08.09.2013 Views

Download als PDF - Het Zuid-Hollands Landschap

Download als PDF - Het Zuid-Hollands Landschap

Download als PDF - Het Zuid-Hollands Landschap

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2 | 2013<br />

ONTDEK én<br />

BESCHERM<br />

historisch eiland<br />

in de Vlist<br />

•<br />

• SPECIAAL<br />

AANBIEDING<br />

BIJ FLETCHER HOTELS!<br />

VOOR U<br />

EVEN BUITEN LEIDEN: VOGELEN & CHILLEN IN DE OOSTVLIETPOLDER<br />

| DE STAD UIT! 3 ROUTES OM NU TE FIETSEN | NALATEN: GELD VOOR<br />

DE TOEKOMST | ZILT LAND OP VOORNE: HELP MEE DE OMMELOOP TE<br />

VERWERVEN | WE GAAN SAMENWONEN IN DELFT


ASN Idea<strong>als</strong>paren:<br />

1,8%* rente<br />

En help 10.000<br />

ouderen aan<br />

een dagje uit!<br />

Spaar uw vakantiegeld en bezorg<br />

eenzame ouderen een heerlijk dagje uit!<br />

ASN Idea<strong>als</strong>paren is goed voor mens, dier en klimaat. En u krijgt 1,8%* rente, zonder<br />

beperkende voorwaarden. Bijvoorbeeld over uw vakantiegeld. Open nu een rekening<br />

ASN Idea<strong>als</strong>paren of stort ten minste € 1000 op een bestaande rekening, dan steunt<br />

de ASN Bank namens u het Nationaal Ouderenfonds. Zo helpt u om eenzame ouderen<br />

een onvergetelijk dagje uit te bezorgen. Hoe méér Idea<strong>als</strong>paarders,<br />

des te méér uitstapjes. Op asnbank.nl houden we de score bij:<br />

het streven is om straks 10.000 eenzame ouderen blij te maken.<br />

Doet u mee? Kijk op asnbank.nl of bel gratis 0800-0380 (ma/vr).<br />

Ga nu ASN Idea<strong>als</strong>paren en steun het Nationaal Ouderenfonds.<br />

*Variabele rente per 15 mei 2013. Wijzigingen voorbehouden. Zie de actievoorwaarden op asnbank.nl. De ASN Bank is geregistreerd bij de Autoriteit<br />

Financiële Markten (AFM) en heeft een vergunning van de Nederlandsche Bank N.V. Op tegoeden van klanten bij de ASN Bank is het wettelijke depositogarantiestelsel<br />

van toepassing.


SOCIAL MEDIA<br />

Vind ons op Facebook,<br />

Twitter en YouTube<br />

VOORWOORD<br />

www.zhl.nl/volg-ons<br />

Onze vrijwilligers vrijwi zijn actief in de natuur én op Facebook. Heeft u altijd al<br />

vrijwilliger willen worden? Kijk en praat eerst eens mee op hun Facebookpagina:<br />

www.facebook.com/vrijwilligersZHL. Zo krijgt u een goed beeld van alle klussen<br />

die vrijwilligers opknappen.<br />

De schippers van de Sophia zijn klaar<br />

voor het seizoen.<br />

Voorjaarsuitverkoop?<br />

Natuur is van onschatbare waarde.<br />

Nederlanders weten overal een<br />

(virtueel) prijskaartje aan te hangen.<br />

Maatschappelijke Kosten-Batenanalyses<br />

en nieuwe verdienmodellen zijn in de<br />

voorjaarsmode. <strong>Het</strong> is goed dat natuur op<br />

waarde wordt geschat, maar soms schiet<br />

het door.<br />

NIET TE KOOP<br />

De verkoop van natuurgronden vind<br />

ik daar een voorbeeld van. Veilingsites<br />

waar natuurterreinen te koop zijn, dat<br />

getuigt van weinig duurzaamheid en<br />

rentmeesterschap. Natuur is van niemand<br />

en feitelijk dus niet te koop.<br />

ONZE MISSIE<br />

Maar wat doen we <strong>als</strong> er te weinig<br />

fi nanciële middelen zijn? Je moet dan<br />

Jan Alewijn Dijkhuizen<br />

Provinciale Vrijwilligersdag - Ondanks<br />

het slechte weer kwamen er ruim 200<br />

vrijwilligers!<br />

Floris Scheplitz<br />

met pijn in het hart op organisatiekosten<br />

bezuinigen en hier en daar je ambities<br />

verlagen. Dat kost arbeidsplaatsen.<br />

Geen fi jne boodschap. Desondanks is de<br />

missie van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong><br />

na een kleine 80 jaar nog glashelder:<br />

zoveel mogelijk natuur en landschap<br />

veiligstellen en mensen er van laten<br />

genieten. U maakt dat <strong>als</strong> donateur<br />

en/of vrijwilliger juist in deze tijden<br />

daadwerkelijk mogelijk.<br />

DANK<br />

Dat uw betrokkenheid groot is, blijkt uit<br />

de vele constructieve reacties op onze<br />

enquête. Waarvoor dank! In 1934 zijn we<br />

begonnen met enkele vrijwilligers die zelf<br />

natuur aankochten. Tijden keren deels<br />

terug en wat goed is moet je behouden…<br />

niet in de etalage zetten!<br />

INHOUDSOPGAVE<br />

4 Aanwinst: de Koeneschans<br />

6 Veldnieuws<br />

8 Nalaten voor de toekomst<br />

10 Dunea<br />

12 Op pad door de Oostvlietpolder<br />

14 Flora: koninginnenkruid<br />

15 Sponsornieuws<br />

16 Samenwerken in het Meisjeshuis<br />

Extra Fiets de stad uit!<br />

Werken in de natuur is bepaald geen<br />

straf .<br />

Michiel Houtzagers<br />

Directeur <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong><br />

Michiel.Houtzagers@zhl.nl<br />

@Houtzagers<br />

Huub Slingerland<br />

Jan van Dam, <strong>Het</strong> Dok<br />

Ruim 3.900 Beschermers vulden<br />

de enquête in! Benieuwd naar de<br />

volledige uitslag?<br />

Kijk op www.zhl.nl/enquete<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 3


tekst: Idde Lammers<br />

UNIEKE AANWINST<br />

Parel<br />

van Waterlinie veroverd<br />

‘Klein maar fi jn’ is van toepassing op de Koeneschans,<br />

de nieuwste aanwinst van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>.<br />

