Veerkracht als richtinggevend thema in de geestelijke ... - OPZ Geel
Veerkracht als richtinggevend thema in de geestelijke ... - OPZ Geel
Veerkracht als richtinggevend thema in de geestelijke ... - OPZ Geel
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Veerkracht</strong><br />
een <strong>richt<strong>in</strong>ggevend</strong> <strong>thema</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> GGZ<br />
Prof. dr. Chantal Van Au<strong>de</strong>nhove<br />
K.U.Leuven<br />
<strong>Geel</strong>, 7 <strong>de</strong>cember 2012
Inhoud<br />
1. <strong>Veerkracht</strong> : wat is het?<br />
2. Waarom nu zoveel aandacht ?<br />
3. Genezen versus persoonlijk herstel<br />
4. Naar veerkracht- en herstel on<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong><br />
zorg<br />
5. Naar nieuwe competenties voor hulpverleners?
185 Coach<strong>in</strong>g Center nieuwe tra<strong>in</strong><strong>in</strong>gs-<br />
en begeleid<strong>in</strong>gscentrum Marc Herremans<br />
DM Morgen, 20 oktober 2012<br />
• Toen ik <strong>in</strong> 2001 zes<strong>de</strong> werd <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ironman<br />
van Hawaï wist ik zeker dat er <strong>in</strong> 2002<br />
w<strong>in</strong>st zou kunnen volgen.<br />
• In 2002 geraakte ik tij<strong>de</strong>ns een<br />
fietsongeval op het eiland Lanzarote<br />
echter verlamd van borst tot tenen. Toch<br />
nam ik het heft terug <strong>in</strong> han<strong>de</strong>n om <strong>als</strong>nog<br />
Wereldkampioen Ironman te wor<strong>de</strong>n.<br />
• Na twee keer een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> en een 2e plaats<br />
werd ik <strong>in</strong> 2006 wereldkampioen Ironman.<br />
Die dag droeg ik het nummer 185. Vanaf<br />
die dag staat het nummer 185 voor:<br />
doorzett<strong>in</strong>g, nooit opgeven, blijven<br />
geloven <strong>in</strong> je dromen en respect voor<br />
het leven.
Marc Herremans<br />
De Morgen, zaterdag 20 oktober 2012<br />
„185‟ is het rugnummer waarmee ik <strong>in</strong> 2006 <strong>de</strong> Ironman op Hawaï won.<br />
In het logo merk je dat <strong>de</strong> „1‟ een breuk vertoont en breed uitzwaait<br />
naar l<strong>in</strong>ks. Symbolisch. Ik was op weg om „nummer één‟ te wor<strong>de</strong>n,<br />
werd geremd <strong>in</strong> mijn opmars, maar vond doch nog <strong>de</strong> schwung om<br />
mijn grote doel te bereiken.<br />
Het is een boodschap die ik het jong sportieve talent wil meegeven:<br />
alles kan, zolang je maar <strong>in</strong> jezelf gelooft, je met <strong>de</strong> juiste mensen<br />
omr<strong>in</strong>gt en doorzet.
Marc Herremans<br />
De Morgen, zaterdag 20 oktober 2012<br />
Zelf was ik niet uitzon<strong>de</strong>rlijk fysiek begaafd, maar ik heb veel<br />
gecompenseerd met wilskracht, doorzett<strong>in</strong>gsvermogen en <strong>de</strong> energie<br />
die ik bij mezelf aanboor<strong>de</strong> om door <strong>de</strong> pijngrens te willen gaan.<br />
Mij werd mijn hele leven lang voorgehou<strong>de</strong>n dat ik nergens zou<br />
geraken. „Er komt niks van jou terecht, Marc,‟ hoor<strong>de</strong> ik op school.<br />
Paracommando wor<strong>de</strong>n? Lukt niet. Aan triathlon doen? Nooit. De<br />
Ironman w<strong>in</strong>nen? No way. De „Foundation‟ opstarten? In geen<br />
hon<strong>de</strong>rdduizend jaar. Het 185 Coach<strong>in</strong>g Center? Gedoemd tot<br />
mislukken.
