alle Griekse woorden in het Nieuwe Testament ... - Wever van Wijnen

johan murre 

LEXICON 

n i e u w e testament 

alle Griekse woorden in het Nieuwe Testament: 

betekenissen, grammaticale vormen 

én hun Hebreeuwse en Aramese equivalenten 

met een alfabetische woordenlijst 

Hebreeuws/Aramees - Grieks

In ons leven van alle dag worden woorden 

gebruikt als middelen om bedoelingen over te 

brengen. In de Bijbel is spreken handelen en is 

het woord meer dan een uitdrukkingsmiddel; 

het is een voertuig van goddelijke kracht, het 

mysterie van de schepping. 

Abraham Joshua Heschel in ‘God zoekt de mens’ 

een filosofie van het jodendom

Inhoud 

Woord vooraf 7 

Beknopte gebruiksaanwijzing 9 

Lijst van afkortingen 13 

Lexicon 17 

Woordenlijst Hebreeuws/Aramees – Grieks 849 

Lijst van aangehaalde Hebreeuwse/Aramese tekstgedeelten 957 

Verantwoording 971 

Literatuurlijst 973

Woord vooraf 

Dit Lexicon is geschikt voor iedereen die zich – beroepsmatig of uit liefhebberij – wil verdiepen in de 

grondtalen van de Bijbel, het Hebreeuws, Aramees en het Grieks. Het bevat alle Griekse woorden – 

ook in hun vervoegde of verbogen vorm – van het Nieuwe Testament. Bij elk woord treft men een 

grammaticale aanduiding aan, zoals de woordsoort en eventueel naamval, geslacht, getal, enz. Daar‐ 

naast komen de volgende gegevens erin voor: 

• De algemene betekenis van elk woord in het profane Grieks 

• De Hebreeuwse en Aramese equivalenten met hun betekenissen in het Oude Testament 

• De betekenissen van de woorden in het Nieuwe Testament 

• Alle voorkomende vervoegingen en verbuigingen van een woord 

• Verwijzingen en vindplaatsen in de Bijbel 

• Een alfabetische woordenlijst van Hebreeuwse en Aramese woorden met verwijzing naar 

hun Griekse equivalent 

• Een overzicht van alle aangehaalde Hebreeuwse en Aramese tekstgedeelten. 

Er is veel zorg besteed aan de vormgeving en de uitvoering. Door de lemma’s te laten uitspringen en 

elk onderdeel van de tekst te beginnen met de vetgedrukte aanduiding Alg, LXX of NT kan men snel 

vinden wat men zoekt. Ook de Griekse letters die onderaan de bladzijden staan bevorderen het snel 

en gemakkelijk opzoeken van een lemma. 

Dit werk is tot stand gekomen door medewerking van velen. Dank ben ik verschuldigd aan mijn stu‐ 

denten van de cursussen Bijbels Grieks en Hebreeuws. Vaak hebben ze mij gewezen op taal‐ en an‐ 

dere fouten. De Lexicon heeft in deze kringen in haar nog niet uitgegeven vorm haar waarde alle vele 

malen bewezen. In het bijzonder dank ik mijn corrector Bram Laport voor zijn vele waardevolle ad‐ 

viezen en opmerkingen en zijn nauwkeurige en vlotte correctie. Ook gaat mijn dank uit naar Pieter 

Oussoren, die zo vriendelijk was er een aanbeveling voor te schrijven en naar Jan de Vlieger, die door 

zijn enthousiasme mij steeds stimuleerde om verder te gaan. 

Bij een Lexicon is het niet mogelijk om naar volledigheid te streven. Er zullen altijd hiaten en leemtes 

zijn. Ondanks alle zorg blijft het voor verbetering vatbaar. We houden ons voor uw commentaar en 

suggesties aanbevolen. 

De waarde van dit werk ligt vooral in het feit dat voor het eerst een boek in het Nederlands is ver‐ 

schenen waarin de Griekse, Hebreeuwse en Aramese woorden bij elkaar worden gebracht. Ik hoop 

dat deze Lexicon daarom voor veel mensen een grote steun zal zijn in hun studie van de Bijbelse ta‐ 

len. 

Middelburg, januari 2009, 

Johan Murre 

7

8 

Sommige mensen hadden eerder geboren moeten zijn! Als Johan Murre dit gigantische woorden‐ 

boek tussen 1965 en 1969 had voorbereid en vrijgegeven, had ik het op z’n laatst toen ik in 1972 

predikant werd in de Zaanstreek cadeau gekregen en had het mijn pogingen om voor elke zondag 

een stukje Bijbel opnieuw te vertalen begeleid met vurige aanmoedigingen, grote helderheid en 

ultieme duidelijkheid. De collega’s aan de Zaan zouden er ook allemaal mee gewerkt hebben, en ik 

denk dat menigten nieuwsgierige gelovigen en ongelovigen het ook aangeschaft zouden hebben: om 

de Griekse grondteksten van de Schrift te bestuderen is het voor het eerst voldoende om Nederlands 

te lezen en Hebreeuwse en Griekse letters! Dan kom je met dit lexicon overal! Mijn leven tot nu toe 

zou een stuk eenvoudiger geweest zijn. 

Maar niet getreurd om wat niet geweest is. Vanaf nu is ‘de Murre’ er, en ik wens die toe in de han‐ 

den van een ieder die met enig fundament iets over het Nieuwe Testament en het geheel van de 

Bijbel wil zeggen en eerst in een eigen vertaling de tekst tot zich wil laten spreken. 

Johan Murre mag God op zijn blote knieën danken dat hij deze mega‐arbeid in nog geen vier jaar 

heeft kunnen verrichten, en als plaatsen in de hemel verdiend konden worden dan hadden de wer‐ 

kers van Uitgeverij Skandalon die al veroverd: opnieuw een boek dat eigenlijk niet ‘kan’ maar er toch, 

ondanks crises en geruchten van crises, is gekomen. Hoe moet ik het verder nog aanbevelen? Mis‐ 

schien zo: ‘om economie, theologie en cultuur een stimulans te geven, opent de Minister van Finan‐ 

ciën een postbusnummer waar gratis exemplaren van De Murre kunnen worden aangevraagd’. 

Kanazondag 2009 

Pieter Oussoren

Beknopte gebruiksaanwijzing 

vet gedrukt: trefwoord in de onvervoegde of onverbogen vorm 

grammaticale aanduiding (cursief) 

verwijzingsteken naar woorden in de lexicon (pijl) 

profane algemene Griekse betekenis (altijd cursief) 

evponoma,zw ww. Bestaat uit → evpi, en → ovnoma,zw, 

noemen. Alg Betekenis: (be)noemen, als naam 

geven, aanspreken, uitspreken. Pss: een bijnaam 

hebben. LXX vertaalt hiermee: 1. arq, noemen, 

Gn 4:17,25,26, 5:2,3,29, 21:31, Ex 2:10,22, 17:7, 

eap. 2. ~yf, vestigen (naam), Dt 12:5, 2Kr 12:13. 

3. bqn, aantasten (van de Naam), Lv 24:11. 4. rkz, 

gedenken, Ex 20:24. NT Betekenis: een (bij)naam 

geven, pss: een naam dragen. Alleen Rm 2:17. 

afkortingen: zie lijst van afkortingen. 

vervoegde vorm van een werkwoord 

grammaticale aanduiding 

evpopteu,ontej ww.part.prs.act.nom.mnl.mv. → 

evpopteu,w 

evpopteu,w ww. Bestaat uit → evpi, en ovpteu,w = → 

o``ra,w, zien. Alg Betekenis: 1. Aanschouwen, toe‐ 

zicht houden op, wacht houden. 2. Bezoeken, 

straffen. 3. De hoogste graad van inwijding be‐ 

zitten of verwerven. LXX Komt niet voor. NT Be‐ 

tekenis: toezien op, aanschouwen, opmerken: 

1Pt 2:12, 3:2. □ 

Nadere toelichting: 

Hebreeuwse equivalenten uit de LXX met betekenis 

sen (altijd cursief) en tekstverwijzingen 

Betekenissen in NT (altijd cursief) met tekstverwij‐ 

zingen 

verwijzing naar het hoofdwerkwoord 

een nummer voor elke betekenis, soms met on‐ 

derverdeling in a, b, c, enz. 

het behandelde ww (hier: evpopteu,w) komt niet voor 

in LXX 

Van alle Hebreeuwse, Aramese en Griekse woorden en tekstgedeelten staat de Nederlandse verta‐ 

ling er onmiddellijk achter, zodat de Lexicon ook goed bruikbaar is voor degene die deze talen niet 

machtig is. 

Alle afkortingen uit deze Lexicon staan in de onmiddellijk hierna volgende Lijst van afkortingen. 

Sommige wat minder bekende grammaticale afkortingen worden aan het einde van die lijst kort toe‐ 

gelicht. Deze afkortingen zijn in de lijst met * gemerkt. 

Na de grammaticale aanduiding staat meestal de herkomst of afleiding van het woord vermeld met 

een verwijzing naar een ander stamwoord. Als dit stamwoord in de onmiddellijk voorafgaande of 

volgende bladzijde aan de orde komt wordt de betekenis er niet bij vermeld. Als het stamwoord niet 

9

10 

in de Bijbel voorkomt óf als het niet in de onmiddellijke nabijheid van het te behandelen woord staat, 

wordt de betekenis wel vermeld. 

Alg Betekenis: onder deze noemer staat de min of meer uitgebreide profane betekenis van het 

Griekse woord met de nadruk op de betekenis(sen) in de Griekse oudheid. Bij sommige woorden 

wordt een korte toelichting gegeven. 

De uitdrukking ‘LXX vertaalt hiermee’ is eigenlijk niet helemaal juist. De Hebreeuwse tekst die de 

vertalers van de LXX omstreeks 200 vóór het begin van onze jaartelling voor zich hadden, is ons niet 

bekend. Bovendien waren hun teksten niet van klinkertekens voorzien. Wij moeten het doen met de 

Masoretische tekst van ca het jaar 1000 van onze jaartelling, die wel gevocaliseerd is. Ieder die He‐ 

breeuws kent, weet dat verschil van vocalisatie tot een afwijkende betekenis kan leiden. Daar komt 

nog bij dat de vertalers van de LXX geschreven handschriften voor zich hadden en geen gedrukte 

tekst zoals wij die kennen. Het is bekend dat er tussen diverse Hebreeuwse medeklinkers subtiele 

verschillen bestaan. Een minder duidelijk geschreven dalet kan gemakkelijk voor een reesj worden 

aangezien, een hee voor cheet, een nun voor een gimel en omgekeerd. Het is daarom niet altijd dui‐ 

delijk waarom LXX kiest voor een bepaald Grieks woord, terwijl er op grond van de Masoretische 

tekst iets geheel anders wordt verwacht. Lazen de vertalers van de LXX in dat geval iets anders? Ik 

geef dit aan met een vraagteken (?). Soms vermeld ik: ‘mogelijk leest LXX hier …..’ om aan te geven 

hoe een verschil tussen LXX en MT zou hebben kunnen ontstaan. Een andere mogelijkheid is dat ik 

een tekstgedeelte van MT naast die van de LXX zet, zodat men zelf kan vergelijken. Voorbeeld (zie bij 

evrga,zomai): In Jb 24:6 MT staat WvQel;y>, zij hielden napluk. LXX: kai. avsiti. hvrga,santo, en zij werkten zon‐ 

der voedsel. Al met al gebruik ik toch de uitdrukking ‘LXX vertaalt hiermee’ omdat ik geen betere kan 

bedenken. 

Een apart probleem is de nummering van hoofdstukken en teksten. Tussen LXX en MT bestaan soms 

grote verschillen. Dat is vooral het geval bij het boek van de profeet Jeremia, de hoofdstukken 24‐50. 

Maar ook in Exodus, 1Koningen en Psalmen en andere boeken correspondeert de indeling in hoofd‐ 

stukken en/of tekstnummering niet altijd met de meeste gangbare Bijbels. Ik heb dat als volgt weer‐ 

gegeven: Ps 45(46):4, 1Ko 21(20):6, Jr 28(35):8. Voor degene die gebruik maakt van SV, NBG, NB, 

NBV (de Bijbelvertalingen die ik voor deze Lexicon meestal citeer) is het hoofdstuk of vers dat tussen 

haakjes staat het belangrijkste. Men zoeke dus op: Ps 46:4, 1Ko 20:6, Jr 35:8. 

Tekstverwijzingen: als een woord slechts eenmaal voorkomt staat er meestal: ‘Alleen in…’. Komt het 

slechts enkele malen voor dan worden alle teksten genoemd. Meestal is dat echter niet doenlijk. In 

dat geval staat er eap (en ander plaatsen, dwz een beperkt aantal van ca 10) of evap (en vele andere 

plaatsen, dwz een zeer groot aantal). Bij mijn keuze van de teksten uit de Tenach heb ik zoveel moge‐ 

lijk de voorkeur gegeven aan de Tora, omdat dit de kern van de Tenach is. Als een woord alleen in de 

apocriefen voorkomt, wordt dat altijd vermeld. 

Bij de verwijzing naar Hebreeuwse equivalenten nummer ik de betekenissen. Daarbij plaats ik meest‐ 

al de Hebreeuwse woorden die dezelfde wortel hebben onder één nummer. Het komt voor dat een 

woord wel in LXX voorkomt, maar dat er geen (duidelijk) Hebreeuws equivalent voor is aan te wijzen 

in te tekst. Dit wordt dan vermeld. 

Bij de betekenissen van de Hebreeuwse woorden moet men er rekening mee houden dat éénzelfde 

woord op diverse plaatsen een iets andere betekenis kan hebben, doordat het bijvoorbeeld in een

andere stamformatie staat. Men kan dan ook verschillen in betekenis tegenkomen, die voor een niet‐ 

kenner van het Hebreeuws soms vreemd aandoen. Zo kan men van xtP de betekenis tegenkomen 

van openen (van het oor) (avkou,w), losmaken (evkdu,w), het zwaard trekken of ontbloten (evkkai,w). In alle 

drie de gevallen is het niet moeilijk om de grondbetekenis openen terug te vinden. 

