Het Opleidingsfonds - LVAG

4
19e jaargang december 2008
Opleidingsfonds: heb je er baat bij?

Financiële expertise vind je bij
veel banken. Het AIOS-pakket niet.
Als arts in opleiding tot medisch specialist verkeer je financieel gezien in een
bij zondere positie. Het inkomen stijgt nauwelijks terwijl relatief hoge kosten
worden gemaakt. CenE Bankiers beseft dat als geen ander. Daarom is er het
AIOS-pakket: een breed pakket met bancaire diensten en verzekeringen,
speciaal voor AIOS. Aantrekkelijke voordelen van het pakket zijn o.a. een
kosteloze rekening-courant met ruime kredietmogelijkheden en gunstige op
de toekomst afgestemde hypotheekvoorwaarden. Tijdens je periode als AIOS
is deze hypotheek volledig aflossingsvrij, zodat je kosten zo laag mogelijk blijven.
Wil je meer weten, bel dan Susanne Versteege, via telefoon (030) 659 90 35
of kijk op www.cenebankiers.nl.
CenE Bankiers is onderdeel van Van Lanschot Bankiers.
VOOR PROFESSIONALS IN DE MEDISCHE SECTOR

Colofon
Redactie
Erna Beers, hoofdredacteur
Daniëlle Jansen, eindredacteur
Saskia Bulk
Nanda Glimmerveen
Lisette Kunz
Jocea Michels
Robert Minnee
Janine Nuver
Ralph Hartman, adviseur
Redactieadres
Bureau LAD
public relations
Postbus 20058
3502 LB Utrecht
T (030) 670 27 02
F (030) 670 27 00
E aios@lad-info.nl
Dagelijks bestuur LVAG
Ronne Mairuhu, voorzitter
Bram Jacobs, vicevoorzitter
Ingrid Desar, secretaris
Floris Ferenschild, penningmeester
Miraude Adriaensen, lid
Babette van Hees, lid
Addy van de Luijtgaarden, lid
Renske Scheenstra, lid
Ilja de Vreede, lid
Secretariaat LVAG
Postbus 20058
3502 LB Utrecht
T (030) 670 27 01
F (030) 670 27 00
E secretariaat@lvag.nl
I www.lvag.nl
Uitgever
LVAG, Utrecht
Pre-press en drukwerk
Drukkerij Het Centrum Utrecht BV
Fotografie omslag
Jeroen van den Boer Ontwerp
Advertentie-exploitatie
Toverspreuk Creatieve Communicatie
Sabine Kaim
Marieke Stegenga
Hooghiemstraplein 121
3514 AZ Utrecht
T (030) 271 43 30
F (030) 271 02 65
M 06 21 81 57 88
E info@toverspreuk.com
I www.toverspreuk.com
Mijn eerste voorwoord, en meteen mijn laatste. Kort was de duur
van mijn voorzitterschap. De mogelijkheid om wetenschappelijke
ervaring op te doen in het Beth Israel Deaconess Medical Center
(House of God) in Boston, USA, wilde ik echter niet laten liggen.
In januari 2009 zal ik mijn opleiding onderbreken om daar een
tot anderhalf jaar te gaan werken. Ik realiseer me dat er op dit
moment veel gaande is en dat ik de LVAG in de hectiek van de
dag achterlaat. Deze drukte zal aankomende jaren niet veel minder
worden. Ik vertrouw erop dat de huidige bestuursleden het
goed zullen aanpakken.
Jullie moeten geïnformeerd blijven worden over zaken als het Opleidingsfonds, kwaliteitsindicatoren
en de toewijzing van opleidingsplaatsen. Immers, het gaat om jullie
opleiding, werkomstandigheden en toekomst.
De LVAG zet zich hier voor de volle honderd procent voor in. Wij houden je op de
hoogte van de nieuwste ontwikkelingen, peilen je mening via enquêtes en bestuursvergaderingen
en organiseren de Aios-dagen en het symposium Teach the aios. Met een
geheel vernieuwde website maken we de belangrijkste informatie nog toegankelijker.
In deze editie van AIOS bespreken we (wederom) het Opleidingsfonds. De berichtgeving
in de media en op de werkvloer is uitermate negatief van aard. Ik vind juist dat het probleem
niet alleen aan het systeem ligt, maar ook voor een belangrijk deel aan de door het
veld gemaakte keuzes en aannames. In het artikel wordt deze gedachtegang uiteengezet.
Verder hebben we het Verenigingsnieuws een vaste indeling gegeven: voortaan vind je
hier nieuws over arbeidsomstandigheden, opleiding en kwaliteit en wetenschap. Het
tweede symposium Teach the aios passeert de revue; met name aan het beste opleidingsinitiatief
besteden we veel aandacht.
Om aan te sluiten bij de kerstsfeer vind je in dit nummer de Verhalen voor de donkere
dagen. Zeggen jou ´christmas disease´ en ´christmas tree rash´ iets? Nee? Lees meer
hierover in deze editie.
Veel leesplezier!
Ronne Mairuhu
Inhoud
VOORWOORD
pag.
LVAG-nieuws 2
Nieuw bestuurslid stelt zich voor 2
Problemen op of vragen over je werk en/of opleiding? 3
Het Opleidingsfonds: zegen of vloek? 4
LAD geeft aios ´smoel´ 9
Bijtanken met … Jasper van Aalst 10
De Meester en de Leerling 12
Tweede symposium Teach the aios wederom een succes 14
Aios wint camera op Aios-dag 16
Hoofdredacteur m/v gezocht 16
Grote verschillen in opleidingsbudget 17
Verhalen voor aan het kerstdiner 18
Hun zorg – onze zorg deel 2 20
Geneesheer: Burrill Bernard Crohn 22
Column: ‘Evidence based positiveness’ 24
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
1

VERENIGINGSNIEUWS
Arbeidsomstandigheden
Met het afscheid van een aantal oudgedienden en de komst van een groep
enthousiastelingen heeft het bestuur van de LVAG gemeend de taken te moeten
(her)verdelen. We kijken daarbij niet meer naar wie in welke commissie zit, maar
naar de drie belangrijke pijlers waarop de LVAG zich focust:
arbeidsomstandigheden, opleiding en kwaliteit & wetenschap. Een korte
samenvatting van het belangrijkste nieuws op elk van die vlakken.
Ouderschapsverlof
In de vorige editie van AIOS spraken
wij over de consequenties van
het verhuizen van perifere naar
academische ziekenhuizen en vice
versa. In het artikel werd aangegeven
dat in de Cao UMC ouderschapsverlof
mogelijk is waarbij je
deels doorbetaald krijgt tijdens het
verlof. Dit blijkt bij nader inzien
niet te kloppen. De werkgever hoeft
geen vergoeding te betalen voor
het ouderschapsverlof.
Europese regelgeving t.a.v.
werktijden
De Europese Raad wil een aantal
aanpassingen aan de European Working
Time Directive doorvoeren. De
belangrijkste wijzigingen betreffen
het onderscheid tussen actieve en
inactieve ‘on-call tijd’ en introductie
2 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
LVAG-nieuws
van de beruchte ‘opt-out’. Samen
met de LAD en KNMG maakt de
LVAG bezwaar tegen deze aanpassingen.
Immers, bij invoering van de
op-outmogelijkheid als voorgesteld
wordt het machtsevenwicht tussen
werkgever en werknemer ten nadele
van deze laatste ernstig verstoord.
Opleiding
Opleidingsmodernisering
Al vaker rapporteerde het bestuur
over de voortgang van medisch
specialistische vervolgopleidingen.
Het proces is nog steeds in volle
gang en steeds meer wetenschappelijke
verenigingen leggen hun
vernieuwde opleidingsplan aan het
Centraal College Medische Specialismen
(CCMS) voor.
Inmiddels zijn er diverse plannen binnen
het CCMS besproken en goedge-
keurd. Het betreft hier de volgende
specialismen: klinische geriatrie,
maag-darm-leverziekten, longziekten,
radiologie, klinische genetica,
anesthesiologie, heelkunde, reumatologie,
KNO en SEH-geneeskunde.
In een eerder stadium waren de
plannen van gynaecologie en kindergeneeskunde
al gemoderniseerd. Een
score van twaalf uit 27 medische
specialismen (28 inclusief SEH).
De vaart zit er nu goed in en het
CCMS met de daaraan verbonden
werkgroep verwachten het traject
begin 2009 af te ronden. Hierna zal
vanzelfsprekend een implementatietraject
volgen.
Regelgeving opleidingen: het
Kaderbesluit
De regelgeving omtrent de medisch
specialistische vervolgopleidingen,
Nieuw bestuurslid stelt zich
voor
Addy van de Luijtgaarden (26 jaar) rondde in 2006 zijn geneeskundestudie aan de Radboud Universiteit Nijmegen
af. Tijdens zijn opleiding maakte hij zich binnen de Medische Faculteits Vereniging Nijmegen (MFVN) sterk
voor EHBO-onderwijs aan medisch studenten.
Na het artsexamen werkte hij kort als anios interne geneeskunde in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen.
Daarna begon hij aan een promotietraject op de afdeling Medische Oncologie van het UMC St Radboud.
Daar is hij bestuurslid van de Clinical PhD Council i.o.
Vanaf april 2008 is Addy betrokken bij de LVAG; sinds september als lid van het dagelijks bestuur. Zijn speerpunt
binnen de LVAG is de kwaliteit van medische vervolgopleidingen.

vastgelegd in het Kaderbesluit
CCMS, dient als gevolg van de
opleidingsmodernisering te worden
aangepast. Hierdoor zal er bijvoorbeeld
meer over het kwaliteitsbeleid
binnen opleidingen worden
geregeld.
De LVAG heeft reacties van aios,
mede naar aanleiding van problemen
waar zij dagelijks tegenaan
lopen, op het Kaderbesluit verzameld.
Deze opmerkingen hebben we
tijdens de wijzigingsprocedure
gebruikt om het CCMS van advies
te voorzien. Mede door tips van de
LVAG zijn er diverse clausules in het
Kaderbesluit aangepast.
Het nieuwe Kaderbesluit zal naar
alle waarschijnlijkheid eind 2008,
begin 2009 in werking treden.
Nieuw college
In de loop van 2009 zal het CCMS
met het College voor Huisartsgeneeskunde,Verpleeghuisgeneeskunde
en medische zorg voor verstandelijk
gehandicapten (CHVG) en het
College voor Sociaal Geneeskundigen
(CSG) worden samengevoegd
tot een overkoepelend college.
In dit nieuwe college was in eerste
instantie geen plek voor een aios
(van welk specialisme dan ook)
ingeruimd. Hierop heeft de LVAG
met succes, en met steun van de
juniorverenigingen van de AVG’s
(Arts voor Verstandelijk Gehandicapten)
en sociaal geneeskundigen,
geageerd. Er zal in dit nieuwe college
nu wél plaats zijn voor een aios.
Deze aios zal door de LVAG en de
bovengenoemde juniorverenigingen
(inclusief de huisartsen en verpleeghuisartsen)
moeten worden
voorgedragen. De LVAG zal hierin
het voortouw nemen, zodat ook de
medisch specialisten i.o. blijvend
worden vertegenwoordigd.
Kwaliteit & wetenschap
Symposium Teach the aios
In het kader van de opleidingsmodernisering
organiseerde de LVAG
samen met de KNMG/ CCMS en het
College voor de Beroepen en Opleidingen
in de Gezondheidszorg
(CBOG) voor de tweede keer het
symposium Teach the aios. In verband
met het succes en gezien de
huidige ontwikkelingen heeft de
organisatie besloten dit de aankomende
jaren te blijven initiëren.
VERENIGINGSNIEUWS
Hierover en over de dag zelf lees je
meer verderop in deze AIOS.
Kwaliteitsindicatoren opleiding
Er wordt veel gesproken over de
kwaliteitsindicatoren voor medisch
specialistische vervolgopleidingen.
Het veld is huiverig om een prematuur
systeem te gebruiken voor het
toewijzen van nieuwe opleidingsplaatsen
aan interne geneeskunde
en heelkunde.
Het CBOG en het ministerie van
VWS hebben op aandringen van
verschillende veldpartijen besloten
dit vooralsnog niet aan elkaar te
koppelen. De projectgroep die zich
bezighoudt met het ontwikkelen
van de kwaliteitsindicatoren zal de
aankomende maanden gebruiken
om haar werk af te ronden. Begin
2009 denken we met het raamwerk
klaar te zijn.
Ronne Mairuhu, voorzitter
Bram Jacobs, vicevoorzitter en
adviserend lid CCMS
Ingrid Desar, secretaris
Caroline Lindemans, adviserend
lid CCMS
Problemen op of vragen over
je werk en/of opleiding?
De LVAG vertegenwoordigt aios en anios in verschillende gremia. Hierdoor zijn wij in staat problemen waar je
op je werk en/of tijdens je opleiding tegenaan loopt, bij de juiste personen aan te kaarten. Heb je vragen over of
problemen op één of meerdere van onderstaande gebieden?
• werktijden en regelgeving (bijvoorbeeld: parttime werken en zwangerschapsverlof);
• opleidingsfonds en toewijzing van opleidingsplaatsen;
• problemen tijdens de opleiding en/of met de opleider;
• regelgeving van medisch specialistische vervolgopleidingen;
• de vernieuwde opleidingsplannen en kwaliteitsindicatoren van opleidingen.
Neem dan contact op met een van de leden van het dagelijks bestuur of ons secretariaat: per telefoon (030)
670 27 05 of per e-mail secretariaat@lvag.nl.
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
3

