Download - Kunstgebouw
Download - Kunstgebouw
Download - Kunstgebouw
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SCHOLEN ZETTEN CULTUURONDERWIJS ZUID-HOLLAND OP DE KAART<br />
Cultuureducatie<br />
met lokale partners
INHOUD<br />
2<br />
ontdekking<br />
12<br />
ontdekking<br />
22<br />
ontdekking<br />
Vindingrijk<br />
g€ld gg<br />
met/<br />
zonder zonder<br />
het ontwikkelen<br />
van een ‘het-kan-<br />
wél’ houding<br />
‘Als je hulp mobiliseert, krijg je (zeker<br />
tegenwoordig, met internet en andere<br />
hulpmiddelen) meer voor elkaar, tegen<br />
lagere kosten dan ooit tevoren. (…)<br />
Iedereen, écht iedereen in Nederland heeft<br />
toegang tot een netwerk, tot middelen,<br />
ideeën, talenten en andere waarden.<br />
Kijk maar eens rond in je eigen omgeving.<br />
Welke mensen ken jij die ergens vreselijk<br />
goed in zijn?’<br />
inzet ouders:<br />
vader last<br />
gevelkunstwerk<br />
colofon<br />
H<br />
et samenwerkingsproject<br />
van RkBS de Beekbrug<br />
en kasteel ’t Huys<br />
dever in Lisse begon<br />
met een geheimzinnige brief van<br />
ridder Reinier d’ever, geschreven<br />
in 1405. terugkijkend op de vele<br />
veldslagen ver van huis, schrijft hij<br />
dat hij nog graag een keer een groot<br />
feest had willen organiseren op zijn<br />
kasteel. dat liet de school zich geen<br />
twee keer zeggen en organiseerde<br />
op 12 juni 2012 een groot middeleeuws<br />
feest met spelletjes, dans,<br />
zang, toneelspel, rondleidingen,<br />
eten en drinken voor alle leerlingen!<br />
eindelijk<br />
weer groot<br />
Feest op<br />
’t Huys dever!<br />
tijdens De Ontdekking<br />
bedachten scholen en<br />
hun partners slimme<br />
en creatieve manieren<br />
om met geld, of het<br />
ontbreken daarvan,<br />
om te gaan.<br />
Alle leerlingen van de Montessorischool uit<br />
Maassluis maakten tijdens De Ontdekking<br />
samen een groot gevelkunstwerk voor de<br />
school. Het kunstwerk van kunstenaar<br />
Friedie Kloen werd uitgevoerd door ouders<br />
en leerlingen.<br />
samenwerking:<br />
wij staan ook voor<br />
leefbaarheid<br />
Een kunstproject in de openbare ruimte<br />
draagt bij aan de leefbaarheid van de buurt.<br />
De gemeente en woningcorporatie dragen<br />
hier graag aan bij. Het Palet en Het Mozaïek<br />
uit de Vlaardingse na-oorlogse wijk<br />
Babberspolder-Oost fuseerden in 2010 tot<br />
één school: De Avonturijn. In afwachting<br />
van de sloop van flatgebouwen en de komst<br />
van nieuwbouw, fleurden de leerlingen de<br />
straat tussen de twee schoollocaties op met<br />
kunst. De school werd in natura gesteund<br />
door bedrijven, de gemeente Vlaardingen,<br />
corporatie Waterweg Wonen en het<br />
VSB fonds sponsorden het kunstproject.<br />
Alle scholen in Nederland ontvangen tot 2016 van de Rijksoverheid<br />
€ 10,90 per leerling voor versterking van cultuureducatie met kwaliteit.<br />
Cultuureducatie in<br />
<strong>Kunstgebouw</strong> bedankt de burgemeesters<br />
en wethouders van ALLe 70 Zuid-Hollandse<br />
gemeenten die de afgelopen vijf edities van<br />
De Ontdekking de culturele kaart van hun<br />
gemeente in ontvangst hebben genomen.<br />
7<br />
De Ontdekking werd gerealiseerd door<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, in samenwerking met<br />
Erfgoedhuis Zuid-Holland en ProBiblio.<br />
De provincie Zuid-Holland maakte<br />
De Ontdekking mogelijk, vijf jaar lang.<br />
Uitgave<br />
<strong>Kunstgebouw</strong><br />
Broekmolenweg 16<br />
2289 BE Rijswijk<br />
015-215 45 15<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>.nl<br />
kun je me korting<br />
geven?<br />
Je kunt het altijd proberen! Als vaste klant,<br />
bij grote hoeveelheden of voor een bijzon-<br />
dere gelegenheid: ‘Kun je je me korting geven?’<br />
Een lokaal bedrijf draagt graag bij aan een<br />
bijzonder project in de buurt. En het levert<br />
ook gratis reclame op.<br />
nieuwe leden<br />
fanfare gezocht<br />
De samenwerking tussen De Polsstok en<br />
muziekvereniging D.H.T.S.G. uit Bergambacht<br />
is zo goed bevallen dat ze ook in de<br />
toekomst samenwerkingsprojecten willen<br />
doen. De dirigent werkt graag samen met<br />
kinderen en scholen, want ‘van de jeugd<br />
moeten we het hebben’.<br />
piramide-leren<br />
Alleen de bovenbouwleerlingen van de<br />
Dr. Schaepmanschool uit Barendrecht<br />
kregen techniekworkshops van vier beeldend<br />
kunstenaars. Ze gaven hun opgedane<br />
kennis vervolgens door aan de leerlingen<br />
van de onderbouw.<br />
‘Een van de grootste ontdekkingen was om<br />
als team te zien hoe aandachtig de oudste<br />
leerlingen omgaan met de kleuters’<br />
beheerder<br />
va n Folckert van<br />
de Veen van<br />
’t Huys dever<br />
‘Dé ontdekking was voor de leerlingen<br />
en leerkrachten ‘t Huys Dever zelf. We<br />
leerden de leerlingen om rondleidingen<br />
te geven en lieten ze zo alles zien. Van<br />
de kelder tot aan het topje van de zolder,<br />
van de slotgracht tot de kruidentuin.<br />
Ze kropen in de huid van ridder Reinier,<br />
zijn jonkvrouw Janne en hun kinderen<br />
Gerard, Wouter en Ada en leerden zo<br />
veel over de Middeleeuwen.’<br />
de ontdekking<br />
De leerlingen brachten de eerste bewoners van Huys Dever in verhalen, gedichten, toneelspel en kostuums weer helemaal tot leven.<br />
wetHouder<br />
va n roon<br />
‘Ik complimenteer de hele school<br />
met de prachtige optredens. Er is veel<br />
te zien en te doen op cultureel gebied<br />
in Lisse. Huys Dever is hier een heel<br />
mooi voorbeeld van. En de culturele<br />
kaart van Lisse laat duidelijk zien<br />
welke andere mogelijkheden er zijn<br />
voor alle scholen in Lisse. Maak er<br />
gebruik van!’<br />
de ontdekking<br />
va n<br />
lokale sponsoring:<br />
leuk, een kunstproject<br />
in mijn<br />
strandtent!<br />
De eindpresentatie van de St. Jan Baptist<br />
uit Wassenaar zou op het strand gebeuren,<br />
maar eigenaar Tjepkema bood aan om het<br />
binnen in zijn strandtent te doen. Hij vond<br />
het vooral leuk omdat het project met<br />
kunst te maken had.<br />
ik druk de<br />
veiling kunstwerken: ‘gedichtenstoepvolgend<br />
jaar weer! tegels’ voor jullie<br />
Met het geld dat de veiling van de kunstwer- Alle leerlingen van obs De Pijler uit Binnenken<br />
van hun Ontdekkingsproject opleverde, maas maakten een gedicht over de thema’s<br />
organiseerde obs De Hobbitstee uit Leerdam samen, De Pijler, en verbinding. Een deel van<br />
het jaar erna een schoolbreed project schrij- de gedichten werd uitgekozen en verwerkt<br />
ven. Het resultaat was een prachtig boek in een pad tussen de twee schoollocaties,<br />
dat werd verkocht aan ouders. De opbrengst gemaakt van speciaal bedrukte stoeptegels.<br />
gaat weer in de pot voor een nieuw school- Van der waal Zeefdruk uit Puttershoek<br />
breed cultuureducatieproject.<br />
sponsorde De Pijler door de tegels gratis<br />
voor hen te drukken.<br />
gemeenten<br />
‘Deze kaart krijgt zeker een plek in mijn werkkamer. Het is goed<br />
dat jullie zoveel werk hebben gedaan. School gaat niet alleen om<br />
taal en rekenen, maar ook om cultuur. Jullie hebben je verdiept<br />
in de Katwijkse cultuur. Als gemeente denken wij ook veel na<br />
over cultuur en van deze kaart kunnen wij vast iets leren.’<br />
3<br />
ontdekking<br />
13<br />
ontdekking<br />
23<br />
ontdekking<br />
8<br />
ontdekking<br />
14<br />
ontdekking<br />
WAAROM?<br />
kunst- en<br />
Het verhaal van de ander<br />
‘Wat heeft het voor zin heeft om mijn verhaal een plein gecreëerd om verhalen te delen.<br />
te vertellen aan een stel mensen die samenge- De anonieme vijand van de andere school<br />
komen zijn om te luisteren?’, vraagt Amé. bleek, nu hij een naam, een gezicht en een<br />
Amé heeft net aan zijn jonge reisgenoten verhaal had, zo vijandig niet meer.<br />
verteld, wat hij in de burgeroorlog heeft mee- Juist door zijn verhalen leren we een ander<br />
gemaakt. Zijn vrienden willen iedereen dat ver- kennen. Om samen te leven met een ander is<br />
haal laten horen. Amé ziet dat anders, gebeurd immers empathie nodig, nieuwsgierigheid.<br />
is gebeurd. Het is al erg genoeg, waarom zou Als je begrijpt, of beter nog, kan invoelen wat<br />
je daar nu weer een ander mee vermoeien? die ander drijft, daar nieuwsgierig naar bent,<br />
Amé is een van de personages uit ‘Kust’, een dan lost dat conflicten een stuk sneller op.<br />
mooie voorstelling van het Rotterdamse Ro Dat snapten de meiden op het Jeugdjournaal<br />
Theater die in januari in première ging. De maar al te goed.<br />
voorstelling gaat over een groep jong- volwas- Kunst is voor mij een manier om die nieuwsgiesenen<br />
die in het reine moet komen met de righeid te oefenen. Het dwingt je om je vaste<br />
verschrikkingen van een oorlog. Maar belang- denkpatronen los te laten. Theater oefent je<br />
rijker nog: de voorstelling gaat over het feit in het inleven in een ander, in het begrijpen<br />
dat ieder mens een verhaal in zich draagt dat waarom hij doet wat hij doet. Samen muziek<br />
de moeite waard is om te horen, als je maar de maken leert je samenwerken en luisteren naar<br />
tijd neemt om er naar te luisteren. Als je maar een ander. Beeldende kunst helpt je om de<br />
nieuwsgierig bent.<br />
zaken eens op een nieuwe, creatieve manier te<br />
Ik moest weer aan de voorstelling denken toen zien, zoals je ze dus nog niet bekeken had.<br />
ik een item zag op het Jeugdjournaal dat me Cultuureducatie gaat vooral om het leren<br />
raakte. Kinderen van een witte en een zwarte spelen met je eigen denkkaders. Het gaat om<br />
basisschool in dezelfde buurt hadden zo vaak ontdekken hoe leuk het is om nieuwsgierig te<br />
ruzie dat een leerling van de ene en een leer- zijn, en bovenal open te staan voor ideeën,<br />
ling van de andere school de koppen bij elkaar motieven en gedachten die je nog niet kende.<br />
staken. Ze organiseerden een speeddate om Kinderen snappen dat al vanuit zichzelf, daar-<br />
elkaar beter te leren kennen. En zo zaten hoofdom is dan juist het moment om die nieuwsdoekjes<br />
en blonde paardenstaarten samen gierigheid zoveel mogelijk te stimuleren.<br />
spelletjes te doen en bleken Fatima en Sophie Uiteindelijk levert dat volwassenen op die<br />
elkaar toch leuker te vinden dan ze van te nieuwsgierig zijn naar elkaar. En die kunnen<br />
voren hadden gedacht. De twee initiatief- we goed gebruiken.<br />
neemstertjes hadden twee werelden die elkaar<br />
uit zichzelf nooit zouden raken bij elkaar ge- Robbert van Heuven<br />
bracht om verhalen uit te wisselen. Ze hadden<br />
inhoud<br />
cultuureDucAtie<br />
WAAROM?<br />
g€ld<br />
DAAROM!<br />
De Ontdekking van ...<br />
Waarom kunst- en cultuureducatie?<br />
Vindingrijk met/zonder geld<br />
Deelnemers van De Ontdekking<br />
Column van Robbert van Heuven<br />
Slim en creatief omgaan met<br />
2 vertellen over hun ervaringen 8 theaterjournalist (Trouw) en dramaturg 10 geld of het ontbreken daarvan<br />
Doorkijkje<br />
gemeenten<br />
creatiefProces<br />
7<br />
A44<br />
creativiteit<br />
samenwerking<br />
advies<br />
naar de<br />
toekomst<br />
‘Wat zo mooi is van dit<br />
BODEGRAVEN<br />
REEUWIJK<br />
project, is dat je leert kijken en<br />
dat je daar helemaal niet ver<br />
NOORDWIJKER WASSENAAR<br />
HOUT<br />
weg voor hoeft te gaan. Dat het<br />
Vijf jaar De Ontdekking<br />
Creatief proces<br />
Spetterende eindpresentatie<br />
direct in je eigen omgeving kan,<br />
De drie adviseurs blikken terug<br />
De vier fasen van idee tot<br />
Vier soorten presentaties om een<br />
12 op vijf jaar De Ontdekking 14 concreet projectplan 20 project af te sluiten<br />
in je eigen omgeving is zoveel<br />
Cultuureducatie met kwaliteit<br />
te ontdekken’<br />
is speerpunt van de rijksoverheid<br />
in het nieuwe cultuurplan 2013-2016 ‘Kunst- en cultuur-<br />
N i e u w k o o p<br />
educatie is een vertrek-<br />
Wat is cultuureducatie met kwaliteit op een eerste kennismaking.<br />
‘Kunsteducatie is goed voor je<br />
volgens de rijksoverheid?<br />
