Antwerpen, Werf van de Eeuw - Deurne

Antwerpen, Werf van de Eeuw
Wandelroutes

INHOUD
5 .......................................................................................Gelieve de werf te betreden
7 ........................................................................................................................Praktische info
10 ...............................................................................................................................’t Stadhuis
12 ............................................................................................................................Stadswinkel
14 ........................................................................................................... Stadswandelingen
14 ........................................................................................................ Het Eilandje
22 ...................................................................................................... Spoor Noord
28 ...............................................................................Het Schipperskwartier
34 .................................................................................De Stationsomgeving
40 .........................................................................................................De Zuidrand
46 ...........................................................................................Het nieuwe Justitiepaleis
48 ..... De Leien
50 ..........................................................................Stadswandelingen na 3 oktober
3 | Inhoud

Gelieve de werf te betreden.
Een stad stamp je niet op 1, 2, 3 uit de grond, dus net zomin als Rome
kan zelfs Antwerpen niet op één dag gebouwd worden. Een stad groeit en
afhankelijk van de economische bloei gaat dit gepaard met ups en downs.
Net zoals een stad gestuwd kan worden door haar inwoners en bezoekers,
kan ook een stad impulsen geven. Privé-initiatieven en overheidsprojecten
gaan hand in hand. We kunnen zelfs spreken van een ware explosie.
De stad staat in bloei!
Antwerpen bezoekt zijn Werf van de Eeuw.
Overal in Antwerpen schieten nieuwe projecten als paddestoelen uit
de grond: dit is terecht de Werf van de Eeuw. Omdat 2004 zo’n cruciaal
transformatiejaar is, houdt Antwerpen voor één keer tijdens Open
Bedrijvendag niet open deur in haar ‘klassieke’ stadsdiensten,
maar stelt ze de grote evoluties op vlak van stadsontwikkeling voor.
Op verschillende manieren wordt gewerkt aan het aantrekkelijker maken
van het wonen, werken en recreëren in Antwerpen. Zo krijgen bestaande
wijken nieuwe impulsen zoals bijv. in het Schipperskwartier, of worden er
nieuwe investeringszones zoals het Eilandje en Spoor Noord ontwikkeld,
die de toekomstige places-to-be van ‘t stad zullen worden. Vele projecten
worden mede gefinancierd door Europese en federale stadsvernieuwingsprogramma’s.
In ‘t stad wordt ook aan mobiliteit gewerkt: de grote
werken aan de Leien, de Sint-Bernardsesteenweg en de Ring staan dit jaar
erg in de belangstelling.
Op 3 oktober 2004 biedt Stad in de Kijker je de unieke kans om een kijkje
te nemen achter al deze schermen. Heb je Stad in de Kijker, editie 2004,
moeten missen? Geen nood, met behulp van deze praktische wandelgids
kan je de wandelingen eens een ander keertje doen.
5 | Voorwoord

Gelieve de werf te betreden.
Een stad stamp je niet op 1, 2, 3 uit de grond, dus net zomin als Rome
kan zelfs Antwerpen niet op één dag gebouwd worden. Een stad groeit en
afhankelijk van de economische bloei gaat dit gepaard met ups en downs.
Net zoals een stad gestuwd kan worden door haar inwoners en bezoekers,
kan ook een stad impulsen geven. Privé-initiatieven en overheidsprojecten
gaan hand in hand. We kunnen zelfs spreken van een ware explosie.
De stad staat in bloei!
Antwerpen bezoekt zijn Werf van de Eeuw.
Overal in Antwerpen schieten nieuwe projecten als paddestoelen uit
de grond: dit is terecht de Werf van de Eeuw. Omdat 2004 zo’n cruciaal
transformatiejaar is, houdt Antwerpen voor één keer tijdens Open
Bedrijvendag niet open deur in haar ‘klassieke’ stadsdiensten,
maar stelt ze de grote evoluties op vlak van stadsontwikkeling voor.
Op verschillende manieren wordt gewerkt aan het aantrekkelijker maken
van het wonen, werken en recreëren in Antwerpen. Zo krijgen bestaande
wijken nieuwe impulsen zoals bijv. in het Schipperskwartier, of worden er
nieuwe investeringszones zoals het Eilandje en Spoor Noord ontwikkeld,
die de toekomstige places-to-be van ‘t stad zullen worden. Vele projecten
worden mede gefinancierd door Europese en federale stadsvernieuwingsprogramma’s.
In ‘t stad wordt ook aan mobiliteit gewerkt: de grote
werken aan de Leien, de Sint-Bernardsesteenweg en de Ring staan dit jaar
erg in de belangstelling.
Op 3 oktober 2004 biedt Stad in de Kijker je de unieke kans om een kijkje
te nemen achter al deze schermen. Heb je Stad in de Kijker, editie 2004,
moeten missen? Geen nood, met behulp van deze praktische wandelgids
kan je de wandelingen eens een ander keertje doen.
5 | Voorwoord

Praktische info.
Je maakt je keuze(s) uit 5 wandelingen en 2 superwerven (zie ook kaartje).
Op elke locatie vind je informatie over stadsontwikkeling in de buurt.
Je vindt er bovendien deze gratis wandelbrochure die je wegwijs maakt in
vijf buurten in volle ontwikkeling. Na 3 oktober kan je deze brochure nog
verkrijgen in de Stadswinkel.
Niet alle locaties zijn even toegankelijk. Zorg dus voor makkelijk schoeisel.
Voor sommige wandelingen en individuele haltes is vooraf inschrijven
noodzakelijk. Aan elk vertrekpunt van de wandelingen zijn fi etsstallingen
voorzien. Op 3 oktober rijden trams 4 en 12 uitzonderlijk gratis
voor de bezoekers van Stad in de Kijker, op vertoon van een stempel
(te verkrijgen in alle vertrekpunten en in de Stadswinkel).
Voor inschrijvingen en informatie kan je terecht bij:
• de infolijn van de stad Antwerpen:
Tel. 03 22 11 333 - info@stad.antwerpen.be - fax 03 220 81 91.
Van maandag tot vrijdag van 8.30 tot 17.30 uur. Zaterdag van 10.30
tot 17.30 uur en zondag 3 oktober van 10.00 tot 17.00 uur.
• Of surf naar onze website www.antwerpen.be
Wat kan je allemaal ontdekken?
Thuis in ’t stadhuis van Antwerpen.
Afspraak: Grote Markt 1, 2000 Antwerpen
Openingsuren: Zondag 3 oktober: van 10.00 tot 17.00 uur
Klant aan huis in onze Stadswinkel.
Afspraak: Grote Markt 11, 2000 Antwerpen
Openingsuren: Permanent: van dinsdag tot zaterdag
van 11.00 tot 17.30 uur
Zondag 3 oktober: van 10 uur tot 17 uur
7 | Info

Info | 8
Vijf wandelingen doorheen buurten in
volle ontwikkeling:
Het Eilandje: welkom aan boord.
Afspraak: Havenhuis, Entrepotkaai 1, 2000 Antwerpen
Bereikbaarheid: Bus 1, 13, 19, 28, 31, 36, 62
Openingsuren: Zondag 3 oktober: van 10 uur tot 17 uur
Spoor Noord: oude buurten opnieuw op de rails.
Afspraak: Opleidingsgebouw spoorwegemplacement,
Hardenvoort 53, 2060 Antwerpen
Bereikbaarheid: Bus 19
Openingsuren: Zondag 3 oktober: van 10 uur tot 17 uur
Het Schipperskwartier: verleidelijk stukje Antwerpen.
Afspraak: Stadsmagazijn, Keistraat 5-7, 2000 Antwerpen
Bereikbaarheid: Tram 4 en 7 — Bus 6, 34 en 9
Openingsuren: Zondag 3 oktober: van 10 uur tot 17 uur
Enkel op inschrijving.
De Stationsomgeving: vernieuwing in sneltreinvaart.
Afspraak: Permeke, De Coninckplein 26, 2060 Antwerpen
Bereikbaarheid: Tram 12 — Bus 6 en 34
Dichtbij Fr. Rooseveltplaats en Astridplein
Openingsuren: Zondag 3 oktober: van 10 uur tot 17 uur
Opgelet: Schreef je vooraf in via de Stedelijke
infolijn, dan kan je meedoen met een begeleide
wandeling in de stationsomgeving. Rondleiding
Permeke en Designcenter enkel op inschrijving.
De Zuidrand: er beweegt wat op ’t Kiel.
Afspraak: Digipolis, Generaal Armstrongweg 1, 2020 Antwerpen
Bereikbaarheid: Tram 4 en 12 — Bus 1 en 13
Openingsuren: Permanent: elke werkdag van 9 uur tot 17 uur
Zondag 3 oktober: van 10 uur tot 17 uur
Rondleiding werf Sint-Bernardsesteenweg
enkel op inschrijving.

