05.09.2013 Views

vac. Relatieve vochtafsluiting - SchildersVAK

vac. Relatieve vochtafsluiting - SchildersVAK

vac. Relatieve vochtafsluiting - SchildersVAK

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Titel : Relatie tussen buiten- en binnenschilderwerk van houten<br />

klimaatscheidende gevelelementen<br />

Auteur : Verf Advies Centrum B.V.<br />

Bron : Expertise rapport<br />

Tab: 1 Verf<br />

Code/volgnr: V1/254<br />

Datum: januari 2006<br />

Inleiding<br />

In dit artikel zal de relatie worden weergegeven tussen het buitenschilderwerk en het binnenschilderwerk<br />

op klimaatscheidende gevelelementen. Centraal in dit artikel staan de volgende vragen:<br />

• In welke relatie staat de conditie van het binnenschilderwerk tot de conditie van het<br />

buitenschilderwerk en het eventueel ontstaan van houtrotschade?<br />

• Heeft de conditie van het binnenschilderwerk van de gevelelementen direct invloed op de cycli van<br />

het buitenschilderwerk?<br />

• Is het mogelijk om de bovengenoemde relaties inzichtelijk te maken, zowel in levensduur als in kosten<br />

gedurende de levensduur van de elementen.<br />

<strong>Relatieve</strong> <strong>vochtafsluiting</strong> (de theorie)<br />

Onder binnenschilderwerk wordt in deze rapportage verstaan het schilderwerk aan de binnenzijde van de<br />

klimaatscheidende elementen. Over dit fenomeen is door de jaren heen vrij veel gepubliceerd. In de jaren<br />

1960-1965 is door dr. I. J. van Loon veel onderzoek verricht naar het vochtransport door geschilderde<br />

kozijnen. In de artikelen is ook het begrip ‘relatieve <strong>vochtafsluiting</strong>’ geïntroduceerd. Dit houdt in dat aan<br />

de binnenzijden van de te schilderen objecten verfsystemen met een lage waterdampdoorlatendheid en aan<br />

de buitenzijden verfsystemen met een hoge waterdampdoorlatendheid moeten worden toegepast om een<br />

opeenhoping van vocht in het hout te voorkomen.<br />

Het principe van relatieve <strong>vochtafsluiting</strong> is afkomstig van Watt. Die heeft vastgesteld dat indien men van<br />

twee met water gevulde gesloten glazen bollen met elkaar verbonden door een buis, een bol verwarmd en<br />

de ander koelt, er een waterdamptransport optreedt van de warme naar de koude bol.<br />

Het principe van de relatieve <strong>vochtafsluiting</strong> van Watt is de basis geweest voor de onderzoeken van J. van<br />

Loon. De onderzoeken werden uitgevoerd in zogenaamde vochthuisjes en blarenkasten. Binnen werd een<br />

relatieve luchtvochtigheid gecreëerd van 100% en een temperatuur van 20 tot 25°C. Bij toepassing van<br />

onvoldoende damp-open systemen aan de buitenzijde werd aangetoond dat aan de buitenzijde sterke<br />

blaarvorming optrad.<br />

Latere onderzoeken van het Verfinstituut TNO toonden aan dat de invloed van een dampremmend systeem<br />

aan de binnenzijde van minder belang is bij lagere waarden van relatieve vochtigheid in ruimten met<br />

centrale verwarming. Door dr. J.Van der Kooi is midden jaren zeventig nader laboratoriumonderzoek<br />

uitgevoerd. In tegenstelling tot eerdere onderzoeken van J. van Loon met extreem hoge vochtwaarden<br />

binnen, is dit onderzoek uitgevoerd onder normaal in de praktijk optredende klimaatomstandigheden. De<br />

conclusie van dit onderzoek luidde dat kozijnen het beste aan de binnen- en buitenzijde kunnen worden<br />

afgewerkt met een damp-open systeem. Volgens de onderzoeker moet het gebruikte systeem echter<br />

voldoende dampdiffusieweerstand bezitten om scheurvorming door snelle vochtwisselingen te voorkomen.<br />

<strong>Relatieve</strong> vochtafsluitng (de praktijk)<br />

Door C.W. Blom werden begin jaren tachtig de resultaten van 6 jaar praktijkonderzoek gepubliceerd.<br />

