2003 - 1 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

p. 2
p. 4
p. 5
p. 7
p.11'
p.14
p.15
p.17
p.18
p.19
p.21
p.22
Lidgeld van de
Orchideeen
Vereniging
Vlaanderen
met abonnement op
, • 'Bet Venusschoentje': 15 Euro
Leden kunnen zich ook via
de OVV abonneren op:
• 'Orchideeen' (Nederland)
• 'Die Orchidee' (Duitsland)
• 'The Orchid Re iew (Gr. Brittanie)
Verdere inlichtingen bij de penningmeester
Iledenadministratie.
het Venusschoent-e
ee n h art voor orchidee en
Driemaandelijks tijdschrift van de
Orchideeen Vereniging Vlaanderen vzw
24° jaargang nr. 1 januari-februari-maart 2003
In (jit nummer ...
RegionaaJ nieuws - Orchideeen Vereniging Vlaanderen
Evenementen
Cultuurkalender
Rik Neirynck
Frimmerke
Ter serre van ...
Marianne Haeck en Andre Van Rysselberghe
het geslacht Stanhopea
Rik Neirynck
Paphiopedilum-soorten van Borneo
Rik Neirynck
Liparis caespitosa
Patrick Mannens
Boekbespreking
Boekbespreking
Boekbespreking
het geslacht Cadetia
Rik Neirynck
Werkten mee aan dit tijdschrift:
Marianne Haeck, Andre Van Rysselberghe, Patrick Mannens,
Frimmerke, Rik Neirynck.
Redactie:
Marijke Cornille, Rik Neiryn ck, Karel Otten.
inhoud
1

,
2
Regio Antwerpen I
Za 18 oktober 2003:
Regio Brabant I
•
Voorzitter: Dirk Saveries, Mazereelstraat 28,
9040 Sint Amandsberg.
De bijeenkomsten gaan door elke tweede vrijdag van de maand bij
Orchiflora Duffelsesteenweg 313 te Kontich.
Iedereen is welkom vanaf 20u.
11 april, 9 mei, 13 juni, 8 augustus, 12 september, 10 oktober,
14 november, 12 december
Voorzitter: Anne Ronse, Kruisstraat 43,
1851 Humbeek. 02-269 66 80
De bijeenkomsten gaan door elke derde zaterdag van de maand in
het Recreatiecentrum van Itterbeek vanaf 14u.
Neem de Ring rond Brussel (west), neem uitrit 14 en volg richting
Ninove tot ltterbeek. Voig richting Itterbeek centrum. Aan de verkeerslichten
rechtsaf en na tweehonderd meter ben je aan het Recreatiecentrum.
Jaarlijkse Ruilbeurs van de O.V.V.
Regio Limburg I
in het Recreatiecentrum
van Itterbeek te Dilbeek (vermoedelijk).
organisatie: o.v.v.- regio Vlaams-Brabant.
Voorzitter: Paul Noben, Kempenstraat 172
3590 Diepenbeek. tel. 011-32 38 00
De bijeenkomsten gaan door elke derde vrijdag van de maand in cafe
'de Slagmolen' om 20u.
Regionaal nieUW5

Orchideeen I
18° Wor1d Orchid Conference en
4
Show
10 tof 20 maart 2005
in Dijon (Frankrijk).
ww, .w oc2005.org
Dag van de Orchidee
Het nu al traditionele
zomergebeuren
van de
Regio Oost-Vlaanderen
(O.V.v. vzw)
p
zaterdag 28 juni 2003 a.s.
vanaf lOu. in de voormiddag.
Voordrachten
Barbecue
Plantenverkoop
Tombala
2003
..
EveAementen
21 - 30 rna art: Orchideenausstellung Palmengarten Frankfurt.
Info op 004923196101412 of e-mail: info@VDOB.de.
28 - 30 maart: Miinchener Orchideenrnarkt.
Info bij Mena Mayr op 004988562419.
29 rna art: Bristol & West OS Annual Show in the Town Hall,
Chipping Sodbury te Bristol.
Info bij Kelvin Curtis op 00441179329793.
29 maart: Algemene Vergadering O.v.v. in de Botanische Tuin van de
R.U.G., Karel Lodewijk Ledeganckstraat 35 - Gent.
Begin om 14.30 uur.
Op de laatste vergadering van de Raad van Bestuur werd besli t dat aile
leden worden uitgenodigd. Er zullen planten t koop aangeboden worden
door beroepskweker(s). Het geheel wordt besloten met een tombolao
(De vergadering zelf van de Algemene Vergadering is aileen bestemd
voor de werkende leden)
5 en 6 april: Orchideeententoonstelling georganiseerd door de
c.A.W.0 (Club des Amateurs WaUons d'Orchidees) in de gebouwen
van de kristalfabriek te Val St Lambert in Seraing (Luik).
Inkom orchideeententoonstelling: 5 Euro.
Inkom orchideeententoonstelling + bezoek aan de fabriek in werking:
10 Euro
Bezoekuren: van 10 uur tot 18 uur.