Bij de betekenissen heb ik zoveel mogelijk de vertaling van de Naardense Bijbel (NB) van Pieter Ous‐ 

soren gebruikt, omdat deze zeer brontekstgetrouw is en soms prachtige woordvondsten heeft. Daar‐ 

naast vermeldde ik ook vaak andere vertalingen mn van de NBG en SV en in veel mindere mate van 

NBV. Bij sommige moeilijk te vertalen woorden heb ik vaak van deze vier vertalingen de weergave 

vermeld. Bij de betekenissen staat soms een woord tussen haakjes om het hoofdwoord binnen de 

context te verduidelijken. Meestal staat dit woord niet cursief. Het behoort niet tot de wezenlijke 

betekenis van het woord en kan door een ander vervangen worden. 

Alleen de volgende zaken worden cursief vermeld: 

• alle grammaticale aanduidingen 

• alle woordbetekenissen 

• alle vertalingen van in het Hebreeuws, Aramees en Grieks aangehaalde woorden en Schrift‐ 

gedeelten. 

Tenslotte: 

• Varianten zijn zoveel mogelijk opgenomen, maar niet uitgewerkt. Er wordt verwezen naar 

het hoofdwoord. 

• Eigennamen en hun verbuigingen staan niet in een aparte lijst, maar zijn tussen de andere 

woorden opgenomen. 

• Bij zelfstandige naamwoorden (znw) staat de genitiefuitgang en het lidwoord (lw) om de de‐ 

clinatie en het geslacht aan te geven. 

• De bijvoeglijke naamwoorden (bnw) worden altijd weergegeven in de nom.mnl.ev (dus ook 

als deze vorm niet in de Bijbel voorkomt). Daarachter staat altijd de vrouwelijke en/of de on‐ 

zijdige uitgang vermeld om de declinatie aan te geven. 

• Het ww staat meestal in de 1 e p.ev. De eerste persoon wordt niet meer apart vermeld, tenzij 

hij ervan afwijkt, zoals bij de werkwoorden die eindigen op –ew, ‐aw en ow. 

• In de alfabetische volgorde van de Griekse woorden is geen onderscheid gemaakt tussen de 

letters met spiritus lene en spiritus asper. 

• Het kan voorkomen dat een woord tweemaal wordt vermeld: eenmaal als bnw, eenmaal als 

znw (zie e;rhmoj), od. 

• De Hebreeuwse woorden waarnaar verwezen wordt onder ‘LXX vertaalt hiermee’ worden 

meestal weergegeven in de onvervoegde of onverbogen vorm. Men moet er rekening mee 

houden dat het Grieks soms een znw vertaalt als bnw of een part als een znw, enz. 

Ik hoop dat met deze handleiding de Lexicon voldoende toegankelijk is voor veel gebruikers. 

Middelburg, april 2009, Johan Murre 

11

Lijst van afkortingen 

BIJBELBOEKEN 

TORAH 

Gn Genesis 

Ex Exodus 

Lv Leviticus 

Nm Numeri 

Dt Deuteronomium 

PROFETEN 

Jz Jozua 

Ri Richteren 

1Sa 1 Samuël 

2Sa 2 Samuël 

1Ko 1 Koningen 

2Ko 2 Koningen 

Js Jesaja 

Jr Jeremia 

Ez Ezechiël 

Hs Hosea 

Jl Joël 

Am Amos 

Ob Obadja 

Jn Jona 

Mi Micha 

Na Nahum 

Hk Habakuk 

Zf Zefanja 

Hg Haggaï 

Zc Zacharia 

Ml Maleachi 

GESCHRIFTEN 

Ps Psalmen 

Sp Spreuken 

Jb Job 

Hl Hooglied 

Ru Ruth 

Kl Klaagliederen 

Pr Prediker 

Es Ester 

Dn Daniël 

Ezr Ezra 

Nh Nehemia 

1Kr 1 Kronieken 

2Kr 2 Kronieken 

EVANGELIE + HANDELINGEN 

Mt Matteüs 

Mc Marcus 

Lc Lucas 

Jh Johannes 

Hn Handelingen 

BRIEVEN 

Rm Romeinen 

1Co 1 Corinthiërs 

2Co 2 Corinthiërs 

Gl Galaten 

Ef Efeziërs 

Fp Filippenzen 

Co Colossenzen 

1Th 1 Thessalonicenzen 

2Th 2 Thessalonicenzen 

1Tm 1 Timoteüs 

2Tm 2 Timoteüs 

Tt Titus 

Fm Filemon 

Hb Hebreeën 

Jk Jakobus 

1Pt 1 Petrus 

2Pt 2 Petrus 

1Jh 1 Johannes 



Jd Juda 

Op Openbaring 

APOCRIEFEN 

Bl Bel 

Jdt Judith 

Ws Wijsheid 

JSr Jezus Sirach 

1Mk 1 Makkabeeën 




PSs Psalmen van 

Salomo 

Su Susannah 

Tb Tobias 

BIJBELS 

LXX Septuaginta 

MT Masoretische tekst, de 

Hebreeuwse Bijbel 

NB Naardense Bijbel 

NBG Nederlands 

Bijbelgenootschap 

1951 

NBV Nederlands 

Bijbelgenootschap/KBS 

2004 

SV Statenvertaling 

WB Willibrordvertaling 

NT Nieuwe Testament 

OVERIG 

13 

acc * accusativus 

act actief 

afk afkorting 

av‐intens * a‐intensivum 

aor aoristus 

av‐priv * a‐privatief 

Aram Aramees 

awvnw aanwijzend 

voornaamwoord 

bep bepaald(e) 

bijz bijzonder 

bnw bijvoeglijk 

naamwoord 

btrbnw betrekkelijk bijvoeglijk 

naamwoord 

btrvnw betrekkelijk 

voornaamwoord 

bw bijwoord 

bv bijvoorbeeld 

bzvnw bezittelijk 

voornaamwoord 

caus * causatief 

coll collectivum 

comb combinatie 

corr * correlatief 

voornaamwoord 

cs consorte 

cs * constructusvorm 

dat * dativus 

dep * deponentium 

di dit is 

dwz dat wil zeggen

14 

eap en andere plaatsen 

ed en dergelijke 

eea een en ander 

eig * eigennaam 

ev enkelvoud 

evap en vele andere 

plaatsen 

fig figuurlijk 

fut * futurum 

gbw gebiedende wijs 

gebr gebruik 

gen * genitivus 

Hebr Hebreeuws(e) 

hi * hif’il 

hitp * hitpa’el 

ho * hof’al 

iha in het algemeen 

impf imperfectum 

ind indicativus 

inf infinitief 

inf.abs * infinitief absolutus 

inf.cs * infinitief constructus 

intr * intransitief 

ipv in plaats van 

itt in tegenstelling tot 

ivm in verband met 

km kilometer 

Lat Latijn(s) 

m midden 

maw met andere woorden 

mbt met betrekking tot 

med * medium 

min minuut, minuten 

mn met name 

mnl mannelijk 

mv meervoud 

ni * nif’al 

nl namelijk 

nom * nominativus 

nota acc* nota accusativus 

oa onder andere 

od of dergelijke 

onb.tw onbepaald telwoord 

onb.vnw onbepaald 

voornaamwoord 

ondersch onderschikkend 

oorpr oorspronkelijk 

opt * optativus 

overdr * overdrachtelijk 

p persoon 

par parallelle plaatsen 

part participium of 

deelwoord 

Perz Perzisch 

pi * pi’el 

pilp * pilpel 

pss * passivum 

pf perfectum 

plusq * plusquamperfect 

prs praesens of 

tegenwoordige tijd 

priv * privatum 

pt partikel 

pu * pual 

pvnw persoonlijk 

voornaamwoord 

refl wederkerend of 

wederkerig 

rtw rangtelwoord 

sub * subjunctivus 

* Toelichting bij enkele afkortingen (alfabetisch) 

Acc = accusativus of 4 de naamval. 

av‐intens = a‐intensivum: de betekenis van een 

stamwoord kan worden versterkt door er een a 

(alfa) voor te plaatsen. 

av‐priv = a‐privatief: de positieve betekenis van 

een stamwoord verandert in een negatieve door 

er een a (alfa) voor te plaatsen. 

Caus = causatief of oorzakelijk: wordt bv gezegd 

van een werkwoord dat het laten gebeuren van 

een handeling uitdrukt. 

tav ten aanzien van 

tm tot en met 

tov tegenovergestelde 

van 

trans * transitief 

tw bepaald telwoord 

twp tussenwerpsel 

v en volgend vers 

vdgj vóór de gangbare 

jaartelling = voor Chr 

vgl vergelijk 

vnw voornaamwoord of 

voornaamwoordelijk 

gebruik 

voc * vocativus 

vr vrouwelijk 

vrbw vragend bijwoord 

vrvnw vragend 

voornaamwoord 

vs vers 

vv en volgende verzen 

vw voegwoord 

vwb voor wat betreft 

vz voorzetsel 

vzs voorzetsels 

ws waarschijnlijk 

wvnw wederkerig of 

wederkerend 

voornaamwoord 

ww werkwoord(en) 

zelfst zelfstandig gebruikt 

gebr 

znw zelfstandig 

naamwoord 

Corr = Correlatieve voornaamwoorden zijn 

onderling betrekkelijke voornaamwoorden. Door 

een kleine verandering aan het begin van het 

woord krijgen ze een vragende, aanwijzende of 

betrekkelijke betekenis: Vgl: wie? (vragend), die 

(aanwijzend, betrekkelijk) wordt: wie ook maar, 

iemand (onbepaald betrekkelijk, onbepaald). 

Cs = constructusvorm of status constructus, een 

tweede naamvalsvorm in het Hebreeuws. 

Dat = dativus of 3 e naamval.

Dep.med of dep.pss = deponentium 

medium/passivum, een werkwoord dat geen 

actieve vorm heeft, maar wel een actieve 

betekenis. Ze hebben als het ware hun mediale 

of passieve betekenis afgelegd (Lat: deponere). 

Eig = eigennaam. Hieronder vallen in deze 

Lexicon alle namen van personen, 

aardrijkskundige en andere namen ook als ze 

bijvoeglijk worden gebruikt. 

Fut = futurum: de toekomende tijd. 

Gen = genitivus of 2 e naamval 

Hi = hif’il, een Hebreeuwse stamformatie van het 

werkwoord, die causatieve betekenis heeft en 

die vaak met behulp van laten of doen wordt 

vertaald. 

Hitp = hitpa’el, een Hebreeuwse stamformatie 

met reflexieve betekenis van het werkwoord in 

de pi’el. 

Ho = hof’al, een Hebreeuwse stamformatie met 

passieve betekenis van het werkwoord in de 

hif’il. 

Inf.abs = infinitief absolutus: een aanduiding 

voor de infinitief in het Hebreeuws. 

Inf.cs = infinitief constructus: wordt in het 

Hebreeuws oa gebruikt om de betekenis een 

werkwoord van dezelfde wortel te versterken of 

voor de gebiedende wijs. 

Intr = intransitief: onovergankelijk werkwoord. 

Zie bij trans. 

Med = medium: wordt vaak wederkerende vorm 

genoemd, maar deze term dekt niet gehele 

lading. Het medium geeft aan dat het subject 

(onderwerp) in dat wat hij/zij/het doet gericht is 

op zichzelf. In de vertaling is het niet altijd goed 

weer te geven. 

Ni = nif’al: een Hebreeuwse stamformatie met 

passieve of reflexieve betekenis van het 

werkwoord in de qal. 

Nom = nominativus of 1 e naamval. 

Nota acc = nota accusativus: staat in het 

Hebreeuws vóór het lijdend voorwerp en is 

onvertaalbaar. 

Opt = optativus: komt niet voor in het 

Nederlands. Drukt de wenselijkheid van een 

gebeuren uit: moge het zo zijn. 

Overdr = een overdrachtelijke betekenis is een 

metaforisch, zinnebeeldige, oneigenlijke 

betekenis. Vb: sa,loj betekent lett deining (zee), 

overdr: onrust, verwarring. 

Pi = pi’el: een Hebreeuwse stamformatie met 

vaak versterkte betekenis van het werkwoord. 

Pilp = pilpel: een zeer sporadisch voorkomende 

stamformatie in het Hebreeuws. 

Pss = passivum: wordt gebruikt als er iets met 

het niet handelende subject (onderwerp) 

gebeurt. Vaak vertaald met behulp van worden 

of zijn. 

Plusq = plusquamperfect (lett: méér dan het 

perfectum): de voltooid verleden tijd, in het 

Nederlands: ik had geroepen, ik was gegaan. 

Priv = privatum. Zie av‐priv. 

Pu = pu’al, een Hebreeuwse stamformatie met 

passieve betekenis van het werkwoord in de 

pi’el. 

Sub = subjunctivus, ook wel conjunctivus of 

aanvoegende wijs. Geeft een 

mogelijkheidsgebeuren of wenselijkheid aan: 

Leve de koningin! 

Trans = transitief of overgankelijk. Wordt gezegd 

van een werkwoord dat een lijdend voorwerp en 

soms ook een meewerkend voorwerp bij zich 

kan hebben. Zie ook Intr. 

Voc = vocativus, een naamval die de 

aangesproken persoon aangeeft. 

15

LEXICON 

va n bijbelse woo rd e n

In den beginne was het Woord 

En het woord was bij God 

En het woord was God. 

Dit was in den beginne bij God. 

Johannes 1:1,2 (NBG)

z Z 

Zaboulw,n o`` eig.mnl.ev. Onverbuigbaar. Hebreeuw‐ 

se naam !Wlbuz>, Zabulon of Zebulon, zoon van Jakob 

en Lea, Gn 30:20, stamvader van de Zebulonieten. 

Jezus vestigde zich in het gebied van de stam van 

Zebulon en Naftali, Mt 4:13,15. Wordt ook ge‐ 

noemd in Op 7:8. Betekenis: toegift, woning, 

woonplaats. 

Zakcai/e eig.voc.mnl.ev. → Zakcai/oj 

Zakcai/oj, ‐ou o`` eig.nom.mnl.ev. Griekse vorm van 

de Hebreeuwse naam yK;z:, Zakkaï of Zacheüs, een 

oppertollenaar in Jericho, Lc 19:2,5,8. Mogelijke 

betekenis: rein, onschuldig. 

