05.09.2013 Views

Veerkracht als richtinggevend thema in de geestelijke ... - OPZ Geel

Veerkracht als richtinggevend thema in de geestelijke ... - OPZ Geel

Veerkracht als richtinggevend thema in de geestelijke ... - OPZ Geel

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Veerkracht</strong><br />

een <strong>richt<strong>in</strong>ggevend</strong> <strong>thema</strong> <strong>in</strong><br />

<strong>de</strong> GGZ<br />

Prof. dr. Chantal Van Au<strong>de</strong>nhove<br />

K.U.Leuven<br />

<strong>Geel</strong>, 7 <strong>de</strong>cember 2012


Inhoud<br />

1. <strong>Veerkracht</strong> : wat is het?<br />

2. Waarom nu zoveel aandacht ?<br />

3. Genezen versus persoonlijk herstel<br />

4. Naar veerkracht- en herstel on<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong><br />

zorg<br />

5. Naar nieuwe competenties voor hulpverleners?


185 Coach<strong>in</strong>g Center nieuwe tra<strong>in</strong><strong>in</strong>gs-<br />

en begeleid<strong>in</strong>gscentrum Marc Herremans<br />

DM Morgen, 20 oktober 2012<br />

• Toen ik <strong>in</strong> 2001 zes<strong>de</strong> werd <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ironman<br />

van Hawaï wist ik zeker dat er <strong>in</strong> 2002<br />

w<strong>in</strong>st zou kunnen volgen.<br />

• In 2002 geraakte ik tij<strong>de</strong>ns een<br />

fietsongeval op het eiland Lanzarote<br />

echter verlamd van borst tot tenen. Toch<br />

nam ik het heft terug <strong>in</strong> han<strong>de</strong>n om <strong>als</strong>nog<br />

Wereldkampioen Ironman te wor<strong>de</strong>n.<br />

• Na twee keer een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> en een 2e plaats<br />

werd ik <strong>in</strong> 2006 wereldkampioen Ironman.<br />

Die dag droeg ik het nummer 185. Vanaf<br />

die dag staat het nummer 185 voor:<br />

doorzett<strong>in</strong>g, nooit opgeven, blijven<br />

geloven <strong>in</strong> je dromen en respect voor<br />

het leven.


Marc Herremans<br />

De Morgen, zaterdag 20 oktober 2012<br />

„185‟ is het rugnummer waarmee ik <strong>in</strong> 2006 <strong>de</strong> Ironman op Hawaï won.<br />

In het logo merk je dat <strong>de</strong> „1‟ een breuk vertoont en breed uitzwaait<br />

naar l<strong>in</strong>ks. Symbolisch. Ik was op weg om „nummer één‟ te wor<strong>de</strong>n,<br />

werd geremd <strong>in</strong> mijn opmars, maar vond doch nog <strong>de</strong> schwung om<br />

mijn grote doel te bereiken.<br />

Het is een boodschap die ik het jong sportieve talent wil meegeven:<br />

alles kan, zolang je maar <strong>in</strong> jezelf gelooft, je met <strong>de</strong> juiste mensen<br />

omr<strong>in</strong>gt en doorzet.


Marc Herremans<br />

De Morgen, zaterdag 20 oktober 2012<br />

Zelf was ik niet uitzon<strong>de</strong>rlijk fysiek begaafd, maar ik heb veel<br />

gecompenseerd met wilskracht, doorzett<strong>in</strong>gsvermogen en <strong>de</strong> energie<br />

die ik bij mezelf aanboor<strong>de</strong> om door <strong>de</strong> pijngrens te willen gaan.<br />

Mij werd mijn hele leven lang voorgehou<strong>de</strong>n dat ik nergens zou<br />

geraken. „Er komt niks van jou terecht, Marc,‟ hoor<strong>de</strong> ik op school.<br />

Paracommando wor<strong>de</strong>n? Lukt niet. Aan triathlon doen? Nooit. De<br />

Ironman w<strong>in</strong>nen? No way. De „Foundation‟ opstarten? In geen<br />

hon<strong>de</strong>rdduizend jaar. Het 185 Coach<strong>in</strong>g Center? Gedoemd tot<br />

mislukken.