Systematische inspectie van duizenden houten gevelelementen toonde aan dat de hoogste<br />

©Verf Advies Centrum B.V. 1


Tab: 1 Verf<br />

Code/volgnr: V1/254<br />

Datum: januari 2006<br />

houtvochtwaarden voorkomen bij de verbindingen van de aan het onderste gedeelte van het glasoppervlak<br />

grenzende dorpel. Naast vochtmetingen werden verflaagdikte metingen uitgevoerd aan de buitenzijde. Uit<br />

dit onderzoek bleek dat vooral bovendorpels aan de buitenzijde een hogere verflaagdikte hadden dan de<br />

onderdorpels. De conclusie van dit onderzoek luidde dat de oorzaken van een verhoogd houtvochtgehalte<br />

in houten kozijnen en het hieruit ontstaan van houtrotschade nauwelijks verband hield met de toepassing<br />

van dampremmende verven aan de binnenzijde en damp-open verven aan de buitenzijde, maar dat de<br />

oorzaken gezocht moeten worden in condensatie van vocht aan de binnenzijde van de gevelelementen. Via<br />

open naden en slechte glasafdichtingen kan het vloeibare condensvocht in de onderdorpel penetreren en<br />

houtrot veroorzaken.<br />

Ook uit jarenlang onderzoek van het Verf Advies Centrum blijkt dat de invloed van dampremmende of<br />

damp-open systemen aan de binnenzijde gering te zijn. Kennelijk is de dampdiffusieweerstand van het<br />

geschilderde element te hoog en het verschil in dampspanning te laag onder normale<br />

praktijkomstandigheden om voldoende vochttransport te veroorzaken in het kozijn.<br />

Volgens ing. Melsen ondervindt het waterdamptransport een bepaalde weerstand die afhankelijk is van het<br />

materiaal en de dikte ervan. De hoeveelheid vocht die door een constructie dringt is:<br />

• waterdamptransport (g) [kg/(m 2 . s)]= dampspanningsverschil (∆p) [Pa] gedeeld door de<br />

dampdifussie-weerstand van de laag (Rd) [m/s].<br />

Een uitzondering geldt voor ruimten waar gedurende een langere periode een extreem hoge<br />

luchtvochtigheid heerst en een hoge temperatuur, zoals in (niet geventileerde) keukens en doucheruimte,<br />

zwembaden e.d.<br />

Het belangrijkste is dat penetratie van vloeibaar condensvocht aan de binnenzijde in kozijn- en<br />

raamdorpelswordt voorkomen. Onderstaand enkele praktijkvoorbeelden van het onstaan van houtrotschade<br />

door penetratie van vloeibaar condensvocht.<br />

©Verf Advies Centrum B.V. 2


Vochtpenetratie door ruimte tussen verdampingsprofiel en<br />

raamstijl<br />

Vochtpenetratie door niet aan de uiteinden afgedichte<br />

condensprofielen<br />

Tab: 1 Verf<br />

Code/volgnr: V1/254<br />

Datum: januari 2006<br />

Vochtpenetratie in de raamsponning door verharde<br />

welpasta en het glas<br />

Houtrotschade aan de binnenzijde door open<br />

kozijnverbinding in combinatie met het overlopen van het<br />

verdampingsprofiel<br />

Conclusie<br />

De relatie tussen de kwaliteit van het buitenschilderwerk en binnenschilderwerk is onder normale<br />

praktijkomstandigheden gering. Het goed schilderen van de binnenzijde zal bij normale condities<br />

nauwelijks invloed hebben op de kwaliteit van het buitenschilderwerk of het wel of niet ontstaan van<br />

houtrotschade. Van grote invloed is de afdichting aan de binnenzijde tegen vloeibaar condensvocht.<br />

Penetratie van dit vocht is een van de grootste veroorzakers van houtrotschade in naaldhouten<br />

gevelelementen. Praktijkproblemen zijn:<br />

• Niet opgedamde condensprofielen.<br />

• Niet in de kit gewelde profielen, zodat onder het profiel door capillaire werking langdurig vocht blijft<br />

staan.<br />

• Open kozijn- en raamverbindingen bij de uiteinden van condens- en verdampingsprofielen.<br />

