Niemand over de schutting - CPS

REPORTAGE
Rehobothschool
Niemand
over de
schutting
De Rehobothschool in Kootwijkerbroek is een
van de eerste scholen die de 1-zorgroute invoert.
‘Je kunt meer kinderen in dezelfde tijd recht doen.’
Het Veluwse Kootwijkerbroek (vijfduizend
inwoners) heeft een agrarisch en kerkelijk karakter.
Van de drie basisscholen is de reformatorische
Rehobothschool veruit de grootste. De bijbel
neemt er een belangrijke plaats in. De school heeft geen
tv of radio en kent kledingvoorschriften. Maar alleen
wie ernaar op zoek is, valt het op dat alle meisjes hier
een rok dragen. De school oogt vrolijk en doorsnee,
met computers en digitale schoolborden. ‘Wij willen
onszelf niet buiten de maatschappij plaatsen, maar
onze leerlingen er juist voor klaarmaken. Maar wel met
een kritische blik’, zegt intern begeleider en teamleider
Arjan van Hell, gevraagd naar de aanwezigheid van de
computers.
Al voordat de term ‘passend onderwijs’ was uitgevonden,
zocht de Rehobothschool naar onderwijs op
maat. Iets minder dan de helft van de leerlingen heeft
namelijk een gewicht, vertelt Van Hell. ‘Veel ouders
in Kootwijkerbroek en omgeving hebben een lage
opleiding. Ze zijn praktisch ingesteld en hebben een
hoog arbeidsethos. Met zoveel gewichtenleerlingen
moet je in de klas wel differentiëren om iets te bereiken.
Maar hoe doe je dat?’ Geld was niet het probleem, de
Rehobothschool is relatief rijk, omdat ze al jaren achterstandsgelden
krijgt. Daarnaast telt ze ook behoorlijk wat
cluster 2, 3 en 4 leerlingen (uitleg clusters, zie pag. 7).
Bovendien denken Van Hell en zijn collega Petra van
12 september 2011
de Kamp, leerkracht in groep 5, niet dat er voor het
zorgarrangement waarvoor de school heeft gekozen veel
extra geld nodig is. Van Hell: ‘Ook wij worden gekort
op ons budget. We bekostigen onze kansklas voor extra
rekenonderwijs bijvoorbeeld uit het budget voor remedial
teaching. Omdat we gemerkt hebben dat kinderen
meer baat hebben bij het werken in kleine groepjes in
een kansklas dan individueel met een remedial teacher.’
Clustergroepen
Directeur Guus Knapen kreeg drie jaar geleden de kans
om mee te doen aan een pilot van CPS Onderwijsontwikkeling
en Advies voor de zogenoemde 1-zorgroute.
‘Zonder overleg met mijn team heb ik daar “ja” tegen
gezegd. Ik wist dat het voor ons een oplossing zou
kunnen zijn voor het werken met heterogene groepen
in de klas. En dat klopte.’ De 1-zorgroute maakt dat
leerkrachten anders naar een groep kijken en hun
lessen meer gedifferentieerd aanbieden. Op basis van
observaties, overleg met de intern begeleider, de ouders
en de kinderen zelf brengt een leerkracht de onderwijsbehoeften
van leerlingen heel gestructureerd in kaart.
Vervolgens formeert hij clustergroepen, op basis van
hun behoefte aan instructie. Zo passen meer kinderen
in het (nu in clusters) gedifferentieerde groepsplan; ook
kinderen die voorheen een individueel handelingsplan
hadden. Dat waren voorheen maar liefst 250 leerlingen

van de 520 totaal. Bijna de helft. Nu zijn er nog 134
over. Dat scheelt dagelijks een heleboel werk. Leerkracht
Van de Kamp: ‘Het maken van groepsbesprekingen
en clustergroepen waarbij ieder kind in kaart
gebracht wordt, is de eerste keer veel werk maar daarna
is het een kwestie van bijhouden.’ Het groepsplan als
geheel is wat complexer geworden, maar dat weegt
ruimschoots op tegen de tijdsbesparing op de individuele
handelingsplannen. De leerkracht draagt veel
meer dan vroeger de verantwoordelijkheid, vindt Van
de Kamp. ‘Ik houd de hele klas in beeld en kan meer
kinderen in dezelfde tijd recht doen.’
Leeropbrengst
In feite gooit de school leerlingen zo minder snel
‘over de schutting’, richting ib’er, rt’er of zelfs
speciaal onderwijs.
Intern begeleiders, remedial teachers en de reken- en
taalcoördinator ondersteunen de leerkracht bij het
clusteren en het vinden van het juiste aanbod voor
de clustergroepen. Van de Kamp: ‘Je moet echt goed
kijken naar de leerlingen. Wat valt je op? Wat werkt
belemmerend, wat compenserend? Als ik opschrijf in
de groepsbespreking dat een leerling veel zit te wiebelen,
dan vraagt de ib’er: “Hoe vaak dan? En wanneer?
En waarom?” Daar word je zelf ook kritisch van.’ Voordeel
voor de zorgleerlingen is dat ze door de structuur
van de 1-zorgroute gemakkelijker maatjes vinden. Ze
hoeven niet langer de klas uit en voelen zich minder een
uitzondering.
Het effect van de 1-zorgroute is dat er
op de Rehobothschool zorgvuldiger
naar álle kinderen wordt gekeken en
niet alleen naar de zorgkinderen.
Van Hell: ‘Leerkrachten zijn zich bewuster
van de cruciale leermomenten
in een kinderleven, daarover gaan we
diepgaand in gesprek.’ Wat moet een
leerling echt weten of kunnen aan het einde van groep 3
en wat mag je bijvoorbeeld verwachten van een leerling
aan het begin van groep 5? En als hij niet aan die verwachtingen
voldoet, wat doe je dan?’ Directeur Knapen:
‘De gesprekken over leeropbrengsten gaan veel dieper dan
voorheen.’ Knapen is er trots op dat de onderwijsinspectie
de school complimenteerde met de invoering van de
1-zorgroute. ‘Onze leerkrachten zijn niet handelingsverlegen.
Ze weten ook met zorgleerlingen goede resultaten
te behalen. Er is daardoor wel eens een rugzak niet toegekend,
terwijl zo’n leerling wel aan de meeste criteria voldeed.
Maar eigenlijk denken we ook niet zo in rugzakken.
Het zijn voor ons gewoon kinderen uit Kootwijkerbroek.’
Van Hell: ‘Onze leerkrachten kunnen meer dan gemiddeld
aan. Met dank aan de 1-zorgroute.’ ■
Tekst Astrid van de Weijenberg
Beeld Joost Grol
‘Eigenlijk denken
we niet zo
in rugzakken’
september 2011
13