Jan van Dijk neemt u mee naar het schiereilandje in de<br />

Vlist waar een historisch stukje van de Oude <strong>Hollands</strong>e<br />

Waterlinie lang verborgen lag.<br />

“Menig fi etser die langs het veenriviertje<br />

de Vlist van Haastrecht naar<br />

Schoonhoven rijdt, zal zich afgevraagd<br />

hebben wat dat voor een rond eilandje<br />

is”, zegt Jan van Dijk van het <strong>Zuid</strong>-<br />

<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> <strong>als</strong> hij over het<br />

water van de Vlist wijst. “Als je afstapt<br />

en het ‘goed’ verstopte informatiepaneel<br />

aan de Slangeweg vindt, dan lees je dat<br />

het de Koeneschans heet en dat het<br />

schiereilandje een restant is van de Oude<br />

<strong>Hollands</strong>e Waterlinie.”<br />

Koene soldaten verbleven hier in de<br />

zeventiende eeuw. Vanaf de schans<br />

bewaakten ze de Franse Kade, de Oost-<br />

Vlisterdijk en de Slangeweg die alle bij de<br />

Koeneschans uitkwamen en uitkomen.<br />

4<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />

STRATEGISCH<br />

<strong>Het</strong> was een strategisch gekozen<br />

plek daar in de Vlist. Zeker tijdens<br />

oorlogsdreiging. Dan werd het<br />

veenweidelandschap rondom de<br />

belangrijke handelssteden in het westen<br />

van Holland onder water gezet. Zo<br />

werden vijandige legers gedwongen<br />

om, wilden ze het land binnendringen,<br />

over verhoogde dijken en kades te gaan.<br />

Over de Slangeweg bijvoorbeeld. Daar<br />

werden ze warm onthaald door de<br />

soldaten op de Koeneschans. Die konden<br />

zich verschuilen achter de aarden wallen<br />

op het schanseilandje. En op de schans<br />

stond ook nog eens geschut. Zie daar<br />

maar voorbij te komen.<br />

RESTANTEN<br />

De wallen zijn in de negentiende<br />

eeuw afgegraven. Besef van waardevol<br />

cultuurhistorisch erfgoed was er<br />

toen amper. Op andere plekken zijn<br />

schansen en bijzondere onderdelen<br />

van de Oude <strong>Hollands</strong>e Waterlinie zelfs<br />

helemaal verdwenen, mede door de<br />

ontwikkeling van de Nieuwe <strong>Hollands</strong>e<br />

Waterlinie in de negentiende eeuw.<br />

De laatste restanten van de oude linie<br />

in het landelijke gebied zijn, naast de<br />

Koeneschans, de Wierickerschans in de<br />

gemeente Bodegraven, het Schansbosch<br />

bij Linschoten en de vestingstad<br />

Schoonhoven.<br />

GROTE WAARDE<br />

“De Koeneschans is vanuit<br />

cultuurhistorisch oogpunt van grote<br />

waarde”, vertelt Van Dijk. “Vandaar<br />

dat we er samen met het Erfgoedhuis<br />

<strong>Zuid</strong>-Holland en <strong>Landschap</strong>sbeheer<br />

<strong>Zuid</strong>-Holland alles aan gedaan hebben<br />

om deze schans voor de toekomst veilig<br />

te stellen. Begin dit jaar kwam het<br />

project ineens in een stroomversnelling.<br />

We konden met de eigenaar tot<br />

overeenstemming komen over aankoop.


Zo’n kans om deze cultuurhistorische<br />

parel in het landschap te redden, konden<br />

we niet laten lopen.”<br />

ACTIE<br />

Met een giftenactie onder Beschermers<br />

en omwonenden willen de<br />

samenwerkende organisaties het project<br />

fi nancieel rond zien te krijgen (zie kader).<br />

<strong>Het</strong> is de bedoeling om de Koeneschans<br />

te herstellen en meer beleving mee te<br />

geven. Daarnaast gaat het ook om het<br />

verbeteren van de samenhang tussen<br />

de verschillende cultuurhistorische<br />

elementen langs de Vlist, zo<strong>als</strong> het<br />

historisch Gemaal de Hooge Boezem in<br />

Haastrecht, de Molen achter Haastrecht,<br />

de voormalige molenlocaties en de<br />

Koeneschans.<br />

Marc Laman van Erfgoedhuis <strong>Zuid</strong>-<br />

Holland: “We overwegen de aarden<br />

wallen weer op te bouwen die<br />

vroeger deel uitmaakten van de<br />

schans. Archeologisch onderzoek<br />

zal waarschijnlijk uitwijzen waar de<br />

wallen precies gelegen hebben. Ook<br />

hopen we de fundamenten te vinden<br />

van een stenen huisje dat ooit op het<br />

schiereiland heeft gestaan.”<br />

WILGEN RONDOM<br />

De wilgen die het schiereiland omzomen<br />

moeten regelmatig worden geknot.<br />

“Daar gaan we samen met onze<br />

vrijwilligers mee aan de slag”, aldus<br />

Aletta van Zijden van <strong>Landschap</strong>sbeheer<br />

<strong>Zuid</strong>-Holland. “Zo versterken alle<br />

samenwerkende partijen elkaar en<br />

dragen we gezamenlijk bij aan het<br />

behoud van dit unieke stukje <strong>Zuid</strong>-<br />

Holland.”<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong>, Erfgoedhuis<br />

<strong>Zuid</strong>-Holland en<br />

<strong>Landschap</strong>sbeheer <strong>Zuid</strong>-<br />

Holland streven ernaar<br />

dat de Koeneschans in<br />

2014 hersteld wordt<br />

Daar ligt het<br />

Wanneer nneer u van Haastrecht naar Schoonhoven fi etst, ziet u het<br />

schiereilandje ereilandje liggen. Met een kano kanoo<br />

kunt u er langs varen. Vanaf de hoek<br />

West t Vlisterdijk / Franse Kade in Vli Vlist ist (postcode 2855) is de Koeneschans<br />

goed d te overzien. En wie dan toch fi fiets fi ets of auto aan de kant gezet heeft:<br />

Café é de Vlist, Franse Kade 8 in Vlist is vlakbij (open: woens- t/m zaterdag<br />