Twee superwerven die het gezicht van
heel de stad zullen veranderen:
Het nieuwe Justitiepaleis:
nu ook te bezoeken zonder dagvaarding.
Afspraak: Justitiepaleis, S. Bolivarplaats, 2000 Antwerpen,
ingang via de Ledeganckkaai
Bereikbaarheid: Tram 8 — Bus 23, 6 en 34
Openingsuren: Zondag 3 oktober van 10 uur tot 16.30 uur
Parkeervoorzieningen: Fietsen aan ingang werf,
voertuigen aan de Scheldekaaien
De Leien: erop en eronder.
Afspraak: Infopunt Leien, Amerikalei 166, 2000 Antwerpen
Bereikbaarheid: Tram 8 — Bus 23, 6, 34
Openingsuren: Permanent: dinsdag en donderdag
van 14 uur tot 17 uur
Zondag 3 oktober van 10 uur tot 17 uur
Enkel op inschrijving.
9 | Info

‘t Stadhuis | 10
Thuis in ’t stadhuis van Antwerpen.
Afspraak: Stadhuis, Grote Markt 1, 2000 Antwerpen.
Het Stadhuis is geen ivoren toren waar je alleen binnenkomt omdat
jij of iemand uit je omgeving er toevallig in de echt treedt. Het is wel een
marmeren paleis waar heel de wereld naar komt kijken en nu dus ook jij.
Ontdek en wees meteen trots op het volgende:
Het gebouw dateert van 1564.
De architect was Cornelis Floris De Vriendt die het gebouw ontwierp in
Vlaams-Renaissance stijl. Het centrale trappenhuis was oorspronkelijk een
open binnenkoer omringd door verschillende zalen.
De Leyszaal: Deze zaal fungeert als grote ontvangstzaal. Zij ontleent haar
naam aan de 19de-eeuwse schilder Baron Henri Leys. Baron Henri Leys
versierde de muren met fresco’s, waarvoor hij taferelen uit de 16de eeuw
als onderwerp koos: de gouden eeuw van Antwerpen.
De kleine Leyszaal: Deze zaal was vroeger een trapzaal. De schilderingen
tegen de muren versierden vroeger de eetkamer in het huis van Baron
Henri Leys.
De trouwzaal: In deze zaal vinden al 200 jaar de huwelijksplechtigheden
plaats. De schilderingen tegen de muren werden in de 19de eeuw
aangebracht door de Gentse schilder Victor Lagaye. Hij beeldt de
geschiedenis van de huwelijksceremonie uit.
De wandelzaal: Deze zaal wordt ook gebruikt voor feesten en
ontvangsten. De kunstwerken en glasramen in deze zaal zijn giften door
verschillende instellingen aan het stadsbestuur.
De collegezaal: In deze zaal vergadert iedere vrijdag het college van
burgemeester en schepenen. Deze zaal wordt ook de militiezaal genoemd
omdat hier vroeger de lotelingen werden getrokken voor het leger.
De raadzaal: In deze zaal vergadert elke maand de gemeenteraad van
Antwerpen. Tegen de muren hangt de namenlijst van alle burgemeesters;
een lijst van meer dan 500 jaar.
Het salon: Dit lokaal wordt momenteel gebruikt als vergaderruimte door
de burgemeester. In vroegere tijden was dit het kabinet van de schepen
voor de haven.
Kabinet van de burgemeester: Dit lokaal wordt versierd door een
monumentale ereschouw die ouder is dan het stadhuis. Zij werd gemaakt
door meester Pieter Coecke Van Aalst. De tafel van de burgemeester werd
gemaakt van de vrijheidsboom die vroeger de Grote Markt sierde.

11 | ‘t Stadhuis

adhuis Stadswinkel | 12
Klant aan huis in onze Stadswinkel.
Afspraak: Stadswinkel, Grote Markt 11, 2000 Antwerpen.
info@stad.antwerpen.be of 03 - 22 11 333
Alles wat je over ’t stad wil weten, kóm je hier te weten. Als je ‘t niet
gelooft, kom je maar kijken.
Welkom
In dit interactief stedelijk informatiecentrum krijg je de volgende zaken te
zien:
• een helder overzicht over de toekomstplannen van de stad,
• inzicht in het politieke beleid,
• informatie over de bestuurlijke werking,
• informatie over hoe Antwerpen aan een bruisende, werkende en
leefbare stad bouwt.
Antwerpen uit de lucht
Op een enorme luchtfoto van bijna 4 op 5 meter kan je Antwerpen volledig

ewonderen. Van Berendrecht-Zandvliet-Lillo in het noorden tot Hoboken
en Wilrijk in het zuiden, je krijgt heel de stad in één oogopslag. Via een
touchscreencomputer kan je inzoomen op een district, een wijk of zelfs
een straat.
Antwerpen 2002-2006
Op de mezzanine kan je 23 tentoonstellingspanelen bekijken met
informatie over zo’n 27 stadsprojecten. Hier zie je de grote projecten die
Antwerpen nu en de komende jaren wil realiseren. Zo leer je onder andere
meer over Spoor Noord, het EHA! en het MAS (Museum aan de stroom).
Op een grote vloermat staan alle mobiliteitswerken die nu en de volgende
jaren in Antwerpen op de agenda staan.
Antwerpen nu
Op een 11 meter lange lichtwand kan je alles lezen over de inspanningen
die ‘t stad levert om van Antwerpen een leefbare, bruisende en werkende
stad te maken. Via de verhalen, de uitgewerkte thema’s, de pc’s met
toegang tot de website www.antwerpen.be én de infofiches kom je alles
te weten over de dagelijkse werking van de stad. Zo komen onderwerpen
als veiligheid, wonen, sport en economie uitgebreid aan bod.
Producten
In de vitrinekast vind je een uitgebreid assortiment aan producten
die allemaal een Antwerps accent hebben. Ben je op zoek naar een
relatiegeschenk, een leuk aandenken of een hebbedingetje dan kan je in
de winkel terecht. Daarnaast is er een ruim aanbod aan boeken en video’s
over Antwerpen.
Bibliotheek
Van alle brochures en folders van de stad zijn er inkijkexemplaren
beschikbaar in de stadswinkel. Je kan er ook de uitzendingen van
De Antwerpenaar op ATV bekijken. De beleidsnota’s van het college van
burgemeester en schepenen liggen er klaar voor de geïnteresseerde
bewoner. Op de pc’s kan je nuttige info raadplegen zoals de catalogi van
de Antwerpse bibliotheken.
Infolijn stad Antwerpen
Met al je vragen over de stedelijke dienstverlening kan je in de stadswinkel
terecht. De medewerkers helpen je graag verder. Ook telefonisch
en per e-mail kan je vragen stellen. Je kan er ook terecht voor de
organisatie van groepsbezoeken.
13 | Stadswinkel

Het Eilandje | 14
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
Het Eilandje: welkom aan boord.
Afspraak: Havenhuis, Entrepotkaai 1, 2000 Antwerpen.
‘t Eilandje dankt haar naam aan de talrijke dokken die de wijk
omringen. Dit is de meest authentieke maritieme stek van Antwerpen,
waar het nog ruikt naar kroegen en matrozen. De buurt ontstond in de
16de eeuw en bleef eeuwenlang het kloppende hart van de haven tot die
door haar explosieve groei moest uitwijken naar het noorden. Zo werd
’t Eilandje vanaf de 20ste eeuw een soort niemandsland, een desolate
buffer tussen de oude stad en de nieuwe haven. In 2002 werd fase 1
van het Masterplan Eilandje goedgekeurd met aandacht voor een serie
ambitieuze projecten die van het Eilandje weer een bruisende buurt
moeten maken; een plek waar het goed wonen en werken is, bol van
commerciële en culturele activiteit. Dries van Noten (Godefridus-pakhuis),
ATV (Hangar 26-27), de Filharmonie en het Ballet van Vlaanderen
(Kattendijkdok) hebben er zich alvast genesteld. Ga mee op wandel en
ontdek de resolute heropleving van deze havenbuurt.

