Download als PDF - Het Zuid-Hollands Landschap
Download als PDF - Het Zuid-Hollands Landschap
Download als PDF - Het Zuid-Hollands Landschap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2 | 2013<br />
ONTDEK én<br />
BESCHERM<br />
historisch eiland<br />
in de Vlist<br />
•<br />
• SPECIAAL<br />
AANBIEDING<br />
BIJ FLETCHER HOTELS!<br />
VOOR U<br />
EVEN BUITEN LEIDEN: VOGELEN & CHILLEN IN DE OOSTVLIETPOLDER<br />
| DE STAD UIT! 3 ROUTES OM NU TE FIETSEN | NALATEN: GELD VOOR<br />
DE TOEKOMST | ZILT LAND OP VOORNE: HELP MEE DE OMMELOOP TE<br />
VERWERVEN | WE GAAN SAMENWONEN IN DELFT
ASN Idea<strong>als</strong>paren:<br />
1,8%* rente<br />
En help 10.000<br />
ouderen aan<br />
een dagje uit!<br />
Spaar uw vakantiegeld en bezorg<br />
eenzame ouderen een heerlijk dagje uit!<br />
ASN Idea<strong>als</strong>paren is goed voor mens, dier en klimaat. En u krijgt 1,8%* rente, zonder<br />
beperkende voorwaarden. Bijvoorbeeld over uw vakantiegeld. Open nu een rekening<br />
ASN Idea<strong>als</strong>paren of stort ten minste € 1000 op een bestaande rekening, dan steunt<br />
de ASN Bank namens u het Nationaal Ouderenfonds. Zo helpt u om eenzame ouderen<br />
een onvergetelijk dagje uit te bezorgen. Hoe méér Idea<strong>als</strong>paarders,<br />
des te méér uitstapjes. Op asnbank.nl houden we de score bij:<br />
het streven is om straks 10.000 eenzame ouderen blij te maken.<br />
Doet u mee? Kijk op asnbank.nl of bel gratis 0800-0380 (ma/vr).<br />
Ga nu ASN Idea<strong>als</strong>paren en steun het Nationaal Ouderenfonds.<br />
*Variabele rente per 15 mei 2013. Wijzigingen voorbehouden. Zie de actievoorwaarden op asnbank.nl. De ASN Bank is geregistreerd bij de Autoriteit<br />
Financiële Markten (AFM) en heeft een vergunning van de Nederlandsche Bank N.V. Op tegoeden van klanten bij de ASN Bank is het wettelijke depositogarantiestelsel<br />
van toepassing.
SOCIAL MEDIA<br />
Vind ons op Facebook,<br />
Twitter en YouTube<br />
VOORWOORD<br />
www.zhl.nl/volg-ons<br />
Onze vrijwilligers vrijwi zijn actief in de natuur én op Facebook. Heeft u altijd al<br />
vrijwilliger willen worden? Kijk en praat eerst eens mee op hun Facebookpagina:<br />
www.facebook.com/vrijwilligersZHL. Zo krijgt u een goed beeld van alle klussen<br />
die vrijwilligers opknappen.<br />
De schippers van de Sophia zijn klaar<br />
voor het seizoen.<br />
Voorjaarsuitverkoop?<br />
Natuur is van onschatbare waarde.<br />
Nederlanders weten overal een<br />
(virtueel) prijskaartje aan te hangen.<br />
Maatschappelijke Kosten-Batenanalyses<br />
en nieuwe verdienmodellen zijn in de<br />
voorjaarsmode. <strong>Het</strong> is goed dat natuur op<br />
waarde wordt geschat, maar soms schiet<br />
het door.<br />
NIET TE KOOP<br />
De verkoop van natuurgronden vind<br />
ik daar een voorbeeld van. Veilingsites<br />
waar natuurterreinen te koop zijn, dat<br />
getuigt van weinig duurzaamheid en<br />
rentmeesterschap. Natuur is van niemand<br />
en feitelijk dus niet te koop.<br />
ONZE MISSIE<br />
Maar wat doen we <strong>als</strong> er te weinig<br />
fi nanciële middelen zijn? Je moet dan<br />
Jan Alewijn Dijkhuizen<br />
Provinciale Vrijwilligersdag - Ondanks<br />
het slechte weer kwamen er ruim 200<br />
vrijwilligers!<br />
Floris Scheplitz<br />
met pijn in het hart op organisatiekosten<br />
bezuinigen en hier en daar je ambities<br />
verlagen. Dat kost arbeidsplaatsen.<br />
Geen fi jne boodschap. Desondanks is de<br />
missie van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong><br />
na een kleine 80 jaar nog glashelder:<br />
zoveel mogelijk natuur en landschap<br />
veiligstellen en mensen er van laten<br />
genieten. U maakt dat <strong>als</strong> donateur<br />
en/of vrijwilliger juist in deze tijden<br />
daadwerkelijk mogelijk.<br />
DANK<br />
Dat uw betrokkenheid groot is, blijkt uit<br />
de vele constructieve reacties op onze<br />
enquête. Waarvoor dank! In 1934 zijn we<br />
begonnen met enkele vrijwilligers die zelf<br />
natuur aankochten. Tijden keren deels<br />
terug en wat goed is moet je behouden…<br />
niet in de etalage zetten!<br />
INHOUDSOPGAVE<br />
4 Aanwinst: de Koeneschans<br />
6 Veldnieuws<br />
8 Nalaten voor de toekomst<br />
10 Dunea<br />
12 Op pad door de Oostvlietpolder<br />
14 Flora: koninginnenkruid<br />
15 Sponsornieuws<br />
16 Samenwerken in het Meisjeshuis<br />
Extra Fiets de stad uit!<br />
Werken in de natuur is bepaald geen<br />
straf .<br />
Michiel Houtzagers<br />
Directeur <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong><br />
Michiel.Houtzagers@zhl.nl<br />
@Houtzagers<br />
Huub Slingerland<br />
Jan van Dam, <strong>Het</strong> Dok<br />
Ruim 3.900 Beschermers vulden<br />
de enquête in! Benieuwd naar de<br />
volledige uitslag?<br />
Kijk op www.zhl.nl/enquete<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 3
tekst: Idde Lammers<br />
UNIEKE AANWINST<br />
Parel<br />
van Waterlinie veroverd<br />
‘Klein maar fi jn’ is van toepassing op de Koeneschans,<br />
de nieuwste aanwinst van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>.<br />
Jan van Dijk neemt u mee naar het schiereilandje in de<br />
Vlist waar een historisch stukje van de Oude <strong>Hollands</strong>e<br />
Waterlinie lang verborgen lag.<br />
“Menig fi etser die langs het veenriviertje<br />
de Vlist van Haastrecht naar<br />
Schoonhoven rijdt, zal zich afgevraagd<br />
hebben wat dat voor een rond eilandje<br />
is”, zegt Jan van Dijk van het <strong>Zuid</strong>-<br />
<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> <strong>als</strong> hij over het<br />
water van de Vlist wijst. “Als je afstapt<br />
en het ‘goed’ verstopte informatiepaneel<br />
aan de Slangeweg vindt, dan lees je dat<br />
het de Koeneschans heet en dat het<br />
schiereilandje een restant is van de Oude<br />
<strong>Hollands</strong>e Waterlinie.”<br />
Koene soldaten verbleven hier in de<br />
zeventiende eeuw. Vanaf de schans<br />
bewaakten ze de Franse Kade, de Oost-<br />
Vlisterdijk en de Slangeweg die alle bij de<br />
Koeneschans uitkwamen en uitkomen.<br />
4<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />
STRATEGISCH<br />
<strong>Het</strong> was een strategisch gekozen<br />
plek daar in de Vlist. Zeker tijdens<br />