vanaf af 11 .00 uur, zondag vanaf 10.00<br />

0 uur, op feestdagen gesloten).<br />

STEUN DE KOENESCHANS<br />

Jan van Dijk: “De Koeneschans is<br />

een uniek stuk cultuur, natuur en<br />

historie in één. Dat moet hersteld<br />

worden en behouden blijven. <strong>Zuid</strong>-<br />

<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>, Erfgoedhuis<br />

<strong>Zuid</strong>-Holland en <strong>Landschap</strong>sbeheer<br />

<strong>Zuid</strong>-Holland streven ernaar dat<br />

de Koeneschans in 2014 hersteld<br />

wordt en dat er het een en ander<br />

te beleven is voor kanoërs, fi etsers<br />

en wandelaars. Over de exacte<br />

inrichting en de toekomstige<br />

functie overleggen we met de<br />

omwonenden en ondernemers uit<br />

de streek.” Naast het Streekfonds<br />

Krimpenerwaard zijn Stichting <strong>Het</strong><br />

Groene Hart, een wandelorganisatie<br />

en een historische vereniging bij<br />

het project betrokken. <strong>Het</strong> behoud<br />

van de Koeneschans past binnen<br />

het provinciale beleid om de<br />

Erfgoedlijnen te verwerken. Ook de<br />

provincie betaalt daarom mee aan<br />

de planvorming voor de inrichting.<br />

Om de aankoop van de Koeneschans<br />

te fi nancieren, is € 25.000,- nodig. Uw<br />

bijdrage is hiervoor van groot belang.<br />

Uw gift kunt u aan het Streekfonds<br />

Krimpenerwaard overmaken via<br />

rekeningnummer: 1200.66.661<br />

o.v.v. Koeneschans.<br />

Via www.zhl.nl/koeneschans houden<br />

we u op p de hoogte. g<br />

Idde Lammers<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 5<br />

Harry Bunk


VELDNIEUWS<br />

PICKNICKEN OP HUYS TE WARMONT<br />

Noteer vast in uw agenda: 14 september!<br />

Op Landgoed Huys te Warmont<br />

gebeurt dan iets specia<strong>als</strong>! U krijgt alle<br />

gelegenheid het prachtige landgoed<br />

te beleven, want samen met onze<br />

partners Erfgoedhuis <strong>Zuid</strong>-Holland<br />

en <strong>Landschap</strong>sbeheer <strong>Zuid</strong>-Holland<br />

verwelkomen wij u graag in en rond<br />

Huys te Warmont. Houdt u de website<br />

en het komende nummer van dit<br />

tijdschrift in de gaten? U vindt er het<br />

uitgebreide programma voor een<br />

heerlijke dag.<br />

6<br />

Nieuwsbrief<br />

Ontvang elke maand de leukste<br />

excursies, wandel- en fi etsroutes,<br />

natuurnieuwtjes n<br />

en de<br />

Beschermervoordelen<br />

B<br />

per p mail. Meld u aan via<br />

www.zhl.nl/nieuwsbrief<br />

w<br />

Green-kids<br />

nog avontuurlijker<br />

MÉÉR VEER NAAR<br />

SOPHIAPOLDER<br />

Midden in de rivier De Noord bij<br />

Dordrecht ligt het natuureiland<br />

Sophiapolder, beheerd door het <strong>Zuid</strong>-<br />

<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. De vrijwillige<br />

schippers van het veerbootje Sophia<br />

zetten u graag over. Goed nieuws: de<br />

dienstregeling is fl ink uitgebreid! Kijk<br />

voor de actuele vaartijden op<br />

www.zhl.nl/sophiapolder<br />

Nat gras, veel vogels<br />

Op een aantal graslandpercelen in<br />

de Krimpenerwaard liet het <strong>Zuid</strong>-<br />

<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> recentelijk het<br />

(regen)water royaal toe waardoor<br />

er plassen op het land stonden.<br />

<strong>Het</strong> resultaat? Alleen al in polder<br />

Hoek telde een vrijwilliger op een<br />

‘natte maandag’ 70 grutto’s, 11<br />

tureluurs, 3 bonte strandlopers, 4<br />

bontbekplevieren en 40 kieviten.<br />

Kinderen die willen weten wat er in de natuur te beleven is kijken dagelijks naar<br />

Green-kids bij RTL Telekids. Presentator Lodewijk Hoekstra laat zien hoe leuk het<br />

is om naar buiten te gaan. Waterbeestjes vangen, fossielen hakken, vogels kijken,<br />

tuinieren… er komt van alles aan bod. Nieuw onderdeel dit seizoen is de speurcross,<br />

een fi etscross waarbij opdrachten uitgevoerd moeten worden. Op www.green-kids.nl<br />

zijn activiteiten te vinden voor jonge natuurliefhebbers, óók vlakbij in <strong>Zuid</strong>-Holland.<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />

Green-Kids op RTL 8, maandag t/m vrijdag 17.05 uur,<br />

zaterdag 10.10 uur, zondag 9.00 uur.<br />

Even opladen<br />

Dankzij de Nationale Postcode<br />

Loterij heeft het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong> bij bezoekerscentrum<br />

Tenellaplas fi etsoplaadpunten<br />

geïnstalleerd. Gebruik is gratis<br />

en in de tussentijd kunt u even<br />

wandelen, Tenellaplas bezoeken<br />

en een kopje koffi e of thee<br />

nuttigen. Een vrijwillige<br />

bijdrage voor het opladen of<br />

parkeren is achter te laten in<br />

de nieuwe honesty box.<br />

Voordeel - Mede dankzij de vele<br />

vrijwilligers leiden veel <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong>e steden<br />

en dorpen in cultuurhistorisch opzicht een<br />

bloeiend bestaan. In dit boekje leest u over al<br />

die vrijwilligers die ooit zeiden ‘Als niemand<br />

anders het doet, dan doe ik het zelf wel’. Via de<br />

link www.zhl.nl/voordeel kunt u het boekje<br />

bestellen. Beschermers van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong> krijgen dit boekje voor € 10,-<br />

(inclusief verzendkosten!) thuis.<br />

Green-kids in actie in de Slikken<br />

van Voorne<br />

John Sarneel


Joost de Kurver<br />

©Sian Cox/123rf.com<br />

Groen doet ze goed<br />

Meer dan 65% van de <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong>e kinderen woont in de<br />

stad; 2 tot 3 uur per dag besteden ze aan televisie, computer en<br />

smartphone. Tijd die ze níet buiten zijn.<br />

<strong>Het</strong> programma ‘Groen doet goed’ stimuleert kinderen en<br />

hun opvoeders om meer gebruik te maken van natuur-<br />

en recreatiegebieden in <strong>Zuid</strong>-Holland. <strong>Het</strong> programma<br />

begint met activiteiten dichtbij: natuurbeleving thuis, in de<br />

achtertuin, op school en in de wijk. <strong>Het</strong> is een groot opgezet<br />

samenwerkingsverband waarin ook het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong> een rol speelt. Wilt u meer weten, heeft u tips voor<br />

belevingsactiviteiten om <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong>e kinderen weer te<br />

verbinden met de natuur?<br />

Neem contact op met Daan Bleichrodt (d.bleichrodt@ivn.nl).<br />

VACATURE<br />

ARK Natuurontwikkeling is eigenaar<br />

van de Zeetoren en organiseert hier<br />

vandaan allerlei natuuractiviteiten.<br />

ARK zoekt vrijwillige gastheren<br />

en –vrouwen voor de Zeetoren. Iets<br />

voor u? Neem per e-mail contact op<br />

met Joost de Kurver of Ineke van<br />

Dort, medewerkers van de Zeetoren:<br />

zeetoren@ark.eu<br />

ZIN IN FIETSEN?<br />

<strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> Bureau voor<br />

Toerisme heeft vier fraaie fi etsroutes<br />

samengesteld die u kennis laten maken<br />

met schitterend erfgoed in de provincie.<br />

U mag kiezen: <strong>Het</strong> Eiland van Dordt (36<br />

km), Van Schoonhoven naar Gouda (50<br />

km), Leiden en de Bollenstreek (45 km),<br />

Van Delft naar Delfshaven (42,5 km).<br />

Alle vier de routes zijn eenvoudig te<br />

downloaden (en te printen) via<br />

www.zhl.nl/routes<br />

BUITENSPORT & NATUURBEHEER<br />

Zo’n 35.000 Nederlanders doen aan<br />

geocaching. Dat is een buitensport<br />

waarbij je een GPS-ontvanger of telefoon<br />

gebruikt om een cache (verstopplaats,<br />

‘schat’) te vinden. Veel geocachers<br />

komen graag in de natuur en daarom<br />

werkt het <strong>Zuid</strong>-Holland <strong>Landschap</strong> met<br />

hen samen. Want je kunt gaan schat<br />

zoeken, maar je kunt ook snoeihout<br />

of zwerfvuil <strong>als</strong> schat gaan zoeken én<br />

het opruimen! Wilt u meer weten over<br />

geocaching en deze mooie combinatie<br />

van buitensport en natuurbeheer? Ga<br />

naar www.geocaching.com en zoek op<br />

GC42HZQ.<br />

Op initiatief van de Nationale<br />

Postcode Loterij brengt PostNL<br />

samen met Stichting Natuurbeelden<br />

een postzegelserie uit met 36<br />

Nederlandse zoogdieren. Van adder<br />

tot zeehond, u kunt alle zegels<br />

verzamelen.<br />

Zie www.postnl.nl/zoogdieren<br />

.n<br />

SCHAPEN TEGEN DUINDOORNS<br />

De Van Dixhoorndriehoek is overgedragen<br />

aan het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. <strong>Het</strong><br />