Za,ra o`` eig.mnl.ev. Onverbuigbaar. Hebreeuwse 

naam xr;z

368 Lexicon 

zeu,gh znw.acc.onz.mv. → zeu/goj 

zeu/goj, ‐ouj to, znw.nom/acc.onz.ev. Van zeugnu,w, 

inspannen, samenbinden (trekdieren) (alleen in 

LXX). Alg Betekenis: een span ploeg‐ of trekdieren, 

wagen, span, paar (echtpaar, paartje). LXX vertaalt 

hiermee: 1. ~yIn:v., twee(tal), Lv 5:11. 2. dm,c, span, Ri 

19:3,10, 2Sa 16:1, 1Ko 19:19,21, 2Ko 9:25, eap. NT 

Betekenis: een paar, span: Lc 2:24, 14:19. 

zeukthri,a, ‐aj h` znw.nom.vr.ev. Van zeugnu,w, in‐ 

spannen, samenbinden (van trekdieren) (alleen in 

LXX). Alg Betekenis: band, touw. LXX Komt niet 

voor. NT Betekenis: komt voor als scheepsterm in 

Hn 27:40: (stuur)riemen. 

zeukthri,aj znw.acc.vr.mv. → zeukthri,aj 

Zeu,j, Dioj, o`` eig.nom.mnl.ev. Griekse naam van de 

oppergod Zeus of Jupiter, Hn 14:12,13, in de Griek‐ 

se mythologie de vader van goden en mensen, die 

op de Olympus woonde. Hij was de god van de 

bliksem, de regen en de wolken. 

ze,w ww. Alg Betekenis: koken, zieden, bruisen. 

Overdr: wemelen, wriemelen, vurig zijn. LXX ver‐ 

taalt hiermee: 1. xtr, koken, zieden, Ez 24:5. 2. In 

Jb 32:19 MT staat x;teP'yI-al{ !yIy:K., als wijn die nog niet 

is geopend. LXX heeft w[sper avsko.j gleu,kouj ze,wn, 

als een ziedende zak met nieuwe wijn. NT Alleen 

overdr met de bijvoeging van pneu,mati: vurig van 

geest: Hn 18:25, Rm 12:11. 

ze,wn ww.part.prs.act.nom.mnl.ev. → ze,w 

zh/| ww.ind.prs.act. 3 e p.ev. → za,w 

zh,leue ww.gbw.prs.act. 2 e p.ev. → zhleu,w 

zhleu,w ww. Alg Betekenis: ijverig zijn, streven. LXX 

Komt niet voor. NT Variant van → zhlo,w. Alleen in 

Op 3:19 in de betekenis ijverig zijn. Hier wordt ook 

zhlo,w gelezen. 

zhloi/ ww.ind.prs.act. 3 e p.ev. → zhlo,w 

zh/lon znw.acc.mnl.ev. → zh/loj 

zh/loj, ‐ou o``, to, znw.nom.mnl.ev. of nom/acc. 

onz.ev. Afgeleid van → ze,w. Alg Betekenis: het na‐ 

streven, het navolgen, ijver(zucht), naijver, af‐ 

gunst, nijd, voorwerp van bewondering of naijver: 

geluk, eer, glorie. LXX vertaalt hiermee ha'n>qi, naij‐ 

ver, Nm 25:11, 2Ko 19:31, Jb 5:2, Pr 9:6, Hl 8:6, Js 

26:11, eap. NT Betekenis: 1. IJver voortkomend uit 

hartstochtelijke toewijding of liefde, met gen: Jh 

2:17, Rm 10:2, 2Co 7:7, 9:2, Co 4:13. 2. Negatief: 

nijd, naijver, afgunst: Hn 5:17, 13:45, Rm 13:13, 

1Co 3:3, Jk 3:14,16. Mv: daden of woorden waaruit 

de afgunst zich openbaart: 2Co 12:20, Gl 5:20. In 

Hb 10:27 is sprake van puro.j zh/loj, ijver van vuur, 

vuurgloed. 

zh,lou znw.gen.mnl.ev. → zh/loj 

zhlou/sqai ww.inf.prs.med/pss. → zhlo,w 

zhlou/sin ww.ind.prs.act. 3 e p.mv. → zhlo,w 

zhlou/te ww.gbw/ind/sub.prs.act. 2 e p.mv. → zhlo,w 

zhlo,w ww. Komt ook voor als → zhleu,,w. Afgeleid 

van → zh/loj. Alg Betekenis: nastreven, navolgen, 

bewonderen, huldigen, wedijveren met, benijden, 

jaloers zijn op. LXX vertaalt hiermee: 1. anq, jaloers 

zijn/worden, Gn 26:14, 30:1, 37:11, Nm 5:14, 

11:29, 25:11, eap. 2. rxB, (met ontkenning) niet 

kiezen voor, Sp 3:31. 3. #an, verachten, verafschu‐ 

wen, Dt 32:19. 4. Sp 4:14 MT: ~y[ir' %r,d,B. rVea;T.-la;w>, 

betreed de weg van kwaadstichters niet. LXX heeft 

mhde. zhlw,sh|j o`dou.j parano,mwn, noch dat je jaloers 

bent op de weg van wetteloosheid. NT Betekenis: 

1. Streven naar, ijveren, najagen (positieve bete‐ 

kenis): 1Co 12:31, 14:1,39, 2Co 11:2, Gl 4:17, pss: 

Gl 4:18. In Op 3:19 wordt ook → zhleu,w gelezen. 2. 

Afgunstig, jaloers zijn, benijden: Hn 7:9, 1Co 13:4, 

Jk 4:2. 

zhlw/ ww.ind.prs.act. 1 e p.ev. → zhlo,w 

zh,lw| znw.dat.mnl.ev. → zh/loj 

zhlw,santej ww.part.aor.act.nom.mnl.mv. → zhlo,w 

zhlwtai, znw.nom.mnl.mv. → zhlwth,j 

zhlwth,n znw.acc.mnl.ev. → zhlwth,j 

zhlwth,j, ‐ou o`` znw.nom.mnl.ev. Afgeleid van → 

zhlo,w. Alg Betekenis: navolger, bewonderaar, 

aanhanger, ijveraar, zeloot. LXX vertaalt hiermee 

aN"q;, een ijveraar, Ex 20:5, 34:14, Dt 4:24, 5:9, 6:15, 

of aANq;, naijverig, Na 1:2. NT Betekenis: 1. IJveraar: 

Hn 21:20, 22:3, 1Co 14:12, Gl 1:14, Tt 2:14, 1Pt 

3:13. 2. De bijnaam Zeloot, de ijveraar, die de dis‐ 

cipel Simon de Kananeër droeg: Lc 6:15, Hn 1:13. 

zhmi,a, ‐aj h`` znw.nom.vr.ev. Alg Betekenis: straf, 

boete, schade, nadeel, verliespost, strop. LXX ver‐ 

taalt hiermee vn[, boeten, Sp 27:12, of vn"[], geld‐ 

boete, Ezr 7:26, of vn

tekenis: 1. Schade toebrengen aan iemand, in het 

pss: benadeeld worden, verlies of schade lijden: 

1Co 3:15, 2Co 7:9. 2. Iets ergens bij inschieten, iets 

bekopen: Mt 16:26, Lc 9:25. 3. Iets prijsgeven, af‐ 

stand doen van: Fp 3:8. 

zhmiwqei,j ww.part.aor.pss.nom.mnl.ev.→ zhmio,w 

zhmiwqh/| ww.sub.aor.pss. 3 e p.ev. → zhmio,w 

zhmiwqh/nai ww.inf.aor.pss. → zhmio,w 

zhmiwqh,seta ww.ind.fut.pss. 3 e p.ev. → zhmio,w 

zhmiwqh/te ww.sub.aor.pss. 2 e p.mv. → zhmio,w 

zh/n ww.inf.prs.act. → za,w 

Zhna/n eig.acc.mnl.ev. → Zhna/j 

Zhna/j, ‐a/ o` eig.nom.mnl.ev. Naam van een Joodse 

Torageleerde of jurist, medewerker van Paulus, Tt 

3:13. Mogelijke betekenis: geschenk van Zeus of 

gewijd aan Zeus. 

zh/|j ww.ind.prs.act. 2 e p.ev. → za,w 

zh,sasa ww.part.aor.act.nom.vr.ev. → za,w 

zh,sei ww.ind.fut.act. 3 e p.ev. → za,w 

zh,sesqe ww.ind.fut.med. 2 e p.mv. → za,w 

zh,setai ww.ind.fut.med. 3 e p.ev. → za,w 

zh,sete ww.ind.fut.act. 2 e p.mv. → za,w 

zh,sh| ww.ind.fut.med. 2 e p.ev/sub.aor.act. 3 e p.ev. → 

za,w 

zh,somen ww.ind.fut.act. 1 e p.mv. → za,w 

zh,sousin ww.ind.fut.act. 3 e p.mv. → za,w 

zh,sw ww.sub.aor.act. 1 e p.ev. → za,w 

zh,swmen ww.sub.aor.act. 1 e p.mv. → za,w 

zh/te ww.ind.prs.act. 2 e p.mv. → za,w 

zh,tei ww.gbw.prs.act. 2 e p.ev. → zhte,w 

zhtei/ ww.ind.prs.act. 3 e p.ev. → zhte,w 

zhtei/n ww.inf.prs.act. → zhte,w 

zhtei/j ww.ind.prs.act. 2 e p.ev. → zhte,w 

zhtei/tai ww.ind.prs.pss. 3 e p.ev. → zhte,w 

zhtei/te ww.ind/gbw.prs.act. 2 e p.mv. → zhte,w 

zhtei,tw ww.gbw.prs.act. 3 e p.ev. → zhte,w 

zhte,w ww. Alg Betekenis: 1. Zoeken, moeite doen 

om vooruit te komen. 2. Wensen, verlangen, vra‐ 

gen naar, missen. 3. Zoeken te bereiken: trachten, 

streven naar (erkenning). 4. Onderzoeken, dispute‐ 

ren. Op juridisch gebied heeft het de betekenis van 

justitieel onderzoek. Zie ook → evkzhte,w, dat ook 

zoeken, speuren betekent, maar waarbij de nadruk 

ligt op het onderzoek op wetenschappelijk gebied 

en → evpizhte,w, dat hetzelfde betekent als evkzhte,w. 

LXX vertaalt hiermee: 1. vqB, zoeken, Ex 4:19, 1Sa 

25:26, Ps 34(35):4. 2. vrD, zoeken, vragen, Lv 

10:16, Jr (37)30:17, Ps 23(24):6, 37(38:)13, 1Kr 

Lexicon 

16:11, (in deze teksten samen met vqB). 3. rxv, 

vroeg zoeken, Sp 1:28, 8:17. 4. dqP, (be)zoeken, Js 

34:16. 5. h[B, onderzoeken, Js 21:12, 1Kr 21:30. 6. 

acm, vinden, bereiken, Gn 19:11. 7. rpx, doorzoe‐ 

ken, verspieden, Jb 39:29. 8. rqB, onderzoeken, 

bijeenzoeken, Ez 34:12. 9. !yB, acht slaan op, Ps 

36(37):10. 10. Bijzondere vertalingen: a. In Mi 3:3 

heeft MT h['r' ybeh]aow>, en liefhebbers (zijn) van kwaad. 

LXX heeft hier kai. zhtou/ntej ta. ponhra,, en zoekers 

van het slechte. b. In 2Sa 14:16 MT staat dymiv.h;l., 

om te verdelgen. LXX heeft zhtou/ntoj evxa/rai, zoe‐ 

kend om te verdrijven. c. 2Kr 33:12 MT heeft een 

vorm van hlx, ziek maken. LXX heeft kai. w`j evqli,bh 

evzh,thsen, en toen hij onderdrukt werd, zocht hij 

(het aanschijn van God). d. In Jr 43(36):24 heeft 

MT Wdx]p' al{w>, ze waren niet verschrikt. LXX heeft ouvk 

evzh,thsan, ze zochten niet. e. In Jb 38:41 MT staat 

lk,ao-ylib.li, zonder eten, LXX heeft ta. si/ta zhtou/ntej, 

zoekend (naar) graan. Zie ook Jb 9:26, waar LXX 

heeft zhtou/ntoj bora,n, zoekend (naar) voedsel. f. 

In Jb 6:5 MT staat av,d,-yle[], boven vers groen. LXX 

heeft ta.. si/ta zhtw/n, zoekend (naar) graan. NT Be‐ 

tekenis: 1. Zoeken, opzoeken: a. Wat verloren of 

wie kwijt is: schaap: Mt 18:12, Jezus: Lc 2:48, pen‐ 

ning: Lc 15:8, het verlorene: Lc 19:10, Mij: Jh 

7:34,36, 8:21. b. Van iets wat men graag heeft of 

iemand zoeken: met de belofte van vinden: Mt 

7:7,8, Jezus: Mt 28:5, God: Hn 17:27, Rm 10:20, 

rust: Mt 12:43, een goede gelegenheid: Mt 26:16, 

vrucht: Lc 13:6, het koninkrijk van God en zijn ge‐ 

rechtigheid: Mt 6:33, onvergankelijkheid: Rm 2:7, 

eer: 1Th 2:6: vrede, 1Pt 3:11, de dingen die boven 

zijn: Co 3:1, de dood: Op 9:6. 2. Zich ergens op toe‐ 

leggen, nastreven, behartigen: de wil van Hem, die 

mij gezonden heeft: Jh 5:30, (niet) zichzelf of zijn 

eigen belang maar dat van een ander: 1Co 

10:24,33, 13:5, Fp 2:21. Negatief: iemand zoeken 

het leven te beroven: Mt 2:13,20, Rm 11:3. 3. Pro‐ 

beren iets doen, trachten: uit te munten in de ge‐ 

meente: 1Co 14:12, zij trachtten hem te grijpen: 

Mt 21:46, zij trachtten hem te doden: Jh 5:16. 4. 