Het Eilandje | 14
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
Het Eilandje: welkom aan boord.
Afspraak: Havenhuis, Entrepotkaai 1, 2000 Antwerpen.
‘t Eilandje dankt haar naam aan de talrijke dokken die de wijk
omringen. Dit is de meest authentieke maritieme stek van Antwerpen,
waar het nog ruikt naar kroegen en matrozen. De buurt ontstond in de
16de eeuw en bleef eeuwenlang het kloppende hart van de haven tot die
door haar explosieve groei moest uitwijken naar het noorden. Zo werd
’t Eilandje vanaf de 20ste eeuw een soort niemandsland, een desolate
buffer tussen de oude stad en de nieuwe haven. In 2002 werd fase 1
van het Masterplan Eilandje goedgekeurd met aandacht voor een serie
ambitieuze projecten die van het Eilandje weer een bruisende buurt
moeten maken; een plek waar het goed wonen en werken is, bol van
commerciële en culturele activiteit. Dries van Noten (Godefridus-pakhuis),
ATV (Hangar 26-27), de Filharmonie en het Ballet van Vlaanderen
(Kattendijkdok) hebben er zich alvast genesteld. Ga mee op wandel en
ontdek de resolute heropleving van deze havenbuurt.

Het Eilandje | 16
1. In het Havenhuis start onze ontdekkingstocht. Je kan er op 3 oktober
verschillende maquettes bekijken (o.a. van het Sint-Felixpakhuis en
het Museum aan de stroom) en krijgt er een woordje uitleg. Maar de
mooiste manier om het eilandje te verkennen is ongetwijfeld van op het
water. Daarom kan je hier ook inschepen in een walvissloep voor een
originele duik in de dokken.
2. Aan de kaai van de schitterende
jachthaven, waar vroeger
de Koninklijke Stapelhuizen
stonden, bouwde de Antwerpse
projectontwikkelaar Project 2
‘Het Koninklijk Entrepot’, een
woon- en werkplaats voor nieuwe
eilandbewoners.
De Duitse architect Hans Kolhoff,
de Belgische architecten van ELD
en de Duitse landschapsarchitect
Wirtz tekenden gezamenlijk de
plannen voor dit project van
30.000m 2 , inclusief publieke
ruimte en ondergrondse parking.
Eerder dit jaar werd het bouwwerk
feestelijk ingehuldigd.

3. Het beschermde Sint-Felixpakhuis ondergaat
de voorlaatste fase van haar renovatie. In 2006
krijgt ze haar oorspronkelijke opslagfunctie
terug. Onder hetzelfde dak waar in 1863 nog
graan, tabak, wijn en kaas werd gestapeld, zal
binnenkort het collectieve geheugen van onze
stad in de geklimatiseerde, brandvrije rekken
staan: 30 km stadsarchief. Geïnteresseerden
kunnen er in de toekomst het archief raadplegen,
allerlei literaire organisaties bezoeken en aan een
cappuccino nippen in de winkel- boekenstraat.
4. De Godefriduskaai aan het Willemdok en het
Bonapartedok, een ietwat troosteloze parking,
wordt grondig aangepakt en omgevormd tot een
aangename promenade in typische ‘Eilandjestijl’.
Benieuwd hoe dat er zal uitzien? Kijk
naar de Napoleonskaai aan de overkant van de
jachthaven. Parkeren langs de dokken zal in
de toekomst ondergronds gebeuren, waar een
parking wordt aangelegd voor 450 auto’s.
5. Met het Museum aan de Stroom (MAS)
krijgt Antwerpen in 2008 eindelijk een echt
stadsmuseum. Iedereen kan er komen
kennismaken met het rijke verleden van
’t stad en haar haven, met collecties uit het
Scheepvaartmuseum, het Volkskundemuseum,
het Vleeshuis en een collectie industrieel erfgoed.
Maar het MAS wordt veel meer dan een museum; het wordt een
ontmoetingsplaats, een infopunt, een uitkijktoren, een discussieforum,
een plek om te feesten... Hier op de Hanzestedenplaats, op het punt
waar stad en haven elkaar raken, rijst binnenkort het glazen pareltje
van Neutelings Riedijk architecten.
17 | Het Eilandje

Het Eilandje | 18
6. Deze brug op basis van vlotters vervangt tijdelijk de Nassaubrug, een
beschermd monument dat op dit ogenblik wordt gerenoveerd. Zowel
het steenwerk als de mechaniek waren toe aan een fikse opknapbeurt.
Omdat de toeristenstroom in deze buurt blijft groeien, investeerde
het Havenbedrijf ook in veiligheid om en rond de oude dokken. Dat
merk je bijvoorbeeld aan
de talrijke stalen ladders en
wrijfhouten.
7. Wereldberoemd in België:
de Westhinder, het lichtschip
van onze jongens in de Golf.
Deze vedette op rust, roest
in het Bonapartedok en
herbergt een opmerkelijk
tewerkstellingsproject: de
restauratie van het schip
wordt uitgevoerd door
mensen die (bijv. door gebrek
aan taalkennis) moeilijk
hun weg vinden naar het
‘reguliere’ tewerkstellingscircuit. Tijdens hun werkperiode krijgen ze
een pakket Nederlands aangeboden en extra technische vorming. Door
hun tewerkstelling bouwen ze ook hun rechten op om in aanmerking te
komen voor een werkloosheidsuitkering. Een tweede ploeg onderhoudt
de fiets- en voetpaden langs de Scheldekaai. Dat het een succes is, staat
vast: iedereen die in 2004 met dit project van vzw Werkvorm aan de
slag ging, volgt nu een vervolgopleiding of heeft een ‘normale’
job gevonden.

8. Rijnkaai-Ellis Island. Op deze plek aan de Schelde vertrokken tussen
1843 en 1930 meer dan drie miljoen mensen met één van de schepen
van Red Star Line naar de Nieuwe Wereld. Vanuit heel Europa
stroomden ze toe voor de afvaart naar een nieuw bestaan in Amerika.
Maar de rederij deed ook aan vrachtvervoer, getuigen de gigantische
Red Star Line magazijnen 1, 2 en 3 in de Montevideobuurt. De stad
onderzoekt de mogelijkheid om van deze industriële magazijnen in rode
baksteen een migratiemuseum te maken.
9. De Shop is voor een ‘dokwerker’ zo legendarisch als ’t klein
Kasteeltje voor een rekruut. Na ’t ontbijt trok elke havenarbeider
naar de Shop om zich aan te melden voor werk. Vanaf 1937 was dat
in het ‘aanwervingsbureau voor havenwerken’ op de hoek van de
Braziliëstraat en de Rijnkaai, en vanaf 1963 in ‘de
Shop’ zoals we hem nu kennen, een magnifiek
transparant bouwwerk. Vandaag wacht de Shop
een nieuwe toekomst. In 2002 werd ze na een
biedingsperiode toegewezen aan TV de Shop,
die van plan is om er een levendig centrum van
te maken met een brasserie en een bibliotheek
met nationale en internationale tijdschriften,
boeken, kranten en webinfo. Het gebouw wordt
gerenoveerd volgens oorspronkelijk ontwerp,
slechts twee belangrijke bouwkundige ingrepen
staan op stapel: een koepelopening met
onderliggende vide om zonlicht in het kopgebouw
toe te laten en een zwevend plateau in de grote
zaal om een verbinding tussen de verschillende
ruimten te maken.
19 | Het Eilandje
Het Eilan

Het Eilandje | 20
10. De Montevideomagazijnen werden in 1895 opgericht in de industriële
stijl die eigen is aan de Antwerpse haven: hoge grote ruimtes met
bijzondere lichtinval. Tot 1950 dienden zij als opslagplaats voor het
Engelse leger en bulkten ze van de boter, kaas, sigaretten, hesp,
koffie en – off course – dozen vol thee. Net als De Shop en de Red
Star Line magazijnen werden ze in 2002 vrijgegeven. R&S Vastgoed,
aan wie de magazijnen werden toegewezen, zal er lofts, kantoren en
parkings in onderbrengen. Op het Limaplein komt een transparant
poortgebouw dat het introverte pakhuis een wat opener karakter moet
geven. Binnenin komt een rechtlijnige binnenstraat met glazen dak,
de bestaande gevels worden gerestaureerd en de vergroting van het
gebouw zal enkel ondergronds gebeuren.