Scholen punt en instellingen met onbepaalde<br />
werken<br />
Want,<br />
creativiteit. Zonder creativiteit<br />
‘In de afgelopen jaren is met succes vaak met incidentele projecten die<br />
‘Cultuureducatie brengt kinderen en gewerkt aan de samenwerking tussen vooral bestemming, op vernieuwing gericht een zijn.’<br />
NIE<br />
bestonden de verworvenheden<br />
jongeren Cultuureducatie in aanraking met in de 70 rijkdom gemeenten van scholen en Doorkijkje instellingen. naar Zo de zijn toekomst er op veel (uit: Kamerbrief Meer dan kwaliteit: een<br />
cultuur. Het <strong>Kunstgebouw</strong> stimuleert bedankt hun creativiteit burge- en<br />
Cultuureducatie met kwaliteit is<br />
in deze maatschappij niet: de<br />
scholen cultuurcoördinatoren (ICC-ers) nieuwe visie op cultuurbeleid van de<br />
22 24<br />
investering voor<br />
vergroot meesters hun historisch en wethouders bewustzijn. In de aangesteld speerpunt en zijn er van netwerken de rijksoverheid tussen staatssecretaris van OCW, juni 2011)<br />
computer, auto’s, elektriciteit’<br />
wereld die steeds internationaler wordt en het onderwijs en culturele instellingen<br />
waarin we ons steeds meer moeten kun- ontstaan. Maar het kabinet ziet ook dat Met onbepaalde De Ontdekking heeft tijd u de eerste voor<br />
nen verplaatsen in anderen, vervult cultuur er nog veel te doen is.<br />
stap gezet naar betere lokale samenwer-<br />
colofon een belangrijke rol. De spontaniteit en ver- Er zijn veel initiatieven die los van elkaar king iedereen, en cultuureducatie jong met kwaliteit. en oud,<br />
W a s s e n a a r<br />
beelding die cultuur losmaakt, zijn in onze bestaan en waarbij sterk de nadruk ligt<br />
Professionele<br />
De tijd Ontdekking niet alleen werd gevraagd, gerealiseerd maar ook door vaak Samenstelling Marjolijn Lampe,<br />
UW<br />
in Zuid-Holland en<br />
kunst<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, vereist.’ (uit: Kamerbrief in samenwerking Meer dan met Ulrike Söbbeke (<strong>Kunstgebouw</strong>)<br />
‘Ik denk dat andere scholen<br />
Erfgoedhuis kwaliteit: een Zuid-Holland nieuwe visie en op ProBiblio. cultuurbeleid Tekst In en het eindredactie advies Cultuureducatie: Marjolijn Lampe leren, creë- te maken daarbuiten...’<br />
en leerlingen voor te<br />
De van provincie de staatssecretaris Zuid-Holland van maakte Onderwijs, (<strong>Kunstgebouw</strong>) ren, inspireren! dat de Onderwijsraad en bereiden op de maatschappij.’<br />
hier veel aan hebben, jullie<br />
De Cultuur Ontdekking en Wetenschap, mogelijk, vijf juni jaar 2011) lang. Tekstcontrole de Culturele Margot Raad Bogaards in juni 2012 uitbrach-<br />
hebben niet alleen de NOORDWIJKER<br />
Fotografie ten aan Rinie de Staatssecretaris Bleeker, Asta Biezeman van OCW, Hun aanbevelingen zijn:<br />
WASSENAAR Uitgave Scholen ontvangen €10,90 per leer- (<strong>Kunstgebouw</strong>), krijgt cultuureducatie Wilma Kuil een (Kunstge- plek in het • Geef scholen meer grip op de inhoud.<br />
cultuur in kaart gebracht,<br />
<strong>Kunstgebouw</strong><br />
ling om de kwaliteit van cultuuredubouw), hart Aagje van Gosliga het onderwijs. (ProBiblio),<br />
• Bevorder de deskundigheid in de school.<br />
Broekmolenweg catie in hun school 16 te versterken. Cees ‘Cultuureducatie Kuiper, deelnemende verdient scholen<br />
ook duidelijk genoten van<br />
een belang-<br />
KOOP<br />
Wassenaar<br />
2289 Deze BE middelen Rijswijk zijn opgenomen in Vormgeving rijke plek Evelien in het basisonderwijs Doornebal en om de Kijk voor actuele informatie over dit<br />
cultuur op school’<br />
015-215 de zogeheten 45 15 prestatiebox voor de John culturele Stelk (biskaje.nl) loopbaan van leerlingen te be- onderwerp op:<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>.nl<br />
schooljaren 2012-2013 t/m 2015-2016. Basisontwerp vorderen, logo kunst en en culturele cultuur toegankelijk<br />
kaarten<br />
www.kunstgebouw.nl/deontdekking<br />
DesignArbeid<br />
N o o r d w i j k e r h o u t HOUT<br />
Druk QuantesArtoos<br />
Kijk op www.kunstgebouw.nl/deontdekking voor alle culturele kaarten en een leuk animatiefilmpje.<br />
Provinciale<br />
partners<br />
Cultureel<br />
Amateurkunst<br />
erfgoed<br />
Regionale<br />
eyecatchers<br />
Divers<br />
cultuur aanbod<br />
Ontdekt door:<br />
Cultuureducatie in 70 gemeenten<br />
St. Jan Baptist<br />
<strong>Kunstgebouw</strong> bedankt 22 burgemeesters en wethouders 24<br />
deskundigheid<br />
vernieuwing<br />
‘Kunst en cultuur zijn<br />
in staat ons even van de<br />
grond te tillen en mee<br />
te nemen naar de andere<br />
kant van de berg’<br />
‘Niet kennis, niet technologie, maar<br />
menselijke creativiteit is dé motor van<br />
de economie in de eenentwintigste eeuw.<br />
[…] Een stad of regio die creatief talent<br />
koestert en aantrekt, heeft daarom een<br />
beslissend concurrentievoordeel’<br />
‘Dit is zo leuk,<br />
leuker dan een<br />
schoolreis.<br />
Dit moeten we<br />
vaker doen’<br />
‘Begrijpen dat je een ander soms niet begrijpt,<br />
zonder dat je daarom in paniek raakt en om je heen<br />
gaat slaan, is een vermogen dat in het kunst- en<br />
cultuuronderwijs thuishoort en dat wezenlijk lijkt te<br />
zijn voor het leven in een open samenleving’<br />
‘Ik ben van mening dat kunsteducatie<br />
onlosmakelijk deel<br />
uit maakt van opvoeding<br />
en onderwijs. (…) Het geeft<br />
kinderen een andere blik op de<br />
wereld en leert ze ‘out of the<br />
box’ te denken. (…) Door kunst<br />
krijgen kinderen de kans andere<br />
talenten te ontwikkelen dan de<br />
schoolse vaardigheden’<br />
DAAROM!<br />
bijvoorbeeld:<br />
Fase 1: Brainstorm (kijk op pag. 16)<br />
Ideeën verzamelen – RUIMTE – kom tot verrassende ideeën<br />
• Divergeren<br />
• Verbeeldingskracht<br />
• Oordelen en kritiek is verboden!<br />
Fase 2: structuur aanbrengen(kijk op pag. 17)<br />
Ordenen - keuzes maken<br />
• W a t is mogelijk?<br />
• W a t is wenselijk?<br />
Fase 3: Projectplan(kijk op pag. 18)<br />
Fase 4: draaiboek(kijk op pag. 19)<br />
Samenstelling Marjolijn Lampe, Ulrike<br />
Söbbeke, Edith Janssen (<strong>Kunstgebouw</strong>)<br />
Tekst en eindredactie Marjolijn Lampe<br />
(<strong>Kunstgebouw</strong>), Robbert van Heuven<br />
Tekstcontrole Margot Bogaards<br />
Fotografi e Rinie Bleeker, Asta Biezeman<br />
(<strong>Kunstgebouw</strong>), Wilma Kuil (<strong>Kunstgebouw</strong>),<br />
Aagje Gosliga (ProBiblio),<br />
Cees Kuiper, deelnemende scholen<br />
Vormgeving Evelien Doornebal en<br />
John Stelck (biskaje.nl)<br />
Basisontwerp logo en culturele kaarten<br />
DesignArbeid<br />
Druk QuantesArtoos<br />
‘Zonder kunst<br />
zou het leven<br />
een droevig<br />
tranendal zijn’<br />
‘De kunst is lang,<br />
het leven is kort’<br />
creatiefProces<br />
van idee tot concreet plan<br />
De inspiratie is er en de wens leeft om samen met een externe partner een cultuureducatieproject<br />
te ontwikkelen op school. In het begin van het traject tuimelen de<br />
ideeën en de mitsen en maren over elkaar. Hoe regisseer je deze impulsen en energie<br />
tot een concreet uitvoerbaar plan? Dit gaat het beste in vier fasen: eerst brainstormen,<br />
dan structureren en daarna het formuleren van een projectplan en een draaiboek.<br />
Fase 0: Formuleer je doel Een samenwerkingsproject<br />
met een of meer culturele partners uit de omgeving van de school.<br />
Alle leerlingen doen mee!<br />
Het past in dit bijzondere jaar, want dit jaar is …<br />
We willen een langdurige samenwerking met<br />
de partners opbouwen.<br />
Leerlingen durven zelf te bepalen wat ze mooi<br />
vinden en gaan zelf ook iets maken.<br />
Aanbod en dienstverlening door<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>:<br />
<strong>Kunstgebouw</strong> blijft bestaan als<br />
expertise organisatie voor kunsteducatie<br />
in Zuid-Holland.<br />
www.kunstgebouw.nl<br />
De Ontdekking heeft cultuureducatie<br />
in kaart gebracht. Het stopt hier niet:<br />
blijf samenwerken en investeren!<br />
9<br />
ontdekking<br />
15<br />
ontdekking<br />
10<br />
ontdekking<br />
20<br />
ontdekking<br />
de ontdekkings<br />
adviseurs<br />
rkBS jOhANneS De<br />
DOPer,niEUWkOOP<br />
Vijf jaar begeleidden ze als adviseur de alle<br />
scholen die meededen aan De Ontdekking.<br />
Nu blikken Heleen Naterop (Erfgoedhuis<br />
Zuid-Holland), Aagje Gosliga (ProBiblio) en<br />
Wilma Kuil (<strong>Kunstgebouw</strong>) samen terug.<br />
ADViSeUR<br />
AAGJE: ‘Ik vind enthousiasme heel belangrijk. Dat je scholen<br />
die nog aarzelen ‘wat zullen we gaan doen?’ in contact brengt<br />
met een partner die weet hoe ze van A naar B moeten komen.<br />
Het helpt als zo’n partner heel enthousiast is en hen daarbij<br />
kan helpen.’<br />
WILMA: ‘De belangrijkste ontdekking voor scholen was het<br />
bestaan en de beschikbaarheid van de externe partners.<br />
Dat je ze kunt benaderen om aan een project mee te doen.<br />
De culturele kaart kan helpen bij het ontdekken van die<br />
mogelijkheden. En daarna kun je een bruggetje slaan.’<br />
AAGJE: ‘Omdat je als adviseur van buiten komt, kun je<br />
makkelijker tips geven of problemen aan de kaak stellen dan<br />
iemand die bij de school werkt.’<br />
WILMA: ‘Scholen die dachten: ‘kunstenaars, dat zijn van<br />
die vreemde types’, hebben toch die stap gezet naar<br />
samenwerking.’<br />
De Ontdekking van ...<br />
Waarom kunst- en cultuureducatie?<br />
Deelnemers van De Ontdekking<br />
Column van Robbert van Heuven<br />
2 vertellen over hun ervaringen 8 theaterjournalist (Trouw) en dramaturg 10<br />
12<br />
Vindingrijk met/zonder geld<br />
Slim en creatief omgaan met<br />
geld of het ontbreken daarvan<br />
14<br />
Creatief proces<br />
De vier fasen van idee tot<br />
concreet projectplan<br />
Doorkijkje naar de toekomst<br />
Cultuureducatie met kwaliteit is<br />
speerpunt van de rijksoverheid<br />
GROOTSTe OnTDekkING<br />
WILMA: ‘Ik heb geleerd om scholen strakker te begeleiden<br />
van vaag idee tot concreet plan. Ik kreeg van scholen terug<br />
dat ze hier heel blij mee waren. Door meer structuur te geven<br />
en het kleiner te maken, kom je beter toe aan de inhoud.’<br />
AAGJE: ‘Ik vond het een ontdekking dat taal tot heel andere<br />
dingen dan literatuureducatie kan leiden. Zoals bijvoorbeeld<br />
in Vlaardingen waar ze de hele straat erbij betrokken, de<br />
woningbouwvereniging, en zo van een gedicht naar kunst<br />
aan de gebouwen werkten.’<br />
HELEEN: ‘Mijn grootste ontdekking is eigenlijk dat ik merk dat<br />
er vaak tussen scholen en instellingen een drempel zit. Mijn<br />
grootste rol heeft gezeten in het zetten van de eerste stap,<br />
het aan elkaar voorstellen, introduceren. En dan bleek dat ze<br />
elkaar juist zoveel konden leren en door het combineren van<br />
elkaars expertise een prachtig project konden doen.’<br />
spetterende<br />
eindpresentatie<br />
20<br />
PcBS DE BOngERD,<br />
BerNISSe<br />
TOEkOMST<br />
Na vijf mooie Ontdekkingsjaren, waarin in elke Zuid-Hollandse<br />
gemeente een school heeft samengewerkt met één of<br />
meer lokale culturele partners, is het project De Ontdekking<br />
afgesloten.<br />
HELEEN: ‘Veel scholen hebben na De Ontdekking hun project<br />
voortgezet. Ook zonder de subsidie blijkt er nog best wel veel<br />
mogelijk, zeker als je het contact al hebt gelegd.’<br />
WILMA: ‘Hoe belangrijk vindt een school cultuureducatie in<br />
hun beleid? Elke school heeft een bedrag per leerling voor<br />
cultuureducatie. Je kunt dit ook besteden door in je omgeving<br />
te zoeken naar partners. Daarnaast kun je inventief zijn en<br />
andere potjes aanspreken.’<br />
HELEEN:‘Kosten kunnen een struikelblok zijn voor scholen,<br />
maar dan kun je kijken hoe je bijvoorbeeld je materialen<br />
gesponsord kunt krijgen.’<br />
WILMA: ‘Het zou ook leuk zijn om vanuit de instellingen en<br />
kunstenaars De Ontdekking te initiëren. Cultuureducatie leeft erg,<br />
ze willen graag iets doen met het onderwijs. Dat zou te gek zijn!’<br />
OBS De REijer,<br />
riDDERkerk<br />
reSULTATEN<br />
