Kamervoorzitter Frans Weisglas over de nieuwe politiek 'Kan het ...

Binnenlands Bestuur
23 (2002) 51/52 : 30-33
Ruim een halfjaar is Frans Weisglas nu voorzitter
van de Tweede Kamer. Een droombaan,
zo vindt hij zelf. 'Maar wel met zo nu en dan
een nachtmerrie.' Een gesprek over het
geschade aanzien van de politiek.
Hans Bekkers en Henk Bouwmans
Kamervoorzitter Frans Weisglas
over de nieuwe politiek
'Kan het een
beetje
waardiger?'
rots toont hij zijn kaï.ier in het historische
deel van het Binnenhof. De
grote houten tafel, de oude maar
opnieuw gestoffeerde stoelen die er
omheen staan. Allemaal spullen uit zijn
oude kamer, inclusief de oude zwaitwitfoto
«aarop het jonge WD-kamerlid Weisglas is
vereeuwigd met Dick Dolman - Kamervoorzitter
van 1979 tot 1989.
Het is er een uit een grote verzameling van
kiekjes met beroemde tijdgenoten, opgebouwd
in de onafgebroken periode van
twintig jaar die hij in de Tweede Kamer zit.
Sinds 28 mei is Weisglas voorzitter van
diezelfde Kamer. Toen de PvdA na de verkiezingen
niet langer meer de grootste partij
was, mocht de VVD de voorzitter Ir/eren en
hoewel de partijleiding Annemariejorritsma
de eervolle plek gunde, kandideerde
Weisglas zichzelf op eigen houtje. Voor het
eerst in de parlementaire geschiedenis
konden de 150 Kamerleden kiezen. Met
tachtig stemmen, twee keer zoveel als zijn
partijgenote, won de 56-jarige Rotterdammer
glansrijk.
'Dat ik nu hier zit, heb ik deels te danken
aan Fortuyn die - tot zijn tragische dood op
6 mei - de achterkamertjespolitiek tot een
thema had verheven. De verkiezing van de
Kamervoorzitter was daar natuurlijk een
sprekend voorbeeld van. Het is altijd een
2002-12-20
solliciteren wel het oude systeem doorbroken',
zegt Webglas.
Eerder al, in 19%, had hij willen plaatsnemen
op de voorzittersstoel, toen Wim Deelman die
verruilde voor het burgemeestersschap van
Den Haag. De post viel echter opnieuw het
CDA ten deel Met zijn v rkiezing dit voorjaar
ging voor de liberaal dan eindelijk zijn droom
'Als ik eenmaal op de stoel zit, verlies ik meteen
mijn partijpolitieke ballasf
voorgekookt proces geweest. De keuze werd
gemaakt door slechts een klein groepje
mensen. Niet alleen was het klimaat voor
verandering gunstig, mijn belangrijkste
concurrent had bovendien de pech dat ze
vooral als m', ister van Paars werd gezien.
Maar in alle eerlijkheid, ik vind dat ik niet al
te bescheiden moei zijn: ik heb door te
in vervulling. 'Ik zie het als een mooie afsluiting
van mijn politieke loopbaan. Een laatste
deeL Hoe lang? Laten we zeggen, nog een
kabinetsperiode van vier jaar.'
Die stoel doet wat met hem. 'Als ik er eenmaal
op zit, verlies ik meteen mijn partijpolitieke
ballast', zegt Weisglas terwijl hij de handen
langs zijn lichaam laat vallen. De nieuwe post

Binnenlands Bestuur
23 (2002) 51/52 : 30-33
werkt bevrijdend?'Een beetje wel ja. Hoewel
nog steeds Kamerlid, heb ik niet langer met
fractiestandpunten te maken. Voor mij is het
bekngrijker dat het presidium het goed met
mij kan vinden dan dat ik met de WD-fractie
spoor.'
Interrumperen
Hij ziet het tot zijn voornaamste uitdaging
ervoor te zorgen dat het parlement zich richt
op het inhoudelijke werk: de medewetgevende
en controlerende taak. Dat werk moet
bovendien nog eens zo worden gedaan dat
het 'de mensen in het land' aanspreekt Dat
wil zeggen met levendige debatten zoals die
ook her en der in het land worden gevoerd.
'Dat gepassioneerde wil ik naar de Tweede
Kamer halen', zegt hij. 'Gelukkig is dat voor
een deel ook al gebeurd. Heel jammer is
echter dat de omgangsvormen daarbij nogal
eens uit het oog worden verloren. En daar
moet ik tegen optreden.'