Marc Herremans<br />
De Morgen, zaterdag 20 oktober 2012<br />
“Ik heb het allemaal stuk voor stuk gerealiseerd. Ik kan zelfs weer<br />
stappen! „B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> tien jaar bewegen mijn benen weer‟, riep ik na<br />
mijn ongeval. We zijn nu exact tien jaar ver<strong>de</strong>r en kijk: ze bewegen...<br />
In <strong>de</strong> buik van Griet.”
<strong>Veerkracht</strong><br />
De veerkracht is <strong>de</strong> mechanische kracht waarmee het vaste lichaam<br />
zijn oorspronkelijke positie weer tracht <strong>in</strong> te nemen na eerst vervormd<br />
(bijvoorbeeld <strong>in</strong>gedrukt of uitgetrokken) te zijn. Een veer is speciaal<br />
gemaakt om <strong>de</strong>ze veerkracht te gebruiken (Wikipedia)<br />
Het vermogen om na het vallen terug op te staan<br />
"<strong>Veerkracht</strong> is <strong>de</strong> kunst om mee te <strong>de</strong><strong>in</strong>en op <strong>de</strong> golven van<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g, om tegenslagen te boven te komen en zelfs te zien <strong>als</strong><br />
groeimogelijkhe<strong>de</strong>n. Een m<strong>in</strong>umum aan veerkracht is nodig om<br />
gemotiveerd te kunnen zijn of wor<strong>de</strong>n”. (Ilfaro)<br />
7
Een positieve kijk op het leven<br />
Basispr<strong>in</strong>cipes van <strong>de</strong> positieve psychologie (Mart<strong>in</strong> Seligman)<br />
Focus op <strong>de</strong> menselijke kracht <strong>in</strong> plaats van op zwakte<br />
Ontwikkelen van sterke punten <strong>in</strong> plaats van aanpakken van<br />
zwakke punten of tekorten<br />
Gericht op het verhogen van geluk en voldoen<strong>in</strong>g bij mensen, <strong>in</strong> plaats<br />
van te vertrekken van <strong>de</strong> problemen of klachten<br />
Niet: wat gaat er mis en wat kunnen we daar aan doen ?<br />
Wel: wat maakt mensen sterk ?<br />
8
Waarom krijgt het NU zoveel<br />
aandacht ?<br />
9
Vraagzij<strong>de</strong><br />
Groeien<strong>de</strong> vraag naar zorg<br />
Toename chronische<br />
problematieken<br />
Meer kritische consumenten<br />
en assertieve klanten die<br />
zich ook organiseren<br />
Persoonlijke verwacht<strong>in</strong>gs-<br />
patronen tav zorg<br />
Multi-culturaliser<strong>in</strong>g van zorg<br />
Nieuwe trends <strong>in</strong> zorg<br />
Aanbodzij<strong>de</strong> Beleid<br />
Nieuwe zorgvormen:<br />
• Alternatieven en tussenvormen<br />
naast het resi<strong>de</strong>ntiële circuit<br />
• Verwetenschappelijk<strong>in</strong>g van<br />
zorg (evi<strong>de</strong>nce-based)<br />
• Vervag<strong>in</strong>g van grenzen tussen<br />
gezondheidszorg en<br />
welzijnszorg<br />
Positie zorgverstrekker:<br />
• Toegenomen specialisatie<br />
• Expertpositie<br />
• M<strong>in</strong><strong>de</strong>r belangstell<strong>in</strong>g<br />
basiszorgberoepen<br />
• Democratiser<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>rwijs<br />
• Territoriumstrijd<br />
<strong>de</strong>ïnstitutionaliser<strong>in</strong>g en<br />
vermaatschappelijk<strong>in</strong>g<br />
Vervag<strong>in</strong>g grenzen welzijns-<br />
en gezondheidszorg<br />
Commercialiser<strong>in</strong>g van<br />
gezondheidszorg<br />
Dom<strong>in</strong>antie kosten-<br />
beheers<strong>in</strong>g<br />
Verwetenschappelijk<strong>in</strong>g en<br />
Internationaliser<strong>in</strong>g
Ook:<br />
Internationale trends <strong>in</strong> GGZ<br />
s<strong>in</strong>ds 2000<br />
Deïnstitutionaliser<strong>in</strong>g voltrekt zich<br />
• Dal<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het aantal ziekenhuisbed<strong>de</strong>n<br />
zwakt af<br />
• De grootschalige <strong>in</strong>stituten wor<strong>de</strong>n<br />
vervangen door kle<strong>in</strong>schaligere<br />
voorzien<strong>in</strong>gen<br />
