06.09.2013 Views

nooit meer onder de plak - Douwe Anne Verbrugge Tekst en Foto

nooit meer onder de plak - Douwe Anne Verbrugge Tekst en Foto

nooit meer onder de plak - Douwe Anne Verbrugge Tekst en Foto

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Reeuwijk<br />

NooIt<br />

<strong>meer</strong><br />

oNDer<br />

De plaK<br />

veel lief<strong>de</strong> heeft ze niet gehad in haar lev<strong>en</strong>. “Daarom geef ik het maar<br />

aan an<strong>de</strong>r<strong>en</strong>.” alie <strong>plak</strong> is e<strong>en</strong> stoere boerin aan <strong>de</strong> Oukoopsedijk in<br />

reeuwijk. Het liefst nog altijd in <strong>de</strong> weer. Bijvoorbeeld met haar kettingzaag<br />

om boomstamm<strong>en</strong> in stukk<strong>en</strong> te zag<strong>en</strong> voor haar houtkacheltje.<br />

van Streek 118 van Streek 119


Hartje winter is het glibber<strong>en</strong> over het boer<strong>en</strong>dijkje<br />

tuss<strong>en</strong> Reeuwijk <strong>en</strong> Driebrugg<strong>en</strong>.<br />

Gestrooid is er niet. Zwan<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> op <strong>de</strong><br />

weg <strong>en</strong> schuifel<strong>en</strong> met teg<strong>en</strong>zin terg<strong>en</strong>d langzaam<br />

<strong>de</strong> berm in om doorgang te verl<strong>en</strong><strong>en</strong>. In <strong>de</strong> achterkamer<br />

van <strong>de</strong> boer<strong>de</strong>rij van Alie is het lekker<br />

warm. De houtkachel snort. “Je schrijft niet op<br />

dat ik Aaltje heet hoor, ie<strong>de</strong>re<strong>en</strong> noemt me Ali, zelfs<br />

kleine kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Aaltje is voor dure m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>.” De<br />

toon is gezet. Alie praat h<strong>on<strong>de</strong>r</strong>duit, maar ge<strong>en</strong><br />

slap geouwehoer. M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> buurt schuiv<strong>en</strong><br />

graag bij haar aan voor e<strong>en</strong> praatje of hun zorg<strong>en</strong>.<br />

“Ik heb ie<strong>de</strong>re dag wel aanloop, soms wel vijf<br />

m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> tegelijk.”<br />

Ali werd in 1933 gebor<strong>en</strong> in Nieuwerbrug, als één<br />

van e<strong>en</strong> tweeling. “Mijn moe<strong>de</strong>r kreeg in zev<strong>en</strong><br />

jaar tijd neg<strong>en</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>, waar<strong>on<strong>de</strong>r</strong> twee tweeling<strong>en</strong>.<br />

In 1940 overleed ze, ik was zev<strong>en</strong>. Daarna kreg<strong>en</strong><br />

we allemaal huishoudsters over <strong>de</strong> vloer. Dat was<br />

niets waard. Ze nam<strong>en</strong> alles mee wat los <strong>en</strong> vast<br />

zat <strong>en</strong> liet<strong>en</strong> <strong>de</strong> baby’s met poepluiers zitt<strong>en</strong>. Mijn<br />

va<strong>de</strong>r was melkboer, hij ging <strong>de</strong> huiz<strong>en</strong> langs met<br />

boter, kaas, eier<strong>en</strong>, melk <strong>en</strong> karnemelk. Maar om<br />

nou te zegg<strong>en</strong> dat het e<strong>en</strong> aardige man was, nee.<br />

van Streek 120 van Streek 121<br />

“Ik heb <strong>nooit</strong><br />

afhankelijk<br />

will<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>.”


PaSPOOrt<br />

Naam<br />

alie Plak<br />

WooNplaats<br />

reeuwijk<br />

beroep<br />

Boerin<br />

bijschrift<br />

Niet voor ons kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> in ie<strong>de</strong>r geval. Op mijn<br />

zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> – mijn tweelingbroer overleed dat<br />

jaar – b<strong>en</strong> ik het huis uitgegaan om boer<strong>en</strong>meid te<br />

wor<strong>de</strong>n bij e<strong>en</strong> boer in Nieuwerbrug.”<br />

Voor op <strong>de</strong> dijk stopt e<strong>en</strong> tankwag<strong>en</strong> van Campina.<br />

