verplichtende aanmerking die zij 

mij maakten, toen zij wisten dat ik een Zwitfen 

was, was dat zij mij zeiden, dat wij broeders waren 

, en dat ik mij bij hun niet anders moest aanmerken 

dan of ik onder mijne eigenen was. Voords 

bekommerden zij zich niet meer over het geen ik 

deed, dewijl zij zich zelfs niet verbeeldden dat ik 

de minde bedenking konde hebben over de oprechtheid 

hunner aanbiedingen, noch de geringde 

befchroomdheid om er mij van te bedienen. Onder 

elkander verkeeren zij met dezelfde eenvouwigheid; 

de kinders zijn in de jaaren van verdand 

op gelijken voet met hunne vaders; da bedienden 

zitten met hunne meesters aan de tafel; in het 

gemeenebest heerscht dezelfde vrijheid als in de 

huizen, en het huisgezin is de beeldnis van den 

daat. 

Het eenige waaromtrent ik mijne vrijheid miste, 

was de ongemeene langdurigheid der maaltijden. 

Ik was wel meester >van niet aan de tafel te komen 

, maar wanneer ik éénmaal daaraan was, 

Q 4 moes?

ÏC4. B R I E V E N V A » 

moest ik er een gedeelte van den dag aan blijven 

en lustigop drinken. Kunt gij u verbeelden dat een 

man, en wel een Zwitfer geen lust tot drinken 

bad ? Ik erken wezenlijk dat een goede wijn mij 

-«oorkomt iets voortreflijks te zijn, en dat ik niet 

afkeerig ben van er mij mede te vervrolijken, mids 

menermij niet toe d win ge. Ik heb altoos opgemerkt 

dat valfche lieden fober zijn, en eene fterke onthouding 

aan de tafel verraad niet zelden geveinsde, 

zeden , en een dubbelzinnig gemoed. Een rond-, 

horftig man vreest niet zoo zeer dat driftig gefnap, 

en die gevoelige uitboezemingen welken de dronkenfchap 

gewoonlijk voorafgaan ; maar men moet 

zich weren te bedwingen en de uiterften vermij-, 

den. En dit was mij niet rnooglijk te doen met 

zulke ftöute drinkers als de JVallifers, met wijnen 

zoo flerk als die van dat land, en aan tafels daar 

men nooit water zier. Hoe zou ik hebben konnen 

befluiten om zoo onvcrftandig den wijzen man te. 

fpelen, en zulke goede lieden misnoegen te geven 3 

ik dronk mij dus een roes uit erkentenis, en ver-, 

binderd 'om mijne verteering in geld te betalen, 

betaalde ik die met mijn verftand. 

Een ander gebruik dat mij niet min hinderlijk 

was, beftond hierin, dat ik, zelfs bij leden der 

Regeering , de vrouw en de dochters van den 

huize, achter mijne ftoel {laande als huisboden,de 

tafel zag bedienen. De Eranfche wellevendheid 

?pu 2ich des te meer vermoeid hebben om deze 

qn«.

T W E E G E L I E V E N . iof 

Onwelvoeglijkheid te herftellen, daar zelfs dienst 

meiden , er zoo wel uitziende als de Wallifer 

vrouwen, iemand verlegen over hare appasfingen 

zouden maken. Gij moogt vrij geloven dat zij 

fraai zijn, dewijl ik ze fraai vond. Oogen, ge 

woon om u te zien, zijn keurig in het ftuk van 

fchoonhcid. 

Ik voor mij, die de gewoonten van het land 

Wffarin ik verkeer nog meer dan die der wel 

levendheid eerbiedige, nam haren dienst itilzwij- 

gend aan, met even zoo veel ftatigheid als Don 

Qitichot bij de Hertogin. Ik maakte nu en dan 

al meesmuilende eene tegenfteiling tusfehen de 

zwaare haarden en lompe houding der dischgenoten 

en de fchittcrende gelaatsverw dier jonge bedeesde 

fchoonheden, welke men met een woord fprekens 

deed blozen , en die daardoor des te bevalliger 

werden. Dan ik was een weinig geërgerd over 

de onmatige dikte van haren hals, die door zijne 

uitnemende blankheid flechts één van de voortref- 

lijkhcdcn bezit van dat voorbeeld het geen ik 

er mede durfde vergelijken; dat eenig en ilnuw 

bedekt voorbeeld, welks omtrekken, fteeiswijze 

hefchouwd , mij die beroemde leest herinneren, 

waaraan de fchoonfte boezem der wereld ten 

vorm verflrekte. 

Verwonder u niet dat gij mij zoo kundig vindt 

in geheimenisfen, welke gij zoo zorgvuldig ver- 

G, 5 bergt;.

io6 B R I E V E N v A M 

bergt; ik ben zulks in fpijt van u; het eene zin^ 

tuig kan zomtijds her andere in dit ftuk voorlichten; 

in weêrwil van de angstvailigfte voorzorg, 

blijven bij de netfte kleding ongemerkt eenige 

kleene gapingen over, door welke het gezicht de 

werking van het gevoel uitoefent. Het gretig en 

ftoutmoedig oog fluipt ftrafloos in onder de bloemen 

van een ruiker; het zweeft onder het zijden 

pluis en gaas, en het deelt aan de hand het 

gevoel mede van dien terugftuitenden tegenftand, 

welken dezelve niet durft beproeven. 

Parte appar de/Ie mamme cicerbe e crude, 

Parte altrui ne ricopre invida vefia; 

Invida, ma s'agli occhi il var co chiude, 

rjmorofo penfier gip non arrefia. (a) 

Ik merkte ook een groot gebrek op in de kleedij 

der Waïïifer vrouwen, hierin beftaande dat zij de 

keurslijven van achter zoo hoog dragen, dat zij 

er gebogcheld door fchijnen; dit doet eene zonderlinge 

uitwerking bij hare kleene zwarte kapfels, 

en het overige harer kleding, welke het buiten dit 

noch aan eenvouwigheid noch aan keurigheid ontbreekt. 

Ik zal u een volkomen kleed in den 

Wak 

(«) Dat is zaaldijk: Een half ongedekte boezem^ 

fchuon een nijdige /luier dien gedeeltelijk bedekke x 

kan nagthends het verliefd ecg niet vjederhouden. 

Aam. des VEIT.


Waïïifchen trant medebrengen, en ik hoop dat hec 

u wel zal flaan; het is gemaakt op de fchoonfte 

leest van het land. 

En hoe maakte gij het, mijne JULIA! terwijl 

ik met verrukking deze zoo weinig bekende en 

echter zoo bewondcringswaardige landftreek doorreisde? 

Werd gij van uwen vriend vergeten? JULIA 

vergeten? Zou ik niet veel eer mij zelve vergeten, 

en hoe zou ik een oogenblik alleen konnen 

zijn, daar ik niets meer ben dan doom? Nooit 

heb ik duidlijker bemerkt welk eene natuurlijke 

neiging ik bezit, om ongevoelig u op verfchillende 

plaatfcn te vermengen inde gefteklheid van mijne 

ziel. Wanneer ik droefgeestig ben, neemt dezelve 

tot de uwe haren toevlucht, en zoekt daar vertroosting 

waar gij u bevindt; dit ontwaarde ik , 

toen ik van u afging. Geniet ik vermaak, ik kan 

dat niet alleen genieten, ik roep uals dan tot mij, 

om het met u te deelen. Zie daar het geen ik 

ondervonden heb gedurende dezen gantfehen 

tocht, waarop ik, door de verfcheidenheid ckr 

voorwerpen geftadig in mij zelve terug geroepen, 

u allerwege met mij voerde. Geen ftap zettede 

ik, of wij deden dien te zamen. Niet één gezicht 

bewonderde ik, of ik haastte mij om het u aante* 

wijzen. Alle de boomen die ik aantrof verleenden 

u hunne fchaduw, alle de grasheuvels verftrekten 

u eene rustplaats. Nu eens naas: u zittende, 

hielp ik u de voorwerpen me: een waarend 

oog

Io8 B R I E V E N Y A N 

oog doorlopen; dan weder voor u neêrgeknield, 

begluurde ik er een, de befchouwing van een man 

van gevoel nog waardiger. Ontmoette ik eene 

plaats welker doortocht moeilijk was , ik zag u 

daarover fpringen met de vlugheid van een rhee, 

dat zijne moeder nahuppelt. Moesten wij een' 

fixoom doorwaaden,ik had de ftoutbeid van eenen 

zoo beminlijken last in mijne armen te drukken; 

ik ging langzaam, met vermaak, door den fnellen 

vloed. en zag mij zelf met fpijt den weg 

naderen. Alles herinnerde mij in dat vredig oord 

aan n; en de treffende fchoonhedcn der natuur, 

en de beftendige zuiverheid der lucht , en de 

eenvouwige zeden der landzaten, en hunne eenparigc 

en vaste wijsheid , en de beminlijke zedigheid 

der vrouwen, en hare onfchuldige vriendelijkheid 

, en alles wat op eene aangenaame wijze 

mijne oogen en mijn hart trof, vertegenwoordig le 

aan dezelven dat voorwerp, hetwelk zij zoeken, 

è Mijne JULIA ! zeide ik met vertedering , 

waarom kan ik in deze onbekende oorden mijne 

dagen niet met u flijten, gelukkig in ons 

zelf, en niet door de befchouwing der menfchen! 

waarom kan ik hier ter plaatfe mijne gantfche ziel 

niet in u aPeen verzamelen, en wederkeerig alles 

voor u worden ! Aaubidlijke bevalligheden , dan 

zoudt gij al de hulde genieten die u toekomt! 

Geneugten der liefde, dan zouden onze harten 

u beftendig volkomen finaken! Eene langdurigs 

ea


en zoete bedwelming zou ons den loop der paren 

doen vergeten; en wanneer eindelijk de ouderdom 

onze eerfte driften geluld had, zou de 

gewoonheid van zamen te denken en te gevoelen 

, derzelver vervoeringen doen afwisfelen door 

eene niet min tedere vriendfchap. Alle de brave 

gevoelens in onze jeugd te gelijk met die der 

liefde aangekweekt, zouden eenmaal het onmeetlijk 

ruim derzelve vervullen; te midden van die 

gelukkig volk, en naar deszelfs voorbeeld, zouden 

wij de plichten der memchlijkheid beoefenen 

: zonder ophouden zouden wij ons vereenigen 

om goed te doen, en wij zouden niet flerven 

zonder geleefd te hebben. 

Daar is de Post, ik moet mijn brief eindigen 

, en den uwen gaan afhalen. Hoe flaat 

mij het hart nog op dit oogenblik ! Helaas! 

ik was gelukkig in mijne harsfenfchimmen 5 

met dezelve vlied mijn geluk ; en wat zal ik 

wezenlijk zijn? 

XXIV. BRIEF. 

Aan JULIA. 

Jk beandwoorde terftond dat gedeelte van uwen 

brief, hetwelk de betaling betreft, en heb daarop.

iio B R I E V E N V A » 

op, God lof! niets arm re merken. Zie hier,mijné 

JULIA ! hoe ik omtrent dit ftuk denke.' 

Met opzicht tot het geen men eer noemt, 

maak ik onderfcheid tusfchen die welke uit het 

algemeen gevoelen word afgeleid, en die, welke 

voordvloeit uit de achting voor zich zelf. De 

eerde bedaat in dwaze vóöroordeelen die nog 

önbeftendiger zijn dan een hobbelende golf, de 

tweede heeft haren grond in de eeuwige waar 

heden der Zedekunde. De achting der wereld 

kan aan bet fortuin dienstbaar zijn , maar zij 

dringt niet door tot in de ziel, cn heeft geen 

den minsten invloed op het geluk. De waare 

eer integendeel maakt het wezen daarvan uit, 

omdat men daarin alleen dat beftendig gevoel van' 

inwendige voldoening vind, waardoor een den 

kend wezen gelukkig kan zijn. Pasfen wij, mij 

ne JULIA! deze grondbeginfelen toe op uw voor 

del , en het zal gereedlijk opgelost zijn. 

Laat ik mij voor meester in de Wijsgeerte uit 

geven, en, gelijk die zot in de fabel, mij doen 

betalen voor het onderwijs in de wijsheid; dit 

beroep zal in bet oog der wereld laag fchijnen, 

en ik erken, dat .er iets belagchiijks in is; onder- 

tusfehen, daar niemand voldrekt van zich zelve 

kan bedaan, en er geen nader middel van beftaan 

is dan door zijn eigen arbeid, zullen wij deze 

minachting op de lijst der gevaarlijkite vooroor- 

dee»

T W E E G E L I E V'E N. n£ 

deelen plaatfen ; wij zullen zoo dwaas niet zijn 

van het geluk aan die verkeerd gevoelen opteofferen; 

gij zul: mij daarom niet te minder achten, 

en ik zal er niet te ongelukkiger door zijn, al 

leef ik van de kundigheden die ik heb aangekweekt. 

Dan, mijne JULIA! hier doen zich andere bedenkingen 

voor ons op. Laten wij het algemeen 

daar, en vestigen wij het oog op ons zei ven. Wat 

zal ik bij uw vader zijn, wanneer ik van hem 

een loon ontvang voor de lesfen die ik u geef, 

en hem een gedeelte van mijnen tijd, dat is van 

mijn perfoon , verkoop? In de daad, een huurling, 

een man, die in zijne bezolding ftaat, een 

foort van knecht , en hij zal wederkcerig ten 

waarborg van zijn vertrouwen, en ter verzekering 

zijner eigendommen, mijne ftilzwijgende 

trouw hebben, gelijk die van den minften zijner 

bedienden. 

Maar welk eigendom kan een vader bezitten , 

dierbarer dan zijne eenige dochter, al ware zij 

zelfs geene JULIA? Wat zal hij dan doen, die, 

hem zijnen dienst verkoopt ? zal hij zijne genegenheid 

voor haar doen zwijgen? ach! gij weet 

of dit mooglijk is! of zal hij, onbefchroomd aan 

de neiging van zijn hart opvolgende, in het gevoeligst 

punt hem beledigen, wien hij getrouwheid 

Ichuldig is ? Dan zie ik in zulk eenen meester» 

niets

*» B R I E V E N V A N 

niets anders meer dan eenen trouwlozen die dè 

heiligfte rechten met den voet vertreed ("O:» 

eenen verrader, eenen huislijken verleider, wien 

de wetten zeer rechtvaardig ter dood verwijzen. 

Ik hoop dat zij, tot welk ik fpreek, mij recht 

verfta; ik vrees den dood niet, maar wel de 

ichande van dien te verdienen, en de verachting 

van mij zelve. 

Gij weet, toen de brieven van HELOÏSE en 

ABSLAKD u in handen kwamen, wat ik u van 

dit boek, en van het gedrag des Godgeleerden 

gezegd heb. Ik heb altoos HELOÏSE beklaagd; 

zij had een hart voor da liefde geftemd: maar 

ABEL AR D heeft mij altijd toegefchenen een 

onwaardig voorwerp te zijn , dat zulk een lot 

ver- 

fa) Ongelukkig Jongman! daar iiij niet ziet, dat 

hij, zich in dankbaarheid doende betalen hetgeen hij 

Weigert in geld te ontvangen , nog heiliger rechten 

fchend; in de plaats van te onderrichten verleid hij ; 

hij vergiftigt daar hij voeden moest; hij doét zich 

door eene misleide moeder bedanken van haar kind te 

hebben ongelukkig gemaakt. Men bemerkt echter, 

dat hij de deugd oprechtlijk bemint, maar zijne drift 

verbijftert hem, en indien zijne tedere jeugd geene 

Verfchoning voor hem maakte, zou hij met alle deze 

fchoone redeneeringen een fchelm zijn. Beide de ge. 

lieven zijn beklagenswaardig , de moeder alken is 

ttnverfchoonbaar.

T W E E G E L I E V E N . tt$ 

Verdiende, en dar even weinig de liefde als de 

deugd kende. Zal ik hem, na hem veroordeeld 

te hebben, moeten navolgen? Wee hem, die 

eene zedenleer predikt , welke hij weigert te 

beoefenen! Hij, wien zijne drift zoo verre ver. 

blind, word wel dra door dezelve er voor geflraft, 

en verliest zelfs de fmaak dier gevoelens, 

waaraan hij zijne eer heeft opgeofferd. De liefde 

mist haar grootfte bekoorlijkheid, wanneer de 

eerbaarheid haar verlaat; om de volkomen waardij 

daar van te gevoelen, moet het hart zich naar 

dezelve fchikken, en ons verheffen door de verheffing 

van het voorwerp onzer liefde. Neem het 

denkbeeld der volmaaktheid weg, en gij vernietigt 

de geestdrift; verban de achting, en de liefde 

heeft geen wezen meer. Hoe zou het voor eene 

vrouw mooglijk zijn eenen man te eeren die zich 

zelf onteert? Hoe zal hij zelf haar konnen aanbidden, 

die niet gefchroomd heeft zich overtegeven 

aan eenen laagep verleider ? weldra immers 

zullen zij wederzijds elkander verachten; de liefde 

zal voor hun niet meer zijn dan een ichandelijke 

koophandel , zij zullen de eer verloren zonder 

het geluk gevonden te hebben. 

Gantsch anders, mijne JULIA! is het geval 

tusfehen twee gelieven van gelijken ouderdom, 

beiden bezield met hetzelfde vuur, door eene 

wederzijdfche liefde vereenigd , niet belemmerd 

door eenige afzonderlijke betrekking, die beiden 

I. DEEL. H ia

H4 B R I E V E N V A N 

in het bezit hunner eerde vrijheid zijn, en wier 

onderlinge verbindtenis door geenerlei recht gewraakt 

word. Dezen konnen de drengde wetten 

geene andere boete opleggen dan de bekrooning 

hunner liefde zelve; de eenige draf van elkander 

bemind te hebben is de verplichting om zich voor 

altoos te beminnen; en indien er eenige ongelukkige 

landdreeken in de wereld zijn «waar de wreedaarrge 

mensch deze onfchuldige banden verfcheurt, 

hij word zonder twijfel daarvoor gedraft 

door de misdaden welke deze dwang veroorzaakt. 

Zie daar mijne redenen, verdandige en deugdzame 

JULIA! zij zijn flechts eene koele uitbreiding.van 

die geene, welke gij mij met zoo veel 

kracht en fcherpzinnigheid in eene van uwe brieven 

hebt voorgedragen ; maar genoeg, om u te 

doen zien hoe zeer ik mij van dezelve doortrokken 

vinde. Gij herinnert u dat ik toen niet daan 

bleef op mijne weigering, en dat ik, ondanks 

den wederzin dien ik door vooroordeel behield, 

tiwe gift ftilzwijgend aannam, omdat toch de 

waare eer geene duchtige reden opleverde om 

ze te weigeren. Dan hier fpreekt plicht, verftand, 

liefde zelfs; alles fpreekt op eenen toon, 

dien ik niet miskennen kan. Indien ik tusfehen 

de eer en u kiezen moet, dan is mijn hart gereed 

om afftand van n te doen;het bemint u te zeer, 

JULIA ! om u tot dezen prijs te behouden» 

XXV.

Ï W E E G E L I E V E N , tij 

xxv. A R I E F . 

Van JULIA. 

tiet verhaal van uwe reis is bekoorlijk ^ rriijri 

goede Vriend! het zou mij den fchrijver doeri 

beminnen , al kende ik herri niet. Echter moet 

ik u berispen over eene plaatsj welke gij reeds 

gïsfen zult; offchoon ik mij niet heb könneri wederhouden 

van te lagchen over dé behendigheid 

Waarmede gij ü achter Tasfo h als achter eenë 

borstweering, verfcholen hebt. Hoe, bezefte gij 

dan niet, dat het een groot verfchil maakt, of 

men voor het algemeen of aan zijne minnares 

fchrijve? Vordert de liefde $ die, zoo fchroomvallig, 

zoo naauwgezet is, niet meer ontzag dari 

de welvoeglijkheid ? Kondt gij onkundig zijn dat 

deze fchrijfcrant niet in mijn fmaak valt, en hadtr 

gij een toeleg om mij misnoegen te geven? Dan 

misfchien heb ik reeds té veel gezegd over eert 

onderwerp 5 het geen niet weder moest worden 

opgehaald. Behalven dat, verfchaft uw tweede 

brief mij te veel werks, om den eerden in bijzonderheden 

te beandwoorden. Dat wij derhal ven t 

ihijri Vriend! hét Walliferland daar laten wt eenë 

tiadere gelegenheid, en ons thands bij onze eigene 

zaaken bepalen; wij zullen er genoeg aan te doëri 

hebben* 

H * ft

nö B R I E V E N V A N 

Ik wist reeds wat partij gij kiezen zoudt. Wij 

kennen elkander al te wel, om ons bij die eerde 

beginfelen te bepalen. Zo de deugd ons ooit 

verlaat, geloof mij, het zal niet zijn in zulke 

omftandigheden, die moed en opofferingen vorderen. 

De eerde beweging , wanneer men heftig 

aangevallen w®rd, is tegendand te bieden, en wij 

zullen, hoop ik, overwinnen, zoo lang de vijand 

zelf ons zal waarfchuwen om de wapenen optevatten. 

Het is in den diepen flaap, in de . armen 

cener zachte rust, dat men tegen verrasfchingen 

op zijn hoede moet zijn-, maar het is, boven al, 

de aanhoudendheid der rampfpoedcn, die der zei ver 

last ondraaglijk doet worden, en de ziel kan veel 

gemaklijkcr treffende fmarten wederdaan dan eene 

langdurige droefheid. Zie daar, mijn Vriend, den 

moeilijken drijd , welken wij van nu af aan zullen 

re voeren hebben; onze plicht roept ons tot geene 

heldhaftige bedrijven, maar tot het nog veel 

heldhaftiger wederdaan van moeilijkheden zonder 

vcrpoozing. 

Maar al te wel had ik het voorzien; de tijd des 

celuks is als een blikfemdraal vervlogen; die der 

rampfpoeden begint,en ik kan nergenas uit berekenen, 

wanneer dezelve zal eindigen. Alles ontdek 

en ontmoedigt mij; eene doodlijke droefgeestigheid 

overmeestert mijne ziel; zonder bepaalde 

dof tot weenen, rollen onwillige traanen uit mij. 

ne oogen ; de toekomst voorfpelt mij wel geene 

oa«

T W E E G E L I E V E N . n? 

onvermijdbare rampen; dan ik voedde de hoop, 

en deze zie ik dagelijks verfienfen. Helaas! wat 

baat het, de bladeren te bevochtigen, wanneer de 

boom aan den voet is afgefnederi ? 

Ik gevoel het, mijn Vriend! het gewicht der 

fcheiding drukt mij terneder. Ik gevoel, dat ik 

zonder u niet leven kan; en even dit baart mij 

de meeste bekommernis. Honderdmalen op een 

dag doorloop ik de pla&tfen waar wij te zamen 

verkeerden, en ik vind er u nimmer. Ik verwacht 

u op uw gewoon uur, het uur verloopt en gij 

komt niet. Alle de voorwerpen die ik aantref 

verwekken in mij eenig denkbeeld van uwe tegenwoordigheid, 

om mij te herinneren dat ik u verloren 

heb. Van deze wreede ftraf zijt gij bevrijd. 

Uw hart alleen kan u zeggen dat gij mij mist. 

Ach ! indien gij wist hoe veel naarer kwelling her, 

zij op de plaats te blijven, wanneer men van elkander 

fcheid, hoe zeer zoudt gij Uwen toeftand 

boven den mijnen verkiezen! 

Durfde ik nog maar weeklagen ! mocht 

ik over 'mijne fmarten fpreken, ik zou nog 

eenige verlichting voelen van rampen, waarover 

ik klagen kon. Maar behalven eenige ftüle zuchten 

, die ik in den boezem mijner Nicht ontlast, 

moet ik al het overige opkroppen; ik moet mijne 

traanen bedwingen; ik moet glimlagchen, terwijl 

ik fterf. 

H 3 Sen*

%%i B R I E V E N V A M 

Sentirji, oh Dei! morir; 

E non poter mai dir; 

Morir n:i fento'. 

Het ergfte is nog, dat alle deze rampen mijne 

grootfte kwaal onophoudelijk vermeerderen, en 

hoe meer het aandenken aan u mij ontroostbaar 

maakt, hoe meer ik genegen ben om mij dat te 

herinneren. Zeg mij, mijn Vriend, mijn lieve 

Vriend! gevoelt gij ook hoe teder een kwijnend hart 

is, en hoe zeer de droefheid de liefde aanvuurt? 

Over duizend zaaken wilde ik u fprekcn, maar 

behalven dat het beter is te wachten tot ik zeker 

wete waar gij zijt, is het mij niet mooglijk in mijne 

tegenwoordige gefteldheid dezen brief te vervolgen. 

Vaarwel, mijn Vriend! ik leg mijne pen 

neder, maar geloof dat ik geen affcheid van u neem. 

BRIEF- 

(?) Dat is: Zich te voelen flervtn, é Goin, en het 

niet te jennen zeggen ( 

Ajnt. des vs&3>

T W E E G E L I E V E N , 119 

B R I E F J E . 

Door een Schipper dien ik niet ken, fchrijf ik 

die briefjen aan het gewoon adres, om kennis 

te geven, dat ik mijne fchuilplaats genomen heb 

te Meilier ie aan de overzijde der rivier, om ten 

minste het gezicht te hebben van de plaats, welke 

ik niet naderen durf. 

XXVI. B R I E F . 

Aan JULIA. 

Wat is mijn toeftand binnen weinige dagen veranderd! 

hoe vecle bitterheden mengen zich in het 

genoegen dat ik nader bij u ben! wat al treurige, 

overdenkingen beltonnen mij! wat al tegenfpoeden 

doet mijne vrees mij voorzien! ó JULIA! 

welk een noodlottig gefchenk des Hemels is 

eene gevoelige ziel! hij die'ze ontving, moet zich 

voordellen niet anders dan ramp en droefheid op 

de wereld te zullen hebben. Als een nietige fpeelbal 

van lucht en faifoenen, zal de zonnefchijn of 

een nevel, een betrokken of heldere lucht zijn lot 

beltuuren, en hij zal wel te vreden of treurig zijn 

Kaar dat de wind waait. Slachtoffer der vooroordeelen, 

zal hij in ongerijmde grondregelen een 

onoverwinlijk beletlél vinden voor de rechtmatige 

wenfehen van zijn hart. De menfchen zullen hem 

H 4 ftraf

120 B R I E V E N 'VAN 

ftraffcn omdat hij rechtmatige denkbeelden over 

elke zaak vormt, en er meer naar het wezenlijke 

dan naar het algemeen gevoelen over oordeelt. Ja 

hij alleen zou genoegzaam zijn om zijn eigen ongeluk 

te bewerken, door zich onbedachtzaam over 

te geven aan de heraelfche bekoorlijkheden van 

het brave en het fchoone, terwijl intusfehen de 

drukkende ketenen der armoedehem aan de verachting 

boeijen. Hij zal het volmaakt geluk bejagen, 

zonder te bedenken dat hij mensch is; zijn hart 

cn zijn verftand zullen onophoudelijk in oorlog 

zijn , en onbegrensde begeerten zullen hem eindeloze 

verliezen berokkenen. 

Zoodanig is de jammerlijke gefteldheid waarin ik 

gedompeld ben door het lot dat mij nederdrukt , 

cn door de gevoelens die mij verheffen, en door 

uwen vader die mij veracht, en door u die de 

•wellust en de kwelling mijnes levens uitmaakt. 

Zonder u, noodlottige fchoonheid! zou ik nimmer 

die ondraaglijke têgenftrijdigheid van grootheid 

in mijne ziel en laagheid in mijnen ftaat 

bemerkt hebben; ik zou gerust hebben geleefd, 

en vergenoegd geftorven zijn, zonder mij immer 

te bekreunen, welk een' rang ik op aarde bekleed 

had: maar u gezien te hebben en niet te 

konnen bezitten , u te aanbidden cn flechts een 

mensch te zijn! bemind te worden en niet gelukkig 

te konnen wezen! denzelfden oord te bewoonea, 

en niet zamen te konnen leven f ö JULIA! 

van

T W E E G E L I E V E N . lat 

van welke ik geen afftand kan doen! 6 noodlot 

dat ik niet trotfeeren kan! welke verfchriklijke 

worftelingen verwekt gij in mij, zonder dat ik 

ooitin ftaat ben om of mijne begeerten of mijn onvermogen 

te konnen overwinnen! , 

Welk eene vreemde en onbegrijplijke uitwerking! 

zedert dat ik nader bij u gekomen ben, haal 

ik mij niet anders dan akelige denkbeelden voor 

den geest. Wellicht draagt de plaats van mijn 

verblijf het zijne bij tot deze droefgeestigheid; zij 

is treurig en akelig, maar daarom juist des te gefchikter 

voor de gefteldheid van mijn hart, en ik 

zou in een aangenamer oord met zoo veel gelatenheid 

niet vertoeven konnen. Eene reeks van 

barre rotfen ftrekt zich langs den oever uit, en 

omringt mijne woonplaats, welke de winter nog 

verfchriklijker maakt. Ach! ik gevoel het, mijne 

JULIA! indien ik afftand van u doen moest, zou 

er voor mij geen ander verblijf, geen ander jaargetijde 

meer zijn. 

Bij de geweldige gemoedsbewegingen die mij 

beroeren is het mij niet mooglijk op ééne plaats 

te blijven; ik loop, ik klim met drift, ik werp 

mij op de rotfen; ik doorloop met groote ftappen 

de geheele omliggende landftrcek, en overal ontmoet 

ik in de voorwerpen diezelfde akeligheid,, 

welk in mijn binnenfte heerscht. Men ziet geen 

groen meer,het kruid is geel en verwelkt,de boo- 

H 5 mea


men zijn ontbladerd, de noord - oosten (Jechard) 

en koude noordewind doen de fneeuw en het ijs 

meer en meer aangroeien, en de geheele natuur is 

dood in mijn oog, gelijk de hoop in mijn hart. 

Te midden der rotfen van dezen oever, heb 

ik op eene eenzame plaats eene kleene vlakte 

gevonden , van welke men een volkomen uitzicht 

heeft op de gelukkige plaats uwer woning. Denk 

hoe gretig ik naar dit geliefkoosd verblijf mijne 

oogen wendde. Den eerflen dag deed ik alle 

moeite om uw huis te ontdekken; dan wegens 

den verren afftand was dezelve vruchtloos, en ik 

bemerkte, dat de verbeeldingskracht mijne vermoeide 

oogen misleidde. Ik ging bij den Pastoor 

eene Telescoop leenen , door welke ik uw huis 

zag , althands meende te zien, en zedert dien 

tijd breng ik in deze wijkplaats geheele dagen door 

met het befchouwen der gelukkige muuren , die 

de bron mijnes levens in zich bevatten. In weêrwil 

van het jaargetijde begeef ik mij 's morgens 

derwaard, en kom niet eer terug dan tegen den 

nacht. Bladeren cn eenig droog hout, welke 

ik in brand fteek, beveiligen mij, nevens mijne 

bewegingen, tegen de overmatige koude. Ik heb 

zulk een fmaak verkregen in dezen woesten oord, 

dat ik daar zelfs papier en inkt medebreng, en 

ik fchrijf er thands dezen brief op een ftuk dat 

door de ijsfchotfen van de naastgelegen rots is 

afgebroken. 

Daar


Daar is het, mijne JULIA! dat uw ongelukkige 

minnaar eindigt met de laatfte vermaken 

te genieten, welke hij veellicht op deze aarde 

fmaken zal. Het is van daar, dat hij, door 

dampen en muuren heen, heimlijk tot in uwe 

Kamer durft indringen. Uwe behoorlijke trekken 

treffen hem wederom ; uwe tedere aanblikken 

verlevendigen zijn ftervend hart; hij hoort het 

geluid uwer lieftalige Hem ; andermaal durft hij 

in uwe armen die bedwelming zoeken, welke 

hij in het boschjen ondervond. IJdele harsfenfchim 

eener ontftelde ziel, die zich verdwaalt 

in hare begeerten! weldra genoodzaakt om in 

mij zelf terug te keeren , befchouw ik u ten 

minsten in de bezigheden van uw onfchuldig 

leven; ik ga van verre de verfchillende verrichtingen 

van uw dagwerk na, en ik vertegenwoordig 

ze mij op die tijden en plaatièn, waar 

ik er zomtijds de gelukkige ooggetuige van was. 

Steeds zie ik u onledig in bemoeie'nisfen die u 

achtenswaardiger maken, en mijn hart word op 

eene ftreelende wijze vertederd door de onuitputbare 

goedheid van het uwe. Thands, zeg ik 

des morgens tot mij zelve, thands ontwaakt zij 

uit een genisten flaap , hare kleur is frisch gelijk 

die der roos, hare ziel geniet eene zoete 

kalmte ; zij wijd aan hem van wien zij het 

leven ontving eenen dag, die voor de deugd niet 

verloren zal zijn. Nu bevind zij zich bij hare 

moe-


moeder ; de tedere aandoeningen van haar hart 

ontboezemt zij bij de oorzaken hares levens, 

zij fchraagt hen in de veelvuldige zorgen van 

het huisgezin, zij is misfchien de voorfpraak van 

een onberaden dienstbode, geefc die wellicht eene 

falie vermaning, of vraagt mooglijk voor een 

andere eene gunst. Op een anderen tijd, houd 

zij zich met lust bezig in de handwerken harer 

kunne, zij verrijkt haren geest met nutte kundigheden, 

zij voegt bij haren kielchen fmaak de 

bevalligheden der fchoone konsten , en paart die 

van het danfen aan hare natuurlijke vaardigheid. 

Straks zie ik een keurig en eenvouwig tooifel 

die fchoonheden verfieren, welke het niet behoeven; 

ik zie haar, hier een eerwaardigen herder 

ondervragen over het onbekend lijden van een 

behoeftig huisgezin, daar eene bedroefde weduw 

of een verlatene wees hulp bieden of vertroosten. 

Nu eens bekoort zij een befchaafd gezelfchap door 

hare verftandige en zedige gefprekken; dan weder 

brengt zij met hare gezellinnen lagchende, 

eene dartele jeugd zoetvoeiig op den toon der 

wijsheid en der goede zeden. Etlijke oogenblikken, 

ach! vergeef het mij! durve ik u zelfs 

befchouwen als u met mij bezig houdende; ik zie 

uwe oogen vol vertedering een mijner brieven 

doorloopcn ; ik lees in hare zachte kwijning , 

dat de regelen welke gij fchrijft aan uwen gelukkigen 

minnaar gericht zijn , ik zie dat hij het is van 

wien gij met eene zoo tedere aandoening fpreekt 

te-


tegen uwe Nicht. En wij, è JULIA! 6 JU 

LIA! wij zouden niet vereenigd worden? onze 

dagen zouden niet te zamen voordvloeijen? wij 

zouden voor altoos gefcheiden konnen zijn ? 

Neen, dat nimmer dit ijslijk denkbeeld in mijnen 

geest oprijze ! oogenbliklijk verandert het mijne 

geheele vertedering in woede; de razernij doet 

mij van het eene hol in het andere loopen; 

in weêrwil van mij zelf ontfnappen mij luide 

weeklachten; ik brul als eene verbitterde leeuwin; 

ik ben tot alles in ftaat, behalven om van u 

aftezien , en er is niets, voiftrekt niets, het 

geen ik niet zou doen, om u te bezitten of te 

fterven. 

Tot hier toe had ik mijn brief gefchreven, 

en ik wachtte flechts op eene veilige gelegenheid, 

om. u ujen te zenden, toen ik den laatften dien 

gij mij te Sion gefchreven hebt van daar ontving. 

Hoe zeer heeft de treurigheid welke , 

daarin heerscht, de mijne bekoord! welk een 

treffend voorbeeld heb ik er in gezien van hetgeen 

gij mij zeide omtrent de overeenftemming 

onzer zielen, op verfchillende plaatfen ! Uwe 

dioefheid, dit erken ik, is gelatener, terwijl de 

mijne meer onfluimig is; maar het kan niet anders 

of dezelfde aandoening moet eene verfchillende 

gedaante aannemen naar de charaéhers waarin 

zij valt, en het is zeer natuurlijk dat de 

grootfte verliezen ook de grootfte fmarten veroor-

is6 B R I E V E N VA» 

oorzaken. Wat zeg ik, verliezen ? ach! wié 

zou dezelve konnen dragen? Neen, verfta het 

toch, mijne JULIA! een eeuwig raadsbeiluir. des 

hemels beftemde ons voor elkander ; dit is de 

eerfte wet welke men gehoorzamen moet ;de voornaamfte 

bemoeienis van het leven is, zich te vereenigen 

met dac voorwerp dat ons hetzelve 

moet veraangenamen» Ik zie het, en ik kerm 

er over , dat gij u in uwe dwaze ontwerpen 

verwart; gij wilt onoverkomelijke hinderpalen 

verbrijzelen, en de eenigfte middelen waardoor 

dit mooglijk is verwaarloost gij ; de geestver- 

Voering voor het betaamlijke berooft u van het 

verftand, en uwe deugd is niet meer dan eene 

ijlhoofdigheid. 

O! Indien gij altoos zoo jong ën fchoort blijven 

konde als gij thands zijt, ik zoude van den 

Hemel niets anders begeeren, dan te mogen weten 

dat gij beftendig gelukkig waart, u ieder jaar' 

mijnes levens éénmaal , ééne enkele maal * te 

mogen zien; en het overige van mijne daên te 

mogen flijten in uwe fchuilplaats van verre te beichouwen, 

in u te midden der rotfen te aanbidden. 

Dan helaas! let op den fnellen vaart van die 

ftar, dat nimmer ftil ftaat; zij vliegt, en de tijd 

fnelt heen , de gelegenheid gaat voorbij, uwe 

fchoonheid, uwe lchoonheid zelve, zal haren 

eindpaal hebben, zij moet t' eenïger tijd afnemen 

en verflenfen, gelijk eene bloem die afvalt' 

Zonder geplukt te zijn; en ik intusfchen, ik 

wee-

T W E E G E L I E V E N . 12/ 

Weeklage , ik lijde , mijne jeugd verteert zich 

in traanen, en kwijnt weg in droefheid. Bedenk, 

bedenk toch, JULIA! dat wij reeds jaaren 

tellen die voor het genoegen verloren zijn. Bedenk 

dat deze jaaren nimmer terug keeren ; en dat 

het zelfde gebeuren zal met de nog overigen , indien 

wij ook die laten verloopen. O verblinde 

minnares! gij (treeft naar een ingebeeld geluk 

tegen eenen tijd, waarin wij niet meer leven zullen; 

gij ziet uit naar eene afgelegene toekomst,en 

gij ziet niet, dat wij ons zelf geftadig verteeren 

, en dat onze zielen , door liefde en 

fmarten verzwakt, als water fmelten en wegvloeijen. 

Keer terug, het is nog tijd, keer terug, 

mijne JULIA! van deze ongelukkige dwaling. 

Laat uwe ontwerpen vaaren , en zijt gelukkig. 

Koom, ö mijn hart! in de armen van uwen vriend 

de beide wederhelften van ons aanzijn vereenigen; 

koom onder het oog des Hemels, als de leidsman 

van onze ^vlucht en de getuige onzer eeden, 

zweeren van met elkander te willen leven en fjterven. 

Ik weet, gij hebt niet nodig, dat men u 

harde tegen de vrees voor armoede. Laat ons gelukkig 

en arm zijn, ach! welke fcha'ten zullen 

wij hebben opgedaan! Maar doen wij der menschlijkheid 

die vernedering niet aan, van te geloven, 

dat er op de geheele aarde geene fchuilplaats voor 

twee ongelukkige gelieven zal overig blijven. Ik 

heb armen, ik ben fterk; het brood gewonnen 

door

n8. B R I E V E N V A N 

door mijnen arbeid zal u fmaaklijker voorkomen 

dan de gericbten der gastmaalen. Kan eene maaltijd 

door de liefde toebereid immer fmaakloos 

zijn ? Ach! tedere en geliefde minnares! al moesten 

wij maar voor eenen dag gelukkig zijn, wilt gij 

evenwel uir die korte leven fcheiden zonder het 

geluk gefmaakt te hebben_? 

Ik heb u flechts nog één woord te zeggen, JU 

LIA! Gij weet wat gebruik men oulings maakte 

van de rots van Leucate O), dien laatften toevlucht 

van zoo veele ongelukkige, gelieven. Deze 

plaats gelijkt in veele opzichten naar denzelven. 

De rots is fteil, het water is diep, en ik ben wanhoopig. 

XXVII. B R I E F . 

Van CLAARTJE. 

Door mijne droefheid heb ik naauwlijks het vermogen 

om aan u te fchrijven. Uw ongeluk en het 

mijne is voltooid: de teminlijke JULIA ligt op 

haar 

(

't w is G E L I E V E N . 129 

haar uïterfte, en heeft misfchiett geene twee dagen 

levens meer. De moeilijke poging welke zij 

deed om u van zich te verwijderen, begon hare 

gezondheid te ondermijnen. Het eerfte gefprek 

dat zij met haar vader over u gehouden heeft, 

bracht daaraan nieuwe fchokken toe; andere verdrietlijkhcden 

hebben zedert dien tijd hare ongefieldheid 

vermeerderd, en uw laatfte brief heeft 

het overige gedaan. Zij was daardoor zoo hevig 

ontroerd, dat zij, na den nacht in vcrfchriklijke 

worftelingen met zich zelf te hebben doorgebracht, 

gister door eene heete koorts werd aangetast, die 

zedert geftadig toegenomen is, en haar eindelijkijlhoofdig 

heeft gemaakt. In dezen toeftand noemt 

zij u ieder oogenblik, en fpreekt van u met een. 

vuur, het geen toont hoe zeer zij er mede vervuld 

is. Men houd haar vader zoo lang mooglijk van 

haar verwijderd, hetgeen genoegzaam bewijst^ 

dat mijne Tante vermoedens heeft opgevat; zelfs 

heeft zij mij met angstvalligheid gevraagd of gij nog 

niet weder terug gekomen waart, en ik bemerk * 

dat, daar het gevaar van hare dochter voor eert 

oogenblik alle andere overwegingen verdringt, zij 

hiet ongaarne u hier zoude zien. 

Koom derhal ven, Zonder uitftel. Ik heb deze 

fchuit opzetlijk genomen óm u dezen brief té bren* 

gen; zij is ten uwen dienste, maak er gebruik van 

tot uwe terugkomst, en verzuim vooral geert 

I. DEEL. I og«

i 3o B R I E V E N T A N 

oogenblik, indien gij de tederfte minnares die ooit 

beftond nog wilt wederzien. 

XXVIII. B R I E F . 

Van JULIA aan CLAARTJE. 

ÏT oe bitter maakt uwe afwezigheid mij dat leven, 

het geen gij mij wedergegeven hebt! welk eene 

herftelling! Eer.e drift heviger dan de koorts, en 

de vervoering mijner ziel (leept mij weg ten verderve. 

Wreede ! gij verlaat mij wanneer ik u het 

meest nodig heb; gij hebt mij zedert acht dagen 

verlaten, misfehien ziet gij mij nooit weder. O! 

indien gij wist wat die zinneloze mij durft voorflaan 

! ... en op welk een toon ! ... de vlucht 

te nemen! hem te volgen! mij te fchaaken! 

die onwaardige! ..... Over wien beklaag ik mij? 

mijn hart, mijn verachtlijk hart zegt er mij honderdmaal 

meer van dan hij groote God! 

war zou er van mij worden, zo hij alles wis"? .... 

hij zou er woedend door worden, mij met geweld 

wegvoeren, en ik zou moeten vertrekken ..... 

ik zidder 

Wel, heeft mijn vader mij dan verkocht! hij 

maakt van zijne dochter een koopmanlchap, eene 

fla-

T W E S G E L I E V E N . 137 

flavin; hij voldoet zijne fchuld ten mijnen koste} 

hij betaalt zijn leven met het mijne ! . ... ik ge« 

voel toch wel,dat ik het niet overleeven zal! .... 

barbaarfche en ontaarte Vader! verdient hij . . . . 

wat, verdienen? liet is de beste der vaderen; hij 

wil zijne dochter met zijnen vriend paaren, eri 

ziedaar zijne misdaad. Maar mijne - 

moeder, mijne 

tedere moeder ! wat kwaad heeft zij mij gedaan? 

.... Ach! veel! zij heeft mij te zeer bemind 

, zij heeft mij ongelukkig gemaakt; 

Wat begin ik,CLAARTJE? wat zal er van niij 

worden? HAÜS komt niet. Ik weet niet hoé ik ü 

dczen brief zenden zal. Eer gij denzelven ontvangt 

.... eer gij weder hier zijt ..... wié 

weet... vluchtende, omzwervende, onteerd 

het is gedaan, het is afgedaan, de beflisfing is daar,; 

Een dag, een uur, een oogenblik mislenden .. 6. 

wie is in ftaat zijn lot te ontgaan? ..... 6 waar 

ik ook leven en fterven moge, in welk eene donkere 

fchuiiplaats ik mijne fchaamte en wanhoop 

met mij fleepe; CLAARTJE! gedenk aan uw© 

vriendin! Helaas! de ellende en de fchande 

veranderen de harten .... maar, indien iaimcf* 

het mijne u vergeet, zal het wel zeer veranderd 

tnoeten zijn} 

j 

i 3 %l%

IS2 B R I E V E N v A w 

XXIX. B R I E F . 


Blijf, ach! blijf terug! keer nimmer weder; gij 

zoudt te laat komen. Ik moet u niet meer zien ; 

hoe zou ik uw gezicht konnen verdragen l 

Waar waart gij, mijne lieve vriendin, mijne befchutfler, 

mijn befcherm -engel? gij hebt mij begeven, 

en ik ben verloren gegaan. Hoe, was dan 

die noodlottige reis zoo noodzaaklijk, of zoo 

gehaast ? kondet gij mij in het hagchlijkst oogenblik 

mijnes levens aan mij zelve overlaten ? Hoe 

veele kwellingen hebt gij door deze misdadige achteloosheid 

u zelf bereid! zij zullen, zoo wel als 

mijne traanen, eindeloos zijn. Uw verlies is niet 

minder onherflelbaar dan het mijne , en eene andere 

vriendin die uwer waardig is, is niet gemaklijker 

wederom te verkrijgen dan mijne onfchuld. 

Wat heb ik gezegd, ellendige als ik ben 1 Iic 

kan noch fpreken, noch zwijgen. Wat baat het 

flilzwijgen wanneer het naberouw zijn luide ftem 

verheft? verwijt de geheele wereld mij niet mijne 

misdaad? is mijne f'chande niet op al wat mij 

omringt te lezen ? indien ik mijn hart niet in hes 

awe ontlaste , zal ik moeten flikken. En gij-, 

ves>


verwijtgij uzelveniets,toegeeflijkeen al te lichtvertrouwende 

Nicht? ach ! waaroin verraadde gij mij 

niet? Het is uwe getrouwheid, uwe verblinde 

vriendfchap, het is uwe ongelukkige toegeeflijkheid 

die mij bedorven heeft. 

Welke booze geest gaf u in , dat gij dien wreeden, 

die mij te fchande maakt, terug ontboodt? 

moesten zijne trouwloze oppasfingen mij het leven 

wedergeven, om het mij haatlijk te maken? dat 

hij voor altoos wegvluehte, die barbaar ! dat een 

overichot van medelijden hem bewege; dat hij 

mijne kwellingen door zijne tegenwoordigheid niet 

meer kome vergrooten; dat hij affta van het wreed 

vermaak om getuige mijner traanen te zijn. —Wat 

zeg ik, helaas? hij is niet fchuldig, ik alleen ben 

zulks; alle mijne ongelukken zijn mijn eigen bedrijf, 

en ik heb niemand iets te verwijten dan 

mij zelf. Dan de ondeugd heeft reeds mijne 

ziel verpest.; het cerfte uitwerkfel daarvan is, 

dat zij ons anderen doet betichten van onze eigene 

misdaden» 

Neen voorwaar, nimmer was hij in ftaat om 

zijne eeden te fchenden. Zijn deugdzaam hart 

kent de verachtlijke konst niet om het voorwerp 

zijner liefde te beledigen. O! zonder twijfel kent 

hij de liefde beter dan ik, dewijl hij zich zelf 

meer weet te bezitten. Honderdmaal waren 

mijne oogen getuigen van zijne aanvechtingen en 

I 3 van

134 B R I E V E N V A » 

van zijn zegepraal; de zijnen vonkelden van het 

vuur zijner lusten, hij viel op mij aan met al de 

hevigheid eener blinde vervoering; eensflags bedwong 

hij zich zelf; een onoverkomelijke hinder-; 

paal fcheen mij te hebben omgeven, en nimmer 

zou zijne vuurige maar eerbare liefde dezelve 

overfchreden hebben. Dit gevaarlijk fchouwfpel 

durfde ik al te veel befchouwen. Ik voelde mij 

bewogen door zijne hartstochten, zijne zuchten 

beklemden mijn hart, ik nam deel aan zijne kwellingen, 

terwijl ik er enkel medelijden mede wilde 

pefenen. Ik zag hem in ftuipachtige bewegingen, 

op het punt om aan mijne voeten te bezwijken. 

Misfchien zou de liefde alleen mij verfchoond 

hebben; ö mijne Nicht! het medelijden heeft mij 

bederven. 

Mijne heilloze hartstocht fcheen zich, om mij 

te misleiden, onder het voorwendfel van alle da 

deugden te willen vermammen. Dezen dag zelf» 

had hij mij met meerder drift aangezocht om hem 

te volgen. Dan dit was zoo goed als de besten 

der vaderen raadloos te maken, zoo goed als den 

dolk in den boezem mijner moeder te drukken; 

ik weigerde, ik verwierp dezen voorflag met afgrijzen. 

De onmogelijkheid om ooit onze wenfc'rien 

verv uldte zien , het geheim dat ik van die 

onmogelijkheid voor hem maken moest, de fmart 

van egn zoo onderworpen en tederen minnaar te 

mjsleiclen na zijne hoop geyleid te hebben, alles 

floeg


floeg mijnen moei neder, alles vermeerderde mijny 

zwakheid, alles beroofde mij van mijn verüand. 

Ik moest de oorzaken mijnes levens, mijnen minnaar, 

of mij zelf den dood aandoen. Zonder te 

bezeffen wat ik deed, koos ik mijn eigen ongeluk. 

Ik vergat alles , en dacht aan niets dan aan de 

liefde. Op deze wijze heeft een oogenblik van 

dwah'ng mij voor altoos rampzalig gemaakt. Ik 

ben geftort in dien afgrond van fchande waaruit 

een meisje zich niet weder opheffen kan; en zo 

ik nog leve is het om des te ongelukkiger te 

zijn. 

Al weeklagende zoek ik nog eenige geringe vertroosting 

op de wereld. Ik vind er niemand dan 

u , mijne beminlijke vriendin ! Ontzeg mij zulk 

een bekoorlijke toevlucht niet, ik bezweer het u; 

beroof mij niet van de liefkozingen uwer vriendfchap. 

Ik heb het recht van daarop aanfpraak te 

maken verloren, maar nimmer had ik ze dermate 

nodiDat het medelijden de achting vergoede. 

K>om, mijne waarde! uwe ziel ontfluiten voor 

mijne klachten; koom de traanen van uwe vriendin 

opzamelen ; befcherm mij, zo hen mooglijk 

is, tegen de verachting van mij zelf, en doe mij 

geloven dat ik niet alles verloren heb, verraids ik 

nog in het bezit van uw hart ben, 

1.4

S36 B R I E V E N VAN; 

XXX. B R I E F . 

Andwoord.. 

JR ampzalig meisje* Helaas! wat hebt gij gedaant 

Mijn God' gij verdiende zoo zeer wijs te zijn! 

wat zal ik u zeggen te midden van uwen akeliger* 

toeftand, en der verüagenheid waarin u dezelve 

dompelt? Zal ik uw arm hart volkomen te neder» 

flaan , of zal ik u vertroostingen aanbieden, die 

mijn eigen hart derft? Zai ik u de voorwerpen 

vertoonen gelijk zij wezenlijk zijn, of zoo als het 

voor u voegzaam is die te befchouwen? heilige 

en reine vriendfchap! verwek in mijnen geest uwe 

zoete beguichelingen, en misleid mij zelve in de 

eerfte plaats, door het teder medelijden welk gij 

mij inboezemt, omtrent rampen dje gij niet meer 

herfLellcn kunt.. 

Gij weet, ik heb gevreesd voor het ongeluk dat 

gij betreurt. Hoe dikwijls heb ik het u voorfpeld 

zonder gehoor te verwerven! .... het is de 

vrucht van een reukeloos vertrouwen .... ach! 

het.'is.de t'jd niet meer om van dit alles te fpreken. 

Zonder twijfel, zou ik uw geheim verraden 

hebben, indien ik u door dat middel had konnen 

behouden; maar ik las beter dan gij in uw al te 

,|e vpelig hart, ik zag hoe het zich verteerde door een 

ge.

T W I B G E L I E V E N . 137 

geweldig vuur dat niets in ftaat was uitteblusfchen. 

Ik ontdekte uit dat van liefde kloppend 

hart, dat het gelukkig worden of fterven moest, 

en toen de vrees van te bezwijken u uwen minnaar 

met zoo veele traanen deed verbannen, begreep 

ik wel dat gij uw leven fpoedig zoudt eindigen, 

of dat hij wel dra zou worden terug ontboden. 

Maar hoe groot was mijne ontzetting, toen 

ik u warsch van het leven, en zoo nabij den dood 

zag! Befchuldig noch uwen minnaar noch u zelve 

van eenen misflag waaraan ik de meeste fchuld 

heb, dewijl ik,fchoon dien voorziende, denzelven 

niet heb voorgekomen. 

Het is zeker dat ik tegen mijn zin vertrok; gij 

hebt het gezien, ik moest gehoorzamen; had ik 

gedacht, dat gij zoo nabij uwen ondergang waart, 

men zou mij eer aan ftukken gehouwen, dan van 

u afgetroond hebben. Ik bedroog mij ten opzichte 

van het oogenblik des gevaars. Nog zwak 

en kwijnende, fcheent gij mij toe beveiligd te zijn 

tegen eene zoo kortftondige afwezigheid; ik voorzag 

de gevaarlijke wisfelkeus niet, welke gij zoudt 

hebben te doen, ik vergat, dat uwe eigene zwakheid 

dat weerloos hart minder in ftaat ftelde om 

zich te verdedigen tegen zichzelven. Ik' vraag 

deswegen voor het mijne verfchoniug, het valt mij 

bezwaarlijk berouw te gevoelen over eene dwaling 

die u in het leven behield; ik bezit toch dien 

wreeden moed niet, welk u op eenmaal van mij 

I 5 deed

138 B R I E V E N VAM 

deed afzien; ik zou u nier hebben konnen verliezen 

z.onder do

T W E E G E L I E V E N . Ï39 

dien de misflag nog niet begaan ware, en ik dan 

de laagheid had van zoo tot u te fpreken, en gij 

van mij aantehooren, wij zouden beide de gemeenfte 

van alle wezens zijn. Nu, mijne waardel 

moet ik zoo met u fpreken, en gij moet mij gehoor 

geven, of gij zijt verloren: gij behoud: toch 

nog duizend beminiijke hoedanigheden , welke de 

•achting voor u zelve alleen bewaren kan, welke 

dooreen overmaat van fchaamte, en de vernedering 

die daaruit ontftaat, zeker zouden verwoest 

worden, en gij zult zoo veel wezenlijke waarde behouden,als 

gij uzelf nog verbeelden zult tehebben. 

Wacht u dus van in eene gevaarlijke moedloosheid 

te vervallen, die u meer dan uwe zwakheid 

vernederen zoude. Is de waare liefde ge'fchikt 

om de ziel te verlaa_en? Dat een misflag door de 

liefde begaan u niet beroove van die edele geestdrift 

voor het betaamlijke en fchoone, die u altoos 

boven v. zelve verhefte. Bemerkt men een 

vlekjcn in de zon? hoe veele deugden blijven u 

overig tegen ééne die befmet is? zult gij daardoor 

minder zicht , minder oprecht, minder zedig, 

minder milddadig zijn? Met één woord, zult gij 

er onze volkomene hoogachting minder om verdienen 

? Zal de eer, de braafheid, de vriendfchap, 

de zuivere liefde daarom minder dierbaar zijn voor 

uw hart? Zult gij de deugden zelfs die gij niet 

meer bezie deswegen minder hoogfehatten? Neen, 

paaide en goede JULIA! uwe CLAARTJE aanbid 

u ter-

Ï4


mooglijk is, door gezette deugd eenen misfbtp 

uitwisfchen , die door geene traanen te hcrfbellen 

is. Ach! mijne arme CIIAILLOT! 

X X X I . B R I E F . 

Aan JULIA. 

"Welk een wonder van den Hemel zijt gij toch, 

onbegrijplijke JULIA ! en door welke u alleen 

bekende konstgreep weet gij in één hart zoo veele 

met elkander onbeftaanbare gemoedsbewegingen 

te vereenigen? Dronken van liefde en van wel» 

lust, zwemt het mijne in droefheid; te midden 

van de volmaaktfte gelukzaligheid lijde ik en 

verkwijn van fmart, en ik verwijt mij zelf den 

overvloed van mijn geluk als eene misdaad. 

Welk eene verfchriklijke foltering is het, zich aan 

geenerlei aandoening volkomen te durven overgeven 

, zonder ophouden de eene door de andere te 

beftrijden, en altoos het verdriet aan het vermaak 

te paaren! Het ware honderdmaal beter niet aanwezig 

dan ellendig te zijn. Wat baat het mij, 

helaas! dat ik gelukkig ben ? Het zijn niet meer 

mijne rampen ,maar de uwen, welke ik ondervinde, 

en zij zijn mij daarom nog des te knellender. 

Vergeefs wilt gij uwe fmarten voor mij verbergen, 

ik lees die ondanks u zelve in de kwijning 

en neêrflachtigheid uwer oogen, Konnen die inne- 

mer»

Ï 42 B R I E V È N V A N 

mende oogen eenig geheim voor de liefde verheet 

ien? Ik zie, ik befpeur onder een opgeruimd voorkomen 

het heimelijk verdriet dat u knelt, en uwe 

droefheid met een bevallig glimlagchje bedekt, 

is even daarom des te bitterer voor mijn hart. 

Het is de tijd niet meer om voor mij iets te ontveinzen. 

Gister bevond ik mij in het vertrek van 

uwe Moeder; zij laat mij een oogenblik alleen; 

ik hoor weeklachten die mij door de ziel fnijden , 

moest ik aan dit uitwerkfel niet herkennen van 

wie zij kwamen? Ik nader de plaats, van waar 

zij herkomftig fchijnen; ik treed in uwe kamer, 

ik ga door tot in uw cabinetjen. Hoe was ik te 

moede, toen ik, even de deur openende, haar die 

op den throon der wereld moest geplaatst zijn, 

gezeten zag op den grond, het hoofd leunende 

tegen een armftocl, die dreef van haré traanen? 