VERENIGINGSNIEUWS
De vergoedingen voor de opleidingsinstellingen om aios op te leiden zijn op dit
moment een ‘hot item’. Op verschillende symposia, in wetenschappelijke
besprekingen, op de werkvloer en in nagenoeg alle medische tijdschriften wordt er
wel iets gezegd, dan wel geschreven over het Opleidingsfonds.
Doorgaans is de teneur negatief
van aard. De dupe, onzorgvuldig,
funest, chaotisch zijn veel gebezigde
termen waarmee het Opleidingsfonds
wordt omschreven. Wie heeft
dit fonds in het leven geroepen en
waarom? Hier gaan we in op de
achtergrond en problemen van het
Opleidingsfonds en geven we antwoorden
op veelgestelde vragen
over het fonds.
I. Achtergrond Opleidingsfonds
Sinds 1 januari 2007 verloopt de
bekostiging van alle medisch specialistische
vervolgopleidingen
(behalve psychiatrie) via het Opleidingsfonds
1 . Met de nieuwe manier
van bekostigen streeft het ministerie
van VWS een effectiever capaciteitsbeleid
na. Daarnaast worden de
volgende redenen aangedragen om
het Opleidingsfonds te introduceren:
• Bij meer marktwerking/concurrentie
op de zorgmarkt
kunnen de kosten van het
opleiden van medisch specialisten
in toenemende mate
marktverstorend gaan werken.
Aangezien niet alle ziekenhuizen
in gelijke mate opleiden,
zou opleiden grote verschillen
kunnen geven in de DBCtarieven.
4 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
Het Opleidingsfonds:
zegen of vloek?
• De bestaande bekostigingssystematiek
was complex en niet
transparant.
• De soort en het aantal opleidingsplaatsen
in een zorginstelling
zijn dikwijls onbekend.
Dit geldt ook voor de kostprijs
van een opleidingsplaats.
Opbouw Opleidingsfonds
Bij het opzetten van het Opleidingsfonds
was de aanname van de veldpartijen
dat aios productieneutraal
zijn (productie aios kan men wegstrepen
tegen het productieverlies
van een medisch specialist). Daarnaast
is men ervan uitgegaan dat de
kosten voor alle specialismen en
voor alle opleidingsjaren gelijk zijn.
Het veld, Zorgverzekeraars Nederland
(ZN), de Nederlandse Federatie
van Universitair Medische Centra
(NFU), de Nederlandse Vereniging
van Ziekenhuizen (NVZ) en de Orde
van Medisch Specialisten, heeft in
2005 naar een onderbouwing
gezocht voor de kosten van het
opleiden van aios. Een daartoe ingestelde
werkgroep heeft geconcludeerd
dat de opleidingskosten per
aios zijn opgebouwd uit een aantal
componenten: salariskosten, materiële
kosten, overhead, handelingseffect,
leereffect en niet patiëntgebonden
opleidingskosten (zie tabel
1 op de volgende pagina). 2
Onder materiële kosten worden verstaan
de kosten voor het gebruik
van een bureau, computer, papier,
pieper, et cetera (circa 5.000,- euro
per jaar per aios). Hieronder vallen
ook de kosten voor het volgen van
cursussen en de kosten van studieboeken
(circa 1.000,- euro per jaar
per aios). De kosten van overhead
betreffen de kosten voor de afdeling
P&O, de financiële administratie, de
bestuurskosten, et cetera (circa
19.500,- euro per jaar per aios).
Het handelingseffect betreft de
directe werkzaamheden van de aios
die meerkosten genereren. Deze
kosten worden ook wel de vertragingskosten
genoemd. Deze ontstaan
met name op de OK en worden
geschat op circa 26.000,- euro
per jaar per aios.
Het leereffect komt tot uitdrukking
in het aanvraaggedrag van aios. Dit
aanvraaggedrag (extra diagnostiek
zoals labbepalingen, beeldvormende
onderzoeken, nucleair geneeskundig
onderzoek en functieonderzoeken)
heeft tot gevolg dat elders in
het ziekenhuis meerproductie door
anderen wordt gerealiseerd. De
meerproductie op ondersteunende
afdelingen dient de opleidingsdoelen,
maar wordt niet beschouwd als
kosteneffectief (circa 15.500,- euro
per jaar per aios). De omvang van
het handelings- en leereffect per

Tabel 1. Opleidingskosten per aios per jaar (in 2006)*
Ziekenhuis Type 1 Type 2 Type 3
0 – 49 aios 50 – 149 aios > 150 aios
Component
Loonkosten 59.000 59.000 59.000
Materiële kosten + overhead 25.000 25.000 25.000
Niet patiëntgebonden kosten 9.000 9.000 9.000
Handelingseffect/leereffect 52.000 42.000 15.000
Totaal 145.000 135.000 108.000
* Ambtelijk werkdocument van NVZ, NFU, Orde en ZN. Opleidingsorgaan en -
fonds voor erkende Medisch Specialistische Vervolgopleidingen, 8 maart 2005.
aios is afhankelijk van de mate
waarin begeleiding mogelijk is. In
grotere ziekenhuizen (bijvoorbeeld
de umc’s) zou door de omvang, de
opleiding efficiënter ingericht moeten
(kunnen) zijn. Dit resulteert dan
in een lager bedrag voor het handelings-
en leereffect.
De kosten voor niet-patiëntgebonden
opleidingskosten betreffen de
kosten met betrekking tot cursorisch
onderwijs, de beoordeling en
supervisie van aios en hun begeleiders
en de kosten van extra inzet
van overig opleidingsondersteunend
personeel (circa 9.000,- euro per
jaar per aios). Ook bij deze kosten
zal er sprake zijn van een schaaleffect
en zullen vooral de kleinere en
startende opleidingsziekenhuizen
relatief meer kwijt zijn.
Het ministerie van VWS stelt de
totaalbedragen voor de opleidingskosten
vast. Zij maakt hierin geen
onderscheid tussen de verschillende
componenten aangezien zij van
mening is dat dit onvoldoende
bekend is. Dit is ooit de reden
geweest om een kostprijsonderzoek
te doen (het productieonderzoek
van Berenschot). De totaalbedragen
voor de opleidingskosten zijn voor
2008 als volgt vastgesteld 3 :
• algemene ziekenhuizen met
1-50 opleidingsplaatsen
149.000,- euro per fulltime aios;
• algemene ziekenhuizen met
50-150 opleidingsplaatsen
138.700,- euro per fulltime aios;
• algemene ziekenhuizen met
150 of meer opleidingsplaatsen
111.000,- euro per fulltime aios;
• academische ziekenhuizen
111.600,- euro per fulltime aios.
II. Problemen Opleidingsfonds
Na de introductie van het Opleidingsfonds
is een aantal problemen
in het veld ontstaan. De casussen
op de volgende pagina zijn geen
zeldzaamheid. De LVAG wordt frequent
over vergelijkbare situaties
benaderd. Het gaat daarbij om vragen
als: staat het Opleidingsfonds
het switchen van een stage/opleidingsinstelling
in de weg? Hoe vaak
mag je switchen van het Opleidingsfonds?
Is de productieneutraliteit
van aios wel terecht? Hoe is
de financiering geregeld voor uitval
van een aios?
Ondanks alle berichtgeving in de
media, lijken de problemen niet
veroorzaakt te worden door het
door ‘Den Haag’ geïntroduceerde/
gewenste systeem en regelgeving,
maar juist door de keuzes en aannames
die door ziekenhuizen en
beroepsverenigingen zijn gemaakt.
Terugkijkend blijken namelijk veel,
zo niet alle problemen gerelateerd
te zijn aan de aanname dat aios
VERENIGINGSNIEUWS
productieneutraal zijn; aan de
onduidelijkheid hoe vaak een aios
mag veranderen van opleidingsplaats/stageplaats
en aan de keuze
het salaris van aios op te nemen in
het Opleidingsfonds.
Aios niet productieneutraal
Het zien van veel, dan wel zoveel
mogelijk patiënten is essentieel om
goed opgeleid te worden. Dit is
mogelijk met het verrichten van
(kleine) ingrepen, het zien van
(nieuwe) patiënten op de poliklinieken
en de spoedeisende hulp, het
managen van de zaal en het doen
van weekend-, avond- en nachtdiensten.
Aangezien de opleidingsactiviteiten
verweven zijn met de productieactiviteiten
nemen aios een positie in
waardoor de continuïteit van zorg
is gewaarborgd en waardoor het
mogelijk is dat in een ziekenhuis of
op een afdeling productie gedraaid
kan worden. Aios zorgen niet alleen
voor (een deel van de) productie,
maar zorgen er ook voor dat de
medisch specialist zijn eigen productie
kan maken. De zaalarts die
alle dagelijkse gang van zaken op
zich neemt, is daarvan een mooi
voorbeeld. Mede dankzij de activiteiten
van deze zaalarts kan een
medisch specialist zijn polikliniek
draaien of andere zaken ter hand
nemen.
Veranderen van opleidingsplaats
mogelijk
Door de huidige systematiek is het
inzichtelijker geworden waar aios
´zitten´ en hoeveel aios iedere
instelling telt. Elke opleidingsinstelling
moet duidelijk kunnen maken
welke aios en van wanneer tot
wanneer deze aios in de instelling
werkzaam zijn. Immers, er is een
directe koppeling tussen de opleidingsschema’s
van aios en de vergoeding
voor instellingen.
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
5

VERENIGINGSNIEUWS
Casus 1
Een aios wil graag een nietreguliere
stage lopen, omdat het
onderwerp onvoldoende binnen
de reguliere stages wordt aangeboden.
Een mooie toegevoegde
waarde zou je zeggen. Het
regelen van een niet-reguliere
stage blijkt echter moeilijk tot
onmogelijk. De financiering van
de stage c.q. het Opleidingsfonds
wordt hierbij, door de opleider
als een (zo niet het grootste)
probleem aangehaald. Er blijft
daarnaast een ‘gat’ in de roostering
achter, als er niet bijtijds
vervanging wordt geregeld. Ook
dit laatstgenoemde argument is
voor de opleider een reden om
de aios niet te laten gaan.
Wordt het switchen dan onmogelijk
door het Opleidingsfonds? Dicteert
het Opleidingsfonds hoe vaak een
aios mag switchen? Het ministerie
van VWS is hierin kraakhelder: “Het
Opleidingsfonds staat veranderingen
van stageplaatsen/opleidingsplaatsen
niet in de weg, mits dit in
het opleidingsschema opgenomen
is.” Indien in dit schema is opgenomen
dat een aios wel tien keer van
instelling verandert, dan volgt het
geld en is er geen probleem. Een
wijziging van het opleidingsschema
is mogelijk, maar alleen vóór 31
6 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
oktober van elk jaar (tussentijdse
wijzigingen van het opleidingsschema
zijn ook mogelijk, maar dan
volgt het geld niet). Dit ondervond
de collega waarvan het verhaal in
casus 2 werd beschreven.
Waarom het veranderen van opleidingsplaats
en het elders een stage
volgen zo moeizaam gaan, zal zeker
mede veroorzaakt worden door de
grote financiële vergoedingen die
gekoppeld zijn aan het opleiden van
aios. Een grote opleidingsinstelling
met meer dan vierhonderd aios
ontvangt bijvoorbeeld makkelijk
meer dan 40 miljoen euro in 2008
voor het opleiden van aios. 4
Verlies van een aios betekent verlies
van geld. Daarnaast moet er toestemming
zijn van de (hoofd)opleider
om het opleidingsschema te
veranderen. Een opleider die het
wel makkelijk vindt om een ervaren
aios op zijn werkvloer te hebben,
zou bij het wijzigen van een opleidingsschema
zich kunnen realiseren
dat dit het verlies van een ervaren
werkkracht kan betekenen. Om dit
verlies te compenseren moet een
andere, vaak onervaren anios aangenomen
worden. Dit moet uit het
eigen budget betaald worden, aangezien
er voor een anios geen
opleidingsfonds is.
Salaris van aios
Voor productie is materiaal en
mankracht nodig. Hoe een zieken-
huis of afdeling dit invult, is een
eigen keuze. Medisch specialisten
zouden dit allemaal zelf kunnen
doen, maar veel grote afdelingen
hebben assistentie nodig om de
boel draaiende te houden. Dit laatste
kan in de vorm van basisartsen
(al dan niet in opleiding) of een van
de nieuwe beroepskrachten, zoals
een physician assistant of nurse
practitioner. Deze werknemers
behoren gewoon betaald te worden
door de werkgevers, in casu de ziekenhuizen.
Het ziekenhuis betaalt
ook de schoonmaker, de receptioniste,
de beveiligingsbeambte en de
verpleegkundige. Waarom dit voor
aios niet opgaat is vreemd. De
indrukwekkende financiële vergoedingen
die opleidingsinstellingen
voor aios krijgen (zie tabel 1), zullen
hierbij zeker een rol spelen.
Door de bovengenoemde keuze
wordt het salaris van aios doorgaans
niet in een jaarplan van een
ziekenhuis opgenomen. Ook zal er in
de jaarplannen niet opgegeven zijn
hoeveel basisartsen er nodig zijn om
de productie te handhaven. Hierdoor
zal men bij uitval van een aios
bijvoorbeeld vanwege het veranderen
van opleidingsplaats, geen reden
zien om leeggevallen plaatsen op te
vullen met anios of andere beroepskrachten.
Immers, men heeft niet
gedefinieerd hoeveel basisartsen
men nodig heeft. Daarnaast is er
geen financiële ruimte om vervan-
Casus 2
In verband met familieomstandigheden moet een aios in de zomer van 2008 acuut verhuizen naar een heel
andere opleidingsregio. Zij kan door de afstand niet meer naar haar oude opleidingsinstelling en wil graag helemaal
over naar een andere opleidingsregio die dichter bij haar nieuwe woonplaats ligt.
De aios overlegt met het nieuwe instituut en er lijkt ruimte te zijn om de laatste drie jaren van de opleiding
aldaar te doen. In verband met onduidelijkheid over het Opleidingsfonds wil het nieuwe instituut de aios echter
niet meteen overnemen.
Na enkele maanden onderhandelen ziet het ernaar uit dat de aios per 1 januari 2009 over kan gaan naar het
nieuwe instituut. Aan de ene kant opluchting; aan de andere kant moest de aios meer dan zes maanden onbetaald
verlof opnemen, omdat er geen andere oplossing te vinden was. De opleiding moet nu ook worden verlengd
vanwege de maandenlange inactiviteit.