11. Aan het Kattendijkdok wordt ongetwijfeld
het meest ingrijpende project gerealiseerd
van het hele Eilandje. Op de Westkaai van
het oude dok zullen binnen enkele jaren
vijf torengebouwen de Antwerpse skyline
grondig hertekenen. Project 2 , aan wie dit
project werd toegekend, wilde uniformiteit
in het ontwerp vermijden door beroep te
doen op verschillende architecten(bureaus):
David Chipperfield Architects uit Londen,
Diener & Diener uit Basel en Gigon &
Guyer ook uit Basel. De slanke torens,
voornamelijk opgetrokken uit glas, zullen
kleine, betaalbare appartementen herbergen
maar ook luxeappartementen, winkeltjes,
cafés, restaurants en kantoren. Langs het
water komt er een brede promenade. De
omliggende pleinen worden ingevuld door
landschapsarchitect Wirtz. De Kattendijkbrug
werd gesloopt om de gronden langs de
Schelde te herwaarderen. Binnenkort
krijgt het Kattendijkdok ook een nieuwe,
jachtvriendelijke sluis.
21 | Het Eilandje

Spoor Noord | 22
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
Spoor Noord:
oude buurten opnieuw op de rails.
Afspraak: Opleidingsgebouw (Hardenvoort 53) op het spoorweg emplacement
(ingang tussen de brug van de Noorderlaan en Hardenvoort 49).
Dam, Stuivenberg en Seefhoek met daartussen het spoorweg-emplacement.
Deze ooit bloeiende wijken leken de laatste jaren echter meer op een vergeet hoek.
Maar de buurt wordt niet vergeten. Nu de NMBS zijn activiteiten heeft stop gezet,
presenteerde zich een mooie gelegenheid om een uniek her waarderingsproject op
te starten: het Spoor Noord stadsvernieuwingsproject.
1. Het voormalige NMBS-Opleidingsgebouw op het spoorwegemplacement
werd opgericht in 1900. Het bestaat uit rode baksteen
met zwarte bakstenen speklagen en zwarte bakstenen ontlastingsbogen,
geaccentueerd door blauwe hardstenen diamantkoppen boven de
ramen. Antwerpen onderhandelt met privé-investeerders die er een
Jazzclub willen uitbaten. Eens het contract beklonken, zullen zij het
pand renoveren en omtoveren in een ideale plek voor beginnende
podiumkunstenaars.

Spoor Noord | 22
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
Spoor Noord:
oude buurten opnieuw op de rails.
Afspraak: Opleidingsgebouw (Hardenvoort 53) op het spoorweg emplacement
(ingang tussen de brug van de Noorderlaan en Hardenvoort 49).
Dam, Stuivenberg en Seefhoek met daartussen het spoorweg-emplacement.
Deze ooit bloeiende wijken leken de laatste jaren echter meer op een vergeet hoek.
Maar de buurt wordt niet vergeten. Nu de NMBS zijn activiteiten heeft stop gezet,
presenteerde zich een mooie gelegenheid om een uniek her waarderingsproject op
te starten: het Spoor Noord stadsvernieuwingsproject.
1. Het voormalige NMBS-Opleidingsgebouw op het spoorwegemplacement
werd opgericht in 1900. Het bestaat uit rode baksteen
met zwarte bakstenen speklagen en zwarte bakstenen ontlastingsbogen,
geaccentueerd door blauwe hardstenen diamantkoppen boven de
ramen. Antwerpen onderhandelt met privé-investeerders die er een
Jazzclub willen uitbaten. Eens het contract beklonken, zullen zij het
pand renoveren en omtoveren in een ideale plek voor beginnende
podiumkunstenaars.

Spoor Noord | 24
2. De fraaie locomotiefdepot-onderhoudsloods
(ook wel SPTM-loods of kleine loods genoemd) werd
ontmanteld tot een open constructie. Met het park
in zicht wordt ze ideaal als forum voor markten,
theater, spel, film, muziek, enz.
3. In de WDT- of herstelloods (ook wel grote loods
genoemd) op het spoorwegemplacement kan je de
overlader en rolbrug nog in alle glorie bewonderen.
Dit gebouw kan in de toekomst onderdak bieden
aan ateliers, sportinfrastructuur voor scholen of
lokaal gevestigde bedrijfjes.
Het spoorwegemplacement
met zijn
historische gebouwen
is de sleutel voor heel
het gebied dat Spoor
Noord wordt genoemd.
Het emplacement, dat
jaren de wijken Dam,
Seefhoek en Stuivenberg
van elkaar gescheiden heeft, wordt omgetoverd tot een modern
stedelijk landschapspark dat een brug zal slaan tussen deze wijken.
Tegelijkertijd zal het hen ook nieuw leven inblazen.
Het 24 ha grote terrein zal voor 17 ha omgetoverd worden tot een 21ste
eeuws landschapspark. Omdat eerst de bodem gesaneerd moest worden
zullen de werken kunnen aanvatten in 2005 en beëindigd worden in 2008.
De overige 7 ha bieden plaats aan spiksplinternieuwe appartementen,
winkels en kantoren.
Zoals je hierboven reeds kon lezen, krijgen ook de historische gebouwen
op het emplacement een nieuwe bestemming.
4. In de buurtsportloods Perrier werden ooit siervolle Perrier buikflesjes
gelost en 12 meter hoog gestapeld. Eind jaren ’90 verdwijnt deze
activiteit. Sinds 2003 wordt de loods gebruikt als buurtsportplaats en
wordt er 12 meter hoog, 80 meter ver, en 40 meter breed gevoetbald,

adminton gespeeld en gevechtssporten
getraind. Een sportief gevulde sportloods als
concrete brug tussen de buurt en de ontwikkeling
van het spoorwegemplacement als sportpark.
In de Perrierhal kan je onder begeleiding new
games spelen (wawago-en, pedalo-en, frisbeeën,
indiaka-en, scopen en fling-itten) maar ook
andere, meer gekende sporten beoefenen.
5. Het Oude Badhuis is een ontmoetingscentrum
dat met haar aanbod van activiteiten de ‘kleur’
van de wijk tracht te weerspiegelen. Je kunt er
terecht voor een karaoke of een travestietenshow,
maar evengoed voor
een literatuurfestival.
Jong en oud voelt zich
hier thuis. Kom eens
langs om een drankje te
drinken. Het Oude Badhuis
(Stuivenbergplein 38, 2060
Antwerpen) is dagelijks
open van 10 uur tot 23 uur
(zondag tot 20 uur).
6. Het stedelijke zwembad
in de Veldstraat wordt
verbouwd. Het erg
verouderde zwembad
uit 1933 krijgt zijn
oorspronkelijke art deco glorie terug als
karaktervol badhuis. Eind 2006 zou je er een
kruidenbad, stoombad, vuur- en ijsbad en wieweet-wat-nog-meerbad
moeten kunnen nemen.
Voor de exploitatie wordt nog gezocht naar een
privé-partner, uiteraard onder voorwaarde dat
alles (qua prijs, sfeer en faciliteiten) voor iedereen
toegankelijk blijft.
25 | Spoor Noord

