MemoRad 2012-4 - Nederlandse Vereniging voor Radiologie

Tranen op toilet
Begin tachtiger jaren werkte ik in het Universitair Ziekenhuis als
radioloog-in-opleiding. Na een periode van ‘meekijken’ en veel studie
volgden de eerste kleine handelingen onder supervisie van een oudere
assistent. Naast het verslagwerk van de gemaakte röntgenopnames
waren er dagelijks besprekingen, praktijkdemonstraties en ook
periodieke bijscholingsbijeenkomsten. Langzaam ontwikkelden
de assistenten zich naar meer verantwoordelijkheid en grotere
zelfstandigheid. Aan het bijleren, bijscholen en lezen over nieuwe
technieken en inzichten komt tijdens het werkzame leven van een arts
nooit een einde.
Op het spreekuur van een van de chirurgen, hij werd mijn goede
vriend Lucas, kwam een vrouwelijke patiënt. Zij werkte in een
openbare functie en onderhield veel contact met het publiek en de
pers. Haar probleem was de verzakking van haar darm. De endeldarm
kwam als een tien centimeter lange koker ‘naar buiten’. Aanvankelijk
gebeurde dit alleen bij persen op het toilet, met in het begin nog maar
een geringe ‘uitloop’ van deze prolaps. Inmiddels trad dit ook spontaan
op. Het kon de hele dag door gebeuren, vooral als ze stond. Ook werd de
‘koker’ steeds langer. Zij droeg luiers in een poging om de darm binnen
te houden en besprenkelde die met lotions in een vergeefse poging
de geur van de binnenstebuiten uitstulpende darm te verminderen.
Ze moest tot haar spijt bekennen dat al haar inspanningen vergeefs
waren. De penetrante geur, het ongemak en de constante zorg om wat
er ‘daar beneden gebeurde’, verminderden sterk haar levensplezier.
Zij kon er ook nauwelijks nog door werken. Meerdere gynaecologen
hadden haar inmiddels al vier keer geopereerd, maar dat had de
problemen niet weggenomen, integendeel, die werden allengs erger.
De situatie was uitzichtloos en niemand scheen haar te kunnen
helpen. Wanhopig bezocht ze allerlei centra en specialisten in de
hoop dat iemand de oplossing voor haar had. De chirurg besprak het
probleem van deze patiënte met mij. Hij kwam met het verzoek of ik
kon nagaan of er een radiologisch onderzoek te vinden was waarmee
kon worden vastgesteld hoe de anatomie er in dit gebied bij deze
vrouw uitzag en vooral wat er stap voor stap gebeurde als ze ging
persen. Welk deel van de darm kwam nu eigenlijk naar buiten? Langs
welke weg? Pas als er een duidelijke diagnose zou komen was Lucas
Als de lichten dimmen
Dr. Don (pseudoniem
voor Donald E. Ottens)
diversen
In vervolg op het hoofdstuk ‘Liefde’ uit het boek van Donald Ottens vindt u hieronder
een tweede aflevering.
Enthousiast wierp ik mij intensief op het opgeworpen probleem.
Ik bestudeerde de bestaande schaarse literatuur over het onderwerp,
de techniek en ook over de psychologie rond de defecatie, het poepen.
Mijn opleider had een brede belangstelling, zowel voor het vak als ook
daarbuiten en vond het een interessante vraagstelling. Hij gaf mij de
ruimte en tijd om er grondig in te duiken. Na een week experimenteren
kwam ik tot een prototype-onderzoek dat in de drie maanden erna
nog werd verfijnd. Inmiddels was ik door literatuurstudie en ervaring
uitgegroeid tot superspecialist in poepen en persen en was als geen
ander op de hoogte van een heel scala aan ontlastingsproblemen die
mensen kunnen hebben binnen de beslotenheid en intimiteit van het
toilet.
Bij de eerste onderzoekspoging lag de patiënte op de linkerzij met
de rug naar mij als onderzoeker. Ik stond naast de onderzoekstafel,
als het ware achter haar rug, terwijl ik de doorlichtingscamera boven
haar met beide handen vasthield. Kijkend naar het röntgenbeeld op
de monitor aan het hoofdeinde van de onderzoekstafel vroeg ik haar
om voorzichtig te gaan persen. De gevolgen waren desastreus en
belandden over mijn jas tot in mijn schoenen. Zo ontwikkelde zich
de onderzoeksmethode met vallen en opstaan. Al snel kwam er een
geprepareerde stoel die het mogelijk maakte de patiënten in een
natuurlijke, zittende houding te onderzoeken. De basis van de eerste
poepstoel bestond uit het onderstel van de oude bureaustoel van de
professor. Zijn kantoor was net nieuw ingericht.
Onontbeerlijk was ook een substituut voor de ontlasting zelf, want
als er niets is om uit de darm te persen, kun je het poepproces ook
niet simuleren. De te maken substantie moest natuurlijk ook zichtbaar
zijn onder röntgenstraling. Het probleem was dat de ‘kunstpoep’
als een dikke bolus moest worden uitgedrukt, maar uiteraard eerst
worden ingebracht. Als het spul te dik was, lukte het niet om dit op
acceptabele wijze in de endeldarm te brengen...
Uitgebreid onderzocht ik de mogelijkheden voor een kunstbolus
met als doelstelling: dun erin, maar dik eruit. Kwam het er te dun
uit, dan bootste dit de werkelijkheid niet goed na en kwamen de
afwijkingen mogelijk onvoldoende waarheidsgetrouw in beeld. Werd
de bolus te dik, dan was het net een brok beton en ontstond het
in staat over operatieve therapieën na te gaan denken. U
J a a r g a n g 1 7 - n u m m e r 4 - 2 0 1 2 29