ging te zoeken. Deze problematiek
wordt dagelijks ondervonden.
In het beleidsplan van alle ziekenhuizen
zou opgenomen moeten
worden hoeveel productie men zou
willen draaien en met hoeveel verpleegkundigen
en specialisten dit
moet gebeuren. Zo zal ook in het
beleidsplan moeten worden aangeven
hoeveel basisartsen men nodig
denkt te hebben en hoeveel geld
voor het salaris men daarvoor moet
reserveren: onafhankelijk of die
basisartsen in opleiding zijn of niet.
Hoe zit het dan met
vergoedingen?
De tijd die een medisch specialist
aan een aios besteedt in het kader
van de opleiding dient vergoed te
worden met geld uit het Opleidingsfonds.
Als een medisch specialist
gemiddeld 10 uur per week aan
het opleiden van een enkele aios
zou besteden, dan zou hij hiervoor
een vergoeding moeten krijgen:
132,50 euro (uurloon medisch specialist)
* 10 uur/week * 52 weken =
68.900,- euro per jaar. Dit bedrag is
dan nog exclusief materiële kosten,
leereffect en handelingseffect.
Maar met dit bedrag wordt wel het
verlies aan productie gecompenseerd.
De vraag is of dit helemaal
vergoed moet worden, aangezien
een anios in het kader van goede
patiëntenzorg ook begeleiding dient
te krijgen. Daarnaast moet er rekening
worden gehouden met het feit
dat een eerstejaars aios veel meer
begeleidingstijd nodig heeft dan
een ouderejaars.
Krijgen medisch specialisten dan
deze vergoeding? In de praktijk zien
we dat het budget niet aan de
medisch specialist wordt verstrekt.
Er is amper discussie tussen opleiders
en raad van bestuur over de
kosten die de opleider maakt in termen
van begeleidingstijd. De discussie
die op dit niveau zou moeten
plaatsvinden, verplaatst zich naar
het niveau opleider-aios: een voor
de aios nadelige situatie, aangezien
het doorgaans leidt tot de situatie
waarbij er geen geld is voor vervanging
van een uitgevallen aios.
Conclusie
Het recente schrijven van dr. Valentijn
in Medisch Contact 5 is het
zoveelste voorbeeld van gemotiveerde
opleiders die bijna geen lol
meer hebben aan het opleiden. De
uitgebreide recente berichtgeving
suggereert dat het Opleidingsfonds
de belangrijkste oorzaak hiervan is.
Grotendeels onterecht! Het zijn
juist de door het veld gedane aannames
en gemaakte keuzes die
ervoor zorgdragen dat het complex
ís en blíjft.
Om dit te veranderen zullen er
andere afspraken gemaakt moeten
worden: salaris uit het Opleidingsfonds,
vergoedingen voor het handelingseffect
en leereffect aan de
aios koppelen (het ‘rugzak-model’)
en de vergoedingen voor het opleiden
door medisch specialisten
daadwerkelijk naar de medisch specialisten
sturen. Of dit uiteindelijk
de oplossing is blijft natuurlijk de
vraag, maar er is voldoende geoefend
met de huidige systematiek.
III. Tien meestgestelde vragen
Wat is het Opleidingsfonds?
Het is een subsidieregeling voor
opleidingsinstellingen waaruit de
kosten gemaakt voor het opleiden
van artsen in opleiding tot specialist
(aios) worden vergoed. Deze
kosten betreffen het salaris van
aios, de kosten voor een afdeling
om een opleiding draaiende te houden
(secretariaat, computers, administratie)
en een vergoeding voor
het financiële verlies dat optreedt
door de tijdsinvestering door
medisch specialisten in het opleiden
van aios.
VERENIGINGSNIEUWS
Waarom is het Opleidingsfonds
ingevoerd?
De financiering van de medisch
specialistische opleidingen was
voorheen opgenomen in de instellingsbudgetten.
Hoewel iedere
instelling een bijdrage diende te
leveren aan het opleiden van zorgprofessionals,
deed niet iedere
instelling dat. Daarnaast werkte de
opleidingskosten marktverstorend.
Immers een opleidingsinstelling zou
vanwege de kosten die gepaard
gaan met opleiden hogere DBCtarieven
in rekening moeten brengen
en dat zou voor deze instellingen
nadelig werken op de
DBC-markt.
Deze punten vormden de aanleiding
om de financiering van opleidingen
los te koppelen van de instellingsbudgetten
in een apart Opleidingsfonds.
Daarmee wordt de financiering
direct gekoppeld aan het
product: alleen die instellingen krijgen
het geld die ook daadwerkelijk
binnen de toegewezen aantallen
opleiden.
Speelt het Opleidingsfonds een
werkgeversrol?
Nee. Aios krijgen een aanstelling bij
de opleidingsinrichting (umc’s of
algemene ziekenhuizen/zorginstellingen).
Dit in tegenstelling tot de
situatie bij artsen in opleiding tot
huisarts. Hier is wel gekozen voor
een centraal werkgeverschap, aangezien
het voor kleine huisartspraktijken
organisatorisch te ingrijpend
is om de werkgeversfunctie te vervullen.
Kan ik nog wel in andere
Nederlandse ziekenhuizen/
zorginstellingen stages lopen nu
het Opleidingsfonds
geïntroduceerd is?
Uitgangspunt van het Opleidingsfonds
is dat de financiering het
opleidingsschema van de aios bij de
Medisch Specialisten Registratie
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
7

VERENIGINGSNIEUWS
Commissie (MSRC) volgt. Doel is
immers om die instelling te financieren
die ook daadwerkelijk de
inspanning levert voor het opleiden.
Het Opleidingsfonds houdt een
stage in andere dan door de MSRCerkende
Nederlandse ziekenhuizen/zorginstellingen
daarom niet
tegen.
Klopt het dat door het
Opleidingsfonds parttime
opleiden niet mogelijk is?
Als je bent begonnen op een door
de minister toegewezen instroomplaats,
volgt de subsidie in de volgende
jaren het opleidingsschema
van de aios, zoals dat op 31 oktober
bij de MSRC bekend is. Bij het volgen
van de opleiding in deeltijd
wordt de duur van de opleiding
naar rato aangepast, verlengd. Een
instelling krijgt bijvoorbeeld voor
een half jaar langer opleiden extra
geld uit het Opleidingsfonds. De
instelling moet wel de deeltijdfactor
opgeven bij het vaststellen van
de subsidie. Het Opleidingsfonds als
argument om niet parttime de
opleiding te kunnen volgen is daarom
niet terecht.
Hoe zit het met de relatie tussen
de kwaliteit van de opleiding en
het Opleidingsfonds?
VWS wil graag zo spoedig mogelijk
de instroom van nieuwe aios verdelen
op basis van de kwaliteit van
een opleiding in een bepaalde
instelling. Hoe beter de opleiding,
hoe meer aios ter plaatse opgeleid
zouden moeten worden, en dus hoe
meer geld uit het Opleidingsfonds.
Dit gaat uiteraard op binnen een
bepaalde bandbreedte, aangezien
verdubbeling van de opleidingscapaciteit
niet altijd positieve gevolgen
heeft voor de kwaliteit van een
opleiding. Naar verwachting zal het
kwaliteitssysteem voor onze opleidingen
in 2009 beschikbaar zijn.
8 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
Kan ik nog een fellowship volgen
met het geld uit het
Opleidingsfonds?
Indien dit in het kader van de opleiding
is, is dit mogelijk. Het Opleidingsfonds
is niet bestemd voor fellowships
die gedaan worden buiten
de opleiding om.
Kan ik met het geld uit het
Opleidingsfonds stage lopen in
het buitenland?
In de huidige regelgeving is het
mogelijk een gedeelte van de opleiding
in het buitenland te volgen.
Hiervoor dien je wel voorafgaand
toestemming van de MSRC te hebben.
Echter de MSRC erkent geen
instellingen in het buitenland. Ze
keurt het opleidingsschema goed,
althans, op advies van de wetenschappelijke
verenigingen, maar de
instelling wordt als zodanig niet
erkend. Dit betekent dat er geen
geld beschikbaar is voor buitenlandse
instellingen en dat het op
dit moment niet mogelijk is om in
het buitenland een opleiding te volgen
met geld uit het Opleidingsfonds.
Wordt zwangerschapsverlof ook
vergoed met geld uit het
Opleidingsfonds?
Nee. Voor iedere Nederlandse die
met zwangerschapsverlof gaat,
ontvangt de werkgever een vergoeding
van het UWV. De opleiding ligt
op dat moment stil; daarom stopt
het Opleidingsfonds de betaling.
Geld uit het Opleidingsfonds is niet
bestemd voor invalkrachten/waarnemers.
Dat is immers de reguliere
zorgverplichting waar de instelling
zelf verantwoordelijk voor is.
Is geld uit het Opleidingsfonds
een soort persoonlijk budget?
Het geld wordt gezien als vergoeding
voor opleidingsinstellingen/
opleiders. Aios kunnen het Opleidingsfonds
indirect via hun oplei-
dingsschema beheren. Het in het
verleden genoemde ‘rugzak-model’
is (nog) niet aan de orde.
Heb je nog andere vragen over het
Opleidingsfonds? Neem dan contact
op met het secretariaat
(secretariaat@lvag.nl).
Ronne Mairuhu, voorzitter
Referenties
1. www.cbog.nl
2. Ambtelijk werkdocument van NVZ,
NFU, Orde en ZN. Opleidingsorgaan
en -fonds voor erkende
Medisch Specialistische Vervolgopleidingen.
8 maart 2005.
3. Regeling van de Minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
van 13 december 2007.
MEVA/NBO-2811715, houdende
wijziging van de subsidieregeling
zorgopleidingen 1e tranche in verband
met de verduidelijking van
een aantal begrippen en de subsidiëring
in 2008. www.minvws.nl
4. www.minvws.nl/dossiers/opleidingsfonds/
5. Op dood spoor. Dr. R.M. Valentijn.
Medisch Contact nr. 45, 7 november
2008.