Ergens naar verlangen, iets begeren: een teken: 

Mc 8:11, en verder: Lc 12:48, 1Co 1:22, 2Co 12:14, 

13:3, Hb 8:7, evap. 5. In gedachten met iets bezig 

zijn, naar iets zoeken, overleggen, peinzen: Mc 

14:1, Lc 12:29, 22:2, 1 Co 7:27, 1Pt 5:8. 6. Vragen, 

redeneren: Jh 16:9. 

zhthqh,setai ww.ind.fut.pss. 3 e p.ev. → zhte,w 

zh,thma, ‐atoj to, znw.nom.onz.ev. Afgeleid van → 

Z z 

369

370 Lexicon 

zhte,w. Alg Betekenis: datgene wat gezocht wordt, 

het zoeken, onderzoek (wetenschappelijk), vraag‐ 

stuk, kwestie, twistvraag, geschilpunt. LXX Komt 

niet voor. NT Alleen in Hn 15:2, 18:15 (2x), 23:29, 

25:19 en 26:3 in de betekenis geschil(len), vraag of 

vragen, twistpun(en). 

zhth,mata znw.nom/acc.onz.mv. → zh,thma 

zhth,matoj znw.gen.onz.ev. → zh,thma 

zhthma,twn znw.gen.onz.mv. → zh,thma 

zhth/sai ww.inf.aor.act. → zhte,w 

zhthsa,tw ww.gbw.aor.act. 3 e p.ev. → zhte,w 

zhth,seij znw.acc.vr.mv. → zhth,sij 

zhth,sete ww.ind.fut.act. 2 e p.mv. → zhte,w 

zhth,sewj znw.gen.vr.ev. → zhth,sij 

zhth,sh| ww.sub.aor.act. 3 e p.ev. → zhte,w 

zh,thsin znw.acc.vr.ev. → zhth,sij 

zhth,sij, ‐ewj h`` znw.nom.vr.ev. Afgeleid van → 

zhte,w. Alg Betekenis: het zoeken, (huis)zoeking, 

het streven, vraag, dispuut, twistgesprek, techni‐ 

sche term voor filosofisch of wetenschappelijk on‐ 

derzoek. LXX Komt niet voor. NT Betekenissen: 1. 

Het onderzoeken (juridisch), Hn 25:20. 2. (Re‐ 

de)twist, twistgesprek, geschil, tegenspraak, dwa‐ 

ze vragen: Jh 3:25, Hn 15:2, 1Tm 1:4, 6:6, 2Tm 

2:23, Tt 3:9. 

zh,thson ww.gbw.aor.act.2 e p.ev. → zhte,w 

zhth,sousin ww.ind.fut.act. 3 e p.mv. → zhte,w 

zhtou/n ww.part.prs.act.nom.onz.ev. → zhte,w 

zhtou/ntej ww.part.prs.act.nom.mnl.mv. → zhte,w 

zhtou/nti ww.part.prs.act.dat.mnl.ev. → zhte,w 

zhtou,ntwn ww.part.prs.act.gen.mnl.mv. → zhte,w 

zhtou/si,n ww.ind.prs.act. 3 e p.mv. of 

part.prs.act.dat.mnl.mv. → zhte,w 

zhtw/ ww.ind.prs.act. 1 e p.ev. → zhte,w 

zhtw/n ww.part.prs.act.nom.mnl.ev. → zhte,w 

ziza,nia znw.nom/acc.onz.mv. → ziza,nion 

ziza,nion, ‐ou to, znw.nom.onz.ev. Alg Betekenis: 

dolik (onkruid). Griekse naam van een oosterse 

grassoort, die veel onder de haver en tarwe groeit 

en vooral in het begin er moeilijk van te onder‐ 

scheiden is. LXX Komt niet voor. NT Betekenis: zie 

Alg: Mt 13:25,26,27,29,30,36,38,40. 

zizani,wn znw.gen.onz.mv. → ziza,nion 

Zorobabe,l o`` eig.mnl.ev. Onverbuigbare Hebreeuw‐ 

se naam lb,B'ruz>, Zerubbabel, een landvoogd van de 

uit Babel teruggekeerde Joden. Onder zijn leiding 

vond de herbouw van de tempel plaats, 1Kr 3:19, 

Ezr 3:2,8, eap. NT Komt voor in het geboortenre‐ 

gister van Jezus: Mt 1:12,13, Lc 3:27. Betekenis: 1. 

Geplant in Babel, Babelskind, spruit van Babel. 2. 

Banneling in Babylon. 

zo,fon znw.acc.mnl.ev. → zo,foj 

zo,foj, ‐ou o` znw.nom.mnl.ev. Alg Betekenis: 

(avond)duisternis, westen, onderwereld, dodenrijk. 

LXX Komt niet voor. NT Betekenis: duisternis, don‐ 

kerte: Hb 12:18, 2Pt 2:4, Jd:6. In 2Pt 2:17 staat o` 

zo,foj tou/ sko,touj, het donker van de duisternis, 

dwz de allerdiepste duisternis. 

zo,fou znw.gen.mnl.ev. → zo,foj 

zo,fw| znw.dat.mnl.ev. → zo,foj 

zugo,n znw.acc.mnl.ev. → zugo,j 

zugo,j/zugo,n, ‐ou/ o`/to, znw.nom.mnl/onz.ev. Afge‐ 

leid van zeugnu,w, inspannen, samenbinden, (van 

trekdieren) (alleen in LXX). Alg Betekenis: juk (wa‐ 

gen, dragen van lasten), slavenjuk, verbindingsbalk 

van een citer, roeibank, waagbalk, weegschaal, 

riem (van sandaal), span, paar, gelid (militairen). 

Overdr: zitplaats, rang. LXX vertaalt hiermee: 1. 

l[o, juk, Gn 27:40, Lv 26:13, Nm 19:2, Dt 21:3, 2Kr 

10:4,9,10,11,14, eap. 2. hr'Wfm., inhoud, Lv 19:35. 3. 

~yIn:z>amo, weegschaal, Lv 19:36, Jb 6:2, Ps 61(62):10. 

4. tbo[], touw (oa waarmee een dier wordt vastge‐ 

bonden om te ploegen), Jb 39:10, Js 5:18, Ps 2:3. 5. 

~k,v., schouder, Zf 3:9. 6. lb,so, last, Js 10:27. 7. hJem;, 

staf, Js 14:5. 8. jb,ve, stok, Js 14:5. 9. hn

zuurdesem gisten, rijzen. Pss: gisten, rijzen. LXX 

vertaalt hiermee #mx, gisten, Ex 12:34,39, Hs 7:4 of 

#mex', gist, Lv 6:10, 23:17. NT Betekenis: zie Alg: Mt 

13:33, Lc 13:21, 1Co 5:6, Gl 5:9. 

zw/ ww.ind.prs.act. 1 e p.ev. → za,w 

zw/|a znw.nom.onz.mv. → zw/|on 

zwgre,w ww. Afgeleid van zwo,j, levend (komt niet 

voor in de Bijbel) en → avgreu,w, jagen. Alg Beteke‐ 

nis: levend gevangen nemen, het leven schenken, 

het leven teruggeven, vangen. LXX vertaalt hier‐ 

mee: 1. hyx, laten leven, Nm 31:15,18, Dt 20:16, Jz 

2:13, Jz 6:25, 9:20, 2Sa 8:2. 2. De woorden Wbv' ~yYIx;, 

zij hebben levend gevangen, 2Kr 25:12. NT Beteke‐ 

nis (fig): vangen (van mensen): Lc 5:10 (positief), 

2Tm 2:26 (negatief). 

zwgrw/n ww.part.prs.act.nom.mnl.ev. → zwgre,w 

zwh, ‐h/j h`` znw.nom.vr.ev. Afgeleid van → za,w. Alg 

Betekenis: leven, bestaan, levenswijze, levenson‐ 

derhoud, bezittingen. LXX vertaalt hiermee: 1. hY"x;, 

levend, levensbehoud, levensonderhoud, Gn 1:30, 

45:5, Ri 17:10, 2Ko 8:10. 2. yx;, leven, Gn 2:7,9, 

3:14,17,24, 6:17, Ex 1:14, 6:16, evap. 3. hW"x;, Eva of 

levensbron (NB), Gn 3:20. 4. ~Ay, dag, Jb 7:1. 5. dAn, 

omzwerving, wankeling (NB), Ps 55(56):9. 6. Bij‐ 

zondere vertalingen: a. Sp 18:4 MT: hm'k.x' rAqm., een 

bron van wijsheid. LXX heeft phgh. zwh/j, een fon‐ 

tein van leven. b. Sp 5:9 MT: ^d,Ah ~yrIxea]l; !TeTi-!P,, an‐ 

ders geef je je glans weg aan anderen. LXX heeft 

i[na mh. pro,h| a;lloij zwh,n sou, opdat je je leven 

niet voor anderen weggooit. c. In Sp 23:3 MT staat 

~ybiz"K. ~x,l,, bedrieglijk brood. LXX: zwh/j yeudou/j, be‐ 

drieglijk leven. NT Betekenis: leven in al zijn facet‐ 

ten: 1. Tijdelijk leven van een mens: Lc 1:75, 12:15, 

16:25, Hn 8:33, 1Co 15:19, Hb 7:3, Jk 4:14. 2. Het 

eeuwige leven: Mt 7:14, 18:8, 19:16, 25:46, Jh 

3:36, 5:24, 10:10,28, 2Co 5:4, 1Jh 3:14, evap. 3. Le‐ 

ven itt tot dood, zowel in geestelijk als lichamelijk 

opzicht: Jh 1:4, 5:26, 6:48, 11:25, 14:6, Hn 3:15, 

17:25, Rm 8:38, Fp 1:20, 2Tm 1:10, 1Jh 1:2, evap. 

4. Levenswandel: Rm 6:4, Ef 4:18, 2Pt 1:3. 

zwh/| znw.dat.vr.ev. → zwh, 

zwh,n znw.acc.vr.ev. → zwh, 

zwh/j znw.gen.vr.ev. → zwh, 

zw/men ww.ind/sub.prs.act. 1 e p.mv. → za,w 

zw/n ww.part.prs.act.nom.mnl.ev/acc.onz.ev.→ za,w 

zw,naj znw.acc.vr.mv. → zw,nh 

zw,nh –hj h`` znw.nom.vr.ev. Afgeleid van → 

zw,nnumi. Alg Grondbetekenis: 1. Oorspr een gordel 

voor vrouwen, vandaar de overdr betekenis: 

Lexicon 

kleedgeld, speldegeld. De uitdrukking zw,nhn lu,ein 

betekent tot vrouw nemen, huwen. In die zin bete‐ 

kent zw,nh ook: huwelijk. 2. Gordel voor mannen. 3. 

Middel (plaats van het lichaam waar de gordel zich 

bevindt). 4. Geldriem, beurs. 5. Alles wat op een 

gordel lijkt. Zie ook → perizw,nnumi. LXX vertaalt 

hiermee: 1. jnEb.a;, gordel, Ex 28:4,39,40, 36:36, Lv 

8:7,13. 2. rAzae, gordel, 2Ko 1:8, Js 5:27. 3. hr'Agx], 

gordel, 2Ko 3:21, Js 3:24. 4. xz:me, buikband (NB), 

gordel (NBG, NBV) Ps 108(109):19. 5. Bijzondere 

vertalingen: a. Ez 9:2,3,11 MT: rpeSoh; ts,q,, de inktko‐ 

ker van een schrijver. LXX: th.n zw,nhn (?). b. Dt 

23:14 MT: ^n

372 Lexicon 

zw|ogonh,sei ww.ind.fut.act. 3 e p.ev. → zw|ogone,w 

zw|ogonou/ntoj ww.part.prs.act.gen.mnl.ev. → 

zw|ogone,w 

zw/|on, ‐ou to, znw.nom.onz.ev. Afgeleid van → za,w. 

Alg Betekenis: levend wezen, schepsel, dier, voor‐ 

stelling of schildering van een levende gebeurtenis 

of wezen, figuur, (sterren)beeld, schilderij. LXX 

vertaalt hiermee: 1. hY"x;, dieren, levende wezens, 

Ps 67(68):11, Ps 103(104):25, 144(145):16. 2. In 

Gn 1:21 MT staat hY"x;h; vp,n

WOORDENLIJST 

h e b r e e uw s / a ra m e e s - gri e k s

Toelichting 

In deze woordenlijst staan alle Hebreeuwse en Aramese woorden, korte uitdrukkingen en veel 

voorkomende woordcombinaties uit de rubriek ‘LXX vertaalt hiermee’. Grotere aangehaalde 

tekstgedeelten zijn opgenomen in een aparte lijst aan het einde van deze woordenijst. 

De betekenis van het Hebreeuwse/Aramese woord correspondeert niet altijd met de 

betekenis van het Griekse lemma, omdat ook de verschillen tussen LXX en MT worden 

vermeld. Het Griekse lemma geeft alleen aan dat het Hebreeuws/Aramese woord wordt 

vermeld in het desbetreffende artikel. Dat kan dus de betekenis zijn, maar het kan dus ook 

wijzen op een verschil in de diverse vertalingen. 

Achter elk Hebreeuws/Aramees woord staat het Griekse lemma uit de Lexicon. Als een 

Hebreeuws/Aramees woord bij meer dan één Grieks woord voorkomt staan de Griekse 

woorden in alfabetische volgorde. 

De woorden in de linkerkolom staan alfabetisch volgens het Hebreeuwse alfabet. Hierbij 

worden de halfvocalen w (waw) en y (jod) als medeklinkers gerekend, ongeacht of ze wel of 

geen leesmoeder zijn. Een uitzondering vormt de vierletterige Godsnaam en combinaties 

ermee. Uit eerbied voor deze naam worden ze apart vermeld vóór de overige woorden. 

Eerst staan altijd de ongevocaliseerde werkwoordstammen (meestal drie letters). Daarna 

volgen de gevocaliseerde woorden met dezelfde wortelletters. Hierbij wordt voor de sjewa en 

de klinkertekens onderstaande volgorde aangehouden 

> 

" 

sjewa 

kamets en kamets chatoef 

| chateef kamets 

: patach 

chateef patach 

] 

E 

tseree 

< segol 

? chateef segol 

I chireq 

cholem 

O 

u 

kibboets 

Uitdrukkingen die uit twee of meer kleine woordjes bestaan, staan eerst alfabetisch op 

het eerste woord gesorteerd, vervolgens worden alle combinaties met dat woord 

vermeld in alfabetische volgorde. Voorbeeld: eerst het woordje d[;, vervolgens alle 

combinatie met d[;, zoals dx'a,-d[;, !a'-d[;, enz, daarna d[e, enz.