oorlogsdreiging. Dan werd het<br />
veenweidelandschap rondom de<br />
belangrijke handelssteden in het westen<br />
van Holland onder water gezet. Zo<br />
werden vijandige legers gedwongen<br />
om, wilden ze het land binnendringen,<br />
over verhoogde dijken en kades te gaan.<br />
Over de Slangeweg bijvoorbeeld. Daar<br />
werden ze warm onthaald door de<br />
soldaten op de Koeneschans. Die konden<br />
zich verschuilen achter de aarden wallen<br />
op het schanseilandje. En op de schans<br />
stond ook nog eens geschut. Zie daar<br />
maar voorbij te komen.<br />
RESTANTEN<br />
De wallen zijn in de negentiende<br />
eeuw afgegraven. Besef van waardevol<br />
cultuurhistorisch erfgoed was er<br />
toen amper. Op andere plekken zijn<br />
schansen en bijzondere onderdelen<br />
van de Oude <strong>Hollands</strong>e Waterlinie zelfs<br />
helemaal verdwenen, mede door de<br />
ontwikkeling van de Nieuwe <strong>Hollands</strong>e<br />
Waterlinie in de negentiende eeuw.<br />
De laatste restanten van de oude linie<br />
in het landelijke gebied zijn, naast de<br />
Koeneschans, de Wierickerschans in de<br />
gemeente Bodegraven, het Schansbosch<br />
bij Linschoten en de vestingstad<br />
Schoonhoven.<br />
GROTE WAARDE<br />
“De Koeneschans is vanuit<br />
cultuurhistorisch oogpunt van grote<br />
waarde”, vertelt Van Dijk. “Vandaar<br />
dat we er samen met het Erfgoedhuis<br />
<strong>Zuid</strong>-Holland en <strong>Landschap</strong>sbeheer<br />
<strong>Zuid</strong>-Holland alles aan gedaan hebben<br />
om deze schans voor de toekomst veilig<br />
te stellen. Begin dit jaar kwam het<br />
project ineens in een stroomversnelling.<br />
We konden met de eigenaar tot<br />
overeenstemming komen over aankoop.
Zo’n kans om deze cultuurhistorische<br />
parel in het landschap te redden, konden<br />
we niet laten lopen.”<br />
ACTIE<br />
Met een giftenactie onder Beschermers<br />
en omwonenden willen de<br />
samenwerkende organisaties het project<br />
fi nancieel rond zien te krijgen (zie kader).<br />
<strong>Het</strong> is de bedoeling om de Koeneschans<br />
te herstellen en meer beleving mee te<br />
geven. Daarnaast gaat het ook om het<br />
verbeteren van de samenhang tussen<br />
de verschillende cultuurhistorische<br />
elementen langs de Vlist, zo<strong>als</strong> het<br />
historisch Gemaal de Hooge Boezem in<br />
Haastrecht, de Molen achter Haastrecht,<br />
de voormalige molenlocaties en de<br />
Koeneschans.<br />
Marc Laman van Erfgoedhuis <strong>Zuid</strong>-<br />
Holland: “We overwegen de aarden<br />
wallen weer op te bouwen die<br />
vroeger deel uitmaakten van de<br />
schans. Archeologisch onderzoek<br />
zal waarschijnlijk uitwijzen waar de<br />
wallen precies gelegen hebben. Ook<br />
hopen we de fundamenten te vinden<br />
van een stenen huisje dat ooit op het<br />
schiereiland heeft gestaan.”<br />
WILGEN RONDOM<br />
De wilgen die het schiereiland omzomen<br />
moeten regelmatig worden geknot.<br />
“Daar gaan we samen met onze<br />
vrijwilligers mee aan de slag”, aldus<br />
Aletta van Zijden van <strong>Landschap</strong>sbeheer<br />
<strong>Zuid</strong>-Holland. “Zo versterken alle<br />
samenwerkende partijen elkaar en<br />
dragen we gezamenlijk bij aan het<br />
behoud van dit unieke stukje <strong>Zuid</strong>-<br />
Holland.”<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong>, Erfgoedhuis<br />
<strong>Zuid</strong>-Holland en<br />
<strong>Landschap</strong>sbeheer <strong>Zuid</strong>-<br />
Holland streven ernaar<br />
dat de Koeneschans in<br />
2014 hersteld wordt<br />
Daar ligt het<br />
Wanneer nneer u van Haastrecht naar Schoonhoven fi etst, ziet u het<br />
schiereilandje ereilandje liggen. Met een kano kanoo<br />
kunt u er langs varen. Vanaf de hoek<br />
West t Vlisterdijk / Franse Kade in Vli Vlist ist (postcode 2855) is de Koeneschans<br />
goed d te overzien. En wie dan toch fi fiets fi ets of auto aan de kant gezet heeft:<br />
Café é de Vlist, Franse Kade 8 in Vlist is vlakbij (open: woens- t/m zaterdag<br />
vanaf af 11 .00 uur, zondag vanaf 10.00<br />
0 uur, op feestdagen gesloten).<br />
STEUN DE KOENESCHANS<br />
Jan van Dijk: “De Koeneschans is<br />
een uniek stuk cultuur, natuur en<br />
historie in één. Dat moet hersteld<br />
worden en behouden blijven. <strong>Zuid</strong>-<br />
<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>, Erfgoedhuis<br />
<strong>Zuid</strong>-Holland en <strong>Landschap</strong>sbeheer<br />
<strong>Zuid</strong>-Holland streven ernaar dat<br />
de Koeneschans in 2014 hersteld<br />
wordt en dat er het een en ander<br />
te beleven is voor kanoërs, fi etsers<br />
en wandelaars. Over de exacte<br />
inrichting en de toekomstige<br />
functie overleggen we met de<br />
omwonenden en ondernemers uit<br />
de streek.” Naast het Streekfonds<br />
Krimpenerwaard zijn Stichting <strong>Het</strong><br />
Groene Hart, een wandelorganisatie<br />
en een historische vereniging bij<br />
het project betrokken. <strong>Het</strong> behoud<br />
van de Koeneschans past binnen<br />
het provinciale beleid om de<br />
Erfgoedlijnen te verwerken. Ook de<br />
provincie betaalt daarom mee aan<br />
de planvorming voor de inrichting.<br />
Om de aankoop van de Koeneschans<br />
te fi nancieren, is € 25.000,- nodig. Uw<br />
bijdrage is hiervoor van groot belang.<br />
Uw gift kunt u aan het Streekfonds<br />
Krimpenerwaard overmaken via<br />
rekeningnummer: 1200.66.661<br />
o.v.v. Koeneschans.<br />
Via www.zhl.nl/koeneschans houden<br />
we u op p de hoogte. g<br />
Idde Lammers<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 5<br />
Harry Bunk
VELDNIEUWS<br />
PICKNICKEN OP HUYS TE WARMONT<br />
Noteer vast in uw agenda: 14 september!<br />
Op Landgoed Huys te Warmont<br />
gebeurt dan iets specia<strong>als</strong>! U krijgt alle<br />
gelegenheid het prachtige landgoed<br />
te beleven, want samen met onze<br />
partners Erfgoedhuis <strong>Zuid</strong>-Holland<br />
en <strong>Landschap</strong>sbeheer <strong>Zuid</strong>-Holland<br />
verwelkomen wij u graag in en rond<br />
Huys te Warmont. Houdt u de website<br />
en het komende nummer van dit<br />
tijdschrift in de gaten? U vindt er het<br />