geeft aios ‘smoel’
Arbeidstijdenwet en Arbeidstijdenbesluit. Je hebt er vast wel eens van gehoord.
Maar wat heb je als aios hiermee van doen? Dat er in is vastgelegd hoeveel uur je
per dag mag werken en wanneer je recht hebt op pauze. Het zijn beschermende
maatregelen die zorgen dat je niet al te lange werkdagen en -nachten maakt en je
op tijd je rust neemt. Het is dus in het belang van jezelf en van je werk.
De LAD hecht er veel waarde aan dat aios hun werk goed
kunnen doen. Een balans tussen werk en rust is een van
de randvoorwaarden om dat voor elkaar te krijgen. Daarom
houdt de artsen-werknemersorganisatie wijzigingen
in de regelgeving op dat gebied nauwlettend in de gaten.
Dat is een van haar prioriteiten voor aios.
Ongenoegen
En de LAD doet meer. Samen met de LVAG heeft de
artsen-werknemersorganisatie, vooral dit jaar, haar
ongenoegen over de Europese Werktijdenregeling geuit
(het is de bedoeling dat deze regeling de Arbeidstijdenwet
en het Arbeidstijdenbesluit gaat vervangen). Naar
de ministers Klink en Donner, de vaste commissie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Europarlementariërs.
Kritiek hebben beide vertegenwoordigers van
aios op de maximale werkweek die van 48 naar 58 uur
gaat; het niet als werktijd meetellen van inactieve uren
tijdens aanwezigheidsdiensten; het handhaven van de
opt-outmogelijkheid; het invoeren van een referentieperiode
van twaalf maanden voor de berekening van de
maximale werkweek en het invoeren van de mogelijkheid
om via nationale wetgeving of cao’s rusttijden te
compenseren binnen een redelijke tijd.
Politici wakker schudden
Het Europees Parlement neemt op 17 december een
beslissing over het voorstel tot aanpassing van de Europese
Werktijdenregeling. Voor die tijd, op 15 december,
zullen organisaties als CPME (Europese artsenorganisatie
waarbij ook de KNMG is aangesloten), PWG (waarvan
de LAD lid is en die meer dan 150.000 artsen in
opleiding in 26 Europese landen vertegenwoordigt) en
FEMS (Europese vertegenwoordiger van artsen in
dienstverband) actie voeren in Straatsburg.
Of het allemaal wat uithaalt? Dat zal nog moeten blijken.
Wel heeft een aantal Europarlementariërs al laten
weten tegen de voorstellen te zullen stemmen. Begin
december zal de LAD nog een laatste oproep aan
betrokken Europarlementariërs doen.
De artsen-werknemersorganisatie heeft, in samenwerking
met andere (nationale en internationale) vertegen-
LAD-PRIORITEITEN VOOR AIOS
• Bovenmatige werkbelasting moet worden teruggedrongen.
• Controle op naleving van ATW/ATB.
• Extra vergoedingen voor het uitvoeren van alle diensten.
• Correcte uitbetaling van de ORT in de universitair medische centra.
• Drie periodieken bovenop de aios-salarisschalen in de ziekenhuizen.
• Uniformering van de inschalingsregelingen in de ggz-instellingen, en meetellen van
alle ervaringsjaren.
• Invoeren van een aparte salarisschaal voor de aios in de ggz.
• Bijzondere aandacht voor de parttime werkende (veelal vrouwelijke) aios.
• Geen eigen bijdragen in de studiekosten die samenhangen met de opleiding.
• Waarborgen van de kwaliteit van de opleiding door middel van kwaliteitsindicatoren.
• Duidelijke afbakening van opleidingsmomenten.
• Het salaris in het laatste opleidingsjaar dient aan te sluiten op het inkomensniveau van de AMS en
van de HAMS.
• De Arbeidsvoorwaardenregeling Medisch Specialisten en de Honoreringsregeling Academisch
Medisch Specialisten moeten worden uitgebreid naar alle artsenfuncties.
• ................................................................................................................................................................................................................
Graag vernemen wij ook jouw ideeën voor verbetering van je specifieke (rechts)positie.
woordigers van aios, in ieder geval haar ‘stinkende’ best
gedaan om de verantwoordelijke politici wakker te
schudden. Daarmee geeft ze de aios ‘smoel’.
Daniëlle Jansen
Check je rooster!
De Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit zijn
bepalend voor jouw arbeids- en rusttijden. En dus
ook voor jouw rooster. Heb je het idee dat je veel te
veel uren maakt en weinig rust tussendoor kunt
nemen? Laat dan je rooster checken door de juristen
van LAD’s Team Individuele Rechtshulp. Zij weten of
het rooster overeenkomt met de regelgeving.
Dus als je het zeker wilt weten … Vul dan het ‘Juridisch
vragenformulier’ op www.artsennet.nl/lad in
(het formulier vind je onder het kopje ‘Contact’) of
bel (030) 670 27 02 (tussen 9.30 uur en 12.30 uur
kun je de juristen het beste bereiken).
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
9

BIJTANKEN
… met Jasper van Aalst
Als negenjarig jongetje zag Jasper voor het eerst een cello, tijdens een open
dag op de muziekschool. “Daar zag ik een grote meneer met een hele grote
cello. Het eerste wat ik dacht was: dat wil ik ook.”
Tijdens de middelbare
school ging
Jasper naar het
conservatorium in
Utrecht. “Dat deed
ik naast m’n school.
Ik vond cello spelen
leuk en het was een
soort logisch vervolg
op mijn
muziekschooltijd.”
Daarna verhuisde
hij naar Maastricht,
voor zijn studie
geneeskunde.
“Vanaf het tweede
jaar geneeskunde
ben ik naar het
conservatorium
gegaan. Daar kreeg
ik les van Alexander Petrasch, een Rus, solocellist bij
het Limburgs Symfonie Orkest (LSO), gepromoveerd in
de muziekgeschiedenis. Hij is een echte muzikant. Hij
leert je van noten muziek te maken.”
“Ik liep steeds één jaar voor met mijn opleiding geneeskunde.
Die eerste jaren werkte ik eigenlijk harder aan
mijn conservatoriumopleiding dan aan m’n studie
geneeskunde. Ik had veel vrije uren door het probleemgestuurd
onderwijs. Natuurlijk moest ik naar college,
onderwijsgroepen en snijzaal, maar ik had ook veel
vaste uren op het conservatorium. Dat is een hboopleiding.
Ik kreeg wel wat vrijstellingen, omdat ik meteen
ging voor de UM-richting [uitvoerend musicus i.t.t.
docerend musicus (DM) - red.]. Ik hoefde daarom bijvoorbeeld
niet naar onderwijspsychologie.”
Neuroanatomie
Al vroeg kwam hij erachter dat hij neurochirurg wilde
worden. “In mijn derde jaar geneeskunde ben ik op professor
Beuls [toenmalig hoogleraar neurochirurgie in
10 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
het AzM - red.] afgestapt. Ik zei: “Professor, ik denk dat
ik neurochirurg wil worden.” “Oké”, was zijn reactie. “Ik
heb altijd contact met hem gehouden, en samen met
hem een artikel geschreven. Waarom neurochirurgie,
kan ik niet goed uitleggen. Ik vind het leuk om met m’n
handen te werken. De neuroanatomie boeit me heel
erg. Er ligt altijd wel een neuroanatomieboek in m’n
buurt. En het brein vind ik net wat mysterieuzer dan de
rest van het lichaam.”
“Er ligt altijd wel een
neuroanatomieboek in m’n buurt.”
Een heel jaar cello
“In mijn eindexamenjaar aan het conservatorium wilde ik
even stoppen met geneeskunde, vóór mijn coschappen. Ik
heb een brief aan de rector magnificus geschreven. Dat
was Arie Nieuwenhuijzen Kruseman; hij is de nieuwe
voorzitter van de KNMG. In eerste instantie was het een
probleem. Toen heb ik hem gebeld. Ik wist dat Arie ook
cello speelde. Hij heeft me uiteindelijk geholpen.”
“Dat jaar heb ik alleen maar cello gespeeld. Ik heb veel
concerten gegeven, met allerlei ensembles. Samen met
mijn leraar heb ik een aantal cd’s opgenomen en in heel
Nederland opgetreden. Ik heb in het Amati Ensemble

gespeeld. Daarmee hebben we ook meerdere radio- en
tv-opnames gemaakt.”
“Mijn cellostudie heb ik afgesloten met een negen. Ik
heb het papiertje nog waarop staat dat ik ben toegelaten
tot de tweede fase [soort masterstudie, waarmee je
tot solocellist wordt opgeleid - red.]. Dat ligt al negen
jaar in mijn kast!”
“Na dat jaar ging ik coschappen lopen. Ik was veel
medische kennis kwijt, vooral tijdens het eerste
coschap. Dat kwam gelukkig snel goed. In die tijd
speelde ik veel cello. Ik gaf vaak concerten; dat verdiende
erg goed! Ik heb ook gespeeld voor koningin
Beatrix, toen de universiteit 25 jaar bestond. We speelden
het pianotrio van Mendelssohn in d-klein in het
theater aan het Vrijthof.”
“Ik heb het papiertje nog waarop staat
dat ik ben toegelaten tot de tweede
fase. Dat ligt al negen jaar in mijn kast!”
In opleiding
“In 2001 haalde ik mijn artsenbul. Twee weken na m’n
examen ben ik begonnen als agnio neurochirurgie. Sinds
2003 ben ik in opleiding. Nadat ik wat artikelen had
gepubliceerd, hebben we besloten dat ik daar eigenlijk
wel een proefschrift over kon schrijven. Dit was echter
geen vooropgezet plan. De meeste artikelen gaan over
de dermale sinus en andere complexe neurale-buisdefecten.
Kinderen met gekke dimpels, haartjes, dubbele
ruggenmergen. Het gaat om de extreem zeldzame afwijkingen.
Ik heb bijvoorbeeld net de grootste serie epidermoïden
ter wereld verzameld. Dat zijn er achttien.”
Vader
Begin 2008 is Jasper vader geworden van zoon Wouter.
“Het is heel druk. Sinds de geboorte van Wouter werk ik
vier dagen per week. Daardoor duurt m’n opleiding 15
maanden langer. Mijn vriendin is agiko. Zij werkt nu
fulltime, in het lab.”
Vol enthousiasme vertelt Jasper over de grote verandering:
“Het is een cliché, maar je leven verandert enorm.
Ik vind het echt geweldig. Wouter is al tien maanden.
Hij staat, kruipt en brabbelt.”
“Ik heb net de grootste serie
epidermoïden ter wereld verzameld.
Dat zijn er achttien”
“Ik speel nog wel cello, in een dienstweek, overdag, of
in het weekend. Dan ga ik een paar uur lekker Bach
spelen of echt mijn vingers trainen. Het is absolute
ontspanning.”
“Het laatste concert dat ik heb gegeven is helaas
alweer lang geleden, zeker twee jaar. Een kwintet van
Shostakovich bij mensen thuis in Laren, in hun privéconcertzaaltje.”
En dan blijkt dat Jasper ook lesgeeft. “Ik geef celloles
aan twee leerlingen. De ene is een meisje van veertien
jaar, dat ik al twee jaar lesgeef. De ander is een hoogleraar
hier, die ik zie als we allebei tijd hebben. Soms ben
ik gewoon te moe. Als ik om half zeven van de poli
kom, trek ik het niet om om half acht nog anderhalf
uur les te gaan geven, zonder tussendoor te hebben
gegeten. Dat halen we in het weekend in, op zondagochtend,
zoiets.”
Op de vraag of Jasper nog iets graag zou willen doen,
volgt een lange stilte. En dan: “Tja, dat doe ik al. Echt
waar! Ik vind het vak ontzettend leuk, ik werk met heel
veel plezier. Er zijn geen dingen die ik mis. Da’s eigenlijk
wel heel mooi, hè?”
Erna Beers
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
11

PERSONALIA
WERKADRES
STUDIE
OPLEIDING
PROEFSCHRIFT
BEWONDERT
ERGERT ZICH AAN
KLEINE GENOEGENS
GAAT IN TWEEDE LEVEN
MEEST ONTSPANNENDE
ACTIVITEIT
ONHEBBELIJKHEDEN
BESTE EIGENSCHAP
12 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
De meester & De leerling
Dees Brandjes, 57 jaar
Getrouwd, twee kinderen
Slotervaartziekenhuis, afdeling Inwendige
Geneeskunde, sinds 1981
1972-1980 geneeskunde Universiteit van
Amsterdam (UvA)
1981-1986 inwendige geneeskunde Slotervaartziekenhuis
1995 Venous thromboembolic disease
Opleider Statius van Eps, omdat hij de
‘spirit of discovery’ had. Als je met een
goed onderzoeksplan kwam, kreeg je alle
ruimte om het verder uit te zoeken. Daarnaast
had hij bij elk ziektebeeld een fantastische
anekdote, waardoor het je je
leven lang bijbleef. Jan Wouter ten Cate,
mijn opleider hemostase/trombose,
bewonder ik vanwege zijn aanstekelijke
enthousiasme en werklust.
Kletsverhalen en de kreet ‘ik heb geen tijd’.
Op een drukke dag toch tijd vrijmaken om
iets voor me zelf te doen. Ik versta de
kunst om ‘tijd te stelen’.
Zeker iets anders ondernemen, aangezien
ik nooit hetzelfde pad wil bewandelen.
Als ik mijn gedachten de vrije loop kan
laten gaan.
Mijn grootste onhebbelijkheid schijnt mijn
eigenwijsheid te zijn.
Mijn optimisme.
Ronne Mairuhu, 35 jaar
Getrouwd, een dochter
AMC, afdeling Inwendige Geneeskunde,
sinds oktober 2008
Per januari 2009 postdoc in Boston, Verenigde
Staten
1991-1999 geneeskunde Universiteit van
Amsterdam (UvA)
2005-heden aios inwendige geneeskunde
AMC en Slotervaartziekenhuis
2006 Studies on clinical and pathophysiological
aspects of Dengue virus infection
Zowel gepromoveerd in Nederland als in
Indonesië.
Mensen die vol enthousiasme en energie
(goede) veranderingen willen doorvoeren
en zich niet van de wijs laten brengen
door negatieve kritiek en tegenspel.
Mensen die tot op de minuut uitrekenen
hoeveel ze gewerkt hebben en bij dreigende
overuren alle activiteiten staken.
Mijn eerste Nespresso van de dag met
melkschuim uit de aeroccino.
Eerst wereldkampioen squashen worden
en daarna precies hetzelfde vak kiezen.
Op een donkere herfstochtend bij 4ºC in
het Vondelpark rennen. Daarna de hele
dag met mijn dochter spelen en een beetje
gitaar spelen. En natuurlijk de Nespresso
niet te vergeten.
Eigenwijs.
Duidelijke prioriteiten stellen en bij alles
proberen het goede eruit te halen of ervan
in te zien.