HELEEN: ‘Als school kun je je goed profileren met<br />
cultuureducatie.’<br />
WILMA: ‘Zorg dat je je project in de publiciteit brengt.’<br />
WILMA: ‘Verwoord als school helder wat je met<br />
cultuureducatie kunt en wilt bereiken.’ (zie pag. 18-19:<br />
Organisatie van een cultureel project van kwaliteit)<br />
AAGJE: ‘PR wordt vaak ervaren als een eng groot ding. We<br />
hebben goed kunnen uitleggen hoe het werkt met deadlines<br />
van kranten, fotografie en onze voorbeeldpersberichten.’<br />
HELEEN: ‘Het ontdekken van ongekende talenten is ook een<br />
mooi resultaat van cultuureducatie met partners. Bij leerlingen,<br />
leerkrachten en bij partners. Een lastige leerling blijkt een<br />
fantastische filmeditor en wordt daarvoor gewaardeerd, een<br />
leerkracht is de aangewezen gesprekspartner voor de culturele<br />
partner, die trouwens ook niet meer weg te denken is.’<br />
OBS De VLiEgER,<br />
ScHOONHOVen<br />
Spetterende<br />
eindpresentatie<br />
Optreden of<br />
expositie<br />
Elke kunstenaar, groot of klein, verdient<br />
een podium. Zonde als dat schilderij,<br />
toneelstuk of die film alleen door de<br />
makers gezien wordt! Het maakplezier<br />
slaat over op het publiek als het<br />
resultaat van het kunsteducatieproject<br />
wordt vertoond. Op het podium van<br />
het theater, op doek in de filmzaal of in<br />
een expositie. Officieel gepresenteerd<br />
en met applaus ontvangen.<br />
Organiseer de eindpresentatie op een<br />
ontmoetingsplek: bijvoorbeeld een (kunst-)<br />
markt, braderie of ander jaarlijks feest.<br />
tip<br />
Ter inspiratie vier soorten eindpresentaties<br />
om een kunsteducatieproject met partners<br />
uit de buurt niet onopgemerkt af te sluiten.<br />
Buiten de deur<br />
Geef dit toch al bijzondere project een<br />
officieel tintje door de eindpresentatie<br />
buiten de deur te organiseren. Kies<br />
een plek die logisch bij het project<br />
past. Presenteer de kunstwerken in het<br />
museum waar je mee samenwerkte of<br />
in het atelier van de kunstenaar. Draai<br />
de gemaakte documentaire in het<br />
filmhuis. Serveer middeleeuws eten en<br />
dans middeleeuwse dansen in en om<br />
het kasteel.<br />
WerkVOrMEN<br />
Tijdens de vijf Ontdekkingsjaren zagen de adviseurs diverse<br />
soorten samenwerkingsprojecten ontstaan. Voor elke<br />
samenwerking werd een passende projectopzet gevonden.<br />
AAGJE: ‘Ik heb ideeën voor nieuwe werkvormen opgedaan<br />
tijdens De Ontdekking. ’<br />
WILMA: ‘Bijvoorbeeld de Kinderkunstroute in Ridderkerk,<br />
dat is uniek. Of dat leerlingen extern dingen zijn gaan doen:<br />
atelierbezoeken, beeldentochten of optreden in een echt theater.’<br />
WILMA: ‘Een inspirerende werkvorm is die van een<br />
Jenaplanschool uit Barendrecht. Vijf kunstenaars leerden hun<br />
kunsttechnieken aan de leerlingen van de bovenbouw en die<br />
hebben het weer geleerd aan de middenbouw en de jongste<br />
leerlingen. Ook hebben ze het project beschreven en in mappen<br />
gedaan. Dat is iets dat beklijft op de langere termijn.’<br />
HELEEN: Schiedam, ‘ Wijk West vol verhalen vond ik een heel sterk<br />
project. De projectleider had goed in de gaten waar ze heen<br />
wilde en had een goed team om zich heen. Ze kreeg tijd om<br />
alles te organiseren: dat was de ideale situatie.’<br />
GOUDEN TIPS<br />
WILMA: ‘Mijn belangrijkste advies is: weet wat je je<br />
leerlingen wilt leren met het cultuureducatieproject. Het is<br />
belangrijk dat je dit aan de culturele partners kunt meegeven<br />
op zo’n manier dat ze daar zelf invulling aan kunnen geven.’<br />
HELEEN: ‘Ga samenwerken en maak gebruik van elkaars<br />
expertise! Het zijn twee werelden die samen komen.’<br />
WILMA: ‘Het is belangrijk om een culturele partner te vragen<br />
wat ze inhoudelijk kunnen betekenen voor de cultuureducatie<br />
in plaats van meteen naar de prijs te vragen. Dan word je<br />
partners.’<br />
AAGJE: ‘Doe een cultuureducatieproject niet in je eentje,<br />
creëer draagvlak in school en formeer een team.’<br />
WILMA: ‘De gouden tip is om je ontdekking niet te laten<br />
schieten. Doe hem een jaar later, een ander thema en deel<br />
hem!’<br />
De Ontdekkingsadviseurs<br />
De drie adviseurs blikken terug<br />
op vijf jaar De Ontdekking<br />
Onthulling kunstwerk <br />
Een blijvend kunstwerk, wat een mooie herinnering!<br />
De toon is meteen gezet: deze school geeft kunst<br />
een ereplek. Het kunstwerk is een ruimtelijk object<br />
of een muurschildering, gemaakt door ‘alle’ leerlingen<br />
onder leiding van een kunstenaar. Dat vraagt<br />
slimme coördinatie en een goede keuze van de<br />
materialen. Maar het effect is echt blijvend.<br />
Op schOol<br />
De school verandert even in een<br />
feestzaal als alle ouders, culturele<br />
partners en de lokale pers de eindpresentatie<br />
komen bezoeken. De<br />
leerlingen laten zelf hun werk zien en<br />
vertellen in korte presentaties over<br />
hun ervaringen. De klassen worden<br />
omgetoverd tot atelier of museum,<br />
het schoolplein wordt een podium.<br />
Vandaag even geen rekenen, taal en<br />
aardrijkskunde, maar creativiteit!<br />
laat groep 7-8 de<br />
presentatie organiseren.<br />
Verdeel de taken over<br />
werkgroepen en maak een<br />
goed draaiboek!<br />
Bekijk het draaiboek op pag. 19<br />
Spetterende eindpresentatie<br />
Vier soorten presentaties om<br />
een project af te sluiten<br />
‘Kunst- en cultuureducatie<br />
is een vertrekpunt<br />
met onbepaalde<br />
bestemming, een<br />
investering voor<br />
onbepaalde tijd voor<br />
iedereen, jong en oud,<br />
in Zuid-Holland en<br />
daarbuiten ...’<br />
MARGRIET GERSIE, DIRECTEUR KUNSTGEBOUW,<br />
KUNSTGEBOUW MAGAZINE #2: CULTUUREDUCATIE,<br />
NOVEMBER 2011<br />
tip<br />
11<br />
ontdekking
Voor u ligt het tweede<br />
Ontdekkingsmagazine over vijf jaar<br />
De Ontdekking. Scholen, kunstenaars en culturele<br />
instellingen in alle gemeenten in de provincie hebben<br />
de afgelopen vijf jaar de samenwerkingsmogelijk-<br />
heden verkend. Laat u inspireren door de prachtige<br />
resultaten en ervaringen in dit magazine!<br />
Blijf Ontdekken!<br />
Tijdens De Ontdekking organiseerden<br />
scholen samen met culturele partners<br />
uit de buurt van de school een cultuureducatieproject.<br />
Daarnaast maakten ze<br />
van hun gemeente een culturele kaart<br />
die ze uitreikten aan collega-scholen<br />
en de burgemeester of wethouder.<br />
<strong>Kunstgebouw</strong> is heel trots op deze<br />
samenwerking én het resultaat! De<br />
Ontdekking is een beproefd concept<br />
om de culturele omgeving verder te<br />
leren kennen en de samenwerking<br />
tussen het onderwijs, de gemeenten<br />
en de culturele instellingen te<br />
versterken.<br />
Na vijf jaar De Ontdekking hebben<br />
scholen uit 70 gemeenten een culturele<br />
kaart gemaakt, hebben er talloze<br />
bijzondere presentaties en projecten<br />
plaats gevonden en hebben unieke<br />
samenwerkingen vorm gekregen.<br />
In dit magazine ziet u wat De Ontdekking<br />
heeft opgeleverd en leest u over de<br />
voordelen van lokale samenwerking en<br />
de kracht van cultuureducatie met kwaliteit.<br />
Ook de praktische kant komt aan<br />
bod: hoe ga je zo’n samenwerking aan<br />
en hoe maak je een samenwerkingsproject<br />
tot een succes? Ten slotte is het<br />
heel belangrijk om de opgedane ervaring<br />
vast te houden en in te bedden<br />
in het onderwijs. In dit magazine geven<br />
we de geleerde lessen en tips aan u mee<br />
om ook in de toekomst cultuureducatie<br />
met kwaliteit mogelijk te maken.<br />
De Ontdekking is inmiddels afgesloten<br />
met een feestelijke slotbijeenkomst<br />
voor alle deelnemers. Ik hoop dat dit<br />
magazine u inspireert om te blijven<br />
investeren in cultuureducatie. Met<br />
zoveel creatieve ideeën en culturele<br />
partners dichtbij huis kunt u in de<br />
toekomst nog veel moois ontdekken!<br />
Ulrike Söbbeke,<br />
projectleider De OntDekking
2<br />
de<br />
Ontdekking<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
Het samenwerkingsproject<br />
van RkBS de Beekbrug<br />
en kasteel ’t Huys<br />
dever in Lisse begon<br />
met een geheimzinnige brief van<br />
ridder Reinier d’ever, geschreven<br />
in 1405. terugkijkend op de vele<br />
veldslagen ver van huis, schrijft hij<br />
dat hij nog graag een keer een groot<br />
feest had willen organiseren op zijn<br />
kasteel. dat liet de school zich geen<br />
twee keer zeggen en organiseerde<br />
op 12 juni 2012 een groot middeleeuws<br />
feest met spelletjes, dans,<br />
zang, toneelspel, rondleidingen,<br />
eten en drinken voor alle leerlingen!<br />
einDelijk<br />
Weer groOt<br />
feest Op<br />
’t huYs DeVer!!
BeheerDer<br />
folckert van<br />
de Veen van<br />
’t huys Dever<br />
‘Dé ontdekking was voor de leerlingen<br />
en leerkrachten ‘t Huys Dever zelf. We<br />
leerden de leerlingen om rondleidingen<br />
te geven en lieten ze zo alles zien. Van<br />
de kelder tot aan het topje van de zolder,<br />
van de slotgracht tot de kruidentuin.<br />
Ze kropen in de huid van ridder Reinier,<br />
zijn jonkvrouw Janne en hun kinderen<br />
Gerard, Wouter en Ada en leerden zo<br />
veel over de Middeleeuwen.’<br />
De leerlingen brachten de eerste bewoners van Huys Dever in verhalen, gedichten, toneelspel en kostuums weer helemaal tot leven.<br />
WethOuDer<br />
van roon<br />
‘Ik complimenteer de hele school<br />
met de prachtige optredens. Er is veel<br />
te zien en te doen op cultureel gebied<br />
in Lisse. Huys Dever is hier een heel<br />
mooi voorbeeld van. En de culturele<br />
kaart van Lisse laat duidelijk zien<br />
welke andere mogelijkheden er zijn<br />
voor alle scholen in Lisse. Maak er<br />
gebruik van!’<br />
De ontDekking<br />
van<br />
De ontDekking<br />
van<br />
3<br />
de<br />
Ontdekking
4<br />
de<br />
Ontdekking<br />
leerkracht elly de Munnik<br />
‘Rapper Thomas van Vliet was heel inspirerend, hij deed<br />
het heel leuk met de leerlingen, dat is een echte ontdekking.<br />
Thomas gaf een workshop aan de leerkrachten van alle vier<br />
de locaties. Daarna deelden wij onze kennis en ervaring met<br />
de leerlingen. Elke groep maakte een rap over samen spelen,<br />
zingen, leren, dansen, sporten en alles wat je samen kunt<br />
doen. De kinderen gaven een geweldig optreden op het<br />
podium voor alle ouders. Het was een groot feest.’<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
De ontDekking<br />
van<br />
‘Dit was onze regenboograp,<br />
nu houden we allemaal<br />
onze klep.’<br />
De ontDekking<br />
van<br />
rapper<br />
Ongelovige thomas<br />
‘Ik ben heel eerlijk tegen de leerlingen en zuig<br />
ze mee in mijn enthousiasme: binnen één minuut<br />
zijn ze aan het dansen en schreeuwen! Je kunt<br />
je raptalent in relatief korte tijd ontwikkelen.<br />
Kinderen gaan daarom gemotiveerd aan het<br />
werk met muziek en taal. Ze leren nadenken en<br />
schrijven over wat ze belangrijk vinden en ze<br />
presenteren zich (samen) op een podium.’
‘We krijgen les op een digibord en we<br />
zitten bijna allemaal op sport. YO!’<br />
saMen De regenBoOg!<br />
bs de Regenboog uit gorinchem<br />
Chad ambitieuze plannen met De Ontdekking: álle<br />
730 leerlingen en de teams van de vier locaties<br />
samensmeden tot één school! Ze kozen voor een<br />
bijzondere vorm van taal- en muziekonderwijs<br />
om het thema ‘Samen de Regenboog’ te realiseren: rappen<br />
onder leiding van rapper Ongelovige thomas<br />
(thomas van Vliet). Alle groepen maakten een eigen rap,<br />
die tijdens de eindpresentatie werd uitgevoerd. Met de<br />
ander culturele partner, Stichting Raak, werd er gewerkt<br />
met muziek en ritme.<br />
‘Ik vind cultuuronderwijs<br />
belangrijk omdat kunst en<br />
cultuur een fl exibele<br />
ontwikkeling van het<br />
kinderbrein bevorderen.’<br />
directeur de regenBoog, han Van BocKel<br />
5<br />
de<br />
Ontdekking
6<br />
de<br />
Ontdekking<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
VeranDering?<br />
VerBeelDing!