• Toegenomen erkenn<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> rol van<br />
<strong>de</strong> familie en bekommernis over het<br />
evenwicht tussen <strong>de</strong> controle over<br />
patiënten en hun autonomie<br />
• Re-allocatie van hulpverleners naar <strong>de</strong><br />
thuiszorg<br />
• Nieuwe nadruk op teamwerk<strong>in</strong>g<br />
Promotie van evi<strong>de</strong>nce-based psychiatrie <strong>in</strong> farmacologische, sociale en<br />
psychologische behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
Toename persoonlijke bijdrage <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en zorg<br />
Nadruk op efficiëntie en kostenbeperk<strong>in</strong>g
“Balanced care”<br />
Evenwichtige zorg met een waaier aan zorgvoorzien<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> maatschappij die alle zorg bie<strong>de</strong>n die nodig is, zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
negatieve impact van opname:<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> natuurlijke omgev<strong>in</strong>g<br />
mobiel<br />
gericht op beperk<strong>in</strong>gen en symptomen<br />
specifieke zorg voor omschreven diagnose en problemen<br />
<strong>in</strong> overeenstemm<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale verklar<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
mensenrechten<br />
gefocust op <strong>de</strong> prioriteiten van <strong>de</strong> gebruikers<br />
gecoörd<strong>in</strong>eerd
Voorbeeld van evenwichtige GGZ<br />
• Eerstelijnsgezondheidszorg met gespecialiseer<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g,<br />
waar<strong>in</strong> alle levensdome<strong>in</strong>en en partners een plaats krijgen<br />
• “Community <strong>in</strong>tegration and personal empowerment”<br />
Bron: Substance Abuse and Mental Health Services Association (www.SAMSHA.gov)
Trends <strong>in</strong> zorg en welzijn 2025<br />
Younique: meer verschillen tussen gebruikers<br />
Macht aan <strong>de</strong> patiënt: meer „do-it-yourself‟ bena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
„The sky is the limit‟: hoge kwaliteitsverwacht<strong>in</strong>gen<br />
Angst voor zorg: angst door onveiligheid en complexiteit<br />
Gezon<strong>de</strong> grijze samenlev<strong>in</strong>gen: levenslange vitaliteit<br />
Ie<strong>de</strong>reen patiënt: meer frequent chronisch ziek<br />
Gezondheid <strong>als</strong> keuze: meer aandacht voor levensstijl<br />
Preventie: hoge prioriteit<br />
Grenzeloze zorg: globaliser<strong>in</strong>g van gezondheid<br />
„Googleritis‟: digitaliser<strong>in</strong>g van zorggebruiker-zorgverstrekkers <strong>in</strong>teractie<br />
Eén-op-één: meer directe behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g met medische technologie<br />
„Car<strong>in</strong>g is Shar<strong>in</strong>g‟: meer transparantie <strong>in</strong> kennis en competentie<br />
Groenere zorg: meer duurzame zorg<br />
„Sav<strong>in</strong>g lives, sav<strong>in</strong>g costs‟: meer bus<strong>in</strong>ess, markt and on<strong>de</strong>rnem<strong>in</strong>gs attitu<strong>de</strong>s<br />
Wie zorgt voor mij? Grotere vraag en m<strong>in</strong><strong>de</strong>r aanbod op <strong>de</strong> arbeidsmarkt<br />
Overgang: reorganisatie van <strong>de</strong> zorgketen<br />
„De reken<strong>in</strong>g graag‟: meer vraag en grotere kosten …<br />
I<strong>de</strong>nburg en Van Schaik 2010
“The Diamond of Change”<br />
(M. Kmita 2005)<br />
“De Gekken”<br />
gevaarlijke personen, uitgesloten uit <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g<br />
Gebruikers van<br />
voorzien<strong>in</strong>gen<br />
rol van <strong>de</strong> zorgverstrekkers<br />
aanvaard, zelfactualisatie,<br />
strijd tegen stigma en<br />
machteloosheid<br />
STIGMA<br />
Patiënten<br />
Burgers<br />