Hebreeuws 

/Aramees 

a 

Combinaties 

vierletterige 

zie bij Grieks 

woord: 

met de 

Godsnaam: 

hAihy> yn"doa] ku,rioj 

hw"hy>-la, e;nanti 

hw"hy>-ta, e;nanti 

a avv 

ba' path,r 

ba' patri,a 

ba' patria,rchj 

ba' patriko,j 

ba' patrw|/oj 

bae ge,nhma 

aB;a; avbba 

dba a;gw 

dba ai;rw 

dba avpoba,llw 

dba avpoktei,nw 

dba avpo,llumi 

dba avpw,leia 

dba avfani,zw 

dba evkdi,dwmi 

dba evxa,gw 

dba evxai,rw 

dba evxaposte,llw 

dba kataska,ptw 

dba lu,ph 

hd'bea] avpw,leia 

!ADb;a] vAbaddw,n 

!ADb;a] avpw,leia 

hba avpeiqe,w 

hba bou,lomai 

hba qe,lw 

hba prose,cw 

sWbae fa,tnh 

hx'b.ai sfa,gion 

ybia' mh,n 

bybia' ne,oj 

bybia perie,rcomai 

hY"bia] vvAbia 

aWhybia] vAbiou,d 

!Ayb.a, avdu,natoj 

!Ayb.a, avqume,w 

!Ayb.a, avna,gkh 

!Ayb.a, avpelpi,zw 

!Ayb.a, avsqenh,j 

!Ayb.a, evndeh,j 

!Ayb.a, pe,nhj 

!Ayb.a, ptwco,j 

!Ayb.a, tapeino,j 

rybia' qeo,j 

rybia' ivscu,j 

rybia' ivscu,w 

ryBia; ivscuro,j 

ryBia; tau/roj 

rybia] duna,sthj 

rybia] dunato,j 

ble yreyBia; avpo,llumi 

ble yreyBia; avsu,netoj 

rt'y"b.a, VAbiaqa,r 

lba qrhne,w 

lba penqe,w 

lba stena,zw 

lbea' lupe,w 

lb'a] avlla, 

lb'a] ivdou, 

lb'a] nai, 

lb,ae ovdu,nh 

lb,ae pe,nqoj 

lb,ae pa,qoj 

hl'b.a' avpw,leia 

!b,a, li,qinoj 

!b,a, li,qoj 

hm'lev. !b,a, di,kaioj 

jnEb.a; zw,nh 

jnEb.a; ste,fanoj 

rAb-ynEb.a; a[|dhj 

syki-ynEb.a; di,kaioj 

sba siteuto,j 

qb'a' koniorto,j 

hq'b.a; koniorto,j 

rba i[sthmi 

rb,ae pte,rux 

~h'r'b.a; vAbraa,m 

hD'gUa] de,smh 

hD'gUa] evpaggeli,a 

hD'gUa] suna,nthsij 

~gEa' lupe,w 

~g:a] li,mnh 

!Amg>a; avnqrax 

@g:a] avntilamba,nw 

rga diasw,|zw 

rga euvfrai,nw 

rga poie,w 

@Arg>a, pugmh, 

tr,Gd;a] h``ge,omai 

tr,D,a; megalwsu,nh 

tr,D,a; mhlwth, 

tr,D,a; stolh, 

bha avgapa,w 

bha avgaphto,j 

bha krate,w 

bha file,w 

bha fi,loj 

bha cai,rw 

bh;a; fili,a 

hb'h]a; avgaph, 

hb'h]a; fili,a 

Hh'a] de,omai 

Hh'a] mhdamw/j 

Hh'a] w= 

lha die,rcomai 

lha eivse,rcomai 

lha evpifau,skw 

a 

851

852 Woordenlijst Hebreeuws/Aramees ‐ Grieks 

a 

lha skhno,w 

lh,ao kata,luma 

lh,ao oivki,a 

lh,ao oi=koj 

lh,ao skhnh, 

lh,ao skh,nwma 

!roh]a; vAarw,n 

Aa eiv 

Aa h; 

Aa w``sei,, 

hwa ai``reti,zw 

hwa evpiqumhth,j 

hwa qe,lw 

hW"a; evpiqume,w 

yAa ouvai 

yAa w= 

byEAa e;cqra 

lywIa/ avno,htoj 

lywIa/ avsebh,j 

lywIa/ a;frwn 

lywIa/ h``ge,omai 

lywIa/ ivscuro,j 

lywIa/ propeth,j 

lywIa/ fau/loj 

yliwIa/ a;peiroj 

yl;Wa a;ra 

yl;Wa eva,n 

yl;Wa eiv 

yl;Wa ei;pwj 

yl;Wa i[na 

yl;Wa i;swj 

yl;Wa mh, 

yl;Wa mh,pote 

yl;Wa o[pwj 

yl;Wa ou=n 

yl;Wa pw,j 

~yliwIa/ avntilamba,nw 

~l'Wa avlla, 

~l'Wa mh,n 

~l'Wa ouv 

~l'Wa plh,n 

tl,W

tAxa' avdelfh, 

zxa avnte,cw 

zxa evpilamba,nomai 

zxa e;rcomai 

zxa e;cw 

zxa qhreu,w 

zxa kataklhronome,w 

zxa katalamba,nw 

zxa kate,cw 

zxa klhronome,w 

zxa krate,w 

zxa lamba,nw 

zxa pia,zw 

zxa sune,cw 

zx'a' VAca,z 

hZ"xua] kata,scesij 

hZ"xua] klhronomi,a 

yx;a; evggu,j 

wyxa avdelfo,j 

$yxa avdelfo,j 

wnyxa avdelfo,j 

yl;x]a; o;felon 

ylex]a; o;felon 

hm'l'x.a; avme,qustoj 

rxa bradu,nw 

rxa kate,cw 

rxa me,nw 

rxa croni,zw 

rx;a; meta, 

rx;a; para, 

rx;a; to,te 

rx;a; u`po, 

rx;a; u[steron 

rxea; a;lloj 

rxea; avllo,trioj 

rxea; deu,teroj 

rxea; e[teroj 

rxea; kaino,j 

rt;a] to,poj 

!Arx]a; e;scatoj 

!Arx]a; e[teroj 

!Arx]a; kairo,j 

!Arx]a; me,llw 

!Arx]a; ovpi,sw 

!Arx]a; u[steron 

!Arx]a; u[steroj 

yrex]a; avnti, 

yrex]a; evnw, 

yrex]a; evpei, 

yrex]a; evpeidh, 

yrex]a; evpiporeu,omai 

yrex]a; katalei,pw 

yrex]a; meta, 

yrex]a; o;pisqe(n) 

yrex]a; ovpi,sw 

yrex]a; peri, 

yrex]a; pro,j 

yrex]a; u[steron 

rv,a] yrex]a; evpei, 

ytil{b. yrex]a; ou;pw 

!ke-yrex]a; evkei/noj 

!ke-yrex]a; ovpi,sw 

^yr,x]a; avdelfo,j 

tyrIx]a; e;kgonoj 

tyrIx]a; kata,loipoj 

tyrIx]a; spe,rma 

tyrIx]a; sunte,leia 

tyrIx]a; te,knon 

tyrIx]a; teleuth, 

tyrIx]a; u[steron 

tyNIr;xoa] ovpi,sw 

!P;r>D;v.x;a] strathgo,j 

tx;a; a``pax 

href.[, tx;a; e``nde,katoj 

ja; fei,domai 

~ja baru,nw 

~ja krupto,j 

~ja fra,ssw 

~jeao evneo,j 

rja sune,cw 

hz


vyai oivkei/oj 

vyai oivke,w 

vyai ouvdei,j 

vyai pai/j 

vyai tij 

vyai ui`ò,j 

vyai yuch, 

dx'a, vyai avnh,r 

!yIa; vyai ouvqei,j 

vyai vyai avnh,r 

vyai vyai a;nqrwpoj 

vyai-vyai e[kastoj 

vyai vyai tij 

~yviyai vyai avnh,r 

~yviyai vyai a;nqrwpoj 

~yviyai vyai a;rcwn 

wyxia'-la, vyai e[teroj 

rv,a] vyai o[j 

l[;Y:liB. vyai a;frwn 

hm'd'a]h' vyai gewrgo,j 

~yIn:Beh;-vyai dunato,j 

wyxia'K. vyai i;soj 

bb'le vyai suneto,j 

tAmx]l.mi vyai avnti,keimai 

!mi … vyai ouvqei,j 

Wh[ereme vyai e[teroj 

r[;n:-vyai paida,rion 

hc'[e vyai su,mbouloj 

tAYrIq. vyai VIskariw,thj 

ylig>r; vyai pezo,j 

Wh[ere … vyai e[kastoj 

hb'yfe vyai presbu,thj 

~ykik'T. vyai daneisth,j 

!Avyai h``suci,a 

yt;yai gi,nomai 

!t'yae avpw,leia 

!t'yae duna,sthj 

!t'yae ivscuro,j 

!t'yae kra,toj 

!t'yae tracu,j 

!t'yae cw,ra 

%a; avlla, 

%a; a;ra 

%a; ga,r 

%a; ge, 

%a; eiv ga.r 

%a; e;ti 

%a; i;swj 

%a; mh,n 

%a; mh,pote 

%a; mo,non 

%a; mo,noj 

%a; nu/n 

%a; plh,n 

a 

%a; to,te 

%a; w`j 

%a; w[ste 

yKi %a; o[ti 

hT'[;-%a; nu/n 

bz"k.a;; keno,j 

bz"k.a; yeudh,j 

byzIk.a; ma,taioj 

yrIz"k.a; avneleh,mwn 

yrIz"k.a; stereo,j 

lka avnali,skw 

lka bibrw,skw 

lka brw/sij 

lka di,dwmi 

lka evsqi,w 

lka evcqtro,j 

lka kai,w 

lka katakai,w 

lka katanali,skw 

lka katesqi,w 

lka poie,w 

lka sunesqi,w 

lka tre,fw 

lka ywmi,zw 

~x,l' lka avrista,w 

v[' lka shto,brwtoj 

lk,ao brw/ma 

lk,ao brw/sij 

lk,ao si/toj 

lk,ao trofh, 

hl'k.a' brw/ma 

hl'k.a' brw/sij 

!kea' avlla, 

!kea' ge, 

!kea' o;ntwj 

!kea' o[ti 

!kea' ou[twj 

!kea' plh,n 

rK'ai gewrgo,j 

la; dialei,pw 

la; i[na 

la; mh, 

la; mhde, 

la; mhdei,j 

la; mhke,ti 

la; o[pwj 

la; ouv 

la; ouvdei,j 

la;w> … la; mh,te 

an"-la; avxio,w 

an"-la; mh, 

an"-la; mhdamw/j 

dA[…la; mhke,ti 

lae a;ggeloj 

lae evpi,skopoj 

lae qei/oj 

lae qeo,j 

lae ivscuro,j 

lae ku,rioj 

la, eivj 

la, evkei/ 

la, evnw, 

la, evpa,nw 

la, evpi, 

la, kata, 

la, meta, 

la, ovpi,sw 

la, o[ti 

la, ou- 

la, para, 

la, peri, 

la, pro,j 

la, su,n 

la, u``pe,r 

la, u`po, 

lae-la, e;nanti 

rv,a]-la, o[pou 

dy:-la, ou- 

[;deAy-la, a;nqrwpoj 

rv,a]-lK'-la, ou- 

tyBemi-la, evkto,j 

lWm-la, evnanti,oj 

lWm-la, pro,j 

xk;nO-la, avpe,nanti 

rb,[e-la, kate,nanti 

ynEp.-la, avpa,nthsij 

ynEP.-la, avpe,nanti 

ynEP.-la, evnw, 

yn"P'-la, kate,nanti 

h[or>P;-la, evnanti,on 

tx;T;-la, u`poka,tw 

vybiG"l.a, ca,laza 

hla qrhne,w 

hla kopia,w 

hla pro,fasij 

hl'a' avra, 

hl'a' kata,ra 

hl'a' o[rkoj 

hl'a' o``rkwmosi,a 

hL,ae o[de 

hL,ae ou-toj 

hL,ae toiou/toj 

Hl'a/ qeo,j 

yh'l{a/ pantokra,twr 

rk'nE yhel{a/ e[teroj 

~yhil{a/ a;ggeloj 

~yhil{a/ a[gioj 

~yhil{a/ despo,thj

~yhil{a/ ei;dwlon 

~yhil{a/ qei/oj 

~yhil{a/ qeo,j 

~yrIxea] ~yhil{a/ e[teroj 

tAab'c. ~yhil{a/ du,namij 

Wla] ivdou, 

H;Ala/ qei/oj 

H;Ala/ ku,rioj 

!ALa; de,ndron 

@WLa; a;kakoj 

@WLa; avrchgo,j 

@WLa; bou/j, boo,j 

@WLa; didaskali,a 

@WLa; h``gemoni,a 

@WLa; h``gemw,n 

@WLa; oivkei/oj 

@WLa; fi,loj 

@WLa; cili,arcoj 

xla avcreio,w 

yliae VHli, 

hy"l.a; ovsfu/j 

WhY"liae VHli,aj 

~h,ylea] eàutou/ 

lylia/ bde,lugma 

lylia/ daimo,nion 

lylia/ ei;dwlon 

lylia/ qeo,j 

lylia/ kako,j 

lylia/ ma,taioj 

lylia/ ceiropoi,htoj 

rz … ~ai eiv de. mh, 

vyE-~ai me,n 

al{-~ai avlla, 

al{-~ai eiv de. mh, 

al{-~ai eiv mh, 

al{-~ai h; 