Marc Herremans<br />

De Morgen, zaterdag 20 oktober 2012<br />

“Ik heb het allemaal stuk voor stuk gerealiseerd. Ik kan zelfs weer<br />

stappen! „B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> tien jaar bewegen mijn benen weer‟, riep ik na<br />

mijn ongeval. We zijn nu exact tien jaar ver<strong>de</strong>r en kijk: ze bewegen...<br />

In <strong>de</strong> buik van Griet.”


<strong>Veerkracht</strong><br />

De veerkracht is <strong>de</strong> mechanische kracht waarmee het vaste lichaam<br />

zijn oorspronkelijke positie weer tracht <strong>in</strong> te nemen na eerst vervormd<br />

(bijvoorbeeld <strong>in</strong>gedrukt of uitgetrokken) te zijn. Een veer is speciaal<br />

gemaakt om <strong>de</strong>ze veerkracht te gebruiken (Wikipedia)<br />

Het vermogen om na het vallen terug op te staan<br />

"<strong>Veerkracht</strong> is <strong>de</strong> kunst om mee te <strong>de</strong><strong>in</strong>en op <strong>de</strong> golven van<br />

veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g, om tegenslagen te boven te komen en zelfs te zien <strong>als</strong><br />

groeimogelijkhe<strong>de</strong>n. Een m<strong>in</strong>umum aan veerkracht is nodig om<br />

gemotiveerd te kunnen zijn of wor<strong>de</strong>n”. (Ilfaro)<br />

7


Een positieve kijk op het leven<br />

Basispr<strong>in</strong>cipes van <strong>de</strong> positieve psychologie (Mart<strong>in</strong> Seligman)<br />

Focus op <strong>de</strong> menselijke kracht <strong>in</strong> plaats van op zwakte<br />

Ontwikkelen van sterke punten <strong>in</strong> plaats van aanpakken van<br />

zwakke punten of tekorten<br />

Gericht op het verhogen van geluk en voldoen<strong>in</strong>g bij mensen, <strong>in</strong> plaats<br />

van te vertrekken van <strong>de</strong> problemen of klachten<br />

Niet: wat gaat er mis en wat kunnen we daar aan doen ?<br />

Wel: wat maakt mensen sterk ?<br />

8


Waarom krijgt het NU zoveel<br />

aandacht ?<br />

9


Vraagzij<strong>de</strong><br />

Groeien<strong>de</strong> vraag naar zorg<br />

Toename chronische<br />

problematieken<br />

Meer kritische consumenten<br />

en assertieve klanten die<br />

zich ook organiseren<br />

Persoonlijke verwacht<strong>in</strong>gs-<br />

patronen tav zorg<br />

Multi-culturaliser<strong>in</strong>g van zorg<br />

Nieuwe trends <strong>in</strong> zorg<br />

Aanbodzij<strong>de</strong> Beleid<br />

Nieuwe zorgvormen:<br />

• Alternatieven en tussenvormen<br />

naast het resi<strong>de</strong>ntiële circuit<br />

• Verwetenschappelijk<strong>in</strong>g van<br />

zorg (evi<strong>de</strong>nce-based)<br />

• Vervag<strong>in</strong>g van grenzen tussen<br />

gezondheidszorg en<br />

welzijnszorg<br />

Positie zorgverstrekker:<br />

• Toegenomen specialisatie<br />

• Expertpositie<br />

• M<strong>in</strong><strong>de</strong>r belangstell<strong>in</strong>g<br />

basiszorgberoepen<br />

• Democratiser<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>rwijs<br />

• Territoriumstrijd<br />

<strong>de</strong>ïnstitutionaliser<strong>in</strong>g en<br />

vermaatschappelijk<strong>in</strong>g<br />

Vervag<strong>in</strong>g grenzen welzijns-<br />

en gezondheidszorg<br />

Commercialiser<strong>in</strong>g van<br />

gezondheidszorg<br />

Dom<strong>in</strong>antie kosten-<br />

beheers<strong>in</strong>g<br />

Verwetenschappelijk<strong>in</strong>g en<br />

Internationaliser<strong>in</strong>g


Ook:<br />

Internationale trends <strong>in</strong> GGZ<br />

s<strong>in</strong>ds 2000<br />

Deïnstitutionaliser<strong>in</strong>g voltrekt zich<br />

• Dal<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het aantal ziekenhuisbed<strong>de</strong>n<br />

zwakt af<br />

• De grootschalige <strong>in</strong>stituten wor<strong>de</strong>n<br />

vervangen door kle<strong>in</strong>schaligere<br />

voorzien<strong>in</strong>gen<br />

• Toegenomen erkenn<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> rol van<br />