uitgebreide programma voor een<br />
heerlijke dag.<br />
6<br />
Nieuwsbrief<br />
Ontvang elke maand de leukste<br />
excursies, wandel- en fi etsroutes,<br />
natuurnieuwtjes n<br />
en de<br />
Beschermervoordelen<br />
B<br />
per p mail. Meld u aan via<br />
www.zhl.nl/nieuwsbrief<br />
w<br />
Green-kids<br />
nog avontuurlijker<br />
MÉÉR VEER NAAR<br />
SOPHIAPOLDER<br />
Midden in de rivier De Noord bij<br />
Dordrecht ligt het natuureiland<br />
Sophiapolder, beheerd door het <strong>Zuid</strong>-<br />
<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. De vrijwillige<br />
schippers van het veerbootje Sophia<br />
zetten u graag over. Goed nieuws: de<br />
dienstregeling is fl ink uitgebreid! Kijk<br />
voor de actuele vaartijden op<br />
www.zhl.nl/sophiapolder<br />
Nat gras, veel vogels<br />
Op een aantal graslandpercelen in<br />
de Krimpenerwaard liet het <strong>Zuid</strong>-<br />
<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> recentelijk het<br />
(regen)water royaal toe waardoor<br />
er plassen op het land stonden.<br />
<strong>Het</strong> resultaat? Alleen al in polder<br />
Hoek telde een vrijwilliger op een<br />
‘natte maandag’ 70 grutto’s, 11<br />
tureluurs, 3 bonte strandlopers, 4<br />
bontbekplevieren en 40 kieviten.<br />
Kinderen die willen weten wat er in de natuur te beleven is kijken dagelijks naar<br />
Green-kids bij RTL Telekids. Presentator Lodewijk Hoekstra laat zien hoe leuk het<br />
is om naar buiten te gaan. Waterbeestjes vangen, fossielen hakken, vogels kijken,<br />
tuinieren… er komt van alles aan bod. Nieuw onderdeel dit seizoen is de speurcross,<br />
een fi etscross waarbij opdrachten uitgevoerd moeten worden. Op www.green-kids.nl<br />
zijn activiteiten te vinden voor jonge natuurliefhebbers, óók vlakbij in <strong>Zuid</strong>-Holland.<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />
Green-Kids op RTL 8, maandag t/m vrijdag 17.05 uur,<br />
zaterdag 10.10 uur, zondag 9.00 uur.<br />
Even opladen<br />
Dankzij de Nationale Postcode<br />
Loterij heeft het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong> bij bezoekerscentrum<br />
Tenellaplas fi etsoplaadpunten<br />
geïnstalleerd. Gebruik is gratis<br />
en in de tussentijd kunt u even<br />
wandelen, Tenellaplas bezoeken<br />
en een kopje koffi e of thee<br />
nuttigen. Een vrijwillige<br />
bijdrage voor het opladen of<br />
parkeren is achter te laten in<br />
de nieuwe honesty box.<br />
Voordeel - Mede dankzij de vele<br />
vrijwilligers leiden veel <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong>e steden<br />
en dorpen in cultuurhistorisch opzicht een<br />
bloeiend bestaan. In dit boekje leest u over al<br />
die vrijwilligers die ooit zeiden ‘Als niemand<br />
anders het doet, dan doe ik het zelf wel’. Via de<br />
link www.zhl.nl/voordeel kunt u het boekje<br />
bestellen. Beschermers van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong> krijgen dit boekje voor € 10,-<br />
(inclusief verzendkosten!) thuis.<br />
Green-kids in actie in de Slikken<br />
van Voorne<br />
John Sarneel
Joost de Kurver<br />
©Sian Cox/123rf.com<br />
Groen doet ze goed<br />
Meer dan 65% van de <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong>e kinderen woont in de<br />
stad; 2 tot 3 uur per dag besteden ze aan televisie, computer en<br />
smartphone. Tijd die ze níet buiten zijn.<br />
<strong>Het</strong> programma ‘Groen doet goed’ stimuleert kinderen en<br />
hun opvoeders om meer gebruik te maken van natuur-<br />
en recreatiegebieden in <strong>Zuid</strong>-Holland. <strong>Het</strong> programma<br />
begint met activiteiten dichtbij: natuurbeleving thuis, in de<br />
achtertuin, op school en in de wijk. <strong>Het</strong> is een groot opgezet<br />
samenwerkingsverband waarin ook het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong> een rol speelt. Wilt u meer weten, heeft u tips voor<br />
belevingsactiviteiten om <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong>e kinderen weer te<br />
verbinden met de natuur?<br />
Neem contact op met Daan Bleichrodt (d.bleichrodt@ivn.nl).<br />
VACATURE<br />
ARK Natuurontwikkeling is eigenaar<br />
van de Zeetoren en organiseert hier<br />
vandaan allerlei natuuractiviteiten.<br />
ARK zoekt vrijwillige gastheren<br />
en –vrouwen voor de Zeetoren. Iets<br />
voor u? Neem per e-mail contact op<br />
met Joost de Kurver of Ineke van<br />
Dort, medewerkers van de Zeetoren:<br />
zeetoren@ark.eu<br />
ZIN IN FIETSEN?<br />
<strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> Bureau voor<br />
Toerisme heeft vier fraaie fi etsroutes<br />
samengesteld die u kennis laten maken<br />
met schitterend erfgoed in de provincie.<br />
U mag kiezen: <strong>Het</strong> Eiland van Dordt (36<br />
km), Van Schoonhoven naar Gouda (50<br />
km), Leiden en de Bollenstreek (45 km),<br />
Van Delft naar Delfshaven (42,5 km).<br />
Alle vier de routes zijn eenvoudig te<br />
downloaden (en te printen) via<br />
www.zhl.nl/routes<br />
BUITENSPORT & NATUURBEHEER<br />
Zo’n 35.000 Nederlanders doen aan<br />
geocaching. Dat is een buitensport<br />
waarbij je een GPS-ontvanger of telefoon<br />
gebruikt om een cache (verstopplaats,<br />
‘schat’) te vinden. Veel geocachers<br />
komen graag in de natuur en daarom<br />
werkt het <strong>Zuid</strong>-Holland <strong>Landschap</strong> met<br />
hen samen. Want je kunt gaan schat<br />
zoeken, maar je kunt ook snoeihout<br />
of zwerfvuil <strong>als</strong> schat gaan zoeken én<br />
het opruimen! Wilt u meer weten over<br />
geocaching en deze mooie combinatie<br />
van buitensport en natuurbeheer? Ga<br />
naar www.geocaching.com en zoek op<br />
GC42HZQ.<br />
Op initiatief van de Nationale<br />
Postcode Loterij brengt PostNL<br />
samen met Stichting Natuurbeelden<br />
een postzegelserie uit met 36<br />
Nederlandse zoogdieren. Van adder<br />
tot zeehond, u kunt alle zegels<br />
verzamelen.<br />
Zie www.postnl.nl/zoogdieren<br />
.n<br />
SCHAPEN TEGEN DUINDOORNS<br />
De Van Dixhoorndriehoek is overgedragen<br />
aan het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. <strong>Het</strong><br />
natuurgebied tussen de oude boulevard van<br />
Hoek van Holland en het strand is<br />