al{-~ai mh,n 

Apae al{-~ai eiv de. mh, 

an"-~ai a;ra 

an"-~ai eiv de. mh, 

hm'a' dou,lh 

hm'a' paidi,skh 

hM'a; me,tron 

hM'a; ph/cuj 

hM'au e;qnoj 

hM'au lao,j 

hM'au fulh, 

!Ama' a``rmo,zw 

!Wmae pi,stij 

!Wmae pisto,j 

hn"Wma/ avlhqino,j 

hn"Wma/ pi,stij 

hn"Wma/ pisto,j 

Woordenlijst Hebreeuws/Aramees ‐ Grieks 

hn"Wma/ sthri,zw 

#yMia; ivscuro,j 

#yMia; krataio,j 

#yMia; krate,w 

#yMia; kra,toj 

#yMia; sklhro,j 

lma avsqene,w 

lma evklei,pw 

lma penqe,w 

ll;m.au avsqenh,j 

!ma ai;rw 

!ma qaumasto,j 

!ma pei,qw 

!ma pisteu,w 

!ma pi,stij 

!ma pisto,j 

!ma pisto,w 

!M'a' tecni,thj 

!mea' avlhqino,j 

!mea' avlhqw/j 

!mea' avmh,n 

!mea' gi,nomai 

hn"m.a' avgwgh, 

hn"m'a] pi,stij 

hn"m.ao sthri,zw 

~n"m.a' avlh,qeia 

~n"m.a' avlhqw/j 

~n"m.a' ei=ta 

~n"m.au o;ntwj 

#ma avndri,zomai 

#ma avnqi,sthmi 

#ma avni,sthmi 

#ma evniscu,w 

#ma evrei,dw 

#ma qa,rsoj 

#ma ivscuro,j 

#ma ivscu,j 

#ma ivscu,w 

#ma katiscu,w 

#ma krataio,w 

#ma parakale,w 

#ma periti,qhmi 

#ma poie,w 

#ma speu,dw 

#ma stereo,w 

#ma u`pere,cw 

#ma fqa,nw 

#m,ao qa,rsoj 

rma aivte,w 

rma avna,gge,llw 

rma avntile,gw 

rma avpokri,nomai 

rma dei,knumi 

rma dhlo,w 

a 

855


a 

rma diagge,llw 

rma diata,ssw 

rma doke,w 

rma evgkale,w 

rma ei=pon 

rma eivse,rcomai 

rma evmfani,zw 

rma evnte,llomai 

rma evpagge,llomai 

rma evpakou,w 

rma evpiqume,w 

rma evpita,ssw 

rma evpitre,pw 

rma evre,w 

rma evrwta,w 

rma eu``ri,skw 

rma qarre,w 

rma qe,lw 

rma kale,w 

rma kauca,omai 

rma lale,w 

rma le,gw 

rma paragge,llw 

rma parakale,w 

rma pisto,w 

rma prosta,ssw 

rma sunta,ssw 

rma fa,skw 

rma fhmi, 

rm,ae lo,gion 

rm,ae lo,goj 

rm,ae r`h/ma 

rM;ai avmno,j 

rm,ao lalia, 

rm,ao r`h/ma 

hr'm.ai lo,gion 

hr'm.ai lo,goj 

hr'm.ai r`h/ma 

hr'm.ai fwnh, 

vm,a, cqe,j 

tm,a/ avlh,qeia 

tm,a/ avlhqh,j 

tm,a/ avlhqino,j 

tm,a/ avlhqw/j 

tm,a/ di,kaioj 

tm,a/ dikaiosu,nh 

tm,a/ evleh,mosu,nh 

tm,a/ pi,stij 

tm,a/ pisto,j 

!a' po,te 

!a' pou/ 

!a' ti,j 

!ao h[lioj 

aN"a' de,omai 

aN"a' ivdou, 

aN"a' w= 

hna paradi,dwmi 

hna prose,rcomai 

hna stena,zw 

hna tapeino,w 

hN"a' mhdamw/j 

vWna' bi,aioj 

vWna' stereo,j 

vAna/ avnh,r 

vAna/ a;nqrwpoj 

vAna/ VEnw,j 

xna avnastena,zw 

xna avre,skw 

xna stena,zw 

hx'n"a] stenagmo,j 

Wnx.n:a] avdelfo,j 

Wnx.n"a] evgw, 

ynIa\ nau/j 

ynIa\ ploi/on 

ynIa] evgw, 

hY"nIa\ nau/j 

hY"nIa\ ploi/on 

hY"nIa] tapeino,w 

ykinOa evgw, 

ykinOa' kavgw, 

!na goggu,zw 

@na evpa,gw 

@na qumo,w 

@na ovrgi,zw 

@na paroxu,nw 

@n:a] pro,swpon 

qna stena,zw 

hq'n"a] stenagmo,j 

vna bi,aioj 

!wa; lh|sth,j 

~yvin>a] dunato,j 

~yxia; ~yvin"a] avdelfo,j 

~yxia; ~yvin"a a;nqrwpoj 

as'a' VAsa, 

!Asa' malaki,a 

rWsa/ desmo,j 

@ysia' sunte,leia 

rysia' fulakh, 

rySia; desmo,j 

rysia' de,smioj 

rysia' desmw,thj 

~yrIysia] aivw,nioj 

~s'a' tam(i)ei/on 

@sa ai``re,w 

@sa avpe,rcomai 

@sa avpo,llumi 

@sa avpokaqi,sthmi 

@sa avfaire,w 

@sa avfi,sthmi 

@sa du,w 

@sa eivse,rcomai 

@sa eivsfe,rw 

@sa evklei,pw 

@sa evxai,rw 

@sa evpisuna,gw 

@sa kaqari,zw 

@sa kaqi,sthmi 

@sa katapau,w 

@sa katafeu,gw 

@sa kate,cw 

@sa ko,ptw 

@sa o;cloj 

@sa proslamba,nw 

@sa prosti,qhmi 

@sa suna,gw 

@sa sunagwgh, 

@sa sunapo,llumi 

@sa sune,rcomai 

@sa suntele,w 

@sa ti,qhmi 

hp'sea] sunagwgh, 

an"r>p;sa' evpimelw/j 

an"r>p;sa' e`toi,mwj 

rsa avpa,gw 

rsa desmeu,w 

rsa desmo,j 

rsa de,w 

rsa eu;comai 

rsa zw,nnumi 

rsa kate,cw 

rsa o``ri,zw 

rsa paideu,w 

rsa sunde,w 

rsa suni,sthmi 

rS'ai desmo,j 

[a' xu,linoj 

[a' xu,lon 

@a; ge, 

@a; e;a 

@a; evkdi,khsij 

@a; e;ti 

@a; e;cqra 

@a; qumo,j 

@a; qumo,w 

@a; i[na 

@a; nai, 

@a; nu/n 

@a; nuni, 

@a; oi;omai

@a; ovrgh, 

@a; ovrgi,loj 

@a; o[ti 

@a; ouv 

@a; plh,n 

@a; pro,j 

@a; pro,swpon 

@a; ti,j 

!yIa; @a; ouvde, 

ynIa]-@a; kavgw, 

lB; @a; ouv 

lB; @a; ouvde, 

yKi @a; o[ti 

yKi @a; ouvde, 

yKi @a; ouvci 

yKi @a; pw/j 

aWl yKi @a; o[ti 

l[;-@a; ouvci 

dpoae i`èratei,a 

dpoae podh,rhj 

dpoae stolh, 

hpa poie,w 

aApae avlhqw/j 

aApae nu/n 

aApae ou=n 

aApae ou-toj 

~ypir't.W dApae dh/loj 

lypia' o;yimoj 

qypia' a;fesij 

qypia' phgh, 

qypia' pleura, 

qypia' plh,rwma 

qypia' fa,ragx 

qypia' ceima,rrooj 

qypia' ceima,rroj 

~ylix'n> qypia] ku/ma 

lpea' gno,foj 

lp,ao gno,foj 

lp,ao skoti,a 

lp,ao sko,toj 

hl'pea] gno,foj 

hl'pea] skoteino,j 

hl'pea] sko,toj 

spa a;fesij 

spa ai;rw 

spa a;kroj 

spa evklei,pw 

sp,a, avlla, 

sp,a, avpw,leia 

sp,a, avfaire,w 

sp,a, bi,a 

sp,a, e;scatoj 

sp,a, keno,j 

sp,a, ouvke,ti 

sp,a, pe,raj 

sp,a, plh,n 

yKi sp,a, avlla, 

yKi sp,a, o[ti 

sp,ao a;fesij 

h[,p.a, avspi,j 

h[,p.a, o;fij 

@pa perie,cw 

qpa avne,cw 

qpa evgkrateu,omai 

rp,ae kopri,a 

rp,ae spodo,j 

x;rop.a, neosso,j 

x;rop.a, nossi,on 

~yIr'p.a, VEfrai,m 

[B;c.a, da,ktuloj 

lyCia; dia,sthma, 

lca avfaire,w 

lca u`polei,pw 

lc,ae avgka,lh 

lc,ae evggu,j 

lc,ae para, 

lc,ae plhsi,on 

lc,ae pro,j 

rca qhsauri,zw 

rca suna,gw 

xD'q.a, kru,stalloj 

bra evgka,qetoj 

bra evne,dra 

bra evnedreu,w 

bra e;nedron 

bra evcqtro,j 

bra qhreu,w 

bra koinwne,w 

br,ao e;cqra 

hB,r>a; avkri,j 

hB'rua] quri,j 

hB'rua] ovph, 

[B;r>a; te,ssarej 

[B;r>a; te,tartoj 

ha'm. [B;r>a; tetrako,sioi 

tAame [B;r>a; pentako,sioi 

tAame [B;r>a; tetrako,sioi 

href.[,-[B;r>a; trei/j 

h['B'r>a; te,ssarej 

h['B'r>a; te,tartoj 

~y[iB'r>a; tessara,konta 

~y[iB'r>a; trei/j 

~ypil'a] t[;B;r>a; tetrakisci,lioi 

gra evrga,zomai 

gra u`fai,nw 

gra u`fanto,j 

!w"G>r>a; porfu,ra 

!m'G"r>a; porfu,ra 

Woordenlijst Hebreeuws/Aramees ‐ Grieks 

!m'G"r>a; porfu,reoj 

hra truga,w 

Wra] ivdou, 

hw"r>au qh/luj 

hw"r>au fa,tnh 

hk'Wra] i;ama 

hk'Wra] i;asij 

hk'Wra] mh/koj 

!Ara] a[gioj 

!Ara] glwsso,komon 

!Ara] kibwto,j 

!Ara] soro,j 

xra xe,noj 

xra o``do,j 

xr;ao evniauto,j 

xr;ao e;rgon 

xr;ao e;rcomai 

xr;ao ku,klw| 

xr;ao o``do,j 

xr;ao tri,boj 

yrI[e vAddi, 

hyEr>a;' le,wn 

%ra avne,cw 

%ra dei,knumi 

%ra makra,n 

%ra makroqume,w 

%ra me,nw 

%ra platu,nw 

%ra pleona,zw 

%ra plhqu,nw 

%ra u`pere,cw 

%ra cala,w 

%rea' makro,j 

%roa' makro,j 

%roa' polu,j 

~yIP;a; %r,a, makroqumi,a 

%r,ao ba,sij 

%r,ao mh/koj 

%r,ao polu,j 

~yIP;a; %r,ao makroqumi,a 

~r'a] avllo,fuloj 

~r'a] a;nqrwpoj 

~r'a] VAra,m 

~r'a] Suri,a 

!Amr>a; a;mfodon 

!Amr>a; qeme,lion 

!Amr>a; po,lij 

[r;a] gh/ 

[r;a] evla,ttwn 

dv;k.P;r>a; VArfaxa,d 

#r,a, a;grioj 

#r,a, avgro,j 

#r,a, gh/ 

#r,a, e;dafoj 

a 

857


#r,a, o``do,j 

#r,a, o[rion 

#r,a, cw,ra 

~yYIx;h; #r,a, a;nqrwpoj 

rB'd>mi-#r,a, e;rhmoj (znw) 

td,l,Am #r,a, patri,j 

yrIP. #r,a, karpofo,roj 

hc'r>a; camai, 

rra avpoble,pw 

rra ei=pon 

rra evpikata,ratoj 

rra kakw/j 

rra katara,omai 

fra lamba,nw 

fra mnhsteu,w 

tv,r,a] qe,lhsij 

vae avnh,r 

vae pu/r 

vae pu,rinoj 

aV'au qeme,lioj 

dADv.a; ;Azwtoj 

hV'ai gumno,j 

hV'ai gunaikei/oj 

hV'ai gunh, 

hV'ai e[kastoj 

hV'ai qh/luj 

hV'ai quga,thr 

hVeai qusi,a 

hVeai mh,thr 

Ht'xoa]-la, hV'ai e[teroj 

Ht'W[r> hV'ai e[teroj 

hV,ai o``lokau,twma 

hV,ai pu/r 

bwva avpe,rcomai 

bK'v.a, avpe,rcomai 

lAKv.a, bo,truj 

rK'v.a, dw/ron 

rK'v.a, misqo,j 

~va avgnoe,w 

~va avfani,zw 

~va kri,nw 

~va metame,lomai 

~va parapi,ptw 

~v'a' a;gnoia 

~v'a' avdiki,a 

~v'a' a``marta,nw 

~v'a' a``marti,a 

~v'a' avni,hmi 

~v'a' ba,sanoj 

~v'a' kaqarismo,j 

hm'v.a; a;gnoia 

hm'v.a; evle,gcw 

hm'v.a; i``lasmo,j 

hr'Wmv.a; o;rqroj 

a 

tr,mov.a; fulakh, 

@V'a; ma,goj 

@V'a; filo,sofoj 

hP'v.a; evpiqumi,a 

hP'v.a; to,xon 

tPov.a; kopri,a 

rva avsfalh,j 

rva kateuqu,nw 

rva makari,zw 

rvea' VAsh,r 

rvua' e;ntalma 

rvua' pou,j 

rv,a] avnti, 

rv,a] dio,ti 

rv,a] eva,n 

rv,a] eiv mh, 

rv,a] eivj 

rv,a] i[na 

rv,a] kaqa, 

rv,a] kaqa,per 

rv,a] kaqw,j 

rv,a] o[qen 

rv,a] oi-oj 

rv,a] o[pou 

rv,a] o[pwj 

rv,a] o[j 

rv,a] o[soj 

rv,a] o[stij 

rv,a] o[tan 

rv,a] o[te 

rv,a] o[ti 

rv,a] ou- 

rv,a] ou-toj 

rv,a] peri, 

rv,a] pw/j 

rv,a] tij 

rv,a] ti,j 

rv,a] tro,poj 

rv,a] w`j 

rv,a] w[ste 

hz-ta, seautou/ 

lK' tae su,n 

^v.p.n:-ta, seautou/ 

ynEP.-ta, e;nanti 

ynEP.-ta,, evnanti,on 

ynEP.-ta, evnw, 

ynEP. tae katenw,pion 

ata suna,gw 

hta a;gw 

hta evpe,rcomai 

hta e;rcomai 

hta h[kw 

hta pa,reimi 

hta pare/inai 

hta suna,gw 

hta fe,rw 

hT'a; su, 

!Ata' qh/luj 

!Ata' o;noj 

!WTa; ka,minoj 

qyTia; stoa, 

^T.ai dia, 

~T,a; su, 

~T,a; u``meij 

~t'ao eàutou/ 

lAmt.a, e;mprosqen 

lAmt.a, h`me,ra 

lAmt.a, cqe,j 

!Tea; su, 

!Tea; u``meij 

hn"Tea; di,dwmi 

hn"Tea; su, 

hn"Tea; u``meij 

hn"t.a, mi,sqwma 

!n:t.a, do,ma 

!n:t.a, misqo,j 

!n:t.a, mi,sqwma

LIJST VAN AANGEHAALDE 

h e b re e uws e / a ra m e s e tekstg e d e e l t e n

Toelichting 

In deze lijst staan alle Hebreeuwse en Aramese tekstgedeelten die in het onderdeel ‘LXX vertaalt 

hiermee’ worden aangehaald en die niet zijn opgenomen in de voorafgaande woordenlijst. 

