Dagboek Oom Jan - J.K. Feringa

Hier moesten we de eerste nacht in schoolbanken doorbrengen. Er werd ons hier nog brood,
boter en marmelade verstrekt. Tijdens het luchtalarm zaten we nog 1½ uur in een Hochbunker.
Levinus en Herman Zoeteman gezien, de laatste lag ziek en mager op zijn stroozak in een
lokaal van de andere vleugel van het gebouw. Ook was in dit lokaal Mr v.d.Broek. Deze dag
kregen we een Lagerführer genaamd Löttmann. Ook hier werd een ziekenkamer ingericht.
19 Zaterdag 25 November 1944
De dag in ledigheid doorgebracht. Op het voorplein werd ons een etensnap en een drinkkop
verstrekt. Twee maal voor luchtalarm in de bunker geweest. Enigen van ons wisselden Hollands
geld voor Marken en lieten hun haar knippen
Zondag 26 November 1944
Van Zat- op Zondagnacht een paar uur in de Bunker. ’s Morgens om 8 uur in colonne onder
leiding van de lagerführer naar de Domplatz. Hier stonden reeds groepen Russen, mannen en
vrouwen. We noemden het hier de slavenmarkt. We werden in groepen verdeeld en iedere
groep werd naar een bepaalde plaats in de stad gebracht om te werken. Mijn broer,
20 Bakhuizen en ik hebben in de Lutherstrasse gewerkt bij burgers. Ik kreeg nog 2 sigaren. ’s
Morgens werd ons nog medegedeeld dat we maar tot 2 uur zouden werken. Van werken is niet
veel gekomen, daar er weer luchtalarm kwam en we weer ruim 2 uur in de bunker zaten.
Om 2 uur verzamelde ons ploegje voor de Lutherkirche en ging het weer naar de school. Ons
Zondagse menu was, aardappelen met rauwe rode kool.
Maandag 27 November 1944
’s Nachts om half 2 luchtalarm en een uur weer de bunker.in.
’s Morgens weer naar de slavenmarkt en tewerkgesteld bij het Arbeitsamt. Hier moesten we de
inventaris uit het vernielde pand halen. Ons werk werd weer enige uren onderbroken door
21 luchtalarm. ‘s Avonds in de school weer 4 uur luchtalarm. W.C.’s waren er niet in de school.
Naast de school was een houten overkapping. Hieronder was een put waar boven een balk lag.
Op de balk zittend moet men zijn behoefte doen. Wee hij, die zijn evenwicht verloor en in de put
viel
Dinsdag 28 November
’s Morgens weer naar de slavenmarkt, nu o.l.v. Bas Prins. Mijn broer en ik hebben de hele dag
bij burgers gewerkt en hebben daar kleine timmerkarweitjes verricht. De mensen heetten
Sörensen en woonden op de Klüshügel. Hier ontvingen wij frühstück, 2 borrels, middageten
bestaande uit bloemkoolsoep met pelkartoffeln en een appel toe. ’s Middags kregen we ook nog
bij het weggaan brood en koffie. Iedereen een pakje scheermesjes, klosjes garen en naalden en
2 cigaretten.
22 Woensdag 22 November
’s Morgens vroeg om half 5 weer naar de bunker. Weer naar de slavenmarkt. Hier werden
Carst Fortuin, Dirk v.Rooijen en ik opgepikt door een uitvoerder van cementwerken. Hij bracht
ons in een vernield pand in de Großstrasse. Hier moest op de eerste verdieping een
cementvloer gemaakt worden. Een Fransman stond achter de cementmolen en wij moesten
zand, cement, grind en water in de molen gooien. Tot onze vreugde weigerde in de loop van de
morgen de motor van de molen. Hierop volgde spoedig luchtalarm zoodat wij weer vele uren van
de dag in de schuilkelder zaten van het ziekenhuis. Na het uit de schuilkelder komen kamen wij
Hoogstad tegen met geheel zijn arm in’t verband. Hij had bloedvergiftiging en was in
23 het ziekenhuis verbonden
’s Avonds brachten we weer een poosje door in de bunker. Intusschen maakten enigen van ons,
op de dag, een kachel in ons lokaal klaar. Zoodoende konden we onze kleeren droogen, brood
roosteren, en drinken klaarmaken. Daar Cees Ariës ziek was, werd Willem v. Bree tot
kamerleider gekozen. In deze kamer waren o.a.:
H.Feringa Smeehuijzen
J.K.Feringa H.Richters
Volaart Hazebroek
B.Hoogstad Bakker
A.Nickel Commijs
5