door duindoorns overwoekerd. Onder andere<br />
een schaapskudde gaat meehelpen<br />
het gebied weer open en aantrekkelijk te<br />
maken.<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 7<br />
Rob Doolaard<br />
Allround Reclame
NALATENSCHAP<br />
Onze<br />
natuur<br />
in de toekomst<br />
Ook de generaties na ons moeten van de natuur kunnen<br />
genieten. Dat spreekt voor zich. Maar die wens uitspreken is<br />
makkelijker dan hem daadwerkelijk uitvoeren. Daar is inzet<br />
en geld voor nodig, veel geld. Er is een bijzondere manier<br />
waarop ook u uw steentje bij kunt dragen.<br />
8<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />
foto’s: Idde Lammers
Ook volgende<br />
generaties moeten<br />
rust en ruimte vinden<br />
in de natuur<br />
Met steun van betrokken vrijwilligers en<br />
Beschermers werkt het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong> hard aan het behoud van<br />
natuur, landschappen en cultuurhistorie.<br />
Een bijzondere en persoonlijke manier<br />
van steunen is mogelijk via uw<br />
nalatenschap. Veel mensen zijn in de<br />
veronderstelling dat je over een groot<br />
vermogen moet beschikken om na te<br />
kunnen laten aan een goed doel. Dit is<br />
echter beslist niet zo. Elke nalatenschap,<br />
of het nu om geld of goederen gaat,<br />
is welkom. Elke bijdrage is waardevol<br />
en stelt ons in staat om de natuur en<br />
cultuurlandschappen te beschermen.<br />
STEENTJE BIJDRAGEN<br />
De hoogte van het bedrag dat u<br />
eventueel nalaat is niet echt van<br />
belang. Een steen of een steentje, elke<br />
bijdrage helpt! <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong> beheert een groeiend aantal<br />
natuurgebieden en kan door deze steun<br />
blijven werken aan een duurzame<br />
omgeving waar mens, dier en natuur<br />
samen kunnen bestaan. Dat is voor<br />
volgende generaties van levensbelang.<br />
VRAGEN<br />
Stil staan bij het moment dat u er<br />
niet meer bent en nadenken over een<br />
testament, dat zijn lastige onderwerpen.<br />
Maar het is een geruststellend idee om<br />
te weten dat uw wensen zijn vastgelegd<br />
en alles van te voren goed is geregeld.<br />
In onze nieuwe brochure leest u meer<br />
over nalaten aan het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong>.<br />
Eveline Blok is onze contactpersoon en<br />
kan uw vragen beantwoorden. “Mensen<br />
die tijdens hun leven volop van de<br />
landschappen en cultuurhistorische<br />
gebieden genieten, vinden het belangrijk<br />
om ook daarna nog iets voor de natuur<br />
te betekenen. Zodat toekomstige<br />
generaties ook van onze prachtige<br />
provincie kunnen blijven genieten.”<br />
EVENWICHT<br />
De natuur in <strong>Zuid</strong>-Holland staat<br />
onder druk. Er is nog maar zes<br />
procent natuur over in onze<br />
provincie. <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong> streeft naar een<br />
duurzaam en kwalitatief evenwicht<br />
tussen mens en natuur. Dat<br />
evenwicht ontstaat niet vanzelf, we<br />
zetten ons actief in om dit streven te<br />
realiseren. En dat blijven we doen.<br />
Informatie<br />
- Wilt u meer informatie? Eveline Blok<br />
beantwoordt graag al uw vragen. U bereikt<br />
haar telefonisch via (010) 272 22 22 of per<br />
e-mail e.blok@zhl.nl.<br />
- In dit magazine vindt u een<br />
antwoordkaart waarmee u<br />
vrijblijvend meer informatie<br />
opvraagt of kosteloos onze<br />
nieuwe brochure ‘Nalaten<br />
aan het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong>’ aanvraagt.<br />
Wist u dat…<br />
Nalaten aan het<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong><br />
Geef de natuur een toekomst<br />
… we met uw steun de schaarse natuur<br />
kunnen beschermen en het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
erfgoed een toekomst kunnen bieden?<br />
… het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>, <strong>als</strong><br />
Algemeen Nut Beogende Instelling<br />
(ANBI), is vrijgesteld van het betalen<br />
van erfbelasting? Dit betekent dat uw<br />
nalatenschap volledig ten goede komt aan<br />
de natuur.<br />
… u vrijblijvend onze nieuwe brochure<br />
over nalaten kunt opvragen? Vult u de<br />
antwoordkaart bij dit tijdschrift in, dan<br />
sturen we u de brochure kosteloos toe.<br />
… over dit onderwerp meer informatie te<br />
vinden is op www.zhl.nl/nalaten?<br />
… ook in deze editie van het tijdschrift (zie<br />
pagina 15) weer te lezen is welke giften<br />
het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> heeft mogen<br />
ontvangen?<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 9
Soorten in Beeld<br />
Majestueuze<br />
schoonheid<br />
De krooneend (Netta rufi na) is een bijzondere verschijning in Meijendel.<br />
Ze zijn te vinden op de infi ltratieplassen van Dunea. Dat zegt veel over de<br />
waterkwaliteit, want de krooneend is een kritische vogel met een verfi jnde<br />
smaak. Ze eten graag kranswieren en die groeien alleen in schoon water.<br />
Ook slakjes en insecten staan op het menu.<br />
Opvallend is vooral het mannetje met<br />
zijn mooie, ronde, roodbruine kop en<br />
koraalrode snavel. In de zomer verliest<br />
hij zijn kleur, maar in de herfst is hij<br />
weer in vol ornaat te bewonderen.<br />
De kleuren van het vrouwtje zijn gedekt,<br />
maar zij heeft een mooie tekening met<br />
een tipje rood aan de snavel.<br />
Nieuw waterspel bij DeTapuit<br />
Een bezoek aan De Tapuit is een aantrekkelijke<br />
start voor een ontdekkingstocht<br />
naar duin en water. Binnen ontdekt u hoe<br />
Dunea drinkwater maakt en wat er nodig<br />
is om dit bij u thuis te bezorgen. Best<br />
interessant, maar het blijft een droog<br />
verhaal. In het bezoekerscentrum zijn<br />
weinig mogelijkheden voor gespetter...<br />
Maar buiten mag er natuurlijk uitgebreid met<br />
water gespeeld worden en dat kan dan ook<br />
binnenkort. Naast het bezoekerscentrum,<br />
tussen De Tapuit en het terras van de naastgelegen<br />
pannenkoekenboerderij Meyendel,<br />
komt een waterspeeltoestel. Hier kan vooral<br />
de jeugd zelf met het water van Dunea aan<br />
de slag: samen werken aan water, van bron<br />
tot kraan. Met een handpomp kunnen de<br />
kinderen hier straks de miniwatertoren van<br />