Mensenrechten,<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n,<br />
participatie en <strong>in</strong>clusie <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g<br />
Slachtoffers, passieve ontvangers van zorg of<br />
behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, ontvangen zorg van experten die weten<br />
„wat het beste is‟
Genezen versus persoonlijk herstel<br />
16
Herstel of „recovery‟ <strong>als</strong> centraal concept<br />
“Een <strong>in</strong>tens, uniek, persoonlijk proces van veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong> iemands<br />
houd<strong>in</strong>g, waar<strong>de</strong>n, doelen, vaardighe<strong>de</strong>n en rollen.<br />
Het is een manier van leven, om een leven te lei<strong>de</strong>n dat voldoen<strong>in</strong>g<br />
geeft, dat hoopvol is, en een bijdrage levert aan <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g,<br />
ondanks <strong>de</strong> beperk<strong>in</strong>gen die <strong>de</strong> ziekte met zich meebrengt.<br />
Herstellen is het ontgroeien van <strong>de</strong> catastrofale gevolgen van <strong>de</strong> ziekte<br />
en <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van een nieuwe betekenis en een nieuw doel <strong>in</strong><br />
iemands leven<br />
Herstel impliceert <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van nieuwe betekenissen en doelen <strong>in</strong><br />
het leven, een groeien over <strong>de</strong> grenzen van <strong>de</strong> ziekte.”<br />
Anthony, (1993). Recovery from mental illness: the guid<strong>in</strong>g vision of the mental health<br />
service system <strong>in</strong> the 1990s
4 sleutelelementen van „recovery‟<br />
(Andresen, Oa<strong>de</strong>s & Caputi, 2003)<br />
I. Persoonlijke betekenis v<strong>in</strong><strong>de</strong>n – een i<strong>de</strong>ntiteit waarb<strong>in</strong>nen<br />
ziekte een plaats krijgt maar met behoud van en positieve<br />
zelfwaar<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
II. Hoop – geloven dat men zijn eigen hoop en dromen kan<br />
waarmaken, zelfs met <strong>de</strong> ziekte. Zich niet voegen naar <strong>de</strong><br />
beperkte ambities en verwacht<strong>in</strong>gen van an<strong>de</strong>ren.<br />
III. (Her)<strong>in</strong>stalleren van „zelfcontrole‟ – een gevoel van controle<br />
over het eigen leven en over <strong>de</strong> ziekte<br />
IV. Gelegenhe<strong>de</strong>n aangrijpen om een leven „buiten <strong>de</strong> ziekte” op<br />
te bouwen. Door gebruik te maken van algemene voorzien<strong>in</strong>gen<br />
die open staan voor alle burgers, <strong>in</strong>formele on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g en<br />
natuurlijke sociale netwerken om echte <strong>in</strong>tegratie <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
samenlev<strong>in</strong>g te realiseren.
Uitgangspunten van <strong>de</strong> herstelvisie<br />
Herstellen is mogelijk zon<strong>de</strong>r professionele <strong>in</strong>terventies<br />
Betrokken aanwezigheid van personen die er<strong>in</strong> geloven<br />
Vertrekt niet vanuit een visie op <strong>de</strong> oorzaken van <strong>de</strong> psychische<br />
ziekte of diagnoses<br />
Herstel is mogelijk ook met symptomen<br />
Herstel veran<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> frequentie en <strong>de</strong> duur van symptomen<br />
Herstel voelt niet <strong>als</strong> een l<strong>in</strong>eair proces<br />
Herstel van <strong>de</strong> gevolgen van <strong>de</strong> psychische ziekte is soms<br />
moeilijker dan herstel van <strong>de</strong> psychische ziekte op zich<br />
Herstel van een psychische ziekte betekent niet dat <strong>de</strong> persoon<br />
„niet echt psychisch ziek‟ was
Herstel <strong>als</strong> proces (Young & Ens<strong>in</strong>g, 1999)<br />
Stabilisatie<br />