Ach ! ware het van mijn bloed geweest, ik zou 

minder geleden hebben! Door welke wroegingen 

werd ik oogenbliklijk verfcheurd ? Mijn geluk 

werd mijne ftraf; ik gevoelde niets meer daiï 

uwe Imarten , en ik zou uwe traanen en alle mijne, 

genoegens met mijn leven willen afkopen. Ik 

wilds mij aan uwe voeten nederftörten, ik wilde 

deze dierbare traanen met mijne lippen afwisfchen, 

die binnen in mijn boezem opzamelen, ze' 

voor altoos doen opdroogen of fterven; dan ik 

hoor uwe moeder weder komen; ijllings moet 

ik naar mijn plaats terug keeren, inwendig vervuld


vuld van uwe droevenisfen, en van kwellingen 

die niet dan met dezelve zullen eindigen. 

Hoe zeer ben ik door uw berouw vernederd, 

Verlaagd geworden ! Ik ben dan wel zeer verachtliik, 

indien onze vereeniging u verachting voor u zelve 

inboezemt , en indien de lust mr'nes levens 

het verdriet van het uwe is? Zijt rechtvaardiger jegens 

u zelve, mijne JULIA! belchouw met een 

minder bevooroordeeld oog de geheiligde banden 

welken uw hart gelegd heeft. Hebt gij niet de 

reinste wetten der natuur opgevo'gd? Hebt gij 

niet vrijwillig de heiligde der verbindterisfen aangegaan 

? wat hebt gij gedaan, het geen de Godlijke 

en menschlijke wetten niet konnen, niet 

moeten wettigen ? wat ontbreekt er aan den knoop 

die ons verdrengelt, dan de openbare afkondiging? 

Bewillig om de nrjns te zijn, en gij zijt niet 

misdadig meer. O mijne Echtgenote! ö mijne 

waardige en kuifche gezellin ! ó roem én geluk 

mijnes levens! neen, het geen uwe lie f 

de gedaan 

heeft kan geene misdaad zijn, maar wel het geen 

gij haar zoudt willen ontrooven ; het is flechts 

door u aan een ander man te verhinden dat gij de 

eer kwetfen kunt. Blijf voor altoos toebehooren 

aan den vriend van uw harr en gij zult onfchuldig 

Zijn. De keten die ons zamenbind is wettig, de 

ontrouw alken die ze verbreken mocht zou berisplijk 

zijn, en het daat voordaan aan de liefde, 

de waarborg te zijn van de deugd. 

Maaï


Maar bijaldien ook uwe droefheid op redenen 

{leunen, bijaldien uwe kwellingen gegrond zijn 

mochten, waarom berooft gij mij van het geen 

mij toebehoort ? waarom Horten mijne oogen niet 

de helft van uwe traanen? Gij hebt niet één ongenoegen 

het geen ik niet gevoelen, niet ééne 

aandoening waarin ik niet deelen moet, en mijn 

billijk naarijverig hart verwijt u alle de traanen , 

welke gij niet in mijnen boezem ontlast. Zeg 

mij, koele en achterhoudende minnares! is alles 

wat uwe ziel niet aan de mijne mededeelt, niet 

een diefftal welke gij aan de liefde begaat ? Moet 

alles tusfchen ons niet gemeen zijn, herinnert gij 

u niet meer dit zelf gezegd te hebben? Ach, indien 

gij vatbaar waart om zoo.als ik te beminnen, 

dan zou mijn geluk u vertroosten, gelijk uwe fmarte 

mij bedroeft, en gij zoudt gevoel hebben van mijne 

genoegens, even gelijk ik heb van uwe droe« 

venis. 

Dan ik zie het, gij veracht mij als eenen uitzuinigen 

, omdat mijne rede verdoold is in den 

fchoot der vermaken. Mijne hevige hartstochten 

verfchrikken u, gij hebt medelijden met mijne 

verbijstering, en gij bezeft niet, dat al het menschlijk 

vermogen niet toereikend is voor eene onbegrensde 

gelukzaligheid. Hoe, wilt gij dat eene 

gevoelige ziel een oneindig goed met matigheid 

fmake? Hoe, wilt gij dat zij zoo veelerleie fterke 

gemoedsbewegingen te gelijk doorfia, zonder uit 

haar


haar plooi te geraken? Weet gij niet dat er een 

grenspaal is waar geene rede meer weörftand bied * 

en dat er geen mensch op aarde is wiens gezond 

verftand tegen alle beproevingen gehard zij? 

Oefen dus medelijden met eene verwarring waarin 

gij mij gefborr. hebt, veracht geene dwalingen die 

uw eigenwerk zijn, Ik bezit mij zelve niet meer, 

dit beken ik, mijne ziel, aan zich zelf ontvreemd, 

beftaat geheel in u. Des te vatbarer ben ik om 

uwe fmarten te gevoelen, en des te waardiger om 

er in te deelen. O JULIA! ontroof u niet aati 

u zelve! — 

XXXII. B R I E F , 

Andwoord. 

Ei- is een tijd geweest, mijn bemmlijke vriend! 

wanneer onze brieven natuurlijk en bevallig Waren 

; het gevoel datze ons ingaf, vloeide met eene 

fierlijke eenvouwigheid voord; het behoefde noch 

konst noch optooifel, en zijne zuiverheid was deszelfs 

geheele üeraad. Die gelukkige tijd is voorbij: 

helaas! hij is onherroepelijk; en het eerfle 

uitwcrkfel dezer treurige verandering is, dat onze 

harten reeds hebben opgehouden zich onderling 

te verdaan. 

Uwe eigen oogen hebben mijne droefheid gezien,, 

L DEEL. K Gij

U6 B R I E V E N V A N 

Gij meent de oorzaak derzelve ontdekt te hebben ; 

gij zoekt mij te vertroosten door ijdele redeneeringen, 

en terwijl gij mij denkt te bedriegen, bedriegt 

gij in de daad u zelve, mijn vriend! Geloof mij, geloof 

het teder hart uwer JULIA; ik treur veel 

minder daarover dat ik al teveel aan de liefde heb 

toegedaan, dan wel om dat ik dezelve van haar 

grootfte fieraad beroofd heb. Die zoete bekooring 

der deugd is als een droom _ verdwenen; 

ons liefdevuur heeft dien hemelfchen gloed verloren, 

welk hetzelve opwekte en tevens zuiverde; 

wij hebben het vermaak nagejaagd, en het 

geluk is verre van ons weggevloden. Herinner u 

die aangenaame oogenblikken , waarin onze harten 

stieh des te beter vereenigden naar mate wij 

elkander meer ontzag toedroegen, waarin de di ift uit 

hare eigene buitenfporigheid de krachten ontleende 

om zich zelf te overwinnen, waarin de onfchuld 

ons wegens het bedwang vertroostte , waarin de 

betoonde onderwerpingen en de eer allen uitliepen 

ten voordeele van de liefde. Vergelijk dezen bekoorlijken 

toeftand met onze tegenwoordige gefteldheid': 

welke bekommeringen! wat al fehrik! 

wataldoodlijke ontroerenisftn! hoe veele overdre» 

vene aandoeningen hebben hare eerde aangenaamheid 

verloren ! wat is er geworden van die zucht 

tot bedachtzaamheid en eerbaarheid waarmede de 

liefde alle de handelingen onzes levens bezielde, 

en die wederkeerig de liefde des te dreclender 

jaaakte? Ons genot was bedaard en bedendig; 

thands

T w Ë E G E L I E V E N . i£f 

thands hebben wij niets meer dan hartstochtent 

dit onzinnig geluk gelijkt meer naar aanvallen van 

razernij, dan naar tedere liefkozingen. Eene reine 

en heilige liefde deed onZe harten branden; eenmaal 

overgegeven aan de dwalingen der zinnen, 

zijn wij niet meer dan gewoone gelieven; gelukkig 

zeker, indien eene ijverzuchtige liefde nog de eer- 

He plaats wil blijven bekleden in vermaken, welke 

de laagfle fterveling zonder haar genieten kan. 

Zie daar, mijn Vriend ! dé verliezen welke wijbeiden 

gemeen hebben, en die ik niet minder voor: 

ü dan voor mij zelve beween. Ik voeg er niets bij 

van de mijnen in het bijzonder, uw hart is in Haar, 

die tcgevoelen.Befchouwmijne fehaamte,cn verhef 

uwe k'aagftem indien gij waarlijk deliefde kent. 

Mijn mïsfbap is onherfïelbaar, nimmer zullen mij-» 

ne traanen opdroogen. O gij die dezelve vloeijen 

doet, fchroom van eene zoo rechtmatige" 

droefheid aanteranden ; SU* mijne hoop is dezelve 

te vereeuwigen ; daarin getroost te Worden zou de 

z waarde mijner rampen zijn, en het is de laagfle 

trap der fchande, met de onfchuld ook dat gevoel 

te verliezen welk ons dezelve doet beminnen. 

Ik ken mijn lot, ik bezef er het IjsÜjkc tfali', 

en niettemin blijft mij eene vertroosting iri 

mijne wanhoop over, die eenig, maar tevensftreelend 

is. Het is van ü, mijn béminlijkes 

Vriend! dat ik dezelve verwacht. Zedert ik mijne 

K % oogeti

yfl B R I E V E N VAN 

oogen niet meer op mij zelf durve liaan, vestig ik 

die met des te grooter vermaak op hem dien ik 

bemin. Ik geef u wederom al wat gij mij van mijne 

eigene achting ontneemt, en terwijl gij mij noodzaakt 

mij zelve te haaten, wordt gij mij daardoor 

zelfs te meer dierbaar. De liefde, die noodlottige 

liefde ,welke mij bederft, zet u eene nieuwe 

waarde bij; wanneer ik mij zelf vernedere, rijst 

gij; uw hart fchij.nt voordeel te hebben getrokken 

van al de verachtlijkheid van het mijne. Wees 

gij dan van nu af aan mijne eenige hoop, het 

ftaat aan u, zo mooglijk, mijnen misflag te rechtvaardigen 

; bedek dien met de betaamlijkheid van 

uwe gevoelens; dat uwe verdiênfte mijne fchande 

uitwisfche ; maak door eene beftendige deugdzaamheid 

het verlies van deugden, welke gij mij 

kost, verfchoonbaar. Wees gij thands mijn alles, 

nu ik zelve niets meer ben.. De eenige eer die 

ik nog behoude, berust geheel in u, en in zoo 

verre gij achting verdienen zult, zal ik niet geheel 

en al vcrachtenswaardig zijn. 

Hoe veel fpijt ik ook hebbe over de herftellin-g 

mijner gezondheid , ik kan dezelve niet langer ontveinzen. 

Mijn gelaat zou mijne woorden logenftraffen, 

en mijne voorgewende langzame beterfchapkan 

niemand meer bedriegen. Spoed u derhalven, 

eer ik genoodzaakt ben mijne gewoonc bezigheden 

te hervatten , om den ftap te doen dien wij hebben 

afgelproken. Ik zie duidlijk dat mijne moedes


dér vermoedens beeft opgevat, en dat zij ons in 

het oog houd, ik erken, mijn vader gaat nog zoo 

ver niet , deze tfotfche edelman kan zich niet 

eens verbeelden, dat een burgerlijk man verliefd 

van zijne dochter zou konnen zijn; maar onderrasfchen, 

gij weet zijne voornemens; hij zal u voorkomen 

indien gij het hem niet doet, en door 

denzelfden toegang tot ons huis voor u te hebben 

willen behouden, zult gij n geheel en al daar uit 

verbannen. Geloof mij, fpreek met mijne moeder 

terwijl het nog tijd is. Wend zulke bezigheden 

voor die u verhinderen mij langer onderwijs 

te geven, en laat ons afftand doen van elkander 

zoo dikwijls te zien, opdat wij ons ten minfte 

nu en dan zien mogen; indien men toch voor u 

de deur fluit, kunt gij u niet weder daaraan 

laten melden ; maar fluit gij die voor u zelf, 

dan zullen uwe bezoeken in zekeren zin aan 

uw eigen goeddunken ftaan, en met een weinigje 

beleid en infehikïijkheid, zult gij die in het vervolg 

dikwijler konnen herhaalen, zonder dat men 

er op lette of het kwalijk neme, Ik zal u dezen 

avond zeggen door welke middelen ik mij verbeelde 

meer gelegenheden te zullen vinden om 

ens te zien, en gij zult overtuigd worden dat 

de onaffchcidbarc nicht, die voorheen zoo veel 

gemor veroorzaakte, nu niet .nutloos zal zijn 

voor twee gelieven , welken zij nimmer had 

moeten verlaten, 

R 3 XXXJIÏ.

J50 B R I E V E N V A K 

XXXIII. B R I E F . 

Van JULIA. 

j^\ch, mijn vriend! welk een flechte toevlucht 

is eene AffaribUt voor twee gelieven ! Welk 

eene kwelling elkander te zien,en zich te moeten 

bedwingen! Honderdmaal beter ware het elkander 

geheel niet te zien. Hoe kan men eene geruste 

houding hebben bij zoo veel ontroereni's ? Hoe 

zoo ongelijk aan zich zelf zijn? Hoe aan zoo 

veele voorwerpen denken daar men flechts met 

één enkel is ingenomen ? Hoe zijne gebaaren 

en oogen in bedwang houden , wanneer het hart 

vliegt? In mijne geheele leven voelde ik zulk 

eene ontfteltcnis niet als ik gister ontwaar werd 

toen menu aanmeldde bij Mevrouw D'HEBVA KT. 

Jk hield de uitfpraak van uw naam voor een verwijt 

dat men mij toevoegde ; ik verbeeldde mij 

dat de geheele wereld mij te gelijk aanzag; ik 

wist niet meer wat ik deed, en bij uwe inkomst 

bloosde ik zoo geweldig , dat mijne nicht, die 

het oog op mij hield, genoodzaakt was met haar 

aangezicht en waaijer zich naar mij toe te wenden, 

als wilde zij mij iets in het oor luisteren. Ik 

beefde van vrees of dit zelfs geen verkeerde uitwerking 

doen mocht, en men zomts uit dit gefluister 

eenigen argwaan mocht opvatten. Met één 

woord,


woord, alles gaf mij nieuwe flof tot ontroering, 

en nooit gevoelde ik beter, hoe zeer een fchuldig 

gewisfen tegen ons ooggetuigen wapent die er 

zeiven niet eens aan denken. 

CLAARTJE meende optemerken , dat gij geen 

betere vertoning maakte; het fcheen haar toe dat 

gij verlegen waart met uwe houding, en onzeker 

wat gij doen moest , dat gij noch voor- noch 

achterwaard? gaan, mij niet naderen noch u verwijderen 

durfde, maar met uwe blikken rondom 

waarde , om gelegenheid te hebben , zeide zij, 

van die naar ons te wenden. Een weinig bekomen 

van mijne onthutfing, verbeeldde ik mij zelve 

de uwe te ontdekken, tot dat de jonge Mevrouw 

EELON u aangefproken had, en gij niet 

haar gingt zitten praten, en aan hare zijde bedaarde. 

Ik gevoel, mijn vriend! dat deze levenswijze, 

die zoo veel belemmering, en zoo weinig vermaaks 

geeft, niet gefchikt is voor ons: wij beminnen 

elkander al te zeer, om ons derwij;'e te 

pijnigen. Zulke openbare bijcenkomflen fchikken 

zich alleen voor lieden die zonder de liefde te 

kennen, niettemin wel met elkander zijn, of die 

daarvan geen geheim behoeven te maken : wat 

mij betreft, mijne angstvalligheden zijn te groot, 

gij van uwen kant loopt te veel gevaar var, eenige 

onbedachtzaamheid, en ik kan niet altoos eene 

K 4 Me.


Mevrouw BELON raast mij houden, om, als 

het nodig is^ eene afleiding te maken. 

Hervatten, ja hervatten wij die afgezonderde en 

geruste levenswijze, waaraan ik u zoo ontijdig 

onttrokken heb. Zij is het, die onze Helde verwekt 

en gevoed heeft; misfehien zou eene meer 

verflrooide levensmanier dezelve doen verflaauwen. 

Alle groote hartstochten ontftaan in de 

eenzaamheid; men vind er geene van dien aart in 

de wereld, waar geenerlei voorwerp den tijd heeft 

om een diepen indruk te maken, en waar de verfcheidenheid 

van genoegens de kracht der gewaarwordingen 

ontzenuwt. Deze Hand is ook beter 

berekend voor mijne droefgeestigheid, welke bij 

hetzelfde voedfel leeft als mijne liefde; het is uwe 

geliefde beeldnis die deze beiden levendig houd, 

en ik verkies liever u in het binnenfte van mijn 

hart teder en gevoelig te zien, dan in eene geüwongene 

en verflrooide houding bij eene talrijke 

zamenkomst. 

Er kan, daarenboven, een tijd komen waarin ik 

zou genoodzaakt zijn tot een veel grooter afzondering, 

en mocht die gewenschte tijd reeds daar 

zijn! De voorzichtigheid en mijne eigene neigipg 

vorderen even zeer dat ik vooraf eene heblijkheid 

verkrijge tot hetgeen de noodzaaklijkheid 

zoude konnen vereifchen. Ach! konden mijne 

misfiagen zeiven het middel doen geboren worden 

om,


om die te hcrftellen ! De ftreelende hoop van 

t'eeniger tijd te zijn dan ongevoelig zou 

ik meer zeggen, dan ik zeggen wil van het ontwerp 

waarmede ik mij bezig houde. Vergeef mij 

deze achterhoudendheid, mijn eenige vriend! mijn 

hart zal nimmer eenig geheim hebben hetgeen voor 

u niet aangenaam zoude zijn te weten. Evenwel 

moet gij van dit onkundig blijven, en al hergeen 

ik er u thands van zeggen kan, is dat de liefde 

die onze rampen veroorzaakte, ons het geneesmiddel 

daartegen verfchaffen moet. Gij moogt bij 

u zelf redeneeren en uitleggingen maken zoo veel 

gij wilt, maar ik vcrbiede u mij hieromtrent nader 

te ondervragen. 

X X X I V . B R I E F . 

Andvoord. 

AT 

~Lvd, non verdrete m a\ 

C aai bi ar gP affetti mi ei, 

Bei lumi onde imparai 

A fofpirar d'amor (*). 

Hoe lief moet ik die goede Mevrouw BELON 

hebben, wegens het vermaak dat zij mij bezorgd 

heeft! Vergeef het mij, godlijke JULIA! ik 

durf- 

(*) Dat is: Neen ! die fchoone oogen, die mij 

geleerd hebben van liefde te zuchten , zullen mij. nim» 

pier onflandvaslig zien. Aant, de$ VERX. 

E 5


durfde mij één oogenblik bedienen van uwe tedere 

ongerustheid, en dit oogenblik was een der aangenaamfte 

van mijn leven. Hoe bekoorlijk waren 

die angstvallige en nieuwsgierige blikken welke 

deelswijze op ons gevestigd, en terftond weder 

ncêrgeflagen werden, om de mijne te ontgaan!. 

Hoe maakte het toen uw gelukkige minnaar? 

Hield hij zich onledig met Mevrouw BELON? 

Ach! mijne JULIA! kunt gij dit geloven? Neen 

zeker, onvergelijklijk meisje! Hij had belangrijker 

bezigheid. Met welk eene verrukking volgde 

zijn hart de bewegingen van het uwe! met welk 

een gretig ongeduld aasden zijne oogen op uwe 

bevalligheden! Uwe liefde, uwe fchoonbeid vervulden 

, bekoorden zijne ziel; zij was ter naauwer 

nood beftaud voor zoo veele ïtreelende gewaarwordingen. 

Het fpeet mij alleen dat ik ten 

koste van haar die ik bemin vermaken genoot, 

waarin zij geen deel had. Weet ik wat Mevrouw 

BELON mij gedurende al dien tijd gezegd heeft? 

weet ik wat ik haar heb geandwoord ? wist ik 

dit op het oogenblik onzer rcdewiafeling ? Heeft 

zij zelve het wel konnen weten, cn was het haar 

mooglijk iets het minfte te begrijpen uit de gefbrek^ 

ken van een man die praatte zonder te denken, 

en andwoordde zonder te luisteren? 

Com huom, che par ch'afcolti, e nuïïa intendt (*) 

Ook 

(*) Dat is: Gelijk een man die fchijnt te luiste 

ren, cn die niets vcrj'aat. Aant. de VERÏ.


Ook heeft zij eene volmaakte verachting tegen 

mij opgevat. Zij heeft aan de geheele wereld 

, misfehien ook aan u, gezegd, dat ik geen 

natuurlijk begrip, ja het geen erger is, geen 

het minfte verftand bezit, en dat ik zelf even zot 

ben als mijne boeken. Wat deert het mij wat 

zij er van zegge en denke ? Doet mijne JULIA 

alleen geene uiifpraak over mijn beftaan en over 

den rang dien ik begeer te hebben ? Laat het 

overig gedeelte der wereld over mij denken zoo 

als het wil, al mijne waarde beftaat in uwe achting. 

Ach! geloof toch dat het noch aan Mevrouw 

BELON ftaat, noch aan eenige fchoonheid die 

de haare overtreft, om die afwending temaken, 

waarvan gij fpreekt, of om één oogenblik mijn hart 

en mijne oogen van u aftetrekken ! Zo gij aan 

mijne oprechtheid konde twijfelen, zo gij voor 

een oogenblik aan mijne liefde cn aan uwe eigene 

bekoorlijkheden dit geweldig ongelijk kondet aandoen 

; zeg mij dan, wie zou alles hebben konnen aantekenen 

wat rondom u gebeurde ? Zag ik u niet 

onder die jeugdige fchoonheden fchitteren gelijk 

de zon onder de ftarren die zij verduistert? Zag 

ik de jonge Heeren zich niet rondom uwe ftoel 

verzamelen? Zag ik niet in fpijt uwer gezellinnen 

de bewondering welke zij omtrent u betoonden? 

Zag ik niet hunne vuurige eerbewijzen, de blijken 

hunner hulde, cn hunne verliefde aartigheden 

? Zag ik u die allen niet ontvangen met eene 

hou-


houding van zedigheid en onverfchilligheid die 

meer uitwerking doet dan de trotschheid ? Zag 

ik, toen gij wegens het Collation uwe handfchoen 

uitdeedt , de uitwerking niet, welke die ontblootte 

arm op de aanfchouwers maakte? Zag ik 

dien jongen vreemdeling, die uwe handfchoen opraapte, 

niet in den wil om de bekoorlijke hand, 

welke dezelve aannam, te kusfchen? Zag ik niet 

eenen die nog ftouter was en wiens brandend oog 

mijn bloed en mijn leven opflurpte, u hl de verplichting 

brengen om , toen gij het bemerkte, 

eene fpelde aan Uwen halsdoek te fteken? Ik was 

niet zoo verftrooid als gij wel meent; ik zag ditalles, 

JULIA! en ik werd er niet jaloersch over; 

want ikken uw hart. Ik weet, het behoort niet onderdie 

harten, welke tweemaal konnen beminnen. 

Zult gij het mijne befchuldigen van zoodanig te zijn? 

Welaan, hernemen wij dat eenzaam leven,hetgeen 

ik niet dan met wederzin verlaten heb. Neen, 

het hart vind geen voedfel in het gewoel der wereld. 

De fchijngeneugren maken de berooving der 

waare genoegens maar des te bitterer voor het zelve; 

en het verkiest zijn lijden boven nietige vergoedingen. 

Dan , mijne JULIA ! er zijn, er konnen 

meer wezenlijke genoegens zijn in dien ftaat van 

bedwang w arin wij leven, en gij fchijnt dezelve 

te vergeten ! Hoe, geheele veertien dagen zoo 

nabij elkander doortebrengen zonder zich te zien, 

zonder elkander een woord te zeggen ! Ach! 

wa£


wat wilt gij dat een van liefde verteerd hart gedurende 

zoo veele eeuwen doe? de afwezigheid 

zelve zou minder wreed zijn, Wat baat eene 

overmaat van voorzichtigheid die ons meer rampen 

baart dan zij voorkomt? Wat baat het zijn 

leven te rekken te gelijk met zijne ftraf? zou het 

niet honderdmaal beter zijn elkander een enkel 

oogenblik te zien en dan te fterven? 

Ik ontveins het u niet, mijne lieve vriendin! 

ik wenschte wel het beminlijk- geheim te doorgronden, 

dat gij voor mij verbergt, nimmer was 

er een belangrijker voor ons; dan ik heb daartoe 

vergeeffche pogingen gedaan. Evenwel zal ik het 

ftilzwijgen, welk gij mij oplegt, weten te bewaren, 

en eene onbefcheidene nieuwsgierigheid 

bedwingen ; maar waarom kan ik, een zoo lief 

geheim onaangeroerd latende, de opheldering 

daarvan ten minste niet verzekeren? wie weet, 

wie weet nog of uwe ontwerpen niet op harsfenfchimmen 

rusten? waarde ziel mijnes levens! 

ach ! beginnen wij althands met dezelven wel 

uittevoeren! 

Nafchrift. Ik heb vergeten u te zeggen dat de Heer 

ROGUIN mij eene Compagnie heeft aangeboden 

in het Regiment dat hij opricht voor den 

Koning van Sardinië. Ik ben gevoelig getroffen 

geweest over de achting van dien braven 

Officier; ik heb hem bedankt en gezegd, dat 

ik


ik al te bijziende was voor den dienst, en dat' 

mijne fterke zucht voor de ftudien zich niet 

wel voegde bij een zoo werkzaam leven. Wat 

dit ftuk betreft, heb ik geene opoffering aan 

de liefde gedaan. Ik oordeel dat ieder een 

zijn leven en bloed aan het Vaderland verfchuldigd 

is, maar dat het niet vrij ftaat zich 

te begeven in den dienst van Vorsten, aan 

wien men geeneiiei verplichting heeft, en 

nog minder zich zelf te verkopen, en van 

het edelst beroep der wereld dat eenes lagen 

huurlings te maken. Dezen waren de grondregelen 

van mijnen vader, en ik zou zeer ge. 

lukkig zijn, zo ik hem in zijne liefde voor 

zijne plichten en zijn geboorteland navolgde. 

Nimmer heeft hij in den dienst van eenig 

vreemd Vorst willen treden ; maar in den 

oorlog van 1712 droeg hij met roem de wapenen 

voor het Vaderland, hij woonde verfcheidene 

gevechten bij, in een van welken hij 

gekwetst werd; en in den flag van Filmerghen 

had hij het geluk van een vaandel op den vijand 

te veroveren onder het oog van den Generaal 

de Sacconex. 

XXXV.


X X X V . B R I E F . 

Van JULIA. 

I k kan niet vinden , mijn Vriend ! dat een paar 

woorden die ik al boenende over Mevrouw BE 

LON geuit had , eene zoo ernftige uitlegging 

verdienden. Zoo veel bezorgdheid om zich te 

rechtvaardigen verwekt zomtijds een tegengefteld 

vooroordeel: en het is de aandacht welke men 

aan beuzelingen wijd alleen, die dezelve tot onderwerpen 

van gewicht maakt. Dit zeker zal 

tusfcben ons geen plaats hebben ; want harten 

met edele aandoeningen vervuld zijn weinig twistziek, 

en de kibbelingen der verliefden over nietsbeduidende 

kleinigheden hebben bijkans altoos een 

veel wezenlijker grond dan het fchijnt. 

Evenwel fpijt het mij niet dat deze beuzeling 

een gelegenheid verfchaft, om onder ons te handelen 

over den minne-ijver; een onderwerp, dat 

ongelukkiglijk voor mij maar al te gewichtig is. 

Ik zie, mijn Vriend! uit de vorming onzer zielen 

en uit de gemeenfchaplijke wending van onzen 

fmaak,dat de liefde de hoofdzaak onzes levens zal uitmaken. 

Wanneer deze eenmaal zulke diepe indrukken 

heeft gemaakt als welke wij er van ontvangen 

hebben , dan moet zij alle andere driften uitdooven 

of

i6o B R I E V E N V A N 

of verzwelgen; de geringde verkoeling zon weldra 

voor ons de kwijning des doods zijn ; een 

onverzettelijk misnoegen, een eeuwig verdriet, 

zouden eene uitgebluschte liefde vervangen, en het 

zou ons niet mooglijk zijn lang te leven nadat 

wij hadden opgehouden te beminnen. Wat mi] 

in het bijzonder betreft, gij gevoelt wel, dat het 

alleen de bedwelming der hartstocht is welke de 

ijslijkheid van mijnen tegenwoordigen toedand 

voor mij verbergen kan, en dat ik met vervoering 

beminnen, of van droefheid derven moet. Oordeel 

derhalven of ik recht heb om erndig een 

onderwerp te verhandelen, waarvan het geluk of 

ongeluk mijnes levens moet afhangen ! 

Voor zoo veel ik over mij zelve kan oordeelen, 

fchijnt het mij toe, dat ik, fchoon doorgaands 

al te levendig van aangedaan, echter 

weinig aan vervoering van driften onderhevig 

ben. Langen tijd zouden mijne kwellingen in 

mijn bmnende moeten 'gewoeld hebben, indien 

ik de bron daarvan zou durven ontdekken aan hem 

die er de oorzaak van was, en daar ik overtuigd 

ben dat men geene belediging doen kan zonder 

zulks te willen, zou ik mij veel liever honderd verongclijkingcn 

getroosten dan ééne ontvouwing derzelve. 

Een charadter van dezen aart moethetver bren^gen, 

hoe weinig aanlegs tot minne-ijver men ook 

hebbe, en ik ben zeer bevreesd, van die gevaarlijke 

neiging in mij zelf gewaar te worden. Niet, dat ik 

niet

T W E E G E L I E V E N . rót 

niet wete , dat uw hart voor het mijne gefchikt 

is, en voor geen ander: maar mm kan zich zelve 

bedriegen, eeh voorbijgaande fmaak voor eene 

hartstocht nemen, en door verbeelding zoo veel 

doen als men misichien uit liefde zou gedaan 

hebben. Dan, zo gij u zeiven als onftandvastig 

kunt aanmerken zonder het te zijn , kan ik 

met veel meer reden u ten onrechte van ontrouw 

befchuldigen. Deze verlchriklijke twijfeling no-rthands 

zou mijn leven vergiftigen; ik zou zuchten 

zonder mij te beklagen, en ontroostbaar flerven 

zonder te hebben Opgehouden van bemind te 

worden. 

Vermijden wij, ik bezweer het u, een Onheil 

waarvan het bloote denkbeeld mij doet zidderené 

Zweer mij dan, mijn lieve vriend! — niet bij 

de liefde, deze eed word niet nagekomen, dan 

wanneer dezelve overbodig is, maar bij dien heiligen 

naam van de eer, welken gij zoo zeer eerbiedigt, 

dat ik nimmer zal ophouden de vertrouwelinge 

van uw hart te zijn , en dat daar in geene 

verandering zal voorvallen waarvan ik niet het 

eerst onderricht worde. Geef niet voor dat gij 

mij nimmer iets zult te ontdekken hebben ; ik 

geloof het, ik wil het hoopen; maar voorkom 

mijne dwaze angstvalligheden , en geef mij door 

uwe verbindtenis voor eene toekomst die nimmer 

aanwezig moge zijn, de eeuwigdurende zekerheid 

voor het tegenwoordige. Ik zou minder te be- 

L DE EL, Ju i,]a*

ïÖ2 B R I E V E N V A N 

klagen zijn zo ik mijn waarachtig ongeluk van 

u zelve vernam , dan indien ik onophoudelijk 

ingebeelde rampen te lijden heb , ik zou dan ten 

minfte het genot hebben van uwe zelfsver wij tingen 

; wanneer gij mijne liefde niet meer beandwoordde 

, zoudt gij nog in mijn verdriet deelen, 

cn de traanen zouden mij minder bitter 

fmaken die ik op uwen boezem ftortede. 

Het is hier, mijn vriend! dat ik mij zelf dubbel 

geluk wensch met mijne keuze, en wegens de 

zachte banden die ons verftrengelen, en wegens 

de braafheid die dezelve verzekert:; zie daar het 

nut van de voorfchriften der wijsheid in zaaken 

van louter gevoel ; zie daar hoe eene geftrenge 

deugd de zorgen eener tedere liefde weet te verbannen. 

Zo ik eenen minnaar had zonder grondbeginfelen, 

al beminde hij mij dan ook eeuwig, 

waar zouden voor mij de waarborgen van die 

ftandvastigheid zijn ? welke middelen zou ik hebben 

om mij te bevrijden van mijne geftadige wantrouwcns, 

en hoe zou ik mij zelf verzekeren dat 

ik niet bedrogen werd zoo min door zijne veinzerij 

als door mijne lichtgelovigheid? Maar gij, 

mijn waarde en achtingswaardige vriend! gij die 

noch tot bedriegerij noch tot veinzen in ftaat zijt, 

gij, dit weet ik, zult die oprechtheid voor mij 

behouden, welke gij mij zult beloofd hebben. 

Nooit zal de fchaamte van eene trouwloosheid 

te erkennen in uwe rechtfchap&ne ziel de overhand

f t ïi G E L I E V E N . ié§ 

hand krijgen boven de verplichting om uw woord 

te houden .en indien gij Uwe JULIA niet meer 

kondet beminnen, zoudt gij haar zeggen, . * » » 

ja gij zoudt in ftaat zijn haar te zeggen, 6 JULI A! 

ik heb u niet. . . Nimmer, mijn vriend! zal ik 

dit woord fchrijvem 

"Wat dunkt u van mijn hulpmiddel? Dit is 

het eenige, des ben ik verzekerd, welk alle gevoel 

van minne -ijver bij mij koude uitrooijen. Er 

is ik weet niet welk eene kieschheid in, die mi> 

bekoort, dat ik mij omtrent uwé liefde op uwé 

goede trouw verlate , en mij zelf het vermogen 

beneme van geloof te liaan aan eene trouwloosheid 

, die gij zelve mij niet zoudt te kennen ge« 

Ven* Zie daar, mijn waarde! het verzekerd gevolg 

van de verplichting die ik u opleg; Want ik 

zou konnen geloven dat gij een onftandvastig 

minnaar, maar geenszins dat gij een bedrieglijke 

Vriend waart, en zö ik zelfs twijfelde aan uw hart, 

aan Uwe trouw kan ik nimmer twijfelen. Welk 

ten genoegen fmaak ik in het nemen van onnodige 

voorzorgen omtrent dit ftuk, in het voorkom 

men van den minften zweem eener verandering 

waarvan ik de onmooglijkheid zoo levendig bezef! 

Welk een ftreelend vermaak met een Zoo ge-» 

trouwen minnaar over de jaloefij te fpreken i 

Ach! indien gij kondet ophouden zulks te zijrij 

geloof niet dat ik daarover zoo met u zoude gefproken 

hebben! Mijn arm hart zou in het géval zelVö 

L s hief

164 B R I E V E N V A » 

niet zoo vcrdnndig zijn , en het geringde wan-» 

trouwen zou mij weldra den wil benemen om' 

er mij voor te hoeden. 

Zie daar, mijn 26er goede mee3tef! dof van 

overweging voor dezen avond: want ik weet datuwe 

twee gehoorzame leerlingen de eer zullen 

hebben van het avondmaal met u te houden bij 

den vader der onaffchetdbare. Uwe geleerde ophelderende 

aanmerkingen over de Courant hebben 

u zoodanig in zijne gunst gewikkeld , dat er niet 

veel behendigheid nodig is geweest, om u te 

doen nodigen. De dochter heeft haar clavier 

doen demmen; de vader heeft Lamherti doorbladerd; 

ik voor mij zal misfebien de les van het 

boschje van Clarens herdenken: ö leeraar in alle 

takken van kennis, gij bezit overal eenige wetenfchap 

die gangbaar is. De Fleer D'ORBE, die, 

gelijk gij denken kunt, niet vergeten is, heeft het 

woord om eene geleerde redevoering te beginnen 

over de aandaande huldiging van den Koning van 

Napels, gedurende welke wij alle drie zullen gaan 

in de kamer der nicht. Het is daar , mijn getrouwe 

( * )! dat gij, geknield voor uw Vrouwe 

en minnares, met uwe beide handen in de hare 

en 

(*) Een term, die Souvcrainc Vorsten gebruiken, 

wanneer zij aan hunne bedienden fchrijven; al het 

•volgende is onder dezelfde leenfpreuk voorgeftcld. 

Arat. des v £ R.T.

T w r E G E L I E V E N . 165 

en in de tegenwoordigheid van haren CaneeUcr, 

haar trouw en hulde in alle gevallen zweeren zult, 

dat is niet te zeggen, eeuwige liefde; eene verbind - 

tenis we !ke men geen meester is van te houden noch 

te verbreken; maar waarheid, oprechtheid, onfchendbare 

rondborstigheid. Gij zult niet zweeren 

altoos onderdanig te zullen zijn , maar nimmer 

eenige daad van trouwloosheid te zullen pleegen , 

en althands, den oorlog te zullen verklaren eer 

gij het jok affchudt. Dit doende zult gij de omhelzing 

ontvangen, en erkend worden voor eenige 

onderdaan en getrouwe Ridder, 

Vaarwel , mijn goede vriend! het denkbeeld 

der maaltijd van dezen avond boezemt mij vro-? 

üjkheid in. Ach! hoe aangenaam zal mij dezel> 

V£ zijn, wanneer ik u daarin zal zien deelen! 

XXXVI. B R I E F , 

Van JULIA. 

Kus dezen brief en fpring op van blijdlchap 

wegens het nieuws dat ik u melden zal ; maar 

denk , dat fchoon ik niet opfpring noch iets te 

kusfen heb, ik echter niet minder gevoelig duarpver 

ben dan gij. Mijn vader genoodzaakt zijnde 

om wegens zijn pleitgeding naar Bern, en van 

daar wegens zijnpen/toen naar Solothurn te g?,an , 

•L 3 beef;-

H6 B R I E V E N VAK 

heeft aan mijne moeder voorgcflagen om met hem 

te reizen, en zij beeft dit aangenomen, in hope 

dat de verandering van lucht eenige heilzame uitwerking 

op hare gezondheid hebben zal, Men 

wilde mij de gunst bewijzen van mij insgelijks 

mede te nemen, en ik vond het niet geraden te 

zeggen, wat ik er over dacht: dan de moeilijkheid 

der fchikkingen van het rijdtuig heeft dit ontwerp 

doen vervallen, en men legt zich toe om mij te 

vertroosten dat ik niet van de partij ben. Ik 

moest wel droefheid voorwenden, en de valfche 

rol die ik mij genoodzaakt zie te fpelen verfchaft 

mij een zoo wezenlijk verdriet, dat het herouw 

•mij hijna van de veinzerij ontflagen heeft. 

Gedurende het afwezen mijner ouderen, zal 

ik geene meesteres van het huis-blijven; maar men 

vertrouwt mij bij den vader mijner nicht , zoo 

dat ik wel degelijk gedurende dien tijd onfeheidbaar 

van de anaffoheidbare zijn zal. Daarenboven 

, heeft mijne moeder liever verkozen hare 

kamenier te misfen en mij Babi als gouvernante te 

laten: eene min gevaarlijke foort van Argus, welker 

getrouwheid men noch omkoopen noch waarmede 

men zich vertrouwelijk maken moet; doch 

die men als het nodig is, gemaklijk kan verwijderen 

, op den minden fchijn van vermaak of 

\Ooxdeel welken men haar geeft, 

gij begrijpt hoe gemaklijk het ons vallen zal 

8P


gedurende veertien dagen elkander te zien; dan 

hier moet omzichtigheid de plaats van het bedwang 

innemen, en wij moeten ons vrijwillig dezelfde 

behoedzaamheid opleggen waartoe wij anders 

genoodzaakt zijn. Gij moet niet alleen, 

wanneer ik bij mijne nicht zal zijn , daar niet 

meermalen komen dan voorheen, uit vrees van 

haar in de waagfchaal te ftellen; maar ik hoop 

zelfs dat ik u niet zal behoeven te fpreken van 

de toegeeflijkheid welke hare kunne vordert, noch 

van de geheiligde rechten der gastvrijheid, en 

dat een braaf, wellevend man niet zal behoeven 

onderricht te worden van het ontzag door de liefde 

aan de vriendfchap verfchuldigd, welke haar 

fchuilplaats geeft. Ik ken uwe levendigheid van 

aart, maar ik ken ook derielver onfchendbare 

grenspalen. Indien gij nimmer eene opoffering 

aan het geen betaamlijk is gedaan hadt, gij zoude 

er thands geene te doen hebben. 

Van waar dat misnoegd voorkomen , en dat 

treuri

ïég B R I E V E N V A N 

(ie woonplaats, waarvan de Heer D'ORBE eiga» 

naar is, zijn op genoegzamen afïtand eenige hutten 

(*) veripreid, welke met hare rieten daken 

de liefde en het vermaak , die vriendinnen der 

boerfche eenvormigheid, bedekken konnen. De 

frisfche en befcheidene.melkir.ers weten omtrent 

een ander die geheimhouding te bewaren, welke 

zij voor zich' zelve behoeven. De beeken die de 

weilanden doorfnijden zijn omzoomd met boomge 

wasch, en bekoorlijke boschjes. Zwaare bosfchen 

bieden in het verfchiet meer woeste en fom« 

bere fchuilplaatfen aan. 

Al bel feggio ripoflo, ombrofo e fofcol 

Ne m ai pa flor i appresfan, ne bifolci (a~), 

Nergends yertoonen de konst noch de hand 

der menfchen derzei ver angstvallige oplettendheid 

; men ziet er aan allen kant enkel de tedere 

zorgen der algemeene Moeder. Het is daar, 

mijn vriend! dat men alleen onder hare befcherming 

is, en dat men niets anders gehoorzamen 

kan 

(*) In het Fransch, Chalets, eene foort van hou 

ten huizen , waarin de kaazen en verfchillende foor- 

t.en van zuivel in het gebergte gemaakt worden. 

Ca*) Dat is: rustende óp een door geboomte beloin- 

merdeii zetel, xvelken nimmer herders noch landlieden 

padtrdun, 

% 

Aaflt. des YER.^.


kan dan hare wetten. Op de uitnodiging van den 

Heer D'OKBEheeft CLAARTJE haren Vader reeds 

bewogen om met eenige vrienden eene jacht van 

twee of drie dagen in dat Cantm te gaan houden, 

en de onaffcheidbaren derwaard mede te nemen. 

Deze hebben weder andere pnaffcheidbaren, gelijk 

gij zeer wel weet. De een, den meester van het 

huis verbeeldende, zal natuurlijk deszelfs eer ophouden 

; de ander zal , met minder praal, bij zijne 

JULIA de plichten van een nederig Hulpje konnen 

waarnemen , en deze door de liefde geheiligde Hulp 

zal voor hun de Tempel van Cnidys zijn 

Om dit bekoorlijk plan gelukkig en zeker uittevoeren, 

zijn er Hechts eenige fchikkingen nodig welke 

wij onder ons gemaklijk zullen konnen beraamen, 

en die zelfs een gedeelte der genoegens welke zij 

ons verfchaffen moeten, zullen uitmaken. Vaarwel 

, mijn vriend \ ik neem plotsling affcheid van 

u, uit vrees voor verrasfehing. Niettemin gevoel 

jk, dat het hart uwer JULIA een weinig te vroeg 

heenvliegt ter bewoning van de hut. 

Nafchrift. Alles wel berekend, denk ik dat 

wij ons, zonder onbefcheiden te zijn, bijna 

alle dagen zullen konnen zien; den eenen dag 

naamlijk bij mijne nicht, en den anderen onder 

het wandelen. 

(tf) Een beroemde Tempel van Vcnus, waarin haar 

jjeeld , gebeiteld door Praxitelcs , geplaatst was. 

Aant. des V E R T . 

XXXVII. 

L 5

X70 B R I E V E N V A N 

XXXVII. B R I E F . 

Van JULIA. 

D ezen morgen zijn zij vertrokken , die tederharrige 

vader en onvergelijklijke moeder , na eene 

geliefde en hunner goedheden maar al te onwaardige 

dochter met de tederfte liefkozingen overladen 

te hebben. Ik voor mij, omhelsde hen 

met weinig bedruktheid des harte, terwijl inwendig 

dat ondankbaar en ontaart hart huppelde 

van verfoeilijke blijdfchap. Helaas! waar is die 

gelukkige tijd gebleven toen ik geftadig onder hun 

oog een onfchuldig en bedachtzaam leven leide, 

toen ik niet voldaan was dan aan hunnen boezem, 

en mij geene fchrede van hen kon verwijderen 

zonder onvergenoegd te zijn ? Thands, fchuldig 

en vreesachtig, beef ik wanneer ik aan hen, en 

bloos wen ik aan mij zelve denk; alle mijne goede 

gevoelens verbasteren, en ik verteer mij zelf door 

een ijdel en vruchtloos verdriet, het geen niet 

eens bezield is van een waarachtig leedwezen. 

Deze treurige overdenkingen hebben bij mij al die 

droefheid opgewekt, welke hun affcheid mij in den 

beginne niet veroorzaakt had. Eene heimelijke 

benaauwdheid prangde mijne ziel nahet vertrek dier 

waarde Ouderen. Terwijl BABI alles inpakte, 

ben ik werktuiglijk in de kamer van mijne moeder 

gegaan , en nog eenige {tukken van haar goed ver- 

ftrooid


ftrooid ziende liggen, heb ik die allen het een 

voor,het ander na, onder een vloed van traanen 

gekust. Deze vertederde geftcltenis heeft mij een 

weinig verlicht, en ik vond een zeker foort van 

vertroosting in gewaar te worden , dat de zachte 

aandoeningen der natuur nog niet ten éénemaal in 

mijn hart zijn uitgedoofd. Ach! tiran! tevergeefs wilt 

gij dit teder en al te zwak hart geheel en al aan u 

onderwerpen; in weêrwil van u, in fpijt uwer 

konftenarijen, behoud het ten minfte nog rechtschapene 

gevoelens, het eerbiedigt en bemint nog 

rechten die heiliger zijn dan de uwen. 

Vergeef, d mijn lieve vriend! deze onwillige 

gemoedsbewegingen; en maak u niet bevreesd, 

dat ik deze bedenkingen zoo ver zal uitftrekken 

als ik wel moest. Ik weet, dat oogenblik van 

ons leven, waarin onze liefde misfehien de meeste 

vrijheid geniet, is niet gefchikt om te treuren: 

ik wil noch mijne kwellingen voor u verbergen, 

noch u daardoor ter neder drukken; gij moet die 

kennen ,niet omze te dragen, meer om dezelve te 

verzachten. In wiens boezem zou ik dezelve ontlasten 

, zo ikze niet in den uwen durfde uitftorten? 

Zijt gij mijn gevoelige vertrooster niet? Zijt 

gij het niet, die mijnen wankelenden moed onderfteunt? 

Zijt gij het niet,die in mijne ziel den fmaak 

voor de deugd aankweekt, zelfs nadat ik haar verloren 

heb ? Hoe menigmaal zou ik, zonder u, 

zonder die aanbidlijke vriendin wier medelijdige 

hand

17* B R I E V E N VAN 

hand zoo vaak mijne traanen afwischte ,reeds be* 

zweken zijn onder de doodlijkfte moedloosheid? 

Dan uwe tedere zorgen houden mij ftaande; ik 

durf mij zelve nier verlaagen zoo lang gij mij nog 

hoogacht, en met genoegen herinner ik mij zelf^ 

dat gij beiden mij niet zoo zeer beminnen zoudt, 

indien ik niet dan verachting waardig ware. Ik 

vlieg in de armen dier waarde nicht, of liever van 

die liefderijke zuster, om eene lastige droefheid 

in het binnenfte van haar hart op te fluiten. Koom 

gij dezen avond aan het mijne die vrolijkheid ea 

opgeruimdheid volkomen wedergeven, welke hfifj 

verloren heefr. 

XXXVIII. B R I E F . 

Aan JULIA. 

]Veen, JULIA! het is mij ondoenlijk u niet eiken 

dag zoo te zien, gelijk ik u den voorigen dag 

gezien heb : mijne liefde moet onophoudelijk toenemen 

en aangroeien met uwe bekoorlijkheden, 

en gij zijt voor mij eene onledigbare bron van 

nieuwe aandoeningen, waarvan ik anders zelfs geen 

denkbeeld zou gehad hebben, Welk een onbegrijplijke 

avond ! welke onbekende geneugten 

deedt gij mijn hart fmaken! O betoverende droefgeestigheid! 

O kwijning van eene verrederde ziel! 

hoe ver overtreft gij de woelige vermaken , de 

dar*

T W E E G E L I E V E N . i 7 

3 

dartele vrolijkheid, de overdrevcnc vreugde, en 

•alle de vervoeringen welke een onmatig vuur aan 

de toomloze driften' der beminnenden verfchaft! 

Kalme en reine genieting die in den wellust der 

zinnen niets u gelijkends hebt, nimmer, nimmer 

zal uw doordringend aandenken uit mijn hart worden 

uitgewischt. Hemel! welk een bekoorlijk 

fchouwtoneel of liever welk eene verrukking, 

twee zoo treffende fchoonheden te zien elkander 

met tederheid omhelzen, het aangezicht der eene 

op den boezem der andere nederzijgen , heure 

zachte traanen zich vermengen, en dien bevalligen 

boezem bevochtigen, gelijk de daauw des 

hemels eene versch ontlokcne lelie bevochtigt! 

Ik was jaloersch van eene zoo tedere Vriendfchap? 

ik vond daarin , ik weet niet welk eene meerdere 

belangrijkheid dan in de liefde zelve, en ik ver- 

Wenschte mij zelf in zekeren zin, dat ik u geene 

even zoo waarde vertroostingen kon aanbieden, 

zonder die te ftooren door de beroering mijner 

hartstochten. Neen, niets , niets ter wereld is 

in ftaat om zulk eene ftreelende vertedering te 

verwekken als uwe wederzijdfche liefkozingen, 

en de befchouwing van twee gelieven zou aan 

mijn oog eene minder bekoorlijke gewaarwording 

hebben veroorzaakt. 

Ach ! hoe verliefd van die beminlijke nicht 

zou ik op dat oogenblik geweest zijn , indien 

JULIA niet beftaan had! Dan neen, het was 

JULIA

i 74 B R I E V E N v A s 

JULIA zelve die hare onovertrefbare bevalligheid 

•erfpreidde over alles wat haar omringde. Uw 

kleed, uw optooifel, uwe handfchoenen , uwe 

waaier, uw werk : alles wat rondom mij mijne 

oogen trof, bekoorde mijn hart, en gij alleen 

maakte al die bekoorlijkheid uit. Laat af, ö 

mijne lieve vriendin! door mijne bedwelming 

fterker te doen toenemen, zoudt gij mij het 

vermaak ontrooven van dezelve te gevoelen. Het 

geen gij mij doet gewaar worden, zweemt naar 

eene wezenlijke ijlhoofdigheid, en ik vrees dat 

ik er eindelijk mijn verftand door verliezen zah 

Laat mij ten miuften eene verbijstering leeren 

kennen die mij gelukkig maakt, laat mij deze nieuwe 

geestdrift fmaken, verhevener, levendiger dan alle 

de denkbeelden die ik van de liefde had. Hoe, gij 

kunt u vernederd achten ! wel, beneemt dan de 

hartstocht u ook het verftand ? Ik, ik vinde u al 

te volmaakt voor eene ftervelinge. Ik zou mij 

verbeelden dat gij tot een reiner foort van fchepfelen 

behoorde , indien dat hevig vuur welk mijn 

geheele wezen doordringt, mij niet aan het uwe 

verbond, en deed bezeffen dat zij dezelfde zijn» 

Neen, niemand ter wereld kent u; gij kent u zelve 

niet, mijn hart alleen kent u , gevoelt u , en 

weet u in uwen rang te plaatfen. O, mijne JULIA! 

welke betoningen van hulde zou men u ontroo» 

ven, indien gij enkel aangebeden werdt! Ach! 

zo gij niet meer dan een engel waart, hoe veel 

zoudt gij van uwe waarde verliezen! 

Zeg


Zeg mij , hoe is het mooglijk dat eene hartstocht 

gelijk de mijne nog konne toenemen ? Ik 

weet het niet, en evenwel ik ondervinde het. 

Offchoon gij mij ten allen tijde voor den geest 

zijt, zijn er nogthands zommige dagen, dat uw 

beeld, ichooner dan ooit, mij vervolgt en kwelt 

met eene levendigheid waar voor noch plaats 

noch tijd mij beveiligt, en ik geloof dat gij mij 

met hetzelve hebt doen achterblijven in die hut, 

welke gij verliet bij het eindigen van uwen laatften 

brief. Zedert de opkomst dezer landlijke 

ontmoeting, ben ik driemaal buiten de ftad ge. 

gaan, t'elkens hebben mijne voeten mij naar 

dezelfde plaats heengevoerd, en t'elkens is mij 

het verfchiet van een zoo gewenscht verblijf 

meer bevallig voorgekomen. 

Non vide il mondo fi leggiadri ramt, 

Ne mosfe 7 vento mat fi vér Ai frondi Qa~), 1 

Ik vind het land vrolijker, het groen frisfcheren 

levendiger, de lucht zuiverer, den hemel helderer, 

de zang der vogelen fchijnt meer teders en ftreelends 

te hebben, het geruisch der wateren boezemt 

eene verliefder kwijning in; de bloeiende wijngaard 

wazemt op verren afftand aangenamer geuren 

uit; 

C

ijë B R I E V E N T A ii 

uit; eene verborgene fchoonheid verfraait alle" de 

voorwerpen of verrukt mijne zinnen; men zou 

zeggen dat de aarde zieh optooide om uwen gelukkigen 

minnaar een huuwlijksbed te bereiden, 

waardig der fchoonheid welke hij aanbid, en der 

liefde waarvan hij blaakt. O JULIA! Ö waarde 

en dierbare wederhelft mijner ziele, fpoeden wij 

ons om bij deze fchoonhcdeu der Lente de tegenwoordigheid 

van twee getrouwe gelieven te voegen 

: brengen wij het gevoel des vermaaks over in 

eene plaats die daarvan flechts eene ijdele fchaduw 

aanbied; laat ons de natuur gaan bezielen, zij is 

dood zonder het vuur van de liefde. Wat! drie 

dagen wachtens ? drie dagen nog? Dronken van 

liefde, door hartstochten verfmacht, wacht ik 

dat verwijlend oogenblik met een fmartlijk ongeduld. 

Ach! hoe gelukkig zou men zijn, verwijderde 

de Hemel van het leven alle die verdrietige 

tijdvakken, welken er tusfchon Soortgelijke oogen» 

blikken verloopcn! 

XXXIX. B R I E F , 

Van JULIA. 

W iet eene aandoening hebt gij, mijn goede vriend! 

waarin mijn hart geeu deel heeft; maar Iprcek mij 

van


van geen vermaak meer, zoo lang lieden die beter 

zijn dan wij, lijden, zuchten, en dat ik mij hun 

leed te verwijten heb. Lees den nevensgaanden 

brief, en zijt gerust zo gij kunt. Ik voor mij, 

die het beminlijk en goed meisje dat hem gefchreven 

.heeft, kenne, heb dcnzelven niet konnen lezen 

zonder traanen van zelfsverwijt en medelijden. 

De fpijt over mijn misdadig verzuim heeft mij de 

ziel doorgrief.!, en ik zie met eene bittere Verlegenheid 

hoe verre het vergeten van mijnen hoofd* 

plicht mij alle de andere heeft doen verwaarlozen. 

Ik had beloofd voor dit arm fchepfel zorg te dragen; 

ik was haar voorfpraak bij mijne moeder; 

ik hield haar in zekeren zin onder mijn opzicht, 

en nu mij zelve niet meer wetende te bewaren, 

laat ik haar vaaren zonder mij harer te herinneren, 

en ftel haar bloot aan grooter gevaaren dan 

die waaronder ik bezweken ben, lk ziddcr op de 

veibeeldingdathet twee dagen later met mijn pand 

misfchien gedaan'geweest ware, en dat de behoefte 

en de verleiding een zedig en verflaudig meisje bederven 

zouden, welk t'eeniger tijd eene Voortreflijke 

huismoeder kan zijn. O mijn vriend! hoekonnen er 

menlchen in de wereld zijn, laag genoeg om van 

de ellende eene belooning te kopen die het hart 

alleen geven moet; en om van eene uit gehongerde 

mond de kusfchen der liefde te ontvangen! 

Zeg mij, zoudt gij zonder aandoening konnen 

zijn over het kindei lijk medelijden van mijns 

I. DEEL,. M &uH*

B R I E V E N VAN 

Fanchon, over hare eerbare gevoelens, over haré 

onfchuldige natuurlijkheid ? Zijt gij niet getroffen 

door de zeldzame tederheid van dien minnaar die 

zichzelf verkoopt om zijne minnares te onderfleunen 

? Zult gij u niet hoogst gelukkig achten 

van bij te dragen tot het voltrekken eencr verbindtenis 

die zoo gelukkig gekozen is? Ach! indien 

wij geen medelijden hadden met vereenigde harten 

welken men verdeelt, van wien toch zouden 

zij dit immer konnen verwachten ? Ik voor mij 

heb brfloten omtrent deze twee mijnen misflag te 

herftcllen, het koste wat het wil, en dus te maken, 

dat die twee jonge lieden door hethuuwlijk 

verecnigd worden. Ik hoop dat de Hemel deze 

onderneming zal zegenen , 'en dat zij een goed 

voorteken voor ons zal zijn. Ik ftel u voor en 

bezweer u in den naam onzer vriendfchap, dat gij 

nog heden ,zo gij kunt, of ten langfle morgen ochtend 

vertrekt naar Neufchdtel. Ga bij den Heer 

de MES VEILLEUX het ontflag van dezen braven 

jongen bewerken , ontzie noch finekingen noch 

geld: neem den brief mijner Fanehon met u, er 

is geen gevoelig hart welk daardoor niet moet 

bewogen worden. Kortom, hoe veel het ors 

aan vermaak en geld ook koste , keer niet terug dan 

met net volkomen ontflag van CLAUDIUS ANET,» 

of zijt verzekerd dat de liefde mij in mijn gantfchc 

leven geen oogenblik van zuiver genoegen 

meer verfchaffen zal. 

Ek


ïk gevoel reeds hoe veele tegenwerpingen uw 

hart mij zal hebben temaken; twijfelt gij of het 

mijne die niet reeds voor u gemaakt hebbe ? En 

echter, ik blijf er bij; want één van beiden, of het 

woord deugd moet flechts een ijdele klank zijn ^ 

of zij vorderen opofferingen. Mijn vriend , mijn 

waardige vriend! eene mislukte ontmoeting kan duizendmaal 

wederkomen , eenige aangenaame uuren 

verdwijnen gelijk een blikfemftraal en zijn niet 

meer; maar als het geluk van een eerlijk paar in 

uwe hand ftaat, zo denk aan de toekomst welke 

gij ü zelve door uw gedrag zult voorbereiden. Gé» 

loof mij, de gelegenheid om gelukkige menfchen 

te maken is zeldzamer dan men wel denkt; de 

ftraf van die verwaarloosd te hebben is dat men 

dezelve niet andermaal wedervind, en het gebruik 

door ons gemaakt van de tegenwoordige gelegenheid 

zal ons een altoosdurend gevoel nalaten, het' 

zij van voldaanheid of van fpijt. Houd mijnen 

ijver deze onnodige uitweiding ten goede; ik zeg 

er te veel van aan een braaf man, en honderdmaal 

te veel aan mijnen vriend. Ik weet hoe zeer gij 

een vijand zijt van dat wreed vermaak welk ons 

voor de rampen van een ander ongevoelig maakt. 