Spoor Noord | 26
7. De watertorens aan ’t Schijnpoort zijn wellicht één
van de meest opvallende en gekende bouwwerken aan
het spoorwegemplacement. Maar de torens hebben
hun beste dag gehad en zijn dringend aan een grondige
restauratie toe. De watertorens en hun omgeving
vormen een beschermd monument dus moeten we
erg voorzichtig omspringen met de torens zelf, de
bijhorende oorspronkelijke waterleidingen en de zuil
aan de Halenstraat. Het ontwerpteam van het park
zal de zone rondom de torens uittekenen en werkt
hiervoor nauw samen met de architecten. Zo zullen de
‘vernieuwde’ torens hét herkenningspunt vormen voor
de ingang tot het park.
8 . Het Lobroekdok ligt tussen de Slachthuislaan en het viaduct van
de E19. De stad Antwerpen liet de ontwikkelingsmogelijkheden van
het Lobroekdok en zijn omgeving onderzoeken. Het dok is immers
sterk vervuild. De saneringsmogelijkheden zijn allesbepalend voor de
verdere ontwikkelingen van de directe omgeving. Of het dok al dan
niet (gedeeltelijk) wordt gedempt is voorlopig nog een vraagteken. De
jachthaven verdwijnt zeker, jachten verhuizen naar het Kempisch dok.
9. De slachthuissite is een terrein van 7,5 ha tussen de Slachthuislaan,
de Kalverstraat en de Lange Lobroekstraat. Het oude slachthuis wordt
volledig vernieuwd: er komt een modern slachthuis met snijzalen. Op
de slachthuissite komt een groothandelscentrum voor horeca en een

nieuw biologisch waterzuiveringstation. Ook de bestaande bedrijven op
de site worden bij het project betrokken. Op termijn zou dit dé culinaire
plek in Antwerpen moeten worden.
10. Het station Antwerpen Dam is het oudste middelgrote reizigersstation
van Antwerpen (1898). Integraal verplaatst in 1907 om baan te
ruimen voor de bouw van de spoorwegberm, is dit gebouw een uniek
monument in neogotische stijl. In 1997 wordt Damstation dankzij de
Dam-bewoners beschermd verklaard. In juli 2000 werd de linkervleugel
van het station ingehuldigd en vanaf januari 2001 in gebruik genomen
door café-resto Dam-Central, met podium en tentoonstellingsfaciliteiten.
In 2004 wordt de renovatie van Damstation verder gezet.
In de inkomzone komt een infobalie en er is een grote polyvalente
ruimte voorzien voor podiumactiviteiten, tentoonstellingen,
congresdagen, recepties enz. Op de eerste verdieping worden de
kantoren en vergaderzalen van het Spoor Noord-team ondergebracht.
Ook dak en gevel worden gerestaureerd. De werken zullen rond zijn in
het voorjaar van 2005.
11. Aan het Damplein komt de tunnelkoker van de NMBS boven.
Deze koker maakt deel uit van de nieuwe spoorverbinding tussen de
stations Antwerpen-Berchem en Antwerpen-Luchtbal met een 3,8 km
lange spoortunnel tussen Antwerpen-Berchem en het Damplein.
Het Damplein zal bovendien volledig heraangelegd worden.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van dezelfde materialen als die
bij de aanleg van het park zullen gebruikt worden.
27 | Spoor Noord

Schipperskwartier | 28
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
Het Schipperskwartier:
verleidelijk stukje Antwerpen.
Afspraak: Stadsmagazijn, Keistraat 5-7, 2000 Antwerpen.
LET OP: enkel op inschrijving.
Het Schipperskwartier is een verleidelijk stukje Antwerpen. In het
verleden lieten echter zowel toeristen als Antwerpenaars deze wijk
liever links liggen. En dat is jammer, want de verhalen liggen voor het
grijpen in een buurt die bol staat van de geschiedenis, maar waar ook
de actualiteit nooit veraf is. De stad investeert hier volop om de wijk om
te vormen van een blinde vlek op het stadsplan tot een bruisend stukje
stad en een kwalitatief scharnier tussen de binnenstad, de campusbuurt
en het Eilandje. Een aantal projecten moet het Schipperskwartier terug
aantrekkelijk maken als woon-, werk- en investeringsgebied. Laat je mee
op sleeptouw nemen langs de meest opvallende initiatieven.

Schipperskwartier | 28
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
Het Schipperskwartier:
verleidelijk stukje Antwerpen.
Afspraak: Stadsmagazijn, Keistraat 5-7, 2000 Antwerpen.
LET OP: enkel op inschrijving.
Het Schipperskwartier is een verleidelijk stukje Antwerpen. In het
verleden lieten echter zowel toeristen als Antwerpenaars deze wijk
liever links liggen. En dat is jammer, want de verhalen liggen voor het
grijpen in een buurt die bol staat van de geschiedenis, maar waar ook
de actualiteit nooit veraf is. De stad investeert hier volop om de wijk om
te vormen van een blinde vlek op het stadsplan tot een bruisend stukje
stad en een kwalitatief scharnier tussen de binnenstad, de campusbuurt
en het Eilandje. Een aantal projecten moet het Schipperskwartier terug
aantrekkelijk maken als woon-, werk- en investeringsgebied. Laat je mee
op sleeptouw nemen langs de meest opvallende initiatieven.

Schipperskwartier | 30
De Sint Paulusplaats is een
belangrijke verbindingsplaats
tussen de binnenstad en het
Schipperskwartier. Vanop het plein
(dat in de tweede helft van 2004
wordt heraangelegd) zien we al
een paar mooie voorbeelden van
vernieuwing. De renovatiegolf
is van op deze plek gestart en
zal in het hele gebied worden
doorgetrokken. Een aantal
voormalige raamprostitutiepanden
is reeds omgebouwd tot nieuwe
woningen.
1. De renovatie en herbestemming van
ontmoetingscentrum Het Stadsmagazijn was één
van de eerste impulsprojecten voor het vernieuwde
Schipperskwartier. In 2001 werd gestart met de
renovatie, met middelen van het grootstedenbeleid
van de federale overheid. Sinds 2002 werkt het
team van het Stadsmagazijn samen met de
bewoners van de wijk aan de leefbaarheid in de
buurt. Het Stadsmagazijn is open van woensdag
t.e.m. vrijdag, van 12.30 uur tot 23 uur en op
zaterdag van 14 uur tot 23 uur.
Het hoekpand ‘Lucky Bar’ aan de
Keistraat/Oude Mansstraat wordt
een voorbeeld van de aanpak van
de verkrotting. Door renovatie en
nieuwbouw krijgt het pand een
nieuwe bestemming. Er komt plaats
voor commerciële activiteit en appartementen. Ook de aanpalende
panden worden meegenomen in deze ontwikkeling. Zo wordt een
stevige impuls gegeven aan de ontwikkeling van de Oude Mansstraat.

2. De aankoop van oude portozaak Barreiro was
een eerste stap in de ontwikkeling van een
woonproject in het bouwblok tussen de Oude
Mansstraat en de Lange Schipperskapelstraat.
De gevel van het charmante pand aan de korte
Schipperskapelstraat wordt gerenoveerd, maar
de magazijnen in het binnengebied worden
afgebroken, waardoor een aantal nieuwe
woningen kan worden gemaakt rond een
collectieve binnentuin. De werken starten
in 2005.
Ook een grondige aanpak van de
prostitutiestraten past in de herontwikkeling
van de wijk; de heraanleg van de straten,
de bouw van een gezondheidshuis
en een geschiktheidsverklaring voor
raamprostitutiepanden maken het
prostitutiebeleid zichtbaar in het straatbeeld.
Het Falconplein wordt het kloppende hart van het
vernieuwde Schipperskwartier. Door de aanpak
van de malafide handel kon het plein afrekenen
met haar kwalijke reputatie. In de toekomst
zal het plein het centrum van activiteiten en
evenementen in de wijk worden. Om de bewoners
te betrekken bij deze ‘plek in verandering’ wordt
het plein nu al opnieuw gebruikt voor activiteiten
zoals bijv. het Bioplein en het Havenfilmfestival.
31 | Schipperskwartier

Schipperskwartier | 32
3. De Falconpoort is op dit moment een echte
toegangspoort naar de site van het Zeemanshuis.
Samen met het Falconplein wordt dit gebied
één van de belangrijkste en zeker het grootste
project binnen de herontwikkeling van het
Schipperskwartier. Een belangrijk bouwblok
krijgt door een publiekprivate samenwerking met
SD Worx een volledige facelift. Een combinatie
van groen-, woon- en werkgebied maken van
het stadsproject Falconplein-Zeemanshuis een
aantrekkelijke zone in de stad.
4. Het Klapdorp, ooit een winkelstraat met veel
allure en zelfs grandeur, ligt er op dit moment
troosteloos bij. In de herontwikkeling wordt deze
straat omgevormd tot een aangenaam woongebied.
Niet toevallig is hier ook de Stedelijke Woonwijzer
gehuisvest. Je kan er terecht voor gratis advies over
bouwen, wonen en woonomgeving.