Wat maakt het vak inwendige geneeskunde zo
boeiend?
Brandjes: In de zeilerij is het mogelijk om boten door
nieuwe technologieën en lichter materiaal steeds sneller
te laten varen. Dat gevoel van maakbaarheid heb ik
ook bij geneeskunde en in het bijzonder bij de inwendige
geneeskunde. Met name over dit specialisme kan ik
me blijven verbazen en mezelf steeds afvragen: waarom
gebeurt dit of ontstaat dat? Het perfectioneren van
bestaande diagnostiek en therapie - vaak door te zoeken
naar vereenvoudiging - is mij op het lijf geschreven.
Dat zorgt ervoor dat ik inwendige geneeskunde
boeiend vind.
Mairuhu: De meeste specialisaties houden zich bezig
met één specifiek onderwerp. Als internist heb je met
vrijwel alle aspecten van de geneeskunde te maken.
Door de diversiteit van aandoeningen en (daardoor de)
complexiteit van het vak speelt de internist in het ziekenhuis
een centrale rol. Dit maakt het vak uitdagend,
interessant en boeiend.
Wat is over tien jaar de belangrijkste ontwikkeling
in de inwendige geneeskunde?
Brandjes: De toepasbaarheid van de genetica zal een
enorme vlucht nemen. Hiermee bedoel ik dat we straks
op DNA-niveau mensen preventief kunnen helpen door
de ‘genetische make-up’ aan te passen om zo ziekten te
voorkomen. Hierdoor kunnen mensen in een veel eerder
stadium geholpen worden.
Mairuhu: Behandeling op maat. In tegenstelling tot de
huidige praktijk, waarbij iedere patiënt eenzelfde
behandelingsprotocol ondergaat (‘one size fits all’), verwacht
ik dat de geïndividualiseerde behandeling, die
rekening houdt met biologische verschillen tussen
patiënten en hun ziekte, over tien jaar de standaard zal
zijn. Je ziet deze ontwikkelingen nu al opkomen binnen
de hemato-oncologie, maar het zal zeker uitwaaieren
naar andere vakgebieden.
Onderzoek, onderwijs of patiëntenzorg?
Brandjes: In ons ziekenhuis proberen we elk onderdeel
evenveel aandacht te geven, waardoor optimale zorg
verleend kan worden. Echter, patiëntenzorg staat altijd
op nummer één; hier draait alles om.
Mairuhu: Patiëntenzorg staat op nummer één. Dit is de
spil waar alles om draait. De patiëntenzorg leidt tot
onderzoeksvragen en is de basis voor het onderwijs.
Hoe omschrijft u uw assistententijd?
Brandjes: Wim Statius van Eps had een goede neus
voor de selectie van assistenten. In mijn assistentenperiode
zat ik samen met o.a. Sander van Deventer, Harry
Büller en John Kastelein. Dit was een zeer inspirerende
en leuke periode, waarbij we elkaar tot grote hoogten
stimuleerden. Op een positieve manier staken we elkaar
de loef af door te eerder achter de diagnose te komen
dan de ander. Overigens werk ik nog steeds met deze
club op dezelfde manier samen …… in feite is mijn
assistententijd nog steeds niet afgelopen. Ik leer elke
dag bij en niet in het minst van mijn eigen leerlingen.
Mairuhu: Intensief, uitdagend en leerzaam. De leercurve
waar ik in zit is nooit zo steil geweest. Met toenemende
verantwoordelijkheid, maar vooralsnog geen
eindverantwoordelijkheid, zit je volgens mij eigenlijk
‘op rozen’ vergeleken met de medisch specialist. Met
het afronden van mijn proefschrift, de geboorte van
mijn dochter en het bestuurlijk actief zijn voor de
LVAG, vraag ik me wel eens af of het allemaal te combineren
is. Dat is tot nu toe gelukt.
Hoe omschrijft u de ander?
Brandjes: Ronne is een zeer leergierige, hardwerkende
assistent. Bij hem staat kennisoverdracht hoog in het
vaandel.
Mairuhu: Een van de meest bevlogen medisch specialisten
in Nederland. Hij heeft hart voor de zaak en gaat
door het vuur voor zijn patiënten, zijn a(n)ios en zijn
ziekenhuis.
Hoe ziet de ideale leerling resp. meester eruit?
Brandjes: Allereerst moet de meester leerlingen aannemen
die beter en slimmer zijn dan hijzelf. Bovenal moet
hij het vak goed beheersen en een empathische dokter
zijn. En wanneer hij ze mag opleiden, moet hij ervoor
zorgen dat zij de ruimte krijgen om hun talenten te
kunnen benutten en ontwikkelen. De meester moet
tevens zijn enthousiasme, verbazing en nieuwsgierigheid
overbrengen op zijn aios. Van de aios wordt meer
dan honderd procent inzet verwacht.
Mairuhu: Als meester zijn kunde, toegankelijkheid en
betrokkenheid vereiste eigenschappen. Binnen de ideale
leersituatie gebruikt de meester deze eigenschappen
om aios te faciliteren. Als aios is het belangrijk dat je
initiatief toont, en zelf de verantwoordelijkheid neemt
om de opleiding goed af te ronden. Kortom, de meester
moet ervoor zorgen dat het gras op het veld goed
bespeelbaar is, de lijnen op het veld getrokken zijn en
de juiste personen op de juiste positie staan. De leerling,
als speler, bepaalt zelf het spel. Als er maar
gewonnen wordt!
Robert Minnee
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
&
13

VERENIGINGSNIEUWS
De modernisering van de medisch specialistische vervolgopleidingen raakt meer en meer in een
stroomversnelling. Reden voor de LVAG om, samen met de KNMG en het College voor de Beroepen
en Opleidingen in de Gezondheidszorg (CBOG), aios te informeren over de stand van zaken en
alles waar aios mee in aanraking komen. Dat resulteerde in het eerste onderwijssymposium Teach
the aios op 26 september vorig jaar. Dat er behoefte was aan die informatie bleek uit het grote
aantal aios dat op het symposium afkwam. Aangezien steeds meer specialistische opleidingen hun
gemoderniseerde opleidingsplan voltooid hebben, is besloten het symposium te herhalen en tot
een jaarlijks fenomeen te maken.
Tweede symposium Teach the
aios wederom een succes
Op woensdag 17 september 2008
waren in totaal tweehonderd aios in
de Domus Medica aanwezig om het
tweede symposium Teach the aios te
volgen. De voorzitter van het Centraal
College Medische Specialismen
(CCMS), prof. dr. J.J. Roord (die een
groot voetbalfan bleek te zijn) benadrukte
hoeveel commissies, werkgroepen
en andere overheidsinstanties
over aios beslissen. Volgens hem
zouden juist aios de spelers moeten
zijn die in het (voetbal)veld de wedstrijd
spelen. Op een ludieke manier
gaf hij hier aandacht aan, door
meerdere malen een voetbal de zaal
in te gooien. Rumoer alom. Degenen
die de bal vingen, mochten vertellen
wat zij allemaal al wisten van het
nieuwe opleidingssysteem. Die kennis
was groter dan een jaar geleden.
Blijkbaar leeft het gemoderniseerde
opleidingssysteem bij veel opleidingsinstituten.
Dat is begrijpelijk:
bij sommige opleidingen als gynaecologie
(HOOG) en kindergeneeskunde
(GOED) worden de gemoderniseerde
opleidingsplannen al enige
tijd toegepast.
Ervaringen delen
Een aios gynaecologie (Cor de
Kroon) en een opleider kindergeneeskunde
(dhr. dr. Frenkel) deelden
hun ervaringen met aios in de zaal.
14 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
Als twee RTL4-presentatoren liepen
ze met microfoon door de ruimte
om zo alle ervaringen te bespreken:
portfolio’s, (persoonlijke) opleidingsplannen
en KPB’s (Klinische Praktijk
Beoordeling). De meeste aios hadden
er al wat ervaring mee.
Beste opleidingsinitiatieven
Na de koffiepauze was het de beurt
aan de opleiders en aios die genomineerd
waren voor de vier beste
opleidingsinitiatieven. Zij vertelden
welke leuke, innoverende ideeën zij
op de werkvloer hebben toegepast
om de opleiding te verbeteren.
Twee opleiders mw. dr. M.A. ten
Kate-Booij (Amphia Ziekenhuis in
Breda) en dhr. M.F. Schutte (OLVG in
Amsterdam) hadden een cursus respectievelijk
workshop opgezet voor
opleiders en aios. De opleiders radiologie
(dhr. dr. Coerkamp) uit het
Medisch Centrum Haaglanden geven
bekwaam bevonden aios meer
bevoegdheden, zodat alle gemaakte
scans en foto’s sneller in verslagen
terechtkomen. Daar is natuurlijk het
hele ziekenhuis mee gebaat!
De winnaars waren mw. dr. Reesink-
Peeters, aios gynaecologie en dhr.
prof. Mourits, opleider gynaecologie,
die in het UMC Groningen een
internetomgeving voor aios hebben
weten te creëren. Alle aios kunnen
hier bij en kunnen gegevens met
elkaar uitwisselen (zoals standaard
dicteerbrieven, protocollen, presentaties,
et cetera). Als prijs kreeg de
afdeling 500,- euro, op voorwaarde
dat zij dit besteden aan een leuke
activiteit voor aios.
Workshops
Veel belangstelling was er voor de
verschillende workshops, waaronder
de workshop Balanceren tussen
opleiding, werk en privé, die gegeven
werd door Corry den Rooyen.
Zij gaf toehoorders inzicht in waar
het in de balans fout kan gaan en
op welk niveau je gedrag kunt veranderen.
Hoeveel stress heb jij? De
aios werden hierdoor aan het denken
gezet.
Aios kwamen met allerlei interessante
vragen. In ieder geval werd
duidelijk dat je niet één niveau van
stress hebt. Het gaat om een dynamisch
geheel met pieken in situaties
als je veel dingen tegelijk doet
en er aan verschillende kanten aan
je wordt getrokken. Bijvoorbeeld als
je baas je vraagt toch nog even een
interessante ingreep te doen, juist
op het moment dat je naar huis
wilde gaan en je beloofd had dit
keer écht op tijd thuis te zijn.
Jongerejaars aios laten zich veel
vaker tot het ‘nablijven’ verleiden dan