Ze zijn per Bijbelboek per tekst gegroepeerd in dezelfde volgorde als van de Naardense Bijbel. 

Achter elk tekstgedeelte wordt verwezen naar het Griekse woord uit de Lexicon.

Plaats 

GENESIS 

Hebreeuwse/ 

Aramese tekst 

Griekse woord 

1:1 ~yIm;V'h; o`` 

1:17 ~yhil{a/ ~t'ao !TeYIw: auvto,j 

1:21 hY"x;h; vp,n evk 

2:19 Al-ar'q.yI rv,a] lkow> eva,n 

2:22 ~d'a'h'-!mi avpo, 

2:24 dx'a, rf'b'l. Wyh'w> du,o 

2:25 ~d'a'h' te, 

2:29,30 AB-rv,a] e;cw 

3:8 ~yhil{a/ hw"hy> ynEP.mi avpo, 

3:8 ~d'a'h' te, 

3:16 %nErohe su, 

3:22 WNM,mi dx;a;K evgw, 

4:1 hw"hy>-ta, vyai ytiynIq' dia, 

4:6 %l' hr'x' hM'l' gi,nomai 

4:7 byjiyte al{ ~aiw> diaire,w 

4:24 %m,l,w> !yIq'-~Q;yU ~yIt;['b.vi yKi evk 

4:26 hw"hy> ~veB. aroq.li lx;Wh za' evlpi,zw 

4:26 lx;Wh za' ou-toj 

5:3 hn"v' ta;m.W ~yvil{v. diako,sioi 

5:9 hn"v' ~y[iv.Ti e``kato,n 

5:12 hn"v' ~y[ib.vi e``kato,n 

5:15 hn"v' ~yViviw> ~ynIv' vm' e``kato,n 

5:24 WNn eu``ri,skw 

5:28 ta;m.W hn"v' ~ynImov.W ~yIT;v. 

hn"v' ovgdoh,konta 

5:28 hn"v' ~ynImov.W ~yIT;v. ovktw, 

5:29 Wnm]n:y> hz< evgw, 

5:31 [b;v.W hn"v' ~y[ib.viw> [b;v, 

hn"v' tAame penth,konta 

6:3 yxiWr evgw, 

6:4 ~heh' ~ymiY"b; evkei/noj 

6:17 #r,a'B'-rv,a] lKo eva,n 

7:2 ATv.aiw> vyai ~yIn:v. awhi du,o 

7:11 ~Ay rf'['-h['b.viB. e[bdomoj 

7:22 ~yYIx; x;Wr-tm;v.nI rv,a] lKo e;cw 

8:2 ~yIm'V'h;-!mi avpo, 

8:13 hb'Teh; hsek.mi-ta, x;nO rs;Y"w: avpokalu,ptw 

8:17 ^T.ai su, 

9:3 qr,ya;w> ~ynIv' vl{v' triako,sioi 

11:15 hn"v' tAame [B;r>a;w> ~ynIv' vl{v' tria,konta 

11:15 hn"v' tAame [B;r>a;w> ~ynIv' vl{v' triako,sioi 

11:17 tAame [B;r>a;w> hn"v' ~yvil{v. e``bdomh,konta 

11:17 tAame [B;r>a;w> hn"v' ~yvil{v. triako,sioi 

Lijst van aangehaalde Hebreeuwse/Aramese tekstgedeelten 

hn"v' 

11:24 ~yrIf.[,w> [v;Te e``bdomh,konta 

12:8 hl{h\a' jYEw: evkei/ 

13:3 wy['S'm;l. o[qen 

13:17 HK'r>a'l. te, 

14:2 ~dos.Bi bveyO aWhw> ga,r 

14:7 hdef.-lK'-ta, a;rcwn 

15:1 %l' !gEm' ykinOa' evgw, 

15:4 Wdbo[]y: rv,a] yAGh; eva,n 

15:13 ~h,l' al{ #r,a,B. i;dioj 

16:4,5 ht'r'h' yKi e;cw 

16:5 ytix'p.vi evgw, 

16:5 ^yn sunoike,w 

20:6 ~yIn:y[e tWsK. %l'-aWh hNEhi timh, 

21:6 [;meVoh;-lK' o[j 

21:11 daom. rb'D'h; [r;YEw: fai,nw 

21:13 ^[]r>z: so,j, sh, so,n 

22:12 ^d>yxiy>-ta, avgaphto,j 

22:16 ^d>yxiy>-ta, avgaphto,j 

23:9 alem' @s,k,B. a;xioj 

23:16 rxeSol; rbe[o do,kimoj 

24:23 ~Aqm' %ybia'-tyBe vyEh] eiv 

24:41 al{-~aiw> eva,n 

24:62 raeB. aABmi aB' qx'c.yIw> dia, 

24:62 yairo yx;l; raeB. o[rasij 

25:5 Al-rv,a]-lK'-ta,] u``pa,rcw 

25:11 yairo yx;l; raeB. o[rasij 

26:11 tm'Wy tAm e;nocoj 

26:13 d[; ldeg"w> %Alh' %l,YEw: 

daom. ld;g"-yKi gi,nomai 

27:16 wyr'aW"c; tq;l.x, gumno,j 

27:34 ynIa'-~g: kai, 

27:38 ynIa'-~g: dh, 

29:20 ~ydIx'a] ~ymiy"K. ovli,goj 

29:33 !Be dl,Tew: deu,teroj 

29:34 yl;ae yviyai hwn

960 Lijst van aangehaalde Hebreeuwse/Aramese tekstgedeelten 

34:14 hl'r>[' Al-rv,a] vyail. e;cw 

34:14,24 WlMoYIw: avkrobusti,a 

35:3 ydIM'[i yhiy>w diasw,|zw 

35:3 yhiy>w: o[j 

37:29 rABB; @seAy-!yae hNEhiw> o``ra,w 

38:24 ~yvid'x\ vl{v.mi tri,mhnoj 

39:5 Al-vy< rv,a]-lK' u``pa,rcw 

39:10 ~Ay ~Ay evk 

39:19 hL,aeh' ~yrIb'D>K; ou[twj 

40:16 yviaro-l[; yrIxo yLes; hv'l{v. ai;rw 

40:17 lk;a]m; lKomi ge,noj 

41:13 ytiao te, 

41:38 AB ~yhil{a/ x;Wr rv,a] vyai e;cw 

41:49 rP's.mi !yae-yKi rPos.li ld;x'-yKi du,namai 

42:7 APs.K;-ta, ar>Y:w: desmo,j 

42:15 hZ fai,nw 

45:11 Al-rv,a]-lK'-ta,] u``pa,rcw 

45:17 Wabo-Wkl.W avpe,rcomai 

46:22 rf'[' h['B'r>a; ovktw, 

47:17 ~k,l' hn"T.a,w> a;rtoj 

47:18 hn"V'h; ~ToTiw: evxe,rcomai 

47:18 WnteY"wIG>-~ai i;dioj 

47:24 tdoY"h; [B;r>a;w> me,roj 

48:7 abol' #r,a,-tr;b.Ki dA[B. evggi,zw 

48:15 ydIA[me neo,thj 

48:17 wyn"y[eB. [r;YEw: baru,j 

49:3 ynIAa tyviarew> avrch, 

49:3 z[' rt,y< auvqa,dhj 

49:6 ydIboK. dx;Te-la; evrei,dw 

49:10 hl{yvi aboy"-yKi avpo,keimai 

49:10 wyl'g>r; !yBemi mhro,j 

49:21 rp,v'-yrem.ai ge,nhma 

50:4 h[or>P; tyBe-la, duna,sthj 

50:15 byviy" bveh'w> avntapo,doma 

50:23 ~yviLevi ynEB. genea, 

EXODUS 

1:1 AtybeW vyai bqo[]y: tae a[ma 

1:12 laer'f.yI ynEB. ynEP.mi avpo, 

2:11 ~heh' ~ymiY"b; evkei/noj 

2:12 ~yvin"a]-ynEv. hNEhiw> o``ra,w 

3:14 hy vyai al{ i`kano,j 

4:10 ~vol.Vimi ~G: lAmT.mi ~G:i pro, 

4:12 ^yPi-~[I hyyae-~ai bou,lomai 

8:19 tdup. yTim.f;w> diastolh, 

8:22 !Akn" al{{ dunato,j 

9:2 !aem'-~ai yKi menou/n 

9:24 dr'B'h; %AtB. tx;Q;l;t.mi vaew> flogi,zw 

9:28 tyOh.mi br;w> pau,w 

9:31 bybia' hr'[oF.h; yKi pari,sthmi 

9:18 ~Ayh;-!mil. avpo, 

10:7 hd'b.a' yKi [d;Te ~r,j,h] 

~~yIr'c.mi bou,lomai 

10:12 dr'B'h; ryaiv.hi rv,a]-lK' karpo,j 

10:21 dx'a,l. ~yIp;n"K. [B;r>a;w> ovktw, 

10:29 dA[ @siao-al{ ouvke,ti 

11:4 hl'y>L;h; tcox]K; peri, 

12:4 Alk.a' ypil. Vyai avrke,w 

12:4 tyOh.mi tyIB;h j[;m.yI-~aiw>; w[ste 

12:31 ~k,r>B,d;K. kaqa, 

13:8 ~yvimux]w: genea, 

13:12 hw"hyl; ~yrIk'Z>h; a[giazw 

13:21 %r,D,h; ~t'xon>l; dei,knumi 

13:21 ~h,ynEp.li %leho hw"hyw: h``ge,omai 

14:12 Wnl' bAj yKi avgaqo,j 

14:20 %v,xoh;w> !n"['h, gno,foj 

16:3 hw"hy>-dy:b. WnteWm plh,ssw 

16:22 hn katakalu,ptw 

28:30 ~yMiTuh;-ta,w> ~yrIWah'-ta, avlh,qeia 

29:2 tCom; tL{x;w> tACm; ~x,l, a;zumoj 

30:1 tr,joq. rj;q.mi qumi,ama 

30:4 bh'z" t[oB.j; yTev.W kaqaro,j 

32:26 yl'ae hw"hyl; ymi eivmi, 

32:30 hl'dog> ha'j'x] ~t,aj'x] a``marta,nw 

33:3 vb'd>W bl'x' tb;z" #r,a, ga,la 

33:8 hv,mo yr]a; WjyBihiw> a;peimi 2 

34:7 ~yviLevi-l[; ~ynIB'-l[; 

~y[iBerI-l[;w> genea, 

34:11 ^yn

LEVITICUS 

5:17 hn"yf,['te al{ rv,a] dei/ 

5:21 dy" tm,WfT. koinwni,a 

7:16 ~aiw> kai, 

7:18 WNM,mi tl,k,aoh' vp,N eva,n 

7:18 WNM,mi tl,k,aoh' vp,N o[stij 


11:7 rG"yI-al{ hr'GE aWhw> avna,gw 

12:2 [;yrIz>t; yKi hV'ai eva,n 

14:49 ~yrIP\ci yTev.> kaqaro,j 

15:2 hy e;nocoj 

20:12 Wf[' lb,T, avsebe,w 

20:16 ~B' ~h,ymeD> e;nocoj 

20:19 Wyh.yI ~yrIyrI[] avpoqnh|,skw 

20:27 ~B' ~h,ymeD> e;nocoj 

21:20 tp,L,y: Aa br'g" a;grioj 

21:23 AB ~Wm-yKi e;cw 

22:21 rd,n diaqh,kh 

26:28 yrIq,-tm;x]B; qumo,j 

26:37 hm'WqT. ~k,l' hy du,namai 

27:12 ^K.r>[,K. kaqo,ti 

27:28 vyai ~rIx]y: rv,a] ~r,xe-lK'-%a; avnati,qhmi 

NUMERI 

1:2 varo-ta, Waf. avrch, 

1:2 tAmve rP;s.miB. evk 

1:45 ~t'boa] tybel. du,namij 

4:36 tAame [b;v. diako,sioi 

4:27 ~t'd'bo[] lkol.W a;rtoj 

4:27 ~a'F'm;-lK' a;rtoj 

5:6 ~d'a'h' taJox;-lK'mi avnqtrw,pinoj 

6:9 ~aot.Pi [t;p,B. evxa,pina 

6:12 WlP.yI ~ynIvoarIh' ~ymiY"h;w> a;logoj 

9:3,11 ~yIB;r>[]h' !yBe pro,j 

10:21 ytih'q. ui`ò,j 

11:23 ha,r>ti hT'[; ginw,skw 

11:32 jy[im.M;h; ovli,goj 

12:13 Hl' an" ap'r> an" lae de,omai 

12:32 %r,D,h; jr;y"-yKi avstei/oj 

14:45 ~WtK.Y:w: ~WKY:w: avpostre,fw 

16:30 hw"hy> ar'b.yI ha'yrIB.-~aiw> dei,knumi 

19:3 hnh; qanato,w 

21:24 br,x'-ypil. fo,noj 

22:1 ba'tAbr>[;B. dusmh, 

22:3 laer'f.yI ynEB. ynEP.mi avpo, 

24:7 wy"l.D'mi ~yIm;-lZ:yI ~yBir; ~yIm;B. 