Controle over <strong>de</strong><br />
symptomen en<br />
verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g van het<br />
lij<strong>de</strong>n<br />
Farmaco-therapie<br />
Medicatie-management<br />
Behoefte aan steun en<br />
veiligheid<br />
Heroriëntatie<br />
Exploreren van<br />
implicaties van het ziek<br />
zijn<br />
Rouwproces<br />
Psycho-educatie<br />
Symptoommanagement<br />
Toekomstplannen maken<br />
Reïntegratie<br />
Aangaan of herstellen<br />
van betekenisvolle<br />
relaties of rollen<br />
Terugkeer naar een<br />
normaal bestaan<br />
Vaardighe<strong>de</strong>n oefenen<br />
Zelfvertrouwen<br />
versterken<br />
Activiteiten opnemen
Pat Deegan<br />
“The aspiration of people with disabilities is to live, work and love <strong>in</strong> a<br />
community <strong>in</strong> which one makes a significant contribution”<br />
(Deegan, 1988)
Sleutelelementen van het proces<br />
Persoonlijke aspecten<br />
Gevoel van eigenwaar<strong>de</strong><br />
Attitu<strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
Zelfbeschikk<strong>in</strong>g: eigen keuze<br />
Hoop<br />
Rol van <strong>de</strong> maatschappij<br />
Sociale relaties<br />
Sociale rollen en functies <strong>in</strong> arbeid en opleid<strong>in</strong>g<br />
Existentiële aspecten<br />
Doelstell<strong>in</strong>gen op een hoger niveau
Naar herstel en veerkracht<br />
on<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong> zorg<br />
23
Implicaties voor behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
• zelfhulp en <strong>in</strong>formele hulp (lotgenoten) wor<strong>de</strong>n zeer belangrijk<br />
• professionele hulp is niet noodzakelijk, kan wel een<br />
faciliteren<strong>de</strong> rol spelen<br />
• naast GGZ ook vele an<strong>de</strong>re<br />
voorzien<strong>in</strong>gen mogelijk
Paradigma‟s <strong>in</strong> <strong>de</strong> zorgrelatie<br />
Chroniciteit<br />
Diagnostische categorie<br />
Pessimisme<br />
Dysfuncties<br />
Gefragmenteerd mo<strong>de</strong>l<br />
Paternalisme<br />
Professionele hulp<br />
Macht en dwang<br />
Kunstmatige omgev<strong>in</strong>g<br />
Stabilisatie<br />
Hulpeloosheid<br />
Herstel<br />
Individualiser<strong>in</strong>g<br />
Hoop, realistisch optimisme<br />
Sterktes, veerkracht<br />
Bio-psycho-sociaal mo<strong>de</strong>l<br />
Gebruikersgericht<br />
Zelfhulp,<br />
ervar<strong>in</strong>gs<strong>de</strong>skundigheid<br />
Empowerment, keuze<br />
Natuurlijke steun, lotgenoten<br />
Groei, berekend risico<br />
Zelfbeschikk<strong>in</strong>g<br />
(Onken e.a., 2002)
Sleutelelementen <strong>in</strong> helpen<strong>de</strong> relaties<br />
Biedt anker van hoop<br />
Luistert<br />
Is menselijke aanwezig<br />
Is respectvol<br />
Veroor<strong>de</strong>elt niet<br />
Helpt bij dagelijkse d<strong>in</strong>gen<br />
Schenkt me vertrouwen<br />
Weet wat hij doet<br />
Ik weet dat ik op hem kan rekenen<br />
Is flexibel (stelt niet teveel strikte regels)<br />
Fijne <strong>in</strong>teractie, „het klikt‟<br />
(Borg & Kristiansen, 2004)
H<strong>in</strong><strong>de</strong>rpalen voor herstel<br />
• verlies van rechten en van gelijke behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
• discrim<strong>in</strong>atie op het vlak van tewerkstell<strong>in</strong>g en<br />
woongelegenheid<br />
• zorgsystemen die beperkte keuzemogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
impliceren of die het gevoel van zelfcontrole<br />
on<strong>de</strong>rmijnen<br />
Getuigenis Wilma Boev<strong>in</strong>g
Naar nieuwe competenties voor<br />
hulpverleners<br />
28
Mijnheer DAVIS<br />
Mentale leeftijd van drie jaar en twee maan<strong>de</strong>n<br />
IQ = 18<br />
Ernstige beperk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> aanpass<strong>in</strong>gsgedrag<br />