Meijendel vullen. Vanuit die watertoren<br />
stroomt het water via een systeem van pijpen<br />
naar diverse tappunten. Zonder mensen aan<br />
de pomp is er geen water en alleen door vakkundig<br />
samenwerken bij de kleppen, bereikt<br />
de juiste hoeveelheid water vanuit de toren<br />
elk tappunt.<br />
10<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />
Vooral de laatste zes jaar is het aantal<br />
krooneenden in Meijendel toegenomen.<br />
Dat is bijzonder, want <strong>als</strong> broedvogel<br />
komt de krooneend in Nederland maar<br />
weinig voor. Vorig jaar liep het aantal<br />
wat terug. Maar dit voorjaar rekenen<br />
we weer op een heleboel nieuwe kroonkuikens<br />
in Meijendel.<br />
De laatste details worden nu uitgewerkt en<br />
besproken. Dan is er nog een paar maanden<br />
nodig om het geheel te vervaardigen en dan<br />
kan het spel hopelijk deze zomer in gebruik<br />
worden genomen. Als in het najaar de vorst<br />
invalt, is het helaas tijdelijk uit met de pret.<br />
Zolang de R in de maand zit, wordt het spel<br />
namelijk afgekoppeld, net <strong>als</strong> onze openbare<br />
tapkraan. Gelukkig zijn er in dat seizoen<br />
weer andere manieren om water te beleven,<br />
zo<strong>als</strong> regen, sneeuw en ijs.<br />
Dit nieuwe waterspel wordt mede mogelijk<br />
gemaakt door een fi nanciële bijdrage van<br />
Stadsgewest Haaglanden.<br />
Duinen klaar voor<br />
het broedseizoen<br />
In het duin zijn de werkzaamheden van<br />
afgelopen winter afgerond. De rijplaten<br />
op het fi etspad de Ganzenhoek zijn weggehaald<br />
en het pad is schoongeveegd. Na<br />
alle drukte is er nu weer rust in het gebied.<br />
Afgelopen winter is Dunea druk geweest<br />
met natuurherstelprojecten en vernieuwing<br />
van waterwinningen. In de Elleboogsprang,<br />
Kijfhoek en Bierlap is een groot paraboolduincomplex<br />
in ere hersteld. Ooit is daar<br />
voor de waterwinning een deel afgegraven.<br />
Dat is nu opgevuld met zand, zodat de natuur<br />
hier weer haar eigen gang kan gaan. Dat zand<br />
was afkomstig van een andere ingreep: in de<br />
Vinkenhoek en het Meeuwenduin is het duin<br />
afgeplagd, de toplaag is afgegraven. <strong>Het</strong> afplaggen<br />
geeft ruimte voor het spel van zand,<br />
wind en water; een natuurlijk dynamisch<br />
proces. Zo herstelt het natuurlijke duinreliëf<br />
zich en krijgen dier en plant weer een kans.<br />
De renovatie aan de winningen in Meijendel is<br />
nog niet klaar. De komende vier jaar is Dunea<br />
hier nog mee bezig. Dit voorjaar besteden we<br />
aan de voorbereiding van die werkzaamheden<br />
en het aanvragen van vergunningen, zodat we<br />
er in het najaar mee verder kunnen gaan.<br />
In de tussentijd is het rustig in het duin.<br />
En dat is ook nodig voor de dieren en vogels,<br />
want het broedseizoen is weer begonnen!<br />
Openingstijden van De Tapuit<br />
zijn van 1 maart tot 1 november<br />
Dinsdag tot en met zaterdag van 10.00<br />
uur tot 16.00 uur, zondags van 10.00 uur<br />
tot 17.00 uur, maandags gesloten. Telefoonnummer<br />
(070) 357 74 70, of e-mail<br />
bezoekerscentrum@dunea.nl.<br />
Volg De Tapuit ook via twitter @detapuit.<br />
Adres: Meijendelseweg 40, Wassenaar<br />
Fietsverhuur<br />
Meijendel, een van de drie natuurgebieden<br />
die Dunea beheert, kent vele vormen van<br />
recreatie, zo<strong>als</strong> bijvoorbeeld wandelen,<br />
fi etsen en paardrijden. Maar nu is een<br />
combinatie ook mogelijk. Per 2 april staan<br />
er in De Tapuit, het bezoekerscentrum van<br />
Dunea drie herenfi etsen en zeven damesfi<br />
etsen klaar om verhuurd te worden.<br />
Prijs € 9,50 per fi ets. Op deze manier<br />
kunt u meer ontdekken van Meijendel dan<br />
alleen via de uitgezette wandelroutes in<br />
het natuurgebied. Als onderpand vraagt<br />
Dunea een kopie van uw ID. Ook komen<br />
er op zeer korte termijn kinderzitjes, die u<br />
mee kunt huren. Dunea least deze fi etsen<br />
van Du Nord.
Bijzonder duingebied één dag<br />
open voor publiek<br />
Kom naar de<br />
Kikkervalleien<br />
Dunea stelt een keer per jaar de<br />
Kikkervalleien in Meijendel open voor<br />
publiek. Normaal is dit gebied afgesloten,<br />
maar op zondag 30 juni van 11.00<br />
uur tot 15.00 uur bent u welkom om<br />
de duinvalleien te bezichtigen.<br />
Vochtige duinvalleien<br />
De grondwaterstand in de vochtige<br />
duinvalleien is heel wisselend en de<br />
kwaliteit van het water is bijzonder<br />
goed. <strong>Het</strong> is de kraamkamer van het<br />
duin <strong>als</strong> het gaat om amfibieën zo<strong>als</strong><br />
de rugstreeppad, boomkikker en kamsalamander.<br />
Karakteristieke duinvogelsoorten<br />
<strong>als</strong> de graspieper, roodborsttapuit<br />
en tapuit komen er weer voor.<br />
En niet te vergeten zeldzame libellen,<br />
vlinder- en keversoorten.<br />
Natuurontwikkeling<br />
<strong>Het</strong> naastgelegen gebied, de Helmduinen,<br />
is in ontwikkeling. <strong>Het</strong> is nu nog<br />
een zandvlakte, maar het wordt straks<br />
net zo mooi <strong>als</strong> de Kikkervalleien.<br />
Ook hier hoopt Dunea weer parnassia<br />
en verschillende orchideeën terug te<br />
krijgen. Op verzoek kunnen experts<br />
van Dunea u tijdens de open dag meer<br />
vertellen over de werkzaamheden in<br />
dit duingebied.<br />
Open dag<br />
In de kikkervalleien vindt u uw weg<br />
langs een uitgezette wandelroute<br />
met informatiebordjes. De route is<br />
onverhard en dus ongeschikt voor<br />
rolstoelen of kinderwagens en stevig<br />
schoeisel is aan te raden. Honden zijn<br />
niet toegestaan. Meer informatie vindt<br />
u op www.dunea.nl.<br />
Een nieuwe pannenkoekenboerderij<br />
Dit is het ontwerp van de nieuw te bouwen pannenkoekenboerderij in Meijendel.<br />
Met dank aan u, want u heeft meegedacht bij het bepalen van de sfeer en uitstraling.<br />
<strong>Het</strong> ontwerp biedt nieuwe kansen voor verbetering van de service en de logistiek. Dunea<br />
hecht <strong>als</strong> pandeigenaar grote waarde aan een goede, duurzaam gebouwde horecagelegenheid<br />
met voldoende capaciteit. Er komen jaarlijks immers ruim 1 miljoen recreanten<br />