<strong>de</strong> familie en bekommernis over het<br />

evenwicht tussen <strong>de</strong> controle over<br />

patiënten en hun autonomie<br />

• Re-allocatie van hulpverleners naar <strong>de</strong><br />

thuiszorg<br />

• Nieuwe nadruk op teamwerk<strong>in</strong>g<br />

Promotie van evi<strong>de</strong>nce-based psychiatrie <strong>in</strong> farmacologische, sociale en<br />

psychologische behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Toename persoonlijke bijdrage <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en zorg<br />

Nadruk op efficiëntie en kostenbeperk<strong>in</strong>g


“Balanced care”<br />

Evenwichtige zorg met een waaier aan zorgvoorzien<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />

<strong>de</strong> maatschappij die alle zorg bie<strong>de</strong>n die nodig is, zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />

negatieve impact van opname:<br />

<strong>in</strong> <strong>de</strong> natuurlijke omgev<strong>in</strong>g<br />

mobiel<br />

gericht op beperk<strong>in</strong>gen en symptomen<br />

specifieke zorg voor omschreven diagnose en problemen<br />

<strong>in</strong> overeenstemm<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale verklar<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />

mensenrechten<br />

gefocust op <strong>de</strong> prioriteiten van <strong>de</strong> gebruikers<br />

gecoörd<strong>in</strong>eerd


Voorbeeld van evenwichtige GGZ<br />

• Eerstelijnsgezondheidszorg met gespecialiseer<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g,<br />

waar<strong>in</strong> alle levensdome<strong>in</strong>en en partners een plaats krijgen<br />

• “Community <strong>in</strong>tegration and personal empowerment”<br />

Bron: Substance Abuse and Mental Health Services Association (www.SAMSHA.gov)


Trends <strong>in</strong> zorg en welzijn 2025<br />

Younique: meer verschillen tussen gebruikers<br />

Macht aan <strong>de</strong> patiënt: meer „do-it-yourself‟ bena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

„The sky is the limit‟: hoge kwaliteitsverwacht<strong>in</strong>gen<br />

Angst voor zorg: angst door onveiligheid en complexiteit<br />

Gezon<strong>de</strong> grijze samenlev<strong>in</strong>gen: levenslange vitaliteit<br />

Ie<strong>de</strong>reen patiënt: meer frequent chronisch ziek<br />

Gezondheid <strong>als</strong> keuze: meer aandacht voor levensstijl<br />

Preventie: hoge prioriteit<br />

Grenzeloze zorg: globaliser<strong>in</strong>g van gezondheid<br />

„Googleritis‟: digitaliser<strong>in</strong>g van zorggebruiker-zorgverstrekkers <strong>in</strong>teractie<br />

Eén-op-één: meer directe behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g met medische technologie<br />

„Car<strong>in</strong>g is Shar<strong>in</strong>g‟: meer transparantie <strong>in</strong> kennis en competentie<br />

Groenere zorg: meer duurzame zorg<br />

„Sav<strong>in</strong>g lives, sav<strong>in</strong>g costs‟: meer bus<strong>in</strong>ess, markt and on<strong>de</strong>rnem<strong>in</strong>gs attitu<strong>de</strong>s<br />

Wie zorgt voor mij? Grotere vraag en m<strong>in</strong><strong>de</strong>r aanbod op <strong>de</strong> arbeidsmarkt<br />

Overgang: reorganisatie van <strong>de</strong> zorgketen<br />

„De reken<strong>in</strong>g graag‟: meer vraag en grotere kosten …<br />

I<strong>de</strong>nburg en Van Schaik 2010


“The Diamond of Change”<br />

(M. Kmita 2005)<br />

“De Gekken”<br />

gevaarlijke personen, uitgesloten uit <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g<br />

Gebruikers van<br />

voorzien<strong>in</strong>gen<br />

rol van <strong>de</strong> zorgverstrekkers<br />

aanvaard, zelfactualisatie,<br />

strijd tegen stigma en<br />

machteloosheid<br />

STIGMA<br />

Patiënten<br />

Burgers<br />

Mensenrechten,<br />

verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n,<br />

participatie en <strong>in</strong>clusie <strong>in</strong><br />

<strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g<br />

Slachtoffers, passieve ontvangers van zorg of<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, ontvangen zorg van experten die weten<br />