Beste opleidingsinitiatief: E-learning voor en door aios
ouderejaars aios. Heeft dat te maken
met het minder gedreven zijn? Het
vaker “nee” durven zeggen? Of heeft
het te maken met partnerkeuze?
Een andere goed bezochte workshop
ging over het opleiden van
coassistenten. Als aios word je
natuurlijk opgeleid; niet altijd realiseren
we ons dat we zelf natuurlijk
ook opleiders zijn. Wij zijn DE opleiders
van de coassistenten. Deze
nieuwe collega’s hangen als een
soort ´vliegen´ om je heen, achtervolgen
je en zijn soms nog handig
ook. Pim Teunissen en Clarke Boor,
beiden promovendi op het gebied
van onderwijs, lieten ons zien dat je
de perfecte co kunt creëren door ze
op de juiste manier op te leiden.
Een kijkje in de keuken van de
teach-the-teacher trainingen.
D-RECT-vragenlijst
In de afsluitende plenaire sessie
kwam een aantal ‘hot topics’ aan
de orde. Clarke Boor hield een voordracht
over de inmiddels alom
bekende D-RECT-vragenlijst. Middels
deze vragenlijst wordt het
opleidingsklimaat zoals de aios dat
ervaart, beoordeeld.
Maar waarom zoveel heisa rondom
een vragenlijst? Dhr. prof. Van der
Veen, voorzitter van het CBOG,
besprak de wens van het ministerie
van VWS om de resultaten van de
vragenlijst te koppelen aan de verdeling
van opleidingsplekken. Een
slecht beoordeelde opleiding zou
dan minder opleidingsplaatsen
(minder aios = minder geld) krijgen.
Moeten we die vragenlijst dan wel
invullen? Wat als we onze opleiding
slecht beoordelen? Krijgen we dan
minder collega’s en moeten we dan
meer diensten doen? Prof. Van der
Veen gaf aan dat de D-RECT-vragenlijst
nog verder ontwikkeld zal
worden. Er is op dit moment geen
sprake van dat er opleidingsplaatsen
mee verdeeld worden. Het is
VERENIGINGSNIEUWS
Een van de onderdelen van het drukbezochte symposium Teach the aios was de verkiezing van het beste opleidingsinitiatief
van het jaar. Uit een totaal van 28 inzendingen waren de vier meest veelbelovende initiatieven voorgeselecteerd. De
bedenkers ervan mochten tijdens het symposium hun project presenteren. De aanwezige aios verkozen vervolgens E-learning
voor en door aios, ingediend door het UMC Groningen, tot het beste opleidingsinitiatief van 2008.
Nathalie Reesink-Peeters, aios obstetrie en gynaecologie, en haar opleider Marian Mourits vonden met hun collega’s en
het Wenckebach Instituut een oplossing voor een aantal voor aios zeer herkenbare situaties. Zij zetten een elektronische
leeromgeving op die in een aantal deelgebieden uiteenvalt: een omgeving waarin onderwijsdocumenten worden bewaard;
een deel waar werkafspraken, voorbeeldbrieven en -verslagen en inwerkdocumenten per stage kunnen worden gevonden;
een verzameling van opleidingsdocumenten ten behoeve van bijvoorbeeld KPB’s (Klinische Praktijk Beoordeling), stagebeoordelingen,
360 graden feedbacks, et cetera; een besloten omgeving voor assistenten waar zij vergadernotulen kunnen
bewaren.
Overal toegankelijk
De elektronische omgeving is overal toegankelijk, ook vanuit thuis. Dit initiatief heeft tot veel efficiencywinst geleid: het
inwerken van aios verloopt sneller en eenvoudiger; fouten en dubbele werkzaamheden worden voorkomen.
Verder is het niet langer nodig om een eigen archief van e-mails aan te houden: alle belangrijke informatie is altijd op één
plek terug te vinden.
Aan de verkiezing was een geldprijs van 500,- euro verbonden. Dit bedrag zal worden besteed aan een borrel voor aios en
hun partners.
uiteraard wel een goede stimulans
voor de opleider om de uitdaging
aan te gaan een zo goed mogelijke
opleiding aan te bieden.
De vele vragen die aios hebben
rondom de modernisering van
medisch specialistische opleidingen
van aios en het grote aantal aios
tijdens het symposium hebben
LVAG, CCMS en CBOG doen besluiten
het symposium Teach the aios
de komende jaren te blijven organiseren.
Er zijn veel ontwikkelingen
gaande en aios dienen daarvan op
de hoogte gebracht te worden.
Immers, als aios heb je met het
nieuwe opleidingsplan alle touwtjes
voor je eigen toekomst in handen!
Renske Scheenstra, lid dagelijks
bestuur
Addy van de Luijtgaarden, lid
dagelijks bestuur
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
15

VACATURE
Aios wint camera op
Aios-dag
In november heeft voor de tweede keer van dit jaar
de Aios-dag plaatsgevonden. Circa 85 aios lieten zich
volop voorlichten over welke richting je op kunt gaan
als medisch specialist. Wil je werken in loondienst of
in de vrije praktijk? En: wat zijn de verschillen hiertussen?
Bij de stand van Sibbing & Wateler konden aios meedoen
aan de aios-prijsvraag. De artsen in opleiding
tot medisch specialist kregen drie multiple choicevragen
en één schattingsvraag, t.w. ‘Hoeveel medisch
specialisten zijn er vandaag exact geregistreerd bij de
MSRC [Medisch Specialisten Registratie Commissie -
red.]?’, voorgelegd.
Mevrouw C.M. Boomkamp-Snoeren beantwoordde
alle drie de vragen juist en zat het dichtst bij het aantal
geregistreerde medisch specialisten (om precies te
zijn 18.689). Zij wint daarmee een digitale spiegelreflexcamera
van Canon. Van harte gefeliciteerd!
Hoofdredacteur m/v gezocht
AIOS is het tijdschrift voor alle artsen
in opleiding tot medisch specialist
in Nederland. Het kwartaalblad
van de LVAG besteedt aandacht aan
onderwerpen die alle aios aangaan:
arbeidsomstandigheden, opleiding,
rechtspositie en onderzoek. Over
deze onderwerpen schrijven de
bestuursleden van de LVAG.
Daarnaast is er een redactie van
enthousiaste aios, die elk nummer
artikelen schrijven tot lering ende
vermaak. Interviews, columns,
thema-artikelen, het komt allemaal
aan bod.
De redactie bestaat uit zes redacteuren,
een hoofdredacteur en een eindredacteur.
Deze laatste coördineert
de totstandkoming van het tijdschrift
en bewaakt de productiestroom en
de deadlines. Hij of zij is ook verant-
16 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
woordelijk voor de juistheid en foutloosheid
van een uitgave.
Taken: Als hoofdredacteur geef je
leiding aan de redacteuren en de
eindredacteur. De hoofdredacteur
en redacteuren werken allen op
vrijwillige basis (onkosten worden
vergoed). Je zet het beleid uit voor
het blad, zoveel mogelijk samen
met de redactie. Je bepaalt welke
artikelen worden geplaatst. Ook
beoordeel je de artikelen op
(medisch-) inhoudelijke correctheid.
Vier maal per jaar zit je de redactievergadering
in Utrecht voor. Je
schrijft zoveel mogelijk zelf mee
aan het blad. Je bepaalt samen met
de redactie de onderwerpen voor de
verschillende aankomende nummers.
Daarnaast onderhoud je contact
met de eindredacteur. De
werkbelasting verloopt in pieken,
gezien het feit dat het tijdschrift
vier keer per jaar verschijnt. Reken
op vier keer circa veertig uur per
jaar.
Profiel: je bent een enthousiaste
arts met schrijfervaring, die zijn/haar
gedachten helder kan verwoorden
en inspirerend leiding kan geven aan
een groep gedreven collegae. Een
vlotte schrijfstijl is een must, evenals
een sociaal karakter. Tot slot is een
dosis humor een pré, gezien de
ongedwongen sfeer waarin de
redactie altijd vergadert.
Interesse? Mail vóór 31 januari je
sollicitatiebrief met cv naar
aios@lad-info.nl.
Meer informatie? Neem dan contact
op met Erna Beers, hoofdredacteur,
via ernabeers@hotmail.com.

Een inventarisatie onder vertegenwoordigers
van juniorverenigingen
laat een groot verschil zien in hoeverre
opleidingsinstellingen kosten
voor het volgen van verplichte en
(niet-verplichte) gewenste cursussen,
symposia en congressen vergoeden.
Doorgaans worden verplichte
cursussen en bijeenkomsten
voor honderd procent vergoed,
maar dit is geen algemeen goed.
Daarnaast worden zeer gewenste,
voor het Kaderbesluit niet-verplichte
cursussen, niet of onvolledig vergoed.
Ook zijn er helaas wetenschappelijke
verenigingen en
opleidingsinstellingen die slechts
enkele honderden euro’s voor opleidingskosten
beschikbaar stellen.
Weer andere wetenschappelijke
verenigingen hebben
het wél goed geregeld: elke
verplichte bijeenkomst en
cursus wordt vergoed en er
is een ‘acceptabel’ budget
beschikbaar.
Onacceptabel
De LVAG vindt een minimaal
opleidingsbudget (van
200 tot 300 euro per jaar)
voor aios onacceptabel.
Binnen het Opleidingsfonds
is meer dan voldoende geld
beschikbaar om de voor
aios verplichte cursussen
en bijeenkomsten volledig
te vergoeden. Probleem is
dat de raden van bestuur
en opleiders geen inzicht
hebben of willen geven van
wat ze allemaal met het
opleidingsgeld doen. Wel te
verstaan: jullie opleidingsgeld!
Meer over de problemen met
het opleidingsbudget lees je
in de brief die wij je binnenkort
sturen.
Ronne Mairuhu, voorzitter
VERENIGINGSNIEUWS
Sinds 1 januari 2007 verloopt de bekostiging van alle medisch specialistische vervolgopleidingen
via het Opleidingsfonds. Met de nieuwe manier van bekostigen streeft het ministerie van VWS
een effectiever capaciteitsbeleid na. Datzelfde ministerie stelt de totaalbedragen voor de
opleidingskosten vast, maar geeft daarbij niet aan hoe het geld verdeeld moet worden.
Grote verschillen in
opleidingsbudget
Ondervind je problemen met je
opleidingsbudget? Schakel dan
de juristen van LAD’s Team Individuele
Rechtshulp in. Vul het
‘Juridisch vragenformulier’ op
www.artsennet.nl/lad in (zie het
kopje ‘Contact’) of bel (030) 670
27 02 (tussen 9.30 uur en 12.30
uur).
IK WIL EEN PRAKTIJK
OVERNEMEN, MAAR WIE
WIJST ME DE WEG OP
HET OVERNAMEPAD?!
Adviseurs voor het medische beroep:
financiering, verzekeringen, pensioen,
financiële planning, fiscaal advies.
Meer weten?
Bel 0318 509910 en vraag
naar Geert Richter of
Rob Nuberg of kijk op
www.kuijkhoven.nl.
T. 0318 509910 E. info@kuijkhoven.nl I. www.kuijkhoven.nl
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
17

Verhalen voor aan het kerstdiner
De donkere dagen van het jaar zijn aangebroken. Lange avonden die zich prima
lenen voor het doen van spelletjes, of het vertellen van verhalen rond de open
haard. Voor de diehard medicus die tijdens het kerstdiner zijn tafelgenoten wil
imponeren met medische of hieraan gerelateerde anekdotes, volgt hier een aantal
suggesties.
In de loop van de jaren zijn de vormen van anticonceptie
veranderd. De Egyptenaren wisten al dat krokodillenmest
en ongegist deeg werkten als spermadodend middel,
mogelijk door de zuurgraad.
Cola als spermicide?
In de jaren `50 van de vorige eeuw dacht men dat de
bekende Coca-cola effectief zou zijn als spermicide door
het te gebruiken als vaginale douche na de coïtus: het
koolzuur in cola zou het zaad doden, de suikers deden de
spermacellen ontploffen en de bubbels zorgden na schudden
voor een flinke straal de vagina in. De toenmalige
kleine flesjes waren genoeg voor één ‘behandeling’ 1 .
In 1985 hebben Harvard-wetenschappers de spermicide
werking van cola, cafeïnevrije cola, cola-light en Pepsi
onderzocht. Het bleek dat cola-light de beweeglijkheid van
sperma volledig kon stoppen als sperma en cola gemengd
werden. Dit in tegenstelling tot Pepsi, dat nauwelijks effect
had 2 . Coca-cola reageerde droog dat geen van hun producten
bedoeld is voor medische behandelingen.
Enkele jaren later werd het onderzoek door Taiwanese
onderzoekers in twijfel getrokken. Cola en sperma werden
gescheiden door een membraan, waarbij cola het membraan
kon passeren. Geen van de cola-soorten kon de
spermabeweeglijkheid tot minder dan zeventig procent
terugbrengen in een uur vergeleken met ‘controle
sperma’ 3 . Beide onderzoeken wonnen de Ig Nobel-prijzen
2008 voor de scheikunde.
Het gebruik van cola als post-coïtus vaginale douche lijkt
dus ineffectief en kan leiden tot complicaties zoals vaginale
infecties, terwijl er betere zaaddodende middelen op
de markt zijn. Cola kan je gewoon het beste gebruiken om
je dagelijkse anticonceptiepil mee door te slikken!
Niezen op de OK
Hatsjie! Een vervelend moment als je moet niezen terwijl
je steriel aangekleed op de OK staat. Hoe kan je het beste
18 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
niezen? Recht
vooruit of draai
je toch je
hoofd uit
hygiënisch
oogpunt weg?
Dit is al jaren
onderwerp van
gesprek onder
OK-personeel.
Er zijn maar
enkele grote
onderzoeken
geweest die
een relatie
aantoonden
tussen het dragen
van mondkapjes
en het
aantal postoperatieve
infecties, met
tegenstrijdige
resultaten 4 .
Tijdens de coschappen word je geleerd in de wond te niezen,
zodat de fijne druppeltjes naar achteren kunnen ontsnappen
via de zijkanten van het mondkapje. Op de foto’s
is te zien wat er gebeurt als een chirurg niest zonder
mondkapje. De druppeltjes sproeien echt alle kanten op.
Als het mondkapje wél wordt gedragen, zijn er een paar
spetters die aan de onderzijde van het mondkapje ontsnappen.
De druppels die achter het hoofd zouden verdwijnen,
zijn niet te zien 5 .
Volg dus je instinct bij niezen op de OK: draai je hoofd
weg! En mocht je mondkapje van binnen vochtig worden
door niezen of langdurig dragen, dan leidt dit niet tot vermindering
van de luchtfiltering door het kapje 6 .