in Meijendel die er genieten van de rust en ruimte. De exploitanten van de pannenkoekenboerderij<br />
en Dunea zijn blij met dit resultaat. Komend najaar starten grond- en bouwwerkzaamheden.<br />
Uiteraard wordt gezorgd voor een tijdelijke horecafaciliteit. Tot die tijd is de<br />
pannenkoekenboerderij Meyendel gewoon geopend.<br />
Colofon<br />
Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn, Bart van Engeldorp Gastelaars en<br />
Johanneke van der Veer (eindredactie) Foto’s en illustraties: Dunea Beeldbank. Vormgeving: T2 Ontwerp,<br />
Katwijk. Dunea, Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer www.dunea.nl, (088) 347 47 47<br />
Activiteiten vanuit De Tapuit,<br />
bezoekerscentrum Dunea<br />
Workshop voor kinderen:<br />
“tekenen in het wild”<br />
Zaterdag 22 juni van 10.00 uur tot 12.00 uur<br />
24 uur Natuur<br />
Op pad met de duinwachter en daarna tekenen/<br />
schilderen wat je allemaal hebt gezien en beleefd.<br />
Voor kinderen van 6 tot 12 jaar.<br />
Vrijdag 5 juli / vrijdag 6 september<br />
Zomeravondexcursie door Meijendel in combinatie<br />
met een gezellige pasta avond op het terras<br />
van de pannenkoekenboerderij Meyendel.<br />
Zondag 30 juni van 11.00 uur tot 15.00 uur<br />
Open dag Kikkervalleien in Meijendel. Bijzonder<br />
duingebied één dag open voor publiek. Speciaal<br />
voor deze dag is in de Kikkervalleien een wandelroute<br />
uitgezet en kunnen bezoekers hun weg<br />
zoeken langs informatiebordjes. Medewerkers van<br />
Dunea geven uitleg.<br />
Zondag 21 april, 19 mei, 30 juni, 28 juli,<br />
25 augustus en 22 september<br />
Leuke GPS tocht voor gezinnen door de duinen<br />
van Meijendel. Vertrek tussen 10-13.00 uur.<br />
15 september<br />
Natuurfeestdag in Meijendel! De zesde editie<br />
van de natuurfeestdag in de vallei van Meijendel.<br />
Kinderen en volwassenen kunnen vanaf 11.00 uur<br />
op verschillende manieren kennis maken met de<br />
prachtige natuur middenin de Randstad. Voor<br />
jong en oud is er van alles te beleven: van bomen<br />
klimmen en hutten bouwen tot excursies en<br />
speurtochten. Ook is er een informatiemarkt.<br />
De toegang is gratis. Een dag om niet te missen.<br />
Kijk voor meer informatie, aanmelden en het<br />
actuele excursie aanbod op www.dunea.nl/duinen<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 11
OP PAD MET...<br />
Voorjaar in ‘t Vogelhoff<br />
“Zie je die kievit? Die is<br />
vast aan het broeden. Een<br />
paar dagen geleden zag<br />
ik een mannetjeskievit op<br />
die plek een nestkuiltje<br />
uitkrabben. En die grutto<br />
daar; die heeft het ook fl ink<br />
te pakken! Schitterend hè,<br />
dat geluid.”<br />
<strong>Het</strong> is half april<br />
<strong>als</strong> Maarten<br />
Laming, assistentregiobeheerder<br />
kuststreek van<br />
het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>, ons<br />
meeneemt naar het splinternieuwe<br />
natuur- en recreatiegebied ‘t Vogelhoff<br />
in Leiden. Om ons heen scheren grutto’s,<br />
kieviten en scholeksters. Op een paaltje<br />
zit een tureluur zenuwachtig te roepen<br />
en kijk: pal voor ons staan de eerste<br />
boterbloemen in bloei. Een paar honderd<br />
meter verderop racen automobilisten<br />
over de A4, maar in de polder heerst het<br />
geluid van de voorjaarsvogels. Grut-ogrut-o-grut!<br />
Tepiet, tepiet, tepiet!<br />
GENIETEN<br />
Voordat het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> de<br />
polder in beheer kreeg, was het gebied<br />
afgesloten. Laming: “Wij stellen het<br />
open. <strong>Het</strong> is het belangrijk dat zo veel<br />
mogelijk mensen kunnen genieten van<br />
onze terreinen. De natuur in gaan is<br />
goed voor je gezondheid en zorgt voor<br />
ontspanning. Bovendien, daar ben ik van<br />
overtuigd, zorgt openstelling ervoor dat<br />
12<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />
Wie van ’t Vogelhof wil genieten kan er terecht met de verrekijker, weidevogels genoeg.<br />
Of gewoon in het gebied relaxen? Om echt te chillen vindt u er zelfs loungebanken.<br />
‘t Vogelhoff een beetje van de bezoekers<br />
wordt. En waar je van houdt, daar<br />
strijd je voor. Belangrijk hoor. Er liggen<br />
immers nog steeds plannen voor een<br />
bedrijventerrein.”<br />
LAPPENDEKEN<br />
<strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> beheert<br />
sinds vorig jaar deze polder (60 hectare)<br />
in de veel grotere Oostvlietpolder. <strong>Het</strong><br />
weidegebied is van oudsher in trek bij<br />
weidevogels en zo te zien is dat nog<br />
steeds zo! Aan het beheer zal het niet<br />
liggen, legt Laming uit. “Met hulp van<br />
drie boeren die grond pachten, voeren<br />
we een zogeheten mozaiëkbeheer.<br />
Door de polder in gedeelten en op<br />
verschillende tijdstippen te beweiden<br />
en te maaien én tegelijkertijd te spelen<br />
met de waterstand ontstaat een<br />
lappendeken van hoger en lager gras en<br />
van drogere en nattere stukken. Daar<br />
houden weidevogels van.”<br />
SPANNENDER<br />
Voordat de gemeente ‘t Vogelhoff<br />
overdroeg is het gebied voor bezoekers<br />
nog spannender gemaakt. Dat leverde<br />
waterpartijen, een recreatief fi etspad<br />
en nieuwe wandelpaden op. En recent<br />
hebben basisscholieren fruitboompjes<br />
geplant. “Zo beleef je de natuur vlak<br />
bij de stad op een heel intense manier.<br />
Straks komen de kinderen met hun<br />
ouders hier appels en peren plukken. En<br />
we werken samen met een imker uit de<br />
regio.”<br />
STEEDS MOOIER<br />
Deze ochtend is het prettig onrustig in<br />
de polder. Tepiet! Er zijn drie scholeksters<br />
neergestreken. De heren zijn het<br />
duidelijk niet met elkaar eens. Met de<br />
snavel naar de grond draaien ze luid<br />
tepietend om elkaar heen. De polder<br />
zit vol vogelgeluiden, maar oogt nog<br />
wat kaal. Op de net vergraven oevers<br />
steken de eerste grassprieten uit de<br />
grond. “Misschien dit jaar al, maar<br />
zeker volgend jaar verwacht ik hier<br />
zwanenbloemen en veel boterbloemen,<br />
paardenbloemen. Hopelijk zien we ook<br />
pinksterbloemen. En natuurlijk komen<br />
er kikkers en libellen. Hazen zijn er nu<br />
al volop. <strong>Het</strong> wordt hier met het jaar<br />
mooier!”