„wat het beste is‟


Genezen versus persoonlijk herstel<br />

16


Herstel of „recovery‟ <strong>als</strong> centraal concept<br />

“Een <strong>in</strong>tens, uniek, persoonlijk proces van veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong> iemands<br />

houd<strong>in</strong>g, waar<strong>de</strong>n, doelen, vaardighe<strong>de</strong>n en rollen.<br />

Het is een manier van leven, om een leven te lei<strong>de</strong>n dat voldoen<strong>in</strong>g<br />

geeft, dat hoopvol is, en een bijdrage levert aan <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g,<br />

ondanks <strong>de</strong> beperk<strong>in</strong>gen die <strong>de</strong> ziekte met zich meebrengt.<br />

Herstellen is het ontgroeien van <strong>de</strong> catastrofale gevolgen van <strong>de</strong> ziekte<br />

en <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van een nieuwe betekenis en een nieuw doel <strong>in</strong><br />

iemands leven<br />

Herstel impliceert <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van nieuwe betekenissen en doelen <strong>in</strong><br />

het leven, een groeien over <strong>de</strong> grenzen van <strong>de</strong> ziekte.”<br />

Anthony, (1993). Recovery from mental illness: the guid<strong>in</strong>g vision of the mental health<br />

service system <strong>in</strong> the 1990s


4 sleutelelementen van „recovery‟<br />

(Andresen, Oa<strong>de</strong>s & Caputi, 2003)<br />

I. Persoonlijke betekenis v<strong>in</strong><strong>de</strong>n – een i<strong>de</strong>ntiteit waarb<strong>in</strong>nen<br />

ziekte een plaats krijgt maar met behoud van en positieve<br />

zelfwaar<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

II. Hoop – geloven dat men zijn eigen hoop en dromen kan<br />

waarmaken, zelfs met <strong>de</strong> ziekte. Zich niet voegen naar <strong>de</strong><br />

beperkte ambities en verwacht<strong>in</strong>gen van an<strong>de</strong>ren.<br />

III. (Her)<strong>in</strong>stalleren van „zelfcontrole‟ – een gevoel van controle<br />

over het eigen leven en over <strong>de</strong> ziekte<br />

IV. Gelegenhe<strong>de</strong>n aangrijpen om een leven „buiten <strong>de</strong> ziekte” op<br />

te bouwen. Door gebruik te maken van algemene voorzien<strong>in</strong>gen<br />

die open staan voor alle burgers, <strong>in</strong>formele on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g en<br />

natuurlijke sociale netwerken om echte <strong>in</strong>tegratie <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

samenlev<strong>in</strong>g te realiseren.


Uitgangspunten van <strong>de</strong> herstelvisie<br />

Herstellen is mogelijk zon<strong>de</strong>r professionele <strong>in</strong>terventies<br />

Betrokken aanwezigheid van personen die er<strong>in</strong> geloven<br />

Vertrekt niet vanuit een visie op <strong>de</strong> oorzaken van <strong>de</strong> psychische<br />

ziekte of diagnoses<br />

Herstel is mogelijk ook met symptomen<br />

Herstel veran<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> frequentie en <strong>de</strong> duur van symptomen<br />

Herstel voelt niet <strong>als</strong> een l<strong>in</strong>eair proces<br />

Herstel van <strong>de</strong> gevolgen van <strong>de</strong> psychische ziekte is soms<br />

moeilijker dan herstel van <strong>de</strong> psychische ziekte op zich<br />

Herstel van een psychische ziekte betekent niet dat <strong>de</strong> persoon<br />

„niet echt psychisch ziek‟ was


Herstel <strong>als</strong> proces (Young & Ens<strong>in</strong>g, 1999)<br />

Stabilisatie<br />

Controle over <strong>de</strong><br />

symptomen en<br />

verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g van het<br />

lij<strong>de</strong>n<br />

Farmaco-therapie<br />

Medicatie-management<br />

Behoefte aan steun en<br />

veiligheid<br />

Heroriëntatie<br />

Exploreren van<br />

implicaties van het ziek<br />

zijn<br />

Rouwproces<br />

Psycho-educatie<br />

Symptoommanagement<br />

Toekomstplannen maken<br />

Reïntegratie<br />

Aangaan of herstellen<br />

van betekenisvolle<br />

relaties of rollen<br />

Terugkeer naar een<br />

normaal bestaan<br />

Vaardighe<strong>de</strong>n oefenen<br />

Zelfvertrouwen<br />

versterken<br />

Activiteiten opnemen


Pat Deegan<br />

“The aspiration of people with disabilities is to live, work and love <strong>in</strong> a<br />

community <strong>in</strong> which one makes a significant contribution”<br />

(Deegan, 1988)


