verfexpertise pdf; Onderzoek scheurvorming in ... - SchildersVAK
verfexpertise pdf; Onderzoek scheurvorming in ... - SchildersVAK
verfexpertise pdf; Onderzoek scheurvorming in ... - SchildersVAK
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Titel : <strong>Onderzoek</strong> <strong>scheurvorm<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> kozijnen<br />
Oorspronkelijke titel : Idem<br />
Auteur : Verf Advies Centrum<br />
Bron : Intern rapport<br />
Tab: 2 Hout<br />
Code/volgnr: H4/29<br />
Datum: augustus 2007<br />
Inleid<strong>in</strong>g<br />
In de naaldhouten kozijnen van een complex <strong>in</strong> Amsterdam is na de schilderwerkzaamheden<br />
<strong>scheurvorm<strong>in</strong>g</strong> opgetreden. Het Verf Advies Centrum is door de eigenaar van het complex gevraagd een<br />
onderzoek uit te voeren naar de oorzaak van de <strong>scheurvorm<strong>in</strong>g</strong>. Hierbij zijn de volgende aspecten aan de<br />
orde gekomen:<br />
• Een visuele beoordel<strong>in</strong>g van de conditie van het materiaal, constructie en afwerksysteem.<br />
• Het steekproefsgewijs vaststellen van het vochtgehalte <strong>in</strong> de kozijnen.<br />
Volgens de opdrachtgever is op de kozijnen tijdens het laatste onderhoud een vervangend verfsysteem op<br />
basis van alkydhars aangebracht. Het systeem bestaat uit één laag High Solid primer en twee lagen High<br />
Solid aflak. Voor het herstellen van de houtrotschades, open verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen, scheuren e.d. is gebruik gemaakt<br />
van een twee componenten reparatiemassa op basis van epoxy.<br />
Visuele waarnem<strong>in</strong>gen<br />
Op een aantal plaatsen is geconstateerd dat de epoxy reparatiemassa onthecht van het aangrenzende<br />
kozijnhout. Na het verwijderen van het verfsysteem op dit aangrenzende hout is zichtbaar dat de<br />
ondergrond donker van kleur is. Deze verkleur<strong>in</strong>g is ook geconstateerd naast een reparatie die niet is<br />
onthecht. Op andere plaatsen is bij de kozijnen ook gekeken naar de verkleur<strong>in</strong>g van de ondergrond. Zo<br />
blijkt dat ook midden<strong>in</strong> bij bijvoorbeeld kozijndorpels, de verkleur<strong>in</strong>g van het hout aanwezig is. Deze<br />
verkleur<strong>in</strong>g is tot diep <strong>in</strong> het hout aanwezig.<br />
Scheuren zijn plaatselijk aanwezig <strong>in</strong> de ondergrond. Bij het openhalen van deze scheuren valt op dat het<br />
hout rond de scheur sterk is verkleurd. Het starre materiaal <strong>in</strong> deze scheuren is bros en bevat olie-achtige<br />
bestanddelen (lakplamuur, lak-emulsieplamuur o.i.d.). Bij verbrand<strong>in</strong>g van dit materiaal komt geen geur<br />
vrij die overeenkomt met een epoxy b<strong>in</strong>dmiddel. In of rond de scheuren zijn geen sporen zichtbaar van een<br />
mechanische voorbehandel<strong>in</strong>g (frezen o.i.d.).<br />
Houtvochtgehalte<br />
In het complex zijn <strong>in</strong> totaal 168 houtvochtmet<strong>in</strong>gen uitgevoerd met geïsoleerde pennen op 56<br />
verschillende plaatsen en drie verschillende dieptes. Daarvan lagen er 118 onder de 21%, 42 tussen de 21%<br />
en 29% en 8 boven de 29%.<br />
©Verf Advies Centrum B.V. 1
Tab: 2 Hout<br />
Code/volgnr: H4/29<br />
Datum: augustus 2007<br />
Besprek<strong>in</strong>g<br />
In de kozijnen zijn soms scheuren aanwezig die <strong>in</strong> lengte variëren van enkele centimeters tot enkele<br />
tientallen centimeters. Het hout <strong>in</strong> de scheuren is verkleurd en heeft een verm<strong>in</strong>derde samenhang. Het<br />
verfsysteem ter plaatse van deze scheuren is gebarsten. In de scheuren is een bros en star vulmateriaal<br />
aanwezig. De scheuren zijn volgens opgave met een product gerepareerd op basis van een epoxymiddel. De<br />
geur tijdens verbrand<strong>in</strong>g komt echter eerder overeen met een materiaal dat olie-achtige bestanddelen bevat,<br />
zoals lakplamuur of lakemulsie plamuur. Aangenomen mag worden dat deze scheuren <strong>in</strong> het verleden zijn<br />
gedicht.<br />
Bij de steekproefsgewijs uitgevoerde <strong>in</strong>spectie zijn twee nieuwe reparaties geconstateerd die onthecht zijn<br />
van het aangrenzende hout. Het houtvochtgehalte <strong>in</strong> dit aangrenzende hout ligt hoog. Duidelijk zichtbaar is<br />
dat het aangrenzende hout is verkleurd, zowel aan het oppervlak als dieper <strong>in</strong> het hout.<br />