8 juni: BOGA Tatton Park Orchid Flower Show in Tenant's H all te
Knutford.
Info: Janet Plested: 0044 127632947.
28 en 29 juni: Newbury international Orchid Show in de Newbury
Show Ground.
Info: Don Smallman: 00 44 152842 15 21 of d-m@smallrnan.fsnet.co.uk
18 oktober 2003: Jaarlijkse Ruilbeurs van de O.v.v. in het
Recreatiecentrum van Itterbeek te Dilbeek (vermoedelijk).
Organisatie: O.vV- regio Vlaams-Brabant met als bedoeling te komen
tot een grote jaarlijkse ruilbeurs in Vlaanderen voor aile orchideeenliefhebbers.
Aile OVV.-regio's zijn uitgenodigd am deeI te nemen. De Waalse
orchideeenverenigingen worden hierover ingelicht en uitgenodigd. Er
zullen ook enkele Nederlandse kringen uitgenodigd worden.
(later meer details)
Evenementen

Plellrtizallis grobyi Bat m . ex Lindl.
© Rik '1eiry nck
ronde pseudobulben. Oat jullie, kleine pag dderke ,
geen ps udobulben hebb n is niet onze schuld en over
wat ge niet hebt kunt ge niet meepraten, d us .. . Oaarbij
komt nag dat onze bloemstengels reeds zichtbaar worden
van uit de nieuwe scheut. Als onze bloemstengel
ongeveer 10 em lang is, heeft Frimmerke dat gezien.
Oat hij ze ondersteunt en ze in h un groei begeleidt, is
toch wei normaal zeker. Onze bloemstengels kunnen
gemakkelijk 50 em lang worden hoor, met daaraan wei
zeven grote, prachtige, zware bloemen. Later, wanneer
we onze bloemstengel de nodige kracht gegeven hebben,
laten wij onze jonge scheuten verder groeien en ze
8
Frimmerke
•
maken dan oak dikke, ronde pseudobulben waarin ze
aile reserve kunn en opslaan voor de scheut van het volgend
jaar. Slim bekeken he. Wat de d uur van het bloeien
betreft, zijn we ook niet min: weken en weken laten
wij Frirrunerke van ons geniet n. Wij zijn dan ook een
van zijn lieve1ingsplanten. Oit gaat zover dat, wanneer
wij bloeien, we steeds in de mooi te kamer mogen
staan. Aile bezoekers mogen dan hun neus in onze
bloemen steken en steeds horen we dan: "Hmmm m ...
Heriiik!!!" Frimmerke zijn neus krult dan als een krulhazelaar.
Een beetje rust tijdens onze bloej vinden we
weliijn, ruet te veel water en liefst geen mest aangezien
we tach geweldlg ons best gedaan hebben en zodoende
ook een beetje op adem moeten kunnen k men..."
"Ge kunt alIemaal zeggen wat ge wilt maar wij, ja
zeker wij, de Miltonia's, hebben grote, viooltjes-vormige
bloemen en dat is wat anders he. Of waarom denkt
ge dat ze ons zo graag zien. Wij houd n ok van de
koelte, we hebben graag regelmatig wat vocht enbloeien
heel lang. Ia, ja, we weten ok dat w al eens van die
gekke bladeren maken die op €en harmonica lijken
maar ge kunt nlet all s h bb n h . Daarbij, ik heb eens
bij een verzorger ge taan d i mij steeds de nodige
luchtvochtigheid gaf, niet teveel ineens maar regelmat-lg
water en veel iris e b wegende lucht en dan had ik
die hannonicaziekte niet. Als ze een klein beetje zouden
uitkijken an hoe z ns verz rgden, wac; alIes veel
beter. Wij willen k njet te warm staan en moeten dan
oms veel te lang op water wachten. Je ZOll voor minder
'harmonicani r n' he. Nee, nee, geef ons maar een
koel plaatsj ,fri se wind en regelmatig water maar met
mate. Tk weet ook dat er een gezegde is "dw Miltonla's
dnar is niet!! mee 111m te mmgell". Moet het dan alt-ljd zo
gemakkelijk zijn? Als dat zo is dan meet Frimmerke
maar uitkljk n naar Miltoll ia's uil Brazilie want die
kunnen veel warmer ge weekt worden maar ze hebben
dan weer veel meer licht nodig. Hij bekij t het maar.
Hij moet ook leren opletten wanneer hi; van die dingen
in zijn water doet om onze vijanden te doden. Oat is
allemaal goed maar als hij dle smurrie over onze bloemen
spuit zijn ze helemaal vernield door vlekken en
soms wei gaatjes. Mest en insecticiden O.K., maar toch
njet op de bloemen he. En moest hij eens een vierde van
de opgegeven hoeveelheden gebruiken dan hadden we
veel minder spierpijnen. Als we hem d t laten zien
door ons bladpunten bruin te laten verkleuren, lijkt
hem dat helemaal niet te interesseren. Op het ogenblik
dat we, door al die vieze producten, zoveel van ons
wortels kwijt zijn en we heel los in onze potten staan,
dan durft hij nog te zeggen: "Die Miltonia's zijn tach

Om te verluchten heb ik 2 automatische ramen in de
warme serre en een afzuigsysteem in de koude serre.