De Kamervoorzitter heeft er zijn handen meer
dan vol aan. In verreweg de meeste gevallen
betreft het leden van de LPF die hij meent te
moeten terugfluiten, demissionair minister
Nawijn voorop. Die liet bijvoorbeeld vorige
maand in de Nieuwe Revu optekenen dat
wat hem betreft de Kamerleden Femke
Halsema en Jan Marijnissen samen naar
een eiland in de Stille Zuidzee worden
TJat gepassioneerde wil ik naar
de Tweede Kamer halen'
gestuurd. Ze interrumperen hem te vaak.
Begin deze maand schoffeerde dezelfde
bewindsman in de ogen van Weisglas de hele
Tweede Kamer door in een televisie-interview
te stellen dat hij het werk van het parlement
'één groot ritueel' vond. Weisglas steunde
vervolgens een door de oppositie ingediende
motie van wantrouwen tegen de LPF-minister.
2002-12-20
Nawijn heeft in zijn ogen te weinig begrip
voor staatsrechtelijke verhoudingen. Helaas
ziet de meerderheid van de bevolking het
anders, maar staatsrechtelijk gezien is de
Kamer belangrijke. Jan de regering. Het is
dan ook niet aan Nawijn om het parlement te
kleinrren. Ik vond dat hij zijn uitlatingen op
dat punt niet wezenlijk terugnam of
ontkrachtte. Dat is niet geloofwaardig', zegt
hij. Dat premier Balkenende de minister wel
op zijn woord geloofde, is volgens Weisglas
'zijn verantwoordelijkheid'.
Vertegenwoordigers van de Lijst Pim Fortuyn,
zo stelde Weisglas daags na het Kamerdebat
in de Volkskrant, 'hebben het aanzien van de
Nederlandse politiek het afgelopen halfjaar

Binnenlands Bestuur
23 (2002) 51/52 : 30-33
door hun uitlatingen en optredens geschaad 1 .
De liberaal zegt er niet op uit te zijn de LPF
continu tot zondebok te maken, 'maar ik kan
er niet omheen. Ik moet wel opkomen voor de
omgangsvormen. Deze week was het Winny
de Jong weer in een interview in de Nieuwe
Revu.' (Op een rondleiding door haar huis
passeert ze haar slaapkamer en zegt dan: 'Dit
is ons neukhoL") Webglas: 'Als ik dat lees, dan
denk ik echt, kan het een beetje waardiger?'
Want waardig dienen volksvertegenwoordigers
zich volgens Weisglas te gedragen. De
Tweede Kamer moet respect afdwingen, bij
zowel de kabinetsleden als de burgers. Dat
sluit geenszins uit dat er bij tijd en wijle fel
wordt gedebatteerd. 'Paul Rosenmöller en
Jan Marijnissen bewijzen dat het kan. Pim
Fortuyn kon het ook. Zijn filosofie van ik-zegwat-ik-denk
Iaat zich best rijmen met waardig
gedrag, al beging ook Fortuyn wel eens een
uitglijder. Maar altijd wel op een manier die
politiek was.'
ZdflDcpcffidiif
Het zijn overigens niet alleen de minachtende
uitlatingen jegens elkaar en het grove woordgebruik
- lulverhaaL, pleefiguur, flapdrol - en
het fysieke geweld - de vuistslag van LPF-
Kamerlid Torn Alblas tegen een fotograaf -
van de nieuwste lichting volksvertegenwoordigers,
die het aanzien van het hoogste
orgaan geen goed doen. Lange debatten en
een eindeloze stroom moties hebben ook hun
negatieve uitwerking.
Webglas doet er naar zijn zeggen alles aan
om in elk geval de debatten kort te houden.
Gemiddeld duren de vergaderingen al minder
lang dan vroeger en ook het wekelijkse vragenuurtje
b levendiger geworden doordat hij
Kamerleden de mogelijkheid heeft gegeven
een aanvullende vraag te stellen 'als ze door
een minister met een geweldige kluit het riet
in dreigen te worden gestuurd'.
Aan de hoeveelheid ingediende moties kan
hij evenwel niets doen. Vierhonderd waren
het er tijdens de twaalf begrotingsbehandelingen
! Belachelijk eigenlijk. Een minister zou
moeten sidderen als de Kamer met een motie
komt. Nu hoor je ze aan elkaar vragen:
hoeveel had jij er bij jouw begroting? Dertig?
O, dat valt mee. Ik had er 35. Daarmee hol je
als Kamer je eigen instrument uit Fractievoorzitters
zouden er veel terughoudender mee
moeten omgaan. Ik voel er weinig voor daar
regels voor te maken. Die beperking zullen ze
zich toch echt zelf moeten opleggen.'