natuurgebied tussen de oude boulevard van<br />

Hoek van Holland en het strand is<br />

door duindoorns overwoekerd. Onder andere<br />

een schaapskudde gaat meehelpen<br />

het gebied weer open en aantrekkelijk te<br />

maken.<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 7<br />

Rob Doolaard<br />

Allround Reclame


NALATENSCHAP<br />

Onze<br />

natuur<br />

in de toekomst<br />

Ook de generaties na ons moeten van de natuur kunnen<br />

genieten. Dat spreekt voor zich. Maar die wens uitspreken is<br />

makkelijker dan hem daadwerkelijk uitvoeren. Daar is inzet<br />

en geld voor nodig, veel geld. Er is een bijzondere manier<br />

waarop ook u uw steentje bij kunt dragen.<br />

8<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />

foto’s: Idde Lammers


Ook volgende<br />

generaties moeten<br />

rust en ruimte vinden<br />

in de natuur<br />

Met steun van betrokken vrijwilligers en<br />

Beschermers werkt het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong> hard aan het behoud van<br />

natuur, landschappen en cultuurhistorie.<br />

Een bijzondere en persoonlijke manier<br />

van steunen is mogelijk via uw<br />

nalatenschap. Veel mensen zijn in de<br />

veronderstelling dat je over een groot<br />

vermogen moet beschikken om na te<br />

kunnen laten aan een goed doel. Dit is<br />

echter beslist niet zo. Elke nalatenschap,<br />

of het nu om geld of goederen gaat,<br />

is welkom. Elke bijdrage is waardevol<br />

en stelt ons in staat om de natuur en<br />

cultuurlandschappen te beschermen.<br />

STEENTJE BIJDRAGEN<br />

De hoogte van het bedrag dat u<br />

eventueel nalaat is niet echt van<br />

belang. Een steen of een steentje, elke<br />

bijdrage helpt! <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong> beheert een groeiend aantal<br />

natuurgebieden en kan door deze steun<br />

blijven werken aan een duurzame<br />

omgeving waar mens, dier en natuur<br />

samen kunnen bestaan. Dat is voor<br />

volgende generaties van levensbelang.<br />

VRAGEN<br />

Stil staan bij het moment dat u er<br />

niet meer bent en nadenken over een<br />

testament, dat zijn lastige onderwerpen.<br />

Maar het is een geruststellend idee om<br />

te weten dat uw wensen zijn vastgelegd<br />

en alles van te voren goed is geregeld.<br />

In onze nieuwe brochure leest u meer<br />

over nalaten aan het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong>.<br />

Eveline Blok is onze contactpersoon en<br />

kan uw vragen beantwoorden. “Mensen<br />

die tijdens hun leven volop van de<br />

landschappen en cultuurhistorische<br />

gebieden genieten, vinden het belangrijk<br />

om ook daarna nog iets voor de natuur<br />

te betekenen. Zodat toekomstige<br />

generaties ook van onze prachtige<br />

provincie kunnen blijven genieten.”<br />

EVENWICHT<br />

De natuur in <strong>Zuid</strong>-Holland staat<br />

onder druk. Er is nog maar zes<br />

procent natuur over in onze<br />

provincie. <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong> streeft naar een<br />

duurzaam en kwalitatief evenwicht<br />

tussen mens en natuur. Dat<br />

evenwicht ontstaat niet vanzelf, we<br />

zetten ons actief in om dit streven te<br />

realiseren. En dat blijven we doen.<br />

Informatie<br />

- Wilt u meer informatie? Eveline Blok<br />

beantwoordt graag al uw vragen. U bereikt<br />

haar telefonisch via (010) 272 22 22 of per<br />

e-mail e.blok@zhl.nl.<br />

- In dit magazine vindt u een<br />

antwoordkaart waarmee u<br />

vrijblijvend meer informatie<br />

opvraagt of kosteloos onze<br />

nieuwe brochure ‘Nalaten<br />

aan het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong>’ aanvraagt.<br />

Wist u dat…<br />

Nalaten aan het<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong><br />

Geef de natuur een toekomst<br />

… we met uw steun de schaarse natuur<br />

kunnen beschermen en het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

erfgoed een toekomst kunnen bieden?<br />

… het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>, <strong>als</strong><br />

Algemeen Nut Beogende Instelling<br />

(ANBI), is vrijgesteld van het betalen<br />

van erfbelasting? Dit betekent dat uw<br />

nalatenschap volledig ten goede komt aan<br />

de natuur.<br />

… u vrijblijvend onze nieuwe brochure<br />

over nalaten kunt opvragen? Vult u de<br />

antwoordkaart bij dit tijdschrift in, dan<br />

sturen we u de brochure kosteloos toe.<br />

… over dit onderwerp meer informatie te<br />

vinden is op www.zhl.nl/nalaten?<br />

… ook in deze editie van het tijdschrift (zie<br />

pagina 15) weer te lezen is welke giften<br />

het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> heeft mogen<br />

ontvangen?<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 9


Soorten in Beeld<br />

Majestueuze<br />

schoonheid<br />

De krooneend (Netta rufi na) is een bijzondere verschijning in Meijendel.<br />

Ze zijn te vinden op de infi ltratieplassen van Dunea. Dat zegt veel over de<br />

waterkwaliteit, want de krooneend is een kritische vogel met een verfi jnde<br />