Kerst-misère
Kerstmis wordt doorgaans geassocieerd met gezelligheid
en hoop op goede tijden, maar dezelfde benaming
wordt ook gebruikt in twee minder aangename situaties:
in ‘christmas disease’ en in ‘christmas tree rash’.
‘Christmas disease’, ook wel hemofilie B, is een stoornis
in de bloedstolling die is vernoemd naar een vijfjarig
Brits jongetje met de naam Stephen Christmas. Bij hem
ontstonden vanaf de leeftijd van twintig maanden tijdens
het spelen verschillende malen bloedingen. De
bloedingen stopten telkens na een bloedtransfusie.
Een onderzoek naar de aandoening van deze jongen, en
van zes andere kinderen en jong volwassenen, werd
voor het eerst beschreven in het kerstnummer van de
British Medical Journal in 1952 7 . Niet het zogenaamde
antihemofilie globuline ontbrak (zoals bij klassieke
hemofilie A), maar de stolling was gestoord door een
tekort aan een factor in het bloed die de ‘christmas
factor’ werd genoemd. Deze ‘christmas factor’ is nu
beter bekend als stollingsfactor IX.
‘Christmas disease’ is een geslachtsgebonden erfelijke
aandoening (via het X-chromosoom): mannen zijn aangedaan,
vrouwen zijn draagster. In Nederland hebben
ongeveer 1600 mannen hemofilie, van wie vijftien procent
hemofilie B 8 . Als er vrijwel geen stollingsfactor IX in
het bloed aanwezig is, krijgen patiënten spontane bloedingen
in spieren en gewrichten (vooral in enkels, knieën
en ellebogen), waardoor deze beschadigd en misvormd
raken. Als er nog wel stollingsfactor IX aanwezig is, maar
in een lagere concentratie dan normaal, ontstaan minder
snel bloedingen, bijvoorbeeld alleen na trauma of bij een
operatie.
‘Christmas tree rash’
‘Christmas tree rash’ is geen allergische reactie op dennenbomen,
maar een jeukende huiduitslag op vooral de
romp, waarvan de oorzaak niet bekend
is 9 . De officiële naam is pityriasis rosea,
terwijl ook wel de term ‘huidgriep’ wordt
gebruikt.
De uitslag begint met een roze (‘rosea’)
ovale plek met schilfering aan de randen
(‘pityriasis’ of zemelenuitslag). Binnen een
paar dagen breidt de uitslag zich uit met
vergelijkbare maar kleinere plekken die de
huidlijnen volgen. Hierdoor ontstaat een
soort kerstboom-patroon. De uitslag ontstaat
plotseling en verdwijnt vanzelf weer
na enkele weken. Mogelijk is een virus
(humaan herpesvirus type 6 of 7) of een
schimmel de oorzaak van de uitslag, maar
dit is nooit bewezen.
Opvallend genoeg
komt de uitslag
vier keer vaker
voor bij dermatologen
dan bij
andere artsen!
Daarnaast is wel
een verband
gelegd tussen
pityriasis en gebruik van bepaalde medicijnen. Vooral jong
volwassenen worden getroffen door de huiduitslag, met
name in de lente en winter.
Lisette Kunz
Janine Nuver
Referenties
1. www.snopes.com/cokelore/sperm.asp
2. S.A. Umpierre, J.A. Hill, en anderen. Effect of ‘coke’on
sperm motility. N Engl J Med 1985; 313(21): 1351.
3. C.Y. Hong, C.C. Shieh, en anderen. The spermicidal potency
of Coca-Cola and Pepsi-Cola. Hum Toxicol 1987; 6(5):
395-6.
4. M.G. Romney. Surgical face masks in the operating theatre:
re-examining the evidence. J Hosp Infect 2001; 47:
251-6.
5. J. Granville-Chapman, R.L. Dunne. Excuse me! BMJ
december 2007; 335: 1293.
6. P. Dineen. Microbial filtration by surgical masks. Surg
Gyne Obstet 1974; 133: 812–814.
7. Christmas disease. A condition previously mistaken for
haemophilia. Biggs R, Douglas AS, Macfarlane RG et al.
BMJ 1952; 2(4799):1378-1382.
8. Handboek Hematologie. Löwenberg B, Ossenkoppele GJ,
de Witte T, Boogaerts MA (red.).
9. www.emedicine.com/med/topic1840.htm
Abonnementen
AIOS is het tijdschrift van de Landelijke Vereniging voor Medisch Specialisten in opleiding (LVAG). Het
wordt vier keer per jaar uitgegeven en is gratis voor alle aios in Nederland. Als u AIOS niet ontvangt ,
neem dan contact op per email secretariaat@lvag.nl. Abonnementen: Nederland € 18,15 incl. btw.
Overig buitenland € 25. Losse nummers € 5,67 incl. btw, excl. verzendkosten. Abonnementen kunnen
op elk gewenst tijdstip ingaan. De eerste abonnementsperiode loopt tot het eind van het kalenderjaar.
Daarna wordt het abonnement telkens stilzwijgend met een jaar verlengd. Opzeggingen dienen ten minste
twee maanden voor de aanvang van een nieuwe abonnementsperiode te worden gericht aan het
redactie-adres.
Oplage: 5.000 ISSN: 0928-611X.
© 2007 LVAG. Alle rechten voorbehouden. Artikelen geven de mening weer van auteurs en niet noodzakelijkerwijs
van LVAG c.q. AIOS. Niets uit dit tijdschrift mag openbaar worden gemaakt door middel van
druk, microfilm of welke wijze dan ook, zonder toestemming van de uitgever.
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
19

Hun zorg - onze zorg deel 2
Kinderartsen in spé: opgelet!
Bij de redactie van AIOS komen met enige regelmaat mailtjes binnen met het
verzoek tot plaatsing. Ingezonden brieven, ideeën voor interviews, enzovoort. Het
ene verzoek maakt meer indruk dan het andere. Hieronder het verhaal achter een
bijzonder verzoek. Geen verzoek aan de redactie, maar aan u! En dan in het
bijzonder de kinderartsen i.o.
Een jaar geleden besteedden we aandacht aan een bijzonder
project van dokter Michael Siwabessy, namelijk
het opzetten van een ziekenhuis op het Molukse eiland
Seram. Hierdoor kan er permanente zorg worden geboden
aan de bevolking. Alide Parera bezocht dokter
Michael. In dit nummer vertelt ze wat er in het afgelopen
jaar is gebeurd.
Het is inmiddels anderhalf jaar geleden dat ik een
bezoek bracht aan de Molukken in Indonesië. Ik ontmoette
dr. Michael Siwabessy die op dat moment bezig
was met de bouw van een nieuw ziekenhuis op Seram
in Piru. In het gesprek dat ik met hem had sprak hij de
wens uit, dat artsen/specialisten (ook pas afgestudeerden)
uit Nederland zich een paar maanden als vrijwilliger
voor het ziekenhuis willen inzetten, zodat ze hun
kennis op artsen en verpleegkundigen kunnen overgedragen.
Zijn verwachting was toen dat het ziekenhuis in de
loop van 2008 zijn deuren zou openen. Ik zocht onlangs
weer contact met hem en vroeg hem naar de huidige
situatie.
20 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
Ambtelijke molens
Het algemeen ziekenhuis in Piru heeft in april van dit
jaar zijn deuren geopend, zij het nog kleinschalig. Dr.
Michael vertelde dat het realiseren van zaken zeer
moeizaam verloopt; ambtelijke molens lopen in Nederland
niet snel, maar in Indonesië staan ze vaak tijden
stil. Dit vraagt veel geduld en doorzettingsvermogen.
De bevolking in de nabije omgeving is zeer ingenomen
met de komst van het ziekenhuis, zelfs in de huidige
hoedanigheid.
Zelf behandelen of doorsturen?
Dr. Michael geeft aan dat het ziekenhuis zoveel mogelijk
werkt volgens het principe van de holistische geneeskunde:
de patiënt wordt bij zijn eigen genezing betrokken.
Ook de omgeving wordt zoveel mogelijk ingezet bij het
ondersteunen van het genezingsproces van de patiënt.
“Onontbeerlijk voor een snel herstel”, aldus dr. Michael.
Over het algemeen wordt er geroeid met de riemen die
ze hebben. Soms is het echter moeilijk als je geconfronteerd
wordt met een situatie van een ernstig zieke
patiënt en dan toch niet de nodige zorg kan bieden. De
patiënt moet dan worden doorgestuurd naar het ziekenhuis
op het eiland Ambon. Dit betekent een reis van
ongeveer vier uur door het oerwoud van Seram en een
minimaal twee uur durende reis met de veerpont naar
Ambon (in de hoop dat de toestand van de patiënt stabiel
genoeg blijft). Dit is moeilijk te verkroppen voor de
artsen en verpleegkundigen. Ze zouden zo graag de
nodige voorzieningen in het ziekenhuis in Piru willen
hebben, zodat deze patiënten door henzelf behandeld
kunnen worden.
Ontbrekende faciliteiten
Zaken als een ECG-unit, een DC-shock, een operatielamp,
simpele stethoscopen, thermometers, een tensiemeter,
een incubator voor baby’s, een vacuümpomp,

een weegschaal voor het wegen van baby’s zouden
zoveel meer mogelijk maken. Dan hebben we het nog
niet over het ontbreken van laboratorium- en röntgenfaciliteiten.
Deze zouden het diagnosticeren van de
gezondheidsproblemen vereenvoudigen en op een
hoger kwalitatief niveau brengen.
Wat er wel is
Het ziekenhuis kent op dit moment de volgende afdelingen:
een EHBO, Interne Geneeskunde met twee zalen
(mannen en vrouwen apart), Obstetrie en Gynaecologie,
Kindergeneeskunde, poliklinieken Tandheelkunde en
Diëtetiek en een apotheek. Dr. Michael benadrukt dat
hij zowel extramurale als intramurale zorg wil bieden,
vandaar de poli’s. In de eerste plaats aan de kwetsbaarsten
onder de bevolking, zoals baby’s, kinderen en
ouderen. Moeder en kind worden zo goed mogelijk
begeleid en gevolgd in de ontwikkeling via een eenvoudig
consultatiebureau.
Artsen zijn hard nodig
In de huidige situatie is er één algemeen arts in dienst
die door de overheid wordt gesubsidieerd. Daarnaast
zijn er twee algemeen artsen en één tandarts die een
contract met het ziekenhuis hebben. Verder werken er
achttien verpleegkundigen.
Zoals ik in het artikel van vorig jaar heb aangegeven
(AIOS nr. 4, december 2007), hebben zowel de artsen
als verpleegkundigen dringend behoefte aan ondersteuning
van artsen die zich gespecialiseerd hebben in een
bepaalde richting. Vanuit de overheid hoeft het ziekenhuis
voorlopig niet op specialisten te rekenen, omdat
het ziekenhuis financieel onvoldoende draagkrachtig is.
Om draagkrachtig te worden, moet dr. Michael zijn
principe dat zorg voor iedereen is, met en zonder geld,
overboord gooien. Dat wil en kan hij niet. Hij spreekt de
wens uit dat het ziekenhuis de komende jaren op een
hoger niveau zorg kan gaan bieden. De realiteit is dat
dit alleen kan met behulp van steun van buitenaf.
Eén computer
De infrastructuur is nog steeds op hetzelfde niveau als
anderhalf jaar geleden. Het opvragen van informatie via
internet en e-mailverkeer zijn daardoor nog niet mogelijk.
Wel is het ziekenhuis nu in het bezit van één computer.
Die wordt voor allerlei zaken gebruikt; uitbreiding van
het aantal computers zou dan ook zeer wenselijk zijn.
Wil je jouw collegae aan de overkant van de oceaan
iets laten ervaren van die rijkdom, dan kan dat op verschillende
manieren:
• Drie maanden als vrijwilliger in het ziekenhuis
werken om kennis over te dragen (incl. kost en
inwoning). Natuurlijk is dit een geweldige levenservaring
en een prachtige aanvulling op je cv.
• Financiële ondersteuning ten behoeve van het ziekenhuis
in het algemeen of voor de aanschaf van
materialen. Materialen kunnen soms wel vanuit o.a.
Australië ingekocht worden, maar hier is een flinke
financiële injectie voor nodig. Huidige inkomsten
van het ziekenhuis gaan geheel op aan salarissen,
simpele medicatie en overige verpleegartikelen en
onderhoud van gebouwen.
• Het schenken van materialen zoals ik hierboven
heb genoemd.
Wil je iets betekenen voor de bevolking op Seram én
voor je collegae aan de andere kant van de oceaan?
Mail dan naar: seramvolunteers@gmail.com.
Alide Parera
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
21