De buitenlucht wordt bovenaan ingeblazen door een
ventilator en onderaan weer naar buiten geblazen. In
de gematigde serre draaien ventilatoren voor de luchtcirculatie
gedurende de lente, zomer en herfst. '5
Winters leg ik ze af omdat het anders te droog wordt.
Ik heb kleine computer ventilatoren (te koop in de
Stock Americain), die bijna constant draaien en grote
ventilatoren die met een thermostaat geregeld worden.
Deze slaan dus aan als het te warm wordt of ze slaan
af beneden een ingestelde temperatuur.
Dan de luchtvochtigheid: daar heb ik een hele
installatie voor gemaakt met oliedrukleidingen en de
vernevelkoppen van mazoutbranders. Ik zal een
poging doen om het simpel uit te leggen! l,k heb een
stuk plastiekbuis genomen van 60 a70 cm lang, ze staat
rechtop en is bovenaan dicht gemaakt. Tegen de bovenkant
aan zijn er toch paar gaten gemaakt. Daarin hangt
een hygrometer die aldus beschermd is tegen rechtstreekse
vochtigheid (gietwater bijvoorbeeld). Onder
de hygrometer (in de buis) zit een computerventilator
die de lucht langs van onderen in de buis blaast langsheen
de hygrometer (Lucht verlaat de buis door de
gaten boven aan de buis). Op die manier geeft de
hygrometer de exacte luchtvochtigheid in de serre
weer. Door middel van een magnetische hoge drukklep
bedient de hygrometer een hogedrukreiniger met de
daarop aangesloten oliedrukleidingen met de vernevelkoppen.
Wann e T het systeem aanslaat ontstaat er een
mooie mist. De hygrometer is op 70% relatieve luchtvochtigh
id ingesteld.
Voor de begieting heb ik nog een ander systeem met
koperen leidingen en sproeidoppen. Ais het niet voldoende
is kan ik alles nog bijsturen met de hand. Op
die manier zjjn er dus in feite 3 systemen voor de begieting
namelijk de beregeningsleidingen, het mistsysteem
en tenslotte het manuele gieten.
Mijn gietwater wordt verwarmd in de boiler en gaat
onder de grond naar mijn serre. Daar heb ik ook nog
een vat van 200 liter waar ik meststoffen kan in mengen.
In het vat ligt een vijverpomp en door enkele kranen
anders in te stellen kan ik met de hand overal
water en meststoffen geven.
Welk potmengsel gebruik je en hoe vaak voed
je en met welke meststoffen?
Ais potmengsel gebruik ik een middelmatige bark
gemengd met sfagnum, mousse en piepschuim bollet­
12
•
Ter serre van ...
jes. Ik gebruik dit voor alle planten. Aileen voor de
Dracula-planten gebruik ik een fijnere structuur, met
fijnere bark.
Ik gebruik 2 soorten Peeters-meststoffen: een met
een hoog stikstofgehalte voor in de lente en de zomer,
een met een lager stikstofgehalte voor in de herfst en de
winter. Ik voed de planten om de 14 dagen met de
hand maar ik vermoed dat ik wei een beetje zuinig
voed want ik doe een eetlepel meststoffen in de 200literkuip,
dat is met zo vee!. Ik heb wei al bemerkt dat
anderen meer bemesten dan ik, maar ja, misschien is
minder voeden dan wei weer iets gezonder.
Is er een plant waar je tot nu toe vruchteloos
naar op zoek bent?
Ja, er zijn nog wei een paar planten die ik zoek
namelijk planten uit de geslachten Trevoria en
Vasqueziella.
Wat is de grootste tegenvaller die je al te verwerken
kreeg?
Zonder twijfel een brand in mijn serre. Oat is een 15tal
jaren geleden gebeurd. Een ventilator schoot om de
een of andere reden in brand en mijn serre, die juist met
polycarbonaatplaten vem ieuwd was, brandde voor de
helft af. Natuurlijk waren ook de helft van mijn planten
om zeep. Ja, dan was het bij a gedaan met mijn orchideeenhobby.
lk heb dan he 1 veel hulp gekregen van de
clubleden. Ze hebben mij ongelofelijk goed geholpen
met het verpotten van de verbrande planten en het verwijderen
van de verbrande plantendelen zodat ik toch
nog vele planten heb kunnen recupereren.
Zijn er trucjes of andere knepen van het vak die
je met ons zou willen delen?
lets dat ik bijvoorbeeld gebruik bij de kweek van
Coryanthes-soorten is mierenzuur. Een beetje mierenzuur
in het gietwater zodat de pH van het water zuurder
wordt voor die planten. Je moet dan natuurlijk wei
oppassen met dat gietwater, je gebruikt dat best niet
voor de andere planten. Zuurder water brengt ook met
zich mee dat het potmengsel sneller verteerd zodat je
sneller moet verpotten. Voor de Coryanthes-planten
streef ik naar een pH van 6, wat je min of meer kan controleren
met behulp van lakmoespapier.