smaak. Ze eten graag kranswieren en die groeien alleen in schoon water.<br />

Ook slakjes en insecten staan op het menu.<br />

Opvallend is vooral het mannetje met<br />

zijn mooie, ronde, roodbruine kop en<br />

koraalrode snavel. In de zomer verliest<br />

hij zijn kleur, maar in de herfst is hij<br />

weer in vol ornaat te bewonderen.<br />

De kleuren van het vrouwtje zijn gedekt,<br />

maar zij heeft een mooie tekening met<br />

een tipje rood aan de snavel.<br />

Nieuw waterspel bij DeTapuit<br />

Een bezoek aan De Tapuit is een aantrekkelijke<br />

start voor een ontdekkingstocht<br />

naar duin en water. Binnen ontdekt u hoe<br />

Dunea drinkwater maakt en wat er nodig<br />

is om dit bij u thuis te bezorgen. Best<br />

interessant, maar het blijft een droog<br />

verhaal. In het bezoekerscentrum zijn<br />

weinig mogelijkheden voor gespetter...<br />

Maar buiten mag er natuurlijk uitgebreid met<br />

water gespeeld worden en dat kan dan ook<br />

binnenkort. Naast het bezoekerscentrum,<br />

tussen De Tapuit en het terras van de naastgelegen<br />

pannenkoekenboerderij Meyendel,<br />

komt een waterspeeltoestel. Hier kan vooral<br />

de jeugd zelf met het water van Dunea aan<br />

de slag: samen werken aan water, van bron<br />

tot kraan. Met een handpomp kunnen de<br />

kinderen hier straks de miniwatertoren van<br />

Meijendel vullen. Vanuit die watertoren<br />

stroomt het water via een systeem van pijpen<br />

naar diverse tappunten. Zonder mensen aan<br />

de pomp is er geen water en alleen door vakkundig<br />

samenwerken bij de kleppen, bereikt<br />

de juiste hoeveelheid water vanuit de toren<br />

elk tappunt.<br />

10<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />

Vooral de laatste zes jaar is het aantal<br />

krooneenden in Meijendel toegenomen.<br />

Dat is bijzonder, want <strong>als</strong> broedvogel<br />

komt de krooneend in Nederland maar<br />

weinig voor. Vorig jaar liep het aantal<br />

wat terug. Maar dit voorjaar rekenen<br />

we weer op een heleboel nieuwe kroonkuikens<br />

in Meijendel.<br />

De laatste details worden nu uitgewerkt en<br />

besproken. Dan is er nog een paar maanden<br />

nodig om het geheel te vervaardigen en dan<br />

kan het spel hopelijk deze zomer in gebruik<br />

worden genomen. Als in het najaar de vorst<br />

invalt, is het helaas tijdelijk uit met de pret.<br />

Zolang de R in de maand zit, wordt het spel<br />

namelijk afgekoppeld, net <strong>als</strong> onze openbare<br />

tapkraan. Gelukkig zijn er in dat seizoen<br />

weer andere manieren om water te beleven,<br />

zo<strong>als</strong> regen, sneeuw en ijs.<br />

Dit nieuwe waterspel wordt mede mogelijk<br />

gemaakt door een fi nanciële bijdrage van<br />

Stadsgewest Haaglanden.<br />

Duinen klaar voor<br />

het broedseizoen<br />

In het duin zijn de werkzaamheden van<br />

afgelopen winter afgerond. De rijplaten<br />

op het fi etspad de Ganzenhoek zijn weggehaald<br />

en het pad is schoongeveegd. Na<br />

alle drukte is er nu weer rust in het gebied.<br />

Afgelopen winter is Dunea druk geweest<br />

met natuurherstelprojecten en vernieuwing<br />

van waterwinningen. In de Elleboogsprang,<br />

Kijfhoek en Bierlap is een groot paraboolduincomplex<br />

in ere hersteld. Ooit is daar<br />

voor de waterwinning een deel afgegraven.<br />

Dat is nu opgevuld met zand, zodat de natuur<br />

hier weer haar eigen gang kan gaan. Dat zand<br />

was afkomstig van een andere ingreep: in de<br />

Vinkenhoek en het Meeuwenduin is het duin<br />

afgeplagd, de toplaag is afgegraven. <strong>Het</strong> afplaggen<br />

geeft ruimte voor het spel van zand,<br />

wind en water; een natuurlijk dynamisch<br />

proces. Zo herstelt het natuurlijke duinreliëf<br />

zich en krijgen dier en plant weer een kans.<br />

De renovatie aan de winningen in Meijendel is<br />

nog niet klaar. De komende vier jaar is Dunea<br />

hier nog mee bezig. Dit voorjaar besteden we<br />

aan de voorbereiding van die werkzaamheden<br />

en het aanvragen van vergunningen, zodat we<br />

er in het najaar mee verder kunnen gaan.<br />

In de tussentijd is het rustig in het duin.<br />

En dat is ook nodig voor de dieren en vogels,<br />

want het broedseizoen is weer begonnen!<br />

Openingstijden van De Tapuit<br />

zijn van 1 maart tot 1 november<br />

Dinsdag tot en met zaterdag van 10.00<br />

uur tot 16.00 uur, zondags van 10.00 uur<br />

tot 17.00 uur, maandags gesloten. Telefoonnummer<br />

(070) 357 74 70, of e-mail<br />

bezoekerscentrum@dunea.nl.<br />

Volg De Tapuit ook via twitter @detapuit.<br />

Adres: Meijendelseweg 40, Wassenaar<br />

Fietsverhuur<br />

Meijendel, een van de drie natuurgebieden<br />

die Dunea beheert, kent vele vormen van<br />

recreatie, zo<strong>als</strong> bijvoorbeeld wandelen,<br />

fi etsen en paardrijden. Maar nu is een<br />

combinatie ook mogelijk. Per 2 april staan<br />

er in De Tapuit, het bezoekerscentrum van<br />

Dunea drie herenfi etsen en zeven damesfi<br />

etsen klaar om verhuurd te worden.<br />

Prijs € 9,50 per fi ets. Op deze manier<br />

kunt u meer ontdekken van Meijendel dan<br />

alleen via de uitgezette wandelroutes in<br />

het natuurgebied. Als onderpand vraagt<br />

Dunea een kopie van uw ID. Ook komen<br />

er op zeer korte termijn kinderzitjes, die u<br />

mee kunt huren. Dunea least deze fi etsen<br />

van Du Nord.


Bijzonder duingebied één dag<br />

open voor publiek<br />

Kom naar de<br />

Kikkervalleien<br />

Dunea stelt een keer per jaar de<br />

Kikkervalleien in Meijendel open voor<br />

publiek. Normaal is dit gebied afgesloten,<br />

maar op zondag 30 juni van 11.00<br />

uur tot 15.00 uur bent u welkom om<br />

de duinvalleien te bezichtigen.<br />

Vochtige duinvalleien<br />

De grondwaterstand in de vochtige<br />

duinvalleien is heel wisselend en de<br />

kwaliteit van het water is bijzonder<br />

goed. <strong>Het</strong> is de kraamkamer van het<br />

duin <strong>als</strong> het gaat om amfibieën zo<strong>als</strong><br />

de rugstreeppad, boomkikker en kamsalamander.<br />

Karakteristieke duinvogelsoorten<br />

<strong>als</strong> de graspieper, roodborsttapuit<br />

en tapuit komen er weer voor.<br />

En niet te vergeten zeldzame libellen,<br />

vlinder- en keversoorten.<br />

Natuurontwikkeling<br />

<strong>Het</strong> naastgelegen gebied, de Helmduinen,<br />

is in ontwikkeling. <strong>Het</strong> is nu nog<br />

een zandvlakte, maar het wordt straks<br />

net zo mooi <strong>als</strong> de Kikkervalleien.<br />

Ook hier hoopt Dunea weer parnassia<br />

en verschillende orchideeën terug te<br />

krijgen. Op verzoek kunnen experts<br />

van Dunea u tijdens de open dag meer<br />

vertellen over de werkzaamheden in<br />

dit duingebied.<br />

Open dag<br />

In de kikkervalleien vindt u uw weg<br />

langs een uitgezette wandelroute<br />

met informatiebordjes. De route is<br />

onverhard en dus ongeschikt voor<br />

rolstoelen of kinderwagens en stevig<br />

schoeisel is aan te raden. Honden zijn<br />

niet toegestaan. Meer informatie vindt<br />

u op www.dunea.nl.<br />

Een nieuwe pannenkoekenboerderij<br />

Dit is het ontwerp van de nieuw te bouwen pannenkoekenboerderij in Meijendel.<br />

Met dank aan u, want u heeft meegedacht bij het bepalen van de sfeer en uitstraling.<br />

<strong>Het</strong> ontwerp biedt nieuwe kansen voor verbetering van de service en de logistiek. Dunea<br />

hecht <strong>als</strong> pandeigenaar grote waarde aan een goede, duurzaam gebouwde horecagelegenheid<br />

met voldoende capaciteit. Er komen jaarlijks immers ruim 1 miljoen recreanten<br />

in Meijendel die er genieten van de rust en ruimte. De exploitanten van de pannenkoekenboerderij<br />

en Dunea zijn blij met dit resultaat. Komend najaar starten grond- en bouwwerkzaamheden.<br />