In Reeuwijk verandert er veel.<br />
Rk dorpsschool de Bron<br />
koos daarom ‘Verandering’ als<br />
thema voor hun Ontdekkingsproject.<br />
de leerlingen van groep 6, 7 en 8 kregen<br />
taal- en beeldende kunsteducatie<br />
van kunstenaars uit de buurt. Ze keken<br />
met andere ogen naar de veranderingen<br />
in hun omgeving. Hoe zag de omgeving er<br />
twintig jaar geleden uit? Wat zagen ze nu?<br />
en wat zouden ze (willen) zien over twintig<br />
jaar? Ze schreven verhalen en gedichten<br />
en verwerkten wat ze voor zich zagen in<br />
beeldhouwwerken, tekeningen, schilderijen<br />
en foto’s.<br />
kunstenares<br />
tineke van ede<br />
‘Ik ontving de leerlingen in mijn atelier<br />
‘hof van Ede’, met als opdracht: Neem<br />
iets mee dat voor jou waarde heeft, iets<br />
dat in de palm van de hand past wat<br />
je over twintig jaar als herinnering wil<br />
zien. De meegebrachte schatten werden<br />
verpakt in gekleurde netjes in een<br />
houten bootje getrokken door bont<br />
gekleurde vogels naar … de toekomst.<br />
Op school hebben we de schatten<br />
begraven. Tot over twintig jaar, als<br />
alles weer anders is.’<br />
De ontDekking<br />
van<br />
De ontDekking<br />
van<br />
leerlingen<br />
niels en Miranda<br />
‘De kunstenares liet een beeld zien van hout.<br />
Het staat er al vijftien jaar. Het mag langzaam<br />
vergaan en zal straks helemaal uit elkaar vallen.<br />
Ik moest daar lang over nadenken. Alles verandert<br />
de hele tijd, ook ik zelf. Ik ben heel benieuwd<br />
wat ik over twintig jaar van mijn schat vind.’<br />
(Niels, groep 8)<br />
‘Ik teken thuis heel veel en leerde op school niet<br />
zoveel nieuwe dingen. Ik vond de lessen van de<br />
echte tekenaar zo leuk, dat ik na De Ontdekking<br />
nog een paar lessen bij hem thuis heb gehad’.<br />
(Miranda, groep 8)<br />
De Polder<br />
Nu is het een beetje leeg<br />
Maar in de lente gaan de<br />
bloemen bloeien<br />
En de koeien gaan weer loeien<br />
Het is dan ook zo leuk om te<br />
fi etsen<br />
Zonder gezeur, maar met<br />
gemekker<br />
Het weiland lijkt op een eiland<br />
Ik kan er wel wonen maar moet<br />
ook eten zoals bonen<br />
Dan neem ik mijn geld mee en<br />
leef<br />
Jop (groep 6)<br />
7<br />
de<br />
Ontdekking
5 jaar<br />
8<br />
de<br />
Ontdekking<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
WaarOM<br />
kunst- en<br />
cultuureDucatie<br />
Het verhaal van de ander<br />
‘Wat heeft het voor zin heeft om mijn verhaal<br />
te vertellen aan een stel mensen die samengekomen<br />
zijn om te luisteren?’, vraagt Amé.<br />
Amé heeft net aan zijn jonge reisgenoten<br />
verteld, wat hij in de burgeroorlog heeft meegemaakt.<br />
Zijn vrienden willen iedereen dat verhaal<br />
laten horen. Amé ziet dat anders, gebeurd<br />
is gebeurd. Het is al erg genoeg, waarom zou<br />
je daar nu weer een ander mee vermoeien?<br />
Amé is een van de personages uit ‘Kust’, een<br />
mooie voorstelling van het Rotterdamse Ro<br />
Theater die in januari in première ging. De<br />
voorstelling gaat over een groep jong- volwassenen<br />
die in het reine moet komen met de<br />
verschrikkingen van een oorlog. Maar belangrijker<br />
nog: de voorstelling gaat over het feit<br />
dat ieder mens een verhaal in zich draagt dat<br />
de moeite waard is om te horen, als je maar de<br />
tijd neemt om er naar te luisteren. Als je maar<br />
nieuwsgierig bent.<br />
Ik moest weer aan de voorstelling denken toen<br />
ik een item zag op het Jeugdjournaal dat me<br />
raakte. Kinderen van een witte en een zwarte<br />
basisschool in dezelfde buurt hadden zo vaak<br />
ruzie dat een leerling van de ene en een leerling<br />
van de andere school de koppen bij elkaar<br />
staken. Ze organiseerden een speeddate om<br />
elkaar beter te leren kennen. En zo zaten hoofddoekjes<br />
en blonde paardenstaarten samen<br />
spelletjes te doen en bleken Fatima en Sophie<br />
elkaar toch leuker te vinden dan ze van te<br />
voren hadden gedacht. De twee initiatiefneemstertjes<br />
hadden twee werelden die elkaar<br />
uit zichzelf nooit zouden raken bij elkaar gebracht<br />
om verhalen uit te wisselen. Ze hadden<br />
een plein gecreëerd om verhalen te delen.<br />
De anonieme vijand van de andere school<br />
bleek, nu hij een naam, een gezicht en een<br />
verhaal had, zo vijandig niet meer.<br />
Juist door zijn verhalen leren we een ander<br />
kennen. Om samen te leven met een ander is<br />
immers empathie nodig, nieuwsgierigheid.<br />
Als je begrijpt, of beter nog, kan invoelen wat<br />
die ander drijft, daar nieuwsgierig naar bent,<br />
dan lost dat conflicten een stuk sneller op.<br />
Dat snapten de meiden op het Jeugdjournaal<br />
maar al te goed.<br />
Kunst is voor mij een manier om die nieuwsgierigheid<br />
te oefenen. Het dwingt je om je vaste<br />
denkpatronen los te laten. Theater oefent je<br />
in het inleven in een ander, in het begrijpen<br />
waarom hij doet wat hij doet. Samen muziek<br />
maken leert je samenwerken en luisteren naar<br />
een ander. Beeldende kunst helpt je om de<br />
zaken eens op een nieuwe, creatieve manier te<br />
zien, zoals je ze dus nog niet bekeken had.<br />
Cultuureducatie gaat vooral om het leren<br />
spelen met je eigen denkkaders. Het gaat om<br />
ontdekken hoe leuk het is om nieuwsgierig te<br />
zijn, en bovenal open te staan voor ideeën,<br />
motieven en gedachten die je nog niet kende.<br />
Kinderen snappen dat al vanuit zichzelf, daarom<br />
is dan juist het moment om die nieuws-<br />
gierigheid zoveel mogelijk te stimuleren.<br />
Uiteindelijk levert dat volwassenen op die<br />
nieuwsgierig zijn naar elkaar. En die kunnen<br />
we goed gebruiken.<br />
Robbert van Heuven<br />
theaterjournalist (trouw) en dramaturg<br />
D
?<br />
‘Kunst en cultuur zijn<br />
in staat ons even van de<br />
grond te tillen en mee<br />
te nemen naar de andere<br />
kant van de berg’<br />
jan marijnissen, Kamerlid sp, geciteerd in theater!<br />
(nr. 3, 2011, pag. 17)<br />
‘Niet kennis, niet technologie, maar<br />
menselijke creativiteit is dé motor van<br />
de economie in de eenentwintigste eeuw.<br />
[…] Een stad of regio die creatief talent<br />
koestert en aantrekt, heeft daarom een<br />
beslissend concurrentievoordeel’<br />
r. Florida en r. Van dalm, ‘creatiViteit is de motor Van<br />
economische groei’ (staatscourant, nr. 187, septemBer 2003)<br />
‘Begrijpen dat je een ander soms niet begrijpt,<br />
zonder dat je daarom in paniek raakt en om je heen<br />
gaat slaan, is een vermogen dat in het kunst- en<br />
cultuuronderwijs thuishoort en dat wezenlijk lijkt te<br />
zijn voor het leven in een open samenleving’<br />
Barend Van heusden, KunstgeBouw<br />
(magaZine #2: cultuureducatie, noVemBer 2011, pag. 15)<br />
‘Ik ben van mening dat kunsteducatie<br />
onlosmakelijk deel<br />
uit maakt van opvoeding<br />
en onderwijs. (…) Het geeft<br />
kinderen een andere blik op de<br />
wereld en leert ze ‘out of the<br />
box’ te denken. (…) Door kunst<br />
krijgen kinderen de kans andere<br />
talenten te ontwikkelen dan de<br />
schoolse vaardigheden’<br />
Karin hoogeVeen in: opVoeden, geen Kunst<br />
aan! Kunst als Basis Voor opVoeding en<br />
onderwijs. (23 mei 2011, lectorale entreerede<br />
Kunsteducatie, hogeschool Voor de Kunsten<br />
utrecht)<br />
‘De kunst is lang,<br />
het leven is kort’<br />
seneca, romeins schrijVer en FilosooF<br />
‘Zonder kunst<br />
zou het leven<br />
een droevig<br />
tranendal zijn’<br />
hans den hartog jager, Kunstcriticus<br />
en schrijVer in een<br />
Filmpje oVer de BeZuinigingen<br />
op Kunst (www.KunstindeKnel.<br />
aVro.nl, 18 noVemBer 2010)<br />
(geciteerd in theater! nr. 3, pag. 19, 2011)<br />
aarOM!<br />
9<br />
de<br />
Ontdekking
10<br />
de<br />
Ontdekking<br />
rkBs jOhannes De<br />
Doper,nieuWkOop<br />
de ontdekkings<br />
adviseurs<br />
Vijf jaar begeleidden ze als adviseur de alle<br />
scholen die meededen aan De Ontdekking.<br />
Nu blikken Heleen Naterop (Erfgoedhuis<br />
Zuid-Holland), Aagje Gosliga (ProBiblio) en<br />
Wilma Kuil (<strong>Kunstgebouw</strong>) samen terug.<br />
aDViseur<br />
AAGJE: ‘Ik vind enthousiasme heel belangrijk. Dat je scholen<br />
die nog aarzelen ‘wat zullen we gaan doen?’ in contact brengt<br />
met een partner die weet hoe ze van A naar B moeten komen.<br />
Het helpt als zo’n partner heel enthousiast is en hen daarbij<br />
kan helpen.’<br />
WilmA: ‘De belangrijkste ontdekking voor scholen was het<br />
bestaan en de beschikbaarheid van de externe partners.<br />
Dat je ze kunt benaderen om aan een project mee te doen.<br />
De culturele kaart kan helpen bij het ontdekken van die<br />
mogelijkheden. En daarna kun je een bruggetje slaan.’<br />
AAGJE: ‘Omdat je als adviseur van buiten komt, kun je<br />
makkelijker tips geven of problemen aan de kaak stellen dan<br />
iemand die bij de school werkt.’<br />
WilmA: ‘Scholen die dachten: ‘kunstenaars, dat zijn van<br />
die vreemde types’, hebben toch die stap gezet naar<br />
samenwerking.’<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
grOotste ontDekking<br />
WilmA: ‘Ik heb geleerd om scholen strakker te begeleiden<br />
van vaag idee tot concreet plan. Ik kreeg van scholen terug<br />
dat ze hier heel blij mee waren. Door meer structuur te geven<br />
en het kleiner te maken, kom je beter toe aan de inhoud.’<br />
AAGJE: ‘Ik vond het een ontdekking dat taal tot heel andere<br />
dingen dan literatuureducatie kan leiden. Zoals bijvoorbeeld<br />
in Vlaardingen waar ze de hele straat erbij betrokken, de<br />
woningbouwvereniging, en zo van een gedicht naar kunst<br />
aan de gebouwen werkten.’<br />
HElEEN: ‘Mijn grootste ontdekking is eigenlijk dat ik merk dat<br />
er vaak tussen scholen en instellingen een drempel zit. Mijn<br />
grootste rol heeft gezeten in het zetten van de eerste stap,<br />
het aan elkaar voorstellen, introduceren. En dan bleek dat ze<br />
elkaar juist zoveel konden leren en door het combineren van<br />
elkaars expertise een prachtig project konden doen.’<br />
pcBs De BongerD,<br />
Bernisse<br />
toekOMst<br />
Na vijf mooie Ontdekkingsjaren, waarin in elke Zuid-Hollandse<br />
gemeente een school heeft samengewerkt met één of<br />
meer lokale culturele partners, is het project De Ontdekking<br />
afgesloten.<br />
HElEEN: ‘Veel scholen hebben na De Ontdekking hun project<br />
voortgezet. Ook zonder de subsidie blijkt er nog best wel veel<br />
mogelijk, zeker als je het contact al hebt gelegd.’<br />
WilmA: ‘Hoe belangrijk vindt een school cultuureducatie in<br />
hun beleid? Elke school heeft een bedrag per leerling voor<br />
cultuureducatie. Je kunt dit ook besteden door in je omgeving<br />
te zoeken naar partners. Daarnaast kun je inventief zijn en<br />
andere potjes aanspreken.’<br />
HElEEN:‘Kosten kunnen een struikelblok zijn voor scholen,<br />
maar dan kun je kijken hoe je bijvoorbeeld je materialen<br />
gesponsord kunt krijgen.’<br />
WilmA: ‘Het zou ook leuk zijn om vanuit de instellingen en<br />
kunstenaars De Ontdekking te initiëren. Cultuureducatie leeft erg,<br />
ze willen graag iets doen met het onderwijs. Dat zou te gek zijn!’