\
Ik ben ook van mening dat een liefhebber de planten(soorten)
die hij kweekt een bee* moet selecteren.
Kies een paar geslachten uit die je graag ziet want we
winen soms teveel. Planten uit aIle delen van de wereld
samenproppen in een kleine serre; in feite kan dat niet.
Je kan het wei proberen maar het resultaat zal niet altijd
zo denderend zijn.
Ik vind ook dat men er rekening moet mee houden
dat planten een beperkte levensduur hebben. De groeikracht
van planten vermindert en ze kunnen sterven
van ouderdom. Je kan dus niet aUes onbeperkt blijven
houden. Daarom moet men dit voorzien en voor de
opvolging zorgen door bijtijds te verjongen.
Verder wil ik nog meedelen dat ik tegen insecten het
insecticide Talstar gebruik indien ik het nodig acht. 's
Winters behandel il< de planten 2 maal met een fungicide
bv. Luxan.
Waar ik persoonlijk zelf veel aandacht aan heb
besteed is dat ailes wat met elektriciteit te maken heeft
en dat rechtstreeks in contact kan komen met de vochtigheid
op laagspanning van 12 volt aangesloten werd,
ook de thermostaten. De laagspanning, door middel
van transformatoren bekomen, is een must om elektrocube
te vermijden. In een vochtige serre is elektriciteit
altijd gevaarlijk, daar ben ik heel voorzichtig in! Mijn
serre is ook afzonderlijk be eiligd met een verliesstroomschakelaar
van 30 milliampere.
Nog toekomstplannen?
Ik ben tevreden met wat ik heb. Mocht ik nog iets
willen veranderen aan mijn serre, dan zou het niet in
opper Tlakte zijn, maar wei in volume: ik ZOll ze iets
verhogen.
En het idee van orchideeen zaaien heb ik ook nog
wei in het achterhoofd, misschien later als ik meer tijd
heb.
Tot slot: heb je al orchideeenianden bezocht en
kan je ons eventueel wat tips geven?
De laatste 5 jaar stonden onze reizen wei in het
teken van de orchideeen. We zijn al naar Venezuela,
• Cuba, Jamaica, de Dominicaanse Republiek en
Thailand geweest. Thailand is ons wei het meest bevallen.
We zagen orchideeen met grote, duidelijk zichtbare
bloemen. De Dominicaanse Republiek is ook heel
mooi, maar daar vindt men orchideeen met kleinere,
minder opvallende planten en bloemen. Wei zagen we
•
Ter serre van ...
mooie Eulophia's. En Jamaica is zeker ook de moeite
waard. De planten die echt in het wild staan en dat is
soms wei een beetje frustrerend, staan aan de rand van
de afgrond of hoog in de bomen.
Voila, het tweede bezoek zit erop, bij een echte
orchideeenfamilie die je niet aileen letterlijk kunt
bezoeken maar ook figuurlijk namelijk op hun website:
''http://www.come.to/orchidee'' waarop Joris niet
aileen zijn hobby toelicht, maar ook zijn favoriete orchideeen
bespreekt. Ook aile informatie van de regio
West-Vlaanderen is op deze site beschikbaar. Deze site
wordt regelmatig aangepast als er zich veranderingen
voordoen.
Marianne Haeck en Andre Van Rysselberghe
Januari 2003
m. manfred m erz
Pflanzen und mehr...
Kuhnhofer Weg 42a
0-91207 Lauf
http://www.merz-im-web.de/
Orchids for Garden and Coldhouse
Bretilla, Cypripedium, Epipactis.
Pleione. Disc and more...
Perennials
Ulium. Hemerocallis. Iris, Mentha
and more...
Pricelist with descript ions
5,00 EUR or
http://www.merz-im-web.de/
13

, Paphiopedi/um-soorten van
Borneo
Borneo
is ook
het eiland
waar
de meest gerenommeerde
Paphiopedilum-soorten
thuis zijn
En daar
willen we het
in dit artikel
over hebben
•
Paptiiopeailum
Voor vele, enigszins 'gevorderde' orchideeenliefhebbers, is Borneo
noch min noch meer het orchideeeneiland van 'melk en honig'. Borneo
is echter ook het gebied waarvan de bossen ontbost worden aan een
snelheid die nergens zijn gelijke kent. Borneo is ook het eiland waar de
meest gerenommeerde Paphiopedilum-soorten thuis zijn. En daar willen
we het in dit artikel over hebben.