Uiteraard wordt gezorgd voor een tijdelijke horecafaciliteit. Tot die tijd is de<br />

pannenkoekenboerderij Meyendel gewoon geopend.<br />

Colofon<br />

Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn, Bart van Engeldorp Gastelaars en<br />

Johanneke van der Veer (eindredactie) Foto’s en illustraties: Dunea Beeldbank. Vormgeving: T2 Ontwerp,<br />

Katwijk. Dunea, Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer www.dunea.nl, (088) 347 47 47<br />

Activiteiten vanuit De Tapuit,<br />

bezoekerscentrum Dunea<br />

Workshop voor kinderen:<br />

“tekenen in het wild”<br />

Zaterdag 22 juni van 10.00 uur tot 12.00 uur<br />

24 uur Natuur<br />

Op pad met de duinwachter en daarna tekenen/<br />

schilderen wat je allemaal hebt gezien en beleefd.<br />

Voor kinderen van 6 tot 12 jaar.<br />

Vrijdag 5 juli / vrijdag 6 september<br />

Zomeravondexcursie door Meijendel in combinatie<br />

met een gezellige pasta avond op het terras<br />

van de pannenkoekenboerderij Meyendel.<br />

Zondag 30 juni van 11.00 uur tot 15.00 uur<br />

Open dag Kikkervalleien in Meijendel. Bijzonder<br />

duingebied één dag open voor publiek. Speciaal<br />

voor deze dag is in de Kikkervalleien een wandelroute<br />

uitgezet en kunnen bezoekers hun weg<br />

zoeken langs informatiebordjes. Medewerkers van<br />

Dunea geven uitleg.<br />

Zondag 21 april, 19 mei, 30 juni, 28 juli,<br />

25 augustus en 22 september<br />

Leuke GPS tocht voor gezinnen door de duinen<br />

van Meijendel. Vertrek tussen 10-13.00 uur.<br />

15 september<br />

Natuurfeestdag in Meijendel! De zesde editie<br />

van de natuurfeestdag in de vallei van Meijendel.<br />

Kinderen en volwassenen kunnen vanaf 11.00 uur<br />

op verschillende manieren kennis maken met de<br />

prachtige natuur middenin de Randstad. Voor<br />

jong en oud is er van alles te beleven: van bomen<br />

klimmen en hutten bouwen tot excursies en<br />

speurtochten. Ook is er een informatiemarkt.<br />

De toegang is gratis. Een dag om niet te missen.<br />

Kijk voor meer informatie, aanmelden en het<br />

actuele excursie aanbod op www.dunea.nl/duinen<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 11


OP PAD MET...<br />

Voorjaar in ‘t Vogelhoff<br />

“Zie je die kievit? Die is<br />

vast aan het broeden. Een<br />

paar dagen geleden zag<br />

ik een mannetjeskievit op<br />

die plek een nestkuiltje<br />

uitkrabben. En die grutto<br />

daar; die heeft het ook fl ink<br />

te pakken! Schitterend hè,<br />

dat geluid.”<br />

<strong>Het</strong> is half april<br />

<strong>als</strong> Maarten<br />

Laming, assistentregiobeheerder<br />

kuststreek van<br />

het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>, ons<br />

meeneemt naar het splinternieuwe<br />

natuur- en recreatiegebied ‘t Vogelhoff<br />

in Leiden. Om ons heen scheren grutto’s,<br />

kieviten en scholeksters. Op een paaltje<br />

zit een tureluur zenuwachtig te roepen<br />

en kijk: pal voor ons staan de eerste<br />

boterbloemen in bloei. Een paar honderd<br />

meter verderop racen automobilisten<br />

over de A4, maar in de polder heerst het<br />

geluid van de voorjaarsvogels. Grut-ogrut-o-grut!<br />

Tepiet, tepiet, tepiet!<br />

GENIETEN<br />

Voordat het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> de<br />

polder in beheer kreeg, was het gebied<br />

afgesloten. Laming: “Wij stellen het<br />

open. <strong>Het</strong> is het belangrijk dat zo veel<br />

mogelijk mensen kunnen genieten van<br />

onze terreinen. De natuur in gaan is<br />

goed voor je gezondheid en zorgt voor<br />

ontspanning. Bovendien, daar ben ik van<br />

overtuigd, zorgt openstelling ervoor dat<br />

12<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />

Wie van ’t Vogelhof wil genieten kan er terecht met de verrekijker, weidevogels genoeg.<br />

Of gewoon in het gebied relaxen? Om echt te chillen vindt u er zelfs loungebanken.<br />

‘t Vogelhoff een beetje van de bezoekers<br />

wordt. En waar je van houdt, daar<br />

strijd je voor. Belangrijk hoor. Er liggen<br />

immers nog steeds plannen voor een<br />

bedrijventerrein.”<br />

LAPPENDEKEN<br />

<strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> beheert<br />

sinds vorig jaar deze polder (60 hectare)<br />

in de veel grotere Oostvlietpolder. <strong>Het</strong><br />

weidegebied is van oudsher in trek bij<br />

weidevogels en zo te zien is dat nog<br />

steeds zo! Aan het beheer zal het niet<br />

liggen, legt Laming uit. “Met hulp van<br />

drie boeren die grond pachten, voeren<br />

we een zogeheten mozaiëkbeheer.<br />

Door de polder in gedeelten en op<br />

verschillende tijdstippen te beweiden<br />

en te maaien én tegelijkertijd te spelen<br />

met de waterstand ontstaat een<br />

lappendeken van hoger en lager gras en<br />

van drogere en nattere stukken. Daar<br />

houden weidevogels van.”<br />

SPANNENDER<br />

Voordat de gemeente ‘t Vogelhoff<br />

overdroeg is het gebied voor bezoekers<br />

nog spannender gemaakt. Dat leverde<br />

waterpartijen, een recreatief fi etspad<br />

en nieuwe wandelpaden op. En recent<br />

hebben basisscholieren fruitboompjes<br />

geplant. “Zo beleef je de natuur vlak<br />

bij de stad op een heel intense manier.<br />

Straks komen de kinderen met hun<br />

ouders hier appels en peren plukken. En<br />

we werken samen met een imker uit de<br />

regio.”<br />

STEEDS MOOIER<br />

Deze ochtend is het prettig onrustig in<br />

de polder. Tepiet! Er zijn drie scholeksters<br />

neergestreken. De heren zijn het<br />

duidelijk niet met elkaar eens. Met de<br />

snavel naar de grond draaien ze luid<br />

tepietend om elkaar heen. De polder<br />

zit vol vogelgeluiden, maar oogt nog<br />

wat kaal. Op de net vergraven oevers<br />

steken de eerste grassprieten uit de<br />

grond. “Misschien dit jaar al, maar<br />

zeker volgend jaar verwacht ik hier<br />

zwanenbloemen en veel boterbloemen,<br />

paardenbloemen. Hopelijk zien we ook<br />

pinksterbloemen. En natuurlijk komen<br />

er kikkers en libellen. Hazen zijn er nu<br />

al volop. <strong>Het</strong> wordt hier met het jaar<br />

mooier!”