Ernstige verstan<strong>de</strong>lijke beperk<strong>in</strong>g, kan zelfbeheers<strong>in</strong>g<br />
verliezen<br />
Neemt medicijnen tegen pscyhose<br />
Ernstige beperk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> verbale vermogen, begrijpt geen<br />
abstracte begrippen<br />
Leert door imitatie en heeft geleerd frisdrank mach<strong>in</strong>e te<br />
openen en bij te vullen<br />
Familie werkt niet mee : komen afspraken niet na en<br />
volgen plannen voor gedragsveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g niet op<br />
29
Edward<br />
Woont met moe<strong>de</strong>r en zus <strong>in</strong> sociale won<strong>in</strong>g. Tien<br />
familiele<strong>de</strong>n wonen <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt en komen regelmatig op<br />
bezoek. Zijn va<strong>de</strong>r is afwezig maar zijn twee zussen<br />
spr<strong>in</strong>gen bij <strong>als</strong> het nodig is. Zijn familie wil dat hij voor<br />
<strong>de</strong> rest van zijn leven bij hen woont.<br />
Voelt zich thuis <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt, doet boodschappen <strong>in</strong> het<br />
w<strong>in</strong>kelcentrum en gaat naar <strong>de</strong> kerk.<br />
Wanneer hij gefrustreerd is vloekt hij en praat hij hard<br />
tegen zichzelf. Dit maakt mensen die hem niet zo goed<br />
kennen vaak bang.<br />
Hij mag niet meer naar <strong>de</strong> sociale werkplaats omdat hij<br />
er stukken gemaakt heeft en <strong>de</strong> mensen angst aanjoeg.<br />
Houdt van mensen en v<strong>in</strong>dt het leuk om op bezoek te<br />
gaan. Is netjes gekleed, begroet vrien<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong> mensen<br />
die hij kent. (O‟Brien & Mount, 1998 <strong>in</strong> Bolsenbroek en Van Houten, 2010)<br />
30
Nieuwe competenties<br />
Arbeidstrajectbegeleid<strong>in</strong>g vereist specifieke competenties<br />
die men al doen<strong>de</strong> kan leren:<br />
bv: <strong>de</strong> begelei<strong>de</strong>r<br />
Zoekt en v<strong>in</strong>dt banen die passen bij <strong>de</strong> <strong>in</strong>teresses … van cliënten<br />
Herkent werkplekken<br />
Verwerft geschikte banen en bouwt werkrelatie op met<br />
werkgevers<br />
Presenteert zich …<br />
Betrokken geloofwaardig …<br />
Houdt reken<strong>in</strong>g met belangen van werkgever …<br />
Gedrevenheid, creativiteit, vertrouwen op eigen <strong>in</strong>zicht,<br />
volhard<strong>in</strong>g …<br />
Geloof <strong>in</strong> <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n van mensen met psychische<br />
problemen, ook <strong>als</strong> het tegenzit<br />
Overtuig<strong>in</strong>g dat ie<strong>de</strong>reen die dat zelf wenst, kan werken <strong>als</strong> er<br />
een passen<strong>de</strong> werkomgev<strong>in</strong>g gevon<strong>de</strong>n wordt en er op <strong>de</strong> juiste<br />
wijze begeleid<strong>in</strong>g gebo<strong>de</strong>n wordt<br />
Zich verplaatsen <strong>in</strong> <strong>de</strong> cliënt, enthousiasmeren, hoop en<br />
vertrouwen geven (Lochy, Van Weeghel & Hasker, 2009)
Basisattitu<strong>de</strong>s<br />
van herstelgericht werken<br />
Effectieve hulpverleners<br />
Actief luisteren naar persoon zelf<br />
Helpen prioritiseren <strong>in</strong> doelen voor herstel<br />
Geloof <strong>in</strong> eigen kracht<br />
Voorbeel<strong>de</strong>n aanhalen<br />
Aandacht en belang aan doelen die persoon uit<br />
ziekterol halen en bijdrage tot an<strong>de</strong>ren<br />
Niet-ggz <strong>in</strong>stanties aandui<strong>de</strong>n die kunnen helpen<br />
Aanmoedigen van zelfhulp<br />
Bespreek welke professionele hulp <strong>de</strong> persoon wenst<br />
en nodig heeft<br />
Respectvolle bejegen<strong>in</strong>g en partnership, bereid om<br />
een e<strong>in</strong>d op weg te gaan<br />