Borneo is het grootste eiland van Zuidoost Azie en het was Hugh
Low die de eerste Paphiopedilum-soort op Borneo ontdekte in 1846 (tijdens
de eerste beklimming van de Mount Kinabalu. Lindley benoemde
deze soort naar zijn ontdekker, Pilphiopedilwn lowii. Later werden op het
eiland nog heel wat soorten ontdekt: P. dayllnum in 1856, P. stonei in
1862, P. jllvaniculIl var. virel1s in 1862, P. hookerae in 1863, P. bullenianum in
1865, P. IlleviglltulIl, een synoniem voor P. philippinense werd in 1865
beschreven, P. lilwrenceanum in 1878, P. sllnderianll111 in 1885. P. rothschildian
um kwam in cultuur in 1887, van P supardii was voor het eerst sprake
in het Duitse tijdschrift Die Orchidee in 1938. Ze werd in 1972 door
Ed de Vogel uit Leiden heron tdekt maar de plant kwam pas voor het
eer tin cultum in 1983 en P. kolopakingii in 1982. Vennoedelijk zullen op
dit grote eiland nog m er nieuwe Paphiopedilum-soorten gevonden worden.
Voor de wereld""rijde orchi.deeenteelt is Paphiopedilu11l lawrenceal1u lIl
zonder meer de belangrijkste Papl!iopedi/um-soort die er ooit ontdekt
werd. Zowel de normale vorm als de albinovorm P. lawrenceal1ufIl f. heyanum
waren elangrijke ouders in de zeer succesrijke hybride
Paphiopedilum xMaudiae. Paphiopedilum xMaudiae 'Coloratum' is een
kruising tussen de normaal gekleurde varmen van Paphiopedilum callosum
en P. [llwrell Ce£ll1ll11l. De meest gekende P. xMaudiae, deze met witte,
groen gestreepte bloemen is een kruising van twee albino's nam lijk P.
cllllosu m f. sa nderae en P. lilwre nceanum f. heyanum .
Uiteraard mogen we noch P . ro tlzschildia l1u1I1 noch P. sanderiullLIIIl vergeten
. Deze zijn zowat de spectaculairste van aile uit Borneo afkomstige
Paphiopedilum-soorten.
P. rothschildianulII is naar Baron Ferdinand de Rothschild genoemd,
een eminent Victoriaans orchldeeenverzarnelaar. Jean Linden uit Brus el
had deze soort voor het eerst in cuJtuur in 1887 en een jaar later wa. ze
ook bij Sander & Sons in St. Albans (Engeland). H.G. Reichenbach
beschreef de soort aan de hand van een bloem die door Sander naar hem
verstuurd was met de vermelding: 1/ A£komstig uit Nieuw Guinea." Het
is duidelijk dat Sander met deze vermelding de oncurrenten op het ve1'keerde
been wilde zetten want deze plantensoort is enkel en alleen op
het Moun t Kinabalu massief van Borneo te vinden. Ze is dus endemisch.
Ook Linden verwees naa r Nieuw Guinea als land van herkom ten hli
verkocht de planten onder de naam Cypripedium neo-gu il1eense. Deze
naam werd echter nooit geld ig gepubliceerd . De blo men an
Pllphiopedilll1 l1 rothshildiaml1tl mag men zonder meer spectaculair n emen
. Bij de beste klonen staan de petalen perfect horizontaal, de bloemen
bereiken hiermee een breedte die gemakkelijk dertig centimeter
kan bedragen en een bloemtak kan wei zes bloemen dragen die lange
tijd vers blijven.
Paphiopedilum
15

,
Orchid Biology:
Reviews and Perspectives, VIII.
ed. Tiiu Kull en Joseph Arditti
2002
Kluwer Academic Publishers
Dortrecht-Boston-London
xx pp. (intro) + 584 pp.
Ontelbare
zwart-wit afbeeldingen
ISBN 1-4020-0580-6
i 010 g •
and
e s ,
BoeKtJespr:eking
•
Al een goeie 25 jaar is het opzet van Orchid Biology de publica tie van
wetenschappelijke artikels die verband houden met orchideeen maar
geen wetenschappelijke onderzoeksverslagen zijn. Vermoedelijk
daardoor zijn de tot nu toe verschenen Orchid Biology I tot en met vn
best leesbaar, ook voor niet-wetenschappers. Dit geldt ook voor Orchid
Biology VIII. Zoals ook in de vorige uitgaven werden artikels gepubliceerd
van wetenschappers die op vraag van de uitgevers (Arditti en
Kull) of op eigen initiatief artikels aanboden. Aile artikels worden nagelezen
door een leescommissie die bestaat uit de uitgevers en co-uitgevers
en door mensen die regelmatig in de orchideeenliteratuur hun
schriftelijke bijdragen leveren en die daardoor bekendheid en respect
genie ten in de wetenschappelijke tak van de orchideeenwereid. Het
gebeurt dus regelmatig, dat ingezonden bijdragen worden afgewezen.
Joseph Arditti PhD. is sinds geruime tijd een bekende naam in de
internationale orchideeenmilieus. Hij was tot voor kort professor aan
het Department of Develop mental and Cell Biology van de University
of California in Irvine. Zijn regelmatige bijdragen in het web dis ussi ­
forum 'Orchid Guid Digest' zijn goed geken d : soms worden ze
gesmaakt en zelfs humoristisch bevonden, soms ervaart men ze als irritant.