“<br />
Dit zijn ze dan! De eerste<br />
grutto-eieren die gevonden<br />
zijn in ‘t Vogelhoff bij Leiden.<br />
Idde Lammers<br />
DEZE DRIE WEIDEVOGELS ZULT U NU ZEKER ZIEN EN HOREN IN ‘T VOGELHOFF<br />
Kievit Grutto Scholekster<br />
©Herbert Kratky/123rf.com<br />
Buitelt echt door de lucht, te herkennen<br />
aan de afgeronde vleugels en het kuifje op<br />
de kop, roept zijn eigen naam.<br />
”<br />
De foto is voorzichtig gemaakt<br />
door Marijke Langeveld.<br />
Op Facebook wordt ‘t Vogelhoff<br />
gevolgd, zeker op onze eigen pagina<br />
www.facebook.com/Rijnstreek<br />
KOM HET<br />
BELEVEN<br />
‘t Vogelhoff ligt ten zuiden van Leiden,<br />
in een gedeelte van de Oostvlietpolder.<br />
<strong>Het</strong> nieuwe natuurgebied is prima<br />
bereikbaar. Aan het fi etspad langs<br />
de Vliet zijn twee ingangen, aan<br />
de parallelweg langs de A4 is een<br />
derde. Hoofdentree ligt langs de<br />
Vlietweg (voor automobilisten<br />
met navigatiesysteem: toets<br />
52.135227,4.475298 in.)<br />
Tussen Vliet en A4 lopen zowel een<br />
recreatief fi etspad (hele jaar open)<br />
<strong>als</strong> een wandelpad. Dit wandelpad is,<br />
©Roland IJdema/123rf.com<br />
Hoog op de poten, een warm roestbruine<br />
borst, zit vaak op een paaltje op de uitkijk,<br />
roept ook zijn eigen naam.<br />
net <strong>als</strong> het beleefpad voor kinderen,<br />
alleen buiten het broedseizoen<br />
toegankelijk. Na het broedseizoen<br />
wordt een vogelkijkhut geplaatst<br />
waar u jaarrond terecht kunt. <strong>Het</strong><br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> verwelkomt<br />
u graag op een van de excursies!<br />
Zie www.zhl.nl/oostvlietpolder<br />
Wassenaar<br />
Leidschendam<br />
A44<br />
Voorschoten<br />
Leiden<br />
Zoeterwoude-<br />
Dorp<br />
Zwart-witte vogel, knalrode lange rechte<br />
snavel, staat vaak in groepjes met elkaar<br />
te ‘ruziën’, geluid: tepiet tepiet tepiet!<br />
A4<br />
Oostvlietpolder<br />
©alycan/123rf.com<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 13<br />
tekst: Monica Wesseling<br />
Idde Lamers<br />
Harry Bunk
FLORA<br />
ONTDEK én<br />
BESCHERM<br />
2 | 2013<br />
historisch eiland<br />
in de Vlist<br />
Altijd en immer<br />
KONINGINNENKRUID<br />
Tot 30 april van dit jaar was het duidelijk. We hadden een<br />
koningin, en er was een mooie, forse, zeg maar koninklijke<br />
plant, algemeen op voedselrijke bodem langs oevers, in<br />
vochtige ruigten en in vochtig bos: koninginnenkruid. Een<br />
echte plant des vaderlands.<br />
WILHELMINA<br />
Koninginnenkruid heeft zijn naam misschien wel gekregen<br />
toen koningin Wilhelmina op de troon kwam. Zij was<br />
immers op 31 augustus jarig, en rond die datum valt het<br />
hoogtepunt van de bloei van koninginnenkruid, met royale,<br />
COLOFON<br />
•<br />
• SPECIAAL<br />
AANBIEDING<br />
BIJ FLETCHER HOTELS!<br />
VOOR U<br />
Even buiten Leiden: VOGELEN & CHILLEN in de Oostvlietpolder |<br />
We gaan samenwonen in Delft | DE STAD UIT! 3 routes om NU te<br />
fietsen | Nalaten: geld voor de toekomst | Zilt land op Voorne:<br />
help mee de Ommeloop te verwerven<br />
14<br />
Rozen verwelken,<br />
schepen vergaan.<br />
Maar ons koninginnenkruid<br />
blijft altijd bestaan.<br />
Gé Hartgespan (februari 2013)<br />
oudroze bloemschermen, aantrekkelijk voor bijen en<br />
vlinders en allerlei andere insecten.<br />
JULIANA<br />
Daarna kwam koningin Juliana en was er geen reden de<br />
naam te veranderen, ook al was de verjaardag voortaan op<br />
30 april. De plant heette ook wel leverkruid, misschien om<br />
de bloemkleur, of omdat er een geneeskrachtige werking<br />
tegen leverkwalen zou zijn? Een wat laag-bij-de-grondse<br />
naam – koninginnenkruid klinkt heel wat hoogstaander.<br />
De bladeren doen aan hennepblad denken, vandaar de<br />
wetenschappelijke naam Eupatorium cannabinum.<br />
BEATRIX<br />
De traditie bleef toen koningin Beatrix de troon besteeg.<br />
<strong>Het</strong> koninginnenkruid had zijn naam gevestigd en bleef<br />
ons land sieren. Ik plantte het in m’n tuin, ook vanwege al<br />
die insecten. <strong>Het</strong> bleek een krachtige plant die ook droge<br />
zomers moeiteloos overleefde. En toen werd het 28 januari<br />
2013. Beatrix kondigde haar aftreden en het aantreden van<br />
haar oudste zoon aan.<br />
WILLEM-ALEXANDER<br />
Als u dit leest heeft Nederland een koning, Willem-<br />
Alexander. Is er een andere zinnebeeldige plant te vinden?<br />
Wat dacht u van de statige koningskaars, of van de struise<br />
koningsvaren, Osmunda regalis? Maar koninginnenkruid<br />
blijft voor altijd bestaan.<br />
UITGAVE U<br />
is het kwartaaltijdschrift van Stichting <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. Jaargang 42, 2/2013<br />
CCONTACT<br />
Nesserdijk 368 | 3063 NE Rotterdam | (010) 272 22 22 | zhl@zuidhollandslandschap.nl | www.zuidhollandslandschap.nl NIEUW ADRES Vanaf 22 juli 2013: Oude Delft 116,<br />
2611 2 CG Delft. De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar, per gezin.<br />
Wilt W u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing bel (010) 272 22 22. Wilt u bij verhuizing gebruik maken van de PostNL verhuisservice?<br />
Opzeggen O kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober.<br />
Foto voorkant: ©Aad Schenk/fotonatura.com. Volgende nummer verschijnt eind augustus.<br />
OPLAGE 54.000<br />
BESCHERMERADMINISTRATIE BESCHER<br />
ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A<br />
ANDERE GIFTEN ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A<br />
REDACTIE Eline Decker, Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie), Tim Remmel (social media).<br />
REDACTIONELE BEGELEIDING Kees Loogman, Hans Resing.<br />
REDACTIE KLANKBORD Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer.<br />
VORMGEVING EN DRUK Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99<br />
ADVERTENTIEVERKOOP A2 | ron.degraaf@xs4all.nl | (023) 526 04 05<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />
<strong>Het</strong> drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSCgecertifi<br />
ceerd papier. De folie voor de verpakking van <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen.<br />
Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afv<strong>als</strong>toffen.<br />
tekst: Hanneke den Held
STEUN ST MEER NATUUR OP VOORNE<br />
Eenmalig krijgen wij de kans natuurgebied de Ommeloop aan te kopen. Dit<br />