“<br />

Dit zijn ze dan! De eerste<br />

grutto-eieren die gevonden<br />

zijn in ‘t Vogelhoff bij Leiden.<br />

Idde Lammers<br />

DEZE DRIE WEIDEVOGELS ZULT U NU ZEKER ZIEN EN HOREN IN ‘T VOGELHOFF<br />

Kievit Grutto Scholekster<br />

©Herbert Kratky/123rf.com<br />

Buitelt echt door de lucht, te herkennen<br />

aan de afgeronde vleugels en het kuifje op<br />

de kop, roept zijn eigen naam.<br />

”<br />

De foto is voorzichtig gemaakt<br />

door Marijke Langeveld.<br />

Op Facebook wordt ‘t Vogelhoff<br />

gevolgd, zeker op onze eigen pagina<br />

www.facebook.com/Rijnstreek<br />

KOM HET<br />

BELEVEN<br />

‘t Vogelhoff ligt ten zuiden van Leiden,<br />

in een gedeelte van de Oostvlietpolder.<br />

<strong>Het</strong> nieuwe natuurgebied is prima<br />

bereikbaar. Aan het fi etspad langs<br />

de Vliet zijn twee ingangen, aan<br />

de parallelweg langs de A4 is een<br />

derde. Hoofdentree ligt langs de<br />

Vlietweg (voor automobilisten<br />

met navigatiesysteem: toets<br />

52.135227,4.475298 in.)<br />

Tussen Vliet en A4 lopen zowel een<br />

recreatief fi etspad (hele jaar open)<br />

<strong>als</strong> een wandelpad. Dit wandelpad is,<br />

©Roland IJdema/123rf.com<br />

Hoog op de poten, een warm roestbruine<br />

borst, zit vaak op een paaltje op de uitkijk,<br />

roept ook zijn eigen naam.<br />

net <strong>als</strong> het beleefpad voor kinderen,<br />

alleen buiten het broedseizoen<br />

toegankelijk. Na het broedseizoen<br />

wordt een vogelkijkhut geplaatst<br />

waar u jaarrond terecht kunt. <strong>Het</strong><br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> verwelkomt<br />

u graag op een van de excursies!<br />

Zie www.zhl.nl/oostvlietpolder<br />

Wassenaar<br />

Leidschendam<br />

A44<br />

Voorschoten<br />

Leiden<br />

Zoeterwoude-<br />

Dorp<br />

Zwart-witte vogel, knalrode lange rechte<br />

snavel, staat vaak in groepjes met elkaar<br />

te ‘ruziën’, geluid: tepiet tepiet tepiet!<br />

A4<br />

Oostvlietpolder<br />

©alycan/123rf.com<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 13<br />

tekst: Monica Wesseling<br />

Idde Lamers<br />

Harry Bunk


FLORA<br />

ONTDEK én<br />

BESCHERM<br />

2 | 2013<br />

historisch eiland<br />

in de Vlist<br />

Altijd en immer<br />

KONINGINNENKRUID<br />

Tot 30 april van dit jaar was het duidelijk. We hadden een<br />

koningin, en er was een mooie, forse, zeg maar koninklijke<br />

plant, algemeen op voedselrijke bodem langs oevers, in<br />

vochtige ruigten en in vochtig bos: koninginnenkruid. Een<br />

echte plant des vaderlands.<br />

WILHELMINA<br />

Koninginnenkruid heeft zijn naam misschien wel gekregen<br />

toen koningin Wilhelmina op de troon kwam. Zij was<br />

immers op 31 augustus jarig, en rond die datum valt het<br />

hoogtepunt van de bloei van koninginnenkruid, met royale,<br />

COLOFON<br />

•<br />

• SPECIAAL<br />

AANBIEDING<br />

BIJ FLETCHER HOTELS!<br />

VOOR U<br />

Even buiten Leiden: VOGELEN & CHILLEN in de Oostvlietpolder |<br />

We gaan samenwonen in Delft | DE STAD UIT! 3 routes om NU te<br />

fietsen | Nalaten: geld voor de toekomst | Zilt land op Voorne:<br />

help mee de Ommeloop te verwerven<br />

14<br />

Rozen verwelken,<br />

schepen vergaan.<br />

Maar ons koninginnenkruid<br />

blijft altijd bestaan.<br />

Gé Hartgespan (februari 2013)<br />

oudroze bloemschermen, aantrekkelijk voor bijen en<br />

vlinders en allerlei andere insecten.<br />

JULIANA<br />

Daarna kwam koningin Juliana en was er geen reden de<br />

naam te veranderen, ook al was de verjaardag voortaan op<br />

30 april. De plant heette ook wel leverkruid, misschien om<br />

de bloemkleur, of omdat er een geneeskrachtige werking<br />

tegen leverkwalen zou zijn? Een wat laag-bij-de-grondse<br />

naam – koninginnenkruid klinkt heel wat hoogstaander.<br />

De bladeren doen aan hennepblad denken, vandaar de<br />

wetenschappelijke naam Eupatorium cannabinum.<br />

BEATRIX<br />

De traditie bleef toen koningin Beatrix de troon besteeg.<br />

<strong>Het</strong> koninginnenkruid had zijn naam gevestigd en bleef<br />

ons land sieren. Ik plantte het in m’n tuin, ook vanwege al<br />

die insecten. <strong>Het</strong> bleek een krachtige plant die ook droge<br />

zomers moeiteloos overleefde. En toen werd het 28 januari<br />

2013. Beatrix kondigde haar aftreden en het aantreden van<br />

haar oudste zoon aan.<br />

WILLEM-ALEXANDER<br />

Als u dit leest heeft Nederland een koning, Willem-<br />

Alexander. Is er een andere zinnebeeldige plant te vinden?<br />

Wat dacht u van de statige koningskaars, of van de struise<br />

koningsvaren, Osmunda regalis? Maar koninginnenkruid<br />

blijft voor altijd bestaan.<br />

UITGAVE U<br />

is het kwartaaltijdschrift van Stichting <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. Jaargang 42, 2/2013<br />

CCONTACT<br />

Nesserdijk 368 | 3063 NE Rotterdam | (010) 272 22 22 | zhl@zuidhollandslandschap.nl | www.zuidhollandslandschap.nl NIEUW ADRES Vanaf 22 juli 2013: Oude Delft 116,<br />

2611 2 CG Delft. De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar, per gezin.<br />

Wilt W u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing bel (010) 272 22 22. Wilt u bij verhuizing gebruik maken van de PostNL verhuisservice?<br />

Opzeggen O kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober.<br />

Foto voorkant: ©Aad Schenk/fotonatura.com. Volgende nummer verschijnt eind augustus.<br />

OPLAGE 54.000<br />

BESCHERMERADMINISTRATIE BESCHER<br />

ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A<br />

ANDERE GIFTEN ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A<br />

REDACTIE Eline Decker, Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie), Tim Remmel (social media).<br />

REDACTIONELE BEGELEIDING Kees Loogman, Hans Resing.<br />

REDACTIE KLANKBORD Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer.<br />

VORMGEVING EN DRUK Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99<br />

ADVERTENTIEVERKOOP A2 | ron.degraaf@xs4all.nl | (023) 526 04 05<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013<br />

<strong>Het</strong> drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSCgecertifi<br />

ceerd papier. De folie voor de verpakking van <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen.<br />

Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afv<strong>als</strong>toffen.<br />

tekst: Hanneke den Held


STEUN ST MEER NATUUR OP VOORNE<br />

Eenmalig krijgen wij de kans natuurgebied de Ommeloop aan te kopen. Dit<br />

terrein, bij Brielle en Oostvoorne, lag vroeger dicht bij zee. Daardoor is de grond<br />

nog steeds ziltig en zijn er bijzondere planten en vogels, zo<strong>als</strong> de prachtige<br />

watersnip, te vinden. <strong>Het</strong> <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> heeft al een deel van de<br />