TIiu Kull PhD. is al jaren actief in het orchideeengebeuren an
Estland. Sind!> k rt is ze Professor aan het Department of Botan y,
Institute of Zoology and Botany, Agricultural University te Tartu in
E tland. Vooral in Oost-Europa was ze tot n u toe gekend als een autoriteit
op gebied van Noord-Europese orchideeen .
In Orchid Biology VITI zijn er zeven J100fdstukken die elk door verschillende
auteurs geschreven werden. Elk hoofdstuk wordt met een
zeer uitgebreide literatuurlijst afgesloten en met een verklarende woordenlijst
of bijkomende uitlcg van items die in de tekst door m iddel van
een sym bool aangeduid worden (hoofdstuk 1).
Het histori che hooidstuk 1 (p. 1 tot en met p.B1 ), van de h and v an
Ursula Wehner, Wolfgang Zieran en Joseph Arditti, heeft het over het
leven en werk van de botanici Georg Eberhard Rumpf (Georgiu
Everhardus Rumphius - Plinus Indicus) in Ambo en van Conrad
Gesner (Plinus Germanicus). In dit hoofdstuk wordt de vraag beantwoord
wie de eerste w a am or hid eenzaden te illustreren en te
beschrijven, de pollinia, de staminodia, de gynostem.ia en het resupineren
van orchid eenbl emen . Voon-vaar een interessan t verhaal.
Hoofdstuk 2 (p. 83 toten m et 138), van de hand van Hubert Kurzweil
en Alexander Kocyan, behandelt de ontogeny van orchideeenbloem n
(De ontogeny is de ontwikkelin g van een organisme van zijn ontstaan
tot volwassenheid). Foto's van opnamen met de elek tronenmicroscoop
en tekeningen illustreren de tekst.
Hoofdstuk 3 (p. 139 tot en met p . 165), van de hand van co-editor Tiiu
Kull, behandelt de evolutie (dynamiek) binnen Noord-Europese orchideeenpopulaties.
De auteur begint met een tabel waarin aUe over meer
dan drie jaar geobserveerde soorten opgenomen zijn met verwijzingen
naar de publicaties over die observaties. De dynamiek in de bloei, de
vruchtvorming, de daaruit voortkomende zaailingen en de vegetatieve
Boekbespreking
19

Orchidopaedia
een nieuwe CD-ROM boordevol informatie
Een reeks 'frames' (dit is een vorm voor het indelen
van internet pagina's) brengen informatie over alle
natuurlijke orchideeengesiachten en over aile hybriden
die tussen diverse orchideeengesiachten gemaakt zijn
tot april 1999 (1670 in h et totaal waarbij 920 natuurlijke
geslachten). Bij het opstarten verschijnt er een informatievenster
over het project 'Orchidopaedia'.Na de informatiepagina
verschijnen er drie verschillende pagina's
of vensters op het scherm die het 'browsen' door de
CD-ROM mogelijk maken en aldus toegang bieden tot
een zee aan informatie.
Het eerste venster dat zich opent en zich dus achter
d e. andere vensters bevindt, geeft informatie aan de
hand van 'thumbnail afbeeldingen' . Oil zijn kleine
afbeeldingen die op zich aileen m ar van belang zijn
om de kort teksten te verduidelijken. 2 0 is er een serie
tekeningen bij de tekst die de 'habi tus' van de plant,
hoe ziet de p iant er uit (bvb. mon podiaal), bespreekt
in het hoofdstuk 'Arrangement by form and habit of
plant'. Tn het hoofdstuk 'Arrangement by relationships'
worden, aan de hand van de classificaties van Dressler
(1993) en Szlachetko (1995), de v rwantschappen tussen
de verschillende geslachten aangeduid. Aan de
hand van 'links' kwmen verwantschappen zeer nel
opgespoord worden of je wordt met de pagina van het
gekozen geslacht verbonden. De familie Orchidaceae
omvat zo'n 30.000 species die door taxonomen in een
aantal subfamilies en tribes (takken) ondergebracht
word n . Het hoofdstuk 'Arrangement by continent or
region of origin' behandelt de distributie van de orchideeengesiachten.
Een klikje op een van de 'thumbnail
prentjes' brengt je terstond op de pagina van het
geslacht dat je aangeklikt hebt.
Het tweede venster is het 'Genus Information
Wind w ' dat het navigeren naar om het even welk
orchideeengesiacht mogelijk maakt. Klik je op een
geslachtsnaam dan verschijnt ogenblikkelijk aile informatie
aangaande dit geslacht. Bovenaan kan je ook op
een letter van het alfabet klikken. Er verschijnt dan een
lijst met aile namen van geslachten die met de betreffende
letter van het alfabet beginnen. Klik je binnen die
lijst een geslachtsnaam aan, dan kom je op een pagina
die dit geslacht bespreekt en in veel gevallen is er ook
een foto van een soort die als voorbeeld van dit
geslacht kan gelden.
De laatste bladzijde die zich opent, komt dus helemaal
vooraan en bevat allerhande informatie over de
Boekbespreking
BoeKoespr:eking
CD-ROM. Navigeren tussen de drie vensters is een
'fluitje van een cent', uiterst gemakkelijk dus.