OBs De reijer,<br />
riDDerkerk<br />
OBs De Vlieger,<br />
schoOnhoVen<br />
resultaten<br />
HElEEN: ‘Als school kun je je goed profileren met<br />
cultuureducatie.’<br />
WilmA: ‘Zorg dat je je project in de publiciteit brengt.’<br />
WilmA: ‘Verwoord als school helder wat je met<br />
cultuureducatie kunt en wilt bereiken.’ (zie pag. 18-19:<br />
Organisatie van een cultureel project van kwaliteit)<br />
AAGJE: ‘PR wordt vaak ervaren als een eng groot ding. We<br />
hebben goed kunnen uitleggen hoe het werkt met deadlines<br />
van kranten, fotografie en onze voorbeeldpersberichten.’<br />
HElEEN: ‘Het ontdekken van ongekende talenten is ook een<br />
mooi resultaat van cultuureducatie met partners. Bij leerlingen,<br />
leerkrachten en bij partners. Een lastige leerling blijkt een<br />
fantastische filmeditor en wordt daarvoor gewaardeerd, een<br />
leerkracht is de aangewezen gesprekspartner voor de culturele<br />
partner, die trouwens ook niet meer weg te denken is.’<br />
aagje<br />
WerkVorMen<br />
Tijdens de vijf Ontdekkingsjaren zagen de adviseurs diverse<br />
soorten samenwerkingsprojecten ontstaan. Voor elke<br />
samenwerking werd een passende projectopzet gevonden.<br />
AAGJE: ‘Ik heb ideeën voor nieuwe werkvormen opgedaan<br />
tijdens De Ontdekking.’<br />
WilmA: ‘Bijvoorbeeld de Kinderkunstroute in Ridderkerk,<br />
dat is uniek. Of dat leerlingen extern dingen zijn gaan doen:<br />
atelierbezoeken, beeldentochten of optreden in een echt theater.’<br />
WilmA: ‘Een inspirerende werkvorm is die van een<br />
Jenaplanschool uit Barendrecht. Vijf kunstenaars leerden hun<br />
kunsttechnieken aan de leerlingen van de bovenbouw en die<br />
hebben het weer geleerd aan de middenbouw en de jongste<br />
leerlingen. Ook hebben ze het project beschreven en in mappen<br />
gedaan. Dat is iets dat beklijft op de langere termijn.’<br />
HElEEN: ‘Schiedam, Wijk West vol verhalen vond ik een heel sterk<br />
project. De projectleider had goed in de gaten waar ze heen<br />
wilde en had een goed team om zich heen. Ze kreeg tijd om<br />
alles te organiseren: dat was de ideale situatie.’<br />
heleen<br />
gouDen tips<br />
WilmA: ‘Mijn belangrijkste advies is: weet wat je je<br />
leerlingen wilt leren met het cultuureducatieproject. Het is<br />
belangrijk dat je dit aan de culturele partners kunt meegeven<br />
op zo’n manier dat ze daar zelf invulling aan kunnen geven.’<br />
HElEEN: ‘Ga samenwerken en maak gebruik van elkaars<br />
expertise! Het zijn twee werelden die samen komen.’<br />
WilmA: ‘Het is belangrijk om een culturele partner te vragen<br />
wat ze inhoudelijk kunnen betekenen voor de cultuureducatie<br />
in plaats van meteen naar de prijs te vragen. Dan word je<br />
partners.’<br />
AAGJE: ‘Doe een cultuureducatieproject niet in je eentje,<br />
creëer draagvlak in school en formeer een team.’<br />
WilmA: ‘De gouden tip is om je ontdekking niet te laten<br />
schieten. Doe hem een jaar later, een ander thema en deel<br />
hem!’<br />
WilMa<br />
11<br />
de<br />
Ontdekking
12<br />
de<br />
Ontdekking<br />
Vindingrijk Vindingrijk Vindingrijk Vindingrijk Vindingrijk Vindingrijk Vindingrijk<br />
met/<br />
zonder zonder<br />
durftevragen.com<br />
het ontwikkelen<br />
van een ‘het-kan-<br />
wél’ houding<br />
‘Als je hulp mobiliseert, krijg je (zeker<br />
tegenwoordig, met internet en andere<br />
hulpmiddelen) meer voor elkaar, tegen<br />
lagere kosten dan ooit tevoren. (…)<br />
Iedereen, écht iedereen in Nederland heeft<br />
toegang tot een netwerk, tot middelen,<br />
ideeën, talenten en andere waarden.<br />
Kijk maar eens rond in je eigen omgeving.<br />
Welke mensen ken jij die ergens vreselijk<br />
goed in zijn?’<br />
(Uit: Durf te vragen, de kracht van sociale<br />
overwaarde, p. 14, p. 16, www.durftevragen.com)<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
GG<br />
GG<br />
G€<br />
€ LD LD<br />
inzet ouders:<br />
vader last<br />
gevelkunstwerk<br />
Alle leerlingen van de Montessorischool uit<br />
Maassluis maakten tijdens De Ontdekking<br />
samen een groot gevelkunstwerk voor de<br />
school. Het kunstwerk van kunstenaar<br />
Friedie Kloen werd uitgevoerd door ouders<br />
en leerlingen.<br />
Uitgevoerd door ouders en leerlingen<br />
tijdens De Ontdekking<br />
bedachten scholen en<br />
hun partners slimme<br />
en creatieve manieren<br />
om met geld, of het<br />
ontbreken daarvan,<br />
om te gaan.<br />
Kunstwerken op de balkons<br />
samenwerking:<br />
wij staan ook voor<br />
leefbaarheid<br />
Een kunstproject in de openbare ruimte<br />
draagt bij aan de leefbaarheid van de buurt.<br />
De gemeente en woningcorporatie dragen<br />
hier graag aan bij. Het Palet en Het Mozaïek<br />
uit de Vlaardingse na-oorlogse wijk<br />
Babberspolder-Oost fuseerden in 2010 tot<br />
één school: De Avonturijn. In afwachting<br />
van de sloop van fl atgebouwen en de komst<br />
van nieuwbouw, fl eurden de leerlingen de<br />
straat tussen de twee schoollocaties op met<br />
kunst. De school werd in natura gesteund<br />
door bedrijven, de gemeente Vlaardingen,<br />
corporatie Waterweg Wonen en het<br />
VSB fonds sponsorden het kunstproject.<br />
Alle scholen in Nederland ontvangen tot 2016 van de Rijksoverheid<br />
€ 10,90 per leerling voor versterking van cultuureducatie met kwaliteit.
Zelf bakken kan natuurlijk ook<br />
kun je me korting<br />
geven?<br />
Je kunt het altijd proberen! Als vaste klant,<br />
bij grote hoeveelheden of voor een bijzon-<br />
dere gelegenheid: ‘Kun je me korting korting geven?’<br />
Een lokaal bedrijf draagt graag bij aan een<br />
bijzonder project in de buurt. En het levert<br />
ook gratis reclame op.<br />
nieuwe leden<br />
fanfare gezocht<br />
De samenwerking tussen De Polsstok en<br />
muziekvereniging D.H.T.S.G. uit Bergambacht<br />
is zo goed bevallen dat ze ook in de<br />
toekomst samenwerkingsprojecten willen<br />
doen. De dirigent werkt graag samen met<br />
kinderen en scholen, want ‘van de jeugd<br />
moeten we het hebben’.<br />
Multitalent!<br />
piramide-leren<br />
Alleen de bovenbouwleerlingen van de<br />
Dr. Schaepmanschool uit Barendrecht<br />
kregen techniekworkshops van vier beeldend<br />
kunstenaars. Ze gaven hun opgedane<br />
kennis vervolgens door aan de leerlingen<br />
van de onderbouw.<br />
‘Een van de grootste ontdekkingen was om<br />
als team te zien hoe aandachtig de oudste<br />
leerlingen omgaan met de kleuters’<br />
(locatieleider Dr. Schaepmanschool)<br />
Samen leer je beter<br />
veiling kunstwerken:<br />
volgend jaar weer!<br />
Met het geld dat de veiling van de kunstwerken<br />
van hun Ontdekkingsproject opleverde,<br />
organiseerde obs De Hobbitstee uit Leerdam<br />
het jaar erna een schoolbreed project schrijven.<br />
Het resultaat was een prachtig boek<br />
dat werd verkocht aan ouders. De opbrengst<br />
gaat weer in de pot voor een nieuw schoolbreed<br />
cultuureducatieproject.<br />
Boek: Verhalen van Hobbits door<br />
obs Hobbitstee<br />
Inclusief gratis parkeren<br />
lokale sponsoring:<br />
leuk, een kunstproject<br />
in mijn<br />
strandtent!<br />
De eindpresentatie van de St. Jan Baptist<br />
uit Wassenaar zou op het strand gebeuren,<br />
maar eigenaar Tjepkema bood aan om het<br />
binnen in zijn strandtent te doen. Hij vond<br />
het vooral leuk omdat het project met<br />
kunst te maken had.<br />
ik druk de<br />
‘gedichtenstoeptegels’<br />
voor jullie<br />
Alle leerlingen van obs De Pijler uit Binnenmaas<br />
maakten een gedicht over de thema’s<br />
samen, De Pijler, en verbinding. Een deel van<br />
de gedichten werd uitgekozen en verwerkt<br />
in een pad tussen de twee schoollocaties,<br />
gemaakt van speciaal bedrukte stoeptegels.<br />
Van der waal Zeefdruk uit Puttershoek<br />
sponsorde De Pijler door de tegels gratis<br />
voor hen te drukken.<br />
Stoeptegel bedrukt met een gedicht<br />
13<br />
de<br />
Ontdekking
14<br />
de<br />
Ontdekking<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
Pcbs Juliana, Zwijndrecht
ijvoorbeeld:<br />
creatieFprOces<br />
van idee tot concreet plan<br />
De inspiratie is er en de wens leeft om samen met een externe partner een cultuureducatieproject<br />
te ontwikkelen op school. In het begin van het traject tuimelen de<br />
ideeën en de mitsen en maren over elkaar. Hoe regisseer je deze impulsen en energie<br />
tot een concreet uitvoerbaar plan? Dit gaat het beste in vier fasen: eerst brainstormen,<br />
dan structureren en daarna het formuleren van een projectplan en een draaiboek.<br />
fase 1: BrainstorM (kijk op pag. 16)<br />
Ideeën verzamelen – RUIMTE – kom tot verrassende ideeën<br />
• Divergeren<br />
• Verbeeldingskracht<br />
• Oordelen en kritiek is verboden!<br />
fase 2: structuur aanBrengen (kijk op pag. 17)<br />
Ordenen - keuzes maken<br />
• Wat is mogelijk?<br />
Wat is wenselijk?<br />
•<br />
fase 3: prOjectplan (kijk op pag. 18)<br />
fase 4: DraaiBOek (kijk op pag. 19)<br />
fase 0: forMuleer je DOel Een samenwerkingsproject<br />
met een of meer culturele partners uit de omgeving van de school.<br />
Alle leerlingen doen mee!<br />
Het past in dit bijzondere jaar, want dit jaar is …<br />
We willen een langdurige samenwerking met<br />
de partners opbouwen.<br />
Leerlingen durven zelf te bepalen wat ze mooi<br />
vinden en gaan zelf ook iets maken.<br />
15<br />
de<br />
Ontdekking
16<br />
1 de<br />
Ontdekking<br />
BrainstorM<br />
Brainstormspelregels<br />
stel je oordeel uit<br />
Wees nieuwsgierig naar elkaar<br />
kWantiteit gaat<br />
BoVen kWaliteit<br />
Hoe meer ideeën hoe beter.<br />
inhaken op<br />
elkaars<br />
ideeën magg<br />
Geen idee is tè gek<br />
Ook onorthodoxe of onmogelijke ideeën mogen.<br />
Brainstormwerkvormen<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
post-its assOciatie<br />
Iedere deelnemer associeert<br />
rondom een thema, bijvoorbeeld<br />
ontdekken en schrijft alle associaties<br />
op een eigen post-it. Deel de uitkomsten<br />
plenair en orden ze samen. Maak keuzes<br />
en denk na over concrete toepassingen<br />
en consequenties.<br />
ervaren ervaren ervaren<br />
contacten contacten contacten<br />
leren leren<br />
Willu Willu<br />
Wortle Wortle Wortle<br />
Ga niet meteen op<br />
zoek naar concrete<br />
oplossingen<br />
inspiratie inspiratie inspiratie<br />
Betrek zoveel mogelijk mensen die te maken<br />
krijgen met het project bij de brainstorm<br />
1+1=3<br />
Combineer bestaande<br />
goede ideeën en krijg<br />
nog betere ideeën.<br />
Denk alle<br />
kanten op<br />
er bestaat geen<br />
auteursrecht op<br />
een idee<br />
16 Manieren<br />
Vouw een vel A4-papier in 16<br />
vakjes. Bedenk 16 (!) manieren voor het<br />
molenproject. Zet door, ook als na 5 vakjes<br />
de ideeën niet spontaan invallen.<br />
De ideeën die niet spontaan ontstaan<br />
zijn vaak ook of juist waardevol!<br />
hoe kun je?<br />
Iedereen bedenkt ‘Hoe kun<br />
je-vragen’. De groep bedenkt zo samen<br />
oplossingen voor het maken van een<br />
Kinderkunstroute in hun wijk.<br />
verrassing verrassing verrassing<br />
wat wat<br />
leuk! leuk!<br />
groei<br />
techniek techniek techniek<br />
Brainstorm<br />
in een sociaal<br />
veilige omgeving<br />
Maak afspraken, zodat<br />
iedereen zich vrij voelt om<br />
buiten de kaders te denken.<br />
‘Werk snel naar<br />
keuzes toe, zorg dat de<br />
brainstormfase over gaat<br />
in concrete acties<br />
en plannen’<br />
aagje gosliga Van proBiBlio<br />
inleeFOefening/<br />
stel je VoOr:<br />
‘Doe je ogen dicht. Stel je voor dat jij een<br />
leerling van groep 2 bent, jij een leerling<br />
van groep 8, jij leerkracht en jij toneelspeler.’<br />
Na een inspirerende inleiding<br />
van de voorzitter leven de deelnemers<br />
zich in in een ideaal toekomstscenario<br />
voor hun personage en beantwoorden<br />
concrete vragen van de voorzitter over<br />
hun ideale theaterproject.<br />
WoOrDWeB<br />
Schrijf alle associaties en ideeën<br />
voor je beeldenroute op en verbind ze<br />
met een streepje aan ‘Beeldenroute’<br />
in het midden. Ga door na de eerste<br />
spontane woordenstroom, stap uit je<br />
comfort zone.<br />
BrainDraWing<br />
Zet je project centraal op je<br />
papier: ‘Bibliotheekproject’. Elke deelnemer<br />
zet er op zijn of haar papier een<br />
vraag onder die door de volgende deelnemer<br />
wordt beantwoord. ‘Wat gaan de<br />
leerlingen doen?’, ‘Met wie werken we<br />
samen?’ ‘Welke onderwerpen komen<br />
aan bod?’ Rouleer de papieren.