33 | Schipperskwartier

Stationsomgeving | 34
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
De stationsomgeving:
vernieuwing in sneltreinvaart.
Afspraak: Permeke, De Coninckplein 26, 2060 Antwerpen.
De omgeving van het De Coninckplein was tot halverwege de jaren
zestig een bruisende buurt. Toen kregen meer en meer bedrijven in de
binnenstad te kampen met ruimtegebrek waardoor ze naar de stadsrand
verhuisden. Dit leidde tot leegstand van woningen en tot sociale
verschuivingen. De buurt kreeg een negatief imago. Het faillissement
in 1993 van het bioscoopcomplex Rex was de directe aanleiding voor de
stad Antwerpen om voor deze omgeving een totaalvisie uit te werken en
concrete acties te ondernemen. Ga maar na hoever we staan.

Stationsomgeving | 34
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
De stationsomgeving:
vernieuwing in sneltreinvaart.
Afspraak: Permeke, De Coninckplein 26, 2060 Antwerpen.
De omgeving van het De Coninckplein was tot halverwege de jaren
zestig een bruisende buurt. Toen kregen meer en meer bedrijven in de
binnenstad te kampen met ruimtegebrek waardoor ze naar de stadsrand
verhuisden. Dit leidde tot leegstand van woningen en tot sociale
verschuivingen. De buurt kreeg een negatief imago. Het faillissement
in 1993 van het bioscoopcomplex Rex was de directe aanleiding voor de
stad Antwerpen om voor deze omgeving een totaalvisie uit te werken en
concrete acties te ondernemen. Ga maar na hoever we staan.

Stationsomgeving | 36
1. Het Permekegebouw aan het De Coninckplein
was gekend als het ‘Mekka’ van de Amerikaanse
klassewagen met schitterende toonzalen en
magnifieke kantoorruimtes. In 1982, week
het bedrijf echter uit naar de rand van de stad
waarna het pand vijftien jaar leeg stond. In
1997 kocht de stad het complex aan om er een
aantal actoren te huisvesten: een stadskantoor
voor Antwerpen-Noord, de centrale openbare
bibliotheek van de stad en kansen voor andere
‘impulsprojecten’ voor de buurt. Deze combinatie
van ‘bewoners’ maken van deze plek een echte
informatie- en kennissite. Op 22 april 2005 opent
Permeke officieel haar deuren.
2. De werken in en rond het station Antwerpen-
Centraal maken deel uit van de aanleg van de
noord-zuidverbinding van de NMBS. Dit is een
nieuwe spoorverbinding tussen de stations
Antwerpen-Berchem en Antwerpen-Luchtbal
met onder andere een 3,8 km lange spoortunnel
tussen Antwerpen-Berchem en het Damplein.
Het nieuwe Antwerpen-Centraal zal in 2007
beschikken over 14 sporen verdeeld over drie
niveaus, wat een enorme impuls betekent voor
de mobiliteit in en rond de stad Antwerpen.
3. De Kievitbuurt is veel meer dan de buurt achter
het station. Aan de Lange Kievitstraat bouwt de
NMBS aan een tweede stationstoegang en een
volwaardig stationsgebouw dat in verbinding
staat met Antwerpen-Centraal. Op het plein
zelf komt een gebouwencomplex met een mix
van kantoren, woningen, winkels en horeca. De
multinational Alcatel zal er haar intrek nemen.
Daarbij hoort een parking met een capaciteit van
1600 wagens voor Alcatel-werknemers en voor
stationsbezoekers. Via een ondergrondse tunnel
onder de Van Immerseelstraat krijg je toegang

tot de parking. De straat zelf wordt een groene laan met ruimte voor
fietsers en voetgangers.
4. Atlas wordt hét trefpunt in Antwerpen voor alles wat met integratie
van nieuwe bewoners te maken heeft. In het nieuwe gebouw krijgen
verschillende diensten een gezamenlijk onderkomen: het Huis van
het Nederlands, de stedelijke integratiedienst (met o.a. het stedelijke
onthaalbureau voor nieuwkomers, de tolk- en vertaaldienst),
de cel asielzoekers en de provinciale materialenbank. Op het
gelijkvloers van het nieuwe gebouw komt een ontvangstbalie, een
documentatiecentrum, een ontmoetingsruimte en een interessante
multimediatentoonstelling over integratie en de aanwezigheid van
vreemde culturen in onze stad en provincie. Alle Antwerpenaren zullen
in Atlas terechtkunnen met hun vragen over diversiteit.
5. De autovrije straat aan Designcenter | de Winkelhaak was ooit een
glorieuze winkelwandelstraat. In november ’98 domineerde prostitutie,
criminaliteit en drugsgebruik het straatbeeld in de aangrenzende
straten. In 1999 kwam er een ambitieus herwaarderingsproject voor
de buurt. In de eerste plaats is het Designcenter een bedrijvencentrum
voor zelfstandige ontwerpers in de disciplines
productontwikkeling, architectuur, grafische
communicatie en multimedia. Verder is er ook
een exporuimte waar regelmatig businessevenementen,
tentoonstellingen, workshops,
seminaries en andere professionele activiteiten
plaatsvinden. Designcenter | de Winkelhaak
begeleidt en coacht zelfstandige ontwerpers en
creatieve ondernemers op vlak van promotie,
ondernemerschap, selectie en rekrutering en
designmanagement.
6. Achttien krotten in de Schaafstraat, Lange
Winkelhaakstraat en Van Schoonhovenstraat
gingen tegen de vlakte en maken plaats voor
veertien nieuwe woningen met een groen
binnengebied. Het gaat om zeven ruime
stadswoningen, zes maisonnettes en één
penthouse met dakterras. Er komt ook een
37 | Stationsomgeving

Stationsomgeving | 38
ondergrondse garage. De Hollandsche Vastgoed Maatschappij in
samenwerking met de architecten Vennix-Vermeesch kreeg in 2002
de ontwikkeling van het terrein van 1.462m 2 toegewezen. Het project
wordt eind 2005 opgeleverd. Het wordt begeleid door AG Vespa.
7. Het winkelgebied-Noord heeft een aantal troeven. Zo is de buurt heel
centraal gelegen en is het aanbod er erg uitgebreid. Vooral het ruime
aanbod aan verse voeding vind je bijna nergens anders in de stad. Vis,
vlees, groenten en fruit, je vindt het hier ook op zondag. Wonen en
werken in deze buurt moet aantrekkelijker worden. Een terreinmanager
werkt er samen met de ondernemers aan een commerciële strategie.
Zo vonden er al etalageworkshops en een groot straatanimatiefestival
plaats. Vastgoedinvesteringen en premies moeten nieuwe handelaars
naar hier lokken en de aanwezige handelaars ondersteunen. Het
straatbeeld van de winkelstraten zal verbeteren met nieuw en
eenvormig straatmeubilair. In de Sint-Gummarusstraat 17 komt er een
grote winkelruimte met 26 koopwoningen.
8. Het Sint-Jansplein vervult een centrale functie in Antwerpen-Noord.
De stad hield bij de heraanleg steeds met alle elementen van
pleinontwikkeling rekening. De organisatie van het bovenplein speelt in
op de omgeving. Het oostelijk deel is nu autovrij en maakt plaats voor
de talrijke caféterrassen. De groenzone in het noorden sluit aan bij de
rustige woonsfeer rond de Brugstraat. Hier komen speeltoestellen.
De bomenrij langs de westzijde van het plein vormt een buffer tegen de
drukke verkeersstroom langs de Van Maerlantstraat. Het Sint-Jansplein
is lange tijd weg geweest uit het straatbeeld. Maar nu is het terug een
levendig plein, waar culturele en sociale evenementen plaatsvinden en
waar kinderen een plek hebben om te spelen. Op de hoek staat
een kunstwerk van de Antwerpse kunstenaar Panamarenko, namelijk
Pepto Bismo.