Gij hebt het zelf duizendmaal gezegd, on gelukkig 

hij, die niet in ftaat is om éénen dag van genoe'-« 

gen op te offeren aan de plichten der mensenlijkheid!

l8o B R I E V E N YA M 

XL. B R I E F . 

Van FANCHON RE-GARD aan JULIA» 

MEJU FFER! 

Vergeef een arm wanhopig meisje, dat, geene 

uitkomst meer wetende, nog toevlucht tot uwe 

goedheid durft nemen; want gij wordt niet moede 

van bedrukten te troosten, en ik ben zoo ongelukkig 

dat er niemand is dan gij en de goede Hemel, 

wien mijne klachten niet tot last zijn. Het 

heeft mij veel verdriet gekost, dat leerfchool te 

verlaten waarin gij mij geplaatst h-adt; maar het 

ongeluk gehad hebbende van mijne moeder dezen 

winter te verliezen, heb ik moeten terug kccren 

bij mijnen armen vader, wiens verlamming hem 

beftendig het bed doet houden. 

Ik heb niet vergeten den raad dien gij aan mijne 

Moeder gegeven hadt,dat men naamlijk mij moest 

zien uittehuwlijken aan een ordentelijk man , die 

voor het huisgezin zorgde, CLAUDIUS ANET, 

wien Mijn Heer uw Vader van den dienst ontflagen 

had, is een brave, gefchikte jongen, die 

een goed ambacht verftaat, en mij gedegenheid 

toedraagt. Na zoo veel milddadigheid a^ gij voor 

ons gehad hebt, durfde ik u niet meer lastig vallen 

, en hij is, het die ons gedurende den geheele»

T W E E G E L I E V E N . iSr 

Iep winter onderhouden heeft. In dit voorjaar zou 

hij mij trouwen; hij had zijn hart op dit huwlijk 

geget. Dan men heeft mij zoodanig geplaagd om 

drie jaaren huur te betalen die met P.ifchen venfchenen 

zijn, dat de arme jongman niet wetende 

van waar zoo veel gereed geld te bekomen, zich 

wederom , zonder mij iets daarvan te zeggen , in 

dienst begeven heeft, bij de Compagnie van den 

Heer DE M E R V E I L ' L X Ü X , en mij zijn handgeld 

gebracht. De Heer D E M E R V E I L L E U X blijft 

niet langer dan zeven of acht dagen te Neufc'iatsl, 

en binnen drie of vier dagen moet CLAÜDIÜS AJVEÏ 

met de recruten vertrekken : dus hebben wij noch 

den tijd noch het vermogen cm te trouwen, en 

hij laat mij zonder eenig middel van beftaan. Indien 

gij door uwen invloed of dien van Mijn Fleer 

den Baron, ten minsten een uitftel van vijf of zes 

weeken voor ons verwerven konde, zouaen wij 

trachten in dien tusfchenujd eenige fehikkingen te 

maken om te trouwen of dien armen jongen het 

zijne wedcrtegeven ; maar ik ken hem te wel, 

hij zal nimmer het geld willen terug nemen, dat 

hij mij gegeven heeft. 

Dezen morgen heeft een zeer rijk Heer mij veel 

meer komen aanbieden ; maar God heeft mij hec 

voorrecht vergund dat ik hem heb afgewezen. Hij 

heeft gezegd dat hij morgen ochtend zou wederkomen 

om mijn zeker befluit te vernemen. Ik 

heb hem gezegd dat hij die moeite niet nemen 

M3 zou,

ï8s B R I E V E N V A N 

zou, en dat hij hetzelve reeds wist. God geleid 

hem, hij zal morgen niet anders ontvangen worden 

als heden. Ik zou ook wel toevlucht konnen 

nemen tot de armenbeurs, maar dan is men zoo 

in verachting dat het nog beter is te lijden: bovendien 

, heeft CLAUDIUS ANET te veel eerzucht 

om een meisje te begeeren dat onderfiand geniet. 

Verfehoon de vrijheid die ik gebruik, mijn goede 

juffer!ik vond niemand dan u alleen, aan wien 

ik mijnen nood durfde openbaren, en mijn hart 

is zoo beklemd dat ik dezen brief eindigen moet. 

Uwe zeef gehoorzame en toegenegens 

dienstvaardige Dienares, 

ÏAHCHON REGAKD, 

X L I. B R I E F . 

Andwoord. 

]rl et heeft mij aan geheugen en u aan vertrouwlijkheid 

ontbroken , mijn waarde kind ! beiden 

hebben wij groot ongelijk gehad, maar het mijne 

is onvergeeflijk: ik zal trachten ten miriflen om 

het te herftelien. BABI, die u dezen brief brengt, 

heeftin last voer den dringendfben nood te zorgen. 

Morgen ochtend zal zij wederkomen om u te 

helpen dien lieer zijn alfcheid geven, zo hij nogmaals


maals vcrfchijnt, en na den middag zullen wij, 

mijne nicht en ik, u komen zien; want ik weet, 

dat gij niet van uwen armen vader af kunt, en 

ik wil in eigen perfoon keunis nemen van den 

ftaat uwer kleene huishouding, 

"Wat CLAUDIUS ANET betreft, zijt daaromtrent 

niet verlegen; mijn vader is van huis, doch 

terwijl wij op zijne terugkomst wachten, zullen 

wij doen wat wij konnen, en gij kunt er ftaat op 

maken ,dat ik, noch u, noch dien braven jongen, 

vergeten zal. Vaarwel , mijn kind ! dat u de 

goede God vertrooste. Gij hebt wel gedaan dat 

gij uwen toevlucht niet genomen hebt tot de armenkas; 

dit moet gij nimmer doen zoo lang er nog 

iets overig blijft in de beurs van goede lieden, 

X L 11. B R I E F . 

4m J U L I A . 

Ik ontvang uwen brief, en vertrek oogenbliklijk: 

zie daar mijn geheele andwoord. Ach, wreedej 

hoe ver is mijn hart verwijderd van die haatlijke 

deugd, welke gij in mij onderdek, en welke ik 

verfoeije! Maar gij gebiedt, ik moet géhOorzamen. 

Al moest ik er honderdmaal voor fterven , ik moet 

ée achting van JULIA behouden, 

M 4 X L H i

%H B R I E V E N V A » 

X L III. B R I E F . 

Aan JULI A. 

G ister morgen kwam ik te Neufchatelik vernam 

dat de Meer DEMSRVEILLEUX buiten was, 

ik ging hem daar opzoeken; bij was op de Jacht, 

en ik wachtte naar hem tot aan den avond. Toen 

ik hem de reden van mijne reis opengelegd, en 

hem verzocht had eene lom te eifchen voor hec 

ontflag van CLAUDE ANET, opperde hij mij 

veele zwarigheden. Ik meende die wegtenemen, 

door uit mij zelf eene vrij aanmerklijke fom te 

bieden, en die te verhoogen, naar mate hij weigerachtig 

bleef; dan nie:s hebbende konnen verwerven, 

was ik genoodzaakt te vertrekken, na 

mij verzekerd te hebben dat ik hem dezen morgen 

weder ontmoeten zoude , in het vaste voornemen 

om niet eer van hem aftegaan, tot dat ik door 

groot geld , langdurig aanhouden, of op welk 

eene wijze ik maarkonde, zou verkregen hebben 

het geen ik hem was kamen vragen. Ik was ten 

dien einde zeer vroegtijdig opgeftaan, en ftoud 

gereed om te paard te ftijgen, toen ik dooreen 

expresfe dit briefje van den Heer DE MERVEIL- 

LEUX, nevens het omllag van den jongman in 

behoorlijke orde, ontving, 

»» Z I e hier 

-> Mi/'» Heer! het ontflag waarom gij 

zij: komen verzoeken. Li heb'dat geweigerd op.


vwe aanbiedingen. Ik feherik het aan uwe mensch' 

lievende oogmerken, en bid u te geloven, dat 

ik eene goede daad geenszins voor geld verkoope." 

' 

Oordeel, naar de vreugde die u deze gelukkige 

uitflag verfchaffen zal, over die welke ik gevoeld 

heb, toen ik daarvan kennis kreeg. Waarom 

mag dezelve niet zoo volmaakt zijn, als zij wezen 

moest ? Ik kan niet voorbij van den Heer 

»E MERVEILLEÜX te gaan bedanken en zijn verfchot 

te voldoen, en zo dit bezoek, gelijk te 

vrezen is, mijn vertrek eenen dag vertraagt, mag 

ik dan niet met recht zeggen, dat hij zich ten 

mijnen kaste edelmoedig betoond heeft? Dan, 

dit zij zoo het wil, ik heb iets gedaan dat u aangenaam 

is, en tot dien prijs kan ik alles lijden. 

Hoe gelukkig is men wanneer men kan wel doen 

door het vooiwcrp zijner liefde te dienen, en 

aldus in eene en dezelfde plichtsbetrachting de genoegens 

der liefde en der deugd verecnigen! Ik 

erken, JULIA! dat ik vertrok met een hart vol 

ongeduld en verdriet. Ik nam het u kwalijk dat 

gij zoo gevoelig waart voor de fmarten van anderen 

, en de mijne voor niets achtede, als of ik de 

eenigfte der Stervelingen ware die niets bij u verdiend 

had. Ik vond het barbaarsch, na mij door 

eene zoo ftreelende hoop misleid te hebben, mij 

zonder noodzaak te beroven van een geluk, waarmede 

gij zelve mij gevleid hadt. Alle deze mor- 

M 5 rin-

i86 B R I E V E N V A N 

ringen zijn verdwenen ; ik voel in de plaats daarvan 

een feil vergenoegen herleven inmijnbinnenfte; 

reeds fmaak ik die vergoeding welke gij mij beloofd 

hebt, gij die door de heblijkheid van weldoen zoo 

zeer geoefend zijt in den fmaak welke men daarin 

vind. Hoe verbazend is uw vermogen, dat gij de 

berovingen even aangenaam kunt maken als de geneugten, 

en aan hetgeen men voor u doet dezelfde 

bevalligheid weet te geven als men zoude vinden 

in het voldoen van zichzelve! Ach! ik heh 

het honderdmaal gezegd , gij zijt een engel des 

hemels, mijne JULIA! Zeker, bij zoo veel invloeds 

op mijne ziel is de uwe meer godlijk dan 

menschlijk. Waarom zou men niet eeuwig de 

uwe zijn , daar uw gebied van een hemelfchen 

aart is, en wat zou het baten zo ik ophield u te 

beminnen, daar men u altoos moet aanbidden? 

N. S. Volgends mijne rekening hebben wij nog ten 

minste vijf of zes dagen, voor mama's terugkomst. 

Zou het niet mooglijk zijn in dien 

tusfchentijd eene bedevaart naar de hut te 

doen? 

X L I V. B R I E F . 

Fan J U L I A . 

Zijt niet zoo onvergenoegd, mijn Vriend ! over 

die fpoedigë terugkomst; zij is meer in ons voordeel 

,1

T w a s G E L I E V E N . 187 

deel, dan het wel fchijnt, en al hadden wij opzetlijk 

uit behendigheid gedaan - 

, hetgeen wij nu verricht 

hebben door weldadigheid, zouden wij niet 

beter gedaagd zijn. Zie eens wat er zou gebeurd 

wezen, indien wij enkel onze inbeelding hadden 

opgevolgd. Ik zou naar buiten zijn gegaan juist 

's daags voor de terugkomst van mijne moeder in do 

Stad: ik zou een expresfe gehad hebben eer ik 

onze ontmoeting had konnen bewerken; ik zou 

op ftaanden voet hebben moeten vertrekken, misfchien 

zonder u daarvan te konnen verwittigen, 

u in doodlijkc ongerustheid hebben moeten laten, 

cn onze fcheiding zou gebeurd zijn in een oogenblik, 

welk dezelve allerfmartendst maakte. Nog meer, 

men zou geweten hebben dat wij beiden buiten waren; 

wellicht zoude men,in weêrwilvan onze voorzorgen 

, hebben geweten dat wij er bij elkander 

Wareti, ten minfte men zou het vermoed hebben, 

en dit was genoeg. De onbedachtzame trek naar 

het tegenwoordige zou ons beroofd hebben van 

alle hulpmiddelen voor het toekomende, en het 

zelfsverwiit van een goed werk te hebben verfmaad, 

zou ons gefolterd hebben zoo lang wij leefden. 

Vergelijk nu dezen toefhnd met onze tegenwoordige 

omftandigheden. In de cerfte ^ plaats 

heeft uw alzijn eene uitmuntende uitwerking gedaan. 

Mijn Argus zal niet nagelaten hebben aan 

mijne moeder te zeggen, dat men u bij mijne 

fikht weinig gezien had; zij weet uwe reis en de 

aan-


aanleiding tot dezelve; die is eene reden te meer 

om u te achten; en hoe kan men zich bij mooglijkheid 

verbeelden dat lieden die het met elkander 

eens zijn, genegen zouden zijn om zich van elkander 

te verwijderen in het eer.igst oogenblik van 

vrijheid dat zij hebben om elkander te zien? Welk 

eene list hebben wij gebruikt om een maar al te 

gegrond wantrouwen te verbannen ? De eenige, 

mijnes oordeels, die geoorlofd is voor brave 

lieden; dat is, van zulks te zijn, in eenen graad 

die niet te geloven is, zoodanig dat men eene 

fterke poging der deugd aanmerke als eene daad van 

onverfchiiligheid. Mijn vriend! hoe ftreelend 

moet eene aoor zulke middelen bedekte liefde 

zijn voor harten die dezelve fmaken ! Voeg 

hierbij het vermaak van ongelukkige gelieven te 

paaren, en twee jonge lieden gelukkig te maken 

die het zoo waardig zijn. Gij hebt nu mijne 

FANCHON gezien; zeg, is zij niet bekoorlijk, en 

verdient zij niet wel alles wat gij voor haar gedaan 

hebt ? Is zij niet al te fraai en al te ongelukkig 

om als maagd ongefchonden te blijven ? Zou CE.AU- 

DIUS ANET van zijnen kant, wiens goede inborst 

op eene wonderbare wijze zich gedurende drie 

jaaren dienens heeft ftaande gehouden, het nog zoo 

langen tijd hébben konnen uithouden zonder, 

gelijk alle de anderen, een dcugdniet te worden? Nu 

integendeel, beminnen zij eikander en zullen vereenigd 

worden ; zij zijn arm cn zullen worden 

voortgeholpen ; zij zijn eerlijke lieden en zullen 

het


he: konnen blijven; want mijn vader heeft beloofd 

zorg te zullen dragen dat zij een beftaan krijgen. 

Hoe veel goeds hebt gij voor hun en voor ons 

door uwe infcbiklijkheid bewerkt, zonder nog te 

fpreken van de erkentenis die ik u deswegen fchul 

dig ben! Zoodanig , mijn vriend ! is het zeker 

gevolg der opofferingen welke men doet aan de 

deugd; zijn zij meestal moeilijk om te doen , het 

is altoos ftreelend dezelve gedaan te hebben, en 

men heeft nimmer iemand berouw zien hebben 

van eene goede daad. 

Ik twijfel zeer of gij mij ook niet, in navolging van 

de onaffcheidbare, de zedemeesteres zult noemen, 

cn het is waar dat ik hergeen ik zeg niet beter 

betrachte dan de lieden van dat beroep. Indien 

mijne leerredenen niet zoo goed als de hunne 

zijn, heb ik ten minfte het genoegen van te zien 

dat zij, niet gelijk die, in den wind geftrooid zijn. 

Ik ontveins het niet, mijn beminlijke vriend! 

ik wenschte wel bij uwe deugden er nog zoo veele 

te voegen, als eene dwaze liefde er mij heeft 

doen verliezen, en nu ik mij zelve niet meer ach 

ten kan , begeer ik mij nog in uw per foon hoog* 

achting toetcdragen. Van uwen kant is er niets 

anders nodig dan eene volmaakte liefde, en alles 

zal als van zelve komen. Met welk een genoegen 

moet gij onophoudelijk fchulden zien toenemen, 

die' de liefde aanneemt te betalen! 

Mijnfl

loo B R I E V E N V A N 

Mijne nicht heeft kennis van de gefprekken welken 

gij met haren vader ten opzichte van den Heer 

D'ORBE gehad hebt; zij is deswegen zoo gevoelig 

als of het mooglijk ware dat wij in de plichten 

der vriendfchap niet altoos aan haar fchuldig bleven. 

Hemel, mijn vriend! welk een gelukkig 

meisje ben ik! hoe zeer ben ik bemind, en hoe 

bekoorlijk is het voor mij zulks te zijn! vader, 

moeder, vrienden, minnaar, ik moge vrij alles 

wat mij omringt liefhebben, altoos vind ik mij 

voorgekomen of overtroffen. Het fchijnt dat alle 

de ftreelendfte aandoeningen der wereld zonder 

ophouden mijne ziel komen aandoen, en ik heb 

het verdriet van er niet meer dan eene te hebben 

ter volkomen genietinge van mijn geluk. 

Ik vergat u bericht te geven van een bezoek dat 

gij morgen ochtend te wachten hebt. Het is van' 

Mijlord BOMS TO N, die van Gcneve komt, alwaar 

hij zeven of acht maanden heeft doorgebracht. Hij 

zegt u te Sim gezien te hebben op zijne terugreis 

uit Italië. Hij vond u zeer droefgeestig,en fpreekt 

voor het overige omtrent u even zoo, als ik 

over u denk. Hij prees u gister zoo zeer en zoO 

recht ter fnede bij mijn vader,dat hij mij volkomen 

heeft overgehaald om hem op mijne beurt te 

prijzen. Indedaad, ik heb in zijne gefprekken verftand 

, geestigheid, vuur gevonden. Bij het vermelden 

van groote daden verheft zich zijne ftem 

en word zijn oog levendiger, gelijk het geval is 

I ' bij

T w E * G E L I E V E N . 191 ! 

bij menfchen die in ftaat zijn omze. te bedrijven. 

Ook fpreekt hij met deelneming over onderwer 

pen van fmaak, onder anderen over de Italiaanfche 

Mufiek welke hij hemelhoog verheft; ik verbeeld 

de mij mijnen armen broeder nog te hooren. Voor 

het overige is hij in zijne gefprekken meer na- 

druklijk dan bevallig, en zeifs vind ik dat hij een 

weinig raauw van geest is f>). Vaarwel, mijn j 

vriend! 

X L V . B R I E F . 

Aan JULIA. 

Ik was nog Hechts met de tweede lezing van uwen 

brief bezig , wanneer Mijlord EDWARD BOMSTOM 

binnen trad. Hoe zou ik, u zoo veele andere 

zaaken te zeggen hebbende, er aan hebber, konnen 

denken, mijne JULIA! om U van hem te fpreken? 

Wanneer men aan elkander genoeg heeft, kan men 

dan aan eenen derden denken ? Ik ga u melden 

hetgeen ik van hem weet, terwijl gij dit fchijnt 

te verlangen. 

Den 

O) In het Fransen richc, een woord aan dat land 

eigen, hetgeen hier oneigenlijk genomen word. Het 

betekent eigenlijk eene oppervlakte die bij het aanra 

ken ruüw is, en welke eene onaangename huivering 

veroorzaakt wanneer men er de hand over ftrijkt, ge. 

lijk die van een harde borftel of van trijpt.

m B R I E V E N V A N 

Den berg Sampione overgetrokken zijnde, was hij 

te Sion gekomen om eene cbais intewachten welke 

men hem van Genevemw Bregentz brengen moest, 

en daar de werkloosheid de menfchen vrij gezellig 

maakt, zocht hij mij op. Wij maakten eene zoo 

naauwe kennis als een Engelschman, die uit zijnen 

aart niet zeer innemend is, maken kan met een 

zeer vooringenomen man , die de eenzaamheid 

zoekt. Ondertusfchen gevoelden wij dat wij 

overeendemming met elkander hadden; er is eene 

zekere zamendemming der zielen die zich in het 

eerde oogenblik doet bemerken , cn na verloop 

van acht dagen waren wij gemeenzame vrienden , 

maar voor ons geheele leven, gelijk twee Franfchen 

dit zouden geweest zijn na verloop van acht 

uuren, voor zoo lang zij bij elkander bleven. Hij 

onderhield mij over zijne reizen, en wetende dat 

hij een Engelschman was, dacht ik dat hij mij zou 

bezig houden met gebouwen en fchilderijen, 

dan weldra zag ik met genoegen dat de fchilderdukken 

en overblijffelen der oudheid hem de beocfniug 

der zeden en der menfchen niet hadden doen 

verwaarlozen. Intusfchen fprak hij mij met veel 

oordeel over de fchoone konsten, fchoon zediglijk 

en zonder verwaandheid. Mij dacht dat hij cr met 

meer gevoel dan kunde over oordeelde, en meer 

naar de uitwerkfelen dan naar de regels, hetgeen 

mij in het denkbeeld bevestigde, dat hij eene gevoelige 

ziel nad. Voor de ltaliaanfche Mufiek 

fcheen hij mij toe even gelijk u, eene geestdrift 

te

T w s K G E L I E V E N . 195 

te hebben; hij lier ze mij zelfs hoeren; want hij 

heeft eenen Virtum bij zich, zijn Kamerdienaar 

fpeelt eene zeer goede Hooi, en hij zelfs middenmatig 

de Violoncel. Hij kipte voor mij verfcheidene 

(lukken , die gelijk hij beweerde , zeer op de 

hartstochten werkten, uit; maar het zij dan dat 

eene voor mij zoo nieuwe toonbuiging een meer 

geoefend oor verei

394 B R I E V E N v A IT 

zelve levendiger) zeer driftig is, maar te gelijk: 

deugdzaam en vast. Hij geeft zich uit voor een 

beminnaar van de Wijsgecrte, en van diezelfde 

grondbeginfelen waar over wij wel eens gefproken 

hebben. Dan in den grond, geloof ik dat hij is 

door zijn temperament het geen hij meent volgends 

de regelen van een leerftelfel te zijn, en het 

Stoïsch vernis waarmede bij zijne daden belegt, 

beftaat enkel in de partij, welke zijn hart hem heeft' 

doen nemen, optefieren door fchoone redeneeringen. 

Intusfchen heb ik met eeriig ongenoegen 

vernomen dat hij in Italië eenige moeilijkheden 

gehad en er meer dan één tweegevecht gehouden 

heeft. 

Ik weet niet wat gij ftroefs vindt in zijne manieren; 

zekerlijk zijn dezelve niet innemende, 

maar ik befpeur er toch niets terugftuitends in. 

Offchoon zijn eerfte voorkomen niet zoo open 

zij ais zijn charaéler, cn hij de kleene welvoeglijkheden 

verachte , laat hij echter niet na, zoö 

hét mij voorkomt, aangenaam in de verkeering 

te zijn. Mist hij die naauwgezette en omzichtige 

wellevendheid die zich enkel tot het uitwendige 

beparnt, en welke onze jonge Officieren ons uit 

Frankrijk medebrengen, hij bezit die der menschlijkheid, 

welke zich minder laat voorftaan van op 

den eerftcn blik van het oogde Handen en rangen 

te ondcricheiden, maar die in het algemeen alle 

menfshen hoogachting toedraagt. Zal ik het u 

voor

. T W E E G E L I E V E N . ig§ 

voor de vuist zeggen ? Het gemis van bevalligheden 

is een gebrek dat de vrouwen nimmer vergeven, 

zelfs aan de verdiende niet, en Ikvwes dat 

JULIA éénmaal in haar léven eene vrouw geweest 

zij. 

Naardemaal ik thands aan den gan

xg6 B R I E V E N V A N 

tigde, niet in ftaat zijn voor ons in de Stad een» 

hut te vormen ? Hoor eens; men ftaat het huuwlijk 

van mijne FANCHON te voltrekken. Mijnvader, 

die geen vijand is van vrolijkheden en van 

toeftel, wil haar eene bruiloft geven welke 

wij allen zullen bijwooneh: deze bruiloft kan 

niet misfen vol van gewoel te zijn. Zomtijds 

wist de geheimhouding te midden der woelige 

vreugde en van het gedruisch der gastmalen haar 

dekkleed te fpreiden. Gij verftaat mij, mijn 

vriend! zou het niet aangenaam zijn in de vrucht 

van onze zorgen die genoegens weder te vinden 

welke zij ons gekost hebben? 

Gij beijvert •, dunkt mij, meer dan nodig is 

ter verdediging van Mijlord EDUARD, over wien 

ik er ver af ben van kwalijk te denken. Trouwends 

hoe zou ik eenen man beoordeelen dien ik 

flechts ééneil namiddag gezien heb, en hoe zoude 

gij zelve over hem oordeelen konnen uitecne kennis 

van etlijke dagen? Ik fpreek over hem niet dan 

gisfender wijze , en gij kunt weinig verder gevorderd 

zijn ; want de voorflagen die hij u gedaan 

heeft, zijn van die loslc aanbiedingen, waarmede 

eene houding van gezag, en de gemaklijkheid omze 

te ontduiken , de vreemdelingen zomtijds mild 

doet zijn. Dan ik herken hieruit uwe gewoone 

driftigheid, en hoe gij overhelt om bijkans op het 

eerfte gezicht voor of tegen de menfchen ingenomen 

te zijn. Ondertusfchen zullen wij op ons gemak


mak de fchikkingen onderzoeken die hij U heeft: 

voorgeflagen. Begunftigt de liefde her ontwerp 

waarmede ik bezig ben, dan zullen er zich misfchien 

betere voor ons opdoen. O mijn goede 

vriend! het geduld is bitter, maar de vrucht daarvan 

is zoet! 

Om wedertekeeren tot uwen Engelschman, 

ik heb u gezegd dat hij mij fcheen eene groote en 

flerke ziel te bezitten, en meer fchranderheid 

dan bevalligheid van geest. Gij zegt nagenoeg 

hetzelfde,en vervolgends verwijt gij mij, in dien 

toon van manlijke meerderheid welken onze nederige 

aanbidders nooit afleggen, dat ik; éénmaal in 

mijn leven eene vrouw geweest ben , als of eene 

vrouw immer behoorde optehouden zulks te zijn? 

Herinnert gij u, dat wij nog eens, bij het lezen 

van de Republiek van PLATO, geredentwist hebben 

over dit onderwerp van het zedelijk verfchil 

der beide kunnen ? Ik volharde bij mijn toenmalig 

gevoelen, en kan mij nog geen gemeen toonbeeld 

van volmaaktheid voorfb lleu voor twee zoo 

verfchillende wezens. Het aanvallen en verdedigen 

, de ftourheid der mannen, de zedigheid der 

vrouwen, zijn geene onderlinge overeenkomften, 

gelijk uwe Wijsgeeren meenen, maar natuurlijke 

inftellingen waarvan men lichtlijk reden kan geven 

, en waaruit alle de overige zedelijke onderfcheidingen 

gemaklijk zijn afteleiden. Bovendien, 

daar de beflemming der natuur niet dezelfde is, 

N 3 moe-»

jp3 B R I E V E N VAN 

moeten de neigingen, de wijzen van befchouwen 

en gevoelen aan beide zijden naar hare oogmerken 

geregeld zijn, men moet niet dezelfde verkiezingen 

noch dezelfde ligchaamsgefteldheid hebben 

om de aarde te bebouwen , en om kinderen te 

zoogen. Eene hoogere geftalte, een fterker Hem, 

en krachtiger trekken fchijnen in geenerlei noodzaakiijk 

verband te Haan met het- geflacht; dan de 

uitwendige wijzingen kondigen het oogmerk des 

makers aan in de bepalingen van den geest. Eene 

volmaakte vrouw en een volmaakt man moeten 

elkander zoo min gelijken in ziel als in gelaat; die 

ijdele uabootfingen van Kunne zijn ten uiterften 

onredelijk; zij doen den wijzen lagchep, en de 

lie r 

de verdwijnen. Kortom, ik vind dat, indien 

men niet vijf en een halven voet lengte, eene bas- 

Item , en een baard aan de kin heeft, men zich 

geene moeite geven moet om een man te willen 

zijn. 

Zie eens hoe onbehendig de nfnranrs zijn in 

beledigingen! Gij le-'t mij eenen mi-Haf ten laste 

dien ik niet begaan heb, of dien gij zoo wel begaat 

als ik, en gij fchrijft denzelven toe aan een 

gebrek welk ik mij tot eene eere r ken. Wilt 

gij dat ik, oprechtheid met oprechtheid beandwoordende, 

u ronc-uit zegge,, wat ik van de uwe 

denk ? Ik yin 1 er niet anders in da> een fijner 

fooi- \in vlei,rij, om door deze fchijubare

T w K E GELIEVEN. 199 

dn gen te rechtvaardigen waarmede gij mij t'eiken 

reize overlaadt. Mijne voorgewende volmaaktheden 

verblinden u dermate, dat gij, om de verwijtingen 

te miskennen , welke gij u zelf heimdjk 

doet over uwe vooringenomenheid, het verftand 

niet hebt om eene gegronde befchuldiging tegen 

mij te vinden. 

Zeker, vermoei u niet om mij de waarheid te 

zeggen, dit zou u zeer kwalijk ter hand ftaanj 

zijn de oogen der liefde, hoe doordringend ook, 

jn ftaat gebreken te zien? Het is de reehtfehapene 

vriendfchap aan welke die taak voegt, en in dit 

ftuk is uwe leerling CLAARTTE honderdmaal geleerder 

dan 0ij. Ja, mijn vriend! prijs mij, 

bewonder mij, vind mij fchoon, bekoorlijk, 

volmaakt. Uwe loftuitingen bevallen mij zonder 

mij te misleiden, omdat ik zie dat zij de taal der 

dwaling zijn en niet die der valschheid, cn dat 

gij u zelve bedriegt, maar geen toeleg hebt om 

mij te bedriegen. O hoe beminlijk zijn de beguigchelingen 

der liefde! Hare vleierijen zijn in zekeren 

zin waarheden: het oordeel zwijgt, maar 

het hart fpreekt. De minnaar die volmaaktheden 

in ons roemt welke wij niet bezitten, ziet dezelve 

wezenlijk zoo als bij ze. afbeeld; hij liegt niet 

offchoon hij onwaarheden zegt; hij vleit zonder 

zich laag aanteftelien, en zonder geloof aan hem 

te liaan , kan men hem ten minste hoogachten. 

N4 Vk

ftCO B R I E V E N V A N 

Ik heb, niet zonder eenige popeling van bet 

bare, een voorfbel hooren doen om morgen avond 

twee Wijsgeeren ter maaltijd te hebben. De een 

is Mijlord EDUASD, de ander is een wijze wiens 

deftige ernst nu en dan een weinig in verwarring 

gebracht is aan de voeten een er jonge Scholier: 

zoudt gij hem niet kennen? Raad hem, bid ik u, 

dat hij morgen trachte het wijsgeerig decorum een 

weinig beter te bewaren dan hij gewoon is. Ik 

zal zorg dragen om het kleene fchepfel ook te 

waarfchuwen dat zij de oogen voor zich houde, 

en in de zijnen zoo weinig fraai zij als mooglijk» 

X L VII. B R I E F . 

Aan JULIA. 

2 oo, ondeugd! Is dat nu die omzichtigheid die 

gij mij beloofd hadt ? Is het op deze wijze dat 

gij mijn hart fpaart en uwe bevalligheden verbergt? 

Hoe veele overtredingen van uwe beloften f 

Inde eerde plaats uw kapfel;want gij hadt er geen, 

en gij weet wel dat gij nooit zoo gevaarlijk zijt als 

dan. Inde tweede plaats, uwe zoo zachte, zoo 

zedige houding, dermate gericht om alle uwe bevalligheden 

langzamerhand te doen in het oog 

vallen. Uw zeldzamer, meer overkgd, cn nog 

geestiger fpreken dan gewoonlijk, hetgeen onzer 

aller oplettendrieid vermeerderde, en het oor en 

hart


hart ieder woord gretig deed opvangen. Dat lied 

hetgeen gij met eene zachte item neuriede , om 

nog meer aangenaamheid aan uw zingen te geven, 

en hetwelk, offchoon Fransen, aan Mijlord 

EDUARD zelve behaagde. Uw bedeesd gezicht, 

en uwe neergeflagene oogen, wier onverwachte 

blikken mij in eene onvermijdbare verwarring 

Horteden. Met één woord, dat, ik weet zelf niet 

wat ? onbefchrijflijke , betoverende, hetgeen gij 

fcheentaan uwe geheele perfoon te hebben medegedeeld 

om ieder een dol te maken, zonder zelfs 

den fchijn te hebben dat gij er aan dacht. Ik 

voor mij weet niet, hoe gij het aanvangt; maar 

indien dit uwe manier is van zoo weinig mooglijk 

fraai te zijn, moet ik u berichten dat men het op 

deze wijze veel meer is dan men het wezen moet, 

indien men wijze lieden bij zich wil hébben. 

Ik vrees er zeer voor dat de arme Engelfche 

Wijsgeer dien zelfden invloed een weinig gevoeld 

hebbe. Wijl wij allen nog zeer levendig waren, 

ftelde hij ons voor, na uwe nicht te hebben t'huisgebracht, 

om bij hem Mufiek te gaan maken en 

punch te drinken. Terwij! men zijne bedienden 

deed bijeenkomen, hield hij niet op ons van u te 

fpreken met een vuur dat mij onaangenaam was, en 

ik hoorde uwen lof uit zijnen mond niet met zoo 

veel genoegen als gij den mijnen gehoord hadt. 

Over het geheel erken ik dat ik niet gaarne heb 

dat iemand , behalven uwe nicht , mij van u 

N 5 fpreekt;

io% B R I E V E N v A Ï* 

fpreekt; mij dunkt dat ieder woord mij s T 

oor eer} 

gedeelte van mijn geheim of van mijne genoegens 

ben ofr, pn wat men er ook van zeggen moge , men, 

verraad daarbij een zoo vercacbr belang, of nen 

is zoo ver af van het geen ik gevoel, dat ik op 

dit Ituk niemand begeerte hooren dan mij zelve. 

Niet dat ik eene overhelling heb tot minne- 

ijver gelijk gij. Ik ken al te wel uwe ziel, ik 

heb waarboigen die mij zelfs niet toelaten uwe 

vcandering omtrent mij mooglijk te ftellen. 

Na uwe gegevene verzekeringen, zeg ik u geen 

woord meer over andere minnaars. Dan deze, 

JULIA! ..... aauriecmlijke voorwaarden 

de vooroordeeien van uwen vader ! Gij 

weet dat er mijn leven aan hangt; heb dus de goed 

heid van mij daaromtrent een woord te zeggen. 

Een woord van'JULIA, en ik ben gerust voor 

altoos. 

Ik heb den nacht doorgebracht met ïraliaanfche. 

Mufiek re hooren en te fpelen, want er kwamen 

dito's op de baan, cn ik heli het moeren wagen 

mijne partij daarin mede te maken. Ik durf u nog 

niet zeggen wat uitwerking zij op mij gedaan 

heeft ; ik vrees, ik vrees dat de indruk van de 

maaltijd van gister avond zich uirgeftrekt hebbe. 

tot het geen ik hoorde, en dat ik het uirwerkfcl 

van uwe misleidingen genomen heb voor de 

bekooiing der Mufiek. Waarom zou dezelfde oor 

zaak a

T W E E G E L I E V E N . £03 

zaak, dieze te Sion verveelend voor mij deed 

ziju, mij hier in een omgekeerd geval dezelve niet 

aangenaam konnen maken? Zijr gij nier de eerde 

bronwel van alle de aandoeningen mijner ziel, en 

ben ik befcand tegen de bedriegerijen van uwe 

jtoyerkonst? Indien wezenlijk de Mufiek deze betovering 

had veroorzaakt, zou zij gewerkt hebben 

op allen die dezelve hoorden. Maar terwijl 

deze Zangftukken mij opgetogen hielden, fliep de 

Heer B'ORBE gerust in een armff.oel,en te midden 

mijner vervoeringen vraagde hij, in de plaats van 

eenige toejuigching te geven , alleenlijk of uwe 

nicht het Italiaansch verftond. 

Dit alles zal zich morgen wel nader ophelderen; 

want heden avond hebben wij eene nieuwe bijeenkomst 

voor de Mufiek. Mijlord wil een volkomen 

Concert maken, en heeft van LAUS ANNE 

een t ,r 

eeden violist ontboden, die hij zegt dat vrij 

bekwaam is. ik zil van mijnen kant Franfche 

Tooneelftukkcnen Cantates medebrengen; en wij 

zullen eens zien. 

t'Huiskomende verviel ik in eene bedwelming, 

veroorzaakt door mijne ongefchïktfaeid om 

te weken , dan die onder het fchrijven aan. u 

verdwenen is. Ik moet evenwel trachten eenige 

uureri ;e flapen. Koom bij mij, mijne lieve vriendin 

! verlaat mij niet gedurende mijnen flaap; 

maar het zij uw beeld dien ontruste of' begun- 

Itige,

ac-4 B R I E V E N V A N 

ftige, het zij mij hetzelve de bruiloft van 

F AN cii oN voorfhelle ot niet , één ftreelend 

oogenblik dat mij niet ontgaan kan, en welk het 

mij belooft, is het gevoel van mijn geluk bij de 

ontwaking. 

X L V 111. B R I E F . 

Aan JULIA. 

Ach! mijne JULIA! wat heb ik gehoord? welke 

treffende tonen! welk eene Mufiek? welke 

eene bekoorlijke bron van aandoeningen en genoegens? 

verzuim geen oogenblik, verzamel zorgvuldig 

uwe Operus, uwe Cantate's, al uwe Franfche 

Mufiek; maak een groot frisch brandend 

vuur, werp er al dit ontuig in, en blaas het 

fterk aan, opdat zoo veel ijs daarin ten minden 

éénmaal konne branden en warmte van zich geven. 

Breng dit zoen-offer aan den God der fmaak, om 

uwe en mijne misdaad te boeten , dewijl wij uwe 

Item*tot dit ftomme psalmgezang misbruikt, en 

zoo langen tijd een geraas dat enkel de ooren 

verdooft, voor de taal van het hart genomen hebben. 

O hoe zeer had uw waardige broeder gelijk! 

In welk eene vreemde dwaling heb ik tot 

hiertoe geleefd omtrent de voordbrengfelen dezer 

innemende kon>t ? Ik gevoelde hare geringe uitwerking, 

en fchreef die toe aan hare zwakheid. 

Ik

T w K E G E L I E V E N . 205 

Ik zeide, de Mufiek is flechts eene ijdele klank 

die het oor kan ftreelen, maar die nier dan van 

ter zijde en voor een oogenblik op de ziel werkt. 

De indruk der accoorden is louter werktuiglijk en 

natuurkundig; wat heeft dezelve met het gevoel 

te maken, en waarom zou ik verwachten moeten 

levendiger te zullen getroffen zijn door eene fchoone 

zamenfcemming van klanken , dan door eene 

fraaie fchakeering van kouleuren ? Ik bemerkte in 

de tonen der welluidendheid, toegepast op die der 

taal , niet dat machtig en bedekt verband der 

hartstochten met de klanken: ik zag niet dat 

de nabootüng der verschillende tonen, weike de 

aandi leningen aan de fprekeride ftem mededeelen, 

der zingende ftem wederkeerig het vermogen bijzet 

om de harten re roeren , en dat het fterk 

tafereel der gemoedsbewegingen van hem die zich 

laat hooren , eigenlijk dat geen is wat hen die 

toeluisteren bekoort. 

Dit deed mij de Zanger van Mijlord opmerken, 

die. offchoon hij een Mufikant is, riogtba da 

te gelijk vrij wel over zijne konst fpreekt. De 

zam 11 [temming {harmonie), zeide hij mij, is 

niet meer dan een aftelegen bijvoegfel in de 

nabootfende Mufiek; eigenlijk gezegd is er in da 

fearmonie geenerlei beginfel van nabootfing. Zij 

verzekert, wel is waar, de toonheffingen (/'«tonationf); 

zij draagt getuigenis van derzei ver 

juistheid, en zet, door de toonbuigingen (modw 

lat toni ~)

ao


Êelve met geweld te willen achterhalen zijn zij 

daaromtrent niet kiesch meer, zij öndericheiden 

niet langer welke dingen uitwerking doen , 

zij doen niets meer dan de Muliek vol maken, 

zij bederven hun gehoor, en zijn niet aandoenlijk 

meer dan voor het geraas; IOÖ dat de lchoonfte 

ftem bij hun die is wel'e het fterkfte zingt. 

Ook hebben zij, bij gebrék van eene eigene manier, 

nimmer iéts ander'! gedaan, dan or> eenen 

loggen trant en van verre onze mees~erft 1 kfcftii 

navolgen, cn zedert hunnen of liever on/. • 11 beroemden 

LUI.LI, die de Opera's waarvan Italië 

leeds v l was in zijnen tijd, flechts nabodtfte #> 

heeft men hen altoos met eene verachtering 

van dertig >f veertig jaaren zien overnemen, 

onze oude meesters bederven, en omtrent zoo 

met onze Mufiek handelen als andere volken 

met hunne moues djen. Wanneer zij zich beroemen 

op hunne lieujens, fp.eken zij hun eigen 

vonnis uit ; zo zij ftukken van gevoel wisten 

te zingen, zouden zij er geene zingen van vernuft; 

maar wijl hunne Mufiek geene uitdrukking 

heeft, is zij meer gefchikt voor liedjens nan «oor 

Opera's, en naardien de onze enkel hartstochtlijk; 

is. fchikt zij zich beter voor Opera's dan 

voor liedjens. 

Na dat hij vervolgends eenige Italiaanfche tooöeelen 

zonder zang voor mij had opgefieden, 

deed

aoS B R I E V E N V A K 

deed hij mij gevoelen het verband der Mufiek 

met de fpraak in het recitatif, met het gevoel 

in de Aria's, en over het geheel de kracht welke 

e ne naauwkeurige maat en de keus der 

accoorden aan de uitdrukking geeft. Eindelijk, 

na bij de kennis die ik van de taal heb, het 

beste denkbeeld mij mooglijk verkregen te hebben 

van den redeneerenden en hartstochtlijken 

toon, dac is te zeggen van de konst om tot het 

oor en tot het hart te fpreken in eene taal 

zonder woorden te uiten , zette ik mij om die 

betoverende Mufiek aantehooren, en weldra 

bemerk'e ik uit de aandoeningen welke zij mij 

veroorzaakte , dat deze konst een grooter vermogen 

had dan ik mij had voorgefteld. Ik weet 

niet welk eene {tredende gewaarwording mij 

ongevoelig overmeesterde. Het was niet meer 

eene ijdele opvolging van klanken, gelijk in onze 

verhalende zangen ( recits). Bij elke uitdrukking 

ontftond er eenig be


verlichting, dat ik niets gewaar werd, noch van 

die lompe vallen (cadences), noch van die moeilijke 

pogingen der item, noch van die belemmering welke 

eene tegenftrijdigaeid van zang en maat bij ons den 

toonkonster.aar veroorzaakt, die , nimmer konnende 

zamenfl:emmen,den aanhoorer weinig minder 

lastig vallen dan den geenen die de Mufiek uitvoert. 

Dan toen men , na eene reeks van vermaaklijke 

Jtia's, aan die groote aandoenlijke Hukken 

kwam, die de verwarring der hevige hartstochten 

weten te verwekken en voortefiellen, verloor ik 

ieder oogenbik het denkbeeld van Mufiek , van 

zang, van nabootfing; ik verbeeldde mij de flem 

te hooren der fmarte, der woede, der wanhoop 

zelve; ik waande moeders in traanen gedompeld , 

verradene gelieven, woedende tirannen te zien , 

en door de gemoedsbeweegingen welke ik ondervinden 

moest, had ik moeite van op mijne plaats 

te blijven. Ik ontdekte toen waarom die zelfde 

Mufiek die mij tg vooren verveeld had, mij nu tot 

vervoercns toe in beweging bracht: ik had naamlijk 

begonnen dezelve te bevatten, en zoo dra zij op 

mij werken kon , werkte zij met al haar vermogen. 

Neen, JULIA! foortgelijke indrukken duld men 

niet ten halve ; zij zijn of bij uitftek hevig of geheel 

nicts,maar nooit zijn zij zwak of midden matig; 

men moet ongevoelig blijven of zich overmatig 

laten aandoen; de Mufiek is of het ijdel geraas 

cener taal welke men niet verfhat, of het is eene 

I. DEEL. O he«

CIO B R I E V E N TAN 

hevige bruifchirrg van gevoel die u wegfleépt,' 

en waar aan het niet mooglijk is tegenftand te 

bieden. 

Ik had flechts één ongenoegen, maar het geeri 

mij beftendig bijbleef; het beftond daarin, dat een 

ander dan gij geluiden vormde , waarvan ik dermate 

getroffen was, en dat ik de tederfte uitdrukkingen 

der liefde hoorde voordkomen uit den mond van 

een gemeenen CaJIraat. O mijne JULIA! zijn 

wij niet bevoegd om aanfpraak te maken op alles 

wat betrekking heeft tot her gevoel ? Wie zal 

beter dan wij gevoelen en uitdrukken, het geen 

eene vertederde ziel zeggen en voelen moet? Wie 

zal in ftaat zijn op een beweeglijker toon het cor 

mid, her idolö amato (*) uittefpreken? O! hoe 

veel nadruk zal het hart aan de konst bijzetten, 

wanneer wij immer een dier twee bekoorlijke 

Duètten zamen zingen, die zulke ftreelende traanen 

doen vloeien! Ik bezweer u in de eerfte plaats 

om eene proeve Van deze Mufiek te hooren, het 

zij aan uw huis , of bij de onaffcheidbare. Mijlord 

zal, indien gij wilt, al zijn volk medebrengen , en 

ik ben verzekerd dat, bij een zoo gevoelig zintuiglijk 

geftel als het uwe, en bij uwe meerdere kennis 

van 

C * ) Dat is : Mijn hartjen ! en geliefde Jfgod I lis*- 

liaanfehc fpreekwijzen. 

Aant, des VERT.

T W E E G E L I E V E N ai* 

van de Italiaanfthe uitfpraak als ik had, ééne enkele 

zitting genoegzaam zal zijn om u zoo verte 

brengen als ik ben, en u te doen deelen in miine 

verrukking. In de tweede plaats ftel ik u voo~ en 

bid ik u, dat gij u van bet verblijf van den virtuoos 

bedient, om les van hem te nemen, gelijk 

ik zedert dezen iriorgeri begonnen heb te doen. 

Zijne manier van onderwijzen is eenvouwig, duid. 

lijk, en beftaat meer in oefening dan in gefprekken 

; hij zegt niet wat men doen moet, hij doet 

het voor, en ook in dit geval,' gelijk in veele anderen, 

vermag het voorbeeld meer dan de les. Ik 

befpeur reeds dat hét alleenlijk daarop aankomt, 

Om zich aan de maat te gewennen, dezelve wel 

te voelen , naauwkeurig in uitdrukking en verdeeling 

te zijn, de geluiden niet te verheffen maar 

gelijkmatig doortehouderi, éindelijk, om aan de 

ftem de uitvallen en al den Franfchen opfchik té 

benemen, indien men dezelve juist, uitdrukkend s 

en buigzaam wil doen zijn; de uwe, die natuurlijk 

zoo beweeglijk en zoo zacht is, zal dezen nieuwen 

plooi gemaklijk aanneemen ; gij zult weldradoor 

uwe' aandoenlijkheid de kracht en levendigheid 

van dien toon treffen die de Italiaanfché 

Mufiek bezielt, 

KI cantar che neW anima fi fente 

Laas 

(5) Dat is: Uien zang dien men in de ziel geluaar 

èierd. 

O 2 

Aant. des V E R ' J ,

-«s B R I E V E N VAN 

Laat dan dien verveelenden en ellendigen 

Franfchen zang vaaren, welke meer gelijkt naar 

het gefchreeuw van iemand die coliekpijuen heeft, 

dan naar de vervoering der hartstochten. Leer 

die godlijke klanken vormen welke het gevoel ons 

inftort, die uwer ftem , uw hart alleen waardig 

zijn, en welke fteeds het vermogen met zich voeren 

van aandoenlijke Characfers te bekooren ea 

te ontvlammen. 

X L I X. B R I E F . 

Van JULIA» 

O ij weet, mijn Vriend! dat ik niet aan u kan 

Ichrijven dan deelswijze, en altoos met gevaar 

van overlopen te worden. In de onmooglijkheid dus 

van lange brieven te vervaardigen,bepaal ik mij tot 

hetbeandwoorden van hetgeen meest wezenlijks ia 

de uwen voorkomt, of om aantevullen hetgeen ik 

u niet heb konnen zeggen in gefprekken, die niet 

minder ter fteel zijn bij monde dan in gefchrift. 

Dit zal ik thands vooral doen, daar een paar worden 

betreklijk Mijlord ED UARD mij het overige 

van uwen brief doen vergeten. 

Mijn Vriend! gij vreest van mij te verliezen, 

en gij fpreekt mij van liedjens! eene fchoone flof 

tot krakeelen tusfehen gelieven die zich minder 

wel


wel verftonden dan wij! Neen waarlijk, gij zijt 

niet jaloersch, dit kan m.'ii wel zien; maar voor 

ditmaal zal ik zelve niet jaloersch wezen, want ik 

heb uwe ziel doorgrond, en ik befpeur niet dan 

uw goed vertrouwen, waai anderen mcenen zon* 

den uwe koelheid te bemerken. O hoe zoet en 

bekoorlijk is die gerustheid welke ontflaat uit hen 

gevoel eener volmaakte hartsvereeniging! Het is 

daardoor, ik weet het, dat gij van uw eigen hart 

een goed getuigenis voor het mijne ontleent; het 

ic daardoor ook dat mijn hart u vrijfpreekt, en ik 

zou denken dat gij veel minder verliefd waart indien 

ik u meer in verlegenheid zag. 

Ik weet niet en wil niet weten of Mijlord 

EDUARD eenige meerdere oplettendheid voor mij 

heeft, dan alle mannen hebben voor lieden van 

mijne jaaren; wij fpreken thands niet over zijne 

gevoelens, maar over die van mijnen vader en van 

mijzelve; zij zijn even zoo eenflemmig ten zijnen" 

opzichte als ten aanzien der gewaande minnaars, 

waarvan gij zegt dat gij niets zeggen zult ( § ). 

Indien zijne en hunne afwijzing voor uwe rust 

voldoende zijn , wees dan gerust. Welk eene 

eer ons ook het aanzoek van eenen man van zijnen 

rang mocht hebben aangedaan, nimmer zal 

JULIA D'ETANCE, noch met hare noch met hares 

vaders toeftemming , LADIJ BOHSÏON word.en. 

Hierop kunt gij zeker ftaat maken. 

Ge- 

(S) Zie XLVII. Brief, bi. «02. 

O 3

aT4 B R I E V E N V A K 

Geloof echter niet, dat er iets van dien aart 

gaande geweest zij met Mijlord EDUARD; ik ben 

verzekerd, dat gij de eenige zijt van ons vieren, 

die zelfs vermoeden kunt, dat hij eenige genegenheid 

voor mij zoude hebben. Hoe dit ook zij ? 

ik weet ten dezen opzichte mijnes vaders wil, 

zonder dat hij er tegen mij of iemand anders van 

gefproken heeft, en ik kon er niet beter van onderricht 

zijn al had hij mij dezelve Heilig te kennen 

gegeven. Genoeg gezegd om uwe ongerustheid te 

bedaaren , dat is te zeggen zoo veel gij er van 

weten moet. Het overige zou van uwe zijde 

een voorwerp van loutere nieuwsgierigheid zijn, 

en gij weet dat ik befloten heb dezelve niet te 

voldoen. Gij moogt mij vrij deze omzichtigheid 

verwijten, en beweeren dat dezelve niet te 

pas komt bij .de vereeniging onzer belangen. Had 

ik dezelve altoos in acht genomen, zij zou thands 

minder noodzaaklijk voor mij zijn. Indien ikuniet 

pnvoorzichtigiijk opening gegeven had van een ge« 

fprek mijnes vaders, gij zoudt u te Meilkrie niet 

hebben wezen bedroeven; gij zcudt mij dien brief 

niet gefchreven hebben die mij bedorven heeft; 

ik zou thands onfchuldig leven cn nog dingen 

konnen naar het geluk. Oordeel uit het geen ééne 

enkele onvoorzichtigheid mij kost, van de vrees 

die ik hebben moet om er meer te begaan! Gij 

hebt te veel drifts; om voorzichtig te zijn ; eer 

zoudt gij uwe hartstochten overwinnen konnen, 

dan se ontveinzen. De minfte vrees zou u woedend


dend maken; en op den minden gundigen 1'chijn 

zoudt gij aan niets meer twijfelen! Men zou alle 

onze geheimen in uwe ziel lezen , en gij zoudt 

door verregaanden ijver den goeden uitflag mijner 

pogingen ten éénemaal verijdelen. Laat daarom 

de zorgen der liefde voor mij, en behoud gij er 

flechts de geneugten van. Is deze verdeeling u 

zoo lastig, en bezeft gij niet oat gij tot ons geluk 

niets vermoogt dan alleen, dat gij daar aan geene 

hindernis toebrengt? 

Helaas! wat zullen mij deze te laat genomene 

voorzorgen in de toekomst baten ? Is bet tijd inde 

diepte van den afgrond om zijne treden vasttezetten 

, of om zich te hoeden voor rampen 

wanneer men er zich werklijk van gedrukt voelt? 

Ach! ellendig meisje! het voegt u wel van geluk 

te fpreken! Kan dat immer huisvesten , waar de 

fchaamte en het zelfsverwijt heerfchen? God! 

•welk een wreede toedand, noch zijne misdaad te 

konnen dulden, noch daarvan berouw te konnen 

bebben; van duizend vrezen omringd, door duizend 

ijdele verwachtingen misleid te zijn, en zelfs 

de verfchriklijke kalmte der wanhoop niet te genieten 

'. Ik hang voordaan enkel van de genade 

van het noodlot af. De zaak daar het op aankomt, 

is nu geene deugd meer, maar fortuin en 

omzichtigheid, en het is niet te doen om eene 

liefde it teblusfchen die zoo lang als mijn leven 

duuren moet, maar om dezelve oniehuldig te doen 

Q 4 ïfj

516 B R I E V E N VAN 

zijn, of als eene misdadige te fterven. Bereken 

deze gefteldheid, mijn vriend! en oordeel of gij 

u verlaten kunt op mijnen vuurigen ijver ? 

E. B R I E F . 

Van JULIA. 

Ik heb u gister, toen ik van u afging, de reden 

niet willen zeggen van die droefheid welke gij mij 

verweet, omdat gij niet gefchikt waart om mij 

aantehooren. Ondanks mijne afkeerigheid van 

alle uitleggingen , ben ik u deze Verfchiddigd dewijl 

ik ze u beloofd heb, en ik ga mij daarvan 

kwijten. 

Ik weet niet of gij u herinnert de vreemde gefprekken 

welke gij gister avond tegen mij gehouden 

hebt, en de bewegingen waarmede gij die vergezelde; 

wat mij betreft, nooit kan ik dezelven 

fpoedig genoeg voor uwe eer en voor mijne eigene 

rust vergeten , en ongelukkig ben ik er te zeer 

van verontwaardigd om dit gemaklijk te konnen 

doen. Soortgelijke uitdrukkingen hadden zomtijds 

mijn oor gekwetst in het voorbijgaan der haven - 

dan ik dacht niet, dat zij ooit konden vocrdkomen 

uit den mond van een ordentlijk man; ik 

hen ten minste wel verzekerd, dat zij nimmer 

plaats vonden in het woordenboek der beminnen- 

dciJï


den, en ik was zeer verre van te denken dat zij 

tasfchen u en mij konden te pas komen. Hemel! 

welk eene liefde is de uwe, indien zij zich op 

deze wijzede genoegens vermeerdert! Gij kwaamt, 

het is waar, van eene langdurige maaltijd af, en 

ik begrijp wel dat men in dit land de buitenfporigheden 

verfchoonen moet welke daarbij konnen plaats 

hebben: het is ook om die reden dat ik er u van 

fpreek. Zijt verzekerd dat zo gij mij in eene zamenkomst 

tusfchen ons beiden in koelen moede 

dus behandeld hadt,deze de laatfte van ons leven 

zou geweest zijn. 

Het geen mij ondertusfchen bekommert om uwen 

wil, is dat het gedrag van een man door den 

wijn verhit gewoonlijk het uitwerkfel is van 't 

geen op andere tijden in zijn hart omgaat! Moet 

ik geloven dat gij in eene omftandigbeid waarin 

men niets ontveinst, u vertoond hebt zoodanig als 

gij wezenlijk zijt? Wat zou er van .mij worden, 

indien gij nuchteren zijnde dacht gelijk gij gister 

avond fpraakt? Eer ik zulk eene minachting verdroeg, 

zou ik liever wenfehen een zoo onbelchoft' 

vuur uittedooven, en eenen minnaar te verliezen, 

die zoo kwalijk wetende zijne minnares te eerbiedigen 

, zoo weinig hare hoogachting verdienen 

zou. Zeg mij, gij die de gevoelens der betaamlijkheid 

bemindet,- zoudt gij in die heilloze dwaling 

vervallen zijn dat eene gelukkige liefde de zedigheid 

niet langer te ontzien heeft, en dat men 

O S geen

»8 B R I E V E N V A N 

geenen eerbied meerverfchuldigd is aan voorwerpen 

wier ftrengheid men niet meer heeft te duchten ? 

Ach ! indien gij altijd zoo gedacht hadt, zoudt gij 

piinder te vrezen geweest, en ik niet zoo ongelukkig 

zijn! Bedrieg u niet, mijn vriend! niets 

is voor waarlijk beminnenden zoo gevaarlijk als de 

vooroordeelen der wereld; veele lieden fpreken 

van liefde, en zoo weinigen kennen dezelve, 

dat het grootfte deel in de plaats van hare zuivere 

en lieflijke wetten, de lage grondregelen eener 

verachtlijke gemeenfchap omhelst, die weldra 

door zich zelve verzadigd toevlucht neemt tot 

de monfters der verbeelding, en zich bederft om 

zich ftaande te houden, 

Ik weet niet of ik mij bedriege; maar mij dunkt 

dat de waare liefde de kuischste van alle verbindtenisien 

is. Het is deze, het is haar godlijke gloed, 

welke onze natuurlijke neigingen weet te zuiveren 

, door dezelve tot een enkel voorwerp te bepalen; 

zij is het die ons aan de verzoekingen ontrukt, 

en die ten wege brengt, dat uitgenomen dit 

éénig voorwerp , eene geheele Sexe niets meer 

is voor de andere. Voor eene gewoone vrouw is 

ieder man altijd een man ; maar voor haar wier 

hart bemint, beftaat er geen man dan haar minnaar. 