De verkleur<strong>in</strong>g van het oppervlak en het dieper gelegen hout duidt op een langdurige chemische verwer<strong>in</strong>g<br />
en de aanwezigheid van fungiciden (schimmels). Een lichtgrijze verkleur<strong>in</strong>g aan het oppervlak duidt op<br />
degradatie door UV stralen. Een donkere verkleur<strong>in</strong>g dieper <strong>in</strong> de ondergrond duidt op de aanwezigheid<br />
van bepaalde fungiciden.<br />
Chemische verwer<strong>in</strong>g ontstaat door een comb<strong>in</strong>atie van licht en weers<strong>in</strong>vloeden dat <strong>in</strong>vloed heeft op de<br />
eigenschappen van het hout. De verwer<strong>in</strong>g leidt onder andere tot;<br />
• Een grotere hygroscopie en een lagere dichtheid.<br />
• Verkleur<strong>in</strong>g van het hout door een fotochemische reactie.<br />
• Scheurtjes <strong>in</strong> de celwanden en verander<strong>in</strong>g van de celstructuur.<br />
Scheurvorm<strong>in</strong>g <strong>in</strong> hout wordt vaak veroorzaakt door spann<strong>in</strong>gopbouw dat gerelateerd is aan de complexe<br />
comb<strong>in</strong>atie van verander<strong>in</strong>g van het hout door chemische afbraak, temperatuur en vochtwissel<strong>in</strong>gen, <strong>in</strong>tern<br />
transport van <strong>in</strong>houdsstoffen e.d.<br />
Conclusie<br />
Op basis van de verstrekte <strong>in</strong>formatie en de uitgevoerde <strong>in</strong>spectie is het Verf Advies Centrum tot de<br />
volgende conclusies gekomen:<br />
• Scheurvorm<strong>in</strong>g ontstaat <strong>in</strong> de meeste gevallen door spann<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het hout. Spann<strong>in</strong>gen ontstaan<br />
tijdens het krimpen en zwellen van het hout. De spann<strong>in</strong>g kon worden versterkt door de aantast<strong>in</strong>g van<br />
het hout (schimmelaantast<strong>in</strong>g en chemische verwer<strong>in</strong>g) dat de eigenschappen heeft veranderd.<br />
• In de geconstateerde scheuren zijn geen reparatiemiddelen aangetroffen die overeenkomen met de<br />
specificaties van de toegepaste epoxy reparatiemiddelen.<br />
• De geconstateerde scheuren zijn <strong>in</strong> het verleden gedicht zonder te frezen. De scheuren zijn als het ware<br />
dicht geplamuurd.<br />
• De ondergrond van de kozijnen is sterk verkleurd door chemische verwer<strong>in</strong>g en schimmelaantast<strong>in</strong>g.<br />
Gezien deze verkleur<strong>in</strong>g is het aannemelijk dat de kozijnen langdurig niet waren beschermd met een<br />
deugdelijk verfsysteem. De aantast<strong>in</strong>g bev<strong>in</strong>dt zich namelijk diep <strong>in</strong> het hout.<br />
• De oorzaak van de onthecht<strong>in</strong>g van twee nieuwe reparaties is een comb<strong>in</strong>atie van vocht, het krimpen en<br />
zwellen van het hout en de aansluit<strong>in</strong>g op aangetast hout met een verm<strong>in</strong>derde samenhang en<br />
schimmelaantast<strong>in</strong>g. De aanhecht<strong>in</strong>g van reparaties op aangetast hout is risicovol zodat dit geheel<br />
verwijderd moet worden. Hierbij wordt opgemerkt dat de aantast<strong>in</strong>g zich ver verspreid <strong>in</strong> zowel de<br />
lengte als diepte. Bij verwijder<strong>in</strong>g van deze aantast<strong>in</strong>g hadden veel dorpels en stijlstukken wellicht<br />
vervangen moeten worden.<br />
©Verf Advies Centrum B.V. 2
Tab: 2 Hout<br />
Code/volgnr: H4/29<br />
Datum: augustus 2007<br />
Het verhoogde houtvochtgehalte wordt door een aantal factoren veroorzaakt:<br />
• De afwezigheid van een verfsysteem op de omkanten van de kozijnen.<br />
• De kritische aansluit<strong>in</strong>gen.<br />
• De onderbrek<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het verfsysteem (barsten) door los gekomen reparaties en scheuren waardoor de<br />
beschermende werk<strong>in</strong>g van het verfsysteem verloren is gegaan.<br />
• De aantast<strong>in</strong>g van het hout waardoor de hygroscopie is toegenomen.<br />
Daarnaast is het aanmerkelijk dat het houtvochtgehalte vanwege de slechte staat van het onderhoud voor de<br />
uitvoer<strong>in</strong>g van de schilderwerkzaamheden hoog moet hebben gelegen. Hoewel het oppervlak van het hout<br />
snel kan drogen kan het zeer lang duren voordat de kern <strong>in</strong> een buitenklimaat tot een aanvaardbaar<br />
percentage is teruggelopen.<br />
Trefwoorden:<br />
<strong>Onderzoek</strong><br />
Scheurvorm<strong>in</strong>g<br />
©Verf Advies Centrum B.V. 3