Sleutelelementen van het proces<br />

Persoonlijke aspecten<br />

Gevoel van eigenwaar<strong>de</strong><br />

Attitu<strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

Zelfbeschikk<strong>in</strong>g: eigen keuze<br />

Hoop<br />

Rol van <strong>de</strong> maatschappij<br />

Sociale relaties<br />

Sociale rollen en functies <strong>in</strong> arbeid en opleid<strong>in</strong>g<br />

Existentiële aspecten<br />

Doelstell<strong>in</strong>gen op een hoger niveau


Naar herstel en veerkracht<br />

on<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong> zorg<br />

23


Implicaties voor behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

• zelfhulp en <strong>in</strong>formele hulp (lotgenoten) wor<strong>de</strong>n zeer belangrijk<br />

• professionele hulp is niet noodzakelijk, kan wel een<br />

faciliteren<strong>de</strong> rol spelen<br />

• naast GGZ ook vele an<strong>de</strong>re<br />

voorzien<strong>in</strong>gen mogelijk


Paradigma‟s <strong>in</strong> <strong>de</strong> zorgrelatie<br />

Chroniciteit<br />

Diagnostische categorie<br />

Pessimisme<br />

Dysfuncties<br />

Gefragmenteerd mo<strong>de</strong>l<br />

Paternalisme<br />

Professionele hulp<br />

Macht en dwang<br />

Kunstmatige omgev<strong>in</strong>g<br />

Stabilisatie<br />

Hulpeloosheid<br />

Herstel<br />

Individualiser<strong>in</strong>g<br />

Hoop, realistisch optimisme<br />

Sterktes, veerkracht<br />

Bio-psycho-sociaal mo<strong>de</strong>l<br />

Gebruikersgericht<br />

Zelfhulp,<br />

ervar<strong>in</strong>gs<strong>de</strong>skundigheid<br />

Empowerment, keuze<br />

Natuurlijke steun, lotgenoten<br />

Groei, berekend risico<br />

Zelfbeschikk<strong>in</strong>g<br />

(Onken e.a., 2002)


Sleutelelementen <strong>in</strong> helpen<strong>de</strong> relaties<br />

Biedt anker van hoop<br />

Luistert<br />

Is menselijke aanwezig<br />

Is respectvol<br />

Veroor<strong>de</strong>elt niet<br />

Helpt bij dagelijkse d<strong>in</strong>gen<br />

Schenkt me vertrouwen<br />

Weet wat hij doet<br />

Ik weet dat ik op hem kan rekenen<br />

Is flexibel (stelt niet teveel strikte regels)<br />

Fijne <strong>in</strong>teractie, „het klikt‟<br />

(Borg & Kristiansen, 2004)


H<strong>in</strong><strong>de</strong>rpalen voor herstel<br />

• verlies van rechten en van gelijke behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

• discrim<strong>in</strong>atie op het vlak van tewerkstell<strong>in</strong>g en<br />

woongelegenheid<br />

• zorgsystemen die beperkte keuzemogelijkhe<strong>de</strong>n<br />

impliceren of die het gevoel van zelfcontrole<br />

on<strong>de</strong>rmijnen<br />

Getuigenis Wilma Boev<strong>in</strong>g


Naar nieuwe competenties voor<br />

hulpverleners<br />

28


Mijnheer DAVIS<br />

Mentale leeftijd van drie jaar en twee maan<strong>de</strong>n<br />

IQ = 18<br />

Ernstige beperk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> aanpass<strong>in</strong>gsgedrag<br />

Ernstige verstan<strong>de</strong>lijke beperk<strong>in</strong>g, kan zelfbeheers<strong>in</strong>g<br />

verliezen<br />

Neemt medicijnen tegen pscyhose<br />

Ernstige beperk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> verbale vermogen, begrijpt geen<br />

abstracte begrippen<br />

Leert door imitatie en heeft geleerd frisdrank mach<strong>in</strong>e te<br />

openen en bij te vullen<br />

Familie werkt niet mee : komen afspraken niet na en<br />

volgen plannen voor gedragsveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g niet op<br />