Wat zeg ik? Is een minnaar niet meer dan -een 

man ? O ! hoe veel verhevener wezen is hij • 

Er beftaat geen man voor de vrouw die bemint: 

want haar -mimiaar is meer, alle de anderen zijn 

©in-

s w E E G E L I E V E N . e.19 

jainder; zij en hij zijn de eenigen in hunne foort, 

Zij begeeren niet maar zij beminnen ; hun hart 

volgt de zinnen nier, her beituurtze; het bedekt 

jderzelver dwalingen met een bevallig dekkleed. 

Neen, er is niets oneerbaars dan de losbandigheid 

en hare onhebbelijke taal. De waare liefde, altoos 

zedig, ontweldigt niet met (tamheid hare 

gunsten ; zij rooft die met fchroomvalligheid, 

De geheimhouding, de ftilzwijgendheid, de vreesachtige 

fchaamte verfijnen en verbergen hare aan-r 

genaame vervoeringen; de betaamlijkheid en eerbaarheid 

vergezellen haar zelfs in den fchoot der 

wellust, en zij alleen weet alles intewilligen aan 

de begeerten, zonder iets aan de zedigheid te ontnemen. 

Ach! zeg mij! gij die de waare vermaken 

kendet, hoe zou toch eene lompe onbefchaamdheid 

met dezelven konnen gepaard gaan? 

Hoe zou deze niet al het bedwelmende, al het bekoorlijke 

daarvan verbannen? Hoe niet dat beeld 

yan volmaaktheid helmetten, onder hetwelk men 

zich het geliefd voorwerp zoo gaarne ter befchouwing 

voorfteit ? Geloof mij, mijn vriend ! de 

losbandigheid en de liefde zouden bij geene 

mooglijkheid konnen zamen woonen, zij konnen 

zelfs elkanders plaats niet vervullen. Het hart alleen 

vormt het waar geluk wanneer men elkander bemint, 

en niets is in ftaat dat te vergoeden zoo dra men 

ophoud zich te beminnen. 

Maar indien gij al eens ongelukkig genoeg waart 

om

ÏÏO B R I E V E N V A N 

om fmaak tc vinden in deze onbetaamüjke taal, 

hoe hebt gij toch konnen beiluiten u daarvan zoo 

zeer ten onpas te bedienen, en bij haar die u dierbaar 

is, eenen toon en manieren aantenernen , 

welke aan een man van eer zelfs onbekend moeten 

zijn ? Zints wanneer is het een genoegen te bedroeven 

de geene die men bemint; en welk een 

barbaarfche wellust is het, die vermaak vind in het 

genot der kwellingen van een ander? Ik heb niet 

vergeten dat ik het recht verloren heb van ontzien 

te worden; maar zo ik dit immer vergar, voegt 

het u dan mij daaraan te herinneren? Voegt het 

de oorzaak van mijnen misftap de fbraf er van te 

verzwaren? Het zou hem eerder voegen mij daarover 

te vertroosten. De geheele wereld heeft 

recht om mij te verfmaden, behalven gij. Gij zijt 

mij de vergoeding fchuldig van die vernedering 

waartoe gij mij gebracht hebt, en zoo veele traanen 

, over mijne zwakheid geftort , verdienden 

dat gij mij dezelve minder hard deedt gevoelen. 

ik ben noch wijsneuzig noch verwaand. Helaas! 

hoe ver ben ik daarvan verwijderd, ik, die niet 

eens wijs heb weten te zijn! Gij weet genoeg, 

ondankbare! of dit teder hart in ftaat zij iets 

aan de liefde te weigeren ? Maar hetgeen het 

daaraan afftaat, wil het ten minfte niet afftaan dan 

alleen aan haar, en gij hebt mij al te wel heure 

taal geleerd,om er eene in derzelver plaats te konnen 

ftellen, die zoo veel verfchilt, Vetongelijkingen, 

flagen, zouden mij minder beledigen dan 

foorr.-

T W K E G E L I E V E N . sa* 

foortgelijke liefkozingen. Zie af van JULIA, of 

weet hare achting te verdienen. Ik heb het u reeds 

gezegd, ik ken geene liefde zonder zedigheid, en 

zo het mij kostte de uwe te moeten derven, het 

zou mij nog meer kosten dezelve tot dien prijs 

te behouden. 

Ik had nog veel over dit zelfde onderwerp te 

zeggen; doch ik moet dezen brief eindigen en Hel 

zulks uit tot eene andere gelegenheid. Merk intusfchen 

op het gevolg uwer valfche grondregelen 

omtrent het onmatig gebruik der wijn. Uw hart, 

des ben ik wel verzekerd, is niet fchuldig. Niettemin 

hebt gij het mijne gekwetst, en zonder te 

weten wat gij deedt, bedroefde gij als met opzet 

dat al te licht verontrust hart, voor het welk niets 

onverfchülig is, dat hetzelve van uwent wege 

ontmoet. 

LI. B R I E F . 

Andwoord. 

E r is geen ééne regel in uwen brief die niet mijra 

bloed doet ftollen , en na dien twintigmaal herlezen 

te hebben, kan ik ter naauwer nood geloven 

, dat dezelve aan mij gericht is. Wie, ik? 

ik zou JULIA beledigd bebben ? ik zou hare be. 

valligheden hebben ontheiligd? Zij, aan welke ik 

iedez

aaa ÊRIEVËN V A Ü 

ieder oogenblik mijnes levens aanbiddingen totwijde, 

zou ten doel geftaan hebben aan mijne beledigingen? 

Neen, duizendmaal zou ik mij zelf 

het haft doorboord hebben eer zulk een wreed 

opzet daarin opgekomen ware. Ach! hoe weinig kent 

gij dat haft dat u aanbid! dat hart hetwelk zich voor' 

elk uwer treden vliegends nederwerpt! dat hart 

hetgeen wenfchen zou nieuwe eerbetoningen, aan 

fbrvelingen onbekend, voor u uittevinden! Hoe 

weinig kent gij dat hart JULIA! indien gij het 

befchuldigt van voor u dat gewoon en algemeen 7 

Ontzag niet te voeden', welkeen dagelijksch minnaar 

zelfs voor zijn meisjen zoude hebben! Ik 

verbeelde mij dat ik noch' onbefchaamd noch onbefchoft 

ben ; ik haat ohbetaamlijke gefprekken, en 

kwam nooit van mijn leven op plaatfen waar mera 

die leert voeren. Maar, dat ik het na u herhale j 

dat ik de waardij uwer billijke verontwaardiging 

verhooge,- offchoon ik de gemeende der Vervelingen 

ware, offchoon ik mijne vroegere jaaren in ds 

ongebondenheid had doorgebracht, en fchoon de 

trek naar fchandelijke vermaken plaats kon vinden 

in een hart waarin gij heerscht, ei! zeg mij, JU 

LIA ! Engel des hemels! zeg mij hoe zou ik bij n 

voor den dag durven komen met eene onbefchaamdheid, 

welke men niet kan hebben dan bij dezulke 

die ze beminnen?' Ach, neen! het is niet mooglijk 

! Eén enkele blik uwer oogen zou mijnen mond 

gefnoerd en mijn hart gezuiverd hebben. De liefde 

zou mijne ongeregelde begeerten bedekt hebben

T W E E G E L I E V E N . ai§ 

met de bekoorlijkheden uwer zed ; 

gheid j zij zou 

deze hebben overwonnen zonder dezelve te beledigen., 

en onder de zachte zamenfmelting onzer 

zielen, zou derzelver bedwelming alleen de zinnelijke 

dwalingen veroorzaakt hebben. Ik beroep mij in 

dazen op uw eigen getuigenis Zeg mij, of bij al de 

woede eener onbegrensde drift, ik ooit heb opgehouden 

het bekoorlijk voorwerp daarvan te eerbiedigen? 

Indien ik den prijs ontving dien mijne vuurige liefde 

verdiend had, zeg, of ik gebruik heb gemiakt 

van mijn geluk, om uwe bevallige fchaamte te 

kwetfen? Zo de brandende maar vreesachtige liefde 

nu en dan eene befchroomde hand naar uwe bekoorlijkheden 

uitftrekte, zeg of immer eene or.befchofte 

ftoutmoedigheid die durfde ontheiligen? 

Wanneer eene onbezonnene vervoering voor één 

oogenblik het bekleedfel verwijdert, datze overdekt 

, ftelt dan de beminlijke zedigheid niet aanftonds 

het hare in de plaats? Zou dat heilig dekkleed 

u één oogenblik verlaten wanneer gij erzeifs 

geen ander hadt? Onbefmettelijk gelijk uwe brave 

ziel is, hebben alle de gloeiende driften van de mijne 

haar nog immer verbasterd ? Is die zoo aandoenlijke 

, zoo tedere vereeniging niet genoegzaam tot 

onze gelukzaligheid ? Maakt zij alleen niet al het 

geluk onzes levens uit? Kennen-wij eenige genoegens 

op de wereld buiten die welke de liefde verfchaft? 

Zouden wij cr anderen wenfchen te kennen 

? Kunt gij begrijpen hoe deze betovering zou 

aebisen konnen op houden? Hoe ik in een oogenblik 

zou

t*4 B R I E V E N VAN 

zou hebben konnen vergeten de eerbaarheid, onze 

liefde, mijne eer, en het onveranderlijk ontzag 

dat ik altoos voor u zou hebben gehad, al had ik 

u zelfs niet aangebeden? Neen, geloof dit niet; 

het was niet mooglijk dat ik u beledigen kon. Ik 

herinner mij daarvan niets; en zo ik een oogenblik 

fchuldig geweest ware, zou het zelfsverwijt 

immer bij mij ophouden? Neen, JULIA! een 

kwade geest, naarijverig van een lot dat voor 

eenen fterveling al te gelukkig is, heeft zich van 

mijne gedaante bediend om hetzelve te flooren, 

en heeft mij mijn hart laten behouden om mij nog 

ellendiger te maken. 

Ik verzaak, ik verfoei eene misdaad die ik begaan 

heb, dewijl gij er mij van beticht, maar aan 

welke mijn wil geen deel heeft. Welk een affchrik 

zal ik voordaan hebben van die heilloze onmatigheid 

welke mij gunftig fcheen ter ontlluiting van 

het hart, en welke het mijne zoo verregaande kon 

miskennen! Ik doe daaromtrent bij u de onherroeplijke 

gelofte, dat ik van dezen dag af aan voor mijn 

geheele leven afzie van den wijn als van het doodlijkst 

gif; nimmer zal dit noodlottig vocht wederom 

mijne zinnen in wanorde brengen; nooit zal het 

mijne lippen befrnetten, noch zijne onbezonnene 

bedwelming mij meer, buiten mijn eigen weten, 

fchuldig doen worden. Indien ik deze plechtige 

verbindtenis ooit fchende ; Liefde ! overfrort mij 

dan met de ftraf die ik waardig zal zijn; mocht 

op

T W É É G E L I E V E N . j.0,5 

op dat zelfde oogenblikhet beeld mijner JULI A voor 

altoos mijn hare ontvluchten , en hetzelve ten 

prooie laten aan de onverfchilligheid en wanhoopï 

Denk niet dat ik mijne misdaad verzoenen wil 

door eene zoo lichte ftraf. Het is eene voorzorg 

en geene ftrafoefening. Ik verwacht die welke ik 

verdiend heb , van u. Ik verzoek er u om, ter 

verzachting van mijne fmarten. Dat de beledigde 

liefde zich wreke en bevredigd worde; ftraf mij 

zonder mij te haten, en ik zal zonder tegenfpraak 

lijden. Zijt rechtvaardig en ftreng; gij moet het 

zijn, ik erken het; maar indien gij mij het leven 

wilt laten behouden, ontneem mij dan alles, bs^ 

halven uw hart. 

L I L B R I E F . 

Van JULIA» 

oe , mijn Vriend ! afftand te doen van deri 

wijn ten gevalle van zijn meisje? Dit heet waar 

lijk eene opoffering! O, ik wilde wel eens zieri 

dat men in de vier Cantons een verliefder man 

dan u vond! Niet dat er onder onze jonge lieden' 

geene Heerrjens naar den Franfchen fmaak zijn, 

die water drinken om vertoning te maken, maar 

gij zult de eerfte zijn , wien de liefde het heeft 

doen drinken; dit is een voorbeeld waardig ora 

I. 1 E n„ P in

Ü2Ö B R I E V E N V A N 

in de verliefde jaarboeken van Zwitzerland te 

worden aangetekend. Ik heb zelfs onderzoek 

gedaan naar uwe gedragingen, en ik heb met de 

uiterffce ftichting vernomen dat gij gister avond 

bij den Heer DE VUEILLERANS etende, zes 

vlesfchen na den maaltijd hebt laten rondgaan, 

zonder iets daarvan te gebruiken, en dat gij 

uw glas water even zoo vaardig uitdronkt als de 

overige gasten die, welkemet den landswijn gevuld 

waren. Ondertusfchen duurt deze boetedoening 

reeds drie dagen zedert mijn brief gefchreven is, 

en drie dagen maken ten minste zes maaltijden. 

Maar bij zes maaltijden die uit getrouwheid nage 

komen zijn, kan men veilig zes anderen voegen 

uit vrees, zes uit fchaamte , zes uit gewoonte, 

en nog zes uit hoofdigheid. Hoe veele beweeg 

redenen konnen dienen om lastige opofferingen te 

verlengen, waarvan de liefde alleen den roem 

zoude hebben? Zoude üij zich de eer willen aan 

matigen van het geen haar in geenen deele toe 

behoort? 

Zie daar reeds meer ondeugende boerterijen, dan 

gij ondeugende taal tot mij gefproken hebt; het 

is tijd om mij te bedwingen. Gij zijt ernflig in 

uwen aart; ik heb bemerkt, dat een lang korts- 

wijlen u verhit, even gelijk een zwaarlijvig man 

verhit word door een lange wandeling; maar ik 

neem dezelfde wraak van u als die HENRIKIV 

nam van den Hertog van Mayenue, en uwe Op 

per»

T W E E G E L I E V E N . sa? 

pergebicderes wil den besten der Koningen navolgen 

in zachtmoedigheid. Ook mocht ik wel vrezen 

of gij niet, door aanhoudend boete doen enverlchonin 

g vragen,u eindelijk eene verdienfte zoudt maken 

uit eenen zoo welverbeterden misflag, en ik wil mij 

haasten om dien te vergeten, uit vrees dat, zo ik al 

te lang daarmede wachtte , zulks niet meer eena 

edelmoedigheid •> maar ondankbaarheid zoude zijn* 

Wat betreft uw voornemen om voor altoos het 

wijndrinken natelaten, dit baart in mijn oog niet 

zoo veel opziens, als gij u zoudt konnen verbeelden 

; de fterke hartstochten bekreunen zich weinig 

aan die kleene opofferingen, en de liefde kan zich 

met geene galanterie voeden. Bovendien is er 

zomtijds meer behendigheid dan moed, in zijn 

voordeel voor het tegenwoordig oogenbdk te doen 

met eene wisfelvallige toekomst, en in zichzelf bij 

voorraad te goede te doen op eene eeuwigdurende 

onthouding, van welke men kan afzien wanneer 

men wil. Wel mijn goede vriend ! is dan in alles 

wat de zinnen ft; eelt, het misbruik onaffcheidbaar 

van de genieting? Is dan de dronkenfehap noodzaaklijk 

verbonden aan het drinken van wijn, en 

zou de wijsgeerte zooijdel o r 

zoo wreed zijn, dat 

zij geen ander middel aan de hand gaf om die dingen 

welke vermaak doen matiglijk te gebruiken, 

dan er zich geheel en al van te berooven? 

Indien gij uwe verbindtenis geftand doet, be« 

P a roofc

sSsS S k l E V E H V A N 

rooft gij u zelf van een onfchuldig genoegen, ètf 

fielt door verandering van levenswijze uwe gezondheid 

in de waagfchaal; indien gij ze verbreekt, 

dan is de liefde dubbel beledigd, eri uwe eer zelve 

lijd er bij. Jk maak dus bij deze gelegenheid gebruik 

van mijne rechten, en ontfla u niet alleen' 

•van eene gelofte, die nietig is, als gedaan zonder 

mijne toeflemming, maar ik verbiede u zelfs die 

langer natekomen dan het tijdperk dat ik u ftellen 

zal. Dingsdag zullen wij hier de Mufiekpsrtij 

hebben van Mijlord ÏDBARD. Aan het tusfchenmaal 

(Collation) zal ik u eene kelk zenden half 

vol met eenen zuiveren en heilzamen Nectar. Ik 

begeer dat dezelve in mijne tegenwoordigheid en 

volgends mijn oogmerk worde uitgedronken, na 

met eenige druppelen eene zoen-plenging aan de 

Bevalligheden gedaan te hebben Vervolgends 

zal mijn boeteling bij zijne maaltijden zich wederom 

begeven tot een matig gebruik van den wijn, 

geremperd door het kristal der fonteinen, en gelijk 

uw goede PLUTARCIIUS zegt, het hevig vuur 

van Bacchus bedwingende door de gemecnfchap 

der N'tjmphen (*). 

Nog 

(§) Zinfpcling op Heidenfche Godsdienstplechtigheden. 

Aant. des VERT. 

C*) ÉACCHUS was de Wijngod, de Ntjmphto» 

waren Stroom, en Eoschgodcsfen. 

Aant. des VEIÏI


Nog iets,bij gelegenheid dat ik van het Concert 

van dingsdag ipreke; daar heeft die lompe RECIANINO 

liet in zijn hoofd gekregen,dat ik in hetzelve reeds een 

Italiaansch Air,en zelfs een Duet met hem zou konnen 

zingen! Hij wilde dat ik het met u zong,om zijne twee 

leerlingen zaamtevoegen; dan er zijn in dit Duet ze. 

kere ben mta's (V),die gevaarlijk zijn omuittefprcksn 

onder het oog van eene moeder, wanneer het hart 

mede fpreekt; het is dus beter deze proefneeming 

uittcftellen tot het eerde Concert dat men bij de 

onaffcheidbare geven zal. De gemaklïjkheid waarmede 

ik den fmaak dezer Mufiek verkregen heb, 

fchrijf ik toe aan den fmaak dien mijn broeder mij 

voorde ItaliaanfcheDichtkunde had ingeboezemd, 

en welken ik met u zoo wel heb onderhouden, 

dat ik de vpetmaat der verfen gereedlijk ontdek, 

en naar het zeggen van REGIANINQ vrij wel den 

toon er vin vatte. Ik begin elke les met eentge 

dichtregelen van TASSO of eenig tooneel van 

METASTASIO te lezen : vervolgends doet hij mij 

een Recitatif opzeggen en accompagneer en , en ik 

verbeelde mij dan nog met fpreken of lezen voordtegaati, 

hetgeen mij voorzeker niet gebeurde in 

het Fransch Recitatif. Hierna moet ik gelijkluidende 

en zuivere toonen in de maat doorhouden ; 

eene oefening welke mij door de uitvallen waaraan 

ik gewend was, moeilijk genoeg valt. Eindelijk 

gaan 

(?) Dat is :mijn waardt! een u'jord van tederheid,. 

Aar.t. des vaar» 

? 3

&3 B R I E V E N V A N 

gaan wij over tot de Aria's, en het blijkt dat 

de juistheid en buigzaamheid der ftem, de hartstochtlijke 

uitdrukking, de verheffing der klanken, 

en alle de loopen (pasfages') een natuurlijk 

uitwerkfel zijn van de zachtheid der zang en van 

de naauwkeurigheid der maat, zoodat hetgeen mij 

het moeilijkst fcheen om te leeren, mij zelfs niet 

behoeft te worden onderricht. De eigen aart der 

Melodie heeft zoo veel overeenkomst met den 

toon der taal, en eene zoo groote zuiverheid van 

toonbuiging, dat men niets meer nodig heeft dan 

naar de bas te luisteren, en te konnen fpreken, 

om den zang met gemak te verklaren. Alle de 

.hartstochten worden daarin puntig en fterk uitgedrukt 

; vlak tegenftrijdig met den langwijligen 

en moeilijken toon van het Fransch gezang, is 

de zijne altoos zacht en gemaklijk, maar tevens 

vuurig en beweeglijk, en drukt veel uit met weinig 

moeite. Kortom, ik bevind dat deze Mufiek 

de ziel in beweging brengt, en de borst rust verfchaft, 

en dit is juist hetgeen voor mijn hart en 

mijne longen nodig is. Tot Dingsdag dan, mijn 

beminlijke vriend, mijn meester, mijn boeteling, 

mijn Apostel! helaas! wat zijt gij niet voor mij! 

•waarom moet aan zoo veele rechten écu enkele 

titel ontbreken? 

Nafchrift. Weet gij wel dat er een fpeeltochtje 

te water op handen is, gelijk hetgeen wij 

twee jaaren geleden met de arme CHAIXLOT 

g e 

"

T W E E 

G E L I E V E N . 031 

gedaan hebben? Hoe befchroomd was mijn 

listige leermeester toen! Hoe beefde hij 

toen hij mij de hand gaf om uit da fchuit te 

treden! O die veinsaart! . . . hij is zeer 

veranderd. 

LUI. B R I E F . 

Van JULIA. 

Zoo dwarsboomt dan alles onze ontwerpen, alles 

misleid onze verwachting, alles {telt de vuurige 

wenfchen te loor, welken de Hemel moest 

bekroond hebben ! Nietige fpeelballen van een 

blind geluk, droevige flachtoffers eener befpottende 

hoop, zullen wij dan immer {troeven naar 

een vermaak dat ons ontwijkt, zonder het ooit 

te bereiken ? Die te vergeefs gewenschte bruiloft 

moest te Clarens gehouden worden; het Hechte 

weder valt ons tegen , en maakt dat men genoodzaakt 

is dezelve in de Stad te houden. Wij moesten 

ons bij die gelegenheid eene ftille ontmoeting 

bezorgen; beiden omgeven van lastige bewakers, 

konnen wij hun niet gelijktijdig ontfnappen, en 

op het oogenblik dat een van beiden zich verwijdert, 

is het den ander niet mooglijk zich bij hem 

te voegen! Eindelijk, een gunstig tijdftip doet 

zich op, de wreedfte der moeders komt ons ftooren, 

en het verfchilt weinig of dit oogenblik be- 

P 4 werkt

t$2 B R I E V E N VAK 

werkt den ondergangvan twee ongclukkigen,welken 

het gelukkig maken moest! Verre van mijnen 

moed neer te liaan, hebben zoo veel beletfelen 

denzei ven aangevuurd. Ik weet niet welk eene 

nieuwe kracht mij bezielc, maar ik gevoel eene 

ftoutmoedighcid die ik nimmer had; en indien gij 

het zoo wel durft wagen als ik, dan kan deze 

avond,deze zelfde avond mijne beloften vervullen 

en alle de fchulden der liefde op éénmaal voldoen. 

Bedenk u'wel, mijn vriend! en bereken in hoe 

verre gij prijs op uw leven fielt; want het middel 

dat ik u voordel, kan ons beiden den dood 

berokkenen. Zo gij dien vreest, breng dan dezen 

brief niet ten uitvoer, maar indien het punt 

van eenen degen thands uw hart niet meer onthutst, 

dan voorheen de dwarrelkolken van Meil- 

Jerie het ontroerden (§), het mijne waagt even 

veel , en heeft daarover niet in bedenking gedaan. 

Luister eens: 

BABI, die gewoonlijk in mijne kamer flaapt, 

js zedert drie dagen ziek, en fchoon ik haar volflrekt 

neb willen oppasfen, heeft men haar mijnes 

ondanks naar elders overgebracht: maar dewijl zij 

beter is , komt zij misfehien morgen wederom. 

De 

CS) Zie clen XXVI. Brief. 

Aant. des VERT.

T W E E G E L I E V E N . '435 

De plaats waar men eet, is ver van de trap die naar 

mijne en mijner moeders kamer geleid: in het uur 

van de avondmaaltijd is het geljeele huis ledig 

behalven de keuken en de eetzaal. Eindelijk, 

het is in dit jaargetijde op dat zelfde uur reeds 

donkere nacht, deszelfs dekkleed kan den voorbijganger 

op de flraat gemaklijk voor de aanfchouwers 

verbergen, en gij kent volmaakt de leden 

van het huisgezin. 

Dit is genoeg om mij te doen verftaan. Koom 

na den middag bij mijne FANCHON; ik zd u 

mondeling het overige verklaren, en de nodige 

onderrichtingen geven: doch indien ik dit niet kan 

doen , zal ik dezelve in gefchrifte laten op de 

oude bewaarplaats onzer brieven , alwaar gij, gelijk 

ik u verwittigd heb, dezen reeds vinden zult: 

want het onderwerp is al te gewichtig om hem 

aan iemand anders te durven toevertrouwen. 

O hoe zie ik thands uw hart zwoegen! Hoe lees 

ik daarin uwe vervoeringen , en hoe deel ik in 

dezelve! Neen, mijn lieve vriend ! neen , wij 

zullen uit dit korte leven niet fcheiden zonder ee* 

oogenblik het geluk gefmaakt te hebben. Maar 

bedenk echter, dat dit zelfde oogenblik omgeven 

is van de ijslijkheden des doods; dat de inkomst 

aan duizend gevaren onderworpen, het verblijf 

hagchlijk, en het vertrek ten uiterfte gevaarlijk 

is; bedenk, dat wij verloren zijn zo wij Qtitdekc 

P 5 wor-

«234 B R I E V E N v A M 

worden, en dat alles ons begunftigen moet indien wij 

dit ongeluk zullen konnen ontgaan. Misleiden wij 

ons zeiven niet; ik ken mijnen vader te wel om 

niet te geloven , dat ik u oogenbliklijk door zijne 

eigene hand het hart zou zien doordeken, indien 

hij zelfs niet met mij begon; want zeker zou ik 

niet meer dan gij verfchoond worden, en gelooft 

gij dat ik u aan dit gevaar zou biootfteilen, ten zij 

ik verzekerd ware van er in te deelen? 

. Bedenk daarenboven dat het niet te pas komt 

om u op uwen moed te verlaten; gij moet daar 

niet aan denken, en ik verbiede u zelfs wel zeer 

uitdruklijk eenig wapen ter uwer verdediging 

medetebrengen , zelfs niet eens uwen degen : trouwends, 

dezelve zou u ook van geen nut ter wereld 

zijn; want, indien wij verrascht worden, bén ik 

voornemens mij in uwe armen te ftorten, u fierk 

in de mijnen te knellen, en op dezo wijze den 

doodlijken fteek te ontvangen, opdat ik mij niet 

meer van u behoeve te fcheiden ; meer gelukkig 

in mijnen dood, dan ik immer in mijn leven was. 

Ik hoop dat een aangenamer lot ons befchoren 

zij ; ik gevoel ten minste dat wij daarop recht 

hebben , en de fortuin zal éénmaal moede worden 

van onrechtvaardig te zijn. Koom dan, lieveling 

van mijn hart, leven van mijn leven! koom u 

met u zelve vereenigen. Koom onder het 

geleide der tedere liefde den prijs ontvangen van 

uwe


uwe gehoorzaamheid , van uwe opofferingen. 

Koom erkennen, zelfs in den fchoot der vermaken, 

dat het de vere&nigïng der lianen is, van 

welke zij hare grootfte bevalligheid ontleenen. 

L I V. B R I E F . 

'Aan JULIA. 

Jk verfchijne vol van eene ontroerenis die toeneemt 

bij mijne intrede in deze fchiiilplaats JULIA! 

zie daar mij in uw Cabinetjen , zie daar mij in 

het heiligdom van de eenige die mijn hart aanbid. 

De toorts der liefde beftuurde mijne treden , 

en ik ben binnengekomen zonder ontdekt te zijn. 

Bekoorlijke , gelukkige plaats ! die wijiëer zoo 

veele tedere aanblikken hebt Zien bedwingen , 

zoo veele gloeiende zuchten onderdrukken ; gij, 

die mijn eerfte liefdevuur zaagt ontvonken en aangroeien, 

gij zult hetzelve ten tweedenmale zien 

bekroonen; getuige van mijne on veranderlijke 

ftandvastigheid, wees gij het ook van mijn geluk , 

en bedek voor altoos de vermaken van den getrouwften 

en gelukkigften der menfchen ! 

Hoe bekoorlijk is dit geheimvol verblijf! A 1 

.les 

is hier innemend, en kweekt den gloed aan die mij 

verteert. 6 JULIA! het is met u vervuld, en de 

vlam mijner verlangens verfpreid zich over alle 

de

SSö B R I E V E N v A N 

de voetfporen die ik van u vinde. Ja , alle mijne 

zinnen zijn hier op éénmaal bedwelmd geworden. 

Ik weet niet welk eene bijkans onmerkbare geur, 

aangenamer dan dc Roos, en vlugger dan de Lkch. 

bloem hier van allen kant ademe. l'kverbeelde mij er 

het innemend geluid van uwe ftem te hooren. Alle 

de verftrooid liggende deelen uwer kleding vertegenwoordigen 

aan mijne brandende verbeelding die. 

gedeelten van u zelve, welken zij verbergen. Dat 

luchtig kapfel, verfierd door die blonde hairlokken 

welke het fchijnt te willen bedekken; die gelukkige 

halsdoek, over welke ik éénmaal ten minfte 

geene reden zal hebben van mij te beklagen; 

dat keurig en eenvouwig huisgewaad Qdeslmbilléj 

het geen den fmaak van haar die het draagt zoo 

wel uitdrukt ; die nette mutltjens waarin een 

zachte voet zoo gemaklijk fluit; die zoo dunne 

keurs, aanrakende en omvattende Welk 

eene betoverende leest van vooren twee 

luchtige omtrekken ..... 6 fchouwtooneei van 

wellust het balein is gebogen naar de 

kracht der indrukking bevallige indrukfelen, 

ik kus u duizendmaal! HemelJ 

Hemel! wat zal het zijn wanneer .... Ach! 

ik verbeeld mij reeds dat teder hart tegen eene 

gelukkige hand te voelen bonzen! JULIA! ik zie 

u, ik gevoel u in alles, ik adem u in met de lucht 

die gij hebt ingeademd ; gij doordringt mijn geheele 

wezen; hoe pijnlijk en folterend is mij uw 

wegblijven! Het is verfchriklijk voor mijn on-


geduld. O! koom , vlieg hervvaard, of ik ben 

rampzalig. 

Welk een geluk dat ik papier en inkt gevonden 

heb! Ik druk uit het geen ik gevoel, om de 

hevigheid er van te temperen; ik geef eene aflei-> 

ding aan mijne hartstochten door dezelve te be> 

fchrijven. 

Mij dunkt dat ik gerucht hoore. Zou dit uw 

wreede vader zijn ? Ik meen dat ik niet lafhartig 

ben maar hoe verfchriklijk zou in dit 

oogenblik voor mij de dood zijn! Mijne wanhoop 

zou geëvenredigd zijn aan den liefdegloed die mij 

verteert. Hemel! nog dén uur levens fmeek ik 

van u, en het overige van mijn aanwezen offer 

ik aan uwe geftrengheid op. O verlangen ! ö vrees! 

6 wreede kloppingen van het hart! ... de deur 

gaat open! , . . . . men treed binnen! ... zij 

is het! zij is het zelve! Ik verneem haar, ik heb 

haar gezien , ik hoor de deur wederom fluiten. 

Mijn hart, mijn zwak hart, gij bezwijkt onder 

zoo veele aandoeningen. Ach ! poog nieuwe* 

fierkte te hebben om het geluk te dragen waarvan 

gij overftort word. 

JLV.

•38 B R I E V E N V A N 

LV. B R I E F . 

Aan JULIA. 

O! fterven wij, mijne lieve Vriendin ! fterven 

wij, reder beminde van mijn hart! wat doen wij 

voordaan met eene fmaakloze jeugd waarvan wij 

alle de geneugten hebben uitgeput? Verklaar mij, 

zo gij kunt, hetgeen ik in dezen onbegrijpüjken 

nacht gevoeld heb; geef mij een denkbeeld van 

een leven op deze wijze doorgebracht , of laat 

mij een leven eindigen, dat niets meer bevat van 

hetgeen ik bij u ondervonden heb. Ik had het 

vermaak gefmaakt, en ik waande het geluk te 

bezitten. Ach» ik had flechts een wuften droom 

genoten, en ftelde mij niets anders voor dan het 

geluk van een kind! Mijne zintuigen misleidden 

mijne grove ziel; in dezelven zocht ik het hoogfte 

goed, en ik heb bevonden dat hunne uitgeputte 

vermaken flechts het begin der mijnen waren. O 

enkelfoortig meesterftuk der natuur ! Godlijke 

JULIA! bekoorlijk eigendom, voor het welk alle 

de vervoeringen der brandendfte liefde naauwlijks 

toereikend zijn! Neen, het zijn die verrukkingen 

niet welker gemis ik het meest betreure : ach! 

neen; neem, indien het zijn moet, die bedwelmende 

gunsten terug waarvoor ik duizend levens 

zoude opofferen; maar geef mij weder alles wat 

tuiten dezelve was, en haar duizendmaal overtrof. 

Geef

T W E E G E L I E V E N . 1^9 

Geef mij weder die naauwe vereeniging van zie 

len, welke gij mij beloofd hadt, en die gij mij 

zoo zeer hebt doen fmaken. Geef mij weder die 

zachte bedwelming, volmaakt door de uitftorting 

van onze harten; geef mij weder dien betoveren 

den flaap op uwen boezem genoten; geef mij 

weder die nog aangenamer ontwaking, en die af- 

gebrokene zuchten, en die zachte traanen, en 

die kusfehen welken eene wellustige kwijning ons 

langzaam deed genieten, en die tedere weeklach 

ten , gedurende welke gij dit hart, gefchapen om 

zich met u te vereenigen, op het uwe drukte. 

Zeg mij, JULIA! gij die uit uwe eigene gevoe 

ligheid die van een ander zoo wel weet te beoor* 

deelen, gelooft gij dat hetgeen ik voorheen ge 

voeld heb, waarlijk liefde was? Mijne aandoe 

ningen, twijfel er niet aan, zijn zedert gister ver- 

anderd van natuur; zij hebben iets,.ik weet niet 

wat? minder ongeftuims, maar meer zachts, meer 

teders, en meer bekoorlijks verkregen. Herinnert 

gij u nog,dat geheel uur welk wij doorbrachten 

met bedaardlijk te fpreken over onze liefde en 

die duistere en geduchte toekomst, waardoor het 

tegenwoordige nog aandoenlijker voor ons was; 

dat helaas! al te kortftondig uur, welks gefprek 

ken een zachte indruk van droefheid zoo beweeg 

lijk maakte ? Ik was bedaard , en echter was ik 

bij u; ik aanbad u en verlangde niets. Ik had 

zelfs geen denkbeeld van eenig ander geluk, 

dan

*40 B R I E V E N TAN 

dan dat van uw aangezicht zoo nabij het mijnen 

uwe ademhaling tegen mijne wang, en uwen arm 

om mijnen hals te voelen. Welk eene kalmte in 

alle mijne zinnen! Welk een zuivere, beftendige, 

doorgaande wéllust! De verrukking van 

het genot was in de ziel, zij verliet dezelve niet, 

zij bleef altoos voordduuren. Welk een verfchil 

tusfehen de omftuimigheden der liefde en deze bedaarde 

gefteldheid! Dit is de eerfte maal van 

mijn leven , dat ik dezelve bij u ondervonden 

heb; en ondertusfehen, denk welk eene vreemde 

verandering ik onderga, van alle de uuren mijnes 

levens is dit mij het dierbaarst, en het eenige dit 

ik eindeloos zou gewenscht hebben te verlengen 

JULIA! zeg mij toch, of ik u voorheen 

niet bemind heb, of dat ik u thands niet 

meer bemin ? 

Of ik u niet meer bemin? welk eene twijfeling! 

heb ik dan opgehouden aanwezig te zijn, en 

woont mijn leven niet meer in uw hart dan in het 

mijne? Ik gevoel, ja ik gevoel dat gij mij duizendmaal 

dierbarer zijt dan ooit, en in mijne bezwij- 

C

T W E E G E L I E V E N . ut 

zwijming heb ik nieuwe krachten verkregen om 

u nog tederer lief te hebben. Het is waar, ik 

heb bedaarder gevoelens voor u opgevat, maarte 

gelijk tederer, en van meerderleien aart; zij zijn 

vermenigvuldigd zonder verzwakt te zijn; de geneugten 

der vriendfchap temperen de vervoeringen 

der liefde, en ik kan mij naauwlijks eenige 

foort van verkleefdheid voorftellen, die mij niet 

aan u verbind. O mijn bekoorlijk meisje, ó mijne 

echtgenote, mijne zuster, mijne lieve vriendin! 

hoe weinig zou ik voor mijn gevoel hebben uitgedrukt, 

indien ik alle de namen had opgeftapeld 

die het dierbaarst zijn voor 't menschiijk hart! 

Ik moet u belijdenis doen van een vermoedert 

welk ik uit mijne eigene fchaamte en zelfsveruedering 

heb opgevat, naamlijk dat gij beter de liefde 

kent dan ik. Ja, mijne JULIA! gij maakt wel 

mijn leven en mijn geheel aanwezen uit, ik aanbid 

u wel met alle de vermogens van mijne ziel, 

dan de uwe bemint fterker, zij is meer van 

de liefde doordrongen : men ziet het, men 

kan het bemerken ; het is de liefde die uwe bevalligheden 

bezielt, die in uwe gefprekken heerscht, 

die aan uwe oogen die innemende zachtheid, aan 

uwe ftem die zoo beweeglijke toonen geeft; zij 

is het, welke door uw bijzijn alleen aan andere 

harten ongemerkt de tedere ontroering van hec 

uwe mededeelt. Hoe ver ben ik af van dien bekoorlijken 

toeftand, welke aan zich zelf genoeg 

L DEEL. Q heeft!

S42 B R I E V E N T A w 

heeft! ik wil genieten en gij wilt beminnen; ik 

heb hevige driften en gij bezit hartstocht ; alle 

mijne onftuimige vervoeringen konnen niet opwegen 

tegen eene aangename kwijning, en het gevoel 

waardoor uw hart gevoed word, is alleen het 

volmaakt geluk. Het is niet dan zedert gister dat 

ik dezen zoo reinen wellust gefmaakt heb. Gij 

hebt mij iets overgelaten van die onbegrijplijke 

bekoorlijkheid die gij bezit, en ik geloof dat gij 

met uwen zachten adem mij eene nieuwe ziel hebt 

ingeblazen. — Haast u, ik bezweer u dit, om 

uw werk te voleindigen. Neem weg al wat mij 

nog van mijne ziel overig blijft, en ftel de uwe 

geheel en al daarvoor indeplaats. Neen, Engelachtige 

fchoonheid , Hemelsch Scheplel! geene andere 

gevoelens dan de uwen, zijn in ftaat om uwe 

bevalligheden naar waarde te vereeren. Gij alleen 

verdient eene volmaakte liefde inteboezemen, gij 

alieen zijt berekend om die te gevoelen. Ach! 

geef mij uw hart, mijne JULIA! opdat ik u beminne, 

gelijk gij het waardig zijt! 

\ L V I. B R I E F , 

Van CLAARTJE aan JULIA. 

Ik heb u, mijne waarde Nicht! iets te melden , 

dat voor u van belang is. Gister avond heeft uw 

vriend een verfchil gehad met Mijlord EDUAKD, 

het-


hetgeen ernftig kan worden. Zie hier, war mij 

de Heer D'ORBE er van gelegd heeft, die het ge 

val heeft bijgewoond, en, bezorgd zijnde voor 

de gevolgen dezer zaak, mij heden morgen daar 

van verflag is komen doen. 

Zij hadden beiden de avondmaaltijd bij MijlorcT 

gehouden, en na een paar uuren Mufiek te heb 

ben gemaakt, gingen zij zitten praten cn punch. 

drinken. Uw vriend dronk flechts één glas mee 

water gemengd; de andere twee waren zoo fober 

niet, en offchoon de Heer D'ORBÏ niet erkennea 

wil dat hij dronken geweest zij, behcude ik aan mij 

hem op een ander tijd mijn gevoelen daar over te zeg* 

gen. Her gefprek viel natuurlijkerwijze 03 u; want 

het is u niet onbekend dat Mijlord van niemand 

gaarne als van u fpreekt. Uw vriend, wien deze 

vertrouwlijkhcden misvallen, ontving-die met 200» 

weinig genoegen,dat EDUARD eindelijk, van de punch 

verhit, en geraakt door deze ftroefheid, zich over 

uwe koelheid beklagende zeggen durfde , dat dezelve 

niet zoo algemeen was als men wel zou mogen 

denken, en dat zeker iemand die er zich niet over 

uitliet, minder kwalijk behandeld werd dan hij. 

Oogenbliklijk trok uw vriend, wiens driftigheid 

gijkent,zich dit gefprek aan met eene hoonende )tt- 

ftuimi, heid, welke oorzaak was dat de ander het hem 

ronduit tegen fprak, en oogenbliklijk vlogen zij naar 

hunne degens, BOMSTON , half dronken, kreeg in her 

loopen eene verzwikking, die hem noodzaakte te 

Q a gaan

HU B R I E V E N vxir 

gaan zitten. Zijn been zwol terftond op, en die 

bedaarde den twist beter dan al de moeite welke 

zich de Heer D'ORBE gegeven had. Dan, daar 

bij oplettend was op alles wat er gebeurde, zag 

hij uwen vriend, bij het heengaan, het oor van 

Mijlord EDUARD naderen, en hoorde dat hij 

hem iniuisterde: zoo dra gij in ftaat zult zijn om 

uittegaan, geef er mij dan bericht van, of ik zal 

zorg dragen om er na te vernemen. Neem die moeite 

niet, andwoordde hemEDUAKDmet een fpotachtig 

meesmuilen,£•/ƒ zult het fpoedig genoeg weten. 

Wij zullen het zien, hernam uw vriend koeltjens, 

en vertrok. De Heer D'O R B E zal u bij het overgeven 

van dezen brief alles meer omflandig 

vertellen. Het ftaat aan uwe voorzichtigheid 

om middelen nittedenken ter demping van dit 

onaangenaam voorval, of om mij voortefchrijven 

wat ik van mijnen kant doen moet om daartoe 

mede te werken. Middelerwij! is de brenger dezes 

ten uwen dienste; hij zal alles doen wat gij 

hem bevelen zult, en gij kunt ftaat maken op geheimhouding, 

Gij maakt u zelf ongelukkig, mijne waarde \ 

mijne vriendfchap moet het u zeggen. De verbindtenis 

waarin gij u gewikkeld vindt, kan in 

eene kleene Stad, gelijk deze, niet lang geheim 

blijven, en het is een wonder van geluk dat 

gij zedert meer dan twee jaaren, toen dezelve is 

aangevangen, nog niet in oplpraak bij het algemeen 

go

T T I I G E L I E V E N . 545 

gekomen zijt. Dit ftaat echter te gebeuren, indien 

gij er niet tegen op uwe hoede zijt; het zou reeds 

gebeurd zijn, zo gij minder bemind waart; maar 

men heeft zulk een heerfchenden afkeer om kwaad 

van u te fpreken, dat dit een flecht middel is om 

zich te vermaken , en integendeel zeer gefchikt 

om zich gehaat te maken. Ondertusfchen, alles 

heeft zijn eindpaal; ik beef ervoor, of die der 

geheimhouding van uwe liefde niet gekomen zij , 

en er is groote waarfchijnlijkheid , dat Mijlord 

EDUARD zijne vermoedens heeft ontleend uit zekere 

nadeelige gefprekken, welken hij kan gehoord 

hebben. Denk hierop ernftig , kindlief! De 

Nachtwacht zegt, dat hij voor eenigen tijd ten 

vijf uur in den morgenftond uwen vriend uit uw 

huis heeft zien komen. Gelukkig was hij zelf één 

van de eerften die dit praatjen gehoord hebben, 

hij ging bij dezen man, en vond middel om hem 

te doen zwijgen; maar wat is zulk een ftilzwijgen 

anders, dan een middel om geruchten die heiralijk 

verfpreid worden, meer geloof bijtezetten ? 

Het wantrouwen uwer moeder neemt ook dage« 

lijks toe; gij weet hoe dikwijls zij u dit heefc 

doen begrijpen. Mij heeft zij er insgelijks over 

onderhouden op eene vrij flerke manier, en indien 

zij de onftuimigheid van uwen vader niet 

vreesde, behoeft gij niet te twijfelen of zij zou 

er hem zelf reeds over gefproken hebben; dan 

zulks durft zij te minder doen, wijl hij haar 

Q 3 altoos

i/\6 B R I E V E N V A N 

altoos de grootfte fchuld zal geven van eene 

kennismaking die gij aan haar te danken hebt. 

Ik kan het u niet genoeg herhalen ; neem u 

zelve toch in acht terwijl het nog t.jd is. Verwijder 

uwen viend eer men er van fpreke; voorkoom 

de opwellende vermoedens die door zijne afwezigheid 

zeker vervallen zullen: want toch wat 

kan men gisfen dat hij hier doet? Misfchien is 

het over zes weeken, over eene maand reeds te 

laat. Zo het geringlle praatjen uwen vader ter ooien 

kwam , zjdder voor het geen de gevolgen 

zouden zijn der verontwaardiging van een oud 

krijgsman die het hoofd vol heeft van de eer van 

zijn huis, en der reukloosheid van een heftig jongman 

die niets kan verdragen Dan gij moet beginnen 

met op de eene of andere wijze de zaak 

van Mijlord EDUARD aftemaken: want gij zoudt 

uwen vriend flechts verbitteren, en u eene billijke 

weigering op den hals haaien, indien gij hem van 

vertrekken ipraakt, eer dezelve aigelopen ware. 

L V11. B R I E F . 

Fan JULIA. 

M ijn vriend! ik heb mij zorgvuldig doen onderrichten 

van hetgeen er tusfehen u en Mijlord 

EDUARD


EDUARD is voorgevallen. Het is op grond eener 

volkomene wetenfchap van het gebeurde, dat uwe 

vriendin met u wil overwegen hoe gij u in deze 

omftandigheid te gedragen hebt, volgends de gevoelens 

voor welke gij uitkomt, en waarvan ik 

onderftel dat gij geene ijdele en valfche vertoning 

zult willen maken. 

Ik onderzoek niet of gij in de fchermkonst ervaren 

zijr, noch ook, of gij u zeifin ftaatgevocit om 

het hoofd te bieden aan eenen man, die in Europa 

den naam heeft van voortreflijk met den kling 

omtegaan , en die vijf of zesmaal in zijn leven 

geduelleerd hebbende, zijne partij altoos gedood, 

gekwetst, of ontwapend heeft. Ik begrijp dat 

men in het geval waarin gij u bevindt, niet met 

zijne bekwaamheid raadpleegt, maar met zijnen 

moed, en dat de rechte manier van zich te wreken 

aan een zwetfer die u beledigt, beftaat in te maken 

dat hij u het leven beneme. Laat ons dezen 

zoo verftandigen grondregel overftappen ; gij zult 

mij zeggen dat uwe eer zoo wel als de mijne u 

dierbarer dan het leven is. Zie daar dan hetgrondbeginfel 

waarover wij redeneeren moeten. 

Beginnen wij met hetgeen u betreft. Zoudt gij 

in ftaat zijn mij immer te zeggen, in wat opzicht 

gij pcrfoonlijk beledigd zijt door een gefprek 

welk mij volftrekt alleen betrof? Of gij in dit 

geval u de zaak voor mij moest aantrekken, 

Q 4 zul-


zullen wij terftond zien : ondertusfchen kunt gij 

niet tegenfpreken, dat uwe bijzondere eer volmaakt 

buiten het gcfchil is, ten zij gij het vermoeden 

van door mij bemind te worden voor eene ontcering 

mocht houden. Gij zijt gehoond geworden, 

dit erken ik, maar nadat gij zelf met eene geweldige 

belediging begonnen hadt; — en ik, wier 

gedacht vol van Militairen is, en die zoo menigmaal 

deze ijslijke twisten heb hooren bepleiten , 

weet zeer wel dat eene belediging, in andwoord 

op eene andere , dezelve niet wegneemt, en datde 

eerfte die gehoosd word de eenige beledigde 

blijft:dit is hetzelfde geval als van een onvoorzien 

gevecht, waarin de aanvaller alleen de misdadige, 

en de geen die hem verdedigenderwijze kwetst 

of doodt, niet fchuldig is aan manflag. 

Laat ons nu tot mij komen; laat ons toeftemmen 

dat ik door het gefprek van Mijlord EDUARD 

beledigd ware, offchoon hij niet meer dan mij 

recht deed. Weet gij wel wat gij doet, door mij 

met zoo veel hevigheid en onvoorzichtigheid te 

verdedigen ? Gij verzwaart zijne belediging; gij bewijst 

dat hij gelijk had; gij offert mijne eer aan 

eene valfche eerzucht op; gij maakt uwe minnares 

te fchande , om op zijn best genomen den naam 

te verwerven aat gij een goed opfuijder zijt. 

Toon mij aan , zo het u gelieft , welke 

overeenkomst er zij tusfehen uwe manier van mij 

te verdedigen en mijne wezenlijke verdediging 

zelve ?

T W E E G E L I E V E N . «49 

zelve ? Meent gij dat mijne zaak met zoo veel 

vuur optenemen een krachtig bewijs zij, dat er 

tusfchen ons geenerlei verftandhouding plaats heeft, 

en dat het genoegzaam zij een blijk van uwe 

dapperheid te geven, om te toonen dat gij mijn 

minnaar niet zijt ? Wees verzekerd dat al de 

praatjensvan Mijlord EDUARD mij minder moeite 

doen dan uw gedrag; gij zijt het alleen, die door 

dit gedruis op u neemt om dezelve wereldkundig te 

maken en te bevestigen. Wat hem betreft, hij 

zal in het tweegevecht uwen degen wel ontwij* 

ken konnen ; maar nimmer zal mijn goede naam 

noch mijn leven, misfehien, den doodlijken fteek 

ontduiken dien gij er aan toebrengt. 

Zie daar redenen die al te duchtig'zijn, dan dat gij 

iets van dezen aart zoudt konnen hebben om er 

tegen te ftellen ; dan, ik voorzie het reeds, gij zult 

de rede beftrijden met het gebruik,gij zult mij zeggen 

, dat er ongelukken zijn, waarin wij ondanks 

ons zelve worden medegefleept; dat 'eene logenftrafling, 

in welk geval ook, nimmer te duiden 

is; en dat, wanneer een verfchil zekeren keer 

genomen heeft, men niet meer vermijden kan om 

in een tweegevecht te komen of zich te ichande 

te maken. Laat ons dit nog eens bezien. 

Herinnert gij u nog eene onderfcheiding, welke 

gij mij voorheen bij eene belangrijke gelegenheid 

gemaakt hebt , tusfchen de waare en fenijnbare 

eer? Onder welke van deze twee foorten zullen wij 

Q 5 die,

a$o B R I E V E N VAN 

die, waarvan wij nu fpreeken,rangfchikken? Wat 

mij betreft, ik zie niet hoe dit zelfs in bedenking 

kan komen. Wat gemeenfchap is er tusfchen 

den roem van een mensch te dooden cn het getuigenis 

van eene ïechtfchapene ziel. en welken vat 

kan het dwaas gevoelen van anderen hebben op de 

waare eer, waarvan de beginfels alleen in het hart 

geworteld zijn? Hoe! gaan de deugden die men 

wezenlijk bezit,verloren door de logentaal van eenen 

lasteraar? Bewijzen de verongelijkingen vaneen 

dronken mensch dat men ze verdient, en zou de 

eer des voorzichtigen in de macht flaan van den 

eerden onverlaat dien hij ontmoeten kan? Zult 

gij mij zeggen , dat een tweegevecht een bewijs is 

dat men moed heeft, en dat dit genoegzaam is om 

de fcbande of het verwijt van alle andere misdaden 

uittewisfchen ? Ik vraag u dan, welke de eer 

zij, die zoodanig eene uitfpraak kan doen , en welk 

eene rede dezelve billijken konne? Op deze wijze 

behoeft een booswicht flechts te vechten , om niet 

langer een booswicht te zijn; de praatjens van 

eenen logenaar worden waarheden , zoo dra zij 

door het-punt van den degen onderfteund worden, 

en indien men u befchuldigde van iemand vermoord 

te hebben, zoudt gij eenen tweeden gaan 

vermoerden om te bewijzen dat dit niet waar is? 

Zoo kan deugd, ondeugd, eer, fchande, waarheid, 

logen, alies zijn beftaan ontieenen van den 

uitflag eener tweeftrijd! eene wapenzaal is de zetel 

van alle rechtfpraak; er is geen ander recht dan 

de


de ilerkte, geene andere rede dan de mandag; de 

geheele vergoeding aan hun die men beledigde 

verfchuldigd, is hen te vermoorden, en alle hoon 

word even goed uitgewischt door het bloed des 

beledigers ais des beledigden? Zeg mij,indien de 

wolven in ftaat waren te redekavelen, zouden zij 

andere volgregelen hebben dan dezen? Oordeel gij 

zelve uit het geval waarin gij u bevindt, of ik derzei 

ver ongerijmdheid al te groot make. Wat is hier 

de zaak ten aanzien van u? Eene tcgcnfpraak, in 

een geval waarin gij wezenlijk loogt. Meent gij 

dan de waarheid zelve te dooden met hem dien 

gij ftraffen wilt, omdat hij ze gefproken heeft?Bedenkt 

gij wel, dat gij u aan den kans van een 

tweegevecht wagende, den Hemel tot getuige roept 

van eene valfche zaak, en dat gij tegen den beflisfer 

der gevechten durft zeggen : Koom eene 

onrechtvaardige zaak ondprfleunen en doe de logen 

zegepralen! Heeft deze Godslastering niets dat u 

verfchrikt? Heeft deze ongerijmdheid niets terugftuitends 

voor u? Hcu;el! welk eene ellendige 

eer is het, die de misdaad niet vreest, maar wel de 

fchande, en die u niet toelaat van een ander de 

tegenfpraak te verdragen, welke gij reeds vooraf 

geleden hebt van uw eigen hart ? 

Gij, die wilt dat men voor zich zelf met zijne 

kundigheden voordeel doe, bedien u toch van de 

uwen, en onderzoek of men wel eene enkele uitdaging 

zag op de aarde, toen zij met helden overdekt 

was?


was f Dachten de moedigde mannen der oudheid 

er immer aan, om hunne perfoonlijke verongelijkingen 

te wreeken door afzonderlijke gevechten ? 

Zond CAESAR eenen uitdagingsbrief aan CATO,of 

POMPEJUS aan CAESAR, wegens zoo veele wederzijdfche 

beledigingen, en hield zich de grootfte 

Krijgsbevelhebber van Griekenland onteerd omdat 

hij zich met een ftok had laten dreigen ? Andere 

tijden hebben andere zeden, dit weet ik; maar 

zijn er geene dan enkel goede, en zou men niet 

durven onderzoeken, of de zeden van eenen zekeren 

tijd zoodanig zijn als de wezenlijke eer ze 

vordert ? Neen , deze eer is niet veranderlijk, zij 

hangt noch van tijden noch van plaatfen noch van 

vooroordeelen af, zij kan niet verdwijnen noch 

weder opkomen, zij heeft haren eeuwigen ooriprong 

in het hart van den rechtvaardigen mensch 

en in het onveranderlijk voorfchrift zijner plichten. 

Indien de verlichtfte , de dapperfte, de 

deugdzaamfte volken van den aardbodem nimmer 

het du'él gekend hebben, dan zeg ik dat hetzelve 

geene infteiling van de eer is, maar eene affchuwelijke 

en barbaarfche mode, haren woesten oorfprong 

waardig. Nu wilde ik flechts weten of, 

wanneer het aankomt op zijn eigen of eens anders 

leven, de brave man zich naar het gebruik fchikke, 

en of het als dan geen grootcr moed zij dit te 

trotleeren dan optevolgen? Wat zou naar uwe 

gedachten de geen, die zich van het gebruik bedienen 

wilde, doen in plaatfen waar eene tegen-


gefielde gewoonte heerscht? In Mesfina of te 

Napels zou hijj zijne partij op den hoek van 

eene ftraat gaan opwachten, en hem verraderlijk 

doorfteken. Dit heet daar te lande braaf te 

zijn ( §), en de eer beftaat er niet in zich 

door zijnen vijand te doen ombrengen, maar in 

hem zelve te vermoorden. 

Wacht n derhal ven van den heiligen naam der 

Eer te verwarren met dat woest vooroordeel, 

hetgeen alle de deugden plaatst op de punt van 

eenen degen, en enkel gefchikt is om moedige 

fchelmen te maken. Dat deze handelwijze, zo 

men wil , de plaats der braafheid vervullen 

konne, is die aanvulling niet nutloos alom 

waar de braafheid zelve heerscht, en wat denkbeeld 

moet men vormen van iemand, die zich 

aan den dood blootftelt , om zich te bevrijden 

van een eerlijk man te zijn ? Ziet gij niet dat 

die misdaden, welken de zedigheid en de eer niet 

hebben konnen voorkomen , bedekt en vermenigvuldigd 

worden door eene valfche fchaamte en 

de vrees voor laster? Het is deze, die den mensch 

tot eenen veinsaart en logenaar maakt ; het is 

deze, die hem het bloed van eenen vriend doet 

ftorten om een onbedachtzaam woord, welk hij 

ver- 

(§) Bravo is in Itaüe de bekende naam dei 

moordenaars van beroep. 

Aant» des VUT.'

»5* B R I E V E N V A N 

vergeten moest, wegens een rechtmatig verwijt, 

hetgeen hij niet verdragen kan. Zij is het 

ook , die een bedrogen en vreesachtig meisjen 

herfchept in eene helfche razernij. Zij is het, 

Almachtig God! die de moederlijke hand kan 

wapenen tegen de tedere vrucht ik 

voel mijne ziel bezwijken op dit verfchriklijk 

denkbeeld, en ik dank Hem die de harten beproeft, 

dat hij uit het mijne ten minfte die 

verfocilijkc eer verbannen heeft, die niets anders 

dan gruweldaden inboezemt, en de natuur 

doet zidderen. 