9. Het leegstaand 19de-eeuwse schoolgebouw in de
Sint-Elisabethstraat werd in 1995 het bedrijvencentrum
NoordOost Antwerpen (NOA). Dit
bedrijvencentrum biedt aan startende ondernemers
naast een knappe infrastructuur ook logistieke
steun en bedrijfsadvies. Een twintigtal ondernemers
grepen deze kans om met een minimum aan
investeringen een eigen bedrijf uit de grond te
stampen. Op het pleintje voor het bedrijven-
centrum werd een nieuw metrostation aangelegd.
De voorbije 5 jaar groeide de NV NOA uit tot een
‘bedrijfsontwikkelaar’ die zich concentreert op de
versterking van wijkgerichte bedrijvigheid.
39 | Stationsomgeving

Zuidrand | 40
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
De Zuidrand: er beweegt wat op ’t Kiel.
Afspraak: Digipolis, Generaal Armstrongweg 1, 2020 Antwerpen.
1. Het antwerpen.be-centrum, een afdeling van Digipolis, is uitgerust
om alle Antwerpenaren die weinig of geen ervaring met computer of
het internet hebben stap voor stap te laten kennismaken met nieuwe
media. ‘Ontdek de pc’, ‘Ontdek het internet’ en ‘Ontdek Outlook
Express’ zijn enkele van de cursussen die gegeven worden in de 5
leslokalen die elk met 12 pc’s zijn uitgerust. Naast de lessen zijn er in
het antwerpen.be-centrum 2 zelfstudielokalen. Je kan er ook gewoon
komen surfen. Verder zijn er workshops, o.a. over het gebruik van
de gsm. Het antwerpen.be-centrum opende op 1 oktober 2001 haar
deuren. Ook in verschillende Antwerpse districten zijn er ondertussen
ABC-Wijkcentra opgericht die dezelfde lessen inrichten en toegang
verschaffen aan mensen die willen oefenen of vrij surfen.

Zuidrand | 40
Stadswandelingen doorheen vijf buurten in volle ontwikkeling.
De Zuidrand: er beweegt wat op ’t Kiel.
Afspraak: Digipolis, Generaal Armstrongweg 1, 2020 Antwerpen.
1. Het antwerpen.be-centrum, een afdeling van Digipolis, is uitgerust
om alle Antwerpenaren die weinig of geen ervaring met computer of
het internet hebben stap voor stap te laten kennismaken met nieuwe
media. ‘Ontdek de pc’, ‘Ontdek het internet’ en ‘Ontdek Outlook
Express’ zijn enkele van de cursussen die gegeven worden in de 5
leslokalen die elk met 12 pc’s zijn uitgerust. Naast de lessen zijn er in
het antwerpen.be-centrum 2 zelfstudielokalen. Je kan er ook gewoon
komen surfen. Verder zijn er workshops, o.a. over het gebruik van
de gsm. Het antwerpen.be-centrum opende op 1 oktober 2001 haar
deuren. Ook in verschillende Antwerpse districten zijn er ondertussen
ABC-Wijkcentra opgericht die dezelfde lessen inrichten en toegang
verschaffen aan mensen die willen oefenen of vrij surfen.

Zuidrand | 42
2. Tegenover Digipolis komt het nieuwe hoofdkantoor
van de Socialistische Mutualiteiten.
Renovatie van de huidige gebouwen die her en
der verspreid rond de Belgiëlei liggen, zou een
flinke duit kosten, dus was het eenvoudiger een
nieuwbouw te financieren. Marc Wustefeld tekende
de plannen voor de hoogbouw voor de administratie,
gecombineerd met een lage vleugel voor de klantenbediening.
Deze nieuwe “toegangspoort tot het
Kiel” is in het najaar van 2005 af, dan kunnen de 350
werknemers verhuizen naar hun nieuwe werkstek.
3. Voor een echt spektakelstuk kan je terecht
bij de Renovatie van de Silvertoptorens. Deze
appartementsgebouwen uit de eerste helft
van de jaren ’70, voldeden niet meer aan de huidige comforts- en
veiligheidseisen. Daarom worden de 3 woontorens beurtelings ontruimd
(een gigantische verhuisbeweging) en ontmanteld tot op het skelet. Dit
kan je nu zien. Daarna zullen er nieuwe, ruime flats komen die volledig
aan de huidige normen voldoen. Aan elke toren wordt 2 jaar gewerkt
voor er aan de volgende wordt begonnen.
4. De Abdijstraat wordt heraangelegd en ter hoogte van het kruispunt met
de Sint-Bernardsesteenweg komt een nieuw winkelplein. Dit plein krijgt
een overkoepelende luifelconstructie en zal de heraangelegde Abdijstraat
verbinden met het toekomstige TIR-shoppingcomplex; een commercieel
centrum met 12.500 m 2 netto verkoopsoppervlakte. Met dit project wil
de stad het winkelgebeuren op het Kiel concentreren rond het kruispunt
Abdijstraat, Sint-Bernardsesteenweg en zo het handelscentrum nieuw
leven inblazen. Het plein en de nieuwe Abdijstraat zullen begin 2006 af
zijn. Het Kielpark, dat nu vooral door georganiseerde sporters gebruikt
wordt, moet nog meer een aantrekkelijke plek worden voor fietsers,
spelende kinderen of mensen die gewoon wat rust willen.
Een ontwerpteam heeft alle noden en wensen van de
betrokkenen en gebruikers van het park samengevat
om tot een aangepast voorontwerp te komen.
Het definitieve plan is klaar in januari 2005.

5. Op 23 april 2003 werd de eerste steen gelegd
van het nieuwe Dienstencomplex Kiel op
de hoek van de Sint-Bernardsesteenweg en
De Bosschaertstraat. Dit complex moet hét
sociale aanspreekpunt van het Kiel worden.
OCMW diensten, sociale hulp, warme
maaltijden voor senioren of gewoon een sociale
ontmoetingsplaats, hier kan iedereen iedereen
ontmoeten. Daar bovenop (letterlijk) komen nog
eens 54 betaalbare en aangepaste woningen voor
bejaarden. Het Kiel en zijn bewoners zullen er de
vruchten van plukken vanaf april 2005.
6. De Sint-Bernardsesteenweg wordt volledig
heraangelegd. De tijd van de Sint-Bernardssnelweg
is definitief voorbij. Van gevel tot gevel
komt deze steenweg in een nieuw, groener,
mooier en veiliger kleedje. Het openbaar
vervoer krijgt voorrang met een eigen bedding.
Er komt ook heel wat groen in de straat en het
lokale verkeer zal tot aanvaardbare snelheden
teruggedrongen worden. Bussen en trams staan
niet langer in de file. Voetgangers en fietsers zijn
veel beter beschermd.
7. Het GBA-project (Gezonde Buurtgerichte Actie)
wil de openbare ruimte rond het stadion van
voetbalclub Germinal Beerschot opwaarderen.
Voor actieve en passieve recreatie zijn er 3 opties:
• een buurtparkje voor peuters en kleuters aan
de groene strook hoek Julius De Geyterstraat
– VII Olympiadelaan (grenzend aan de
tennisclub)
• een speelterreintje voor iets oudere kinderen
en jongeren uit de buurt (parking stadion)
• sportterreinen, ingekleurd op het verharde
gedeelte van de parking, met nadruk op
actieve sportieve recreatie voor buurtbewoners,
jong én oud (parking stadion).
43 | Zuidrand

Zuidrand | 44
Enkel de straatnamen herinneren op het Kiel nog
aan de Olympische Spelen in 1920 in Antwerpen.
Maar daar komt nu verandering in. Op de tweede
verdieping van het voetbalstadion GBA verrijst
immers een Olympisch centrum; een educatief
centrum waar vooral de schoolgaande jeugd
kennis zal maken met de Olympische gedachte en
de geschiedenis van de Spelen in Antwerpen. Het
bureau ‘Communicationmatters’ tekende voor het
ontwerp en de inrichting. Het Olympisch centrum
herbergt een stukje atletiekpiste, een Olympisch
podium, een Olympische Vlam, een selectie
posters van de verschillende Olympische Spelen,
de authentieke Olympische vlag van 1920 en de
uitrusting van enkele medaillewinnaars van toen.
In het najaar van 2004 opent het centrum haar deuren voor scholen
en het grote publiek.
8. De Vlaamse waterzuiveringsmaatschappij Aquafin kocht in 2003
de Pagaddertoren aan. Dit kunstwerk van Frans Van Praet was
in 2003 zes maanden lang te bewonderen en te beklimmen aan
het Steenplein. Nu staat hij op de terreinen van Aquafin en kijkt
hij uit over de bekkens die op termijn het rioolwater van 190 000
inwoners zullen zuiveren. Op volle capaciteit zal Antwerpen een
waterzuiveringsgraad van 96% bereiken, een percentage dat vele
steden ons benijden.