2 structureren<br />
dat kan bijvoorbeeld zo:<br />
Elke deelnemer mag tien punten verdelen over de ideeën uit de brainstorm,<br />
maximaal vijf voor één idee (zonder discussie!).<br />
Elke deelnemer geeft een waardering voor de ideeën uit de brainstorm door<br />
het plakken van gekleurde stickertjes of door met een stift een gekleurde<br />
stip te zetten (zonder discussie!).<br />
De ideeën met met de hoogste scores werkt de brainstormgroep of het<br />
projectteam uit in een concreet plan. Kijk op pag. 18 Projectplan<br />
DenkhoeDen Van De Bono<br />
Elke grondhouding die deelnemers<br />
in een brainstorm kunnen hebben<br />
is functioneel, mits je het bewust<br />
inzet. Op verzoek van de voorzitter zetten<br />
de deelnemers verschillende ‘denkhoeden’<br />
op tijdens de brainstorm over<br />
hun beeldhouwproject: de zwarte hoed<br />
(negatief), de rode (intuïtie), de witte<br />
(feiten), de gele (positief), de groene<br />
(creatief) en de blauwe (controlerend).<br />
MinDMappen<br />
Zet een onderwerp, discipline of<br />
eindresultaat centraal op papier, bijvoorbeeld<br />
‘archeologie’. Associeer en verbind<br />
alle woorden die bij elkaar horen met lijnen<br />
aan elkaar. Doelen bij elkaar, middelen,<br />
mensen, emoties, acties, enzovoort.<br />
tegenDenken<br />
Associeer samen hoe je het<br />
tegenovergestelde van je doel kunt<br />
bereiken: ‘wat moeten we doen om ons<br />
museumproject zo saai te maken dat de<br />
kinderen nooit meer naar het museum<br />
willen?’<br />
‘Ook<br />
een wetenschapper<br />
die tot een<br />
totaal nieuw idee of<br />
ontwerp komt begint<br />
vaak met brainstormen.’<br />
Karin KieVit<br />
‘Het<br />
is belangrijk om<br />
een goede voorzitter of<br />
brainstormleider te hebben<br />
die de verschillende fasen markeert.<br />
De voorzitter bewaakt de<br />
openheid in de groep en houdt<br />
de doelen in de gaten.’<br />
Karin KieVit, Brainstormleider<br />
De OntDekking start-<br />
BijeenKomst<br />
17<br />
de<br />
Ontdekking<br />
‘In je eentje<br />
denken levert iets<br />
op, met z’n tweeën<br />
levert het vaak meer op.<br />
Met z’n vieren hoeft niet<br />
meteen meer op te leveren<br />
vanwege de groepsdynamiek:<br />
sommige mensen zijn<br />
stil in een groep, andere<br />
dominant. In tweetallen<br />
moet iedereen meedoen<br />
en krijgt iedereen<br />
de ruimte.’<br />
Karin KieVit
18<br />
de<br />
Ontdekking<br />
Organisatie van een cultureel project van kwaliteit<br />
Je hebt gebrainstormd, je hebt een idee. En waar begin je dan? Hoe werk je een idee verder uit? Hoe verdeel je de taken<br />
en het budget en zorg je ervoor dat er niets vergeten wordt? Hier staat een aantal basisprincipes en tips nog eens op<br />
een rijtje. Met verwijzingen naar nuttige downloads, zodat het wiel niet opnieuw uitgevonden hoeft te worden.<br />
‘De organisatie<br />
kan een project doen<br />
vallen of staan. Bijvoorbeeld<br />
als iemand het helemaal alleen<br />
wil of moet doen. Hoe zorg je<br />
dat de hele school het project<br />
wil dragen?’<br />
heleen naterop Van erFgoedhuis<br />
Zuid-holland<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
3 prOjectplan<br />
Het projectplan maakt voor alle deelnemers duidelijk wat het doel van het project is,<br />
wie welke activiteiten gaat doen en welke middelen er nodig zijn.<br />
Wat, wie, waar, waarom?<br />
Wat is het doel en de inhoud van het project? Wat wil je organiseren voor wie en<br />
waarom. Inventariseer mogelijke culturele partners en betrek ze vanaf het begin af<br />
aan bij je project.<br />
Projectteam of werkgroep<br />
De organisatie van een cultureel project is een langlopend proces. Maak een goede<br />
taakverdeling en bepaal wie voor welke taak verantwoordelijk is. Wijs op z’n minst<br />
een hoofdverantwoordelijke en budgetverantwoordelijke aan.<br />
Samenwerking tussen school en culturele instelling<br />
Een succesvolle samenwerking tussen een school<br />
en een culturele instelling is wat betreft organisatie<br />
afhankelijk van:<br />
• Duidelijkheid en instemming over verwachtingen,<br />
taken en verantwoordelijkheden.<br />
•Heldere communicatielijnen.<br />
Planning<br />
De planning is een overzicht van alle onderdelen van<br />
het project. Dit overzicht zet je vervolgens in een<br />
tijdschema. In de loop van het project wordt de<br />
planning vaak steeds verder uitgebreid. uitgebreid.<br />
• •Wie Wie is per onderdeel verantwoordelijk voor welke<br />
taken en en acties? acties?<br />
•Wanneer •Wanneer moet de taak zijn uitgevoerd?<br />
tips:<br />
• Maak vanaf het begin de<br />
taakverdeling duidelijk.<br />
• Noteer afspraken.<br />
• Werk beiden vanuit je eigen<br />
expertise.<br />
tips:<br />
• Doe het niet alleen!<br />
Zorg voor inbedding en<br />
ondersteuning.<br />
• Stel deadlines.<br />
• Evalueer!<br />
‘Ik<br />
vind het leuk als<br />
een school een projectformat<br />
heeft ontwikkeld,<br />
en denkt: ‘Leuk dat doen we<br />
volgend jaar weer’, maar<br />
dan bijvoorbeeld met een<br />
ander thema.’<br />
wilma Kuil Van<br />
KunstgeBouw
4 DraaiBOek<br />
Een goed draaiboek is onmisbaar<br />
bij elk cultureel project, zowel bij de<br />
voorbereiding als tijdens het evenement.<br />
Door de werkzaamheden vorm<br />
te geven in een draaiboek, wordt het<br />
projectteam tijdens het voortraject<br />
gedwongen zich het project en de<br />
voorbereiding al helemaal voor de<br />
geest te halen.<br />
Een draaiboek is bijvoorbeeld heel<br />
handig voor de organisatie van een<br />
kunstveiling, kunstroute, excursie,<br />
voorstelling of projectweek.<br />
HOE mAAK JE EEN GOED<br />
DRAAiBOEK?<br />
• Bedenk goed voor wie het<br />
draaiboek bestemd is.<br />
• Houd het draaiboek zo kort en<br />
bondig mogelijk (relevante<br />
informatie).<br />
• Begin tijdig met het opstellen van<br />
het draaiboek.<br />
• Neem een duidelijke actielijst op<br />
in het draaiboek (wie doet wat<br />
wanneer).<br />
wanneer wat waar wie aantekeningen<br />
BegrOting<br />
De begroting geeft een overzicht<br />
van de te verwachten uitgaven en<br />
inkomsten.<br />
Wees realistisch en geef per<br />
begrotingspost een toelichting.<br />
tips:<br />
• Laat je niet verleiden tot<br />
creatief boekhouden!<br />
Wat staat er in een draaiboek?<br />
AlGEmEEN DEEl<br />
•Een overzicht van iedereen die betrokken is bij het evenement.<br />
• Een overzicht van wie waarvoor verantwoordelijk is,<br />
inclusief telefoonnummers.<br />
• Het programma met de begin- en eindtijden van alle<br />
onderdelen (eventueel de locaties).<br />
WiE, WAT, WAAR EN HOE lAAT<br />
Een uitgebreide beschrijving van het programma, met voor elk<br />
programmaonderdeel aangegeven wat het inhoudt, hoe laat het<br />
begint en eindigt, waar het zich afspeelt en wie voor het onderdeel<br />
verantwoordelijk is. Maak een overzicht van wat, wanneer,<br />
waar en door wie moet gebeuren. Voorbeeld kolommen:<br />
Wanneer (tijd), wat (activiteit), waar (locatie), wie<br />
(verantwoordelijke) en ruimte voor aantekeningen.<br />
tips:<br />
• Zorg voor gastheren en<br />
- vrouwen.<br />
• Denk aan bedankjes<br />
(bloemen, bonnen).<br />
ideeën voor sponsoring:<br />
Kosteloos en/of goedkoop gebruik van een podium of theater.<br />
Rondleiding of gastles in een culturele instelling gratis of voor<br />
vriendenprijs.<br />
Uitlenen van materialen voor de aankleding van van je evenement.<br />
Kosteloos en/of goedkoop gebruik van technische middelen<br />
tijdens evenement.<br />
Beschikbaar stellen van prijzen voor winnaars of bedankjes voor<br />
partners door bijvoorbeeld lokale winkeliers.<br />
Kijk op www.kunstgebouw.nl/deontdekking voor voorbeeldprojectplannen voor een kinderkunstroute,<br />
een kunstveiling, een erfgoedproject en een kunstproject.<br />
tips:<br />
• Gebruik het draaiboek als een checklist vooraf.<br />
• Bespreek het draaiboek met een collega, zodat de<br />
kans dat je iets belangrijks vergeet klein wordt.<br />
• Kijk naar voorbeelddraaiboeken van andere<br />
scholen en culturele organisaties en websites van<br />
brancheorganisaties.<br />
19<br />
de<br />
Ontdekking<br />
‘Formuleer<br />
heldere doelstellingen,<br />
maak een<br />
planning en een<br />
begroting.’<br />
heleen naterop Van erFgoedhuis<br />
Zuid-holland<br />
‘Cultuureducatie<br />
kan ook een doel<br />
zijn waarvoor je geld<br />
inzamelt! Het budget<br />
verzamel je bijvoorbeeld<br />
met een sponsorloop of<br />
een kunstveiling.’<br />
wilma Kuil Van KunstgeBouw
20<br />
de<br />
Ontdekking<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
spetterenDe<br />
einDpresentatie<br />
Leerlingen van rkbs Speel- en Werkhoeve<br />
uit Bodegraven vlak voor hun muzikale optreden
Spetterende<br />
eindpresentatie<br />
OptreDen of<br />
expositie<br />
Elke kunstenaar, groot of klein, verdient<br />
een podium. Zonde als dat schilderij,<br />
toneelstuk of die film alleen door de<br />
makers gezien wordt! Het maakplezier<br />
slaat over op het publiek als het<br />
resultaat van het kunsteducatieproject<br />
wordt vertoond. Op het podium van<br />
het theater, op doek in de filmzaal of in<br />
een expositie. Officieel gepresenteerd<br />
en met applaus ontvangen.<br />
Organiseer de eindpresentatie op een<br />
ontmoetingsplek: bijvoorbeeld een (kunst-)<br />
markt, braderie of ander jaarlijks feest.<br />
tip<br />
Ter inspiratie vier soorten eindpresentaties<br />
om een kunsteducatieproject met partners<br />
uit de buurt niet onopgemerkt af te sluiten.<br />
Buiten De Deur<br />
Geef dit toch al bijzondere project een<br />
officieel tintje door de eindpresentatie<br />
buiten de deur te organiseren. Kies<br />
een plek die logisch bij het project<br />
past. Presenteer de kunstwerken in het<br />
museum waar je mee samenwerkte of<br />
in het atelier van de kunstenaar. Draai<br />
de gemaakte documentaire in het<br />
filmhuis. Serveer middeleeuws eten en<br />
dans middeleeuwse dansen in en om<br />
het kasteel.<br />
Onthulling kunstWerk<br />
Een blijvend kunstwerk, wat een mooie herinnering!<br />
De toon is meteen gezet: deze school geeft kunst<br />
een ereplek. Het kunstwerk is een ruimtelijk object<br />
of een muurschildering, gemaakt door ‘alle’ leerlingen<br />
onder leiding van een kunstenaar. Dat vraagt<br />
slimme coördinatie en een goede keuze van de<br />
materialen. Maar het effect is echt blijvend.<br />
Op schOol<br />
De school verandert even in een<br />
feestzaal als alle ouders, culturele<br />
partners en de lokale pers de eindpresentatie<br />
komen bezoeken. De<br />
leerlingen laten zelf hun werk zien en<br />
vertellen in korte presentaties over<br />
hun ervaringen. De klassen worden<br />
omgetoverd tot atelier of museum,<br />
het schoolplein wordt een podium.<br />
Vandaag even geen rekenen, taal en<br />
aardrijkskunde, maar creativiteit!<br />
laat groep 7-8 de<br />
presentatie organiseren.<br />
Verdeel de taken over<br />
werkgroepen en maak een<br />
goed draaiboek!<br />
tip<br />
Bekijk het draaiboek op pag. 19
22<br />
de<br />
Ontdekking<br />
7<br />
cultuureducatie in<br />
KUNSTGEBOUW bedankt de burgemeesters<br />
en wethouders van AllE 70 Zuid-Hollandse<br />
gemeenten die de afgelopen vijf edities van<br />
De Ontdekking de culturele kaart van hun<br />
gemeente in ontvangst hebben genomen.<br />
Nieuwkoop<br />
Professionele<br />
kunst<br />
Artipoli Art Gallery<br />
Voorweg 2b, 2431 AP Noorden, 0172-407108, info@artipoli.com,<br />
www.artipoli.com, open op afspraak en zie website<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst. Het educatieve aanbod bestaat uit een rondleiding bij<br />
exposities en een gastles in overleg.<br />
Astrid van der Horst<br />
Julianalaan 31, 2421 CV Nieuwkoop, 0172-571941/06-11118549,<br />
aaivanderhorst1@hetnet.nl, astridvanderhorst.nl<br />
Deze kunstenaar biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst. Het educatieve aanbod bestaat uit workshop of gastles<br />
tekenen, handarbeid, ruimtelijk werk en schilderkunst op school.<br />
Rijlaarsdam<br />
Nieuwveenseweg 59, 2421 LB Nieuwkoop, 0172-573747/<br />
06-54714293, info@rijlaarsdam.nl, www.rijlaarsdam.nl,<br />
open op donderdag, vrijdag en zaterdag van 10.00-17.00 uur<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst. Het educatieve aanbod bestaat uit een galerie, beeldenpark<br />
en workshop.<br />
Willem van Weerdhuizen<br />
Noordenseweg 23, 2421 TK Nieuwkoop, 0172-572978,<br />
wvanw@casema.nl, www.willemvanweerdhuizen.nl,<br />
open tijdens exposities.<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van<br />
schilderkunst. Het educatieve aanbod bestaat uit lessen en een<br />
galeriebezoek.<br />
MCC De Zevensprong<br />
Noordenseweg 23, 2421 XW Nieuwkoop, 06-29501332,<br />