Koom dan tot u zelve, en overweeg of het u 

vrij fta met voorbedacht opzet het leven van een 

mensch aanteranden en het uwe te waagen, 

cm te voldoen aan eene barbaarfche en gevaarlijke 

harsfenfchim die geenerlei redelijken 

grond heeft, en of de droevige herinnering van 

he; in zulk een geval geplengde bloed immer kan 

ophouden van wraak te roepen in het binnenfte 

van hem die het heeft doen vloeien ? Kent gij 

ééne misdaad zoo groot als de moedwillige 

menfehenmoo'-d, en indien de menschlijkheid de 

grondflag van alle de deugden is, wa: zullen wij 

dan derken van dien bloedgierigen en ontaarten 

mensch. die dezelve in het leven van zijnen 

natuurgenoot durft aanranden? Herinner u wat 

gij zelf mij gezegd hebt tegen den vreemden 

Krijgsdienst: hebt gij vergeten dat een burger 

zijn


zijn leven verfchuldigd is aan zijn Vaderland, 

en dat hij geen recht heeft om daarover te 

befchikken zonder de toeftemming der wetten, 

hoe veel te minder tegen haar verbod aan? O 

mijn vriend! zo gij de deugd opreclulijk bemint, 

leer haar dan gehoorzamen op hare wijze en niet 

naar het gebruik der menfchen. Ik geef eens toe 

dat er eenige onaangenaamheid uit kan ontftaan; 

is dan het woord deugd voor u flechts eene ijdele 

klank , en zult gij niet deugdzaam zijn dan 

wanneer het u niets kosten zal zulks te wezen? 

Maar welke zijn toch in den grond deze onaangename 

gevolgen ? Het gemompel van lediggaande , 

van ondeugende lieden, die zich met de ongelukken 

van een ander zoeken te vermaken, 

cn die altoos wel eenig nieuw voorval te vertellen 

wilden hebben. Eene groote beweegreden 

waarlijk, om zich onderling te vermoorden! 

indien de wijsgeer cn de man van verftand zich 

in de gewiehtigfte gevallen van het leven fchikken 

naar de onbezonnen praatjens van den 

grooten hoop, waartoe dient dan al die toeftel van 

geleerde kundigheden, daar men toch in herwezen 

der zake niets meer dan een dagelijksch mensch 

is? Gij durft dan de wraakzucht niet opofferen 

aan uwen plicht, aan de achting, aan de vriendfchap, 

uit vrees dat men u befchuldigen zal 

van beangst te zijn voor den dood ? Overweeg 

de zaaken, mijn goede vriend! en gij zult 

veel

*5« B R I E V E N VAN 

veel meer lafhartigheid vinden in de vrees voor 

dit verwijt , dan in die voor den dood zelve. 

De zwetfer, de lafhartige wil met alle geweld 

doorgaan voor een man van moed: 

Ma ver ace valor, ben che negletto, 

E di fe ftesfo a fe freggio as/ai chiaro (*). 

Hij die voorgeeft den dood zonder fchrik on» 

der de oogen te zien, liegt. Elk mensch vreest 

te fterven ; dit is de groote wet der gevoelige 

fchepfelen, zonder welke alle foorten van fterflijke 

wezens weldra vernietigd zouden zijn. Deze 

vrees is eene eenvouwïge infpraak der natuur, 

die niet alleen onverfchillig is, maar goed in 

zichzelve en overeenkomftig de orde der dingen. 

Alles wat haar fchandelijk en laakbaar 

doet worden, is dat zij ons verhinderen kan 

om wel te doen en onze plichten te vervullen. 

Indien de moed niet aan andere deugden dienstbaar 

was, zou de lafhartigheid ophouden eene 

ondeugd te zijn. Ik fta toe, dat al wie meer 

gehecht is aan zijn leven dan aan zijnen plicht, 

in den grond niet deugdzaam kan wezen. Maar 

verklaar mij eens, gij die u vermeet een verftandig 

man te zijn, welk foort van verdienfte men 

vln- 

(*) Dat is{: Jlfaar de ivaare dapperheid, offchoon 

miskend, heeft in zich zelve waardij genoeg, om daarlp 

te fteunin. 

Aant des VERT.

T W E E G E L I E V E N 25? 

vinden kan in het trotfeeren van den dood om 

eene misdaad te begaan ? 

Wanneer het al eens waar was dat men zich 

verachtlijk maakt wanneer men weigert met elkander 

te vechten , welke verachting is dan het 

meest te duchten, die van anderen als men wel, 

of die van zichzelve als men kwalijk doet ? 

Geloof mij , hij die waare .achting voor zich 

zelve heeft, is weinig gevoelig voor de minachting 

van anderen, en hij vreest enkel zich dezelve 

waardig te maken : want het deugdzame en het 

brave hangt niet af van het oordeel der menfchen 

, maar van de natuur der dingen zelve, 

en offchoon de geheele wereld de daad welke 

gij gaat bedrijven goedkeurde , zij zou daarom 

niet minder fchandelijk zijn. Dan het is valsch, 

dat men door zich uit deugdzame beginfelen daar 

van te onthouden, zich verachtlijk maken zoude. 

De rechtfchapene man, wiens geheele leven onbefmet 

is, en die nimmer eenig blijk van lafhartigheid 

gaf, zal weigeren zijne hand met eene 

moord te bezoedelen, en hij zal daarom flechts 

des te meer geëerd worden. Altoos gereed om 

het Vaderland te dienen , om den zwakken te 

befchermen, om de gevaarlijkfte plichten te vervullen, 

en om, in alle billijke en betaamlijke 

omflandigheden , hetgeen hem dierbaar is, ren 

koste van zijn bloed te verdedigen , doet hij 

zijne flappen met die onbeweeglijke fhndvastig- 

L DEEL. R heid,

£53 B R I E V E N V A N 

heid, welke men niet bezit zonder waaren moed. 

In de gerustheid van zijn geweten, wandelt hij met 

opgerichtcn hoofde, hij ontvlucht zijnen vijand 

zoo min als hij hem opzoekt. Men bemerkt 

gereedlijk, dat hij minder vreest te fterven dan 

kwaad te doen, en dat hij de misdaad fchroomt, 

imar geenszins het gevaar. Indien de lage voorcordeelen 

zich voor een oogenblik tegen hem 

verheffen, alle de dagen van zijn lofwaardig 

leven zijn zoo veele getuigen die dezelven wederleggen, 

en in een zoo eenparig levensgedrag 

beoordeelt men naar eene enkele daad alle de 

overige. 

Maar weet gij, wat deze gematigdheid voor 

een dagelijksch mensch zoo lastig maakt ? Het is 

de moeilijkheid om die op eene waardige wijze 

doortehouden. Het is de noodzaaklijkheid omvervolgends 

gcenerlei daad te plegen die laakbaar is: 

want indien de vrees van verkeerd te handelen 

hem in dit laatfte geval niet wederhoud, waarom 

zou zij hem in liet andere hebben teruggehouden 

, bij het welk men eene meer natuurlijke 

beweegreden onderftc'.len kan ? Men ziet 

dan klaar dat die weigering niet ontftaat uit 

deugdzaamheid maar uit lafhartigheid, en men 

drijft billijk den fpot met eene naauwgezetheid 

die niet opkomt dan in het gevaar. Hebt gij 

niet opgemerkt dat menfchen, die zoo achterdochtig, 

en zoo gereed zijn om anderen uitte- 

dagen,

T W E E G E L I E V E N . s&) 

dagen, meestal lieden van een zeer Hecht gedrag 

zijn, die , uit vrees dat men hun openlijk de 

verachting mocht durven toonen, welke men 

voor hen gevoelt, zich moeite geven om 

door eenige affaires cVhonneur de fchande van 

hun geheele leven te bedekken ? Voegt het 

u zulke lieden natevolgen? Laat ons nog eenige 

uitzondering maken ten aanzien van krijgslieden 

van beroep, die hun bloed voor geld verkopen; 

die, hunnen rang willende ophouden ; uit huii 

belang berekenen wat zij aan hunne eer verfchuldigd 

zijn, en die op eene kroon na weten 

hoe veel hun leven geide. Maar, mijn vriend! 

laat gij alle deze lieden vechten. Niets is minder 

eerwaardig dan die eer waarvan zij zulk eenen 

ophef maken; zij is niet anders dan eene onbezonnene 

mode , eene valfche nabootfing der 

deugd , welke zich met de grootfte misdaden 

veriïert. De eer van een man gelijk gij, ftaat 

niet in de macht van een ander, zij berust in 

hem zelve, en niet in het gevoelen des volks; 

hij verdedigt zich niet door degen of fchild, 

maar door een braaf en önberisplijk gedrag, eri 

deze ftrijd is ruim zoo groot als de andere, iri 

het betoon van moed. 

Het is uit deze grondbeginfelen , dat gij dé 

lofredenen die ik ten allen tijde aan de waare 

' dapperheid gegeven heb , moet overéénbrengen 

ihet de verachting die ik fteeds heb gekoesterd 1 

R z vc'Cr'

sCo B R I E V E N VA w . 

Voor de valfche helden. Ik bemin lieden die 

hart hebben en kan geene lafhartigen dulden--; 

ik zou breken met eenen laffen minnaar die uit 

vrees bet gevaar ontvluchtte, en ik denk met 

alle vrouwen , dat het vuur van moed dat 

der liefde aanblaast. Dan, ik begeer dat de 

dapperheid zich ontdekke bij voegzame gelegenheden, 

dat men niet zoo gereed zij om daarvan 

ontijdig eene valfche vertoning te maken, 

als of men vreesde dezelve niet te zullen 

bezitten in geval van noodzaaklijkheid. De 

waare moed heeft meer ftandvastigheid en minder 

haastigheid; zij is altoos hetgeen zij moet 

zijn; men behoeft baar noch aantevuuren noeh 

te bedwingen ; de brave man voert dezelve 

overal met zich, in den ftrijd tegen zijnen vijand, 

in eenen kring van menfchen ten behoeve der 

afwezigen en der waarheid, op zijne fponde tegen 

de aanvallen der fmarte en des doods. De fterkse 

van ziel die dezelve inboezemt, komt ten allen 

tijde te ftade ; zij plaatst immer de deugd boven 

het bereik van toevallige uitkomften, en beftaat 

niet in zamen te vechten , maar in voor niets bevreesd 

te zijn. Van zoodanigen aart,mijn vriend! 

is die moed welken ik doorgaands geroemd heb, 

en dien ik weiuch in u te vinden. Al het 

overige is flechts onbezonnenheid, buitenfporigheid, 

wreed aartigheid ; het is lafhartig zich 

daaraan te onderwerpen, en ik veracht niet minder 

hem die een noodloos gevaar opzoekt, dan 

ie-


iemand die een gevaar ontvlucht hetgeen hij 

t-rotfeeren moest. 

Ik heb u doen' zien, zo ik mij niet bedriege, 

dat uwe eer niet betrokken is in uw gefchil 

met Mijlord EDUARD; dat gij, door toevlucht 

te nemen tot het middel van den degen , de 

mijne in de waagfchaal fielt; dat dit middel 

noch billijk, noch redelijk, noch geoorlofd is; 

dat het niet beftaan kan met de gevoelens 

waarvan gij belydenis doet; dat het niet voegt 

dan aan flechte lieden , die de dapperheid doen 

flrckken ter vergoeding van deugden welke zij 

niet bezitten , of aan Krijgslieden die niet uit 

eerzucht maar uit belang vechten; dat er meer 

waare moed is in dit middel te verachten dan 

in het te gebruiken; dat de onaangenaamheden 

waaraan men zich blootftelt wanneer men hetzelve 

van de hand wijst, onaffcheidbaar zijn 

van de beoefening zijner waare plichten , en 

meer fchijnbaar dan wezenlijk ; eindelijk , dat 

zij die het vaardigst zijn om daartoe hunnen 

toevlucht te nemen , altoos dezulken zijn 

wier braafheid het meest verdacht is. Uit welk 

alles ik befluit, dat gij in dit geval geene uitdaging 

kunt doen noch aannemen , zonder ten 

zelfden tijde de rede , de deugd , de eer, en 

mij te verzaken. Keer en wend mijne redeneeringen 

zoo als gij wilt, ftapel van uwen 

kant de eene drogreden op de andere; het zal 

R- 3 al-

fSi B R I E V E N V A M 

altoos blijken dat een man van moei geen lafhartige 

is, en dat een braaf man geen man zonder 

gevoel van eer kan zijn. En echter heb ik 

u, dunkt mij, aangetoond, dat de man van moed 

het duel veracht , en dat de brave man er een 

affchrik van heeft. 

Ik heb gemeend, mijn Vriend ! bij een zoo. 

ernflig onderwerp het gezond verftand alleen 

te moeten doen fpreken, en u de zaken voortedragen 

volmaakt gelijk zij zijn. Indien ik ze 

had willen afmaaien gelijk ik dezelve befchouwe, 

en het gevoel en de menschlijkheid laten 

fpreken , zou ik eene zeer verfchillende taal 

gevoerd hebben. Gij weet dat mijn vader in 

zijne jeugd het ongeluk heeft gehad van in duel 

iemand ter neder te leggen; deze man was zijn 

vriend; zij vochten tegen hunnen zin, het onbezonnen 

punt van eer noodzaakte er hen toe. 

De doodlijke fleek die den eenen van het leven 

beroofde, benam den anderen voor altoos 

zijne rust. De treurige wroeging heeft zints 

dien tijd niet uit zijn hart verbannen konnen 

worden ; dikwijls hoort men hem in zijne eenzaamheid 

weenen en kermen; hij verbeeld zich 

noghetftaal, door zijne wreede hand gefloten, te 

voelen indringen in het hart van zijnen vriend; 

bij ziet in de duisternis van den nacht deszelfs 

verbleekt en bebloed ligchaam ; zidderend befchouwt 

hij de doodlijke wonde;hij wil het gud- 

' ' "' '* ' ' fend


fend bloed Helpen; de fchrik grijpt hem aan, 

hij geeft eenen _gil, en ait ijslijk lijk houd niet op 

hem te' vervolgen. Zedert vijf jaaren heeft hij 

zijnen geliefden ftamhouder en de hoop van 

zijn gefiacht verloren, hij verwijt zich dien dood 

als eene rechtvaardige ftraf des Hemels, welke 

aan zijnen eenigen zoon den ongelukkigcn vader 

gewroken heeft, dien hij van den zijnen 

beroofde. 

Ik beken u, dat dit alles, gevoegd bij mijnen 

natuurlijken afkeer van alle wreedheid, mij zulk 

een fchrik voor de tweegevechten inboezemt, 

dat ik die befchouwe als den laagften graad van 

dierlijke woestheid , svaartoe de menfchen verval* 

len konnen. Hij die met vrolijkne'd des harte 

zich in een gevecht begeeft, is in mijne oogen 

een wreed dier , dat alle krachten infpant pm 

een ander te verfcheuren , en indien er het 

minste natuurlijk: gevoel in hunne harten overblijft 

, vind ik den geenen die fneuvelt minder 

beklagenswaardig dan den overwinnaar. Bcfchouw 

die aan bloedftorting gewoone menfchen eens: 

zij trotfeeren het zelfsvtrwijt, niet anders dan 

door de ftem der natuur te fmooren; zij worden 

trapswijze wreedaartig, ongevoelig; zij fpclen 

met het leven van anderen, en de ftraf van 

éénmaal de menschlijkheid te hebben konnen afleggen 

, is, dat men die eindelijk geheel en al verliest, 

Wat zijn zij in dezen ftaat? zeg trrj, wilt gij 

R 4 hun

a&f B R I E V E N v A w 

hun gelijk worden? Neen, gij zijt niet be- 

Itemd voor deze haatlijke verwildering ; fchroom 

voor den eerden flap die u daartoe vervoeren 

kan: nog is uwe zieï onfchuldig en gezond; ga 

dezelve niet bederven met gevaar van uw leven 

, door eene floute poging zonder deugd , eene 

misdaad zonder vermaak, en een punt van eerzonder 

gezond verftand. 

Ik heb u niets gezegd van uwe JULIA zij 

zal er ongetwijfeld bij winnen, dat zij uw eigen 

hart laat' fpreken. Eén woord nog, één enkel 

woord , en ik geeve u aan u zelve over. Gij 

hebt mij etlijke maaien vereerd met den tederen 

naam van Echtgenote: wellicht moet ik op 

dit oogenblik dien van Moeder dragen. Wik 

gij mij weduwe laten, eer een geheiligde band 

ons vereenige? 

Nafchrift. Ik bedien mij in dezen brief van 

een gezag, waartegen nimmereenig man van 

verftand zich heeft aangekant. Indien gij 

weigert u daaraan te onderwerpen, dan 

heb ik u niets meer te zeggen; maar bedenk 

u vooraf wel. Neem acht dagen 

van beraad , om over dit gewichtig onderwerp 

te denken. Het is niet in den naam 

der rede dat ik u om dit uitftel vraag, 

het is in' den naam van mij zelve. Gedenk 

dat ik in dit geval mij bediene van een 

recht


recht welk gij zelf mij gegeven hebt, en 

dat hetzelve zich tot zoo ver ten minften 

uitftrekt. 

LVIII. B R I E F . 

Van JULIA aan Mijlord EDUARD. 

Het is niet om mij over u te beklagen , Mijlord! 

dat ik u fchrijve: dewijl gij mij beledigt, 

moet ik u zeker verongelijkingen hebben aangedaan 

die mij niet bekend zijn. Hoe is het 

te begrijpen, dat een braaf man zonder reden 

een achtingswaardig huisgezin zoude willen onteeren? 

Voldoe derhalven uwe wraakzucht, indien 

gij oordeelt dat dezelve rechtmatig is. Deze 

brief verfchaft u een gereed middel om een ongelukkig 

meisje te bederven, hetgeen nimmer 

ophouden zal te betreuren dat zij u beledigd 

heeft, en het welk de eer die gij haar benemen 

wilt, waagt aan uwe onbefcheidenheid. 

Ja, Mijlord! uwe aantijgingen waren gegrond, 

ik heb eenen geliefden minnaar ; hij is meester 

van mijn hart en van mijne perfoon; de dood 

alleen zal dezen tederen band konnen verbreken. 

Deze minnaar is dezelfde, wien gij met 

uwe vriendfchap vereerde; hij is die waardig, 

dewijl hij u bemint en deugdzaam is. Ondertusfchen 

ftaat hij door uwe hand te fneeven; ik 

R 5 weet


weet dat de gekwctfte eer bloed vordert ; ik 

weet dat zijne dapperheid zelve zijn ongeluk 

bewerken zal; ik weet dat in een gevecht hetgeen 

gij zoo weinig behoeft te duchten, zijn 

onverlchrokken hart zich zonder vrees aan den 

doodlijken fteek zal gaan bloot ftellen. Ik heb 

deze onberadene drift willen bedwingen; ik heb 

de rede deen fpreken. Helaas! terwijl ik mijnen 

brief fchreef, gevoelde ik dat dezelve 

vruchtloos was , en welke achting ik ook aan 

zijne deugden toedrage, verwacht ik er van 

hem geene, die verheven genoeg zijn om hem 

aftebrengen van een valsch punt van eer. Geniet 

bij voorraad het vermaak dat gij zult hebben 

, van den boezem van uwen vriend te doorboören 

; maar weet, wreedaartig man ! dat gij 

althands het genoegen niet zult fmaken van u in 

mijne traanen te verlustigen, en aanfehouwer te 

zijn van mijne wanhoop. Neen, ik zweer het 

u bij de liefde die in mijn binnenfte zucht; wees. 

getuige van eenen eed die niet ijdel zal zijn; ik 

zal hem, voor wien ik ademe, geenen dag overleven 

, en gij zult den roem hebben van met éénen 

fteek twee ongelukkige gelieven in het graf 

te ftorten, die u niet moedwillig hebben verongelijkt 

, en die vermaak fchepten in u eer te bewijzen. 

Men zegt, Mijlord! dat gij eene fchoone ziel 

en ten gevoelig hart hebt. Indien dezen ü toelaten

T W E E G E L I E V E N . e6> 

ten ongeftoord eene wraak te genisten waarvan 

ik geen denkbeeld heb, en het genoegen van ongelukkigen 

te maken, mochten zij dan ten minfte, 

wanneer ik niet meer zijn zal , u eenige zorg 

doen hebben voor twee ontroostbare ouderen, 

welken het verlies van een éenig kind., dat hun 

overig bleef, in eeuwigen rouw ftaat te dompelen. 

LIX. B R I E F . 

Van den Heer D'ORBE aan, JULIA. 

Ik haagte mij, MejufFer! om u, volgends uwe 

bevelen , verflag te doen van de verrichting 

waarmede gij mij belast hebt. Ik komc van 

Mijlord EDUARD te rug, wien ik nog pijnlijk van 

zijne verzwikking en buiten ftaa: gevonden heb om 

door de kamer te gaan , dan met behulp van een 

ftok. Ik heb hem uwen brief ter hand gefteld, 

dien hij driftig opende ; onder het lezen van 

denzelven fcheen hij mij ontroerd te zijn: na 

eenigen tijd gepeinsd te hebben, herlas hij dien 

jfrHerrhaal met eene nog merkbarer aandoening. 

Zie hier, wat hij mij na deze tweede lezing gezegd 

heeft: Gij weet, Mijn lieer! dat gefchtllen 

van eer hunne wetten hebben, van welke men niet 

kan afgaan: gij hebt gezien wat bij het onze is 

voorgevallen; het is nodig dat hetzelve regelmatig 

wor-

«68 B R I E V E N VAN 

worde afgedaan. Neem twee vrienden, en geef u 

de moeite van morgen ochtend met hen hier te komen 

; gij zult dan mijn bef uit weten. Ik heb hem 

voorgehouden, dar, daar de zaak onder ons was 

voorgevallen , het beter zoude zijn dat zij op 

dezelfde wijze eindigde. Ik weet, andwoordde 

hij mij kort af, wat voeglijk is, en ik zal doen 

wat er gedaan moet worden. Breng uwe twee vrienden 

mede, of ik heb u niets meer te zeggen. Hierop 

ben ik heen gegaan , onder een vruchtloos 

gïsfen , welk toch zijn vreemd voorneemen zijn 

moge; wat daarvan ook zij, ik zal de eer hebben 

van u dezen avond te zien; en ik zal morgen 

volbrengen hetgeen gij mij gebieden zult. 

Indien gij geraden vindt dat ik mij met mijn 

gevolg ter beftemder plaats begeve, zal ik hetzelve 

doen beftaan uit zulke lieden, waarop ik 

'w alle gevallen ftaat maken kan. 

LX. B R I E F . 

Aan JULIA. 

J3edaar uwe ongerustheid, tedergeliefde JU 

LIA! en neem door een verflag van het gebeurde 

kennis en deel aan de aandoeningen die 

ik gevoele. 

Ik was, toen ik uwen brief ontving, dermate 

ver»


vervuld van verontwaardiging, dat ik denzelven 

naauwlijks lezen kon met de aandacht welke hij verdiende. 

Offchoon ik niet in ftaat was dien te wederleggen, 

het mocht nietbaaten, eene blinde hevigheid 

behield de overnand. Hetismooglijk dat gij 

gelijk hebt, zeide ik bij mij zelve, maar fbreek 

mij nimmer van u te laten vernederen. Al moest 

ik u verliezen en fchuldig fterven, ik zal niet 

dulden dat men te kort doe aan de achting die 

men u verplicht is, en zoo lang mij ééne enkele 

ademtocht zal overig blijven, zult gij geëerbiedigd 

worden door alle die u naderen, gelijk mijn hait 

ÏI zulks doet. Evenwel ftond ik niet in bedenking 

omtrent de acht dagen welke gij van mij 

begeerde; het ongemak van Mijlord EDTJARD 

en mijne gelofte van gehoorzaamheid vereenigden 

zich om dit uitftel noodzaaklijk te maken. 

Befloten hebbende, om volgends uwe bevelen, 

dien tusfchentijd te belleden ter overdenkinge 

van den inhoud uwes briefs, hield ik mij bij 

.aanhoudendheid bezig met denzelven te herlezen 

en te bepeinzen, niet om van gevoelen te veranderen 

, maar om het mijne te rechtvaardigen. 

Dezen morgen had ik dien naar mijnen zin al 

te verftandigen en te oordeelkundigen brief weder 

in de hand genomen, en ik herlas denzelven 

met verdriet, toen men aan mijne kamerdeur 

klopte. Een oogenblik daarna zag ik Mijlord 

ÏBUARD binnen treden zonder degen, leunende 

op

&?o B R I E V E N TAN 

ïJj.pLi: 

tk zag-met al die verbazing\-w-elkegij uverbedden kunt, 

«ïjlord Eduard voor mij geknield ._. . ffladz.^yo.


„ ik herken op dit oogenblik uwe groote en edel- 

„ moedige ziel; en ik weet zeer wel in u te onderfcheiden 

de redenen welke het hart ingeeft, 

„ van die welke gij voert wanneer gij geen 

„ meester van u zelve zijt; dat zij voor altoos 

,, vergeten worden! " — Oogenbliklijk onderfteunde 

ik hem terwijl hij zich oprichtte , en 

wij omhelsden elkander. Hierop keerde zich 

Mijlord naar de "omftanders, en zeide hui: Mij' 

•ve Heeren ! ik bedank u voor uwè beleefdheid. 

Brave lieden gelijk gij, voegde hij er met eene 

fiere houding en verhevene ftem bij, gevoelen dat 

iemand die op deze wijze zijne verongelijkingen 

herfielt, er van niemand eenige verdragen kan. 

Gij kunt openbaar maken het geen gij gezien hebt. 

Vervolgends nodigde hij ons alle vier tegen 

dezen avond ter maaltijd , en die Heeren vertrokken. 

Naauwlijks waren wij alleen, of hij kwam mij 

andermaal op eene tederer en vrïer.dfchaplijker wijze 

omarmen; mij vervolgends bij de hand nemende 

, en zich naast mij nederzettende, riep hij 

uit: gelukkig fterveüng! fmaak het geluk dat gij 

waardig zijt! Het hart van JULIA behoort u 

toe; mocht gij beiden . . . Wat zegt gij, Mij-\ 

lord? viel ik hem in, verliest gij uwe zinnen? 

Neen , hernam hij meesmuilende, maar er heeft: 

weinig aan gehaperd of ik zou die verloren hebben, 

en het ware misfchien met mij gedaan geweest 

,

4?i B R I E V E N V A N 

weest, indien zij, die mij van het verftand beroofde 

, mij dat niet had wedergegeven. Toen 

gaf hij mij eenen brief over , dien ik verwonderd 

was gefchreven te zien door eene hand, 

welke er nimmer eenen aan een ander man fchreef 

dan aan mij. Welke aandoeningen ontwaarde ik onder 

het lezen van denzelven! Ik zag eene gadeloze 

minnares, die zich zelve ongelukkig wilde 

maken om mij te behouden , en ik herkende 

JULIA. Maar wanneer ik kwam aan die plaats, 

waar zij zweert den gelukkigften der menfchen 

niet te zullen overleven , ijsde ik van de gevaren 

welken ik gelopen had , ik beklaagde mij 

van al te fterk bemind te worden , en mijne 

angften deden mij bezefFen dat gij niet meer dan 

een fterflijk wezen zijt. Ach! geef mij de kloekmoedigheid 

weder waarvan gij mij berooft; ik 

had moeds genoeg om den dood te trotfeeren 

die mij flechts alleen bedreigde , en ik heb er 

geenen om geheel te fterven. 

Terwijl mijne ziel zich overgaf aan deze treurige 

gepeinzen, hield EDUARD gefprekken tegen 

mij, op welken ik in den beginne weinig acht 

floeg; ondertusfchen vestigde hij mijne aandacht 

weder door mij bij aanhoudendheid van u te fpreken; 

want hetgeen hij mij zeide, was genoeglijk 

voor mijn hart, en wekte mijne jaloezij 

niet meer op. Hij fcheen mij diep getroffen door 

het berouw van onze liefde en uwe rust geftoord 

ts

' tt ' G E H E V E N . 473 

'té hebben; gij zijt het, aan wie liij de meeste 

hoogachting op aarde toedraagt, en 'daar hij de 

verfchoningen , die hij mij gemaakt heeft, niet 

aan u zelf durfde voordragen, heeft hij mij gebeden 

dezelve in uwen naam te ontvangen en u daar^ 

mede genoegen te doen nemen. Ik heb u aangemerkt, 

zeide hij mij, als haren vertegenwoordiger, 

en heb mij niet te diep konnen vernederen 

voor het voorwerp dat zij bemint, daar ik 

mij niet aan haar perfooh vervoegen noch Mar 

noemen kon zelfs, zonder haar in de waa-lcbaal 

re ftellen. Hij erkent gevoelens voor u te heb^ 

ben opgevat, van welke men zich niet Weêrhouden 

kan als men u met te veel oplettendheid 

ziet; echter was het meer eene tedere bewondering, 

dan wel liefde. Nimmer hebben die 

gevoelens hem noch aanfpraak noch hoop op 

tivve perfoon ingeboezemd; hij heeft ze allen 

Opgeofferd aan de onzen , zoo dra hij daarvan 

kennis bekomen had, en het flecht gefprek dat 

hem ontvallen is, was een uitvverkfel der punch ± 

en niet van jaloersheid. Hij behandelt de liefde 

als een Wijsgeer die zijne ziel bovei* dö 

hartstochten verheven acht; wat mij betreft, ik 

bedrieg mij zeer, zo hij er niet reeds eenige 

beeft ondervonden , die het diep wortelen van 

andere hartstochten bij hem verhindert. Hij 

neemt de kwijning van het hart voor de kracht 

der rede^ en ik ben wel verzekerd dat JULIA 

: 

I. BKKI« § tl


te beminnen en van haar afcezien niet onder c]e 

inenschlijke deugden behoort. 

Hij heeft een uitgebreid verflag begeerd van" 

de gefchiedenis onzer liefde , en van de oorzaken 

die het geluk; van uwen vriend verhinderen ; 

ik heb geoordeeld dat, na het fchrijven van uwen 

brief, eene gedeeltelijke opening van zaaken gevaarlijk 

en onvoegzaam was; ik heb dezelve volkomen 

gemaakt, en hij heeft mij gehoord met eene 

aandacht die mij van zijne oprechtheid verzekerde. 

Meer dan eens heb ik zijne oogen vochtig 

en zijne ziel vertederd gezien; boven al nam 

ik waar den krachtigen indruk dien alle de overwinningen 

der deugd op zijne ziel maakten, en 

ik verbeelde mij voor CLAUDIUS ANET eenen 

nieuwen bégunftiger gewonnen tc hebben , die 

niet minder ijverig zijn zal dan uw vader. Er 

zijn , zeide bij tegen mij, in het geen gij mij 

verhaald hebt, noch tusfchen beiden komende 

gebeurdtenisfen noch zonderlinge voorvallen, en 

echter zouden de verrasfehende uitkomsten eener 

Roman voor mij veel minder belangwekkende zijn; 

zoo zeer vergoeden hier gevoelens het gemis van 

merkwaardige omftandigheden, en brave gedragingen 

de geruchtmakende bedrijven. Uwe twee zielen 

zijn zoo buitengemeen, dat men er niet over oordeelen 

kan volgends de gewoone regels; het geluk is 

voor ulieden niet langs het zelfde fpoor te vinden 

nocb

fwit GELIEVEN. 

froch van denzelfden aart als bi] andere menfchen; 

zij z.oe en n et anders dan her genot en de aanfchouwing 

van elkander, gijlieden behoefc enkel 

'het «der gevoel en den vrede. Met uwe liefde 

heefc zich een naarijver van deugd gepaard die ulieden 

verheft* en g : 

j zoudt beiden minder waardij 

hebben indien gij elkander niet beminde. Dié 

liefde zal overgaan , durfde hij er bij voegen * 

(vergeven wij hem deze Godslastering, in de onwetendheid 

van zijn hart uitgefproken!) die liefdé 

zal overgaan, maar de deugden zullen aanwezig 

blijven-. Ach! mochten zij zoo lang als de eerdé 

duuren, mijne JULIA! De Hemel zal niets meer 

Van ons vorderem 

Kortom, ik zie dat de wijsgeerige en Nationa* 

le ongevoeligheid bij dezen braven Engelschman 

de natuurlijke menfchénliefde niet verbastert, en 

dat hij wezenlijk deel neemt in onze ongevallen; 

Indien het aanzien en de rijkdommen ons van 

nut kondert zijn, geloof ik dat wij reden zouden 

hebben van ftaat op herti te maken. Maar, 

helaas! wat baat vermogen en geld om de harten 

gelukkig te doen zijn? 

Dit onderhoud, gedurende het welk wij geene 

'«uren telden hield cns bezig tot aan het mid« 

dagmaal; ik deed een kuiken opbrengen, en na 

het eten gingen wij vdord met pratém Hij 

S a fprak

ST$ B R I E V E N VAN 

fprak mij over zijnen flap van heden morgen/ 

en ik kon mij niet weêrhouden van eenige verwondering 

te betuigen over een gedrag , dat 

zoo voorbeeldig en zoo weinig berekend was: 

dan, behalven de reden die hij er mij reeds van 

gegeven had, voegde hij er bij, dat eene voldoening 

ten halve eenen man van moed niet betaamde; 

dat men dezelve volkomen of geheel niet 

moest geven; ten einde zich niet te vernederen 

zonder iets goed te maken, noch aan de vrees 

te doen toelchrijven eenen flap, dien men tegen 

zijnen zin en op eene onvoeglijke wijze gedaan 

had. Daarenboven, vervolgde hij, mijn goede 

naam is gevestigd ,• ik kan rechtvaardig zijn zonder 

van lafhartigheid verdacht te worden; maar 

gij, die jong zijt en eerst de wereld intreedt, 

moet zoo zuiver van uwe eerfte moeilijkheid afkomen, 

dat dezelve niemand in verzoeking brenge 

van u eene tweede te berokkenen. Men vind 

alom een aantal van die behendige lafaarts, die, 

gelijk men zegt, hunnen man zoeken te polfen, 

dat is, iemand te ontdekken die nog laffer is dan 

zij, en ten koste van wien zij zich konnen doen 

gelden. Ik wil aan een man van eer, gelijk gij, 

de verplichting befparen van een of ander dezer 

lieden zonder roem te fbraffen, en indien zij 

eene les nodig hebben, wil ik liever dat zij dievan 

mij ontvangen dan van u; want een verfchil 

te meer fchaad niets aan hem die er reeds meer 

ge*

T W E E GELIEVEN. *77 

gehad heeft: maar er één gehad te hebben, is 

altoos eene foort van vlek, en de minnaar van 

JULIA moet daar van bevrijd blijven. 

Zie daar eene korte fchets van mijne lange 

zamenfpraak met Mijlord EDUARQ. Ik heb nodig 

geoordeeld u daarvan verflag te doen, op 

dat gij mij voorfchrijft hoe ik mij te gedragen ^ 

heb jegens hem. 

Ondertusfchen, daar gij nu gerust gefield moet 

zijn, verban, bezweer ik u , de akelige denkbeelden 

waarmede gij zedert eenige dagen bezet zijt. 

Denk aan de oplettendheden , die de onzekerheid 

van uwen tegenwoordigen ftaat vordert. O ! 

indien het mooglijk ware dat gij eerlang mijn 

aanwezen drievouwig maakte ! Indien eerlang 

een geliefkoosd pand ... al te zeer bedrogene 

hoop! zoudt gij mij nog komen misleiden? . . . 

6 wenfchen! 6 vrees! ó verlegenheid ! Bekoorlijke 

vriendin van mijn hart! laat ons leven om 

elkander te beminnen, en dat de hemel zorge 

voor het overige. 

Nafchrift. ; Ik heb vergeten u te zeggen, dat 

Mijlord mij uwen brief heeft ter hand geiteld, 

en dar ik geene zwarigheid gemaakt heb dien 

te ontvangen, dewijl ik oordeelde dat zulk 

een fchat niet blijven moest in handen van 

genen derden. Bij onze eerfte ontmoeting zal 

S 3 ik

a?S B R I E V E N v A H 

ik u denzelven terug geven ; want wat mij 

betreft, ik heb hem niet meer nodig, Hij i s 

al te wel in mijn hart geprent, dan dat ik 

denzelven immer zou behoeven te herlezen. 

LXÏ. BRIES". 

Van JULIA. 

Breng morgen Mijlord EDUARD met u, op 

dat ik mij aan zijne voeten nederwerpe, gelijk 

hij zich aan de uwe gedaan heeft. Welk eene 

grootheid! wat edelmoedigheid! O! hoe kleen 

zijn wij bij hem! Bewaar dezen onfehatbaren 

vriend, gelijk den appel uwer oogen. Misfchiert 

zou hij minder waardij hebben zo hij gematigder 

was; had een man zonder gebreken ooi? 

groote deugden ? 

Duizend benaauwdheden van allerleien aart 

hadden mij in diepe verslagenheid gedompeld, 

dan uw brief is mijnen uitgedoofden moed kamen 

opwekken. Door mijne angften te verdrijven, 

heeft zij mijne zorgen draaglijker ge-, 

maakt. Ik gevoel mij thands fterk genoeg om 

te Ifden, Gij leeft, gij bemint mij; uw bloed, 

het bloed van uwen vriend is niet geftort, en 

uwe eer is behouden; ik. ben dan niet ten e'enesjnaal 

rampzalig, 

Veis

T W E E G E L I E V E N . 17* 

Verzuim niet morgen re komen. Nimmer had 

ik eene zoo groote behoefte om u te zien, 

noch zoo weinig hoop van u lang te zien. 

Vaarwel, nvjn waarde en eenige vriend i Gij 

hebt, dunkt mij, niet juist gezegd: laat ons leven 

om elkander te beminnen. Ach! gij moest 

gezegd hebben: laat ons elkander beminnen om 

te leven! 

LXII. B R I E F . 

Van CLAARTJE aan JULIA, 

2 al ik dan altoos, bemïnlijke Nicht! de treurigfte 

plichten der vriendfchap jegens u te vervullen 

hebben? Zal ik dan fteeds uit den weedom 

van mijn eigen hart het uwe moeten bedroeven 

door fmartelijke berichten? Helaas! wij 

deelen alle onze aandoeningen met elkander-, 

dit weet gij, en ik kan u geene nieuwe fmarten 

aankondigen, die ik niet reeds gevoeld heb. 

Waarom kan ik uw ongeluk niet voor u verbergen 

zonder het te vergrooten ? of waarom 

bezit de tedere vriendfchap niet zoo veel bekoorlijks 

als de liefde? Ach! hoe vaardig zou 

ik al het verdriet uitwisfchen dat ik u veroorzaak! 

Gister na het Concert, toen uwe moeder aan 

den arm van uwen vriend, en gij aan dien van 

S 4 den

*8® B R I E V E N VAN- 

dan Heer B'ORBE daarvan terug keerde % 

bleven onze beide Vaders met Mijlord overftaatkundige 

zaken zitten fpreken; een onderwerp 

waarvan ik-reeds zoo zeer walge, dat de 

verveeling mij naar mijne kamer dreef. Ken 

half uur daarna hoorde ik uwen vriend etlijke 

malen op eenen vrij hevigen toon bij zijnen 

naam aanfpreken; ik bemerkte dat het gefprek 

eenen anderen keer genomen had, en luisterde 

fcherp toe. Uit het vervolg der zamenfpraak 

maakte ik op , dat EDUARD het gewaagd had; 

een huuwlijk voorteflaan tusfchen u en uwen 

vriend, wien hij ronduit zijnen vriend noemde, 

en aanbood in die betrekking eenen gevoeglijken 

Hand te bezorgen, Dezen voorflag had uw 

vader met verachting van de hand gewezen, en 

dit was de oorzaak dat de redevvisfeling heviger 

begon te worden. Weet, zeide Mijlord 

tegen hem, in weerwil van uwe vooro.ordeelen, 

dat hij van alle menfchen het meest harer waar r 

dig is, en misfehien h,et meest gefchikt om haar 

gelukkig te maken. De Natuur heeft hem bedeeld 

met alle die gaven, welke niet-onder het 

bereik der menfchen ftaan, en hij heeft aile de 

bekwaamheden, die van hem afhangen , daar T 

mede gepaard. Hij is jong, groot, welgemaakt, 

fterk, gemanierd; hij heeft opvoeding, verftand, 

goede zeden, en moed; zijn verftand is befchaafd , 

zijn hart is zuiver: wat ontbreekt hem dus nog, 

em. uwe toeftemming te verdienen ? Zijn het

T w K a G E L I E V E N . s&E 

middelen? Hij zal die hebben. Het derde deel 

van mijn vermogen is genoegzaam om hem 

tot den rijkften ingezeten van Walliferidnd te 

maken; indien het wezen moet, zal ik er de 

helft van afftaan. Is het adeldom? Nietig voorrecht 

in een land waar hetzelve meer fchadelijk 

dan voordeelig is. Maar boven dien heeft hij 

denzelven, zijt das verzekerd, niet met inkt 

op oude pergamenten gefchreven , maar met 

onuitwischbare trekken in het binnenfte van 

zijn hart gegraveerd. Met één woord, indien 

gij de rede boven het vooroordeel ftelt, en 

uwe dochter meer bemint dan uwen geboorte, 

rang, dan zult gij haar aan hem geven. 

Hierover maakte zich uw vader geweldig 

driftig. Hij behandelde het voorftel als ongerijmd 

en befpotlijk, Hoe! Mijlord! zeide hij, 

kan een man van eer, gelijk gij, zelfs het denkbeeld 

bij zich laten opkomen , dat de laatfte 

afftammeling van een luifterrijk gedacht zijnen 

naam zoude gaan vernietigen of verlaagen in 

dien van een knaap (*) , welke geen t'huiskomen 

heeft, en die genoodzaakt is van het 

ge. 

(*) Quidam, een naam, waarmede men in Frank' 

tijk litden van eene duistere afkomst, of die men 

yerachten wil, pleeg te betijtelen. 

Jant. des V»rt. 

S 5

fi8a B R I E V E N T A H 

gegevene te leven ? . . . Hou op! viel EDUARQ 

hem in , gij fpreekt van mijnen vriend; denk 

dat ik mij alle de beledigingen hem in mijne tegenwoordigheid 

aangedaan, aantrekke, en dat 

hoonende benamingen voor eenen man van eer dit 

nog meer zijn voor hem, die ze uitfpreekt. Zulke 

knapen zijn achtingswaardiger dan alle de 

Hoogheden van Europa, en ik tart u om een 

vereerender middel uittedenken ter verheling 

van zijnen ftaat, dan de hulde der achting en 

de gefchenken der vriendfchap. Indien de fchoonzoon, 

dien ik u voorftelle, geene lange reeks 

van immer twijfelachtige voorouderen telt, gelijk 

gij, hij zal de grondflag en de eer van zijn 

huis zijn, gelijk de eerfte uwer voorvaderen die 

Van het uwe was. Zoudt gij u dan ook onteerd 

gerekend hebben door een verbindtenis met den 

itamvader van uw geflacht, en zou deze verachting 

niet op u zelf terug vallen ? Hoe veele beroemde 

gedachten zouden wederom in de vergetelheid 

gedompeld worden, indien men alleenlijk 

dezulken waardeerde , die van een achtingswaardig 

man hunnen aanvang hebben genomen 

V Laat ons uit het tegenwoordige oordeelen 

over het verledene; regen twee of drie burgers, 

die zich roem verworven door eerlijke middelen 

, zijn er duizend fchurken die dag aan dag 

hun gefiacht veradelen; en wat zal deze adeldom, 

waarop hunne afftammelingen zoo trotsch 

zullen zijn, anders bewijzen, dan de dieverijen 

en

T W E E G E L I E V E N . aSf 

en de eerloosheid van hunnen eerden voorzaat (*)? 

Ik erken, men ontmoet ook onder de menfchen 

van den burgerftand veele dechte lieden; maar men 

kan altoos wel twintig tegen óén wedd-n, dat 

een edelman van eenen dcugdniet affbmme. Laten 

wij, zo het u gelieft, de afkomst aan hare 

plaats, en fchatten wij alleen de verdienste, en 

de gedane dienstbewijzen. Gij hebt bij een buireniandsch 

vorst de wapenen gedragen, zijn vader 

droeg dezelven om niet voor het vaderland. Hebt 

gij wel gediend, gij zijt er wel voor betaald 

geworden, en welken roem gij ook in den oorlog 

verworven moogt hebben, honderd gemeene 

lieden hebben dien nog grooter behaald dan gij. 

Waarop verheft zich dan, vervolgde Mijlord 

EDUARD, die adeldom op welke gij zoo trotsch 

zijt? Wat doet zij tot de eer van het vaderland, 

of het geluk des menschdoms? Doodlijke 

vijandin der wetten en der vrijheid, wat heeft 

zij in de meesre landen , waar zij fchitterde , 

poit anders uirgewerkt, dan de fteviging der 

ti- 

(*) De brieven van adeldom zijn in deze eeuw 

zeldzaam , offchoon zij daarin éénmaal ten minfte 

beroemd geweest zijn. Maar wat betrefc den adel- 

dom welke voor geld verkregen word , en die men 

door posten koopt, het meest vereerende dat ik daar 

in vinde, is her voorrecht van niet te mpjen wor« 

gen opgehangen.

5§4 B R I E V E N VAK 

tirannij, en de onderdrukking der volken? Durft 

gij in een Gemeenebest uwen roem dragen op 

penen ftaat, die de verwoester is der deugden en 

der menschlijkheid ? eenen ftaat, waarin men zich 

beroemt in de flavernij, en zich fchaamt mensch te 

zijn? Lees de jaarboeken van uw vaderland (*J; 

in welk geval heeft uwe orde zich bij hetzelve wel 

verdiend gemaakt? Welke edelen telt gij onder 

deszelfs verlosfers ? Waren de FURSTEN, de 

TELLS, de STAUFFACHERS edellieden? Welke 

is dan die ijdele roem, waarvan gij zoo veel 

cphefs maakt? Het is die van eenen mensch te 

dienen, en ten laste van den Staat te zijn. 

Verbeeld u, mijne waarde! hoe het mij trof 

dezen braven man door zulk eene ongepaste 

ftrengheid de belangen van eenen vriend te zien 

benadeelen, wien hij dienst doen wilde. Inde. 

daad , uw vader verbitterd door zoo veele fteke» 

lige en hooncnde, fchoon algemeene, trekken, 

begon dezelven terug te kaatfen door perfoonlijke 

beledigingen. Hij zeide ronduit tegen Mijlord 

EDUARD , dat nimmer een man van zijnen tang 

zulke gefprekken had gevoerd als hem zqo even 

Qnt- 

(*) Hier is veel onnaauwkeurigs. Walliferlani. 

heeft nooit een deel van Zwitferland uitgemaakt. 

Het is een aangewonnen land van die van Bern, 

en deszelfs ingezetenen zijn noch burgers , noc^ 

yrjje lieden, maar onderdanen.

T W B E GELIEVEN. m 

ontvallen waren. Bepleit niet langer vruchtloos 

de zaak van een ander, veegde hij er op eenen 

bitfen toon bij; zoo groot een heerfchap gij 

ook wezen moogt, twijfel ik of gij wel in ftaat 

zoudt zijn om uwe eigene zaak te verdedigen 

in het geval voorhanden. Gij vraagt mijne 

dochter voor uwen gewaanden vriend, zonder 

te weten of gij zelve goed voor baar zoudt 

zijn, en ik ken den adel van Engeland genoeg-, 

om uk uwe gefprekken een middenmatig denkbeeld 

van den uwen te vormen. 

Waarachtig! zeide Mijlord , wat gij ook 

van mij deuken moogt, het zou mij fpijten zo 

ik geen ander bewijs van mijne verdienste had, 

dan die van eenen man welke zedert vijf honderd 

jaaren dood is. Indien gij den Ev.gelfehen 

adel kent, weet gij dat dezelve de verlichtfte, 

de best ondervvezene, de verftandigfte en braaffte 

van geheel Europa is: mee dac al behoef ik 

niet te onderzoeken of zij de oudfte van allen 

zij; want wanneer men fpreekt van het geen 

zij is , komt het niet in aanmei king , wat zij 

eens was. Het is waar, wij zijn geene Haven 

van den vorst, maar zijne vrienden; geene 

tirannen des volks, maar deszelfs hoofden. Waarborgen 

der vrijheid , fteunlels van het vaderland, 

en onderfchragers van den throon, vormen 

wij een onverwrikbaar evenwicht tusfchen 

het volk cn den Koning. Onze eerfte plicht 

ü

it® B R I E V E N V A N 

is jegens de Natie; de tweede betreft hem die 

dezelve beftuurt; wij plegen raad, niet met zij 

nen wil, maar met zijn recht. Opperfte bedie 

naars der wetten in de kamer der Pairs C*)i 

zomtijds zelfs wetgevers, doen wij gelijklijk recht 

aan het Volk en aan den Koning, en gedoogen 

niet dat iemand zegge: God en mijn degen (f) i 

maar alleen, God en mijn recht-. 

Zie daar, mijn Heer! vervolgde hij, wat er 

zij van dien eerwaardigen adel, niet minder oud 

dan eenige andere , maar veel meer fier op 

zijne verdiensten dan cp zijne voorouderen , 

en waar over gij fpreekt, zonder dien te kennen; 

Ik ben geenszins de laagfte in rang van dezë 

aanzienlijke Orde, en meene, in weêrwil uwer 

inbeelding, u in alle opzichten te konnen opwe* 

gen. Ik heb eene huwbare zuster: zij is edel 5 

jong, beminlijk, rijk, zij zwicht niet voor JU 

LIA dan in die hoedanigheden, welke gij voor 

niets acht. Indien iemand, die de bekoorlijkhe 

den van uwe dochter heeft leeren kennen, zijne 

oogen en zijn hart op een ander voorwerp vesti 

gen kon , welk eene eer zoude ik het mij rekenen 

Voor mijnen fchoonbroeder zonder eenig ver- 

(*) Of het Hoogerhuis. 

(t) Een oud Ridderlijk Motto. 

Aant. des Vert, 

mc«

f « f t G E L I E V E N . zZT 

Jfiögen hem te ontvangen, dien ik u ten fchoonzoon 

aanbiede met de helft van mijn goed. 

Ik bemerkte uit het andwoord van uwen vader 

, dat deze redewisfeling niet anders deed 

dan hem verbitteren , en fchoon doortrokken 

van bewondering voor de edelmoedigheid van 

Mijlord EDUARD , gevoelde ik dat een zoo weinig 

innemend man, als hij, enkel gefchikt was, 

om de onderhandeling welke hij begonnen had, 

voor altoos te bederven. Ik haastte mij das ora 

weer binnen te komen, eer de zaken hooger liepen. 

Mijne terugkomst deed dit onderhoud afbieken, 

en een oogenblik daarna fcheidde men vrij koeltjens. 

Wat mijn vader betreft, ik vond dat hij 

zich in dit verfchil zeer wel gedroeg. In den 

beginne ondcrfleunde hij het voordel met deelneming; 

dan ziende dat uw vader er niet naaf 

luisteren wilde , en dat de twist heviger begon 

te worden, voegde hij zich, en met reden , aan 

de zijde van zijnen fchoonbroeder, en ten gepasten 

tijde den eenen zoo wel als den anderen 

door bedaarde redenen invallende, hield hij ze 

'binnen die palen, welke zij waarfchijnlijk zouden 

zijn te buiten gegaan, indien zij alleen bij 

elkander gebleven waren. Na hun vertrek zeide 

hij mij in vertrouwen, wat er voorgevallen 

was , en daar ik voorzag waar hij op komen 

wilde, voorkwam ik hem met te zeggen, dat, 

daar de zaken nu in dezen ftaat waren, hec 

niet

iSS B R I E V E N v A H 

ïiiec langer voegde dat de perfoon in verfchU 3 

hier zoo dikwijls zag, en dat het zelfs niet wel* 

voeglijk zoude zijn dat hij er ooit weder kwam, 

indien dit niet eene foort van belediging ware 

voor den Heer D'ORBÏ waarvan hij de vriend 

was; maar dat ik dezen zou verzoeken, hem 

zeldzamer hier te brengen, zoo wel als Mijlord 

EDUARD. Dit is het beste, mijne waarde! dat 

ik heb konnen doen, om mijn huis niet geheel 

voor hen te fluiten. 

Er is nog meer. De bedenklijke toeftand ) 

waarin ik u befchouwe, noodzaakt mij terug te 

komen op mijne voorige raadgeving. De zaak 

tusfchen Mijlord EDUARD en uwen Vriend heeft 

door de ftad al die oplpraak gemaakt, welke 

men zich moest voorftellen. Offchoon de Heer 

Ü'ORBE het geheim ten aanzien van den grond 

des gefehils bewaard hebbe, zijn er al te veel 

tekens, die hetzelve aan den dag brengen, dan 

dat het onbekend zoude konnen blijven. Men 

vermoed, men maakt gisfingen, men noemt u: 

het verhaal der nachtwacht is niet zoo volkomen 

gefmoord of men herinnert zich hetzelve, 

en gij weet dat in het oog van 't algemeen eene 

waarheid die men flechts vermoed, bijna eene zekerheid 

is. Al wat ik u tot uwe vertroosting 

zeggen kan, is dit, dat men over het algemeen 

uwe keuze goedkeurt, en met genoegen de verbind 

tenis van een zoo bevallig paar zien zoude; 

hst


het geen mij verzekert, dat uw vriend zich hier 

te lande wel gedragen heeft, en dat hij er niet 

weiniger bemind is dan gij: maar wat doet de ftem 

van het algemeen af bij uwen onbeweeglijker» 

vader? Alle deze geruchten zijn hem ter oore 

gekomen , of zij zullen het ten minfte doen , en ik 

beef voor de gevolgen die dit hebben kan, indien 

gij u niet haast om zijne gramfchap te voorkomen. 

Gij moet u van dien kant eene moeilijkheid 

vooiftellen, die verfchriklijk voor u, en misfchïen 

verfchriklijker nog voor uwen vriend zal zijn: 

niet, dat ik denke, dat hij op zijne jaaren zich 

in tweegevecht zoude willen begeven met eenen 

jongman, dien hij zijnen degen onwaardig keurt; 

maar de invloed dien hij in de ftad heeft, kan 

hem duizend middelen verfchaffen om hem, zo 

hij wil, eenen kwaden trek te fpelen, en het is 

te duchten, dat zijne woedende drift hem daartoe 

zal doen neigen. 

Op mijne knieën fmeek ïk u, mijne lieve 

vriendin l hoed u voor de onheilen die u van rondom 

bedreigen, en waarvan het gevaar ieder oogenblik 

aangroeit. Een zeldzaam geluk heelt u tot 

heden toe te midden van dat alles beveiligd; 

druk, terwijl bet nog tijd is, het zegel der voorzichtigheid 

op het geheim van uwen minnehandel, 

en drijf het fortuin niet tot een uiterfte, 

ten einde hetzelve hem niet in uwe ongelukken 

wikkele, die ze veroorzaakt zal hebben. 

I. DEEL. T Ge-

59° B R I E V E N V A M 

Geloófjinij, rniin Engel! de toekomst is onzeker; 

du'zend toevallige omftandigheden konr.en, 

met den tijd, ongedachte redmiddelen aan de 

hard geven; maar voor het tegenwoordige, ik 

heb het u gezegd, en ik herhaal het met nog meer 

rr.druk : verwijder uwen vriend, of gij zijt verloren. 

LXIIL B R I E F . 

Van JULIA c.an CLAARTJE. 

Juist het geen gij voorzien hadt, is gebeurd, 

rrijne waarde! Gister, een uur na orze t'huiskomst, 

trad mijn vader in de kamer van mijne 

moeder, met vlammende oogen, een opgezet gelast, 

met één woord in eenen toelland, zoo als ik 

hem nog nooit gezien had. Ik begreep terftond, 

dat hij of op het oogenblik moeilijkheden had 

gehad, of die bij ons kwam maken, en mijn ontroerd 

geweten deed mij reeds bij voorraad beven. 

In den beginne haalde hij heftig, fchoon in 

het algemeen, zulke huismoeders door, welke 

cnvoorzichtiglijk jonge lieden in haren dienst nemen, 

zonder rang of aanzien, wier gemeenzame 

omgang riet dan vernedering en fchande berokkent 

aan haar, die hun gehoor geven. Vervolgends 

ziende dat dit niet genoegzaam was om eenig 

and-

T W E E G E L I E V E N . aol 

Éndwoord te lokken uit den mond eener onthutste 

vrouw, heriep hij zich, ten bewijze van zijtl 

zeggen, onbewimpeld op het geen in ons huis 

was voorgevallen, zedert men daarin toegang gegeven 

had aan een zoo genaamd fraai vernuft, 

eenen fchoonprater, die beter gefchikt was om 

een deugdzaam meisje te verleiden, dan om ha*t 

eenig nuttig onderwijs te geven. Mijne m< eder, 

die wel zag, dat het zwijgen haar weinig baateri 

zoude, vatte hem op dit woord vat verleiding, 

en vraagde hem, wat hij toch vond in het gedrag 

of in het gerucht van den braven man, door hem 

bedoeld, het geen grond gaf tot foortgelijke vermoedens? 

Ik had nooit gedacht , voegde zij er 

bij , dat verftand en verdienste hoedanigheden 

waren, om welke men iemand uit de zamenleving 

verbannen moest. Wien zal men dan toch 

de verkeering in uw huis toeflaan, indien bekwaamheden" 

en goede zeden daarin geencn toegang 

vinden? Aan fatfoenlijke lieden, Mevrouw! 

hernam hij met drift, ede in ftaat zijn om de eer 

van een meisje te herftelien , zo zij die gekwetst 

hebben. Neen, zeide zij, maar aan brave liecen, 

die dezelve niet fchenden. Weet, zeide hij, dat 

men de eer van een huis aanrandt, wanneer men 

eene verbindcenis met hetzelve durft voorflaan, 

zonder eenige aanfpraak er op te hebben. Wel 

verre, hernam mijne moeder, van daarin eene belediging 

te vinden, zie ik er integendeel niets andera 

in, dan een bewijs van achting. Boven dien is het 

T 2 mij

soa B R I E V E N VA N 

mij niet bekend dat de man , op wien gij verftoord 

zijt, iets van dien aart ten uwen opzichte 

gedaan hebbe. Hij heeft al, Mevrouw! en 

hij zal het nog erger maken , zo ik het met 

verhindere: maar geloof mij vrij, ik zal het oog 

wel weten te houden op eenen plicht, dien gij 

zoo Hecht vervult. 

Toen ontftond er een netelige twist, waaruit 

Ik be'peurde dat mijne ouders nog niets wisten 

van die ftedelijke geruchten, waarvan gij meldt, 

maar gedurende welken echter uwe onwaardige 

nicht wel gewenscht had, honderd voeten onder 

den grond te zijn. Verbeeld u de beste der moeders, 

deerlijk misleid, eene lofrede te hooren 

maken op hare fchuidige dochter, en dezelve te 

hooren prijzen wegens deugden, helaas! die zij 

allen verloren heeft; en dit, in de vereerendfte, 

of om het beter uittedrukken, inde vernederendfte 

bewoordingen. Verbeeld u eenen verbitterden 

vader, die de ééne hoonende uitdrukking op 

de andere ftapelt, en die in al zijne drift zich 

niet één enkel woord ontvallen laat, welk het 

minfte wr.ntrouwen verraad omtrent de bedachtzame 

handelwijze van haar, die in zijne tegenwoordigheid 

door het zelfsverwijt veifcheurd, 

door fchaamte vernietigd werd. O! welk eene 

ongelooflijke foltering van een bevlekt geweetcn 

is het, zich misdaden te verwijten, waarop 

zelfs de drift en de verontwaardiging gten vermoeden

T W E E G E L I E V E N . t*3 

den konnen hebben! Welk een verpletterende en 

ondraaglijke last is eene onverdiende loftuiting, 

en eene achting welke het hart heimlijk afwijst! 