De CD-ROM is eigenlijk ontwikkeld voor Microsoft
Explorer en laat zich het best gebruiken onder dit programma.
Netscape Navigator gebTuikers zullen eerst
een beetje moeten zoeken eer ze de CD-ROM vlot kunnen
gebruiken.
Bij meer dan 300 orchideeengesiachten is er minstens
een foto.
Elk van de 920 tekstbladzijden over de geslachten
bevatten informatie over:
• de habitus van de plant en belangrijke determinatiekenmerken;
• de verspreiding;
• de auteur van het geslacht, de eerste publicatie en
een verklaring voor de naam van d plant;
• de verwantschap met andere orchideeengesiachten
en de geslachten waarmee er een fysieke verwantschap
bestaat;
• yn niemen.
Er zijn links naar elke pagina waarop de geslachtsnaarn
vermeld staat en er worden heel wat indexen
gegeven waar de 'hedendaags' aanvaarde naam vermeld
staat, de synoniemnaam, de verwantschappen, de
vorm, de habitu en de geografische streek waartoe ze
beh reno
Waar bij een geslacht een foto gegeven wordt, zal
ook in de alfabetische lijst een 'thumbnail foto' afgebeeJd
staan, zodat de gebruiker er een indruk k n van
krijgen hoe ongeveer een bloem behorend tot dat
geslacht er kan uitzien.
Van aile tot april 1999 aanvaarde hybridennam 11 is
er een pagina voorhanden die de 'sarnenstelling' van
die h briden vermeld en er is een link naar alle geslachten
die in die hybride betr kken zijn . Als er een foto bij
de prod uctie van de CD-ROM voorhanden was, dan is
die ook afgebeeld.
Er is een uitgebreide verklarende w ordenlijst en de
navigatie is 'doodeenvoudig', ook voor 'cornputeronkundigen'.
o CD-ROM kost 80 Australische dollar wat overeenkomt
met minder dan 10 Australische dollarcent
per (tot nu toe) gekend orchideeengesiacht.
Te Bestellen bij:
Greg Steenbeeke (in het Engels!)
43 King Street Inverell
NSW 2360 Australia.
e-mail: orkology@yahoo.com
21

Het geslacht Cadetia Gaudich.
22
Een
minder gekend
geslacht
Cadetia albiflora (Ridl.) Schltr,
© Andre Schuiteman
slact1t CaCletia
Het geslacht Cadetia werd in 1826 door audichaud beschreven in
Freycinet., Voy. Uranie, Bot. 422, t. 33.
Subfamilie Epidendroideae
Tribus Dendrobieae
Subtribus Dendrobiinae
Genus Cadetia
Synonymen
Dendrobium subgenus Cadetia (Gaudich.) P.Ro, en Alp. Fl. New
Guinea 2 (1979) 285.
Dendrobium sec tie Cadetia Benth. & Hook.f., Gen. PL ) 399.
Dendrobium sectie Pseudocadetia Rchb.f. in WaIp., Ann. Bot. Syst. 3
(1853) 533.
Sarcocadetia (Schltr.) M.A.Oem. & D.L.Jones, Orchadian 13 (2002) 490.
De plantensoorten van dit ge lacht zijn sympodiale epifyten met een
korte tot lange wortelstok. Ze k men in laagland- en bergregenwoud
voor. Men vindt ze soms ook terrestrisch in steile bemost wegbermen
of lithofytisch in het gebergte. De p eudobulben bestaan uit een enkel
internodium, ze zijn soms gezwol\en, maar vaak ook slank, waardoor ze
op een bladsteel lijken, Som s zijn ze ook scherp vierkantig, al of niet
gevleugeld. De pseudobulben dragen een glad, leerachtig, soms nogal
dik blad. De korte, eindstandige bloeIrultee1 draagt een bloem. De tamelijk
kleine geresupineerde bloempjes zijn vaak wit van kleur. Ze houden
meestal een week of lange, maar in de sectie Cndetia is hun levensduur
soms maar enkele dagen.
De laterale sepalen zijn aan de basis met elkaar vergr id en vormen
zo een mentum (een soort zak rond de basis van de lip en de stempelzuil).