Ali gluurt door haar v<strong>en</strong>ster. “Daar zul je H<strong>en</strong>k<br />

hebb<strong>en</strong>.” Al <strong>meer</strong> dan 35 jaar kom<strong>en</strong> <strong>de</strong> melkrij<strong>de</strong>rs<br />

e<strong>en</strong> bakkie do<strong>en</strong> bij Alie. H<strong>en</strong>k sch<strong>en</strong>kt zelf zijn<br />

koffie in <strong>en</strong> maakt grapjes. “Ik heb hier wat meegemaakt<br />

joh. Weet je nog dat Wim in <strong>de</strong> sloot<br />

stond, Alie? Had ie <strong>de</strong> schouw te vol gela<strong>de</strong>n met<br />

mest. Tjongejonge, dat was me wat hè.” “Mijn<br />

man Wim was doof <strong>en</strong> stekeblind”, licht Alie toe.<br />

“Maar wat stond hij te tier<strong>en</strong> op mij to<strong>en</strong> hij in <strong>de</strong><br />

sloot stond. Heel bar. Alsof ik hem had will<strong>en</strong><br />

verzuip<strong>en</strong>.”<br />

Schouw<br />

van Streek 122 van Streek 123<br />

Rijk g<strong>en</strong>oeg<br />

Als H<strong>en</strong>k weer op pad gaat vertelt ze dat haar<br />

man eerst alle<strong>en</strong> nachtblind was, maar later helemaal<br />

blind werd. “Dat blind-wor<strong>de</strong>n zit bij hem in<br />

<strong>de</strong> familie. Dat wist mijn schoonfamilie wel, maar<br />

ze hebb<strong>en</strong> het mij to<strong>en</strong> <strong>nooit</strong> verteld. Drama’s heb<br />

ik met mijn man beleefd. Door zijn blindheid<br />

werd hij zo achterdochtig als <strong>de</strong> net<strong>en</strong>. Zo had hij<br />

<strong>de</strong> bankrek<strong>en</strong>ing voor mij afgeslot<strong>en</strong> omdat ie<br />

dacht dat ik het geld zou verkwansel<strong>en</strong>, dat soort<br />

ding<strong>en</strong>. Mijn schoonfamilie haatte mij. Waarom?<br />

Ze dacht<strong>en</strong> dat ik achter hun geld aanzat. Onzin.<br />

Het draait bij mij niet om geld, ik b<strong>en</strong> rijk g<strong>en</strong>oeg<br />

van mezelf. Ik zal je vertell<strong>en</strong> dat mijn man ie<strong>de</strong>re<br />

zondag ging koffiedrink<strong>en</strong> bij zijn ou<strong>de</strong>rs, maar ik<br />

mocht niet naar binn<strong>en</strong>. Voordat ik naar <strong>de</strong> kerk<br />

e<strong>en</strong> schouw, ook wel praam g<strong>en</strong>omed, is e<strong>en</strong> plat breed vaartuig dat vooral<br />

werd gebruikt voor het vervoer<strong>en</strong> van mest naar het weiland <strong>en</strong> ’s zomers voor<br />

het binn<strong>en</strong>hal<strong>en</strong> van het hooi. Ook wer<strong>de</strong>n dier<strong>en</strong> overgezet met dit vaartuig.<br />

voor het var<strong>en</strong> met <strong>de</strong> schouw bestaan twee mogelijkhe<strong>de</strong>n. Je kunt in <strong>de</strong> boot<br />

staan <strong>en</strong> met e<strong>en</strong> lange staak het vaartuig voortduw<strong>en</strong>, ook wel ‘bom<strong>en</strong>’<br />

g<strong>en</strong>oemd. alie: “In reeuwijk noem<strong>en</strong> ze dat ‘kloet<strong>en</strong>’. Maar je kunt <strong>de</strong> lange<br />

staak ook in <strong>de</strong> schouw vaststek<strong>en</strong> <strong>en</strong> vanaf <strong>de</strong> wal, al lop<strong>en</strong><strong>de</strong>, <strong>de</strong> boot<br />

voortduw<strong>en</strong>. Dit heet ‘weg<strong>en</strong>’.”


Advert<strong>en</strong>tie<br />

ging, zette ik hem bij h<strong>en</strong> af, na <strong>de</strong> kerk haal<strong>de</strong> ik<br />

hem weer op. Stond ie buit<strong>en</strong> om mij te wacht<strong>en</strong>.<br />