A[r>z:w> a;nqrwpoj 

28:4,8 ~yIB;r>[]h' !yBe pro,j 

Lijst van aangehaalde Hebreeuwse/Aramese tekstgedeelten 

31:16 l[;m;-rs'm.li avfi,sthmi 

32:12 yZInIQ.h; diacwri,zw 



Nm 33:52 ^yn[;B. dusmh, 

DEUTERONOMIUM 

1:1 hb'r'[]B' pro,j 

1:6 qd,c, ~T,j.p;v.W dikai,wj 

Dt 1:46 rv,a] ~ymiY"K; pote, 

1:12 ~k,x]r>j' yDIb;l. aF'a, hk'yae du,namai 

2:5 lg hfe[]m; ~yhil{a/ e[teroj 

4:34 ^ynTi qd,c, qd,c, dikai,wj 

17:7 hn"rox]a;B' evpi, 

18:6 tW:a;-lk'B. ab'W kaqo,ti 

20:13 br,x'-ypil. fo,noj 

21:14 Hv'p.n:l. HT'x.L;viw> evleu,qeroj 

21:16 Al hy e;cw 

25:2 [v'r'h' tAKh; !Bi-~ai a;xioj 

25:5 wD'x.y: evpi, 

26:17 ~Ayh; T'r>m;a/h, hw"hy>-ta, ai``re,w 

28:43 hl'[.M' hl'[.m; a;nw 

29:4 ~heh' ~ytip.Moh;w>; evkei/noj 

29:5 ~k,yhel{a/ hw"hy> ynIa] yKi ou-toj 

29:17 hr,Po vr,vo a;nw 

29:18(19) ha'meC.h;-ta, hw"r'h' tAps. avnama,rthtoj 

30:12 awhi ~yIm;V'b; al{ a;nw 

31:18,20 ~yrIxea] ~yhil{a/ avllo,trioj 

31:20 hm'd'a]h'-la, avgaqo,j 

32:15 !m;v.YIw: evsqi,w 

32:24 @v,r, ymul. brw/sij 

32:40 ydIy" dio,j 


33:15 ~d,q,-yrer>h; varomeW avrch, 

33:28 bqo[]y: !y[e gh/ 

961

Verantwoording 

Verantwoording 

Een Lexicon schrijven is niet iets wat je even op een regenachtige achternamiddag doet. Als je 

daaraan begint, weet je dat het een kwestie van jaren wordt, voordat het werk ‘af’ is, als je dat 

tenminste ooit kunt zeggen van een Lexicon, want altijd kom je weer dingen tegen waarvan je twijfelt 

of je ze er wel of niet in zult opnemen. 

Het idee voor een Lexicon ontstond toen ik een cursus Bijbels Grieks startte voor ‘gewone’ 

geïnteresseerde Bijbellezers, die graag willen weten wat er werkelijk staat in de grondtekst. ‘Welk 

woordenboek hebben we nodig?’ was één van de dingen die daarbij werd gevraagd. Een moeilijk te 

beantwoorden vraag: inderdaad welk woordenboek is geschikt voor mensen die geen (vak)theoloog 

zijn? Is dat er wel voor het Bijbels Grieks in de Nederlandse taal? Uiteindelijk kom je dan uit bij het 

Grieks‐Nederlandse Woordenboek van J.J. Thiel en W. den Boer, dat nog steeds in de handel is. Toch 

voldoet ook dat maar in beperkte mate. Mij stond méér voor ogen: een woordenboek met alle 

woorden van het Nieuwe Testament, óók in hun vervoegde en verbogen vorm met een verwijzing 

naar het hoofdwoord. Een analytisch woordenboek dus. Dat is er immers niet in het Nederlands. 

Daarom kwam het idee bij me op om er zelf een te gaan schrijven. 

In diezelfde periode kwam Jan de Vlieger van Skandalon bij me met het Grieksch‐Nederduitsch 

Handwoordenboek op het Nieuwe Testament, Enkhuizen, 1888. Omdat het titelblad ontbreekt, weet 

ik helaas niet wie de schrijver is. Jan vroeg of ik er wat in zag om dit woordenboek te gaan bewerken 

en er een bruikbare uitgave van te maken. Ik besloot de uitdaging aan te gaan en het te combineren 

met mijn plan voor een analytisch woordenboek. 

In het voorjaar van 2007 ontmoette ik mijn goede vriend Pieter Oussoren op één van onze 

studiedagen van de internetcursus Bijbels Hebreeuws. Ik liet hem zien wat ik op dat moment klaar 

had. Eén van zijn opmerkingen was: waarom beperk je je alleen tot het nieuwtestamentisch Griek? 

Waarom betrek je het Grieks van de Septuaginta er niet bij? In mijn gedachten zag ik er weer een 

paar jaar bijkomen voordat het boek klaar zou zijn, maar natuurlijk had Pieter gelijk. En zo is het boek 

gegroeid tot deze Lexicon. 

Mijn werkwijze was als volgt: 

1. Eerst maakte ik een alfabetische lijst van alle nieuwtestamentische stamwoorden. 

2. Van deze woorden vermeldde ik een grammaticale aanduiding, (eventueel) de herkomst of 

afleiding en de samenstelling. 

3. Daarna vermeldde ik de betekenis van het woord in het profane Grieks. 

4. Ik ging na of de betreffende woorden in de LXX voorkomen, en zo ja voor welke Hebreeuwse 

en Aramese woorden de LXX ze gebruikt. 

5. Ik vermeldde de betekenis en vindplaats(en) van de Hebreeuwse en Aramese woorden. In 

een aantal gevallen noteerde ik verschillen tussen LXX en de Masoretische tekst (MT). 

6. Vervolgens ging ik na waar het woord in het NT wordt gebruikt en wat de betekenis ervan 

dáár is. 

7. Ik voegde alle vervoegingen en verbuigingen van het Griekse stamwoord alfabetisch in, 

samen met de grammaticale aanduidingen en de verwijzing naar het stamwoord. 

971

972 Verantwoording 

8. Ik lichtte alle Hebreeuwse en Aramese woorden met hun Grieks equivalenten eruit en zette 

ze op alfabetische volgorde van het Hebreeuws/Aramees met verwijzing naar het Griekse 

equivalent. 

9. Ik maakte een lijst van alle aangehaalde Hebreeuwse en Aramese tekstgedeelten. 

Op deze wijze is dus dit werk ontstaan. Uit punt 8 blijkt dat er niet alleen een Grieks Lexicon is 

ontstaan, maar dat het indirect ook gebruikt kan worden als Hebreeuws/Aramees Woordenboek. 

Ik ben uitgegaan van de Griekse woorden van het Nieuwe Testament. Veel van deze woorden komen 

ook voor in de LXX. Maar niet allemaal. Ook omgekeerd: veel Griekse woorden die in de LXX staan, 

vinden we niet in het NT. Helemaal compleet zou het werk dus zijn als ik ook die woorden allemaal 

erin had opgenomen. De Lexicon zou dan minstens tweemaal zo dik zijn geworden. We vonden 

echter dat het een hanteerbare én betaalbare uitgave moest zijn. Wellicht dat we er in de toekomst 

nog toe zullen komen. Ook is het denkbaar dat er een uitgave komt zonder alle vervoegde en 

verbogen vormen, dus alleen met de hoofdwoorden. 

Deze Lexicon is bestemd voor mensen die geïnteresseerd zijn in de betekenis van de Bijbelse 

woorden. Het zullen zeker (vak)theologen en theologiestudenten zijn die er niet hun voordeel mee 

kunnen doen. Maar ook iedereen die niet theologisch geschoold is, omdat alle Griekse, Hebreeuwse 

en Aramese woorden en tekstgedeelten ook in het Nederlands worden weergegeven. De waarde 

ervan ligt mijns inziens vooral in het feit dat voor het eerst een boek in het Nederlands is verschenen 

waarin de Griekse, Hebreeuwse en Aramese woorden bij elkaar worden gebracht. 

Johan Murre

Literatuurlijst 

Bronteksten: 

Biblia Hebraïca Stuttgartensia, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart, 1984. (MT) 

Septuaginta, Rahlfs‐Hanhart, Deutsche Bibelgesellschaft, 2006. (LXX) 

Novum Testamentum Graece, mit Wörterbuch, Nestle‐Aland, 27 ste druk, 1993. 

Bijbelvertalingen waarnaar wordt verwezen en waaruit wordt geciteerd: 

Literatuurlijst 

Statenvertaling – Jongbloed‐Zetka, Leeuwarden, z.j. (SV) 

Vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap, Haarlem, 1978. (NBG) 

De Naardense Bijbel, vertaald door Pieter Oussoren, Skandalon, 2005. (NB) 

De Nieuwe Bijbelvertaling, Uitg. NBG/KBS, 2004. (NBV) 

Apocriefen van het Oude Testament, volledige herdruk volgens de oorspronkelijke uitgave van Jacob 

en Pieter Keur met een inleiding van prof. dr. W.C. van Unnik, Kampen, 1958. 

Buiten de Vesting, een woord‐voor‐woordvertaling van alle deuterocanonieke en vele apocriefe 

Bijbelboeken, Pieter Oussoren en Renate Dekker, Skandalon & Plantijn, 2008. 

BibleWorks, LCC, versies 4.0 en 7.0 

Andere belangrijke naslagwerken 

(in alfabetische volgorde op auteursnaam): 

The analytical Greek Lexicon: consisting an alphabetical arrangement of everly occurring inflexion of 

every word contained in de Greek New Testament scriptures, with a grammatical analysis of each 

word and lexicographical illustration of the meanings, Samuel Bagster and sons limited, London‐EC4, 

z.j. 

Walter Bauer, Griechisch‐Deutsches Wörterbuch zu den Schriften des Neuen Testaments und der 

übrigen urchristlichen Literatur, Verlag Alfred Töpelmann, Berlin W 35, 1952. 

Erich Beyreuther und Hans Bietenhard, Theologisches Begriffslexikon zum Neuen Testament, 

Theologischer Verlag Ralf Brockhaus – Wuppertal, 1972. 

Friedrich Blass, Albert Debrunner, Grammatik des neutestamentlichen Griechisch, bearbeitet von 

Friedrich Rehkopf, 16. Auflage, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen, 1984. 

F.C. Conybeare and St. George Stock, Grammar of Septuagint Greek, with selected readings, 

vocabularies, and updated indexes, Hendrickson Publishers, USA, 1995. 

H. Courtz, J.Dekker, G. van den Brink, Woordstudies en Concordantie, Studiebijbel delen 11‐15, In de 

Ruimte, 1990. 

S.P. Dee en prof. dr. J. Schoneveld (red), Concordantie op het Oude en Nieuwe Testament in de 

nieuwe vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap, Bosch & Keuning N.V. z.j. 

973

974 Literatuurlijst 

Wilhelm Gesenius’ Hebräisches und Aramaïsches Handwörterbuch über das Alte Testament, 

Springer‐Verlag, Berlin/Göttingen/Heidelberg, 1962. 

J.P. Green, Sr, The Interlinear Bible, Baker Book House, Grand Rapids, Michigan 49506, 1983. 

Edwin Hatch/Henry A. Redpath, A concordance to the Septuagint and the other Greek versions of the 

Old Testament (including the Apocryphal books), Akademische Druck‐ und Verlagsanstalt, Graz‐ 

Austria, 1954. 

E. Italie, Bijbels Hebreeuws Nederlands Woordenboek, Den Haan, Ede, herdruk 1994. 

Ernst Jenni en Claus Westermann, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament, Chr. Kaiser 

Verlag München Theologischer Verlag Zurich, 1984. 

Gerhard Kittel and Gerhard Friedrich, Theological Dictionary of the New Testament, William B. 

Eerdmans Publishing Company, The Paternoster Press 1985. 

Gerhard Kittel ea, Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, Kohlhammer, Stuttgart, 1958. 

Ludwig Koehler en Walter Baumgartner, Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Leiden, E.J. Brill, 1958. 

Idem, supplementum ad Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Leiden, E.J. Brill, 1958. 

J.P. Lettinga, Grammatica van het Bijbels Hebreeuws, Brill Leiden, 1976 

H.G. Liddell en R. Scott, A Greek‐English Lexicon, revised and augmented throughout by sir Henry 

Stuart Jones with the assistance of Roderick McKenzie and with the cooperation of many scholars. 

With a revised supplement 1996, Clarendon Press, Oxford. 

J.Lust/E. Eynikel/K.Hauspie, Greek‐English Lexicon of the Septuagint, revised Edition, Deutsche 

Bibelgesellschaft, 2003. 

Solomon Mandelkern, Veteris Testamenti Concordantiae Hebraicae atque Chaldaicae, Akademische 

Druck‐ und Verlagsanstalt, Graz‐Austria, 1955. 

Johan Murre, Basiscursus Bijbels Hebreeuws, Skandalon, 2006 

H.N. Ridderbos en W. van der Meer (eindred), Handwijzer op de grondtekst van de Bijbel, Kampen, 

1993. 

J.J. Thiel en W. den Boer, Beknopt Grieks‐Nederlands Woordenboek, J.B. Wolters, Groningen, 1961. 

Abraham Trommius, Nederlandse concordantie van de Bijbel, 14 de druk, Voorhoeve, Den Haag, z.j. 

Grieksch‐Nederduitsch Handwoordenboek op het Nieuwe Testament, Enkhuizen, 1888

alle Griekse woorden in het Nieuwe Testament ... - Wever van Wijnen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?