Bewust van risico‟s, mogelijk herval en mislukk<strong>in</strong>g,<br />
toch cont<strong>in</strong>u steun bie<strong>de</strong>n bij het zetten van stappen<br />
om doelen te bereiken, hoop en positieve<br />
verwacht<strong>in</strong>gen<br />
(Shepherd, Boardman & Sla<strong>de</strong> 2008)<br />
32
Bronnen<br />
Anthony, W. (1993). Recovery from Mental Illness: The Guid<strong>in</strong>g Vision of the Mental Health Service System <strong>in</strong> the 1990s. Repr<strong>in</strong>ted from<br />
Psychosocial Rehabilitation Journal, 16, 4, 11-23.<br />
Anthony, W. (2000). A recovery oriented service system: Sett<strong>in</strong>g some system level standards. Psychiatric Rehabilitation Journal, 24, 2,<br />
159–168.<br />
Bolsenbroek A. en van Houten, D., (2010). Werken aan een <strong>in</strong>clusieve samenlev<strong>in</strong>g. Goe<strong>de</strong> praktijken. Amsterdam: Nelissen.<br />
Borg, M. & Kristiansen, K. (2004). Recovery-oriented profession<strong>als</strong>: help<strong>in</strong>g relationships <strong>in</strong> mental health services. Journal of Mental<br />
Health, 13, 5, 493-505.<br />
Deegan, P.E. (1988) Recovery: the lived experience of rehabilitation. Psychosocial Rehabilitation Journal, 11, 11-19.<br />
Dunn, S. (1999). Creat<strong>in</strong>g Accept<strong>in</strong>g Communities. Report of the M<strong>in</strong>d Inquiry <strong>in</strong>to Social Exclusion. M<strong>in</strong>d Publications.<br />
Farkas, M. (2007). The vision of recovery today: what it is and what it means for services. World Psychiatry, 6, 2, 68-74.<br />
Farkas, M., Gagne, C., Anthony, W. & Chamberl<strong>in</strong>, J. (2005). Implement<strong>in</strong>g Recovery Oriented Evi<strong>de</strong>nce-Based Programs: I<strong>de</strong>ntify<strong>in</strong>g the<br />
Critical Dimensions. Community Mental Health Journal, 41 (2), pp. 141-158.<br />
I<strong>de</strong>nburg, P. & van Schaik, M. (2010). Diagnose 2025. Trends <strong>in</strong> <strong>de</strong> gezondheidszorg Scriptum.<br />
Kmita, M. (2005). Mental health: fac<strong>in</strong>g the challenges, build<strong>in</strong>g solutions. Report from the WHO European M<strong>in</strong>isterial Conference.<br />
Copenhagen, WHO Regional Office for Europe.<br />
Onken, S. J., Dumont, J. M., Ridgway, P., Dornan, D. H., & Ralph, R. O. (2002). Mental Health Recovery: What Helps and What H<strong>in</strong><strong>de</strong>rs?<br />
A National Research Project for the Development of Recovery Facilitat<strong>in</strong>g System Performance Indicators. Alexandria, VA: National<br />
Association of State Mental Health Program Directors (NASMHPD) National Technical Assistance Center (NTAC).<br />
Shepherd, G., Boardman, J. & Sla<strong>de</strong>, M. (2008). Mak<strong>in</strong>g Recovery a Reality. Sa<strong>in</strong>sbury Centre for Mental Health. www.scmh.org.uk<br />
Thornicroft, G. & Tansella M. (2009). Better Mental Health Care, Cambridge University Press<br />
Thornicroft & Tansella (2002). Balanc<strong>in</strong>g community-based and hospital based mental health care. World Psychiatry, 1:2. www.SAMSHA.gov<br />
Thornicroft, G. & Tansella, M. (2005). Grow<strong>in</strong>g recognition of the importance of service user <strong>in</strong>volvement <strong>in</strong> mental health service plann<strong>in</strong>g<br />
and evaluation. Epi<strong>de</strong>miologia e Psichiatria Sociale, 14, 1.<br />
Torrey, W., Rapp, C., Van Tosh, L., McNabb, C. & Ralph, R. (2005). Recovery Pr<strong>in</strong>ciples and Evi<strong>de</strong>nce-Based Practice: Essential<br />
Ingredients of Service Improvement. Community Mental Health Journal, 41 (1), pp. 91-100.<br />
Young S.L. & Ens<strong>in</strong>g D.S. (1999). Explor<strong>in</strong>g recovery from the perspective of people with psychiatric disabilities. Psychiatric Rehabilitation<br />
Journal, 22, 3, 219-233.