Ik gevoelde mij daardoor zoo beklemd, 

dat ik, om mij van die wreede kwelling te ontdaan 

, gereed ftond om alles te bekennen , indien 

mijn vader mij daartoe flechts den tijd verleend 

had; maar de hevigheid zijner drift deed hem 

dezelfde zaak honderdmaal herhalen , en ieder 

oogenblik op iet anders vallen. Hij merkte mijne 

laage, verflagene, en vernederde houding, het 

teken mijner inwendige wroegingen. Zo hij er 

al mijne fchuld niet uit opmaakte, befloot hij er 

ten minften uit dat ik beminde, en om mij deswegen 

te meer beichaamd te maken, monfterde 

hij het voorwerp mijner liefde met zulke haatlijke 

en verachtlijke verwen uit, dat ik, in weêrwil 

van de fterkfte pogingen, niet in ftaat was 

hem te laten voordgaan, zonder hem in de rede 

te vallen. 

Ik weet neg niet, mijne waarde! hoe ik zoo 

ftoutmoedig kwam, en welk een verbijsterend 

oogenblik mij plicht en zedigheid zoo verre deed 

vergeten; maar, durfde ik voor een oogenblik een 

eerbiedig ftilzwijgen afbreken, gij zult zien, dat ik 

er ftreng genceg voor boette, in 's Hemels naam, 

zeide ik tegen hem, bedaar toch! nooit zal eeu 

man, die zoo veele verwijtingen verdient, gevaarlijk 

voor mij zijn. Oogenbliklijk viel mijn 

vade--, die in deze woorden een verwijt meende 

T 3 «•


te voelen, en wiens woede Hechts naar een gejfcbikt 

voorwendfel wachtte, uwe arme vriendin 

aan : voor de eerfte maal van mijn leven ontving 

ik meer dan éénen flag in het aangezicht, en zijne 

drift den teugel vierende met eene hevigheid 

even groot ais de mijne, die ze had opgewekt,mishandelde 

hij mij zonder eenige verlchoning, 

niettegenftaande mijne moeder zich tusfchen beiden 

wierp, mij met haar lijf bedekte, en etlijke 

Hagen ontving die op mij gemunt waren. In het 

terug deinzen om dezelven te ontwijken, trad ik 

mis, en viel met mijn aangezicht tegen den voet 

van eene tafel, zoo dat ik bloedde. 

Hier eindigde de zegepraal der gramfchap, en 

die der natuur begon. Mijn val, mijn bloeden, 

mijne traanen, en die mijner moeder, vermurwden 

hem. Hij richtte mij op in eene verlegene eu 

zorgvolle houding, en mij op een ftoel geplaatst 

hebbende, onderzochten zij beiden naauwkeurig, 

Of ik ook gekwetst was. Ik had niet dan eene lichte 

kneuzing aan her voorhoofd, en bloedde alleenlijk 

uit dc neus. Ondertusfchen merkte ik uit de 

verandering van mijnes vaders ftem en houding 

wel, dat het geen hij gedaan had, hem berouwde. 

Hij kwam mij juist niet liefkozen , zulk eene 

plotslinge verandering dulde de vaderlijke Waardigheid 

niet; maar hij haalde mijne moeder aan, 

door liefderijk verfchoning te vragen, en uit zijne 

oogen die hij fteelswijze naar mij wendde, zag 

ik duidiijk, dat dit alles gedeeltelijk ook aan rrij 

?e«

T w n K G E L I E V E N . *95 

gericht was. Indedaad, mijne waarde! er is geene 

verlegenheid zoo aandoenlijk als die van eenen 

liefhebbenden vader, welke zich verbeeld onrecht 

te hebben gedaan. Het vaderhart gevoelt, dat 

het gemaakt is om te vergeven, en niet om ver 

giffenis te moeten vragen. 

Het was tijd om het avondmaal te nemen; 

men verwijlde dit, ten einde mij tijd te geven 

om mij te herftellen, en daar mijn vader de dienst 

boden geene ooggetuigen wilde maken van mij- 

ne omfteltenis, ging hij zelf een glas water voor 

mij halen, terwijl mijne moeder mij het aangezicht 

reinigde. Helaas! die arme moeder! reeds te 

vooren kwijnende en zieklijk, mocht zij voor 

zulk eene ontmoeting wel bewaard gebleven zijn, 

en zij had ruim zoo zeer hulp nodig als ik. 

Aan de tafel fprak hij niet tegen mij; maar dit 

zwijgen ontftond uit fchaamte en niet uit veront 

waardiging ; hij geliet zich als of hij elke Ichotel, 

waarvan hij at, lekker toebereid vond, ten einde 

aan mijne moeder te zeggen, dat zij mij daarvan 

zoude dienen, en het geen mij het gevoeligst trof, 

was dat ik bemerkte, dat hij opzetlijk gelegenhe 

den zocht om mij zijne dochter te noemen, en 

geenszins JUI.IA, zoo als gewoonlijk. 

Na het avondeten was het weder zoo koud, 

dat mijne moeder i» de kamer vuur deed aanleg 

e a 

T 4 & '

ao6* B R I E V E N V A N 

gen. Zij ging in den éénen hoek van den haard 

zitten,'en mijn vader in den anderen. Ik kreeg 

eene flcel cm mij tusfchen beiden in te plaatfen, 

wanneer hij, mij aan mijn kleed vasthoudende en 

zonder een woord fprekens naar zich toe trekkende, 

mij op zijne knieën zettede. Dit alles 

ging zoo vaardig in zijn werk, en met eene zoo 

werktuiglijke beweging, dat hij een oogenblik 

daarna er in zekeren zin berouw over had. Ondcrtuslchen 

zat ik op zijne knieën, hij kon niet meer 

terug, en het geen in zijne gefteldheid het ergst 

was, hij moest mij in deze moeilijke houding 

blijven omarmen. Het een en ander gebeurde 

ftilzwijgend; echter voelde ik van tijd tot tijd 

zijne armen tegen mijne zijden drukken met eene 

zucht, die hij moeite had te verbergen. Eene 

zekere valfche fchaamte verhinderde die vaderlijke 

armen zich volkomen zaamtefluiten; zekere 

ernst die hij niet durfde afleggen, zekere verwarring 

die hij niet overwinnen kon, veroorzaakten 

tusfchen vader en dochter die bekoorlijke verlegenheid, 

welke de zedigheid en de liefde tusfchen 

beminnenden doet ontftaan; terwijl eene tederhartige 

moeder, van vreugde verrukt, deze aandoenlijke 

vertooning in ftilte begluurde. Ik zag, 

ik gevoelde dit alles, mijn Engel, en kon de vertederende 

aandoening, die mij overmeesterde, 

niet langer wederftaan. Ik hield mij als of ik uitgleed; 

om mij optehouden, floeg ik den arm om 

den hals van mijnen vader; ik liet mijn aangezicht

T w i TE G E L I E V E N . *97 

zicht op zijn eerwaardig gelaat nederzinken, en 

oogenbliklijk was her van mijne kusfchen overdekt, 

en met mijne traanen bevochtigd. Uit de 

geenen die zijn oog ontrolden bemerkte ik, dat 

hij zelf verlichtenis voelde van eene groote kwel, 

ling ; mijne moeder nam deel in onze aandoeningen. 

Lieve en vredige onfchuld! gij alleen mangeldet 

aan mijn hart, om dit tooneel der natuur 

tot het ftreelendst oogenblik mijnes levens te 

maken! 

Daar de vermoeienis en het gevoel van mijnen 

val mij dezen morgen een weinig langer dan anders 

het bed deden houden , kwam mijn Vader 

in mijne kamer, eer ik nog opgellaan was; hij 

plaatfte zich aan mijn bed, en vraagde met tederheid 

hoe ik voer; hij nam mijne ééne hand in 

beide de zijnen, en vernederde zich zoo verre, 

dat hij meermalen dezelve kuste, terwijl hij mij 

zijne lieve dochter noemde, en betuigde dat zijne 

driftsvervoering hem fpeet. Ik zeide hem hierop, 

en dit meen ik, dat ik zeer gelukkig zoude 

zijn van tot dien prijs daaglijks (lagen te ontvangen, 

en dat geene behandeling zoo ruuw 

konde wezen, of eene enkele liefkozing van hem 

ontvangen, was in ftaat om dezelve geheel en al 

uit mijn hart te wislchen. 

Hierop een ernstiger toon aannemende, bracht 

hij mij op het gefprek van gister, en gaf mij 

T 5 met

5p5 B R I E V E N V A » 

met befcheidene maar korte woorden zijnen wil 

te kennen. Gij weet, zeide hij mij , voor wien 

ik u beftemd heb, dit heb ik u verklaard van het 

oogenblik mijner t'huiskomst af, en nimmer zat 

ik op dit ftuk van voornemen veranderen. Wac 

aangaat den man, over wien Mijlord EDUARD 

Blij gefproken heeft, fchoon ik hemde verdienste 

niet betwiste, die de geheele wereld hem toefchrijft, 

weet ik niet of hij de belagchlijke hoop 

van zich met mijn gedacht te verbinden uit zich 

zeiven heeft opgevat, dan of een ander hem de» 

zelve heeft weten inteboezemen ; maar zijt verzekerd 

dat, al had ik niemand in het oog, en al 

bezat hij alle de Guinies van Engeland, ik nimmer 

zulk eenen fchoonzoon erkennen zal. Ik 

verbiede u hem ooit in uw leven weder te zien 

en te fpreken, en dat zoo wel tot beveiliging 

van het zijne, als om uwe eigene eer. Ik heh 

altcos weinig genegenheid voor hem gevoeld, 

maar thands haat ik hem, vooral wegens de buiteufporige 

ftanpen die hij mij heeft doen begaan, 

en ik zal h_m mijne harde behandeling eeuwig 

verwijten. 

Met deze woorden vertrok hij, zonder mijn 

andwoord aftewachten, cn met een gelaat, bijkans 

even geftreng, als hij zich een oogenblik te 

vcoren verweten had. Ach ! mijne nicht! welke 

helfche monsters zijn toch de 'vooroordeelen! 

Zij bederven de beste harten, en fmooreu ieder 

oogenblik de ftem der natuur, 

Zie

T W E E G E L I E V E N . *99 

Zie daar, CLAARTJE» den uitftag van die 

moeilijkheid welke gij voorzien hadt, en waarvan 

ik de oorzaak niet heb konnen begrijpen 

dan nadat uw brief mij dezelve ontdekt heeft. 

Ik kan u niet recht zeggen welke omwending 

er bij mij hebbe plaats gehad, maar zedert 

dien tijd voele ik mij geheel veranderd. M.J 

dunkt dat ik met meer leedwezen terug zie op 

dien gelukkigen tijd, toen ik gerust en wel te vreden 

in den fchoot mijner bloedverwanten lee.de, 

en d-t ik meer gevoel krijge van mijnen misflag, 

naarmate ik meer de genoegens miste, die dezelve 

mij deed verliezen. Zeg, wreede! zeg mij indien 

gij dm ft, zou dan de tijd der liefde voorbijzijn 

en moeten wij elkander niet meer zien? 

Ach ' bezeft gij al het treurige , al het ijslijke 

van dit noodlottig denkbeeld wel? Intusfchen, 

het bevel van mijnen vader is ftrikt, en mijn mmnaar 

loopt zeker gevaar! Weet gij, wat bij mij 

het uitwerktel is van zoo veele tegenftrijdige en 

elkander verdringende aandoeningen? Eene tbort 

van verftomping, die mijne ziel bijna gantsch 

ongevoelig maakt, en mij zoo min mijne driften 

als"mijne rede laat behouden. Het oogenblik is beöenklijk', 

gij hebt mij zulks gezegd en ik gevoel 

het zelve ; ondertusfehen was ik nooit minder 

in ftaat om mij zelf te beftuuren. Twintigmaal 

heb ik beproefd om aan mijnen minnaar te fchrij- 

•ven; maar bij eiken regel val ik bijkans in fliauv?te, 

cn het is mij onmoogiijk er twee aan elkander 

te hechten. Niets blijft mij dus overig, dan gij, 

mij-

3co B R I E V E N VAN 

mijne lieve vriendin ! heb gij de goedheid van voor 

mij te denken, te fpreken, en te handelen; ik 

flel mijn lot in uwe handen; welk beiluit gij 

ook neemt, ik hang vooraf mijn zegel aan hst 

geen gij doen zult; ik vertrouw aan uwe vriendfchap 

dat noodlottig gezag toe, het geen de 

liefde mij zoo duur heeft doen koopen. Scheid 

mij voor altoos af van mij zelve, beneem mij 

het leven zelfs, indien het nodig is dat ik fierve; 

maar noodzaak mij niet, om met eigen hand 

mij het hart te doorftooten! 

O mijn Engel! mijne befchcrmfter! welk eene 

verfchriklijke taak draag ik u op ! Zult gij 

moeds genoeg hebben om dezelve uittevoeren? 

zult gij er de wreedheid van weten te verzachten. 

Helaas! het is niet mijn hart alleen, dat 

gij moet van één rijten. CLAARTJE! gij weet, 

ja gij weet, hoe ik bemind worde! Ik heb zelfs 

die vertroosting niet, dat ik de ongelukkigfte van 

ons beiden ben. Dat ik u bidden mag! doe mijn 

hart door uwen mond fpreken; dat het teder mededogen 

der liefde het uwe doortrekke; vertroost 

eenen ongelukkigen! Zeg hem honderdmaal 

Ach! zeg hem Gelooft gij niet, lieve vriendin 

! in lpijt van alle voorooideelen , van alle beletfelen, 

van alle tegenfpoeden, dat de Hemel ons 

beiden voor elkander gefchapen heeft ? Ja, ja, ik 

ben er van verzekerd; hij beftemde ons om eens 

te zamen vereenigd te worden. Het is mij niet 

mooglijk dit denkbeeld optegeven, zoo min ajs 

de


de hoop, die daaruit bij mij geboren word. Zeg 

hem toch, dat hij zich wachte voor moedloosheid 

en wanhoop. Houd u niet op met in 

mijnen naam liefde en getrouwheid van hem te 

vorderen; en uog minder, met hem dezelven van 

mijne zijde te beloven. Hebben wij niet de verzekering 

daarvan in ons binnenfte? Gevoelen wij 

niet dat onze zielen onfeheidbaar zijn, en dat wij 

met ons beiden er flechts ééne bezitten ? Zeg hem 

dus alleen, dat hij hoope; en dat hij, al vervolgt 

ons het noodlot, zich op de liefde ten minfte 

verlate: want, ik gevoel het, nicht! zij 

zal op de eene of andere wijze de fmarten 

verzoeten, welke zij ons berokkent, en hoe ook 

de Hemel over ons lot befchikke, wij zullen 

niet lang gefcheiden van elkander leven. 

N. S. Na het affchrijven van mijnen brief, ging ' 

ik naar de kamer van mijne moeder, en 

bevond mij zoo onpaslijk, dat ik verplicht 

ben geweest wederom naar bed te gaan. Ik 

gevoel zelfs ik vrees ach! mijne 

waaide! ik heb groote vrees, dat de val 

van gister mooglijk nadeeliger gevolg zal 

hebben , dan ik eerst gedacht had. Alles 

is dus voor mij verloren, alle verwachtingen 

ontzinken mij op één en hetzelfde 

oogenblik. 

LX1V.

2oi B R I E V E N VAH 

L X I V . B R I E F . 

Van CLAARTJE aan den Heer D'ORBE. 

D ezcn morgen heeft mijn Vader mij verflag ge 

daan van het gefprek, dat hij gister met u gehad 

hecfr. Ik zie met vermaak, dat alles zich fchikt 

tot het geen gij uw geluk gelieft te noemen. 

Ik hoop daarin, dit weet gij, ook mijn geluk te 

zullen vinden; mijne achting en vriendfchap be 

zit gij, en zo mijn hart nog tederer gevoelens 

kan koesteren, behooren zij geheel aan u. Maaf 

bedrieg u in dit geval niet; ik ben als vrouw eene 

foort van natuurlijke zeldzaamheid, en ik weet 

niet, welk eene grilligheid der natuur oorzaak zij, 

dat de vriendfchap bij mij boven de liefde gaat. 

Gij doet niets dan lagchen, wanneer ik u zeg, 'dat 

mijne JULIA mij meer waardig is dan gij, en 

intusfchen is niets waarachtiger dan dit. JULIA 

gevoelt dit zoo zeer, dat zij meer jaloersch voor 

u is dan gij zelf, en terwijl gij voldaan fchijnt, 

vind zij altoos, dat ik u niet genoeg bemin. 

Het gaat nog verder, en ik ben zoo verkleefd 

aan alles, wat haar dierbaar is, dat haar minnaar 

en gij in mijn hart na genoeg in gelijke graa- 

den ftaat, fchoon op eene verfchillende wijze. 

Voor hem heb ik enkel vriendfchap, doch zij 

is meer warm; voor u verbeelde ik mij een 

weinig liefde te gevoelen , maar die koeler is. 

Offchoon dit alles fchijnen moge reden genoeg 

op-


opteleveren om de rust van eenen jaloerfcben 

minnaar te Hooren, denk ik echter niet dat de 

uwe er aanmerklijk door gefchokt zal worden. 

Hoe ver zijn deze arme fchepfels verwijderd 

van die zoete rust , weike wij mogen fmakcn! 

en hoe kwalijk voegt ons de vrolijkheid, 

zoo lang onze vrienden rampzalig zijn! Het ligt 

er toe, zij moeten van elkander afzien; zie daar 

misfehien bet oogenblik van hunne eeuwige fcheiding 

geboren , en wellicht was de droefgeef tlgheid, 

die wij hun op den dag van het Concert ver weeten 

, reeds een voorgevoel dat zij elkander voor 

de laatHe maal zagen. Ondertusfchen weet uw 

vriend nog niets van zijn ongeluk: met een gerust 

hart (maakt hij nog het geluk, welk hij reeds verloren 

heeft; op het wanhoopigst oogenblik ftreelt 

hij zich in verbeelding met eene fchaduw van geluk; 

en even gelijk iemand, wien een onvoorzien 

fterfgeval wegrukt, denkt de ongelukkige te 

leven, en bemerkt den dood niet, die gereed ftaat 

om hem te overrompelen. Helaas 1 her is van 

mijne hand, dat hij dien verfchriklijken flag ontvangen 

moet! ö Godlijke vriendfchap! eenige 

lieveling van mijn hart! koom het bezielen met 

uwe heilige geftrengheid! Geef mij den moed om 

wreedaartig te zijn, en om u in eenen zoo fmart* 

lijken plicht op eene waardige wijze te dienen! 

Ik maak in dit geval ftaat op u, en dit zou ik 

doen


doen, al hadt gij minder liefde voor mij; trou« 

wends, ik ken uw hare; ik weet dar het, waar 

de ftem der menschlijkheid fpreekt, de aanvuuring 

der 1'efde niet nodig heeft. In de eerfte 

plaats moet gij onzen vriend bewegen om morgen 

ochtend bij mij te komen. Draag verder 

zorg, dat gij hem niets laat blijken. Dezen dag 

ben ik vrij, en ik ga den namiddag bij JULIA 

doorbrengen; tracht Mijlord EDUARD op te 

fpooren, en koom mij tegen acht uur met hem 

alleen opwachten, ten einde zamen te overleggen 

wat er gedaan moet worden, om dien ongelukkigen 

tot zijn vertrek te bewegen, en zijn 

onherfteibaar verderf te voorkomen. 

Veel goeds verwacht ik van zijnen moed en 

van onze pogingen. Nog meer hoop heb ik op 

zijne liefde. De begeerte van JULIA, het ga. 

vaar, dat zijne eer en zijn leven loopen, zijn 

beweegredenen, waartegen hij zich niet verzetten 

zal. Hoe dit ook zij, ik verklaar u, dat eene 

echtverbindtenis tusfchen ons in geene bedenking 

zal komen, zoo lang JULIA niet gerust is, en 

dat nimmer de traanen mijner vriendin den band 

die ons vereenigen moet, zullen befproeien. Zo 

het derhalven waar is dat gij mij bemint, mijn 

Heer! ftemt in dit geval uw belang met uwe 

edelmoedigheid overeen, en hoezeer het hier de 

zaak van een ander gelde, is nogthands uwe eigene 

zaak wel degelijk daarmede verbonden. 

LXV.


L X V. B R I E F . 

Van C L A A R T J E aan J U L I A , 

Alles is verricht, en mijne J U L I A is beveiligd, 

in weerwil harer onbedachtzame Happen. Uwé 

hartsgeheimen zijn bedolven in her duister der 

ftilzwijgendheid ; gij bevind u nog in het 

huis uwer ouderen en in uw vaderland, geliefd, 

geëerd, in het bezit van eènen onbevlelo 

ten goeden naam, en van eene algcnleene achting. 

Zie met ziddcring terug op de gevaaren, 

die de zedigheid of de liefde u hebben doen 

loopen, door of te weinig of te veel te doen. 

Tracht niet langer neigingen, die met elkander 

onbeftaanbaar zijn, zaam te vereenigen, en dank 

den Hemel, al te verblinde minnares of al te 

fchroomvallige dochter! voor een geluk, dat u 

alleen befchoren was. — 

Ik wenschte het verflag van eene zoo wreeda 

maar tevens zoo noodzaaklijke afreis voor uw 

bedroefd hart te mogen vermijden. Dan, gij hebt hec 

begeerd, ik heb het ü toegezegd, ik zal woord 

houden, met dezelfde rondborstigheid die ons bei» 

den eigen is, en die nimmer aan eenig nüttig oogmerk 

de goede trouw opofferde. Lees dus, lieve 

en beklagenswaardige vriendin! lees, wijl het zoo 

moet zijn ,msar grijp tevens moed, en houda fterk. 

L D E E L . V Alle

joö B R I E V E N T A N 

Alle de maatregelen die ik genomen had , en 

waar van ik u gister bericht gaf„ zijn van ftuk 

tot ftuk naauwkeurig opgevolgd, t' Huis komende, 

vond ik er den Heer D'ORHE en Mijlord 

EDUARD. ik begon met aan den laatften medetcdeelen, 

het geen wij van zijne ftoute edelmoedigheid 

wisten, en verklaarde hem boe zeer wij 

er beide door getroffen waren. Vervolgends 

gaf ik hun te kennen de dringende redenen die 

wij hadden, om zijnen vriend ten fpoedigfte te 

verwijderen, en de zwarigheden die ik voorzag, 

om hem daartoe ovcrtehalen. Mijlord gevoelde 

dit alles volkomen, en betoonde veele droefheid 

over het gevolg dat zijn onvoorzichtige ijver had 

veroorzaakt. B iden waren het eens, dat het 

nodig was de afreis van uwen vriend te verhaasten 

, en van het eerfte oogenblik zijner toeftemining 

gebruik te maken, ten einde nieuwe vlaagen 

van befluiteloosheid te voorkomen, en hem 

te onttrekken aan het aanhoudend gevaar van 

eene langere verwijling. Ik wilde den Heer 

D'ORBE belasten, om buiten zijn weten de vereischte 

fchikkingen hiertoe te maken, maar Mijlord 

befchouwde dit als zijne zaak, en nam de 

bezorging daarvan op zich. Hij beloofde mij dac 

zijne Chais dezen morgen om elf uur gereed zoude 

ftaan; hij voegde er bij, dat hij hem zelf wilde 

vergezellen zoo ver het nodig mocht zijn, en 

floeg voor om hem eerst onder een ander voorwtndfel 

van hier te vervoeren, ten einde hem des 

te

T W E E GELIEVEN. 3°7 

te gemaklijker tot een befluit te doen komen. 

Dan, tusfchen ons en onzen Vriend fcheen mij 

dit middel niet genoeg voor de vuist; ook wilde 

ik hem op eenen afftand van ons geenszins 

blootftellen aan de eerfte uitwerking eener wanhoop 

, die lichter het oog van Mijlord dan het 

mijne kon ontlnappen. Om diezelfde reden wees 

ik zijn voorftel af, van hem in eigen perfoon te 

gaan fpreken en zijne toeftemming te verwerven. 

Daar ik het netelige van die onderhandeling voorzag, 

wilde ik niemand dan mijzelve er mede belasten 

; trouwends, ik ben meer van nabij bekend 

met de gevoelige zijden van zijn hart, en ik weet, 

dat er tusfchen mannen altoos eene zekere ftroefheid 

heerscht, welke eene vrouwbeter in ftaat is 

te verzachten. Intusfchen begreep ik dat de dienften 

van Mijlord ons niet ten onpas zouden komen 

om de zaak voortebereiden. Ik gevoelde, hoe 

veel indruk op een deugdzaam hart de gefprekken 

konden maken van een gevoelig man-, die meent 

enkel wijsgeer te zijn, en welk eene kracht de 

ftem van eenen vriend konde geven aan de redeneeringen 

van eeu verftandig man. 

Ik bewoog dus Mijlord EDUARD om den avond 

met hem doortebrengen, en zonder iet te zeggen 

dat rechtftreeks zijnen toeftand betrof, zijnen geest 

ongevoelig op te winden tot eene Stcifche ftandvastigheid. 

Gij, zeide ik, die uwen Epiftsttts 

zoo wel verftaat, zie hier de gelegenheid om dien, 

Va zo

3c8 B R I E V E N V A H 

zo ooit, met vrucht te gebruiken. Doe hem 

naauwkeurig onderfcheid maken tusfchen het waare 

en het fchijngeluk, tusfchen dat welk in ons 

en het geen buiten ons zeiven ligt. Bewijs hem, 

dat,in het oogenblik eener ons van buiten aankomende 

beproeving, men nimmer eenig radeel ondervind 

dan door zichzelve, en dat de wijze, 

alom van zichzelve vergezeld, ook allerwege zijn 

geluk mat zich voert. Uit zijn andwoord bemerkte 

ik, dat deze zachte fpotternij, die hem niet beigen 

kon, zijnen ijver genoegzaam aanvuurde, en 

dat hij zich fterk maakte, om uwen vriend den 

volgenden dsg, behoorlijk voorbereid, bij mij te 

zenden. Dit was al wat ik verlangd had; want 

fchoon ik eigenlijk, zoo min als gij, niet veel op 

heb met al dat zonderling flag van wijsgeerte, ben 

ik echter verzekerd dat een braaf man altoos min 

of meer fchaamte heeft, om tusfchen avond en 

morgen van gevoelens te veranderen , en het geen 

zijn verftand hem den éénen dag ingaf, den anderen 

dag met zijn hart volkomen te verzaaken. 

De Heer D'ORBE wilde mede van de partij zijn, 

en den avond met hen doorbrengen, maar ik verzocht 

hem dit niet te doen ; hij zou zich of Hechts 

verveeld, of het gefprek belemmerd hebben. Hoe 

veel belang ik ook in hem Helle, kan ik echter 

wel zien, dat hij de bekwaamheden der twee anderen 

niet bezit. Die manlijke denkwijze , waardoor 

fterke geesten zich op eene hun eigene wijze uitdrukken, 

is voor hem eene onbekende taal. ——• 

Bij

T W E E G E L I E V E N , 3°9 

Bij het affcheidnemen dacht ik aan de Punch i 

en daar ik bevreesd was voor eens te voorbarige 

openhartigheid, liet ik mij al lagchende 

daarover tegen Mijlord een woord ontvallen. Stel 

u gerust, zeide hij, ik geef mij wel aan mijne gewoonten 

over, wanneer ik daarin geen gevaar zie , maar 

nimmer heb ik er mij aan verflaafd; het geldt hier 

de eer van JULIA, het toekomflig lot, en misfchien 

het leven van een mensch , van mijnen 

vriend. Ik zal naar gewoonte Punch drinken, 

om ons gefprek den 1'chijn niet te doen hebben 

van vooraf overlegl te zijn; maar die Punch zal 

beftaan uit Limonade, en dewijl hij dezelve nooit 

drinkt, zal hij dit niet merken. Vindt gij niet, 

mijne waarde! dit het zeer vernederend moet zijn, 

gewoonten te hebben aangenomen, die fooitgclijke 

voorzorgen noodzaaklijk maken ? 

Ik heb den nacht doorgebracht onder fterke 

aandoeningen , die echter u niet alleen golden. De 

onlchuldige genoegens onzer eerfte jeugd, het 

.ftreelende eener langdurige gemeenzaamheid, de 

nog vertvouwlijker omging, zedert een jaar, tusfchen 

hemen mij, wegens de moeite die het hem 

kostte u te zien; — alles wekte in mijne ziel de 

treurigheid van deze fcheiding op. Ik gevoelde, dat 

ik met uwe wederhelft een gedeelte van mijn eigen 

aanwezen ftond te verliezen. Angstvallig 

telde ik de uuren, en, bij het aanbreken van den 

éVeraad, zag ik niet zonder fchrik den dag op» 

V 3 rij-

3io B R I E V E N V A N 

rijzen, die uw lot beflisfen moest. Ik bracht den 

morgen door met te overderucen wat ik zeggen 

zoude , en te berekenen welken indruk mijne ge 

fprekken konden maken. Eindelijk kwam het 

uur, en uw vriend verfcheen. Hij had een onge 

rust voorkomen, en vroeg mij ijllings hoe het met 

u was ? want 'sdaags na uwe ontmoeting met 

uwen vader had hij reeds vernomen dat gij ziek 

waart, en Mijlord EDUARD had hem gister nader 

verzekerd , dat gij het bed niet verlaten hadt. Om 

in geene bijzonderheden hieromtrent te komen, 

zeide ik hem onmiddelijk daarop, dat gij gister 

avond bij mijn vertrek beter waart, en voegde er 

bij, dat hij op het oogenblik er meer van zoude 

vernemen bij de terugkomst van Hans, dien ik 

naar uw huis had gezonden. Dan mijne vourzorg 

was ten éénemaal vruchtloos, hij deed mij hon 

derd vraagen over uwen toeftand, en daar dezel 

ve mij van mijn doel verwijderden, beiindwoord- 

de ik ze telkens kort af, en begon hem op mijne 

beurt te ondervragen. 

Allereerst polste ik de gefteldheid van zijnen 

geest. Ik vond die ernftig, geregeld, en ge- 

fchikt om het gevoel aan de rede te toetfèn. God 

lof! zeide ik bi] mij zelve, mijn wijze man is genoeg 

zaam voorbereid! Er is niets meer te doen dan 

hem op de proef te ftellen. — Schoon het gewoon 

gebruik medebrengt, dat men een droevig nieuws 

langzamerhand bekend make, deed mijne kennis 

aan

T W E E GELIEVEN. 3" 

aan zijne fterke verbeeldingskracht, welke bij 

één enkel woord alles tot een ukerfte drijft, mij 

befluken om den tegcngeftelden weg te volgen, 

en ik verkoos liever hem op éénmaal ter nederusliaan, 

ten einde hem vervolgends weder op te beuren 

, dan zijne fmartcn nutloos te vermenigvuldigen 

en ze hem duizendwerf toetebrengen in de 

plaats van ééns. Ik nam derhalven een ernfhger 

toon aan , zag hem fterk in het gezicht, en zeide 

tegen hem: kent gij, mijn vriend! de ukerfte grenzen 

van moed en deugd in eene fterke ziel en 

gelooft m, dat afftand te doen van een ge.tefi 

voorwem eene poging zij,dieboven het bereik oer 

menschlijkheid verheven is? Oogenblik i]< vloog hy 

op als een woedend mensch, iloeg de handen m 

een bracht dezelven zoo zaamgevouwen aan zijn 

voorhoofd, en riep uit: ik verfta u JULIA .S 

d 0 0 d. _ juLiAisdood! herhaalde hij op eenen 

toon i die mij deed beeven: ik bemerk het wel aan 

„we misleidende voorzorgen, aan uwe vruchtloze 

bewimpelingen, die mijnen dood flechts 

langzamer en wreeder maken. 

Schoon ontzet door zulk eene plotslingé. aandoening 

, kon ik er weldra de reden van g.sfen, 

en begreep terftond, dat de tijding van uwe Ziekte 

de ernftige gefprekken van Mijlord EDUARD, 

de'zamenkomst van dezen morgen, de ontduiking 

zijner vraagen , en de ftrekking der mijnen hem 

zoo even gedaan, hem eenen loozen Icnnk haad 

e n 

V 4

Si» B R I E V E N v A N 

den konnen aanjagen. Ook begreep ik wel, hoe 

veel nuts ik van zijne dwaling konde trekken, in, 

dien ik hem daarin eenige oogenblikken liet; dan, 

tot deze wreedheid kon ik niet befluiten. Het 

denkbeeld van den dood eenes geliefden voorwerps 

is zoo ijslijk, dat elkander, welk men daarvoor 

in de plaats fielt, verzachtend is, en ik haastte 

mij om mij van dit voordeel te bedieHen. Het 

is mooglijk, dat gij haar niet weder ziet, zeide ik 

tegen hem; maar zij leeft en bemint u. Ach« 

indien JULIA dood was, zou CLAARTJE U wel 

één woord behoeven te zeggen ? Dank den Hemel, 

die bij uw ongeluk nog rampen verhoed, waarmede 

dezelve u overladen kon. Hij was derwijze verbaasd, 

getroffen, en verbijsterd , dat ik, nadat 

ik hem weder had doen nederzitten, den tijd bad 

om hem in orde te verhaalen al wat hij weten 

moest, en ik verhefte het gedrag van Mijlord 

EDUARD ZOO hoog ik maar kon, ten einde aan 

zijn braaf hart eenige verlichtenis van droefheid te 

geven door het ftreelend gevoel der dankbaarheid. 

Zie daar, mijn vriend! vervolgde ik, hoe het 

thands met de zaak ftaar. JULIA bevind zich op 

den rand van eenen afgrond, waarin openbare 

fchande, de verachting harer familie, de woede van 

een gebelgd vader, en hare eigene wanhoop haar 

dreigen te ftorten. Het gevaar neemt meer en 

meer toe: de moorddolk , het zij dan in 's vaders 

pf hare eigene hand, is van oogenblik tot oogenblik

T W E I G E L I E V E N . 313 

blik op haar hart gericht. Er blijft Hechts één 

middel overig om alle die onheilen aftewenden, eu 

die middel hangt van u alleen af. Het loc uwer 

minnares is in uwe hand. Bedenk, of gij moeds 

genoeg hebt om haar te redden door u van haar cc 

verwijderen, daar zij toch de vrijheid nier meer 

heeft van u te zien, dan of gij iiever oorzaak en 

getuige wilt zijn van haren dood en van hare 

fchande. Naailes voor u gedaan te hebben, zal 

JULIA nu zien wat uw hart voor haar doen kan, 

Is het wel te verwonderen, dat hare gezondheid 

onder hare fmarten bezwijkt ? Gij bekommert u 

over haar leven: maar weet, dat gij hetzelve in 

uwe macht hebt. 

Hij hoorde mij aan zonder mij in de rede te 

vallen; dan zoo dra hij bemerkte waarom het te 

deen was, zag ik die driftige beweging, dat wild 

gezicht,die ontroerde, fchoonlevendiêen vutirige 

houding, welke hij te vooren had, verdwijnen. Een 

fombcr floers van droefheid en neêrflachagheid 

zeeg opzijn gelaat: zijn treurig oog en k wijdende 

houding verraadden de verflagenheid van zijn hart: 

naauwlijks had hij het vermogen van zijnen mond te 

openen om mij te andwoorden. Ik moet dan vertrekken? 

zeide hij tegen mij op eenen toon, dien 

een ander voor bedaard zou genomen hebben; wei 

nu, ik zal vertrekken. Heb ik niet lang genoeg 

geleefd? Neen zeker, hernam ik oogenbliklijk; 

gij moet blijven leven voor haar die u bemint; 

V 5 zijt

314 B R I E V E N V A T » 

zijt gij vergeten dat haar leven aan het uwe verbonden 

is? Men behoorde dien band dan niet van 

één te fcheiden, hervatte hij terftond; dit echter 

kon zij doen en zij is daartoe nog in ftaat. Ik hield 

mij als of ik deze laatfte woorden niet verftond, en 

poogde hem optebeuren door eenige uitzichten van 

hoop, waarvoor zijne ziel gefloten bleef, toen HANS 

weder binnenkwam, en mij gunstige tijding bracht. 

In het oogenblik der vreugde die hij daarover gevoelde, 

riep hij uit: welaan , dat zij leve ! dat zij 

gelukkig zij! zo het mooglijk is. Ik begeer 

flechts voor het laatst affcheid van haar te nemen... 

en dan vertrek ik. Weet gij niet, zeide ik, dat zij 

u niet meer zien mag? Helaas! uw affcheid is 

genomen, en gij zijt reeds wcrklijk van elkander 

gefcheiden! wanneer gij u op een wijder afftand 

van haar bevinden zult, zal uw lot minder wreed 

zijn; ten minste zult gij dan het genoegen fmaken 

van haar gered te hebben. Vertrek nog 

dezen dag, vertrek oogenbliklijk; draag zorg dat 

eene opoffering, die zoo groot is, niet te laat 

kome; zidder van hare rampzaligheid nog tebe. 

werken, na dat gij u geheel aan haar hebt opgeofferd. 

Wat! andwoordde hij mij met eene foort 

van woede, zou ik vertrekken zonder haar weder 

te zien ? Wat ! zou ik haar nooit meer zien ? 

Neen, te zamen zullen wij fterven, indien het 

moet zijn; dé dood, dit weet ik, zal haar met 

mij niet fmanlijk vallen: maar, wat er ook gebeure, 

ik zal haar zien; eer ik mij van mij zelf 

af-


affcheure, zal ik mijn hart en mijn leven voor hare 

voeten afleggen. Weinig moeite kostte het mij hem 

de dwaasheid en wreedheid van zulk een voornemen 

aantetoonen. Maar dat hoe! zou ik haar 

niet meer zien? telkens op een weemoediger toon 

herhaald, fcheen ten minste voor de toekomst vertroosting 

aftefmeken. Waarom, zeide ik tegen 

hem , fielt gij u uwe rampfpoeden érger voor dan 

zij wezenlijk zijn ? Waarom geeft gij eene hoop 

op, die JULIA zelve nog niet verloren heeft? 

Meent gij dat zij zich op deze wijze van u zoude 

fchciden , indien zij geloofde dat het voor altoos 

was ? Neen, mijn vriend! gij behoorde haar 

hart beter te kennen. Gij behoorde te weten, dat 

zij hare liefde hooger Ichat dan haar leven. Ik 

vrees, ik vrees zelfs (dit voegde ik er bij, ik 

zeg het u gul) dat zij dezelve weldra boven alies 

zal waardeeren. Geloof dus, dat zij hoop heeft, dewijl 

zij nog leven wil: geloof, dat de maatregelen 

die de voorzichtigheid haar voorfchrijft, meer 

betrekking op u hebben dan het wel fchijnt, en 

dat zij zich om uwent wilie niet minder dan voor 

zichzelve in acht neemt. Hierop haalde ik uwen 

laatften brief voor den dag, en hem de tedere 

hoop van dat verblindde mcisjen, hetwelk 

zich verbeeld niet meer te beminnen, mededeeleride, 

wekte ik de zijne door dien zachten gloed 

weder op. Leze weinige regelen Ichecnen eenen 

genezenden baUèm te ftorten in zijne vergiftigde 

wonde. Ik zag zijne blikken verzachten, en zijne 

oogen

3i6 B R I E V E N VAN 

oogen vochtig worden; ik zag de vertedering bij 

hem trapswijze de wanhoop vervangen; maar die 

laatfte zoo aandoenlijke woorden, gelijk uw hare ze 

weet uirtedrukken, wij zullen niet lang gefcheiden 

van elkander leven, deeden hem in traanen wegfmelten. 

Neen, JULIA! riep hij uit, zijne ftem 

verheffende en uwen brief kusfende, neen, mijne 

JULIA! niet lang zullen wij gefcheiden van elkander 

leven; de Hemel zal ons lot op aarde, 

of onze harten in de gewesten der eeuwigheid, 

vereenigen. 

Dit was juist de toeftand, waarin ik hem gewenscht 

had. Zijne traanloze en fombere droefheid 

ontrustte mij. In deze gefteldheid van ziol 

zou ik hem niet hebben laten vertrekken; maar 

zoodra ik hem zag fchreien, en uwen geliefden 

naam met tederheid hoorde uitfpreken, had ik geene 

vrees meer voor zijn leven; want niets is minder 

gevoelig dan de wanhoop. Op dit tijdftip gaf 

zijn ontroerd hart hem eene bedenking in, welke 

ik niet voorzien had. Hij onderhield mij over den 

ftaat waarin gij vermoedde u te bevinden , en 

zwoer dat hij liever duizend dooden fterven wilde, 

dan u overtelaten aan alle de gevaaren die u ftonden 

te bedreigen. Ik droeg zorg hem niets te 

zeggen van uwe kwetfuur, alleenlijk zeide ik hem 

dat uwe verwachting tot nog toe niet bevestigd, 

en er geene hoop in het geheel meer was. Zoo 

zal er dan, zeide hij zuchtende, geenerlei gedachtenis


tenis van mijn geluk op aarde overblijven ; het is 

verdwenen gelijk een droom die nimmer aanwe 

zen had. 

Nu had ik nog het laatfte gedeelte van uwen 

last te volbrengen,en daartoe meende ik, uit hoof 

de der naauwe betrekking, waarin gijlieden ge 

leefd hebt, noch omwegen, noch bewimpelingen 

nodig te hebben. Ik zoude mij zelfs ten aanzien 

van dit min gewichtig ftuk eenige woorden wisfeling 

getroost hebben, om eene andere voortekomcn, 

die over het onderwerp van ons voorig gefprek 

tusfchen ons ontftaan kon. Ik verweet hem dan 

zijn llofheid in het bezorgen van zijne eigene zaa- 

ken. Ik zeide hem , dat gij vreesde, dat hij zedert 

lang daarop geen acüt geflagen had, en hem , in de 

verwachting, dat hij dit nu weder doen zoude, 

gcboodt om uwent wil voor zich zelf te zorgen, 

beter in zijne behoeften te voorzien, en ten dien 

einde eene geringe toelage aantenemen, welke ik 

hem van uwen wege moest overhandigen. Hij 

fcheen door dit aanbod zich :u'et vernederd te 

achten, noch daarover eenige moeilijkheid te wil 

len maken. Hij zeide mij alleen, dat gij wel wist, 

dat hij alles, wat hem van uwen wege werd toege 

voegd, met vervoering aannam, maar dat uwe voor 

zorg onnodig was, en dat hij van een kleen huis 

te Gtandfon (*), hetgeen hij onlangs had verkocht, 

meer 

(*) Of Granfee , eene kleene Stad en rechtsgebied 

ia het landfehap van Vaud, in Z-uiitferland. 

Aant. des Vertalers^

3i8 B R I E V E N T A N 

meer gelds gemaakt bad, dan hij in zijn geheele 

leven had bezeten. Boven dien, vervolgde hij, 

heb ik eenige bekwaamheden, waardoor ik mij 

overal een beftaan verfchaffen kan. Zeer gelukkig 

zal ik mij achten, zo de aanwending derzelven 

mij flechts eenige verftrooijing in mijne fmarten 

bezorgt, en zedert ik van nabij gezien heb, welk 

gebruik JULIA van haren overvloed maakt, befchouw 

ik dien als den gewijden fchat van weduw 

en wees, waarvan de menschlijkheid mij verbied 

eenen enkelen penning uittegeven. Ik herinnerde 

hem zijne Wallifer reis, uwen toenmaligen brief, 

en den flipten lettter uwer bevelen. Dezelfde 

redenen hebben thands plaats Juist dezelfde! 

viel hij mij in op eenen misnoegden toon. De 

ftraf van mijne weigering was toen deze, dat ik 

haar niet weder zoude zien: welaan, dat zij mij 

nu vergunne hier te blijven, en ik neem het gefchenk 

aan. Indien ik gehoorzame , waarom 

ftraft zij mij dan ? En zo ik weigere, wat kan 

zij mij erger aandoen? .... Dezelfde redenen 

als toen ! herhaalde hij driftig. Onze verbindtenis 

was destijds naauwlijks begonnen, thands ftaat zij 

te eindigen; mooglijk ga ik mij voor altoos van 

haar fcheiden; er is geenerlei gemeenfchap meer 

tusfchen haar en mij; wij worden eerlang voor 

elkander vreemd. Deze laatfte woorden fprak hij 

uit met zulk een beklemd hart, dat ik beefde van 

hem weder in dien zelfden toeftand te zien vervallen, 

waaruit ik hem met zoo veel moeite gered 

had.

T W E E G E L I E V E N . $19 

had. Gij zijt een kind, geliet ik mij hem met 

een lagchend gelaat te zeggen; gij hebt nog 

eenen opziener nodig , en ik wil die zijn. Ik 

zal deze beurs bewaren, en ten einde daarvan 

een gepast gebruik te konnen maken, bij 

de briefwisfeling die wij te zamen ftaan te hou 

den, begeer ik opening te hebben van alle uwe 

zaaken. Op deze wijze trachtte ik zijne treuri 

ge denkbeelden te verftrooien, door dat eener 

aanhoudende gemeenzame biiefwisfeling tusfchen 

ons beiden , en die goede ziel, die om zoo 

te fpreken niets anders zoekt dan zich te hech 

ten aan het geen u van nabij omringt, liet zich 

gereedlijk bedriegen. Vervolgends kwamen wij 

'overeen omtrent de plaatfen waar wij de brieven 

over en weder zenden zouden, en daar deze 

fchikkingen hem niet dan aangenaam konden zijn, 

rekte ik het gefprek daarover tot op het oogen. 

blik dat de Heer D'OR BE kwam, welke mij eenen 

wenk gaf, dat alles in gereedheid was. 

Uw vriend begreep lichtlijk wat er gebeuren 

moest; hij verzocht dringend om u te mogen fchrij- 

ven, maar ik wachtte mij van hem dit tceteftaan. 

Ik voorzag dat een uiterfte van vertedering zijn 

hart al te zwak zoude maken, en dat, wanneer hij 

zijnen brief pas ten halve gefchreven had , er geene 

mooglijkheid meer zoude zijn om hem te doen 

vertrekken. Alle vertraging is gevaarlijk, zeide 

ik tegen hem, haast u om de eerfte pleifterplaats 

te

32o B R I E V E N V A N 

te bereiken , van waar gij op uw gemak aan tiaar 

fchrijven kunt. Dit zeggende , wenkte ik den 

Heer d'o R B E ; ik trad voorwaards, en met een 

bart overkropt van fnikkende droefheid, drukte 

ik mijn aangezicht tegen het zijne. Van toen af 

wist ik niet meer wat er gebeurde ; de traanen 

benevelden mij het gezicht, mijn hoofd geraakte in 

verwarring, en het was tijd, dat mijn rol een ein 

de nam* 

Kort daarna hoorde ik hen ijlings naar beneden 

gaan. Ik ging buiten op het portaal, om hen na 

te oogen: dit laatfte ontbrak nog, om mijne ont- 

roerenis te voltooien. Ik zag den onzinnigen Jon 

geling te midden van de trap zich op zijne knieën 

werpen, cn de treden er van metkusfeben overdek 

ken , zoo dat D'O R B E hem naauwlijks kon af- 

fcheuren van dien kouden fteen, waartegen hij, 

onder het uitboezemen van luide weêklachten, 

zijn ligchaam, zijn hoofd, en zijne armen drukte. 

Gevoelende dat ik , in weêrwil van mijzei ve.; 

Zoude moeten uilbarsten , trad ik ijllings weder 

binnen, uit vrees van het geheele huisgezin in 

beweging te brengen. 

Eenige oogenblikken daarna kwam de Heet 

D'ORBE terug, den zakdoek voor zijne oogen 

houdende. Het is verricht, zeide hij tegen mij, 

zij zijn reeds op de reis. t'Huis komende, vond uw 

vriend de Chais voor zijne deur ftaande; Mijlord 

EDUARD


EDUARD wachtte er hem ook reeds op; hij liep 

hem te gemoet, en hem aan zijne borst drukkende 

, zeide hij op eenen gevoeligen toon tegen 

hem: Koom, ongelukkige! koom uwe droefheid uit~ 

forten in dit hart, dat u bemint. Koom , misfchien 

zult gij gevoelen, dat men niet alles op de wereld 

verloren heeft, wanneer men eenen vriend als mij 

heeft aangetroffen. Oogenbliklijk tilde hij hem 

met eenen forlchen arm in het rijdtuig, en zij 

vertrokken naauw in eikanders armen gefloten. 

I. DB Kt,. 

Einde van de eerfte afdeeling. 

TWEE-

3*a BRIEVEN V A K 

TWEEDE AFDEELING. 

4f 

I. BRIEF. 

Aan JULIA. 

onderdmaal heb ik de pen opgenomen en weder 

neergelegd; bij het eerfte woord dat ik 

fchrijven wil, aarzele ik; ik weet niet, weiken 

toon ik moet aannemen; ik weet niet waarbij 

ik moet aanvangen, en het is echter aan JULIA, 

dat ik fchrijven wilde! Ach, mij ongelukkige! in 

welk eenen ftaat ben ik gebracht? Die tijd is dan 

niet meer, waarin duizenderlei ftreelende gevoelens 

, als een onledigbare ftroom, uit mijne pen 

vloeiden! Die lieve oogenblikken van vertrouwlijkheid 

en openhartigheid zijn voorbij; wij behooren 

niet meer aan elkander, wij zijn dezelfden niet 

meer, en ik weet niet meer aan wie ik 1'chrijve. 

Zult gij u gewaardigen om mijne brieven aantenemen? 

Zullen uwe oogen dezelven nog willen 

doorlopen ? Zult gij' ze genoeg agterhoudend, omzichtig 

genoeg vinden? Zou ik daarin nog de voorige 

gemeenzaamheid durven behouden ? daarin 

reppen durven van eene onderdrukte of miskende 

lief-


liefde? Ben ik indedaad niet verder verfchoven, 

dan toen ik u voor de eerfte maal fchreef ? Hemel 

! welk een verfchil tusfchen die aangenaame, 

die bekoorlijke dagen, en mijn tegenwoordig 

verfchriklijk ongeluk! Helaas! ik begon naauwlijks 

te leven, of ik ben in den afgrond der vernietiging 

geftort; de hoop des levens bezielde mijn hart, 

thands zie ik niet dan de beeldnis des doods voor 

mij, en een tijdsverloop van drie jaaren heeft den 

gelukskring van mijn geheele leven befloten. 

Ach! waarom heb ik hetzelve niet liever geëindigd, 

dan mijzelve te overleven! waarom niet 

opgevolgd aan mijn voorgevoel, na die vluchtige 

oogenblikken des vermaaks, toen het leven niets 

meer voor mij had, dat waardig was om hetzelve 

te verlengen ! Ik moest waarlijk het niec langer 

dan deze drie jaaren gerekt, of dezelven daarvan 

afgekort hebben; het was beter geweest nooit het 

geluk te fmaken, dan dar te fmaken en daarna te 

moeten derven. Had ik dat noodlottig tijdvak waargenomen, 

had ik dien eerften aanblik vermijd, welke 

mijne geheele ziel herfchepte , ik zou thands het 

gebruik mijner rede hebben ; ik zou mijne plichten 

als mensch vervullen, en misfchien in mijnen 

geringen levensloop eenige deugden ftichten. Een oogenblik 

van dwaling heeft de zaak geheel veranderd. 

Mijn oog durfde een voorwerp befchouwen, hetgeen 

ik niet behoorde te zien. Dit gezicht heeft 

eindelijk Zijne onvermijdelijke uitwerking gedaan. 

Na mij zelf trapswijze aan de dwaling te hebben 

X a over-

3*4 B R I E V E N VAN 

overgegeven, ben ik eindelijk niet anders dan een 

woedend mensch die buiten zijne zinnen is, een 

laffe flaaf zonder kracht en moed, die in eenen 

verachtlijken ftaat zijne ketenen en zijne wanhoop 

met zich daarheen fleept. 

IJdele droomen van eenen verdoolden geest! 

Bedrieglijke wenfchen , oogenbliklijk afgekeurd 

door het eigen hart, dat dezelven vormde! Wat 

baat het voor wezenlijke kwaaien ingebeelde 

hulpmiddelen uittedenken, welke men afwijzen 

zoude, wanneer iemand anders ze ons aanbood? 

Ach ! wie ,die ooit de liefde kende, en u ziet, 

zal geloven konnen, dat er eenige gelukzaligheid 

mooglijk is, waarvoor ik mijne eerfte 

liefde zou hebben willen prijsgeven? Neen, dat 

de Hemel zijne gunstbewijzen vrij terug houde en 

mij, bij mijne rampzaligheid , ilechts het aandenken 

late van mijn voorig geluk. Ik kies de genoegens 

die ik bij herinnering fmake , en de 

fmarten die mijne, ziel thands verfcheuren, boven 

een altoosduurend geluk buiten JULIA. 

Koom, geliefkoosde beeldnis! vervul een hart, 

dat alleen door'u leeft: volg mij in mijne ballingfchap, 

vertroost mij in mijne droevenisfen, 

verlevendig en onderfteun mijne bezwekene hoop. 

Altoos zal dit ongelukkig hart uw onfchendbaar 

heiligdom zijn, waaruit noch lotgeval, noch menfchen 

u immer zullen konnen wegrukken. Ben 

ik dood voor het geluk, ik ben het echter niet 

voor


voor de liefde, die mij zulks waardig maakt. 

Deze liefde is even zoo onwederftaanbaar als 

de fchoonheid die ze in mij verwekt heeft. 

Zij is gevestigd op den onbeweeglijken grondflag 

van verdienste en van deugden; zij kan niet 

fterven in eene ziel die onfterveiijk is, zij behoeft 

het fteunfel der hoop niet meer, en het 

voorledene alleen geeft haar krachts genoeg voor 

eene eeuwige toekomst. 

Maar gij, ö JULIA ! Gij, die éénmaal de liefde 

kendet! hoe heeft uw teder hart konnen ophouden 

te leven? Hoe is dat heilig vuur in uwe reine 

ziel uitgedoofd? Hoe hebt gij den fmaak verloren 

van die hemelfche geneugten, welke gij alleen 

in ftaat waart te gevoelen en te fchenken* 

Gij jaagt mij onmeêdogend weg; gij verbant mij 

op eene fchandelijke wijze, gij geeft mij aan 

de wanhoop ten prooie, en in de dwaling die 

u verbijftert , ziet gij niet , dat gij door mij 

rampzalig te maken , u zelve van het geluk uwes 

levens berooft. Ach! JULIA! geloof mij: te 

vergeefs zult gij een ander hartevriend voor het 

uwe zoeken! Duizenden, ja, zullen u aanbidden 

; maar het mijne alleen beminde u naar waarde. 

Andwoord mij nu, gij, misleide of bedrieglijke 

minnares! wat is er geworden van alle die 

met zoo veel geheimhouding beraamde ontwerpen? 

Waar is die ijdele hoop, door welke gij 

X 3 ZOÖ

3a6 B R I E V E N VAN 

zoo dikwijls mijne lichtgelovige een vou wigheid misleid 

hebt ? Waar blijft nu die heilige en gewenschte 

vereeniging, dat dierbaar voorwerp van zoo 

veele vuurige zuchten, waarmede uwe pen en 

uw mond mijne wenfchen aanhoudend ftreelde? 

Helaas! in het vertrouwen op uwe beloften 

durfde ik naar den gewijden naam van Echtgenoot 

dingen , en verbeeldde ik mij reeds de 

gelukkigfle der menfchen te zijn. Zeg, wreede ï 

bedroogc gij mij enkel, om daardoor eindelijk 

mijne fmart des te grievender, mijne vernedering 

des te grooter te maken ? Is het mijne fchuld 

dat ik ongelukkig ben ? Ben ik niet gehoorzaam, 

niet gedwee, niet befcheiden genoeg geweest? 

Hebt gij mij ooit in zulk een zwak oogenblik 

van begeerlijkheid gezien , dat ik verdiende te 

wo r 

den afgewezen, of mij mijne ziedende driften 

zien opvolgen tegen uwen gebiedenden wil ? Ik 

heb alles gedaan om u te behagen , en gij verftoot 

mij! Gij naamt de zorg voor mijn geluk 

op u, en gij hebt mij ongelukkig gemaakt! Ondankbare! 

geef mij rekenfehap van het pand dat 

ik u heb toebetrouwd: geef mij rekenfehap van 

mij zelve, na mijn hart vervoerd te hebben in 

den Aroom dier hoogde gelukzaligheid , welke 

gij mij eerst hebt deen kennen en waarvan gij 

mij thands berooft. Engelen des hemels! uw 

lot zoude ik verfmaad hebben! Ik zou de gelukkigfle 

aller wezens zijn geweest. . . . Helaas! 

ik ben niets, niets meer; één oogenblik heeft 

mij

T W I Ï G E L I E V E N . 3*7 

mij van alles ontzet. Zonder tusfchenpoozing 

ben ik van het toppunt der vermaken in den 

poel van eeuwig verdriet geftort: nog éénmaal 

reik ik naar een geluk dat mij ontvlucht. . . . 

nog éénmaal grijp ik er naar, en verlies het voor 

a l t o o s ! Ach, zo ik dit geloven kondel 

Zo het overfchot eener ijdele hoop mij niet vereerde 

O! rotfen van MeillerieC), 

welken mijn vrij rondwaarend oog zoo dikwijls 

begluurt, waarom ftondt gij mijner wanhoop met 

ten dienste ? Ik zou het leren minder betreurd 

hebben, als ik er de waardij niet van had leeren 

kennen. 

II. B R I E F . 

Van Mijlord EDUARD aan CLAARTJE. 

Bü ons aankomen te Befancon is mijne eerfte 

ZOrg, u verflag te doen van onze reis. Zij « tot 

hiertoe zo al niet rustig , ten minste zonder ftoornis 

volbracht, en uw vriend is ligchaamhjk zoo 

wel', als men dit met een hart, zoo ziek als het 

zijne, wezen kan. Zelfs wil hij uitwendig eene 

foort van gerustheid vertoonen. Hij fchaamt 

r*) Zie I. Afd. XXVI. Brief. 

Aant. des VELT. 

X 4

3«8 B R I E V E N V A N 

zich over zijn eigen roefland, en bedwingt zich 

zeer in mijn bijzijn ; maar alles verraad zijne 

inwendige gemoedsbewegingen, en ik houde mij 

flechts als of ik die niet bemerke , ten einde 

hem met zichzelve te laten worftelen, en zoo, 

door eene gedeeltelijke infpanning zijner zielsvermogens 

op dit punt. te verhinderen dat de.» 

zeiven niet allen op een ander werken. 