Circus
Het respect van burgers voor het werk in Den
Haag kan in zijn ogen misschien verder
worden vergroot door met de Tweede Kamer
vaker het land in te trekken. 'Laten zien dat we
niet te beroerd zijn om de Haagse stolp te
verlaten', zegt Webglas. Bij wijze van proef
denkt hij eraan om een vijf- of tiental
commissievergaderingen in de regio te organiseren
rondom beslissingen die grote implicaties
hebben voor die regio - een gemeentelijke
herindeling bijvoorbeeld of de aanleg
van een weg.
'De werd gelijk door burgemeester Gerd Leen
van Maastricht uitgenodigd om bij hem
plenair te komen vergaderen met het parlement
Dat heb ik afgehouden, want we
moeten er natuurlijk geen reizend circus van
maken.'
Webglas benadrukt vooral het symbolische
karakterervan. Door zelf mee te gaan, hoopt
de Kamervoorzitter bovendien de bezoeken
wat extra cachet te geven. En - eerlijk b eerlijk
- het biedt hem tegelijk de uitgelezen mogelijkheid
er eens uit te zijn. 'Het b door dat
voorzitterschap wel super Haags geworden
allemaal', aldus de voormalig buitenlandspecialist
van de WD.
Een grotere herkenbaarheid van de Tweede
Kamer moet vooral worden bereikt door zo te
werken dat de mensen in het land zich beter
kunnen realiseren wat er in Den Haag
gebeurt Zou een verandering van het kiesstelsel
niet meer zoden aan de dijk zetten? Waarom
niet gestreefd naar invoering van een
districtenstelsel naar Brits voorbeeld, opdat
de regionale vertegenwoordiging in de Kamer
- en dus de herkenbaarheid - beter b geregeld?
Webglas: 'Onzin. Ze zijn er wel degelijk, de
typische regiovertegenwoordigers: Frans
Timmermans voor Limburg, Annemarie
Jorritsma voor Friesland en Annie Schreijer-
Pierik voor Overijssel. Zij verschijnt met Prinsjesdag
zelfs in klederdracht Dat oog hebben
voor de regio moeten we zoeken in de Kamerleden
zelf, niet in verandering van het
systeem. Nederland is te klein voor een
districtenstelsel Zolang je als politicus op een
dag zowel in Maastricht als in Groningen
2002-12-20
aanwezig kan zijn, is dat niet nodig. Bovendien
loopje met zo'n systeem het gevaar dat
de bankjes in Den Haag worden bezet door
volksvertegenwoordigers die voornamelijk
naar het bela ig van hun eigen regio kijken.
Een parlementariër dient in mijn ogen altijd
het algemene belang te behartigen.'
Spdrcpb
Meer dan over de kwestie of er wel voldoende
regionale vertegenwoordigers in de Tweede
Kamer zitten, maakt Webglas zich zorgen
over het verdwijnende collectieve geheugen
van bet parlement Na 15 mei schoven liefst
tachtig nieuwe Kamerleden aan in de bankjes.
Erg veel tijd b sindsdien gaan zitten in het
uitleggen van de spelregels. Wat dat betreft
ziet Webglas de komende verkiezingen met
de nodige vrees tegemoet 'Komen er waarschijnlijk
weer dertig onervaren nieuwelingen
bij. Vernieuwing b goed, maar je kan het ook
overdrijven. Dat b in mijn ogen het geval bij
de PvdA en de WD in de manier waarop zij
hun kieslijsten hebben samengesteld. Om bij
mijn eigen partij te blijven, voorzitter Bas
Eenhoorn gebruikte op een gegeven moment
het woord vernieuwing wel tien keer per dag.
Ik kon het niet meer horen. Alsof er van de
oude garde niemand en niks meer deugt l Het
b juist goed als parlementair ervaren mensen
blijven zitten. Ja, ook oud-ministers of staatssecretarissen.
Erica Terpstra, Klaas de Vries,
Jozias van Aartsen tonen aan dat het kan. Den
Uyl vroeger ook.'
'De ben er echt trots op dat ik al twintig jaar
Kamerlid ben. En ik hoop het nog veel langer
te mogen doen. Wat zei ik net nog vier jaar?
Schrap die passage maar. Waarom zou ik niet
eerlijk zeggen wat ik eigenlijk vind? Jullie
herinneren je je Jaggemath Lachmon nog wel,
de voorzitter van het Surinaamse parlement
Die was 86 toen hij in zijn harnas stierf, zegt
Weisglas. 'Dat lijkt me eigenlijk ook
wel wat Dan heb ik nog heel lang te ^^^
gaan.' ' • ^