• Slechte beglazingskitafdichtingen.<br />

Bij het uitvoeren van preventieve maatregelen aan de binnenzijde om penetratie van vloeibaar vocht tegen<br />

te gaan kan het om esthetische redenen wel wenselijk zijn binnenschilderwerk uit te voeren.<br />

Bij extreme omstandigheden, zoals een langdurige hoge R.V. (>90%) en hogere temperaturen (>20°C),<br />

©Verf Advies Centrum B.V. 3


Tab: 1 Verf<br />

Code/volgnr: V1/254<br />

Datum: januari 2006<br />

kan een slechte afwerking aan de binnenzijde wel van invloed zijn op de kwaliteit van het<br />

buitenschilderwerk en het ontstaan van houtrotschade. Onder deze extreme condities zou het wenselijk<br />

zijn het binnenschilderwerk met een dampremmend systeem te behandelen. In deze tijd is het echter alleen<br />

toegestaan binnen een watergedragen verfsysteem toe te passen. Watergedragen verfsystemen hebben een<br />

vrij hoge waterdampdoorlatendheid in vergelijking met die van alkydharssystemen. Bij dergelijke extreme<br />

omstandigheden is de oplossing niet het uitvoeren van schilderwerk, maar het verhogen van de<br />

ventilatievoud.<br />

Invloed van het binnenschilderwerk op de cyclus van het buitenschilderwerk<br />

De invloed van het binnenschilderwerk op de cyclus van het buitenschilderwerk is onder normale<br />

praktijkomstandigheden te verwaarlozen. Zoals reeds vermeld is de invloed van de penetratie van<br />

vloeibaar vocht van groot belang, omdat dit houtrotschade zowel aan de binnen- als buitenzijde van de<br />

elementen kan veroorzaken.<br />

Invloed op de levensduur en de totale onderhoudskosten van de gevelelementen<br />

Hier geldt uiteraard hetzelfde als bovengenoemd. Het zal duidelijk zijn dat houtrotschade ontstaan door<br />

penetratie van vloeibaar condensvocht aan de binnenzijde een significante invloed heeft op de levensduur<br />

van de elementen en dus op de totale onderhoudskosten. In de praktijk komt het er vaak op neer dat<br />

wanneer geen preventieve maatregelen aan de binnenzijde worden getroffen de levensduur van de<br />

gevelelementen met de helft wordt verminderd, dus vervanging na een periode van 20 tot 25 jaar. Dit<br />

geldt uiteraard alleen voor gevelelementen in een bepaalde risicoklasse. Deze risicoklasse kan worden<br />

vastgesteld aan de hand van een aantal factoren namelijk de initiële materiaalkwaliteit, de constructie en<br />

de mate van belasting.<br />

Aanbevelingen<br />

Met betrekking tot het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden aan de binnenzijde van woningen wordt<br />

geadviseerd eerst een risico-inventarisatie uit te voeren.<br />

Tot de hoogste risicoklasse behoren woningen met de navolgende specificatie:<br />

Omschrijving<br />

Bouwperiode van 1955 tot 1980.<br />

Naaldhouten gevelelementen zoals Vuren en Noordeuropees grenen.<br />

Enkelglas<br />

Niet geventileerd beglazingsysteem en aanwezigheid van condes- en verdampingsprofielen waarbij niet opgedamde<br />

profielen een groot risico vormen.<br />

Ontbreken of onvoldoende functioneren van mechanische of natuurlijke ventilatie.<br />

©Verf Advies Centrum B.V. 4


Tab: 1 Verf<br />

Code/volgnr: V1/254<br />

Datum: januari 2006<br />

Na deze inventarisatie kunnen enkele gerichte vochtmetingen de noodzaak van de investering in<br />

preventieve maatregelen aantonen. Na uitvoering van deze maatregelen kan besloten worden om<br />

esthetische redenen binnenschilderwerk uit te laten voeren.<br />

Trefwoorden:<br />

Binnenschilderwerk<br />

<strong>Relatieve</strong> <strong>vochtafsluiting</strong><br />

Waterdampdoorlatendheid<br />

©Verf Advies Centrum B.V. 5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!