Bij sommige soorten is het mentum z lang en slank dat het op een
spoor lijkt. De petalen zijn gewoonlijk veel smaller dan de sepalen, De
ongespoorde lip zit onbeweeglijk vast aan de voet van de stempelzuil;
op de middenlob zijn er soms ribbeltjes. De stempelzuil is vooraan
onder het stigma iets behaard. Er zijn vier stevige, wasachtige pollinia
zonder stipes of viscidium, Het vruchtbeginsel is kaal of het is met puntige
haar*s of papillen bezet, die dan de kleine ronde vruchtjes een stekelig
uiterlijk verlenen, Als het kaal is, zijn er gewoonli'k twee tot zes
vleugeltjes aanwezig,
De soorten van het geslacht Cadetia kan men in Java \ inden, in de
Kleine Sunda Eilanden, op Borneo, op de Filippijnen, op Sulawesi, op de
Molukken, op Nieuw Guinea, in Austra1ie en oostelijk tot op Fiji Er zijn
ongeveer 50 soorten gekend waarvan 45 in i u......-Guinea, de meeste
daarvan endemisch,
Opmerkingen
Of we Cadetia nll beschouwen als een sectie binnen het zeer omvangrijke
geslacht Dendrobiu lII of als een ge lacht op zich, toch kan er geen
twijfel over bestaan dat Cadetia een zeer goed te onderscheiden groep r
het geslacht Cadetia

van orchideeensoorten is. VeeI soorten lijken in habitus
op een Stelis of Pleurothallis, hoewel ze daar zeker niet
nauw mee verwant zijn. Het zijn kleine planten met
eenbladige slanke stammetjes of kleine gezwollen
pseudobulben. De zeer korte bloeiwijze, die een bloem
draagt, verrijst vanuit de top van de stengel in de oksel
van het blad. In de sectie Sarcocadetia kunnen de bloeiwijzen
bovendien verschijnen vanuit een punt juist
onder de top van de stengel aan de achterzijde van het
blad.
De meeste soorten hebben zuiver witte bloemen,
ook de misleidend benoemde C. citrina (Ridl.) Schuit.
(tot 2,5 centimeter groot), die de grootste bloemen van
dit geslacht heeft. Vooral in de sectie Pterocadetia vinden
we ook soorten met wat kleurrijkere bloemen, zoals C.
col/ina Schltr. en C. transversiloba (J.].Sm.) Schltr.
Cadetia-soorten zien we niet vaak in verzamelingen,
aIleen de Australische C. taylorii (sectie Cadetia; door
Morris et al.verkeerdelijk in de sectie Pterocadetia
ondergebracht) is in liefhebberverzamelingen goed
vertegenwoordigd.
Over het algerneen laten de Cadetia-soorten zich
gemakkelijk kweken. Het is wei an be lang te weten of
het laag- of berglandsoorten betreft. Ze houden niet
van constant vochtige wortels, maar het is ook niet
goed ze teveel te laten uitdrogen. De soorten die in de
natuur boven de 2500 meter gevonden worden blijken
het in cultuur niet zo goed te doen.
• Cadetia arjakensis O.JSm.) Schltr.
© Andre Schuiteman
•
het geslacht Cadetia
Een beetje systematiek
Het geslacht kan in drie secties onderverdeeld worden
op basis van de positie van de bloeiwijze en de
vorm van de doorsnede van het vruchtbeginsel en de
stengel.
Sectie Cadetia
De bloeiwijze ontspringt aIleen uit de oksel van het
blad en is omgeven door een gevouwen schede (spatha).
De dwarsdoorsnede van het vruchtbeginsel is
rondoHet vruchtbeginsel is, behalve bij C. taylorii, bezet
met papillen of zachte, puntige haartjes. De stengel is
meestal rond tot flauw vierkantig met afgeronde hoeken
in doorsnede. Enkele soorten: C. umbeUata
Gaudich., C. hispida (A.Rich.) Schltr., C. albiflora (Ridl.)
Schltr., C. taylorii (EMuell.) Schltr.
Sectie Pterocadetia
De bloeiwijze ontspringt alleen uit de oksel van het
blad en is omgeven door een spatha. De dwarsdoorsnede
van het kale vruchtbeginsel is driehoekig tot Vvormig
of van zes ribben voorzien. De starn is gewoonlijk
scherp vierhoekig met concave zijkanten en er zijn
doorgaans vier dunne lijsten op de hoeken ('vleugels').
Enkele soorten: C. coUina Schltr., C. transversiloba
(J.].Sm.) Schltr., C. arfakensis (J.JSm.) Schltr.
Sectie Sarcocadetia
De bloeiwijze ontspringt uit de oksel van het blad
en ook vanuit een punt juist onder de top van de stengel
of pseudobulbe aan de achterzijde van het blad.
Aan de basis is de bloeiwijze omgeven door een vliezige,
buisvormige schede en slechts bij enkele soorten is
er ook nog een spatha aanwezig.
Het gladde vruchtbeginsel is zesvleugelig tot v-vormig
in doorsnede. De starn is meestal rond tot flauw
vierkantig, met afgeronde hoeken. Enkele soorten: C.
chionantha (Schltr.) Schltr., C. imitans Schltr., C. quinqueloba
Schltr., C. citrina (Ridl.) Schuit., C. funiJomlis
(Blume) Schltr.
Waar de namen van de twee laatste secties door
Schlechter (1911-1914) werden voorgesteld, is de
omgrenzing van de secties tegenwoordig (bijvoorbeeld
op de CD-ROM, zie onderaan) gewijzigd. Dit heeft tot
gevolg dat veel door Schlechter in de sec tie Pterocadetia
ingedeelde soorten (bijvoorbeeld C. chionantha) nu in
de sectie Sarcocadetia thuishoren. Deze situatie is de
cnnsequentie van de typificatie van de sec ties door van
Royen (1979).
23

• ••
•••