Hun haat raakt mij niet. Ik sta er bov<strong>en</strong>. Alle<strong>en</strong><br />

met mijn schoonva<strong>de</strong>r kon ik aardig overweg. Ik<br />

had wel e<strong>en</strong>s on<strong>en</strong>igheid met hem maar hij had<br />

t<strong>en</strong>minste respect voor mij omdat ik me zo inzette<br />

voor <strong>de</strong> boer<strong>de</strong>rij <strong>en</strong> voor zijn zoon. Hij leer<strong>de</strong><br />

mij het boer<strong>en</strong>werk omdat Wim dat niet <strong>meer</strong><br />

kon. Wim molk alle<strong>en</strong> nog <strong>de</strong> koei<strong>en</strong>, neg<strong>en</strong><br />

stuks, met <strong>de</strong> hand. De rest <strong>de</strong>ed ik. Op het hoogtepunt<br />

had<strong>de</strong>n we 120 zeugvark<strong>en</strong>s. Daar had ik<br />

mijn han<strong>de</strong>n vol aan. Onze zoon Jacob wil<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

boer<strong>de</strong>rij niet overnem<strong>en</strong>. Als kind was hij <strong>meer</strong><br />

in <strong>de</strong> weer met brommers dan met <strong>de</strong> beest<strong>en</strong>, hij<br />

heeft nu e<strong>en</strong> autobedrijf in Driebrugg<strong>en</strong>.”<br />

“Mijn man is nu vijf jaar dood. Weet je, to<strong>en</strong> we<br />

verkering had<strong>de</strong>n was het e<strong>en</strong> aardige v<strong>en</strong>t, e<strong>en</strong>-<br />

Zandwinning<br />

De reeuwijkse plas Broekvel<strong>de</strong>n/vett<strong>en</strong>broek (ook wel surfplas g<strong>en</strong>oemd) is als <strong>en</strong>ige niet ontstaan door<br />

verv<strong>en</strong>ing. De ve<strong>en</strong>plass<strong>en</strong> Broekvel<strong>de</strong>n <strong>en</strong> vett<strong>en</strong>broek wer<strong>de</strong>n in 1890 drooggelegd <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gevoegd<br />

tot één pol<strong>de</strong>r, Broekvel<strong>de</strong>n/vett<strong>en</strong>broek. tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> jaarwisseling van 1925/1926 overstroom<strong>de</strong> <strong>de</strong> pol<strong>de</strong>r<br />

<strong>en</strong> werd weer drooggemal<strong>en</strong>. Het drooghou<strong>de</strong>n van <strong>de</strong>ze pol<strong>de</strong>r bleef echter problematisch door het<br />

vele kwel water. eind jar<strong>en</strong> zestig maakte zandwinning van <strong>de</strong> pol<strong>de</strong>r Broekvel<strong>de</strong>n/vett<strong>en</strong>broek weer e<strong>en</strong><br />

plas. alie <strong>en</strong> Wim had<strong>de</strong>n van 1956 tot 1966 e<strong>en</strong> boer<strong>de</strong>rij in <strong>de</strong>ze pol<strong>de</strong>r.<br />

Lei<strong>de</strong>n<br />

van Streek 125<br />

reeuwijk<br />

amsterdam<br />

Utrecht<br />

maal getrouwd bleek hij niet zo lief. Nee er hangt<br />

hier ge<strong>en</strong> foto van hem in huis. Of je dat mag opschrijv<strong>en</strong>?<br />

Dat moet je zelf wet<strong>en</strong>. Ik heb mijn lev<strong>en</strong><br />

met hem als e<strong>en</strong> opdracht gezi<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> opdracht<br />

van God. Ik b<strong>en</strong> dankbaar voor wat ik heb <strong>en</strong> ik<br />

g<strong>en</strong>iet van <strong>de</strong> ding<strong>en</strong> die ik doe <strong>en</strong> <strong>de</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die<br />

ik ontmoet. Verbitterd b<strong>en</strong> ik allerminst. Daar b<strong>en</strong><br />

ik veel te vrolijk voor. En bang voor <strong>de</strong> dood b<strong>en</strong><br />

ik ook niet, maar ik kijk er niet naar uit. Als ik zo<br />

vitaal blijf als nu, hoop ik h<strong>on<strong>de</strong>r</strong>d te wor<strong>de</strong>n.”<br />

Kettingzaag <strong>en</strong> kakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />

Als het ev<strong>en</strong> kan is Alie buit<strong>en</strong> te vin<strong>de</strong>n. “Ik heb<br />

ge<strong>en</strong> favoriet werk. Alles vind ik leuk; verv<strong>en</strong>, grasmaai<strong>en</strong><br />

op mijn zitmaaier, <strong>de</strong> moestuin omspitt<strong>en</strong><br />

of houtzag<strong>en</strong>, ik doe het met plezier.” De <strong>de</strong>el<br />

staat volgestapeld met kachelhout. “De dunne


van Streek 126 van Streek 127<br />

stukk<strong>en</strong> doe ik met <strong>de</strong> handzaag, <strong>de</strong> dikke met <strong>de</strong><br />

kettingzaag op <strong>de</strong> bok. Het liefst doe ik alles zelf,<br />

maar ik klim niet <strong>meer</strong> op e<strong>en</strong> leertje <strong>de</strong> bom<strong>en</strong> in<br />

om ze te snoei<strong>en</strong>, dat doet e<strong>en</strong> hov<strong>en</strong>ier. Ik heb<br />