GENEESHEER
Burrill Bernard Crohn
Bij de naam Crohn denken we allemaal aan de gelijknamige chronische inflammatoire darmziekte, maar
wie weet dat we dit aan het alfabet te danken hebben?
“Op dertienjarige leeftijd werd Burrill
toegelaten tot de City University.”
Burrill Bernard Crohn werd in 1884 in New York City
geboren. Zijn vader had zich in die stad als beurshandelaar
gevestigd. Burrill was een van de twaalf kinderen
van deze Duits-Joodse immigrant.
Op dertienjarige leeftijd werd Burrill toegelaten tot de
City University in New York [verzameling high schools
en universiteiten - red.], waar hij op achttienjarige
leeftijd zijn diploma haalde. De vier jaar durende
geneeskundestudie volgde hij aan de Columbia University
College of Physicians and Surgeons.
Na het afronden van deze opleiding kon Crohn beginnen
aan een internship en fellowship aan het Mount
Sinai Hospital in New York. In dit ziekenhuis bleef hij
de rest van zijn carrière werken.
Hét artikel
In 1928 verscheen een boek van zijn hand getiteld
Affections of the Stomach. Hierin werd uitgebreid de
anatomie en pathologie van aandoeningen aan de
maag beschreven.
22 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
Dit lijvige boek verscheen vier jaar eerder dan het artikel
dat Burrill Crohn wereldberoemd maakte: Regional Ileitis,
a Pathological and Clinical Entity in de Journal of the
American Medical Association. Hij schreef het samen
met Leon Ginzburg en Gordon Oppenheimer. Burrill was
de minst ervaren van de drie, maar in die tijd werden
auteurs op alfabetische volgorde weergegeven. Burrill B.
Crohn werd de eerste auteur en ging als ontdekker van
deze darmziekte de geschiedenisboeken in.
Het artikel doet verslag van de presentatie die Crohn,
Gitzburg en Oppenheimer gaven op het jaarlijkse Gastro-enterologie
en Proktologie Congres van de American
Medical Association op 13 mei 1932. Ze beschreven
veertien patiënten met een necrotiserende en verlittekende
ontsteking van het terminale ileum.
“Dankzij het alfabet ging Crohn als
ontdekker de geschiedenisboeken in.”
De ziekte
Crohn, Ginzburg en Oppenheimer waren niet de eersten
die dit ziektebeeld beschreven. Giovanni Battista Morgagni
(1682-1771) beschreef als eerste een geval van
granulomateuze enterocolitis. In 1898 verscheen een
ziektebeschrijving van John Berg in Zweden en in 1904
verscheen er een van Lesniowsky uit Polen. In 1913
beschreef Kennedy Dalziel op de vergadering van de
British Medical Association negen casussen van verdikking
van met name het distale deel van de dunne darm,
maar soms ook van de rechter colonhelft.
In 1923 beschreven twee andere artsen, Eli Moschowitz
en A.O. Wilensky, uit het Mount Sinai Ziekenhuis al een
patiënt met granulomen in de darmen, verdikking van

het terminale ileum en fistelvorming van de darm naar
de huid. Aangezien Crohn, Ginzburg en Oppenheimer
hun artikel in een wijdverspreid tijdschrift publiceerden,
dat vervolgens veel aandacht kreeg, werden zij als
beschrijvers van de ziekte gezien.
De dokter
Crohn was er vast van overtuigd dat de regionale enteritis
alleen voorkwam in de dunne darm. Zijn vaste
radioloog, dr. Richard Marshak, deed zijn uiterste best
om hem ervan te overtuigen dat de regionale enteritis
ook in het colon kon voorkomen. Pas toen de rest van
de wereld dit geaccepteerd had, ging Crohn overstag.
Anderzijds was hij bescheiden over zijn rol ten aanzien
van de ontdekkingen. Zelf bleef hij altijd spreken over
regionale enteritis en sprak hij nooit over de ziekte van
Crohn.
Burrill Crohn wordt beschreven als allround gastroenteroloog
met een goed inzicht in de psyche van de
patiënt. Hierdoor was hij bijzonder goed in staat de
functionele gastro-intestinale aandoeningen te behandelen.
Zijn behandeling van de naar hem genoemde
darmziekte baseerde hij op zijn eigen gedetailleerde
waarnemingen.
Hij was een hartstochtelijk vertegenwoordiger van de
behandeling met steroïden voor zowel de regionale
enteritis als colitis ulcerosa. Volgens Crohn was de oorzaak
van beide ziekten een infectie, mogelijk veroorzaakt
door een virus. Het leek hem ook mogelijk dat
beide inflammatoire darmaandoeningen zich manifesteren
bij één patiënt, hoewel dit dan wel zeldzaam zou
zijn.
“Pas toen de hele wereld ervan
overtuigd was dat regionale enteritis
ook in het colon voor kon komen, ging
Crohn overstag.”
Na het werk
Na zijn pensioen verhuisde Crohn naar Connecticut. Hij
leefde hier bijna als een kluizenaar, aangezien alle
communicatie via de afdeling Public Relations van het
Mount Sinai Ziekenhuis in New York verliep. Aangezien
Burrill Crohn het belangrijkste uithangbord was van de
pr-machine van het ziekenhuis, werd hij met alle
egards behandeld.
In 1983 overleed Burrill Bernard Crohn op 99-jarige
leeftijd. Na zijn dood richtte zijn familie de Burrill B.
Crohn Research Foundation op om het onderzoek naar
de ziekte van Crohn in het Mount Sinai Ziekenhuis te
ondersteunen. Vlak voor haar overlijden bood Rose
Crohn, weduwe van Burrill, de Burrill B. Crohn Chair in
Gastroenterology aan het hoofd van de afdeling
Gastro-enterologie aan. Sinds 1999 wordt deze leerstoel
bezet door Steven H. Itzkowitz.
De dochter van Burrill Crohn is voorzitter van de eerder
genoemde Research Foundation en zijn zoon is arts in
‘upstate’ New York.
Nanda Glimmerveen
Bronnen
1. Janowitz HD. Burrill B Crohn (1884-1983). The Mount
Sinai Journal of Medicine Vol 67 No 1 January 2000: 12-3.
2. Crohn BB, Ginzburg L, Oppenheimer GD. Regional ileitis;
a pathological and clinical entity. JAMA; 1932
(99):1323-9.
3. www.whonamedit.com
4. www.wikipedia.nl
5. www.mountsinai.org
AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
23

COLUMN
De overdracht. Ik heb er al eens eerder over geschreven
en dit onderwerp vormt ook nu weer het inspiratiemoment
voor deze column. Het blijft een enerverende
bezigheid, voer voor psychologen en communicatiedeskundigen.
Vanmiddag was weer een mooi staaltje. Een zieke
patiënt wordt overgedragen door de ASAS (ofwel
superco, semi-arts, you name it) die deze patiënt
eigenlijk niet onder haar hoede heeft. Zoals gebruikelijk
op de interne geneeskunde is het een gevalletje ‘Multiproblematiek’.
Ze probeert alleen het hoognodige over
te dragen, maar dat levert alleen maar de ene na de
andere kritisch afgevuurde vraag van zowel collegaassistenten
als internisten op.
De laatste vraag wordt gesteld door een van de opleiders.
Hij leidt hem als volgt in: “Je doet het fantastisch
en weet je goed door het spervuur heen te worstelen,
maar mag ik nog één kritische vraag stellen?” Hierop
zie ik haar glimlachen en een beetje ontspannen.
Ook ik moet glimlachen; typisch iets voor hem en een
minuut eerder dacht ik nog: “Nou, nou, nou dat is nogal
wat, als ASAS even dit vragenvuur doorstaan, terwijl je
de patiënt niet eens goed kent.” Ik kijk de zaal rond en
zie wisselend glimlachjes en lichte ongemakkelijkheid
van het kaliber: “Jajaja, moet dat nou weer?”
Het verrassendste is nog wel dat dit incident mij
genoeg prikkelt om er een column over te schrijven.
Blijkbaar zijn dit soort kleine, openbare complimenten
een rariteit in ons dagelijkse bestaan. Nu zul je mij niet
horen over afzeikpraktijken of schreeuwende bazen
door de telefoon; eerlijk gezegd maak ik dat niet mee.
Maar om nou te zeggen dat iemand eens gewoon een
compliment maakt, behalve tijdens je beoordelingsgesprek,
nee, dat is toch ook geen standaard praktijk.
Soms krijg je wel eens een “lekker gewerkt” of “keurig”
te horen, maar een zo’n openbaar compliment als in
mijn voorbeeld heb ik nog nooit gehad.
24 AIOS 4 - 19e jaargang december 2008
‘Evidence based positiveness’
Jocea Michels is bezig met haar opleiding tot reumatoloog. In
deze column houdt ze ons op de hoogte van het wel en wee
tijdens haar werk als aios.
Waarom niet? Waarom wordt dat niet gedaan? Het is
immers bewezen dat ook volwassenen beter leren door
positieve feedback. Maar wij worden daar toch allemaal
giechelig van, zo niet nerveus en iebelig. Al dat gecommuniceer
en elkaar complimentjes geven, brrrr. Gewoon
je werk doen.
Deels voel ik dat zelf ook zo, het soort vak dat wij hebben,
ons ambacht, leer je alleen maar door het te doen,
waarbij je vaak wel aanvoelt of het goed gaat of niet.
Maar ik ben er toch van overtuigd dat een welgemeend
compliment heel goed werkt; het is gewoon leuk, geeft
zelfvertrouwen en - eerlijk is eerlijk - het geeft een
soort gezond competitiegevoel. Dat de aandacht eens
uitgaat naar de uitblinkers in plaats van naar diegene
die ‘er moeite mee hebben’.
Natuurlijk is het gevaar dat we verzanden in een soort
van Amerikaanse onechtheden van het kaliber ‘bumpersticker-employee-of-the-month’.
Dat zal dan weer de
kunst moeten zijn van de opleiders; juiste dosering,
juiste persoon, juiste moment.
Rest mij slechts mijn opleider te complimenteren met
zijn mooie actie van vanmiddag.
Jocea Michels

• Praktijkvestigingen
• Maatschapscontracten
• Praktijkfinancieringen
• Financiële planning
• Verzekeringen
• Pensioenen
• Hypotheken
Sibbing & Wateler:
financieel adviseurs voor medisch specialisten
Sibbing & Wateler is een onafhankelijk financieel adviesbureau, gespecialiseerd in
de praktijkbegeleiding van vrije medische beroepsbeoefenaren, waaronder medisch
specialisten. Wij bieden u een gevarieerd dienstenpakket voor al uw financiële
zaken, nu en in de toekomst.
S IBBING &W
ATELER C.S.
‘n hele zorg minder®
Storkstraat 33 • 3905 KX Veenendaal
Postbus 915 • 3900 AX Veenendaal
Als medicus komt u op verschillende momenten in uw carrière in aanraking met de
financieel-juridische kanten van uw beroep.
Raadgevers Medische Beroepen geeft al ruim 35 jaar persoonlijk advies op maat
aan beoefenaars van (para)medische beroepen. Wij begeleiden u bij uw fi nanciële
planning, verzekeringen, financieringen, hypotheken en pensioenen.
Ook zorgeloos uw beroep uitoefenen?
Neem voor meer informatie contact op met adviseurs W. van der Meer,
J. van den Biggelaar, R. Meijer, N. ter Kuile of C.M.J.M. Hoek of kijk op
www.raadgevers.nl
Telefoon: (0318) 544 044 • Fax: (0318) 543 843
E-mail: info@sibbing.nl • Internet: www.sibbing.nl
Een gezonde fi nanciële toekomst
Dorpsstraat 118
3732 HL De Bilt
Telefoon 030 220 41 14
Telefax 030 220 27 95
E-mail info@raadgevers.nl
www.raadgevers.nl
lid NVA-sectie medische beroepen
Erkend Hypotheekadviseur