info@zevensprongnieuwkoop.nl, zevensprongnieuwkoop.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst, oudheid en creativiteit. Het educatieve aanbod bestaat<br />
uit presentaties, een workshop, cursussen, verhuur ruimte en<br />
maatwerk.<br />
Neel Karstanje & Co<br />
Ronde Bonk 12, 2421 HK Nieuwkoop, 0172-850632/06-34475886,<br />
neel.karstanje@live.nl, www.neelkarstanje.nl<br />
Deze kunstenaar biedt activiteiten aan op het gebied van belevingstheater,<br />
toneel, dans, schilderen en muziek. Het educatieve<br />
aanbod bestaat uit een workshop of gastles op school en het<br />
project Kind in beweging.<br />
Cultureel<br />
erfgoed<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>, september 2012<br />
Crash Luchtoorlog-<br />
en verzetsmuseum<br />
Amateurkunst<br />
Culturele Vereniging<br />
’t Reghthuys<br />
Reghthuysplein 1, 2421 BE Nieuwkoop, aleiddik@xs4all.nl,<br />
www.reghthuys-nieuwkoop.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst, muziek, film en toneel. Het educatieve aanbod bestaat uit<br />
een rondleiding, een gastles en maatwerk in overleg, concerten ,<br />
film en voorstelling en buitenschoolse activiteiten.<br />
Country Line Dance<br />
The Sandboots<br />
Vosholplein 6e, 2461 AA Ter Aar, 0172-409122,<br />
janzandberg@ziggo.nl, open op woensdag van 19.30–23.00 uur<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van Country<br />
Line Dance. Het educatieve aanbod bestaat uit een workshop op<br />
school.<br />
Stichting TBB Society Country<br />
Line Dance Mijdrecht<br />
p/a Zalencentrum De Rank, Reghthuysplein 17,<br />
2421 BE Nieuwkoop, 0348-448862, info@tbb-linedance.nl,<br />
www.tbb-linedance.nl, open op woensdag van 20.00–22.15 uur<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van Country<br />
Line Dance. Het educatieve aanbod bestaat uit een workshop op<br />
school.<br />
Atelier Cygnus<br />
Zwanenlaan 5, 2461 BM Ter Aar, 06-43152216,<br />
info@cygnuskt.nl, www. cygnuskt.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst. Het educatieve aanbod bestaat uit een gastles en maatwerk.<br />
Dice Musica ’83,<br />
Drum- & showband<br />
Dosinstraat 8, 2461 RJ Ter Aar, 0172-897087,<br />
bestuur@dice-musica.nl, www.dice-musica.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van muziek.<br />
Het educatieve aanbod bestaat uit muzieklessen, gastles<br />
of workshop op school, maatwerk, cursussen en buitenschoolse<br />
activiteiten.<br />
Muziekvereniging Eensgezind<br />
Elleboogvaart 1a, 2421 TA Nieuwkoop, 0172-571389/0172-572016,<br />
secretaris@eensgezind.nl, www.eensgezind.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van muziek.<br />
Het educatieve aanbod bestaat uit een project op school, maatwerk<br />
en buitenschoolse activiteiten in de vorm van muzieklessen.<br />
EigenWijs Musicalgroep<br />
Nieuwkoop<br />
Zinkschaar 17, 2421 MT Nieuwkoop, 0172-574957,<br />
info@eigenwijs.tv, www.eigenwijs.tv<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van musical,<br />
dans, zang en acteren. Het educatieve aanbod bestaat uit een<br />
workshop, een musicalvoorstelling en buitenschoolse activiteiten.<br />
Kulturhus Nieuwkoop<br />
Fuutstraat 34, 2421 XS Nieuwkoop, 0172-574674,<br />
kulturhusnieuwkoop@casema.nl,<br />
www.kulturhus-nieuwkoop.nl, open vanaf medio 2012<br />
Deze instelling biedt huisvesting aan verschillende clubs en<br />
verenigingen.<br />
Muziekvereniging Crescendo<br />
Postbus 3040, 2440 AA Nieuwveen, 0172-579726,<br />
info@crescendonieuwveen.nl, www.crescendonieuwveen.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van muziek.<br />
Het educatieve aanbod bestaat uit het bespelen van verschillende<br />
instrumenten en daarmee kennis maken, muziekles, samenspel in<br />
fanfare, jeugdorkest of blazersklas.<br />
M a r i e - J o s é<br />
Kleibrink-Koeleman<br />
Mollerit 3, 2441 HA Nieuwveen, 0172-539527, familie.<br />
kleibrink@casema.nl, www.ateliermarie-jose.blogspot.com,<br />
open op afspraak, atelier niet aan huis<br />
Deze kunstenaar biedt activiteiten aan op het gebied van schilderen<br />
en tekenen. Het educatieve aanbod bestaat uit kinderen leren<br />
over technieken en materialen, workshops voor een kleine groep.<br />
Zwanen<br />
laan<br />
Stichting Kamermuziek<br />
Zuideinde 122, 2421 AN Nieuwkoop, 0172-572281,<br />
brigittebeenen@kamermuziek-nieuwkoop.nl,<br />
www.kamermuziek-nieuwkoop.nl<br />
Streekmuseum<br />
Deze instelling organiseert elke winter 5 á 6 klassieke concerten Veldzicht<br />
in de Remonstrantse en Hervormde kerken van Nieuwkoop. Het<br />
educatieve aanbod bestaat uit het organiseren van tenminste één<br />
kinderconcert per jaar.<br />
‘Ik denk dat andere scholen<br />
NOORDWIJKER<br />
KOOP<br />
Kees Putman<br />
HOUT<br />
Dans- en balletschool<br />
Jorien Boot<br />
Kunstenaars<br />
Collectief<br />
Kunst in Duin<br />
Aardamseweg<br />
Ter Aar<br />
Argonnepark<br />
Fleur de Regt<br />
Vrijenhoek 8, 2435 XS Zevenhoven, 0172-539000, Museum Noordwijk<br />
fleurderegt@gmail.com<br />
Cultuur Historische Vereniging<br />
Deze schrijfster biedt activiteiten aan op het gebied van poëzie.<br />
Ter Aar<br />
Het educatief aanbod bestaat uit een gastles ‘Gedicht in de klas’.<br />
Westkanaalweg 118, 2461 GW Ter Aar, 0172-604048,<br />
vermeulen.pm@zonnet.nl, www.museum-teraar.nl,<br />
Kees Rietveld<br />
open op woensdag, zaterdag en zondag van 14.00-16.00 uur<br />
Dorpsstraat 7, 2435 AJ Zevenhoven, 0172-537880,<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van de ge-<br />
k.rietveld@miland.nl<br />
Drummers.nl<br />
schiedenis van Ter Aar, land en tuinbouw, turfwinning, conserven<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van icoon-<br />
hier en groenteveiling. veel Het educatieve aanbod bestaat aan uit een work- hebben, jullie<br />
schilderen. Het educatieve aanbod bestaat uit een cursus icoonshop<br />
of gastles op school, een rondleiding en maatwerk.<br />
schilderen voor maximaal 10 personen en uitlening aan scholen<br />
van twee steeds wisselende iconen.<br />
Historisch Genootschap<br />
Nieuwkoop e.o. hebben Oudheidkundig- en niet alleen Divers de<br />
Poldermuseum Nieuwkoop<br />
Noordenseweg 23b, 2421 XW Nieuwkoop, 0172-572905/ cultuuraanbod<br />
0172-408174, opm@hetnet.nl, www.hgnieuwkoop.nl,<br />
open op woensdag en zaterdag van 10.00-16.00 uur<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van de be-<br />
Comité Bloemencorso<br />
cultuur roepen en dieren in het plassengebied en in de geschiedenis kaart van het<br />
Langeraarseweg gebracht,<br />
2, 2461 CK Ter Aar, 0172-605945,<br />
dorp Nieuwkoop. Het educatieve aanbod bestaat uit lespakket-<br />
betsie@hameren.nl<br />
ten, een rondleiding, een jeugdspeurtocht en een gastles.<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van de<br />
geschiedenis van bloemencorso’s. Het educatieve aanbod bestaat<br />
uit een gastles en maatwerk.<br />
Oudheidkamer Historische<br />
ook Kring Liemeer duidelijk genoten Bibliotheek Rijn en Venen, van<br />
Kerkstraat 31 2441 CC Nieuwveen, 0172-534814,<br />
secretaris@historischekringliemeer.nl,<br />
vestiging Nieuwkoop<br />
www.historischekringliemeer.nl, open op woensdag van<br />
Lindelaan 2a, 2421 VR Nieuwkoop, 0712-571984,<br />
19.30–21.30 uur en op zondag van 14.00 – 16.00 uur<br />
nieuwkoop@bibliotheekrijnenvenen.nl,<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van cultureel<br />
www.bibliotheekrijnenvenen.nl, openingstijden: zie website<br />
erfgoed. Het educatieve aanbod bestaat uit een rondleiding, een<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van<br />
cultuur gastles en maatwerk. op school’<br />
literatuur. Het educatieve aanbod bestaat uit verschillende<br />
projecten voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs,<br />
voorleesochtenden en de Kinderboekenweek.<br />
Historisch Museum Ter Aar<br />
Westkanaalweg 118, 2461 GW Ter Aar, 0172-604048/06-23227119,<br />
vonk62@zonnet.nl, www.museum-teraar.nl, open op woensdag,<br />
Bibliotheek Rijn en Venen,<br />
zaterdag en zondag van 14.00–16.00 uur en op afspraak<br />
Burgemeester Van leiderdorp vestiging Ter Aar tijdens<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van tuinbouw,<br />
Beukenpad 1, 2461 DR Ter Aar, 0712-602098,<br />
conservenindustrie en de veiling. Het educatieve aanbod bestaat<br />
teraar@bibliotheekrijnenvenen.nl,<br />
uit een museumrondleiding met wisselende tentoonstellingen en<br />
www.bibliotheekrijnenvenen.nl, openingstijden: zie website<br />
de historische uitreiKing vaartuigen, lesbrieven, een rondvaart Van en een gastles. de culturele Deze instelling biedt activiteiten aan Kaart<br />
op het gebied van<br />
literatuur. Het educatieve aanbod bestaat uit verschillende<br />
Smederijmuseum<br />
projecten voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs,<br />
Zuideinde 33, 2421 AA Nieuwkoop, 0172-572777,<br />
voorleesochtenden en de Kinderboekenweek.<br />
gekranenburg@casema.nl, open op afspraak van april t/m okt<br />
op donderdag van 13.00-16.00 uur<br />
Instantie: Museum De Bus<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van cultureel<br />
Noordeinde 91, 2435 AH Zevenhoven, 0172-539168, open op<br />
erfgoed. Het educatieve aanbod bestaat uit een rondleiding en<br />
afspraak<br />
smeeddemonstratie, lesbrieven en een gastles.<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van de bus.<br />
N231<br />
N206<br />
Theater in de Muze<br />
Space Expo<br />
The Dance Academy<br />
Erna Schenk<br />
Westeinde<br />
Noordwijkerhout<br />
Gooiweg<br />
Annemarie Burger<br />
Professionele<br />
Ateljee 2, P.J. Warmerdamstraat 38, 2191 BV De Zilk, 0252-<br />
524812/06-1287965, ateljee2@hetnet.nl<br />
Het educatieve aanbod bestaat uit een tentoonstelling. Deze kunstenaar biedt kunst<br />
Ontdekt activiteiten aan op het gebied door:<br />
van beeldende<br />
kunst. Het educatieve aanbod bestaat uit een workshop op<br />
school en maatwerk.<br />
RKBS Johannes<br />
Beeldhouwer Fons Versluijs<br />
Groenewege 41, 2211 DD Noordwijkerhout, 0252-346848,<br />
Monique van der Kamp<br />
Atelier Nieuwe Talenten, de Kerkstraat Doper<br />
73, 2211 RD<br />
AW N<br />
Regionale<br />
eyecatchers<br />
Cult. Historische Ver.<br />
/Historisch museum<br />
info@heemskerkmetaal.nl,www.heemskerkmetaal.nl/fons.htm<br />
Deze kunstenaar biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst.<br />
seum<br />
‘Wat zo mooi is van dit<br />
project, is dat je leert kijken en<br />
dat je daar helemaal niet ver<br />
weg voor hoeft te gaan. Dat het<br />
NIE<br />
N461<br />
Westkanaalweg<br />
UW<br />
N231<br />
Zuideinde<br />
Oostkanaalweg<br />
N460<br />
Westkanaalweg<br />
Kerkweg<br />
De Vonk<br />
Nieuwkoop<br />
Bibliotheek<br />
Rijn en Venen<br />
Kennedylaan<br />
Rijlaarsdam<br />
Provincialeweg<br />
Langeraar<br />
Dosin<br />
straat<br />
Nieuwveenseweg<br />
Va n<br />
Muziekvereniging<br />
Crescendo<br />
Leeuwenhorst Theater-<br />
en Muziekklas<br />
Kulturhus<br />
Nieuwkoop<br />
Wassenaer<br />
Langeraarseweg<br />
N462<br />
Dorpsstraat<br />
Noordwijkerhout, 0252-371521, moniquevdkamp@hetnet.nl,<br />
www.ateliernieuwetalenten.nl<br />
St. Janstraat 21-23, 2435 WX Zevenhoven, 0172-538237<br />
Deze kunstenaar biedt 06-36565365, activiteiten www.doper.nl, aan op het gebied info@doper.nl van beel-<br />
straat<br />
Langeraarseplas<br />
A.H. Kooistrastraat<br />
Maria-José<br />
Kleibrink-Koeleman<br />
Nieuwveen<br />
Schilkerweg<br />
Astrid van der Horst<br />
Nieuwkoopse<br />
plassen<br />
Julianalaan<br />
Comité<br />
Bloemencorso<br />
Langelaan<br />
Kerkstraat<br />
Willem van<br />
Weerdhuizen<br />
Historisch Genootschap<br />
Nieuwkoop<br />
N462<br />
Geerweg<br />
direct in je eigen omgeving kan,<br />
in je eigen omgeving is zoveel<br />
te ontdekken’<br />
Archeologische Werkgemeenschap<br />
Nederland – AWN,<br />
afdeling Rijnstreek<br />
Archeonlaan 1a, 2408 ZB Alphen aan den Rijn, 071-5615282,<br />
awnrijnstreek@yahoo.com, www.awn-afd6.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van archeologie.<br />
Het educatieve aanbod bestaat uit een leskist, een gastles<br />
en een rondleiding.<br />
Streekarchief Rijnlands<br />
Midden<br />
Burgemeester Visserpark 28, 2405 CR Alphen aan den Rijn,<br />
0712-465265, rijnlandsmidden@groenehartarchieven.nl,<br />
www.groenehartarchieven.nl, open op dinsdag t/m vrijdag<br />
van 09.00–17.00 uur. Mei t/m september ook op donderdag van<br />
18.30–21.00 uur.<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van cultureel<br />
erfgoed. Het educatieve aanbod bestaat uit tentoonstellingen over<br />
regionaal-historische onderwerpen en projecten voor po en vo.<br />
Crash Luchtoorlog- en<br />
verzetsmuseum ’40–’45<br />
Aalsmeerderdijk 460, 1436 BM Aalsmeerderbrug, 0297-530667,<br />
crash40-45@hetnet.nl, www.crash40-45.nl, open op zaterdag<br />