Den eerften dag w.is hij. zeer verflagen ; ik 

maakte de rit kort, om dat ik zag, dat onze 

fnelle vordering zijne droefheid aahzettede. Hij 

fprak niet tegen mij, noch ik tegen hem; want 

onvoorzichtige troostredenen verbitteren eene hevige 

fmart flechts te merr. De onverfchilligheid 

en koelheid hebben doorgaands woorden genoeg 

bij de hand , maar een treurig ftilzwijgen is in 

zulk een geval de echte taal der vriendfchap. — 

Gister begon ik de eerfte fchinftevingen te bemerken 

van eene woede, welke buiren twijfel op 

deze verdooving ftaat te volgen: over het middagmaal, 

naauwlijks een quartier uurs na onze 

aankomst, bejegende hij mij met eene foort van 

geemlijkheid. Waarom ftellen wij ons vertrek 

uit, zeide hij tegen mij met eenen bitteren glimlagch, 

waarom vertoeven wij één oogenblik op 

zulk eenen klpenen afftand van haar? — 'sAvonds 

geliet hij zich z-er fpraakzaam te zijn, zondereen 

woord te reppen van JULTA. Hij herhaalde 

zommige vraagen, waarop ik reeds tienmaal 

ge-


geandwoord had. Hij wilde weten of wij reeds 

op Franfchen bodem waren, en vraagde vervolgends, 

of wij haast te Vevaij zouden zijn ? Het 

eerfte dat hij doet aan elke pleisterplaats, is 

eenen briefte gaan zitten fchrijven, dien hij een 

oogenblik daarna verfcheurt of in elkander kreukelt. 

Twee of drie van deze opftellen heb ik 

uit het vuur gered; gü zult er zijne zielsgefteidheid 

eenigermaten uit konnen ontdekken. Ik 

geloof echter, dat het hem gelukt is om eenen 

brief geheel afefchrijven. 

Het is gemaklijk te voorzien, dat deze eerfte 

verfchijnfelen eene hevige hartstócht aankondigen, 

maar hoedanig het gevolg en de uitflag er van 

zijn zal, kan ik niet zeggen; want dit hangt af 

van eene berekening van 's mans charaétT, van 

den aart zijner drift, van. omftandigheden die 

konnen voorkomen, en van duizend dingen wei. 

ken geene menschlijke voorzichtigheid in ftaat 

ia re benalen. Ik voor mij kan wel inftaan voor 

zijne woeste vlaagen, maar niet voor zijne wanhoop 

; en men moge doen wat men wil , de 

mensch is altoos meester van zijn eigen leven. 

Intusfchen vlei ik mij , dat hij zichzelve en 

mijne oplettende zorgen zal eerbiedigen ; en ik 

reken ten dien opzichte minder op den ijver der 

vriendfchap, waaraan het echter in dit geval 

niet ontbreken zal, dan op de geaartheid zijner 

X 5 harts-

33° B R I E V E N VAN 

hartstocht, en op dien van zijne minnares. Zelden 

kan de ziel zich lang en fterk aan één voorwerp 

hechten, zonder heblijkheden te verkrijgen, 

die eenige gelijkenis daarmede hebben. De uitnemende 

zachtheid van JULIA moet de hevigheid 

der liefdedrift, welke zij inboezemt, temperen; 

en ik twijfel desgelijks niet, of de liefde 

van zulk een vuurig' man zal haar voor zichzelve 

een weinig meer werks geven , dan het 

haar anders natuurlijkerwijze zoude kosten. 

Ik durf tevens ftaat maken op zijn hart, het 

geen berekend is om te ftrijden en te overwinnen. 

Eene liefde, gelijk de zijne, is niet 

zoo zeer eene zwakheid als wel eene verkeerdlijk 

aangewendde kracht. Eene blakende en ongelukkige 

liefde kan hem voor eenen tijd, misleiden 

voor altoos, van een gedeelte zijner vermogens 

berooven, zij levert echter in zichzelve 

een bewijs op van derzei ver voortreflijkheid, 

en van het nut, welk hij daarvan tot beoefening 

der wijsheid zoude konnen trekken: het verheven 

verftand toch word alleenlijk onderfteund door 

dezelfde fterkte van ziel, welke de groote driften 

veroorzaakt, en een waardig beoefenaar der wijsgeerte 

behoort dat zelfde vuur te bezitten, het 

geen men voor eene minnares gevoelt. 

Zijt verzekert, beminiijke CLAARTJE! dat 

ik mij aan het lot van dit ongelukkig paar niet 

min-


minder laat gelegen zijn dan gij; niet uit een gevoel 

van medelijden, het geen enkel eene zwakheid 

kan zijn , maar uit aanmerking der rechtvaardigheid 

en orde, die willen dat ieder mensch geplaatst 

worde op de voor hem zelf en de maatfchappij 

voordeeligfte wijze. Deze twee fchoone 

zielen bracht de hand der natuur voord, 

ten behoeve van elkander; door de liefde vereenigd, 

in den fchoot des gcluks geplaatst, en vrij 

om hunne krachten te ontwikkelen , hunne 

deugden uitteoefenen, zouden zij de wereld door 

hun voorbeeld hebben voorgelicht. Waarom 

moet nu een onzinnig vooroordeel deze eeuwige 

fchikkingen komen verijdelen, cn de zamenftemming 

van denkende wezens Hooren? Waarom 

verbergt de trots van een wreedaardg vader op 

die wijze het licht onder de koornmaat, en doet 

twee harten wegfmelten in traanen, die, gevoelig 

en weldadig van aart, gefchapen zijn om die 

van anderen aftewisfchen ? Is de echtvereeniging 

niet de meest vrijë en heiligfte van alle verbindtenisfen 

? Voorzeker, alle wetten die dezelve belemmeren 

, zijn onrechtvaardig , en alle vaders 

die dezen band durven leggen of verbreken, tirannen. 

Die reine band der natuur is noch aan 

burgerlijke oppermacht noch aan het vaderlijk 

gezag onderworpen , maar alleen aan het gezag 

van den algemeenen Vader, die in ftaat is om 

over de harten gebied te voeren, en die, wanneer


neer bij wil dat zij zich vereenigen, hen ook 

kan dwingen om elkander te beminnen (*_). 

Wat betekent toch die opoffering van natuurlijke 

overeenkomsten voor zulken , die op een 

aangenomen begrip rusten? Het verfchil van fortuin 

en van ftaat verdwijnt en vermengt zich in 

het huuwlijk, het doet niets tot het geluk; daar 

integendeel dat van characlers en humeuren blijft, 

en de eenige bron van geluk of ongeluk is. Het 

kind dat enkel zijne liefdedrift opvolgt, kiest 

dikwijls verkeerd , maar de vader die zich alleen 

door de heerfchende meening laat leiden, 

doet nog Hechter keus. Wanneer een meisje 

noch verftand noch ondervinding genoeg heeft 

om over verfrandlijke en zedelijke hoedanigheden 

te oordeelen , moet een goed vader haar 

on- 

(*) Er zijn landen, waar de overeenkomst van 

ftand en forcuin zoo zeer den voorrang heeft boven 

die der natuur en der harten , dat het gemis van 

de eerfte genoegzaam is om de gelukkiglle huuvvlij- 

ken te verhinderen of te verbreken , zonder acht te 

geven op de verlorene eer dier ongelukkigen , wel 

ke daaglijks de flachtolTers dezer haatlijke vooroor- 

deelen zijn. Het is niet te zeggen hoezeer in Frank, 

rijk zelf, dat verlicht en wellevend land, de vrou 

wen door de wetten overheerscht worden. Is het 

wel te verwonderen, dat zij zich zoo geftreng dair 

over wreeken door hare zedea?


ongetwijfeld ter hnfpe komen. Hij heeft recht, 

hij' is zelfs verplicht tegen haar te zeggen : mijne 

dochter! dit is een braaf man, dat is een 

deugdniet; dit is een man van verftand, of, dat 

is een gek. Ziet daar de eenige vereischten, 

waarover hij behoort te oordeelen; alle de overigen 

ftaan ter beoordeeling van het meisje. 

Terwijl men fchreeuwt, dat de goede orde der 

maatfchappij op deze wijze geftoord zonde worden, 

verwoesten zulke tirannen die zelf. Dat de rang 

bepaald worde door de verdiensten, en de vereeniging 

der harten door derzelver eigene keuze, 

dit is de waarachtige maatfchaplijke orde ; zij 

die dezelve bepalen naar geboorte of rijkdommen 

, zijn in de daad verftoorders van deze orde 

; hen moet men met verachting overlaaden of 

fu-affen. 

Het behoort derhalven tot de rechtbank van 

het algemeen , deze misbruiken te verbeteren ; 

elk mensch is verpjicht zich tegen het geweld 

te verzetten, tot herftel van orde mede te werken; 

en zo het mij mooglijk ware deze twee gelieven 

in ipijt van eenen redelozen grijsaart 

te vereenigen, zijt verzekerd dat ik hieromtrent 

den wil des Hemels volbrengen zoude , zonder 

mij aan de goedkeuring der menfchen te kreunen. 

Gelukkiger zijt gij, beminlijke CLAARTJE! 

Gij hebt eenen vader die zich niet inbeeld beter 

te


te weten dan gij, wat u gelukkig kan miken. 

Het is mooglijk noch aan de groote inzichten 

zijner wijsheid , noch aan eene ongemeene 

tederheid toetefchrijven, dat hij u meesteres 

laat van over uw eigen lot te befchikken; 

maar wat doet er de oorzaak toe, indien de uitwerking 

flechts dezelfde is, en zo de onverfchilligheid, 

ten aanzien der vrijheid welke hij u 

vergunt, bij hem de plaats van het verftand 

bekleed ? Wel verre van deze vrijheid te misbruiken 

, hebt gij op uw twintigfte jaar eene 

keuze gedaan, die de goedkeuring van den verftandigften 

vader zoude wegdragen. Uw hare 

geheel ingenomen door eene vriendfchap, die 

nimmer weêrgaê had, heeft weinig plaats behouden 

voor de warme aandoeningen der liefde. 

In vergoeding hiervan bezit gij alles wat iemand 

daar voor in het huuwlijk fchadeloos kan ftellen 

: meer vriendin dan minnares zult gij , zo 

niet de tederfte, ten minfte de deugdzaamfte 

echtgenote zijn , en deze harts-vereeniging , 

door de wijsheid zelve gefticht , moet met de 

jaaren toenemen, en duuren zoo lang gij leeft, 

De aandrift van het hart is meer onberedeneerd, 

maar zij is ook moeilijker te overwinnen: zich 

in de verplichting te brengen van die tegentegaan, 

is het gefchiktfte middel om zichzelf ongelukkig 

te maken. Gelukkigen zij, wien de liefde 

zoo wel zamen paart, als het verftand zou hebben 

gedaan, en die geene hinderpalen te overwin-


winnen, geene vooroordeelen te beftrijden hebben! 

Zoodanig zou het geval onzer twee gelieven 

zijn, bood een ftijf hoofdig vader hun geenen 

onbillijken tegenftand. En nog zouden zij, 

in fpijt van hem, gelukkig konnen wezen, zo 

één van beiden flechts wel beraden handelde. 

Het voorbeeld van j u tIA bewijst , zoo wel 

als bet uwe, dat her alleen de zaak van echtgenoten 

is, te beoordeelen of zij gefchikt zijn 

voor elkander. Heerscht de liefde niet, dan zal 

de rede alleen eene keuze doen , en dit is uw 

geval; heerscht de liefde , dan heeft het hart 

reeds gekozen, dit is het geval van JULIA. 

Zoodanig is de heilige wet der natuur, welke 

het den mensch niet vrij ftaat te verbreken, die 

hij nimmer ftrafloos fchond, en welke het gezag 

van ftanden en rangen niet kan vernietigen, 

zonder aanleiding te geven tot veele ongelukken 

en misdaden. 

Offchoon de winter op handen is, en ik naar 

Rome moet vertrekken, zal ik den vriend die 

aan mijn opzicht vertrouwd is, niet verlaten , 

voor dat ik zijne ziel in zulk eene effenbare gefteldheid 

zie, waarop ik mij verlaten kan. Dit 

is een pand, dierbaar voor mij uit hoofde zijner 

eigen waarde , en om dat gij het mij hebt 

aanbetrouwd. Zo ik hem al niet gelukkig kan 

maken. zal ik ten minfte trachten te bewerken, dat 

hij


hij bedaard redeneere, en als een man de rampen 

der menschheid drage. Ik heb befloten hier een 

veertien dagen met hem doortebrengen, binnen 

welken tijd ik hoop dat wij tijding van JULIA en 

van u zullen ontvangen , en dat gij beiden mij 

eenigen balfèm zult helpen gieten in de wonden 

van dat ontredderd hart, het geen nog niet gefchikt 

is om naar de ftem der rede te luisteren, 

dan door tusfchenkomst van het gevoel. 

Ik fluit hierin eenen brief voor uwe Vriendin: 

vertrouw dien, bid ik u, aan geene bedienden, 

maar geef hem zelve over. 

F R A G M E N T E N 

Bij den voor gaanden brief gevoegd, 

i. 

Waarom heb ik u, vóór mijn vertrek, niet 

mogen zien? Vreesdet gij, dat ik, affcheid van 

u nemende, wellicht den geest zoude geven? 

Stel u gerust, arme ziel! Ik ben wel .... ik 

lijde niet . .. > . ik leef nog .... ik denk aan 

u . . . aan dien tijd toen ik u dierbaar was . . . 

het hart is mij een weinig beklemd . . . het rijdtuig 

maakt mij ijlhoofdig ... ik voel dat ik 

af ben . . . dezen dag zal ik u niet veel fchrijven 

kon-

T W Ï K GELIEVEN. 337 

konnen. Morgen zal ik misfchïen meer krachten 

.... of ik zal die niet meer nodig hebben.. .. 

2. 

Waar fleepen deze paarden mij met zulk eene 

{helheid heen ? werwaard voert mij de man , 

die zich mijnen vriend noemt, met zoo veel 

drifts? Is het verre van U, JULIA? IS het op 

uw bevel? Is het naar een oord, waar gij niet 

zijt? .... Ach! onberaden meisje! .... mee 

mijne oogen meet ik den weg, dien ik zoo fnel 

aflegge. Waar koom ik van daan ? waarheen ga 

ik ? en waartoe zoo veel haast gemaakt? Vreest 

gij , wreedaarts! dat ik niet fpoedig genoeg in 

mijn verderf zal rennen ? O vriendfchap! ó liefde 

! is dit uwe zamenftemming? zijn dit uwe weldaden? 

3* 

Hebt gij wel met uw hart geraadpleegd, toen 

gij mij zoo gewelddadig van u wegjaagdet ? Hebt 

gij — Zeg, JULIA! hebt gij waarlijk voor altoos 

konnen afzien van . ... Neen, neen! dat teder 

hart bemint mij; ik ben er van verzekerd. In 

fpijt van het noodlot, in weerwil van zichzelve, 

zal het mij beminnen tct aan het graf. .... Ik 

zie het wel, gij hebt u laten opzetten (_*) •••• 

welk 

(*) Uit het vervolg blijkt, dat dit vermoeden op 

Mijlord EDUARD viel, en dat c LAARTJE het op 

sich heeft genomen. 

I. DLEL. Y


welk een eeuwig naberouw bereidt gij u zelve!..., 

helaas! her zal te laat zijn .... Hoe! gij zoude 

vergeten konnen ik zou u niet recht gekend 

hebben? . . „ . Ach ! denk aan u zelve, 

denk aan mij, denk aan .... geef mij gehoor-, 

het is nog tijd gij hebt mij op eene barbaarfche 

wijze weggejaagd. Ik vlucht fneller dan 

de wind . . . . fpreek één woord, één enkel 

woord, en fneller dan een blikfemftraal ben ik 

weder bij vu Spreek één woord, en wij zijn 

voor altoos vereenigd. Wij moeten . . . wij 

zullen het zijn. • . . Ach! mijne klachten vervliegen 

in den wind! ... en ondertusfehen 

vlucht ik; verre van haar af ga ik leven en fter* 

ven , . . . verre van haar af leven !• . . . 

III. B R I E F , 

Van Mijlord EDUARD aan JULIA. 

Uwe nicht zal u berichten omtrent uwen vriend 

geven. Ik geloof zelfs, dat hij u met deze post 

fchrijft. Voldoe eerst uw vuurig verlangen ten 

dien opzichte, en lees dan in bedaardheid dezen 

brief; want ik zeg vooraf, dat deszelfs inhoud al 

uwe oplettendheid vereischc. 

Jk ken de menleken; ik heb veel gezien binnen


ren den omtrek van weinige jaaren; ten koste van 

mij zelf heb ik eene groote ondervinding verkregen, 

en langs her fpoor der driften ben ik tot de 

wijsgeerte opgeleid. Maar onder alles wat ik tot 

hiertoe heb waargenomen, heb ik niets zoo buitengewoons 

ontmoet als u en uwen minnaar. 

Niet, dat gij één van beiden zulk een uitftekend 

Character bezit, waarvan zich de verfcheidenheden 

met den eerften opflag van het oog laten bepalen; 

het is zelfs niet onmooglijk, dat even dit 

bezwaarlijke om uwlieder Charaéler te beftemmen, 

u zomts aan eenen oppervlakkigen waarnemer 

deed voorkomen als daaglijkfche wezens. 

Dan, juist dit onderfcheidt ulieden, dat het niet 

mooglijk is u te onderfcheiden, en dat alle de 

kentrekken van hetgemeene menfcnenbeeld,waarvan 

bij elk een deze of geene ontbreekt, bij ulieden 

zich met gelijken glans voordoen. Zoo heeft 

elke proef van eene plaat hare bijzondere gebreken, 

welke haar ten kenmerk verftrekken; en 

komt er eene voor den dag, die volmaakt is, 

hoe zeer men dezelve in den eerften opflag 

fchoon moge vinden , moet men die echter eenen 

langen tijd befchouwen om ze te herkennen. 

Toen ik voor de eerfte maal uwen vriend zag, 

werd ik door een nieuw foort van gevoel getroffen 

, hetgeen daaglijks bij mij is toegenomen, 

naar mate de rede hetzelve gewettigd heeft. 

Gantsch anders nog was het geval met u, en 

de levendigheid van dit gevoel was oorzaak, dat ik 

Y a m

34° B R I E V E N V A N 

mij omtrent deszelfs waaren aart bedroog. Het was 

niet zoo zeer een verfchil van fexen, welk dien 

indruk op mij maakte, als wel een nog duidlijkef 

kenmerk van volmaaktheid, hetgeen de 

ziel gevoelt, zelfs zonder door de liefde te zijn 

aangedaan. Ik zie wei wat gij zoudt zijn buiten 

uwen vriend; maar het is mij minder klaar, 

wat er van hem zoude worden zonder u; veele 

mannen konnen er zijn die hem gelijken, doch er 

is flechts ééne JULIA in de wereld. IN a eenen 

misflag dien ik mij zelf nimmer vergeven zal, 

gaf uw brief mij inlichting omtrent mijne wezenlijke 

gevoelens. Ik bemerkte dat ik niet jaloersch 

en bij gevolg ook niet verliefd was; ik 

bezefce dat gij al te beminlijk voor mij waart; 

gij moet de eerfte genegenheden van een ziel 

hebben, en de mijne zou dus uwer niet waardig 

zijn. 

Van dit oogenblik af aan begon ik een gevoelig 

belang in uw geluk te ftellen, en dit zal 

nimmer ophouden. In het uitzicht van alle beletfelen 

uit den weg te ruimen , deed ik bij 

u,vven vader eenen onbedachtzamen flap , waarvan 

de kwade uitflag niet dan te meer mijnen 

i|ver moet aanvuuren. Ik bid u, verleen mij gehoor, 

en nog ben ik in ftaat om al het onheil, 

u door mijn toedoen bejegend, te herfteilen. 

Onderzoek uw hart wel, JULIA! en bereken 

of


of liet 11 rnooglijk zij de liefdevlam uictedooven, 

waarvan hetzelve blaakt ? Misfchien was er 

eens een tijdttip, waarin gij derzelver voordgang 

hadt konnen fluiten; maar indien JULIA, 

fchoon iein en kuisch, echter bezweken is, hoe 

zal zij zich dan na haren val wederom herftellenV 

Hoe tegenftand bieden aan eene zegepralende 

liefde, gewapend met het ge va trïij < beeld 

van alle de verledene geneugten ? Bedrieg u 

zelve niet langer, jeugdige minnares! leg dac 

gtrust vertrouwen af welk u misleid heeft! gij 

zijt verloren zo gij nog meer te ftrijien hebt: 

gij zult overwonnen, gij zult vernederd worden, 

en het gevoel uwer fchande zal van lieverleede 

alle uwe deugden onderdrukken. De liefje is te 

diep ingeworteld in het wezen uwer ziel, dan 

dat gij ze ooit weder daaruit zoudt konnen verbannen 

; gelijk een fcherp en bijtend vocht, 

doordringt en verfterkt zij alle derzelver trekken; 

nimmer zult gij haren diepen indruk konnen 

uitwisfchen, zonder te gelijk alle die kiefche 

gevoelens te vernietigen, welken gij van 

de natuur ontvangen hebt, en wanneer gij &eene 

liefde meer hebben zult, zult gij tevens beroofd 

zijn van al wat u achtingswaardig maakte. Daar 

gij dus geene verandering meer kunt maken in 

de ffemming van uw hart, wat ftaat u dan te 

doen? Slechts één ding, JULIA! en dit is , dac gij 

dezelve wettiglijk bevestigt. Ik ga u ten dien 

einde het eenig middel voorflaan, dac u overig 

Y 3 blijft;

S4« B R I E V E N V A N 

blijft; bedien er u van, terwijl het no» tijd is; 

geef aan de onfchuld, aan de deugd het gebruik! 

weder van dat verheven verftand, welk de Hemel 

u verleende; of gij loopt gevaar van de kostbaarfte 

zijner gaven geheel te vertreden. 

In het Hertogdom van Tork heb ik een vrij 

aanzienlijk landgoed , hetgeen langen tijd door 

mijne voorouders bewoond werd. Het Kasteel 

is oud, maar nog in goeden ftaat, en op eenen 

gefchikten voet ingericht ; de omtrek is eenzaam 

, maar bevallig en vol verfcheidenheid. 

De rivier de Oufe, langs hetzelve ftroomende, 

verfchaft aan het oog een bekoorlijk uitzicht, 

en tevens eenen gemaklijken toevoer voor levensmiddelen 

; de opkomften van den grond zijn 

genoegzaam tot een ordentlijk beftaan des eigenaars 

, en konnen verdubbeld worden, indien 

hij zelf het opzicht daarover heefc. Dit gelukkig 

oord is voor de haatlijké vooroordeelen 

ontoeganglijk. De vreedzame inwooner behoud 

daar .nog de eenvouwige zeden van den ouden 

tijd, en men vind er een evenbeeld van het 

WaUiferland, 'c geen de pen van uwen vriend 

zoo bekoorlijk afmaalde. Dit landgoed is het 

uwe, JULIA! indien gij er met hem wilt gaan 

woon en; het is daar ter plaatfe, dat gij te zamen 

alle de tedere wenfehen zult konnen vervullen, 

waarmede 3e brief, dien ik bedoele, eindigt. 

Koom,

T « | { G E L I E V E N . 343 

Koomt, enkelfoortig toonbeeld van waare ge 

lieven ! getrouwen beminlijk paar! koorrit bczk 

nemen van een verblijf, hetgeen volmaakt ge- 

fchikt is om eene fchuilplaats te verftrekken 

aan de bef Je en de onfchuld. Koomt daar, 

voor het oog van God en menfchen, den zach- 

ten band , die u vereenigt, toehaalen. Vereert 

met het voorbeeld uwer deugden, eene land- 

ftreck waarin zij zullen geëerbiedigd worden, 

en eenvouwige landlieden die gezind zijn de- 

zelven na te volgen. Mocht gij in dit vreedig 

oord het duurzaam geluk van reine zielen fma- 

ken door de gevoelens die u vereenigen! mocht 

de Hemel daar uwen kuifchen echt zegenen 

met een kroost dat u gelijkt! mocht gij er uwe 

dagen rekken tot eenen eerwaardigen ouderdom, 

en ze in ftille kalmte eindigen in de armen 

uwer kinderen ! mochten onze naneeven, deze 

gedenkplaats van het Huuwlijks-geluk met ftille 

Verrukking bezoekende, éénmaal in vertedering 

hunner harten uitroepen: Hier was de fchuilplaats 

der onfchuld! hier was het verblijf der twee ge 

lieven. 

Gij hebt uw lot in Uwe handen, J U L I A I 

overweeg naanwkeurig het voorftel dat ik u doe, 

en laat uwe gedachten alleenlijk gaan over de 

hoofdzaak ; want voor het overige verplichte ik 

mij, om uwen vriend vooraf onherroeplijk te 

waarborgen voor de zekerheid mijner aantegaane 

Y 4 ver-


verbindrenis ; ook neem ik op mij te zorgen, 

dat gij veilig vertrekken kunt, en met hem te 

waaken voor de zekerheid van uwe perfoon, 

tot dat gij ter beftemder plaatfe zult zijn. Daar 

zult gij uwen echt openlijk, ongeftoord ,konnen 

voltrekken ; want bij ons heeft een huwbaar 

meisje geenerleiôeftemming van iemand anders 

nodig, om over haar eigene perfoon te befchikken. 

Onze wijze wetten verdringen die 

der natuur niet, en zo er uit deze gelukkige 

zamenftemming al eenige ongelegenheden ont. 

ftaan , zijn zij echter van veel minder belang 

dan die er door worden voorgekomen. Ik heb 

mijnen kamerdienaar, een jongman die vertrouwd, 

eerlijk , voorzichtig, en boven alle verdenking 

van ontrouw is, te Fevaij gelaten. Met hem 

kunt gij gemaklijk affpraak maken, 't zij mondeling 

of door eenen brief, met behulp van Regianino, 

die echter van het geval niets behoeft 

te weten. Ten behoolijken tijde zullen wij u 

komen afhalen, en gij zult het ouderlijk huis 

«iet verlaten dan onder het geleide van uwen 

echtgenoot. 

Ik laat u vrij om u hierop te beraden ;maar dit 

herhaal ik u, wacht u voor de dwaling van vooroordeelen 

en de misleiding van bedenkingen, die ons 

niet zelden langs het pad van eer tot de ondeugd 

vervoeren. Ik voorzie uw lot reeds, zo gij mijne 

aanbiedingen verwerpt. De geweldenarij van 

een

T ï ï n G E L I E V E N . 345 

«enen onhandelbaren vader zal u in eenen afgrond 

fleepen , dien gij niet ontdekken zult dan na 

daarin te zijn nedergeftort; gij zult worden opgeofferd 

aan de grilligheid van het fatloen. Gij 

zult eene verbindtenis moeten aangaan, waarin 

uw hart geen deel neemt. De algemeene toejuiching 

zal door den kreet van uw gewisfe aanhoudend 

wederfproken worden; gij zult in eer 

en aanzien, maar tevens verachtlijk zijn. Hoe 

veel verkieslijker is het, in vergetelheid maar 

deugdzaam te wezen! 

Nafchrift. Onzeker welk uw befluit zal züa, 

fchrijf ik u dezen brief buiten weten van 

onzen vriend, uit vrees dat eene weigering 

van uwe zijde zomts al het nut mijner pogingen 

mocht verijdelen. 

IV. B R I E F . 


A ch ! mijne waarde ! in welk eene verwarring 

liet gij mij gister avond, en welk eenen nacht 

heb ik, over dien noodlottigen brief peinzende, 

doorgebracht! Neen , nooit beftormde gevaarlijker 

verzoeking mijn hart; nooit gevoelde ik 

zulke aandoeningen, en nimmer vond ik mij weiniger 

in ftaat om dezelve te ftillen. Voorheen 

beftuurde eene zekere ftraal der rede en der wijs- 

Y 5 ' heid

34


redde befchouw de ijslijke gefteldheid, waar- 

in mijne ziel zich heden bevind, en oordeel of 

ik ooit uwe onderfteunendé zorgen meer aan nu 

behoefde! Gij weet het, of uwe raadgevingen 

ingang gevonden hebben, of zij zijn opgevolgd; 

rfibebt gezien, ten koste van her geluk mijnes 

levens, of ik in ftaat ben de Jesfen der vriend- 

fchap te gehoorzamen ! Heb dus medelijden met 

de verlegenheid waarin gij mij gebracht hebt; 

voleindig, nu gij hebt begonnen; vergoed pij hes 

verlies van mijnen moed, denk gij in de plaats 

van haar , die niet meer denkt dan door u. Korf 

o t n, gij leest in dit hart dat u bemint; gij kent 

her beter dan ik zelve. Leer mij dan, wat ik wH* 

en kies gij in mijne plaats, daar ik geen ver-o 

gen meer heb om te willen, noch geen verftand 

meer om eene keuze te doen. 

Herlees den brief van dien edelmoedige En 

gelschman; herlees denzelven duizend• naai, mijn 

Engel! Ach! laat u vertederen door dat bekoor- 

lijk"tafereel van geluk, het geen de liefde, de 

vrede, en de deugd mij nog in ftaat zijn te ver- 

fchafFen! Zachte en bekoorlijke zielsvereeniging'. 

onbefchrijflijke geneugten, zelfs onder de wroo 

gingen van het geweten. Hemel ! war zoudt 

gij in den fchoot der reine huuwlijkstrouw niet 

voormijn hart zijn? Hoe! ik zou nog vatbaar zijn 

voor geluk en onfchuld ? Hoe ! ik zou van liefde en 

vreugd konnen fterven ,aan de zijde van eenen echt- 

ge-

343 B R I E V E N v A N 

genoot dien ik aanbad, en omringd van de geliefde 

panden zijner tederheid! en ik aarzel 

nog één oogenblik, ik vlieg niet heen ter herftelling 

van mijnen misflag in de armen van hem 

die mij denzelven deed begaan? en ik ben niet 

reeds eene deugdzame vrouw, eene zedige huismoeder? 

.... Ach ! Waarom konnen de oorzaken 

van mijn leven mij niet zien oprijzen uit 

mijne vernedering! Waarom konnen zij geene 

ooggetuigen zijn, hoe ik op mijne beurt die heilige 

plichten zal weten te vervullen, welken zijten 

mijnen opzichte vervuld hebben! 

en de uwen dan, ondankbare, ontaarte dochter? 

wie zal dezen bij hen vervullen, terwijl gij die 

vergeet? Wilt gij, door den dolk te drukken in 

den boezem eener moeder, u zelve den weg 

baanen om moeder te worden ? Zal zij, die 

hare ouders onteert, hare kinderen leeren dezeiven 

te eeren ? Dierbaar voorwerp der blinde 

tederheid van een tederlievend vader en moeder, 

laat hen ten prooijë van het verdriet, van 

den fpijt, dat üij u het aanwezen hebben ge. 

fchonken; overlaad hunnen ouderdom met droef. 

heid en fchande en fmaak, z o het u 

mooglijk is, een geluk tot dien prijs verkregen! 

Mijn God! welke ijslijkheden omringen mij' 

zijn vaderland heimlijk te ontvluchten, zijne' 

Familie te onteeren, op éénmaal vader , moeder 

vrienden, bloedverwanten, en u zelve te veria' 

ten!


ten! u, de lievelinge van mijn hart! u, die ik 

van mijne kindsheid af aan naauwlijks éénen 

dag konde misfen ; u te ontwijken, mij van 

u te fcheiden, u te verliezen , u nooit meer 

te zien! . . . ach, neen ! nimmer 

welke folteringen verfcheuren uwe ongelukkige 

vriendin! zij bezeft op éénmaal alle de ram 

pen , tusfchen welken zij te kiezen heeft , en 

géén dier voorrechten , welke haar zullen overig 

blijven, is in ftaat haar te vertroosten. Helaas! 

ik dwaalfpraak. Zoo veele worstelingen gaan 

mijne kracht te boven, en brengen mijne rede 

in verwarring; ik verlies op éénmaal mijnen moed 

en mijne zinnen. Ik heb geene hoop meer dan 

op u alleen. Doe eene keus, of laat mij fterven. 

V. B R I E F . 

Andwoord. 

Uwe verlegenheid is maar al te gegrond , mij 

ne waarde JULIA! ik heb dezelve voorzien, 

maar niet konnen voorkomen ; ik gevoel die, 

maar ben niet in ftaat ze wegtenemen ; en 't 

geen mij voorkomt het ergst van allen in uwe 

omftandighcden te zijn, is dat niemand u daar 

uit redden kan dan gij zelf. Wanneer het aan 

komt op maatregelen van voorzichtigheid, dan 

bied de vriendfchap hulp aan eene ontroerde 

ziel;


ziel ; moet er eene keus gefchieden tusfchen 

goed en kwaad , dan kan de drift, die niet gefchikt 

is om dit behoorlijk te onderfcheiden, 

de uitfpraak aan eene onpartijdige rechtbank 

verblijven. Maar in dit geval is er geene partij 

voor u te kiezen, of de natuur wettigt en veroordeelt 

die, de rede wraakt dezdve, en keurt ze 

te gelijk goed, de plicht zwijgt of flrijdt met zich 

zelve; aan beide zijden zijn de gevolgen even 

zeer te duchten; gij kunt even weinig befluitloos 

blijven als een goed befluic nemen; gij hebt 

flechts tusfchen moeilijkheden te kiezen, en uw 

eigen hart alleen kan hier uitfpraak doen. Wat 

mij betreft, het gewicht dezer raadpleging beangftigt, 

cn de uitflag er van bedroeft mij. Tot 

welken ftap gij ook moogt overgaan , hij zal 

altoos uwer onwaardig zijn, en daar ik u geene 

partij kan aanraaden die u voegt, noch u op den 

weg brengen tot het waar geluk , heb ik geen 

moeds genoeg om over uwe beflemming te beflisfen. 

Zie daar de eerfte weigering , die gij 

nog ooic van uwe vriendin ontvangen hebt, en 

ik gevoel uit het geen mij dezelve kost, dat het 

wel de laatfte zal zijn; maar het zou verraderij 

zijn, u beftuur te willen geven in een geval, 

waar de rede zelfs zich het zwijgen oplegt, en 

waarin gij geenen anderen regel te volgen hebt, 

dan naar uwe eigene genegenheid te luisteren. 

Wees niet onbillijk jegens mij, mijne lieve 

vrien»

T W i E G E L I E V E N . 351 

vriendin! en oordeel mij niet, eer het tijd is. 

Ik weet, men vind van die omzichtige vrienden 

en vriendinnen, die uit vrees van zichzelf 

in de waagfchaal te ftellen, in moeilijke gevallen 

weigeren raad te geven, en wier behoedzaamheid 

toeneemt naar de mate van het gevaar hunner 

vrienden. Ach! gij zult ondervinden of dit hart, 

dat u bemint, vatbaar zij voor zulke vreesachtige 

voorzorgen! — vergun mij, in de plaats van 

over uwe omftandigheden te fpreken, u een 

oogenblik te mogen onderhouden over die van 

mij zelve. 

Hebt gij nimmer opgemerkt, mijn Engel! hoe 

fterk ieder een, die met u omgaat, aan u verkleefd 

worde ? Dat vader en moeder hunne 

eenige dochter liefhebben, is voorzeker niet te 

verwonderen ; dat een vuurig jongman op een 

beminlijk voorwerp verlieve, is insgelijks niet 

vreemd; maar dat in rijper jaaren een man, 

zoo koelbloedig als de Heer VAN WOLMAR, U 

ontmoetende, voor de eerfte maal van zijn leven 

verliefd worde ; dat gij de lievelinge zijt 

van eene geheele familie; dat mijn vader, een 

man van zoo weinig gevoel, u even zoo lief 

en misfehien liever heeft dan zijne eigene kinderen 

; dat vrienden , kennisfen , dienstboden , 

buuren, ja de geheele ftad, u om ftrijd hoog 

fchatten en het gevoeligst belang in u fteliens 

dit, mijne waarde! is een zamenloop van zaakea

35* 

BRIEVEN VAN 

leen die minder te verwachten was, en welk* 

geen plaats zoude hebben, zo er in uwe eigene 

perfoon niet eenige bijzondere reden voor ware. 

Weet gij, welke die reden zij ? Het is noch 

uwe fchoonheid, noch uw vernuft, noch uwe 

aanvalligheid, noch iet van dat alles, wat men 

noemt de gave van te behagen ; neen, het is 

die gevoeligheid van ziel, die zachte meêwarigheid, 

welke geen weêrgaa heeft ; het is de 

neiging om anderen te beminnen , die u doen 

bemind worden, mijn kind! Men kan alles weder» 

ftaan , behalven de vriendelijkheid , en het zekerst 

middel om de genegenheid van anderen 

te winnen, is, hun de zijne te fchenken. Er 

zijn duizend vrouwen fchooner dan gij; veele 

hebben geen minder aanvalligheid; maar bij al dat 

bevallige bezit gij alleen nog zoo iet meer wegflepends, 

het geen niet enkel behaagt, maar tevens 

treft, en alle harten ijllings aan het uwe verbind. 

Men gevoelt, dat dit teder hart flechts wenscht 

zich overtegeven, en het zacht gevosl, waar 

naar het haakt, ftrekt zich wederkeerig naar het 

zelve uit. 

Gij ziet, bijvoorbeeld, met bevreemding de 

ongelooflijke verkleefdheid van Mijlord EDUARÖ 

aan uwen vriend; gij ziet zijne zucht voor uw 

geluk; gij ontvangt met verwondering zijne edelmoedige 

aanbiedingen; gij fchrijft die alleen aan 

de deugd toe , en mijne JULIA is daar door 

ge-

T W E E G E L I E V E N . 3^3 

getroffen 1 

Gij bedriegt, u beminlijke Nicht! 

God beware mij, dat ik de weldaden van Mijlord 

EDUARD yerkleenen,of zijne groote ziel verachten 

zoude. Maar geloof mij, hoe oprecht zijnijver 

ook zij, zij zou minder vuurg zijn, zo 

zij in dezelfde omfhndigbeden voor andere lie« 

den werkte. Het is uw onwederftaanbaar vermogen 

en dat van uwen vriend, welk hem, 

zonder dat hij het zelve bemerkt, zoo lterk aanzet 

, en het geen hem. uit genegenheid doet 

verrichten, het geen hij zich verbeeld uit loutere 

beleefdheid te doen. 

Even dit is natuurlijker wijze het geval met 

alle zielen van zekeren bijzonderen aanleg; zij 

gieten andere zielen, om zoo te fpreken, over 

in haren eigen vorm; zij hebben eenen loopkring, 

binnen welken niets haar kan wederftaan : 

het is onmooglijk haar te kennen zonder haar te 

willen navolgen, en door middel harer uitmuntende 

verhevei.heid trekken zij alles naar zich toe, 

wat haar omringt. Het is hierom, mijne waarde! 

dat gij noch uw vriend misfehien nimmer de 

menfchen recht zult kennen; want gij zult nen 

altoos meer zien zoo als gij zc doet worden, 

dan zoo als zij in zichzelve zijn. Gij zult den 

toon geven aan allen die met u omgaan ; zij 

zullen zich of van u verwijderen, of u gelijkvor» 

mig worden, en misfehien zak niets, van al wat gij 

I. DEEL. Z zaAgt»


zaagt, eenige de minfte overeenkomst hebben met 

het overig gedeelte der wereld. 

Laat ons nu van mij fpreken, mijne Nicht! 

van mij, die door hetzelfde bloed, door gelijkheid 

van jaaren, en vooral door eene volmaakte 

overeenftemming van fmaak en humeur, fchoon 

met een verfchillend bloedsgeftel, van kindsbeen 

af aan u verbonden ben. 

Congiunti eran gP albergki, 

Ma piii congiunti cori: 

Conforme era Petate, 

Ma V pen fier pilt conforme (*)• 

Wat, meent gij, is bij haar die met u haar 

leven fleet, het uitwerkfel geweest van dien bekoorlijken 

indruk, welken allen, die met u omgaan 

, gevoelen ? Meent gij, dat tusfchen ons niet 

meer dan eene gemeene vriendfchap kan plaats hebben? 

Zijn mijne oogen geen tolken voor u van 

het ftreelend genoegen, dat ik daaglijks in uwe 

genoegens fcheppe , wanneer wij elkander ontmoeten? 

Leest gij in mijn vertederd hart niet, 

welk een vermaak het, voor mij zij, in uwe 

fmarten te deelen en met u te weenen? Kan 

ik 

• (*) Dat is: Vereentgd waren de verblijfplaatfen , 

maar nog meer de harten ; de jaaren Jlemden overeen , 

maar de denkbeelden nog meer. 

Aant. dei VER.T.


5k vergeten zijn, dat in de eerfte vervoeringen 

eener opkomende liefde de vriendfchap u niet 

tot last was, en dat het gemor van uwen minnaar 

u niet bewegen konde om mij van u te 

verwijderen , en het fchouwtooneel uwer z vak* 

beid aan mijn oog te onttrekken ? Dit was een 

gevaarlijk oogenblik, mijne JULIA! ik weet, 

wat het een zedig hart koste zich blootteftellen 

aan eene fchamite die niet wederzijds plaats heeft. 

Nooit zou ik uwe vertrouwelinge geworden zijn, 

was ik flecnts ten halven uve vriendin geweest, 

en onze zielen hebben bij derzelver verbindtenis 

zich al te wel leren kennen, dan dat voordaan 

iet in ftaat zoude zijn om ze van elkanaer te 

fcheiden. 

Wat toch maakt de vriendfchap zoo koel en 

zoo onbeftendig tusfchen de vrou wen, — ik meert 

tusfchen dezulke, die voor liefde vatbaar zijn ? 

Het zijn de belangen der liefde, 'c is het vermogen 

der fchoonheid, 't is de naaijver van elkanders 

overwinningen. Inuien nu iet van dit alles 

ons had konnen fcheiden, dan was die fcheidmg: 

reeds gebeurd ; maar al was mijn hart vatbaret 

voor de liefde, al wist ik niet dat onze genegenheden 

Van zulk eenen aart zijn, dat zij niet dan 

met ons leven zullen ophouden, uw minnaar zou 

toch mijn vriend, dat is te zeggen, mijn broeder 

zijn; en wie zag ooit eene waare vriendfeh :p 

door de liefde verbreken? Wat den Heer D'ORBE 

Z a be-

356 B R I E V E N V A K 

betreft, hij zou voorzeker zich lang beroemen 

moeten op uwe gezindheden ten zijnen opzichte, 

eer het mij invallen zou mij daarover te beklagen 

, en ik voel mij zoo min geneigd om hem 

met geweld te behouden, als gij om hem aan mij 

te ontrooven. O! mijn kind! gave de Hemel, 

dat ik , ten koste van zijne genegenheid voor mij, 

u van de uwe genezen konde! ik behoude hem 

gaarne, maar in dat geval zou ik met vermaak 

afftand van hem doen. 

Op mijne rechten, ten aanzien van het uiterlijk 

fchoon,kan ik mij zoo veel laten voorftaan als ik 

zelve maar wil; gij zijt het meisje niet, om mij dit 

te betwisten, en ik ben verzekerd, dat het nimmer, 

zoo oud als gij zijt, in uwen geest is opgekomen te 

willen weten , wie van ons beiden de fraaifte zij. 

Ik ben op dit ftuk niet zoo geheel onverfchillig 

geweest! ik weet hoe ik voor mij zelve daarover 

denke, zonder dat mij zulks het minfte verdriet 

kost. Mij dunkt zelfs dat ik er meer moedig 

dan jaloersch op ben; het fchoon van uw gelaat 

toch is niet dat geen, wat aan het mijne zoude 

voegen, het ontneemt mij niets van 't geen ik 

heb, en daarbij vind ik mijzelve fchooner door 

uwe fchoonheid, beminlijker door uwe aanvalligheden 

, en verfraaid door uwe talenten; ik verfte-e 

mij met alle uwe volmaaktheden, en mijne 

wel beredeneerde eigenliefde heeft in uw perfoon 

haren grontillag. Ik zou wel niet gaarne om 

mij-


mijnent wil iemand vrees aanjagen, maar ik ben 

fraai genoeg voor zoo veel ik nodig heb het re 

zijn. Al het overige is nutloos voor mij, en ik • 

behoef mij niet te vernederen om voor u onder 

te doen. 

Gij verlangt met ongeduld te weten, waar ik 

op komen wil. Ik zal het u zeggen. Den raad, 

dien gij van mij begeert, kan ik u niet geven, ik 

heb er u de reden van gezegd; maar zoo dra gij 

voor u zelve een befluit neemt, zult gij het te 

gelijk nemen voor uwe vriendin , en hoedanig uw 

lot ook zijn moge , ik heb vast voorgenomen 

daarin met u te deelen. Zoo gij vertrekt, volg 

ik u; blijft gij, ik ook; dit befluit is onveranderlijk 

bij mij gevestigd, ik moet het doen, niets is 

in ftaat mij daarvan aftebrengen. Mijne noodlottige 

achteloosheid is oorzaak van uw verderf geweest, 

uw lot moet dus het mijne zijn , en dewijl 

wij van onze kindschheid af aan onaffcheidbaar 

waren van elitanJer, mijne juL-IA! moeten wij 

het blijven tot aan het graf. 

Ik voorzie, dat gij dit opzet zeer onbez onnen 

zult vinden; maar het is in den grond verftandiger 

dan het oppervlakkig fchijnt, en aan mijnen 

kant hebben dezelfde redenen van belluitloosheid 

geene plaats als bij u. Wat vooreerst mijne 

familie betreft, zo ik al een toegeeflijk vader verlaat 

, verlaat ik echter tevens een vader, die vrij 

Z 3 011-


onverfchillig is, die zijne kinderen laat doen wat 

hun goeddunkt, meer uit achteloosheid dan wel 

uitliefde: gij weet trouwends, dat de zaaken 

van Europa hem veel meer dan zijne eêne bezig 

houden, en dat zijne dochter hem vrij wac 

minder waardig is dan de Staatkunde. Voords 

ben ik niet de éénige dochter gelijk gij . en daar 

hij nog zoo veele kinderen behoud, zal hij naauwlijks 

gewaar worden dat hij er een van mist. 

Het is waar, ik geef een huuwlijk prijs, dat 

op het punt ftord van voltrokken te worden; 

war. zwarigheid, mijne waarde ? indien de Heer 

P'ORBE mij bemint, moet hij zich dit getroosten. 

Wat mij betreft, fchoon ik achting heb 

voor zijn characber , niet zonder genegenheid 

ben voor zijn perfoon, en een zeer braaf man in 

hem verlieze,is hij niets voor mij in vergelijking 

met mijne JULIA. Zeg mij, kindlief! is er in 

de zielen ook verfchil van kunne? In waarheid, 

ik kan het aan de mijne naauwlijks befpeuren. 

Verbeeldingen heb ik misfchien , maar zeer weinig 

liefde. Een man gelijkt mij misfchien, maar 

nimmer zal hij voor mij meer zijn dan een man, 

en van dat flag is er voor iemand, die nog ongehuuwd 

is , en er draaglijk uitziet, gelijk ik, de 

geheele wereld door een te vinden. 

Houd wel op het oog, Nicht! dat fchoon ik 

voor m ; 

j niet aarzele, dit niet zegven wil, dar 

de

T w a a G E L I E V E N . 359 

de zaak voor u niec bedenklijk zoude zijn, noch 

dat ik u zoude willen aanraaden, om zoo te hande'en 

als ik zal doen wanneer gij weg gaat. Er 

is tusfchen ons beiden een groot verfchü, en 

uwe plichten zijn veel ftrenger dan de mijnen. 

Ook weet gij, dat genoegzaam ééne enkele aandoening 

mijn geheele hart vervult, en alle andere 

gewaarwordingen dermate verzwelgt, dat zij zich 

daarin als het waie verliezen. Eene onwederftaanbare 

en ftreelende neiging deed mij zims mijne 

vroege jeugd aan u gehecht zijn ; ik bemin in den 

volften zin niemand dan u alleen, en zo ik al 

eenige betrekkingen te verbreken heb om u te 

volgen, zal uw voorbeeld mij daartoe aanmoedigen. 

Ik zal tot mijzelve zeggen : ik volg JULIA 

na, — en mij gerechtvaardigd achten. 

B R I E F J E . 


Ik begrijp u, onfchatbare vriendin! en ik ben 

u dankbaar. Éénmaal ten minfte zal ik mijnen 

plicht betracht hebben, en uwer niet geheel onwaardig 

zijn. 

Z 4 

V l

36° B R I E V E N VAN 

VI. B R I E F . 

Fan JULIA aan Mijlord EDUARD. 

Uw brief, Mijlord ! vervult mijne ziel met aandoening 

en bewondering. De vriend, voor wien 

gij gelieft te zorgen , zal niet minder gevoelig 

zijn , wanneer hij verneemt, wat gij al voor ons 

hebt willen doen. Helaas! het zijn alleen de ongelukkigen, 

die de waardij van weldadige zielen 

recht gevóelen. Wij weten reeds in al te veel 

opzichten, hoe hoog wij de uwe te fchatten hebben, 

en uwe verhevene deugden zullen ons altoos 

blijven treffen , paar nooit zullen zij ons 

meer bevreemden. 

Hoe aangenaam zou het voor mij zijn, gelukkig 

te wezen onder de befcherming van eenen 

zoo edelmoedigen vriend, en Van zijne weldadige 

hand dat geluk te ontvangen , welk het 

noodlot mij ontzegd heeft! Maar, Mijlord' 

ik zie met leedwezen , dat hetzelve uwe goede 

oogmerken verijdelt; mijn rampzalig lot trotfeert 

uwen ijver, en het bekoorlijk fchilderij van 

geluk, dat gij mij aanbiedt, dient enkel om mij 

het gemis daarvan des te fmartlijker te doen 

gevoelen. Gij verfchaft een aangenaam en veilig 

verblijf aan twee ongelukkige gelieven; gij doet 

daar hunne liefde wettigen door eene plechtige 

eihc-


echtverbindtenis ; en ik boude mij verzekerd, 

da: ik de vervolgingen eener verbitterde familie 

onder uw opzicht gemaklijk ontduiken zoude. 

Dit is voor de liefde veel, maar is het genoeg 

om gelukkig te zijn ? Neen, indien gij weuscht 

dat ik gerust en wel te vrede zij, geef mij dan 

eene fchuilplaats die nog zekerer is, waar ik en 

de fchande en het berouw kan ontwijken. Gij 

komt onze behoeften voor, en berooft u zelf, 

door eene edelmoedigheid zonder voorbeeld , van 

een gedeelte der inkomften tot uw onderhoud 

beftemd, om ons te onderhouden. Rijker en 

aanzienlijker door uwe weldadigheid dan door 

mijn vaderlijk erfdeel, kan ik bij u alles, wat 

ik verlies , wedervinden , en gij zult de goedheid 

hebben van voor mij de plaats van eenen 

vader te vervangen. Ach! Mijlord! zou ik verdienen 

er een te vinden, na dien, welken de 

natuur mij gaf, verlaten :e hebben? 

Zie daar de bron der verwijtingen van een ontroerd 

geweten,en dier inwendige wroegingen die 

mijne ziel verfcheuren. De vraag is niet, ot ik 

recht heb van over mij zelve te befchikken tegen 

den zin mijner ouderen, maar of ik dit doen kan 

zonder hen doodlijk te bedroeven , of ik hen verlaten 

kan zonder hen ra wanhoop te dompelen?. 

Helaas! men zou met even zoo veel reden konnen 

vragen, of ik recht heb om hen van het leven 

te berooven? Zints wanneer weegt de deugd de 

Z s 

rccil 

"

Söa B R I E V E N V A N 

rechten van het bloed en der natuur op zulk eene 

wijze tegen elkander af? Zints wanneer beftemt 

een gevoelig hart zoo namwkeurig de grenzen 

der dankbaarheid ? Is men niet reeds misdadig, 

wanneer men; komen wil tot op het punt van 

zuiks te worden, en onderzoekt men wel zoo 

angstvallig naar de grenspaal zijner plichten, als 

men niet in de verzoeking is om die te overfchrijden? 

Wat? zou ik onmeedogend hen verlaten 

, van wien ik het leven heb, die mij het aanzijn, 

welk zij mij fchonken, verlengen en dierbaar 

maken? ben, wier éénige hoop, wier éénig 

vermaak ik op aarde ben ? Eenen vader die bijna 

zestig jaaren oud, eene moeder die altoos zieklijk 

is? Zou ik, hun eenig kind , hen hulploos laten 

in het eenzaam leven, in de verdrietlijkheden van 

den ouderdom, juist wanneer het de tijd is om 

hun die tedere oppasfing weder te geven, welke 

zij aan mij hebben ten koste gelegd? Zou ik hunne 

laatfce dagen opofferen aan fchande, droefheid, 

en traanen? Zou de angst, de aanklacht van 

een ontroerd gewisfe mij zonder ophouden het 

beeld vertoonen van eenen vader en eene moeder 

die troostloos fterven ? die eene ondankbare dochter 

vervloeken, welke hen verlaat en onteert? 

Neen , Mijlord! de deugd die ik verliet, verlaat 

mij wederkeerig, zij fpreekt niet meer tot mijn 

hart; maar dit verfchriklijk denkbeeld fpreekt in 

de plaats daarvan tot mij, het zou mij tot mijne 

kwelling ieder oogenblik mijnes levens vervolgen, 

en


en mij rampzalig maken in den fchoot van het 

geluk. Kortom , zo het al mijn lot mocht zijn , 

het overige mijner dagen te moeten flijten in de 

wroegingen van het naberouw , deze alleen is te 

ijsltjk om dezelve te dragen, liever wil ik alle 

andere folteringen doorflaan. 

Ik beken, dat ik niet in ftaat hen uwe redenen 

te wederleggen , ik helle zelfs maar al te 

veel over om daarmede inteftemmen : maar, 

Mijlord! gij zijt niet gehuwd. Gevoelt gij niet, 

dat men zelve vader behoort te zijn, om het recht 

te hebben van eens anders kinderen te raaden? 

Wat mij betreft, mijn befluit is genomen; ik weet 

zeer wel, dat mijne ouders mij ongelukkig zullen 

maken; maar het zal mij minder hard vallen mijne 

eigene rampzaligheid te betreuren, dan oorzaak 

van de hunne geweest te zijn , en nimmer 

zal ik het huis mijner ouderen in ftilte verlaten. 

Wijk dan, beminlijke harsfenfchim eener gevoelige 

ziel , bekoorlijke en vuurig gewenschte 

gelukzaligheid ! verlies u in den nacht der droomen, 

gij zult nimmer wezenlijkheid voor mij meer 

hebben ! En gij, al te edelmoedige vriend! vergeet 

uwe bevallige ontwerpen, en dat er geen 

fpoor meer van overig blijve dan alleen in een 

hart, dat al te dankbaar is omdezelven te vergeten. 

Indien het overwicht onzer rampen uwe groote 

ziel niet ontmoedigt, indien uwe edelmoedige 

goedheid niet is uitgeput, zult gij nog gelegenheid


heid hebben, om dezelve op eene roemrijke wijze 

te doen we ken, en hij, dien gij vereert met den 

naam van uwen vriend, kan door uwe aanhoudende 

zorg eens verdienen het te worden. Beoordeel 

hem niet naar den toeftand waarin gij hem 

thans ziet. Zijne dwaling ontflaat niet uit 

zwakheid van ziel, maar uit eenen vuurigen en 

edelen inborst, die zich tegen het noodlot verhard. 

EeneTcbijnbare vastheid van geest verraad 

zomtijds meer domheid dan moed; het gemeen 

kent geene geweldige fmarten, en de groote hartstochten 

vallen zelden in zwakke menfchen. Helaas! 

de zijne was bezield met die krachtige 

gevoelens, welke het kenmerk zijn van edele 

hielen, en dit veroorzaakt thands mijne fchande 

en mijnongeluk. Geloof mij, bid ik u, Mijlord! 

— was hij niet meer dan een gemeen mensch, 

JULIA zou niet verloren zijn. 

Neen, waarlijk! die geheime aantrekking , welke 

U vóór het onrftaan eener beredeneerde achting 

jegens hem innam, heeft u niet bedrogen. Hij 

is dat alles waardig , wat gij voor hem gecaan 

hebt, zonder hem genoegzaam te kennen; nahem 

te hebben leeren kennen, zult gij, zo dit mooglijkis, 

nog meer doen. Ja, wees zijn vertrooster, 

zijn befchermer , zijn vriend, zijn vader; 

het is zoo wel om uwes zelfs als om zijnen wil, 

dat ik dit van u fmeke! Hij zal uw vertrouwen in 

hem gefield wettigen, uwe weldaaden erkennen, 

uwe

T W E E G E L I E V E N .

366 B R I E V E N V A » 

door tot mij zelve te zeggen: ik lijde om zijnent 

wil, maar hij is het waardig; ik ben misdadig, 

maar hij is deugdzaam; duizend verdriet!ijkheden 

omgeven mij, maar zijne ftandvastigheid houd 

mij ftaande, en in het bezit van zijn hart vind ik 

de vergoeding van alle mijne verliezen! Dwaze 

hoop, die bij eene eerfte proefneming reeds verijdeld 

is! — Waar is nu die verhevene liefde, die 

alle de gevoelens van het hart weet te veredelen, 

en de deugd te doen uitblinken ? Waar zijn die 

grootlche grondftellingen ? Wat is er geworden 

van die geroemde navolging der groote mannen? 

Waar is nu die wijsgeer, wien de tegenfpoed niet 

kon verzetten, en die bij het eerfte toeval, dat 

hem van zijne minnares verwijdert, reeds bezwijkt? 

Welk voorwendfel zal voordaan mijne vernedering 

in mijn eigen oog vergoelijken, daar ik 

in mijnen verleider niets anders zie dan eenen man 

zonder moed, verwijfd door het genot der vermaken; 

niets anders, dan eene laffe ziel die zich 

door den minften ramp laat nederflaan; niets 

anders dan eenen onzinnigen , die het gebruik zijner 

rede vaaren laar, zoo dra hij die nodig beeft? 

6 God! moest ik mij tot dit toppunt van vernedering 

gebracht zien, dat ik mij zoo wel over mijne 

keuze als over mijne zwakheid fchaamen moet ? 

Zie eens, hoe ver gij u zelve vergeet; uwe verdoolde 

en kruipende ziel verlaagt zich zelfs tot 

wreedheid toe!.gij durft mij verwijtingen doen? 

durft


durft u over mij beklagen? .... over uwe JU 

LIA? ... . wreedaard .... hoe is het mooglijk 

dat de wroegingen van uw geweten uwe hand 

niet wederhouden hebben? Hoe hebben de aandoenlijkfte 

bewijzen van de allertederfte liefde, 

die immer beftond, u moeds genoeg konnen overlaten, 

om mij te verongelijken? Ach-! zo gij aan 

mijn hart kondet twijffelen, hoe verachtlijk zou 

dan het uwe zijn? dan neen, gij twijfelt 

niet aan het zelve, gij kunt er niet aan twijfelen, 

ik durf uwe woede zelfs daartoe uittarten; 

en in dit eigen oogenblik, dat ik uwe onrechtvaardigheid 

vevfoeië, bemerkt gij maar al te wel 

de waare bron der eerfte opwelling vsrn gram, 

fchap, die ik nog ooit in mij zeil ontwaarde. 