terrein, bij Brielle en Oostvoorne, lag vroeger dicht bij zee. Daardoor is de grond<br />
nog steeds ziltig en zijn er bijzondere planten en vogels, zo<strong>als</strong> de prachtige<br />
watersnip, te vinden. <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> heeft al een deel van de<br />
Ommeloop in bezit. Nu kunnen we het gehele gebied<br />
kopen en zo het complete ecosysteem redden. Tot 1 juli<br />
hebben we de tijd om voldoende geld in te zamelen voor<br />
de aankoop. Met uw hulp moet dat lukken!<br />
Zie ook www.zhl.nl/ommeloop<br />
VAN DE BESCHERMERS HEBBEN WE AL € 75.000,- 0,-<br />
ONTVANGEN.<br />
©Danilo Djekovic/123rf.com SPONSORNIEUWS<br />
GREEN DEAL MET ZON<br />
Collectieve Zonnepanelen werkt samen met het <strong>Zuid</strong>-<br />
<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> op het gebied van zonne-energie.<br />
Dankzij deze samenwerking draagt Collectieve Zonnepanelen<br />
voor elk verkocht zonnepaneel een bedrag af aan onze<br />
stichting. Aangeboden worden zonnesystemen met Sharp<br />
zonnepanelen en Mastervolt omvormers tegen de beste prijs.<br />
Met de aankoop via www.collectievezonnepanelen.nl<br />
steunt u de natuur in <strong>Zuid</strong>-Holland!<br />
Judith Lingeman (Nationale Postcode<br />
Loterij) overhandigt directeur Hank<br />
Bartelink (De12<strong>Landschap</strong>pen) een<br />
cheque ter waarde van ruim 11 miljoen.<br />
De twaalf provinciale <strong>Landschap</strong>pen,<br />
waar het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> er één<br />
van is, zijn verheugd met deze bijdrage<br />
voor waardevolle projecten in natuur en<br />
landschap.<br />
GIFTEN EN DONATIES<br />
Roy Beusker<br />
Lions Club Rhoon heeft het zwerfvuil<br />
weer opgeruimd in het natuurgebied<br />
Klein Profi jt langs de Oude Maas. De<br />
nuttige én gezellige dag werd begeleid<br />
door medewerkers van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong>.<br />
We ontvangen veel giften. U kunt bijvoorbeeld bij een verjaardag of jubileum aan de<br />
gasten een donatie vragen voor het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. Of de jaarlijkse bijdrage<br />
spontaan verhogen. Dit kwartaal geven we aandacht aan de volgende giften:<br />
€ 50,- vA-Natuurproducties n.a.v. verkoop DVD Streekparels deel 1 De Zouweboezem<br />
€ 100,- Dhr. W.J. Ouwerkerk, schenking<br />
€ 10.000,- Dhr. A. Stoutjesdijk, legaat<br />
€ 22.700,- Mw. E. Frederiks, legaat<br />
ALLE GULLE GEVERS HARTELIJK BEDANKT!<br />
De belastingdienst heeft het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> aangewezen<br />
<strong>als</strong> Algemeen Nut Beogende Instelling. De stichting heeft ook het CBF keurmerk.<br />
Kijk op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl<br />
Niek Koppelaar<br />
NATUURLIJK<br />
VERBONDEN<br />
Samen kunnen we nog slagvaardiger zijn in wat ons zo<br />
verbindt: de natuur. Doe mee, word Vriend.<br />
groene voordelen voor uw medewerkers<br />
bijzondere vergaderarrangementen<br />
handen uit de mouwen in de natuur<br />
adopteer een terrein in de buurt<br />
excursies voor uw relaties<br />
...en nog veel meer....<br />
NATUURLIJK<br />
VERBONDEN<br />
Kijk op www.zhl.nl/vriend<br />
of neem<br />
contact op met<br />
Marie-Louise Govers,<br />
(010) 272 22 34,<br />
ml.govers@zhl.nl.<br />
Structurele steun ontvangt het<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> van:<br />
Provincie <strong>Zuid</strong>-Holland<br />
Nationale Postcode Loterij<br />
VRIENDEN<br />
AKZO Nobel<br />
BP Raffi naderij Rotterdam<br />
dS+V Gemeente Rotterdam<br />
De Friesland Zorgverzekeraar<br />
Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V.<br />
Europe Container Termin<strong>als</strong> (ECT)<br />
Gemeente Noordwijk<br />
Gemeente Westland<br />
HD Projectrealisatie<br />
Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F.<br />
Shell<br />
MET DANK AAN DE BANK<br />
275 jaar bestond Van Lanschot in 2012. In het<br />
kader van dit jubileum organiseerde de bank<br />
de actie ‘275 bankjes’. Een ervan is geplaatst<br />
in het Staelduinse Bos van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong>. De nieuwe bank is onderdeel<br />
van het project Bosrandbeleving: de bosrand<br />
is opgeknapt zodat het duingrasland beter<br />
te zien is en de dichtgegroeide poel heeft<br />
zijn functie teruggekregen. Samen met de<br />
nieuwe uitkijktoren geeft het zitbankje de<br />
bezoekers gelegenheid optimaal van het bos<br />
te genieten.<br />
Folkert Jongepier van Van Lanschot en<br />
boswachter Fred Spreen onthullen het nieuwe<br />
bankje.<br />
<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 15<br />
Marcel de Hoog
UITGELICHT<br />
Samenwerken<br />
in het Meisjeshuis<br />
Vanaf de brug van de Oude Delft heeft<br />
u zicht op het schitterende Meisjeshuis.<br />
Achter die gevel met de vele ramen<br />
(en let u ook eens op die verweerde<br />
meisjes uit 1769 links en rechts boven de monumentale<br />
deur!) gaan ruim zes eeuwen geschiedenis schuil. Rond<br />
1390 werd hier een Zusterhuis in gebruik genomen.<br />
Van 1578 tot 1950 woonden er weesmeisjes die door<br />
zusters, en later door leken (onder andere keukenmeiden,<br />
naaisters en een vrouwelijke<br />
schoolmeester) opgeleid en<br />
verzorgd werden. Hadden<br />
de meisjes het goed? De<br />
laatste generatie bewoners<br />
uit het Meisjeshuis kwam<br />
voor het televisieprogramma<br />
Spoorloos bij elkaar. Ze<br />
klaagden over strenge<br />
straffen en mopperden<br />
over hun verplichte uniform. Maar ze spraken ook over de<br />
liefdevolle verzorging bij ziekte en de lol die ze met elkaar<br />
hadden.<br />
Inmiddels, we gaan met grote stappen door de<br />
geschiedenis, is het pand én in oude glorie hersteld<br />
én geschikt gemaakt <strong>als</strong> modern kantoor. Zo biedt het<br />
Meisjeshuis binnenkort ruimte aan de medewerkers van<br />
drie organisaties: Erfgoedhuis <strong>Zuid</strong>-Holland, <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />
<strong>Landschap</strong> en <strong>Landschap</strong>sbeheer <strong>Zuid</strong>-Holland. Samen<br />
zorgen zij voor beter behoud en meer beleving van natuur,<br />
erfgoed en landschap in de provincie <strong>Zuid</strong>-Holland, voor<br />
nu en in de toekomst. Eind juli wonen de drie organisatie<br />
samen.<br />
Vanaf 22 juli is dit het nieuwe bezoek- en<br />
postadres van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>:<br />
Oude Delft 116, 2611 CG Delft.