van 11.00–16.00 uur, groepen op afspraak<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van luchtoorlog<br />
en verzet in de 2e wereldoorlog. Het educatieve aanbod<br />
bestaat uit een rondleiding en een speurtocht.<br />
Atelier Cygnus<br />
Country Line Dance<br />
The Sandboots<br />
Stichting<br />
Kamermuz<br />
ProBiblio<br />
Dice Musica ’83<br />
Drum-& Showband<br />
Burgemeester nieuw-Beijerland tijdens de<br />
uitreiKing Van de culturele Kaart<br />
Bibliotheek<br />
Rijn en Venen<br />
E ig e nW ijs<br />
Musicalgroep<br />
Muziekvereniging<br />
Eensgezind<br />
Neel Kastanje & Co<br />
Stichting TBB Society<br />
Country Line Dance<br />
Culturele Vereniging<br />
‘t Regthuys<br />
Oudheidkamer Historische<br />
Kring Liemeer<br />
Zevenhoven<br />
Museum de Bus<br />
RKBS Johannes<br />
de Doper<br />
Fleur de Regt<br />
Kees Rietveld<br />
Artipoli Art Gallery<br />
Noorden<br />
Noordenseweg<br />
MCC De Zevensprong<br />
Provinciale<br />
partners<br />
Gooiweg<br />
Noordwijkerhout<br />
Erfgoedhuis Zuid-Holland<br />
Afdeling Erfgoededucatie, Postbus 3092, 2601 DB Delft,<br />
015-2154350/59, www.erfgoedhuis-zh.nl,<br />
(zie ook: www.erfgoedspoor.nl), tol@erfgoedhuis-zh.nl<br />
(Mariëtte Tol, secretariaat)<br />
De erfgoedconsulenten van Erfgoedhuis ZH versterken in<br />
opdracht van de provincie de erfgoededucatie op school. Met<br />
kwalitatief hoogwaardige erfgoedprojecten voor PO en VO<br />
wordt samengewerkt met lokaal en regionaal opererende<br />
cultuurnetwerkers. Musea, archieven, historische verenigingen,<br />
monumenteneigenaren en archeologen zijn onze partners voor<br />
een doorgaande leerlijn voor erfgoededucatie, met daarin een<br />
Dans-en belangrijke balletschool plek voor de canon van Nederland. Jorien<br />
Boot (nr.6)<br />
De Ruijterstraat ProBiblio 25, 2202 KG Noordwijk, 071-3617524,<br />
info@dansenballetschooljorienboot.nl,<br />
Opaallaan 1180, 2132 LN Hoofddorp. ProBiblio is een tweedelijns-<br />
www.dansenballetschooljorienboot.nl<br />
organisatie; het contact verloopt via de lokale bibliotheek.<br />
Deze instelling ProBiblio biedt is een activiteiten provinciale aan serviceorganisatie op het gebied van voor dans. bibliotheken<br />
Het educatieve in Noord- aanbod en Zuid-Holland. bestaat uit gastlessen, Op het gebied workshops van cultuureducatie<br />
op<br />
school, buitenschoolse ontwikkelt ProBiblio activiteiten programma’s en maatwerk. voor het primair onderwijs.<br />
Bibliotheken kunnen deze programma’s afnemen, al dan niet<br />
met advies van ProBiblio, en aanbieden aan scholen in hun<br />
Jeugdtheater werkgebied. Tikkie<br />
Koepelberg 1, 2211 KV Noordwijkerhout, 06-53725127,<br />
info@tikkie.nl, www.tikkie.nl<br />
Deze instelling <strong>Kunstgebouw</strong><br />
biedt activiteiten aan op het gebied van theater.<br />
Het educatieve Broekmolenweg aanbod bestaat 16, 2289 uit BE een Rijswijk, workshop 015–215 op school. 45 15,<br />
primaironderwijs@kunstgebouw.nl, Hetty Dooren,<br />
logistiek en planning. Bereikbaar op: ma, di, wo, do<br />
Drummers.nl <strong>Kunstgebouw</strong> is de provinciale Drumschool<br />
organisatie voor kunst en cultuur<br />
in Zuid-Holland. <strong>Kunstgebouw</strong> ontwikkelt voor het primair<br />
Provincialaweg<br />
Gieterij<br />
OJBS De Regenboog<br />
Ambachtsweg<br />
Monique vd Kamp<br />
Kerkstraat<br />
Maandagsewetering<br />
Schipholweg<br />
Van der<br />
Weidenlaan<br />
Pilarenlaan<br />
Fons Versluijs<br />
Jeugdtheater Tikke<br />
Harpe Davids<br />
Groenewege<br />
Zeestraat<br />
Van Iersellaan<br />
St.Jeanne d’Arc<br />
Regionale<br />
eyecatcher<br />
De Speelakker<br />
Wildlaan<br />
Dorpsstr.<br />
Viaductweg<br />
De Witte kerk<br />
Anemoonweg<br />
Havenstraat<br />
Het Melklolkaal<br />
Bibliotheek<br />
Het Melklolkaal<br />
N206<br />
Margriet van Dam<br />
Here<br />
Provi<br />
partn<br />
Erfgoedhu<br />
Afdeling Erfgoededu<br />
015-2154350/59, ww<br />
(zie ook: www.erfg<br />
(Greet Bakkum, secr<br />
De erfgoedconsulent<br />
opdracht van de pro<br />
kwalitatief hoogwa<br />
wordt samengewerk<br />
cultuurnetwerkers.<br />
monumenteneigenar<br />
een doorgaande leer<br />
belangrijke plek voo
gemeenten<br />
‘Deze kaart krijgt zeker een plek in mijn werkkamer. Het is goed<br />
dat jullie zoveel werk hebben gedaan. School gaat niet alleen om<br />
taal en rekenen, maar ook om cultuur. Jullie hebben je verdiept<br />
in de Katwijkse cultuur. Als gemeente denken wij ook veel na<br />
over cultuur en van deze kaart kunnen wij vast iets leren.’<br />
colignYschool laat KatwijK Vol cultuur Zien, KatwijKsche post, 31-03-2011<br />
‘Kunsteducatie is goed voor je<br />
creativiteit. Zonder creativiteit<br />
bestonden de verworvenheden<br />
in deze maatschappij niet: de<br />
computer, auto’s, elektriciteit’<br />
wethouder melZer, nieuwKoop<br />
Wassenaar<br />
Professionele<br />
kunst<br />
Kunstgroep Wassenaar, VWBK<br />
Molenplein 10a, 2242 HW Wassenaar, 070-5118458,<br />
lwagner@ziggo.nl, www.kunstgroepwassenaar.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst, fotografie en animatiefilm. Het educatieve aanbod bestaat<br />
uit exposities, een workshop, gastles of bemiddeling van kunstenaars<br />
op school, een rondleiding en maatwerk.<br />
Atelier Ellen<br />
Charlottestraat 1, 2245 VW Wassenaar, 06-22221840,<br />
info@ atelierellen.nl, www.atelierellen.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst. Het educatieve aanbod bestaat uit een workshop of<br />
gastles op school, atelierbezoek en maatwerk.<br />
Atelier The Wave<br />
Baljuwstraat 16, 2241 BS Wassenaar, 070-5177700,<br />
weerenbeck@casema.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst en dans. Het educatieve aanbod bestaat uit een workshop<br />
of gastles op school, buitenschoolse activiteiten en maatwerk.<br />
Concert- en lespraktijk<br />
Warner Fokkens<br />
Van Houtenweg 80, 2241 LS Wassenaar, 070-3020781/<br />
06-42800708, info@warnerfokkens.nl, www.warnerfokkens.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van muziek,<br />
piano, keyboard en orgel. Het educatieve aanbod bestaat uit een<br />
workshop of gastles op school, buitenschoolse activiteiten en<br />
maatwerk.<br />
Fred van de Siepkamp en<br />
Martine Hermsen<br />
Kerkstraat 66a, 2242 HH Wassenaar, 070-5112540,<br />
meahermsen@gmail.com, www.siepkamp.com<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van beeldende<br />
kunst en theater. Het aanbod bestaat uit workshops op het<br />
gebied van improvisatietheater, animatie, straattheater, muurschilderingen,<br />
werken met staal en hout, kunststof, keramiek en<br />
brons.<br />
Ella van Elck<br />
Starrenburglaan 16, 2241 NE Wassenaar, 070-5118544,<br />
info@ellavanelck.nl, www.ellavanelck.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van schilderen.<br />
Het aanbod bestaat uit exposities, workshops en maatwerk.<br />
Mieke van Doornik<br />
Seringenlaan 30, 2241 VJ Wassenaar, 06-24993392,<br />
vandoornikmieke@gmail.com, www.miekevandoornik.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van schilderen.<br />
Het aanbod bestaat uit les geven, workshops en gastlessen.<br />
WASSE<br />
Oudheidkamer van de Stichting<br />
Historisch Centrum Wassenaar<br />
p/a Raadhuis de Paauw, Raadhuislaan 22, 2242 CP Wassenaar,<br />
071-5315918, degeuspg@casema.nl, open op zaterdag en zondag<br />
van 12.00 – 16.00 uur en op afspraak.<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van de archeologie<br />
van Wassenaar. Het educatieve aanbod bestaat uit een<br />
rondleiding.<br />
Molen Windlust<br />
Molenplein, Wassenaar, 070-5118207, carleisma@planet.nl,<br />
open op zaterdag van 12.00 – 15.00 uur, op afspraak<br />
voor groepen,<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van molens.<br />
Het educatieve aanbod bestaat uit een gastles op school en een<br />
rondleiding in een werkende korenmolen.<br />
Brandweermuseum Wassenaar<br />
Raadhuislaan 22, 2242 CP Wassenaar, 070-5122280,<br />
brandweermuseum@wassenaar.nl,<br />
www.brandweermuseumwassenaar.nl,<br />
open op zaterdag en zondag van 12.00 – 16.00 uur.<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van cultureel<br />
erfgoed. Het educatieve aanbod bestaat uit een rondleiding, educatieve<br />
programma’s, speurtochten, lezingen, tentoonstellingen<br />
en maatwerk.<br />
Kijk op www.kunstgebouw.nl/deontdekking voor alle culturele kaarten en een leuk animatiefi lmpje.<br />
Van Wassenaer<br />
Orkest<br />
<strong>Kunstgebouw</strong><br />
Erfgoedhuis<br />
Het Wassenaars Muziekhuis<br />
Postbus 2035, 2240 CA Wassenaar, 06-13252412,<br />
smtnikken@live.nl, www.hetwassenaarsmuziekhuis.nl<br />
Deze instelling biedt activiteiten aan op het gebied van pianomuziek.<br />
Het educatieve aanbod bestaat uit een workshop of gastles<br />
op school, buitenschoolse activiteiten en maatwerk.<br />
Bijoux4u<br />
Theater Warenar<br />
Dancers Studio<br />
de Wass. Balletschool<br />
Historische Ver.<br />
Oud Wassenaer<br />
Storm van ‘s-Gravensandeweg<br />
Kerkstraat<br />
Kunstgroep<br />
Wassenaar<br />
Raadhuislaan<br />
Rijksstraatweg<br />
St. Monument<br />
Dorpskerk<br />
Oudheidkamer van<br />
St. Hist.Centr.Wass.<br />
Brandweermuseum<br />
Wassenaar<br />
Molenplein<br />
Openb. Bibliotheek<br />
en Filmhuis<br />
Langstraat<br />
Biodanza4happiness<br />
Kasstraat 1b, 2242 XR Wassenaar, 06-5469329,<br />
23<br />
de<br />
Ontdekking<br />
Molen<br />
Windlust<br />
Muziekverenig<br />
Excelsior
creatiViteit<br />
saMenWerking<br />
aDVies<br />
Doorkijkje<br />
naar de<br />
toekomst<br />
DeskunDigheiD<br />
Cultuureducatie met kwaliteit<br />
is speerpunt van de rijksoverheid<br />
in het nieuwe cultuurplan 2013-2016<br />
Want,<br />
‘Cultuureducatie brengt kinderen en<br />
jongeren in aanraking met de rijkdom van<br />
cultuur. Het stimuleert hun creativiteit en<br />
vergroot hun historisch bewustzijn. in de<br />
wereld die steeds internationaler wordt en<br />
waarin we ons steeds meer moeten kunnen<br />
verplaatsen in anderen, vervult cultuur<br />
een belangrijke rol. De spontaniteit en verbeelding<br />
die cultuur losmaakt, zijn in onze<br />
tijd niet alleen gevraagd, maar ook vaak<br />
vereist.’ (uit: Kamerbrief Meer dan<br />
kwaliteit: een nieuwe visie op cultuurbeleid<br />
van de staatssecretaris van Onderwijs,<br />
Cultuur en Wetenschap, juni 2011)<br />
Scholen ontvangen €10,90 per leerling<br />
om de kwaliteit van cultuureducatie<br />
in hun school te versterken.<br />
Deze middelen zijn opgenomen in<br />
de zogeheten prestatiebox voor de<br />
schooljaren 2012-2013 t/m 2015-2016.<br />
Wat is cultuureducatie met kwaliteit<br />
volgens de rijksoverheid?<br />
‘In de afgelopen jaren is met succes<br />
gewerkt aan de samenwerking tussen<br />
scholen en instellingen. Zo zijn er op veel<br />
scholen cultuurcoördinatoren (ICC-ers)<br />
aangesteld en zijn er netwerken tussen<br />
het onderwijs en culturele instellingen<br />
ontstaan. Maar het kabinet ziet ook dat<br />
er nog veel te doen is.<br />
Er zijn veel initiatieven die los van elkaar<br />
bestaan en waarbij sterk de nadruk ligt<br />
in het advies Cultuureducatie: leren, creëren,<br />
inspireren! dat de Onderwijsraad en<br />
de Culturele Raad in juni 2012 uitbrachten<br />
aan de Staatssecretaris van OCW,<br />
krijgt cultuureducatie een plek in het<br />
hart van het onderwijs.<br />
‘Cultuureducatie verdient een belangrijke<br />
plek in het basisonderwijs om de<br />
culturele loopbaan van leerlingen te bevorderen,<br />
kunst en cultuur toegankelijk<br />
VernieuWing<br />
op een eerste kennismaking.<br />
Scholen en instellingen werken<br />
vaak met incidentele projecten die<br />
vooral op vernieuwing gericht zijn.’<br />
(uit: Kamerbrief Meer dan kwaliteit: een<br />
nieuwe visie op cultuurbeleid van de<br />
staatssecretaris van OCW, juni 2011)<br />
Met De Ontdekking heeft u de eerste<br />
stap gezet naar betere lokale samenwerking<br />
en cultuureducatie met kwaliteit.<br />
te maken en leerlingen voor te<br />
bereiden op de maatschappij.’<br />
Hun aanbevelingen zijn:<br />
• Geef scholen meer grip op de inhoud.<br />
• Bevorder de deskundigheid in de school.<br />
Kijk voor actuele informatie over dit<br />
onderwerp op:<br />
www.kunstgebouw.nl/deontdekking
‘Dit is zo leuk,<br />
leuker dan een<br />
schoolreis.<br />
Dit moeten we<br />
vaker doen’<br />
leerling groep 8 van onder de wieKen, KorendijK<br />
Obs De Reijer, Ridderkerk<br />
Aanbod en dienstverlening door<br />
<strong>Kunstgebouw</strong>:<br />
<strong>Kunstgebouw</strong> blijft bestaan als<br />
expertise organisatie voor kunst-<br />
educatie in Zuid-Holland.<br />
www.kunstgebouw.nl<br />
De Ontdekking heeft cultuureducatie<br />
in kaart gebracht. Het stopt hier niet:<br />
blijf samenwerken en investeren!
Change language