29


Edward<br />

Woont met moe<strong>de</strong>r en zus <strong>in</strong> sociale won<strong>in</strong>g. Tien<br />

familiele<strong>de</strong>n wonen <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt en komen regelmatig op<br />

bezoek. Zijn va<strong>de</strong>r is afwezig maar zijn twee zussen<br />

spr<strong>in</strong>gen bij <strong>als</strong> het nodig is. Zijn familie wil dat hij voor<br />

<strong>de</strong> rest van zijn leven bij hen woont.<br />

Voelt zich thuis <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt, doet boodschappen <strong>in</strong> het<br />

w<strong>in</strong>kelcentrum en gaat naar <strong>de</strong> kerk.<br />

Wanneer hij gefrustreerd is vloekt hij en praat hij hard<br />

tegen zichzelf. Dit maakt mensen die hem niet zo goed<br />

kennen vaak bang.<br />

Hij mag niet meer naar <strong>de</strong> sociale werkplaats omdat hij<br />

er stukken gemaakt heeft en <strong>de</strong> mensen angst aanjoeg.<br />

Houdt van mensen en v<strong>in</strong>dt het leuk om op bezoek te<br />

gaan. Is netjes gekleed, begroet vrien<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong> mensen<br />

die hij kent. (O‟Brien & Mount, 1998 <strong>in</strong> Bolsenbroek en Van Houten, 2010)<br />

30


Nieuwe competenties<br />

Arbeidstrajectbegeleid<strong>in</strong>g vereist specifieke competenties<br />

die men al doen<strong>de</strong> kan leren:<br />

bv: <strong>de</strong> begelei<strong>de</strong>r<br />

Zoekt en v<strong>in</strong>dt banen die passen bij <strong>de</strong> <strong>in</strong>teresses … van cliënten<br />

Herkent werkplekken<br />

Verwerft geschikte banen en bouwt werkrelatie op met<br />

werkgevers<br />

Presenteert zich …<br />

Betrokken geloofwaardig …<br />

Houdt reken<strong>in</strong>g met belangen van werkgever …<br />

Gedrevenheid, creativiteit, vertrouwen op eigen <strong>in</strong>zicht,<br />

volhard<strong>in</strong>g …<br />

Geloof <strong>in</strong> <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n van mensen met psychische<br />

problemen, ook <strong>als</strong> het tegenzit<br />

Overtuig<strong>in</strong>g dat ie<strong>de</strong>reen die dat zelf wenst, kan werken <strong>als</strong> er<br />

een passen<strong>de</strong> werkomgev<strong>in</strong>g gevon<strong>de</strong>n wordt en er op <strong>de</strong> juiste<br />

wijze begeleid<strong>in</strong>g gebo<strong>de</strong>n wordt<br />

Zich verplaatsen <strong>in</strong> <strong>de</strong> cliënt, enthousiasmeren, hoop en<br />

vertrouwen geven (Lochy, Van Weeghel & Hasker, 2009)


Basisattitu<strong>de</strong>s<br />

van herstelgericht werken<br />

Effectieve hulpverleners<br />

Actief luisteren naar persoon zelf<br />

Helpen prioritiseren <strong>in</strong> doelen voor herstel<br />

Geloof <strong>in</strong> eigen kracht<br />

Voorbeel<strong>de</strong>n aanhalen<br />

Aandacht en belang aan doelen die persoon uit<br />

ziekterol halen en bijdrage tot an<strong>de</strong>ren<br />

Niet-ggz <strong>in</strong>stanties aandui<strong>de</strong>n die kunnen helpen<br />

Aanmoedigen van zelfhulp<br />

Bespreek welke professionele hulp <strong>de</strong> persoon wenst<br />

en nodig heeft<br />

Respectvolle bejegen<strong>in</strong>g en partnership, bereid om<br />

een e<strong>in</strong>d op weg te gaan<br />

Bewust van risico‟s, mogelijk herval en mislukk<strong>in</strong>g,<br />

toch cont<strong>in</strong>u steun bie<strong>de</strong>n bij het zetten van stappen<br />

om doelen te bereiken, hoop en positieve<br />

verwacht<strong>in</strong>gen<br />

(Shepherd, Boardman & Sla<strong>de</strong> 2008)<br />

32


Bronnen<br />

Anthony, W. (1993). Recovery from Mental Illness: The Guid<strong>in</strong>g Vision of the Mental Health Service System <strong>in</strong> the 1990s. Repr<strong>in</strong>ted from<br />