Kunt gij het mij ten kwade duiden, dat ik mij 

door een blind vertrouwen in het verderf heb geftort, 

en dat mijn ontwerpniet geilaagd is? Hoe zoudt 

gij blozen over uwe onbillijke ftrengheid, indien 

gij wist welk eene hoop mij misleid hebbe . w lke 

plannen ik eens voor uw en mijn eiên geluk 

durfde vormen, en hoe die op eenmaal metâlle 

mijne uitzichten zijn verijdeld geworden! t'Eeniger 

tijd, hiermede durf ik mij vleiën, zult gij er 

meer van konnen weten , en dan zal uw berouw 

mij wreeken over uwe verwijtingen. Gij weet 

het verbod van mijnen vader; de openbare gefprekken 

zijn u niet onbekend;ik voorzag er de 

gevolgen van, en deed ze u voorhouden; gij gevoelde

S6S B R I E V E N VAN 

de die zoo wel als wij, en om ons beiden voor 

elkander te fpaaren, waren wij genoodzaakt ons 

te onderwerpen aan het lot, dat ons heefc van 

één gefcheiden. 

Ik heb u dan weggejaagd, zoo als gij het hebt 

durven noemen! Maar waarom, ongevoelig minnaar 

! waarom deed ik dit? ondankbaard het 

was ten behoeve van een hart dat veel braver is 

dan het meent te zijn, en het geen duizendmaal 

liever zoude willen fterven dan mij veracht te 

zien. Zeg mij, wat zal er van u worden, als ik 

te fchande ben gemaakt? Denkt gij in ftaat te zijn 

om het Schouwfpel mijner vernedering teaanfchouwen? 

Koom,wreede! indien gij u dit verbeeldt, 

Koom dan het offer van mijnen goeden naam met 

dien zelfden moed ontvangën , waarmede ik het u 

aanbiede. Koom , vrees niet te zullen worden afgewezen 

door haar, wien gij eens dierbaar waart. 

Ik ben bereid om openlijk voor God en menfchen 

te verklaren, al wat wij voor elkander gevoeld hebben 

; ik ben bereid u rond uit te erkennen voor 

mijnen minnaar, en van liefde en fchaamte in 

uwe armen te fterven; liever wil ik, dat de 

geheele wereld kennis drage van mijne liefde 

voor u, dan u één oogenblik'daaraan te zien 

twijfelen, en uwe verwijtingen zijn bitterer voor 

mij dan de openbare fchande. 

Laat ons, bid ik u, een einde maken aan 

die


die wederzijdfche klac'men, zij zijn ondraaglijk 

voor mij. Hemel!hoe is hetmooglijk met elkander 

te twisten , nis men elkander bemint V hoe kan 

men oogenblikken, waarin men zoo zeer vertroostino; 

behoeft, verfpilUn om elkander te kwellen? 

Neen , mijn vriend! het baat niet een misnoegen 

voortewenden dat niet beftaat. Beklagen wij ons 

over het noodlot, maar riet over de liefde- 

Nimmer ftichtte zij volmaakter, nooit vormde zij 

duurzamer vereenigi"g. Onze zielen zijn al te zeer 

vermengeld om zich weder van één tekonnen fcheiden 

, en wij konnen niet meer verwijderd van elkander 

leven , dan als twee deelen van één geheel. 

Hoe kunt gij dan uwe eigene fmarcen alleen gevoelen? 

Hoe ongevoelig zijn voor die van uwe 

vriendin ? Hoe is het mooglijk , dat gij hare 

tedere verzuchtingen in uw binnenfte niet hoort? 

verzuchtingen, hoe veel grievender dan uwe luide 

klachten ! O ! indien gij in mijne fmarten 

deeldet, hoe veel ondraaglijker zouden zij u zijn 

dan de uwen zelve! 

Gij vindt uw lot deerniswaardig! Bereken dat 

van uwe JULIA , en beween haar alleen. Befchouw,bij 

onze gemeenfchaplijkte rampfpoeden, 

den ftaat mijner kunne tegenover dien van de uwe, 

en oordeel dan wie van ons het meest te beklagen 

zij? Onder het woeden der hartstochten eene 

ongevoelige houding aantenemen; door duizend 

kwellingen gefolterd, vrolijk en wel te vreden te 

1, D £ E L.' Aa fchi*

37o B R I E V E N VAN 

fchijnen; bij eene ontroerde ziel een opgeruimd 

voorkomen te hebben; altoos anders te fpreken 

dan men denkt; te ontveinzen al wat men gevoelt; 

uit plicht valsch te zijn, en uit zedigheid 

te liegen : zie daar den toeftand waarin zich ieder 

xneisjen van mijn jaaren gewoonlijk bevind. Zoo 

flijt men zijne fchoonfte dagen onder de tirannij der 

welvoeglijkheden, welke eindelijk nog verzwaard 

word door die der ouderen , in eene kwalijk gekozene 

echtverbindtenis. Maar te vergeefs wil 

men onze genegenheden dwingen; het 'hart outvangt 

geene wetten dan van zichzelve ; het 

ontvlucht de ilavernij, eia geeft zich vrijwillig 

over. Men kan flechts een ligchaam zonder 

ziel doen bukken onder een ijzeren juk, dat de 

Hemel ons niet oplegt: de perfoon en het hart 

blij ven elk afzonderlijk verbonden,en men dwingt 

een ongelukkig flachtoffer tot de misdaad, door 

het te noodzaken van den heiligen plicht der ge» 

trouwheid aan de eene of andere zijde te fchenden. 

Er zijn misfchien voorzichtiger meisjens? 

ja , dit weet ik! Zij beminden nimmer ? hoe 

gelukkig zijn ze dan! Zij bieden tegenftand? dit 

heb ik ook getracht te doen. Maar zij zijn deugdzamer! 

. . . beminnen zij de deugd meer? Buiten 

u. buiten u alleen , zou ik die altoos hebben blijven 

beminnen. Het is dan eene waarheid dat ik 

de deugd niet meer beminne? .... gij ncbt mij 

rampzalig gemaakt,en ik ben de geene die u vertrooste 

! „ . . . maar wat zal er van mij worden?


den? . . . hoe zwak zijn de troostredenen dcc 

vriendfchap, waar die der liefde ontbreken! wie 

zal mij dan in mijn leed vertroosten? Welk een 

afgrijslijk lot zie ik tegemoet, ik die, na misdadig 

geleefd te hebben , in eene haatlijke en misfchien 

onvermijdbare echtverbindtenis flechts eene 

m'sdaad te meer befchouwe! Waar vinde ik traanen 

genoeg om mijnen misflag en mijnen minnaar 

te beweenen,zo ik bewillige? en waar vinde ik 

Iterkte genoeg om tegenfband te bieden, in mijne 

tegenwoordige zwakke gefteldheid? Mij dunkt, 

ik zie reeds de woede van een verbitterd vader! 

Ik verbeelde mij reeds mijn binnenfte getroffen 

te voelen door de roepftem der natuur, of mijn 

hart verfcheurd door de weêklachten der liefde! 

Van u beroofd, blijve ik zonder toevlucht, 

zonder fteun, zonder hoop. Het verledene vernedert, 

het tegenwoordige bedroeft, de toekomst 

beangftigt mij. Ik meende dat ik alles deed voor 

ons geluk, en ik heb intusfchen onze ongelukken 

vermeerderd, door ons nog wreeder fcheiding 

te berokkenen. De ijdele genoegens zijn vervloden, 

het naberouw blijft over, en de fchande 

die mij vernedert, is onherfbelbaar. 

Ik, ik alleen moet dan zwak en ongelukkig 

zijn. Laat mij inftilte weenen en lijden; het is even 

onmooglijk mijne traanen te doen opdroogen als 

mijne misflagen te beteren; de tijd zelfs, die alles 

herftelt, bied mij niet dan nieuwe treurftof aan. 

Aa a Maar

372 BRIEVEN vAiï 

Maar gij, die geenerlei dwang te duchten hebf.^ 

wien geene fchande onteert, wien niets kart 

noodzaken om de gevoelens van uw hart op eene 

laage wijze te miskennen; gij, die flechts eene 

lichte drukking van het ongeluk gevoelt, en ten 

minfte nogin het bezie blijft van uwe voorige deugden 

, hoe durft gij u zelf tot zoo verre verhagen, 

dat gij zucht en fchreit als éene vrouw, en u als 

een woedend mensch door uwe drilten laat vervoeren? 

Heb ik mij om uwent wil niet reeds verachting 

genoeg op den hals gehaald, al vermeerdert 

gij dieniet, door u zelf verachtlijk te maken, 

al overlaadt gij mij niet te gelijk met uwe en 

mijne eigene fchande? Herneem dus uwen 

moed , weet den rampfpoed te verduuren, en 

zijt man! Blijf nog, indien ik het zeggen durve, de 

minnaar van ju LI A'S verkiezing. Ach! zo ik 

niet meer waardig ben om uwen moed optebeuïen, 

gedenk dan ten minfte, dat ik het éénmaal 

was; verdien door uw gedrag dat ik om uwent 

wil deze waardij verloor, en onteer mij niet voor 

de tweede maal. 

Neen, mijn achtingswaardige vriend! ik herken 

u niet in dien verwijfden brief, dien ik voor 

eeuwig vergeten wil, en welken ik vertrouwe dat 

gij zelf reeds hebt afgekeurd. Ik hoop, en hoe 

zeer dan ook vernederd en befchaamd , durve 

ikhoopen ,dat mijn aandenken u geene zoo laage 

gevoelens inboezemt, dat mijne gedachtenis nog 

edeler

T W E I G E L I E V E N . 373 

edeler invloed heeft op een hare hetgeen ik ééns 

in liefde kon ontvlammen, en dat ik, bij mijne 

zwakheid, mij nimmer de laagzieligheid van 

hem, die daarvan oorzaak was, zal te verwijten 

hebben. 

Gelukkig te midden van uwen rampfpoed, vindt 

gij de dierbaarfte vergoeding , die gevoelige zielen 

verlangen konnen. De Hemel fchenkt u in het 

ongeluk eenen vriend, en geeft u ftof van twijfelen, 

of 't geen dezelve u wedergeeft, niet 

meer'waardig zij , dan hetgeen u ontnomen is. 

Bewonder en waardeer dien hoogst edelmoedigen 

vriend, die zich gewaardigt om, ten koste van 

zijne eigene rust, voor het behoud van uw leven 

en verftand te zorgen. Hoe zoudt gij getroffen 

zijn , indien gij alles wist wat hij voor u heeft 

willen doen! Maar waar toe uwe dankbaarheid 

opgewekt, tot verbittering van uwe fmarten? 

Om zijne volle waardij te kennen, behoeft gij 

juist niet te weten hoe zeer hij u bemint, en 

gij kunt hem niet naar verdienfte fchatten, 

zonder hem zoo te beminnen als gij verplicht 

xijt. 

Aa 3 

VIII.


VIII. B R I E F . 

Van CLAARTJE. 

Gij bezit meer liefde dan kieschheid, en weet beter 

opofferingen te doen, dan daar aan eenige waardij 

te geven. Durft gij het in uwe gedachten nemen, 

aan JULIA, in haren tegenwoordigen toefband, 

op eenen verwijtenden toon te fchrijven, en moet 

gij, omdat gij lijdt, zulks op haarwreekendie nog 

meer te lijden heeft? ]k heb het u duizendmaal 

gezegd, nooit zag ik geemlijker minnaar dan u; 

fleeds geneigd om over alles te twisten, is de liefde 

voor u niet dan een ftaat van oorlog, of zijt gij 

zomtijds al eens handelbaar, het is om u naderhand 

te beklagen dat gij het geweest zijt. O! hoe 

gevaarlijk zijn zulke minnaars, en hoe gelukkig 

ben ik van er nimmer eenen verlangd te hebben" 

dan dien men kan afzeggen als men wil, zonder 

dat het één van beiden eene traan koste ' 

Geloof mij, gij moet eene andere taal tegen JU 

LIA voeren, zo gij haar leven behouden wilt; bij 

haar eigen fmart nog uwe misnoegde luimen te moeten 

verdragen, — dit is te veel voor haar. Leer 

éénmaal dat al te gevoelig hart ontzien; gij Z lj c 

het de tederfle vertroostingen fchuldig; wacht u 

van uwe rampen door aanhoudend klagen te vermeerderen, 

of beklaag er u ten minfte niet over 

dan

T w B B GELIEVEN. 375 

dan tegen mij, die de eenige oorzaak uwer verwijdering 

ben. Ja, mijn vriend! gij hebt recht 

gegist; ik heb haar den maatregel aangepreezen , 

dien hare bedreigde eer vorderde, of liever, ik 

heb haar genoodzaakt dien te neemen, door het 

gevaar te vergrooten; ik heb er u zelve in doen bewilligen 

, en elk onzer heeft zijnen plicht betracht* 

lk heb nog meer gedaan; ik heb haar bewogen 

om de aanbiedingen van Mijlord kDUA*D van de 

hand te wijzen: ik heb u verhinderd van gelukmg 

te worden, om dat JULI A'S geluk mij dierbarer 

was dan het uwe; ik wist dat zij niet gelukkig konde 

zijn, na hare ouders aan fchande en wanhoop 

te hebben opgeofferd, en ik begrijp niet, de zaak 

aan uwe zijde befchouwd, welk geluk gij zoudt 

konnen fmaken ten koste van het hare. 

Dan dit zij zoo het wil; gij ziet mijn gehouden 

gedrag, mijne onbillijke behandeling, en dewijl gij 

Laak vindt in de geenen die u liefhebben te hekelen, 

ontvalt gij tevens ftof om het mij alleen te 

doen; zo gij daardoor al niet nalaat ondankbaar te 

zijn, zult gij er ten minfte door ophouden onrechvaardig 

te wezen. Wat mij betreft, welk gebruik 

rij er ook van maakt, ik zal omtrent u altoos 

dezelfde zijn; zoo zeer JULIA U bemint, zal ik 

u achten , en ik zoude zeggen nog meer, indien 

dit mooglijk ware. Het berouwt mij zoo min uwe 

liefde begunftigd, als die beftreden te hebben. De 

zuivere zucht der vriendfchap, die mij in beide 

A a 4 S e 

'

376 B R I E V E N v A N 

gevallen befluurde, rechtvaaidigt mijn gedrag zoo 

wel voor als tegen u; en heb ik mfefthiea zomtijds 

meerdeel genomen in uwen liefdehandel 

dan mij fcheen te voegen, het getuigenis van mijn 

eigen hart is genoegzaam om mij daaromtrent 

gerust te ftellen: nooit zal ik mij fcnaamen over 

dienften die ik aan mijne vriendin heb konnen 

bewijzen ; het k alleen derzelver nutloosheid, 

welke ik mij zelf vervvijte. 

Ik heb nog niet vergeten, wat gij mij voorh?en 

geleerd hebt van de ftandvastigbud des 

wijzen in de regenhoeden, en mij eunkt, ik 

zou er u niet ten onpas verfcheiden grondregelen 

van konnen herinneren ; dan , het voorbeeld van 

J U L I A leerde mij, dat een meisje van mijne jaa,. 

ren voor eenen wijsgeer van de uwen een even 

zoo Hecht leeraar als gevaarlijk leerling ij; en het 

zou m,j niet voegen lesien te geven aan mijnen 

meester, 

J 

IX. BRIEF. 

Fan Mijlord E D U A R D aan JULIA. 

Wij hebben het gewonnen , bekoorlijke J U L I A ' 

eene dwaling heeft onzen vriend wederom tot rede 

gebracht Delchaamte van voor een oogenbbk onbillijk 

gehandeld te hebben, heef t zijne woede geheel 

doen


doen verdwijnen , en hem zoo handelbaar gemaakt 

, dat wij voordaan alles met hem doen 

konnen wat wij maar willen. Ik zie met genoegen 

dat de misflag, dien hij zich verwijt, 

meer leedwezen dan fpijt bij hem nalaat; en dat 

hij in mijn bijzijn demoec.ig en onthutst is, zonder 

nogthands met zich zelf verlegen of gedwongen 

in zijne houding te zijn, is mij een bewijs 

dat hij mij genegenheid toedraagt. H'j gevoelt 

zijne eigene onbillijkheid al te wel, dan dat ik 

daaraan meer zoude denken, en verongelijkingen, 

op die wijze erkend , verftrekken meer tot eer 

van hem die ze herftelt, dan van den geenen die 

ze vergeeft. 

Deze omwending cn de daarop gevolgde uitwerking 

heb ik mij ten nutte gemaakt, om 

eenige nodige fchikkingen men hem te beraamen, 

alvoorens wij van elkander fcheiden ; want ik 

kan mijn vertrek niet langer uitftellcn. Daar ik 

aanftaanden zomer denk terugtekomen, zijn wij 

afgefproken, dat hij mij te Parijs zoude komen 

inwachten, en dat wij vervoigends met elkander, 

naar Engeland zouden gaan. Londen is het eenig 

Schouwtooneel, voor groote talenten gefchikt, 

'en waar zij de ruimfte gelegenheid vinden om 

zich te ontwikkelen (*). De zijnen munten in 

veeler- 

(_*) Dit heet verbazend ingenomen te zijn met zijn 

«igen land! ik heb trouwend* geen iand in dc wereld. 

A t s hoo-,


veelerlei opzicht uit, en ik durf hoopen hem, 

met behulp van etlijke vrienden , binnen korten 

tijd eenen opgang te zien maken gelijk hij verdient. 

Bij het doorreizen door uwe ftad zal ik 

u mijne oogmerken nader verklaren. Intusfchen 

gevoelt gij, dat door eenen aanmerküjken voorfpoed 

veele zwarigheden konnen worden weggeruimd 

, en dat er een trap van aanzien is , die, 

zelfs in den geest van uwen vader, het gebrek 

eener hooge geboorte kan vervullen. Dit is, 

mijnes bedunkens, het eenig middel tot uw en 

en zijn geluk, dat nog overig blijft om te beproeven 

, terwijl noodlot en vooroordeel u 

alle de anderen benomen hebben. 

hooren noemen , waar, over het algemeen , de vreem 

delingen minder gunstig ontvangen worden , en meer 

hinderpalen vinden om opgang te maken, dan juist 

in Engeland. Vit hoofde van den fmaak der: Natie 

worden zij er in geenen deele begunstigd, en de re- 

geeringsvorm belet hen van tot eenige waardigheden 

te geraken. Maar laat ons te gelijk erkennen, dat de 

Engelschman zelden bij anderen die gastvrijheid gaat 

zoeken, welke hij hun ten zijnent ontzegt. Aan 

welk ander Hof, dan dut van Londen, ziet men die 

fiere eilanders laagzielig kruipen? in welk ander land , 

dan het hunne , gaan zij hun fortuin zoeken? Zij zijn , 

ja, ftioef; maar die ftroefheid misvalt mij niet, in 

dien zij gepaard gaat met rechtvaardigheid. Ik vind 

het goed, dat zij alleenlijk Engelfchen zijn, vermids 

zij geene menfchen behoeven te wezen. 

Ik


IkhebRegianino gefchreven dat hij bij mij zoude 

komen, om partij van hem te trekken gedurende 

de acht of tien dagen, die ik nog bij onzen 

viiend zal doorbrengen. Zijne droefheid is al te 

grievend, om veel redewisfeling te gedoogen. De 

Mufiek zal deze ledige vakken van fdlzwijgendheid 

aanvullen, hem gelegenheid geven om te peinzen 

, en trapswijze zijne bittere droefheid m 

eene zwaarmoedigheid doen verwandelen. Deze 

gefteldheid van zijnen geest wacht ik af om 

hem aan zich zelf over te laten, want eerder 

zou ik zulks niet durven waagen. In de terug* 

reize zal ik u Regianino wederombrengen, en 

hem bij u laten tot ik wederkome uit Italiën, 

tegen welken tijd ik rekene, naar de vorderingen 

doôr u beiden nu reeds gemaakt, dat gij hem niet 

meer nodig zult hebben. Voor het tegenwoordige 

is hij u ongetwijfeld van geenen dienst, en ik 

beroof u geenszins, door hem u voor eenige dagen 

te ontnemen. 

X. BRIEF. 

Aan CLAARTJE. 

Waarom moet ik eindelijk de oogen voor mijzelve 

openen? Waarom heb ik ze niet voor 

eeuwig gefloten, liever , dan aanfchouwer te 

z ; 

in van de vernedering, waarin ik vervallen ben ; 

lie-

33o B R I E V E N v A w 

liever, dan mij zelfden ellendigftcn dermenfchente 

zien, na de gelakkigfle van allen geweest te zijn? 

Bemtnhjke en edelmoedige vriendin ' die zoo 

vaak mijn toevlucht waart, nog durve ik mijne 

fchaanne en mijn verdriet in uw medelijdig hare 

ontlasten, nog uwe vertroostingen inroepen te- 

gen het gevoel mijner eigen' onwaardigheid; tot 

u durve ik mij wenden, na reeds van mij zelve 

verlaten te zijn. Hemel! hoe is hetmooglijk,dae 

zij een zoo verachtlijk man heeft konnen' bemin 

nen, of dat zuik een godüjke gloed mijne ziel 

met gereinigd heeft? Hoe zeer moet zij thands 

vankhaamte biozen over hare keuze, - zij, die 

ik met meer waardig ben te noemen! Hoe mo'"tzij 

zich beklagen van hare beeldnis ontheiligd te zien 

m een hart, dat zoo laag, zoo kruipend is' Hoe 

veel verontwaardiging en afkeer moet zij voeden 

jegens hem , die haar éénmaal bemind heeft, en 

echter nog een lafhartige koude zijn! Hoor alle 

mijne dwalingen, bekoorlijke Wicht ( * ; ! hoor 

mijne misdaad tn mijn berouw; vonnis mij en 

datik fterve! of wel, zHt mijne voorfpraak, en 

dat zij, van wie mijn lot afjangtj zich nogmaals 

gewaardige hetzelve te beflisfen. 

Ik zal u niet verhalen , welken indruk eene zoo 

onverwachte Icheiding op mij gemaakt hebbe; 

C*) In navolging van JULIA noemde hij haar 

ttijne Nicht, en CL AART j ü hein haren vriend 

ik

T W E E G E L I E V E N . S?'ï 

ik zal u niets zeggen van mijne vertwijfelde droefheid, 

van mijne raadloze wanhoop: gij zult die 

genoeg konnen opmaken uit de onbegrijplijke 

dwaling, waartoe het een en ander mij vervoerd 

heeft. Hoe meer ik het ijslijke van mijnen toeftand 

gewaar werd, hoe minder ik het mooglijk 

oordeelde vrijwillig van JULI A aftezicn; hot grievende 

van dit denkbeeld, bij de verbazende edelmoedigheid 

van Mijlord EDUARD gevoegd, deed 

vermoedens in mij ontdaan , waaraan ik nooit 

zonder afgrijzen zal terug denken, en die ik echter 

niet vergeten kan zonder ondankbaar te worden 

jegens den vriend^die ze mij vergeeft. 

Mij in dien uitzuinigen luim alle de omflandïgheden 

van mijn vertrek voor den geest halende, 

meende ik daarin een voorbedachten toeleg te 

ontdekken, en ik durfde den braafften der menfchen 

daarvan verdenken, Naauwlijks was dit ijs» 

lijk vermoeden in mijnen geest gerezen, of alles 

fcheen mij toe hetzelve te bevestigen. Het gefprek 

van Mijlord met den Baron D'ETANGË; 

de niet zeer innemende toon weiken ik hem verweet 

daar bij te hebben aangenomen; de daaruit 

ontlTaane twist; het verbod van mij te sicn; het 

genomen beiluït om mij te doen vertrekken; de 

fpoed en geheimnouding der gemaakte toebereidfelen; 

het gefprek dat hij 's daags te vooren met 

mij hield; de fnelheid eindelijk, waarmede ik eer 

opgelicht dan weggebracht was: dat alles fcheen mij 

aan

SS* B R I E V E N V A N 

aan de zijde van Mijlord EDUARD eenen opzethjken 

toeleg te verraaden om mij van JULIA te 

verwijderen , en zijne aanftaande terugkomst bijhaar, 

waarvan ik kennis droeg,ontdekte mij, zoo 

als ,k dacht, ten volle het oogmerk zijner dienstbetoningen. 

Ik befloot echter mij zelf nog meer 

opheldering te bezorgen eer ik opfchudding maakte 

, en ten dien einde zettede ik mij om de zaaken 

met meer oplettendheid nategaan. Maar alles 

verfterkte mij in mijn belagchlijk vermoeden, en de 

menschlievendheid boezemde hem geene beleefdheid 

ten mijnen behoeve in, of mijn blinde naarijver 

trok daaruit eenig bewijs van verraderij. Ik 

vernam, dat hij te Befanpon aan JULIA gelchreven 

had, zonder mij zijnen brief te laten lezen, 

zonder mij daarvan zelfs iet te zeggen. Zedert 

dien tijd hield ik er mij vastlijk van verzekerd, 

en wachtte flechts het andwoord af, waarover ik 

wel verwachtte hem misnoegd te zullen vinden, 

om met hem in eene woordenwisfeling te geraken 

, die ik mij had voorgenomen. 

Gister avond kwamen wij vrij laat t'huis, en 

ik hoorde dat er een pakje met brieven uit Zwii* 

ferhnd was aangekomen, waarvan hij mij niets 

zeide, toen wij van elkander fcheidden. Ik liet 

hem den tijd om het te openen; hierop hoorde ik 

hem, uit mijne kamer, onder het lezen eenige 

woorden mompelen. Ik luisterde fcherp toe. 

Ach! JULIA! zeide hij, in afgebrokene uitdruk- 

kin-

t w E Ï G E L I E V E N . 3*3 

kingen, ik heb u gelukkig willen maken! . . . 

ik eerbiedig uwe deugd .... maar uwe dwaling 

beldaas ik 1 

Op het hooren van deze en diergelijke" 

woorden, die ikduidlijkverftond, was ik 

van mij zelve geen meester meer; ik nam mijnen degen 

onder den arm; ik opende de deur,of liever, 

ik friet dezelve met geweld open, en trad binnen 

als een uitzinnig mensch. Neen, ik wil dit papier 

noch uwe oogen niet bezoedelen met alle die beledigingen 

, die de woede mij ingaf, om hem te 

dwingen van op ftaanden voet met mij in duêl te 

treden. 

O mijne nicht! toen heb ik duidlijker dan ooit 

konnen bemerken, welk een vermogen de waare 

wijsheid hebbe, zelfs op de gevoeligfte menfche.i, 

indien zij hare infpraken Hechts willen gehoor 

geven. In den beginne kon hij uit mijne gezegden 

niets opmaken, hij hield die voor eene vrucht van 

wezenlijke ijlhoofdigheid; maar het verraad waarvan 

ik hem befchuldigde, de geheime oogmerken 

die ik hem verweet, de brief van JULIA welke 

hij nog in de hand had, en waarvan ik onophoudelijk 

tegen hem fprak, deden hem eindelijk de 

reden mijner woede begrijpen. Hij glimlagchte, en 

zeide daarop koeltjens tegen mij : gij hebt uw 

verftand verloren, en ik vecht met geenen zinnelozen. 

Open uwe oogen , blinde als gij zijt! 

voegde hij er op een minzamer toon bij, ben ik 

hetwaarlijk, dien gijbefchuldigtvan u te.verraaden* 

In

ïU , B R I E V E N V A H 

In den toon, waarmede hij deze woorden uitfprak, 

befpeurde ik een zeker iets dat geenen trouwlozen 

aanduidde; de klank zijner ftem roerde mij het hart; 

naauwlijks had ik mijne oogen op de zijnen geïlj 

gen of alle mijne vermoedens verdweenen, en ik 

begon met fchrik mijne buiter.fpoorigheid intezien. 

• Deze verandering bemerkte hij terftond : hijreikte 

mij de hand toe. Koom hier; zeide hij, had ik 

mij eerst moeten verdedigen om u van uwe dwaling 

terug te brengen, ik zou u nooit weder gez-en 

hebben. Maar nu gij billijk zijt, lees nu dezen brief, 

en herken eenmaal uwe vrienden. Ik wilde het weigeren 

, maar de overmacht, die hij door zoo veele 

perfoonlijke voordeelen op mij had, deed het hem 

eifchen op eenen toon van gezag, welke ondanks 

de opruiming mijner twijfelingen, door mijn eigen 

heimlijk verlangen niet weinig gerugfteund werd. 

Verbeeld u, in welk eenen toeftand ik mij bevond 

na de lezing van een ftuk, het geen mij de 

gaêdeloze weldaden deed kennen van hem, wien ik 

zoo onwaardiglijk had durven lasteren. Ik wierp 

mij aan zijne voeten neder, en met een hart van 

bewondering,leedwezen,en fchaamte vervuld,omarmde 

ik uit al mijne macht zijne knieën, zonder één 

enkel woord te konnen uitbrengen. Hij ontvin^ 

mijn berouw even gelijk hij mijne beledigingen ge* 

daan had, en vorderde voor de vergiffenis "die hij 

mij gunftig toeftond, niets anders van mij, dan dat 

ik

I.D.jil.HX. 

Ik unm mijnen deprrn onder den arm ftict de deur mei 

{ftnrcld opcn.cii trad Iriiuic-ii als een uitzinnig Mieusch.

T w È E G E L I E V E N . ' $8$ 

ik mij nimmer verzetten mocht tegen het goede 

dat hij mij zoude willen doen Ach! dat nij van 

nu af aan doe al wat hem goeddunkt! zijne edele 

Ziel is boven die der menfchen verheven, en het 

is even zoo min geoorlofd zijne weldaden te wederftreeven, 

als die der Godheid. 

Vervolgends (telde hij mij de twee brieven ter 

hand, die aan mij hielden, en welken hij mij 

rtiet had willen overgeven, voor hij den zijnen 

gelezen, en het befluit van uwe nicht verncme.i 

had. Ik zag daaruit, welk eene minnares en wellc 

eene vriendin mij de Hemel gefchonken hebbe; ik 

zag, hoe veele edele gevoelens en deugden hij 

rondom mij hebbe verzameld, ten einde mijne 

kwellingen des te grievender, en mijne laagheid des 

te laakbarer te doen zijn. Zeg mij, welk eene 

eenige onder alle ftervelingen is zij , wier geringfte 

vermogen in haare fchoonheid beftaat, en 

die, gelijk de machten des hemels, zich even zeer 

doet aanbidden, het zij zij iemand goed of kwaad 

doe? Helaas! die wreede heeft mij van alles 

beroofd , en ik bemin er haar des te fterker om: 

hoe ongelukkiger zij mij maakt, hoe volmaak er 

ik haar vinde. Het fchijnt, dat alle de fmar en, 

die zij mij veroorzaakt, haar eene nieuwe ver» 

dienfte bij mij geven. De opoffering welke 

zij gedaan heeft aan de infpraken der natuur, 

bedroeft en verrukt mij; dezelve vergroot in mijn 

oog de waardij van die , welke zij voorheen aan 

I. DEEL. B b de

S86 T W E E B R I E V E N 

de liefde deed. Neen, haar hart is niet in ftaat 

om iet te weigeren, dan waardoor de waardij 

vermeerderd word van 't geen zij vergunt. 

En gij, waardige en bekoorlijke Nicht! gij, 

eenig en volmaakt voorbeeld van vriendfchap, 

waarop men zich onder alle de vrouwen bij uitnemendheid'beroepen 

zal,en hetgeen zulke harten, 

die niet gelijk het uwe geftemd zijn, zullen durven 

uitkrijten voor een wezen der verbeelding: ach ! 

fpreek mij van geene wijsgeerte meer! ik vei achte 

die bedrieglijke kramerij , die niet dan in ijdele 

woorden beftaat; die harsfenfchim welke niet meer 

dan eene fchaduwe is, die ons aanzet om de 

hartstochten van verre te trotfeeren, terwijl zij ons 

als een laffe held op derzelver nadering verlaat. 

Laat mij, bid ik u! niet over aan mijne dwalingen; 

betoon toch uwe voorige goedheden aan eenen 

ongeiukkigen die dezelve niet verdient, maar die 

ze vuuriger begeert en meer behoeft, dan ooit! 

gewaardig u, om mij tot mij zelf weder te 

brengen, en dat uwe zachte ftem in dit ontredderd 

hart die der rede vervange. 

Neen, ik durve hoopen dat ik niet voor altoos 

vernederd ben. Ik voel dat rein , dat heilig vuur, 

waarvan ik éénmaal gloeide, in mij herleven; het 

voorbeeld van zoo veele deugden zal niet vruchtloos 

zijn voor hem, die er het voorwerp van was, 

die dezelve bemint, bewondert, en aanhoudend 

wil

T W Ë E G E L I E V E N . 3S7 

wil navolgen. O geliefde minnares, wier keuze 

ik moet eerbiedigen ! O mijne vriendin, welker 

achting ik wenfche te herwinnen ! mijne ziel ontwaakt 

weder, en herkrijgt door de uwen hare 

kracht en haar leven. Eene kuifche liefde en 

verhevene vriendfchap zullen mij den moed wedergeven 

, dien laffe wanhoop mij bijkans ontnomen 

had: de zuivere gevoelens^jan mijn hart zullen 

de plaats der wijsheid bij mij vervangen; door 

u zal ik alles zijn wat ik moet wezen, en ik zal 

u dwingen om mijnen val te vergeten, zo ik mij 

flechts een oogenblik daaruit opheffen kan. Ik 

weet niet, en begeer ook niet te weten, welk 

lot de Hemel mij verder befchoren hebbe; maar 

hoedanig dit ook zijn moge, ik wil mij dat lot 

waardig maken , welk ik éénmaal genoot. Dat 

onflerflijk beeld , hetgeen ik in mijn binnenfle 

omdrage, zal mij een fchild vérflrekken, en mijne 

ziel onkwetsbaar maken voor de flagen van het 

noodlot. Heb ik niet genoeg geleefd voor mijn 

eigen geluk? Het is tot hare eer, dat ik voordaan. 

leven moet. Ach! waarom kan ik de wereld 

niet verbazen door mijne deugden, opdat men 

éénmaal, dezelve bewonderende, zeggen mocht: 

kon hij wel minder doen ? Hij werd door 

JULIA bemind! 

N S. Eene. haatlijke en misfehien onver mijd • 

hare Echtverbindtenis ! wat betekenen 

deze woorden? Zij komen echter in haren 

B b 2. brief


brief voor ( * ). CLAARTJE ! ik ftel mij 

het ergfte voor, ik onderwerp mij, en 

ben bereid om mijn lot te dragen. Maar 

die woorden .... neen, er gebeure 

wat er wil, nooit zal ik van hier vertrekken, 

ten zij ik eene nadere verklaring 

van die woorden zal bekomen hebben. 

XI. B R I E F . 

, Van JULIA. 

M ijne ziel is dan waarlijk voor het vermaak 

nog niet gefloten, zij is nog vatbaar voor een 

gevoel van vreugde ? Helaas! zints uw vertrek 

meende ik niet dan voor de droefheid geflemd te 

zijn; ik verbeeldde mij, van u verwijderd, enkel 

te konnen lijden , en had zelfs geen dentcbeeld van 

vertroosting bij uw afwezen. Uw lieve brief aan 

mijne Nicht heeft mij beter onderricht , ik heb 

dien met traanen van vertedering gelezen en her« 

lezen; dezelve heeft de verkwikking vaneenen 

zachten daauw op mijn van weedom verteerd en 

van droef heid verwelkerd hart doen nederzijgen, 

cn uit de opgeruimdheid die ik zedert gevoeie, 

heb ik gezien, dat gij van verre geen minder 

vermogen hebt dan van nabij, op de aandoenin 

gen van uwe JULIA. 

(*) Zie boven , bladz. 371 

Welk

T W E E G E L I E V E N . 3S0 

Welk een genoegen voor mij, mijn vriend! u 

die vastheid van gevoelens te zien hernemen, 

welke aan den moed van eenen man voegt! ik 

zal er u te meer om achten , en mij zelf 

niet langer befchuldigen van de waardigheid 

eener eerbaare liefde geheel en al vertreden, en 

twee harten te gelijk bedorven te hebben. Nu 

wij vrij uit over onze zaaken fpreken konnen, 

zal ik u meer zeggen; het verzwaarde mijne 

wanhoop te moeten zien, dat uwe moedloosheid 

u beroofde van het eenig hulpmiddel welk ons door 

het gebruik uwer talenten nog overig bleef. In» 

tusfchen kent gij den waardigen vriend, dien u de 

Hemel gefchonken heeft: uw leven zelfs zou niet 

te groot eene opoffering zijn om u zijne weldaden 

waardig te maken ; nimmer zult gij genoeg gedaan 

hebben ter herffcelling van de belediging hem onlangs 

aangedaan , en ik hoop dat gij geene tweede 

les meer zult nodig hebben, om uwe woeste verbeelding 

te bedwingen. Het is onder het opzicht 

van dien achtingswaardigen man, dat gij de wereld 

ftaat intetreden; het is door zijnen invloed geholpen 

, door zijne ondervinding geleid, dat gij zult 

trachten miskende verdienften te wreeken van de 

verongelijkingen der fortuin. Doe voor hem meer 

dan gij voor u zelve doen zoudt, zoek ten minfte 

zijne goedheden te erkennen door dezelve niet 

nutloos te maken. Zie, welke vrolijke vooruitzichten 

zich nog voor u opdoen; zie, hoe veel 

voorfpoeds gij u beloven moogt in eene loop- 

B b 3 baan 9

30o B R I E V E N VA N 

bas.n, waarin alles zich vereenigt om uwen ijver 

te begunstigen. De Hemel heeft u met zijne gaven 

overvloedig bedeeld; uwe gelukkige geaartheid, 

door uwen fmaak befchaafd, fteldeu in hec 

bezit van alle mooglijke talenten; in den ouderdom 

van nog geen vier en twintig jaaren paart gij 

de bevalligheden van uwen leeftijd aan eene rijpheid 

van geest, die den mensch in gevorderder 

jaaren het verlies zijner jeugd vergoed. 

Frutto fenile in fu 'l giovenil fiore 

De letteroefening heeft uwe levendigheid niet 

uitgedoofd, noch uw geitel loom doen worden: 

de dwaze galanterie heeft uw vernuft niet onderdrukt, 

noch uw verftand flomp gemaakt. Eene 

vuurige liefde, die u alle de edele gevoelens welken 

zij voordbrengt, inboezemde, heeft u die 

verhevenheid van denkbeelden , dien kiefchen 

fmaak doen verkrijgen , welke daarvan onaffcheidbaar 

zijn. Bij haren tederen gloed heb ik uwe 

ziel hare fchitterende vermogens zien ontwikkeien, 

even gelijk eene bloem zich ontfluit voor 

de ftraalen der zon. Gij bezit te gelijk alles 

wat ons opleid tot het fortuin, en wat ons in 

ftaat fielt hetzelve te verachten. Om u aanzien 

bij de wereld te verwerven, behoefde gij 

flechts 

($) D»t is: de bloei zijner jeugd geefi -jrucbten des 

êudcrdans* 

Aant. dei VERT.


flechts daarnaar te dingen , en ik hoop dat éen 

voorwerp, welk uw hart dierbaarer is dan dit, u 

daarvoor die zucht zal inboezemen , welke 's werelds 

eerbetoningen in zich zelve niet waardig zijn. 

O mijn lieve vriend! gij gaat u dan van mij affcheiden? 

O mijn teder beminde! gij gaat dan 

uwe JULIA ontvluchten?.... Het moet zoo zijn; 

wij moeten ons van elkander verwijderen, willen 

wij elkander t'eeriger tijd gelukkig wederzien 

, en onze laatfte hoop is alleen gegrond op 

uwe te ncmcne voorzorgen. Mocht een zoo 

beminlijk denkbeeld u opwekken, u vertroosten 

gedurende deze lange, droevige fcheiding! mocht 

het u dat vuur inftorten, hetgeen alle beletfelen uit 

den weg ruimt , en het noodlot doet bukken I 

Helaas! wat u betreft, de wereld cn uwe bezigheden 

zullen u eene onophoudelijke verftrooijing geven, 

en eene heilzame afleiding verfcbaffen aan de fmartcnder 

afwezigheid;maar ik,ik biijve overgelaten 

aan mij zelve alleen , of aan vervolgingen blootgefteld, 

en het dén en ander zal mij noopcn om 

uw gemis zonder ophouden te betreuren. En nog 

zou ik gelukkig zijn, zo niet eeneijdelevre.esmijne 

wezenlijke kwellingen verzwaarde, en zo ik, behalven 

mijne eigene rampen, geen innig gevoel 

had van die, waaraan gij u ftaat biootteftellen. 

Ik zidder , wanneer ik denke aan duizenderlei 

gevaaren, die uw leven en uwe deugd be- 

B b 4 drei.

39a B R I E V E N V A N 

dreigen zullen. Ik ftel al het vertrouwen 

in u, welk men in een mensch ftellen kan; 

maar ach! mijn vriend ! waarom zijr gij niet 

méér dan mensch, nu het noodlot ons van elkander 

fehèidt ? Hoe veele raadgevingen zult gij 

nodig hebben in die onbekende wereld, welke gij 

ftaat intetreden! Mij, die zoo jong en zonder 

ondervinding ben , en die minder oefening en 

nadenken bczitte dan gij, mij voege het niet, u 

daaromtrent lesfen te geven; dit is eene bemoeijing 

die ik overlate aan Mijlord EDUARD. Ik 

bepaale mij om u twee zaaken aantebevelen, 

die meer van het gevoel afhangen dan van de 

ondervinding, om dat ik , fchoon weinig de wereld 

kennende, uw hart zeer wel meen te kennen: 

verzaak nimmer de deugd, en vergeet nooit 

uwe JULIA! 

Ik zal u niet herhalen alle die fpitsvindige 

redeneeringen, welke gij zelf mij geleerd hebt te 

verachten , waarmede zoo veele boeken vervuld 

zijn , en die nimmer een braaf man gevormd 

hebben. Ach! die ellendige fnappers! hoe veele 

zoete verrukkingen zijn er niet, die hun hart nimmer 

gefmaakt heeft noch anderen doen ftnaken! 

Laat de-ze nietige Zedenmeesters vaaren, mijn 

vriend !en keer in tot uw eigen binnen(le;daar zult 

gij dat heilig vuur wtdervinden, hetgeen ons zoo 

menigmaal in liefde tot edele deugden ontvlamde; 

daar^zult gij dat onverganglijk beeld zien van h.ft 

waare

T W E E Lr Ji, L I E V E N . 393 

waare fchoon, welks befchouwing ons met eene 

heilige geestdrift vervult, en het geen door onze 

hartstochten onophoudelijk bezwalkt word, zonderdat 

zij hetzelve immer konnen verdelgen (*). 

Gedenk aan die bekoorlijke traanen die ons oog ontrolden 

, aan die kloppingen die ons ontroerd hart 

diukten , aan die vervoeringen die ons boven 

ons zelve verheften, aan het lezen dier heldenlevens 

, welke de misdaad onverfchoonlijk maken 

en der menschheid tot eer verftrekken. Wilt gij 

weten, welke eer in de daad begeerlijk zij, die 

van het fortuin of die der deugd ? ftel u dan die 

geene voor, waa'aan het hart de voorkeus geeft, 

wanneer het onpartijdig kiest. Bedenk , waarheen 

het zelfbelang ons voere bij het lezen der 

Gefchiedenis. Viel het u ooit in te wenfchen naar 

de fchatten vanCroefus, of naar den roem vanG^/ar, 

of naar de macht van Nero, of naar de vermaken 

van Heftogabalus? Waarom, indien zij gelukkig 

waren, verplaatften uwe wufte begeertens u niet 

in hunnen ftand? Het is, uit overtuiging dat zij het 

waar geluk niet fmaakten; het is, omdat zij laage 

en verachtlijke wezens waren , en dat niemand 

eenen ondeugenden zijn geluk benijdt. Welke 

men- 

(*) De waare wiisgeerte der beminnenden is die 

van Plato; zoo lang zij verliefd zijn, hebben zij 

nimmer eene andere. Een aandoenlijk mensch kan 

dezen wijsgeer niet laten vaaren ; een koel leze'r kari 

hem niet verdragen, 

Bb 5


menfchen befchouwde gij dan met het meeste 

vermaak? Welker vco beeld bewonderde gij ? 

Wien zoudt gij het liefst hebben willen gelijken ? 

Oxbefchnjflijke toverkracht van het onverwelkbaar 

fchoon! het was de gif- drinkende Athener 

(SOCRATES), het was de voor zijn vaderland 

fteivende BRUTUS, het was REGTJLUS te midden 

zijner folteringen, het was de zijn eigenhart 

verfcheurende CATO, het waren alle deze ongelukkige 

braven, die uwen naarijver opwekten, 

en gij gevoeldet in uw binnenfte het wezenlijk 

geluk, dat onder hunne fchijnbare rampen verborgen 

lag. Denk niet, dat gij alleen en bij uitfluiting 

dit gevoel bezit; alle menfchen hebben het, 

menigmaal zelfs hunnes ondanks. Dat Godlijk beeld 

van volmaaktheid , welk ieder van ons is ingedrukt 

, bekoort ons in weerwil van ons zelve. 

Zoodra de driften ons toelaten hetzelve te zien, 

willen wij er aan gelijk zijn, en zo de ondeugei.dfte 

mensch anders zijn konde dan hij werklijk 

is, hij zou begeeren een braaf man te wezen» 

Vergeef mij deze verrukking berrtinlijke vriend! 

gij weet , dat ik die aan u te danken heb, en 

het voegt de liefde u wcdertegeven, hetgeen 

ik door haar cntving. Ik wil u hier uwe eigene 

grondregelen niet voorhouden, maar alleen voor 

een oogenblik de toepasfmg daarvan maken, om 

te zien van wat nut zij voor u konnen zijn: want 

thands is het de tijd om uwe eigene lesfen te betrach-


trachten, en te toonen dat gij zelf beoefent, het 

geen gij zoo wel weet te zeggen. Al behoeft 

men juist geen CATO noch een REGULUS te zijn, 

ieder mensch moer nogthands zijn vaderland beminnen 

, braaf en manmoedig wezen , en zijn 

woord houden, zelfs ten koste van zijn leven. 

De ftille deugden zijn doorgaands des te verhevener 

, omdat zij niet naar de goedkeuring van 

anderen dingen, maar alleen naar het goed getuigenis 

van zichzelve, en het geweten des rechtvaardigen 

vergoed bij hem de loftuitingen eener geheele 

wereld. Gij gevoelt dus dat de grootheid 

van den mensch op alle ftanden toepaslijk is, eu 

dat niemand gelukkig kan zijn ten zij hij de 

achting van 'zichzelve hebbe; want, beftaat de 

waare genieting der ziel in de befchouwing van 

het fchoone, hoe kan dan de booswicht dit in 

een ander beminnen , of hij moet tevens noodwendig 

eenen af keer % gevoelen van zichzelve? 

Ik heb geene vrees, dat de zinnelijke en grove 

vermaken'u zullen bederven. Deze ftrikken zijn 

voor een gevoelig hart niet zeer gevaarlijk; hetzelve 

heeft kiefcher vermaken nodig. Maar ik 

vreeze voor de grondregelen en de lesfen der 

wereld; ik vreeze voor dat geducht vermogen, 

welk het algemeen en aanhoudend voorbeeld der 

ondeugd noodwendig op het hart heeft; ik vreeze 

voor dia listige drogredenen waarmede hetzelve 

zich weet te vernisfen; eindelijk, ik vreeze 

,


ze , dat uw eigen hart u in dit ftuk bedriegen 

zal, en u minder behoed/aam doen zijn omtrent 

de keus der middelen ter bekoming van een aanzien 

, het geen gij in ftaat zoudt zijn te verachten, 

bijaldien het niet den weg konde baanen 

tot onze echtvereeniging. 

Ik waarfchuwe u, mijn vriend ! voor deze 

gevaaren, en uwe wijsheid zal het overige 

doen ; want die te hebben voorzien, betekent 

reeds veel, om er zich voor te wachten. Ik zal 

er flechts ééne aanmerking bijvoegen, die, naar 

mijne gedachten , zoo wel de valfche redeneering 

der ondeugd , als de wufte dwalingen der onbezonnenheid 

volkomen wederlege, en welke genoegzaam 

moet zijn om een wijs man zijn gedrag 

ten goede te doen richten. Zij is deze: dat de 

bron des geluks geheel niet in het begeerde voorwerp 

Op zich zelve, of in het hart dat dit bezit, maar 

in de overeenftemming van deze beiden gelegen is, 

en dat , gelijk aan den éénen kant niet alle de 

voorwerpen onzer begeerte gefchikt zijn om ons 

gelukkig te maken, zoo ook aan de andere zijde 

niet alle gefteldlieden des harten berekend zijn om 

het geluk te genieten. Heeft de reinfte ziel tot 

haar eigen geluk niet genoeg aan zichzelve, nog 

veel zekerer is het ,• dat alle de geneugten der 

wereld r.iet in ftaat zijn het geluk van een 

bedorven hart te bewerken ; trouwends , aan 

beide zijden word er eene voorbereiding vef- 

eischt,

T W E E G E L I E V E N . 507, 

eischt , eene zekere overeenkomst, waaruit dat 

dierbaar gevoel ontftaat, hetgeen voor ieder gevoelig 

wezen zoo begeerlijk is, terwijl het altoos 

onbekend zal blijven aan den gewaanden wijzen , 

die zich hecht aan een oogenbliklijk vermaak, 

omdat hij van een duurzaam geluk geen denkbeeld 

heeft. Wat baat het dus één van deze voordee-* 

len te verkrijgen ten koste van het ander? wat 

baat het uitwendig te gewinnen terwijl men 

inwendig nog meer verliest, en zich de middelen 

aanreichaffen om gelukkig te worden, terwijl men 

de konst van die te gebruiken , ontleert ? Is 

het dan nog niet beter, indien men één van bei» 

den kiezen moet, dat geen, welk het lot ons 

kan terug geven, opteofferen aan hetgeen men, 

éénmaal verloren zijnde , nimmer wederkrïjgt? 

Wie behoort dit grondiger te weten dan ik, die 

niet anders deed dan de geneugten mijnes levens 

vergiftigen, terwijl ik die meende te volmaaken? 

Laat dus die ondeugende lieden praten, die met 

hun geluk vertoning maken, maar hun- hart verbergen, 

en zijt verzekerd dat, zo er eenig voorbeeld 

van geluk op de wereld beftaat, hetzelve 

in den deugdzamen man te vinden is. Die gelukkige 

neiging tot al wat goed en braaf is, fchonk 

de Hemel aan u; geef dan enkel gehoor aan u we 

eigene begeerten, volg alleenlijk uwe natuurlijke 

neigingen; en denk vooral aan onze eerfte liefde. 

Zoo lang gij u die reine en aangename oogenblikken 

herinnert, is het niet mooglijk, dat gij zoudt 

op-


ophouden haar te beminnen, die ze u zoo dierbaar 

maakte; dat het zedelijk fchoon zijne bevalligheid 

voor uw hart verliezen zoude; noch dac 

gij ooit uwe JULIA zoudt willen verkrijgen door 

middelen, die uwer onwaardig zijn. Hoe zou men 

een goed genieten konnen, waarvan men den fmaak 

verloren had? Neen, om het voorwerp zijner liefde 

te konnen genieten, moet men hetzelfde hart behouden 

, dat haar bemind heeft. 

En zoo kome ik tot mijn tweede ftuk; want, 

gelijk gij ziet, mijn handwerk heb ik nog niet 

vergeten. Het is mooglijk, mijn' vriend! dat men 

zonder liefde de verhevene gevoelens eener fterke 

ziel bezitte; maar eene liefde gelijk de onze bezielt 

die en houdt haar ftaande, naar gelang dezelve 

blaakt; zoo dra verdooft zij niet, of de ziel 

valt in eene kwijning, en een hart dat éénmaal 

ontzenuwd is, deugt tot niets meer. Zeg mij 

eens, wat zouden wij zijn indien wij niet meer 

beminden ? Ach ! zou het niet verkieslijker zijn 

optehouden van te beftaan, dan aanwezig te zijn 

zonder iet te gevoelen , en zoudt gij befluiten 

konnen om op de wereld het niets beduidend 

leven van een alledaagsch mensch te leiden, na 

alle de verrukkingen gefmaakt te hebben, die in 

ftaat zijn de menschlijke ziel te bekooren? — Gij 

gaat in groote fteden uw verblijf houden, waar 

uwe uiterlijke gedaante en uwe jaaren, nog meer 

dan uwe verdienften, duizend valftrikken voor 

uwe

T W E E G E L I E V E N , .f» 

uwe trouw zullen fpannen. De verleidende Coquet* 

terie zal de taal der tederheid aannemen, en u behaagen 

zonder u te misleiden; gij zult naar geene 

liefde, maar naar de vermaaken ftreeven; gij zult 

die fmaaken zonder liefde, en ze daar van niet 

konnen onderkennen. Of gij ergends het hart van 

JULIA vinden zult, weet ik niet, maar ik tart u van 

ooit bij eenige andere vrouw weder te kónnen gevoelen, 

het geen gij bij haar gevoeld hebt. 1 Je kwijning 

van uwe ziel zal u het lot aankondigen, welk 

ik u heb voorfpeld; droefheid en verdriet zullen 

u overmeesteren te midden uwer nietige 

uitfpanningen. In weerwil van u zelve zal u 

de herinnering onzer eerfte liefde vervolgen. 

Mijn beeld, honderdmaal fchooner oan ik immer 

was, zal u onverhoeds komen verrasfchen. 

Oogenbliklijk zal het waas der walging alle uwe 

genoegens befmettcn, en duizend bittere kwellingen 

zullen in uw hart oprijzen. Ach! mijn 

tederbeminde, mijn lieve vriend! zo gij mij ooit 

vergeet Helaas! ik zal daardoor flechts het 

leven verliezen; maar gij, gij zult veracht en 

rampzalig leven, en ik zal bij mijn fterven 

maar al te zeer gewroken zijn. 

Vergeet dan nimmer die JULIA, die éénmaal 

de uwe was, en wier hart nooit voor een 

ander zijn zal. Meer kan ik u niet zeggen in 

dien af hanglijken ftaat, waarin de Hemel mij 

geplaatst heeft: maar, na u de getrouwheid te 

heb-


hebben aanbevolen, is het billijk u het éeilig 

onderpand, welk ik van de mijne geven kan, te 

laten behouden. Ik heb niet met mijne plichten, 

want dezen kent mijn verdoolde geest niet 

meer, maar met mijn hart geraadpleegd, als het 

lnatfte richtlhoer voor hem die niet meer in 

ftaat is om naar eenigen regel te handelen; en 

• zie hier de hoofdlbm van deszelfs infpraken. Ik zal 

u nooit mijne hand geven buiten de toeftemming 

van mijnen vader ; maar ik zal ook nooit een 

ander huuwen zonder uwe bewilliging. Hierop 

geef ik u mijn woord; dit zal mij heilig zijn, 

er gebeure wat er wil, en er ïs geen menfchelijk 

vermogen, dat mij hetzelve kan doen verbreken. 

Bekommer u niet over het geen er in 

uw afwezen met mij zoude konnen gebeuren. 

Ga, mijn beminde vriend! ga onder het geleide 

eener tedere liefde een lot opzoeken , waardig 

om bekroond te worden. Mijn levenslot is in 

uwe hand, in zoo ver het van mij afhing hetzelve 

in uwe hand te ftellen, en nimmer zal 

daarin verandering komen zonder uwe toeftemming. 

XII.


XII. B R I E F . 

Aan JULIA. 

O Qualfiamma di -gloria, d'onore, 

Scorrer fento por tutte le vctie, 

Alma grande ! parlando con te! ( § )• 

TULIA! laat mij adem fchèppen. Gij doet mijn 

'bloed kooken; gij doet mij ontroeren en het hart 

kloppen. Uw brief brandt, even gelijk uw hart, 

van heilige liefde tot de deugd, en dien hemelfchen 

gloed Hort gij in het mijne over. Maar 

waarom zoo veele vermaningen, waar flechts 

bevélen behoorden te ftaan? Geloof vrij, indien 

ik mij zoo verre vergeten mocht , dat ik beweegredenen 

nodig had om wel te handelen, 

het °zou ten minfte niet van uwen kant zijn ; uw 

wil alleen is mij genoeg. Weet gij niet, dat ik 

altoos zijn zal hetgeen gij verlangt , en dat 

ik eerder het kwaad zelve doen zoude , dan u 

ongehoorzaam worden? Ja, het Capitool 

zelfs zou ik in brand geftoken hebben, 

indien gij het mij bevólen hadt, omdat ik u 

meer 

(5) Dat is: O! welk eenen gloed van eer en roem 

tcvod ik door alle mijne aderen Jiroomen , edele zin ! 

\erwijl ik tot u fprekc! 

I. D E EL. Cc 

Aant. des v E R T.

4oa BRIEVEN VAN TWEE GELIEVEN. 

mèer dan alles bemin; en weet gij 'wel, waarom 

ik u zoo beminne ? Ach! onvergelijklijk 

meisje! het is om dat gij niets Amt willen dan 

het geen eerlijk is, en om dat uwe liefde tot de 

deugd die, welke ik voor uwe bekoorlijkheden 

hebbe, nog onwederftaanbarer maakt. 

':* ••• ' * • 1 

-O"'. •> • VV 

Ik vertrek dan , aangemoedigd door de verbindtenis 

die gij hebt aangegaan, en waarvan gij de 

omfchrijving wel hadt konnen achterlaten; want 

te beloven van zonder mijne bewilliging aan niemand 

te zullen huuwen, is dit niet even zoo goed 

als te beloven , dat gij alleenlijk de mijne zult 

zijn ? Wat mij betreft, ik zeg het u maar rond uit, 

en ik geer u heden daarop mijn woord als eerlijk 

man, dat nimmer zal verbroken worden: 

welk lot het fortuin mij in dien kring, waarin 

ik mij u ten gevalle ga bevlijtigen , befchoren 

hebbe, is mij onbekend; maar nooit zullen 

de banden der liefde noch des huuwlijks mij 

met eene andere vrouw vercenigen dan met 

JULIA O'ETANGE; ik leef niet, ik heb geen 

aanwezen dan alleen voor haar, en ik zal of 

als haar gemaal, of als vrijman fterven. Vaarwel! 

de tijd roept mij, en ik ga oogenbliklijk 

op de reis. 

Einde van het eerfte Deel,

Untitled

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?