Ommeloop in bezit. Nu kunnen we het gehele gebied<br />

kopen en zo het complete ecosysteem redden. Tot 1 juli<br />

hebben we de tijd om voldoende geld in te zamelen voor<br />

de aankoop. Met uw hulp moet dat lukken!<br />

Zie ook www.zhl.nl/ommeloop<br />

VAN DE BESCHERMERS HEBBEN WE AL € 75.000,- 0,-<br />

ONTVANGEN.<br />

©Danilo Djekovic/123rf.com SPONSORNIEUWS<br />

GREEN DEAL MET ZON<br />

Collectieve Zonnepanelen werkt samen met het <strong>Zuid</strong>-<br />

<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> op het gebied van zonne-energie.<br />

Dankzij deze samenwerking draagt Collectieve Zonnepanelen<br />

voor elk verkocht zonnepaneel een bedrag af aan onze<br />

stichting. Aangeboden worden zonnesystemen met Sharp<br />

zonnepanelen en Mastervolt omvormers tegen de beste prijs.<br />

Met de aankoop via www.collectievezonnepanelen.nl<br />

steunt u de natuur in <strong>Zuid</strong>-Holland!<br />

Judith Lingeman (Nationale Postcode<br />

Loterij) overhandigt directeur Hank<br />

Bartelink (De12<strong>Landschap</strong>pen) een<br />

cheque ter waarde van ruim 11 miljoen.<br />

De twaalf provinciale <strong>Landschap</strong>pen,<br />

waar het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> er één<br />

van is, zijn verheugd met deze bijdrage<br />

voor waardevolle projecten in natuur en<br />

landschap.<br />

GIFTEN EN DONATIES<br />

Roy Beusker<br />

Lions Club Rhoon heeft het zwerfvuil<br />

weer opgeruimd in het natuurgebied<br />

Klein Profi jt langs de Oude Maas. De<br />

nuttige én gezellige dag werd begeleid<br />

door medewerkers van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong>.<br />

We ontvangen veel giften. U kunt bijvoorbeeld bij een verjaardag of jubileum aan de<br />

gasten een donatie vragen voor het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>. Of de jaarlijkse bijdrage<br />

spontaan verhogen. Dit kwartaal geven we aandacht aan de volgende giften:<br />

€ 50,- vA-Natuurproducties n.a.v. verkoop DVD Streekparels deel 1 De Zouweboezem<br />

€ 100,- Dhr. W.J. Ouwerkerk, schenking<br />

€ 10.000,- Dhr. A. Stoutjesdijk, legaat<br />

€ 22.700,- Mw. E. Frederiks, legaat<br />

ALLE GULLE GEVERS HARTELIJK BEDANKT!<br />

De belastingdienst heeft het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> aangewezen<br />

<strong>als</strong> Algemeen Nut Beogende Instelling. De stichting heeft ook het CBF keurmerk.<br />

Kijk op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl<br />

Niek Koppelaar<br />

NATUURLIJK<br />

VERBONDEN<br />

Samen kunnen we nog slagvaardiger zijn in wat ons zo<br />

verbindt: de natuur. Doe mee, word Vriend.<br />

groene voordelen voor uw medewerkers<br />

bijzondere vergaderarrangementen<br />

handen uit de mouwen in de natuur<br />

adopteer een terrein in de buurt<br />

excursies voor uw relaties<br />

...en nog veel meer....<br />

NATUURLIJK<br />

VERBONDEN<br />

Kijk op www.zhl.nl/vriend<br />

of neem<br />

contact op met<br />

Marie-Louise Govers,<br />

(010) 272 22 34,<br />

ml.govers@zhl.nl.<br />

Structurele steun ontvangt het<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> van:<br />

Provincie <strong>Zuid</strong>-Holland<br />

Nationale Postcode Loterij<br />

VRIENDEN<br />

AKZO Nobel<br />

BP Raffi naderij Rotterdam<br />

dS+V Gemeente Rotterdam<br />

De Friesland Zorgverzekeraar<br />

Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V.<br />

Europe Container Termin<strong>als</strong> (ECT)<br />

Gemeente Noordwijk<br />

Gemeente Westland<br />

HD Projectrealisatie<br />

Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F.<br />

Shell<br />

MET DANK AAN DE BANK<br />

275 jaar bestond Van Lanschot in 2012. In het<br />

kader van dit jubileum organiseerde de bank<br />

de actie ‘275 bankjes’. Een ervan is geplaatst<br />

in het Staelduinse Bos van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong>. De nieuwe bank is onderdeel<br />

van het project Bosrandbeleving: de bosrand<br />

is opgeknapt zodat het duingrasland beter<br />

te zien is en de dichtgegroeide poel heeft<br />

zijn functie teruggekregen. Samen met de<br />

nieuwe uitkijktoren geeft het zitbankje de<br />

bezoekers gelegenheid optimaal van het bos<br />

te genieten.<br />

Folkert Jongepier van Van Lanschot en<br />

boswachter Fred Spreen onthullen het nieuwe<br />

bankje.<br />

<strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong> • 2 • 2013 15<br />

Marcel de Hoog


UITGELICHT<br />

Samenwerken<br />

in het Meisjeshuis<br />

Vanaf de brug van de Oude Delft heeft<br />

u zicht op het schitterende Meisjeshuis.<br />

Achter die gevel met de vele ramen<br />

(en let u ook eens op die verweerde<br />

meisjes uit 1769 links en rechts boven de monumentale<br />

deur!) gaan ruim zes eeuwen geschiedenis schuil. Rond<br />

1390 werd hier een Zusterhuis in gebruik genomen.<br />

Van 1578 tot 1950 woonden er weesmeisjes die door<br />

zusters, en later door leken (onder andere keukenmeiden,<br />

naaisters en een vrouwelijke<br />

schoolmeester) opgeleid en<br />

verzorgd werden. Hadden<br />

de meisjes het goed? De<br />

laatste generatie bewoners<br />

uit het Meisjeshuis kwam<br />

voor het televisieprogramma<br />

Spoorloos bij elkaar. Ze<br />

klaagden over strenge<br />

straffen en mopperden<br />

over hun verplichte uniform. Maar ze spraken ook over de<br />

liefdevolle verzorging bij ziekte en de lol die ze met elkaar<br />

hadden.<br />

Inmiddels, we gaan met grote stappen door de<br />

geschiedenis, is het pand én in oude glorie hersteld<br />

én geschikt gemaakt <strong>als</strong> modern kantoor. Zo biedt het<br />

Meisjeshuis binnenkort ruimte aan de medewerkers van<br />

drie organisaties: Erfgoedhuis <strong>Zuid</strong>-Holland, <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong><br />

<strong>Landschap</strong> en <strong>Landschap</strong>sbeheer <strong>Zuid</strong>-Holland. Samen<br />

zorgen zij voor beter behoud en meer beleving van natuur,<br />

erfgoed en landschap in de provincie <strong>Zuid</strong>-Holland, voor<br />

nu en in de toekomst. Eind juli wonen de drie organisatie<br />

samen.<br />

Vanaf 22 juli is dit het nieuwe bezoek- en<br />

postadres van het <strong>Zuid</strong>-<strong>Hollands</strong> <strong>Landschap</strong>:<br />

Oude Delft 116, 2611 CG Delft.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!