<strong>nooit</strong> afhankelijk will<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>, dat heb ik mijn<br />

lev<strong>en</strong>lang gehad. Zelf do<strong>en</strong>. Wel do<strong>en</strong> <strong>de</strong> bur<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />

boodschapp<strong>en</strong> voor me met dit winterse weer. Ik<br />

kan er met <strong>de</strong> auto nu niet uit. Sowieso doe ik<br />

maar e<strong>en</strong> keer in <strong>de</strong> drie wek<strong>en</strong> boodschapp<strong>en</strong> op<br />

Reeuwijk, ik hoef niet zo nodig op het dorp te wez<strong>en</strong>.<br />

Ik zit hier liever op mijn eig<strong>en</strong> stekkie. Ik woon<br />

hier nou sinds 1966, daarvoor had<strong>de</strong>n we e<strong>en</strong><br />

boer<strong>de</strong>rij op wat nu <strong>de</strong> surfplas is. Ze had<strong>de</strong>n<br />

zand nodig voor <strong>de</strong> aanleg van <strong>de</strong> snelweg, vandaar<br />

dat we hier beland zijn.”<br />

Als Alie nog e<strong>en</strong> keer moet verhuiz<strong>en</strong> – in het<br />

ergste geval naar e<strong>en</strong> verzorgingshuis – dan gaat


“Je mos niet groter<br />

wez<strong>en</strong> dan je b<strong>en</strong>.”<br />

ze naar Reeuwijk. En niet terug naar haar geboortedorp<br />

Nieuwerbrug. “Als mijn schoonva<strong>de</strong>r kwaad<br />

was – want ik nam <strong>en</strong> neem ge<strong>en</strong> blad voor mijn<br />

mond – dan verweet hij me altijd: ‘Jij b<strong>en</strong>t van <strong>de</strong><br />

Rijn!’ Hij bedoel<strong>de</strong> daarmee dat ik van Nieuwerbrug<br />

kwam, daar won<strong>en</strong> <strong>meer</strong> kakm<strong>en</strong>s<strong>en</strong>. Reeuwijkers<br />

zijn gewoner. Zo van: ‘je mos niet groter wez<strong>en</strong><br />

dan je b<strong>en</strong>’. Daar voel ik me <strong>meer</strong> bij thuis.”<br />

Of ze niet e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d of man zou will<strong>en</strong> om ding<strong>en</strong><br />

sam<strong>en</strong> te do<strong>en</strong>? “Ik heb zo gruwelijk mijn buik<br />

vol van mann<strong>en</strong>. Eerst do<strong>en</strong> ze zich mooi voor,<br />

maar na e<strong>en</strong> tijdje komt <strong>de</strong> ware aard naar bov<strong>en</strong>.<br />

En ik b<strong>en</strong> <strong>nooit</strong> bang om alle<strong>en</strong>ig te zijn, dus wat<br />

heb ik aan die popp<strong>en</strong>kast? Veel lief<strong>de</strong> heb ik in<br />

van Streek 128<br />

mijn lev<strong>en</strong> niet gehad. Helemaal niet eig<strong>en</strong>lijk.<br />

Maar dat is ge<strong>en</strong> re<strong>de</strong>n om niet goed te zijn voor<br />

an<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Ik luister graag naar an<strong>de</strong>re m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

als ze problem<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, probeer ik daar op e<strong>en</strong><br />

later mom<strong>en</strong>t op terug te kom<strong>en</strong>. Ik b<strong>en</strong> daar heel<br />

op<strong>en</strong> in <strong>en</strong> ik geloof dat m<strong>en</strong> dat wel prettig vindt.<br />

Dat geeft me veel voldo<strong>en</strong>ing. E<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re man<br />

heb ik daar heel niet bij nodig.”<br />

Op tafel ligt e<strong>en</strong> breiwerkje. Geit<strong>en</strong>woll<strong>en</strong> sokk<strong>en</strong><br />

wor<strong>de</strong>n het. “Voor <strong>de</strong> bazaar van <strong>de</strong> kerk <strong>en</strong> het<br />

bejaar<strong>de</strong>nhuis. Door dit winterse weer ga je vanzelf<br />

dit soort klusjes do<strong>en</strong>. Maar huishou<strong>de</strong>lijk<br />

werk is <strong>nooit</strong> mijn sterkste kant geweest. Ik vind<br />

het zulk dom werk. Liever b<strong>en</strong> ik buit<strong>en</strong>.” ❤

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!