Zowel de rioolwaterzuiveringsinstallatie als de Pagaddertoren staan
vanaf 6 september 2004 open voor begeleide bezoeken. Hiervoor
kan je een schriftelijke aanvraag doen via fax 03 458 30 20 of e-mail:
rondleiding@aquafin.be.
9. Het Centrum Ecologische Opleidingen (CEON) is een project van de
BuurtOntwikkelingsMaatschappij (BOM vzw) ontwikkeld binnen het
kader van haar opdracht in de Zuidrand. Het biedt een ruime waaier
van arbeidsmarktgerichte opleidingen, bijscholingen en werkervaring
aan met klemtoon op ecologie, milieu en duurzaamheid. CEON is
gehuisvest in een oud gebouw dat duurzaam gerenoveerd wordt.
Zonnepanelen op het dak, een zonneboilercombi, waterrecuperatie en
een waterzuiveringssysteem met rietveld zijn ingrepen die bijdragen tot
een duurzaam energie- en waterbeheer van het
centrum. Het opleidingscentrum is gelokaliseerd op
de site Investeringszone Petroleum Zuid,
een onbekend maar uiterst interessant gebied:
een boeiende mix van industrieel erfgoed,
actieve bedrijvigheid én natuurschoon.
Investeringszone Petroleum Zuid is een strategisch
project van het Europese Urban 2-programma.
Urban heeft €22.800.000 vooropgesteld om te investeren in heel
de Antwerpse zuidrand, waarvan Investeringszone Petroleum Zuid
het grootste project vormt. De site is 200 ha groot en heeft een
strategische locatie omwille van zijn gunstige ligging in de Antwerpse
grootstad én door een optimale verkeersontsluiting via weg, spoor
en het water. NMBS, de haven en stad
Antwerpen – gezamenlijke eigenaars van het
terrein – hebben samen besloten het terrein te
herontwikkelen. Geen klassiek industriepark,
maar een bedrijventerrein waarin natuur op
maximale wijze geïntegreerd zal worden.
De bedoeling is een harmonieus evenwicht
te creëren tussen ondernemingen en groen,
bedrijvigheid en recreatie. In eerste instantie zal
de fel verontreinigde bodem gesaneerd moeten
worden. Voorlopig zit alles nog in studiefase, maar
tegen 2007 zou men toch met de herontwikkeling
moeten kunnen beginnen.
45 | Zuidrand

copyright Coolens & Deleuil - ontwerper: TV Richard Rogers Partnership - VK Studio - Ove - Arup and Partners
Justitiepaleis | 46
Het nieuwe Justitiepaleis: nu ook te
bezoeken zonder dagvaarding.
Afspraak: toegang via de Ledeganckkaai tot 16.30 uur.
In april 2001 startten de bouwwerken aan het nieuwe Justitiepaleis
aan de Simon Bolivarplaats. Het gerechtsgebouw wordt een fysische
link tussen Nieuw-Zuid en de Konijnenweide, vormt een zuidelijke
toegangspoort van Antwerpen én een focuspunt naar de Bolivarplaats
en de Amerikalei.
Dit gerechtsgebouw oogt groots maar heeft respect voor de menselijke
schaal. Het intimistische karakter van dit openbaar gebouw heeft een
duidelijke signaalfunctie: milieuvriendelijk, ongekunsteld en met een hoge
graad van transparantie tussen de publieke en private ruimtes. Het is een
glazen huis waarin het publiek het allerbelangrijkste is. Een plek waar
iedereen zich welkom voelt en gemakkelijk zijn weg vindt.

copyright Regie der Gebouwen - ontwerper: TV Richard Rogers Partnership - VK Studio - Ove - Arup and Partners
Dit wordt ongetwijfeld één van de merkwaardigste gebouwen uit
de 21ste eeuw in België. Het vormt de katalysator voor harmonieuze
stadsontwikkeling in de Antwerpse metropool. Midden 2005 zal dit
gerechtsgebouw volledig afgewerkt zijn.
De federale Regie der Gebouwen, de federale overheidsdienst Justitie,
de bouwpromotor Justinvest Antwerpen n.v. en het architectenteam
de T.V. Richard Rogers Partnership – VK Studio – Ove Arup & Partners
zorgen elke dag weer voor het welslagen van deze publieke - private
samenwerking.
47 | Justitiepaleis

De Leien | 48
De Leien: erop en eronder.
Afspraak: Infopunt Leien, Amerikalei 166, 2000 Antwerpen.
In augustus 2002 werd begonnen met de eerste fase van de heraanleg
van de Leien. Een gigantisch karwei dat tegen eind 2005 grotendeels
afgerond moet zijn. De bedoeling van deze enorme infrastructuurwerken
in het centrum van de stad, is Antwerpen opnieuw een boulevard
schenken waar iedereen trots op kan zijn. De Leien moeten weer
aangenaam om wonen, gezellig om winkelen en bovenal veilig om
gebruiken worden.
Zowel de fietser, voetganger als automobilist zal zijn plaatsje krijgen
op de nieuwe aangelegde stadsas. Ook voor de tram- en busgebruiker
verandert er heel wat. Dankzij de centrale tram- en busbaan zoeft hij nu
al gedeeltelijk, binnenkort volledig, zonder problemen de Leien op en
af. Bewoners en handelaars worden dan weer verlost van het drukke,
daverende verkeer voor hun deur. Dankzij de herinrichting van de
zijrijbanen en de heraanleg van de stoepen zal het overgrote deel van de

ewoners nog voor einde 2004 kunnen genieten van hun eigen, gezellige
zijrijbaan.
Ook aan het begin van de Leien-as is er heel wat activiteit. De
Bolivarplaats, momenteel nog een drukke en ongezellige verkeersader,
wordt weldra omgetoverd tot een mooi plein dat toegang zal bieden tot
het imposante nieuwe justitiepaleis.
Bovengronds gebeurt er dus heel wat. Maar ook ondergronds wordt
er hard gewerkt. Daar is men volop bezig met de constructie van de drie
tunnels en de ondergrondse parkeergarage. Een klus die in de loop van
2006 klaar moet zijn. Net als de reconstructie van het Spaans Bastion. Dit
indrukwekkend stuk Antwerpse geschiedenis dat men blootlegde voor de
Nationale Bank, zal ten dele heropgebouwd worden in de parkeergarage.
49 | De Leien

Info | 50
Werf-van-de-Eeuw-wandelingen
na 3 oktober.
Toegegeven, er is té veel te zien voor één dag. Gelukkig kan je een paar
wandelingen het hele jaar door maken onder begeleiding van een ervaren
gids van Toerisme Antwerpen.
Voorlopig kan je kiezen uit een wandeling in het Schipperskwartier en een
wandeling in de Stationsomgeving. In voorverkoop betaal je zo’n 4 euro
voor de rondleiding en zonder reservatie 6 euro.
Het Schipperskwartier:
Een verleidelijk stukje Antwerpen.
Plaats van afspraak:
Ontmoetingscentrum Stadsmagazijn, Keistraat 5-7, elke 3de zondag van
de maand om 14.30 uur.
De Stationsomgeving: Rondje Stadsvernieuwing.
Plaats van afspraak:
Centraal Station, grote hal, beneden aan de trap, elke 1ste zondag van de
maand om 14.30 uur.
Reservatie:
Aan de balie van Toerisme Antwerpen, Grote Markt 13, 2000 Antwerpen.
Van maandag t.e.m. zaterdag van 9 uur tot 17.45 uur op zon- en
feestdagen van 9 uur tot 16.45 uur. Geen telefonische reservering mogelijk.

3 | Info

Info | 4
Realisatie: Communicatieteam Stadsontwikkeling, stad Antwerpen
V.U. Pierre De Strycker, Kipdorp 48, 2000 Antwerpen
D/2004/0306/174
info@stad.antwerpen.be
infolijn 03 | 22 11 333