Psychosocial Rehabilitation Journal, 16, 4, 11-23.<br />

Anthony, W. (2000). A recovery oriented service system: Sett<strong>in</strong>g some system level standards. Psychiatric Rehabilitation Journal, 24, 2,<br />

159–168.<br />

Bolsenbroek A. en van Houten, D., (2010). Werken aan een <strong>in</strong>clusieve samenlev<strong>in</strong>g. Goe<strong>de</strong> praktijken. Amsterdam: Nelissen.<br />

Borg, M. & Kristiansen, K. (2004). Recovery-oriented profession<strong>als</strong>: help<strong>in</strong>g relationships <strong>in</strong> mental health services. Journal of Mental<br />

Health, 13, 5, 493-505.<br />

Deegan, P.E. (1988) Recovery: the lived experience of rehabilitation. Psychosocial Rehabilitation Journal, 11, 11-19.<br />

Dunn, S. (1999). Creat<strong>in</strong>g Accept<strong>in</strong>g Communities. Report of the M<strong>in</strong>d Inquiry <strong>in</strong>to Social Exclusion. M<strong>in</strong>d Publications.<br />

Farkas, M. (2007). The vision of recovery today: what it is and what it means for services. World Psychiatry, 6, 2, 68-74.<br />

Farkas, M., Gagne, C., Anthony, W. & Chamberl<strong>in</strong>, J. (2005). Implement<strong>in</strong>g Recovery Oriented Evi<strong>de</strong>nce-Based Programs: I<strong>de</strong>ntify<strong>in</strong>g the<br />

Critical Dimensions. Community Mental Health Journal, 41 (2), pp. 141-158.<br />

I<strong>de</strong>nburg, P. & van Schaik, M. (2010). Diagnose 2025. Trends <strong>in</strong> <strong>de</strong> gezondheidszorg Scriptum.<br />

Kmita, M. (2005). Mental health: fac<strong>in</strong>g the challenges, build<strong>in</strong>g solutions. Report from the WHO European M<strong>in</strong>isterial Conference.<br />

Copenhagen, WHO Regional Office for Europe.<br />

Onken, S. J., Dumont, J. M., Ridgway, P., Dornan, D. H., & Ralph, R. O. (2002). Mental Health Recovery: What Helps and What H<strong>in</strong><strong>de</strong>rs?<br />

A National Research Project for the Development of Recovery Facilitat<strong>in</strong>g System Performance Indicators. Alexandria, VA: National<br />

Association of State Mental Health Program Directors (NASMHPD) National Technical Assistance Center (NTAC).<br />

Shepherd, G., Boardman, J. & Sla<strong>de</strong>, M. (2008). Mak<strong>in</strong>g Recovery a Reality. Sa<strong>in</strong>sbury Centre for Mental Health. www.scmh.org.uk<br />

Thornicroft, G. & Tansella M. (2009). Better Mental Health Care, Cambridge University Press<br />

Thornicroft & Tansella (2002). Balanc<strong>in</strong>g community-based and hospital based mental health care. World Psychiatry, 1:2. www.SAMSHA.gov<br />

Thornicroft, G. & Tansella, M. (2005). Grow<strong>in</strong>g recognition of the importance of service user <strong>in</strong>volvement <strong>in</strong> mental health service plann<strong>in</strong>g<br />

and evaluation. Epi<strong>de</strong>miologia e Psichiatria Sociale, 14, 1.<br />

Torrey, W., Rapp, C., Van Tosh, L., McNabb, C. & Ralph, R. (2005). Recovery Pr<strong>in</strong>ciples and Evi<strong>de</strong>nce-Based Practice: Essential<br />

Ingredients of Service Improvement. Community Mental Health Journal, 41 (1), pp. 91-100.<br />

Young S.L. & Ens<strong>in</strong>g D.S. (1999). Explor<strong>in</strong>g recovery from the perspective of people with psychiatric disabilities. Psychiatric Rehabilitation<br />

Journal, 22, 3, 219-233.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!