de Architect - Équipe voor Architectuur en Urbanisme

ARC12 Architectuur juryrapport
Elk van deze projecten is op zijn eigen manier bijzonder.
Toch moesten er keuzes worden gemaakt, bepaald niet de
gemakkelijkste. Want hoe vergelijk je het Rijksmuseum met
een uit sloopkozijnen opgebouwd paviljoen? Of een kantoor
van een hoveniersbedrijf dat is omringd door groen, met
een kantoor midden op een industriële locatie? En een huis
in een berg met een school in een kas? De jury had geen
harde prestatiecijfers of duurzaamheidscertificaten tot haar
beschikking. De eerder genoemde veelzijdige invalshoek
bood echter uitkomst.
Tweede ronde
De zes projecten op de shortlist zijn alle op een dag
bezocht, in aanwezigheid van de opdrachtgevers of de
architecten. Aansluitend koos de jury drie nominaties en
een winnaar. De volgende drie projecten kwamen niet in
aanmerking voor een nominatie:
> Rijksmuseum, Amsterdam door Cruz y Ortiz arquitectos
De jury vindt de renovatie van het Rijksmuseum in ar-
chitectonisch opzicht bijzonder geslaagd. De architecten
restaureerden met veel gevoel en maakten een slimme
onderdoorgang onder de passage, die beide atria met elkaar
verbindt. Hoewel het zo ontstane plein on-Nederlands oogt,
massief is en misschien ook een beetje ouderwets, komt
dit de distributie en de helderheid van de plattegrond zeer
ten goede.
Ook de installatietechnische oplossing is slim. Door de
installaties buiten het gebouw te brengen, onder de grond,
en ook de distributie zo veel mogelijk buitenom te laten
plaatsvinden, is binnen zo veel mogelijk ruimte gecreëerd
voor het primaire doel: exposeren.
Het is de jury echter niet duidelijk of de gekozen installatie
duurzaam is en op het gebied van het proces scoort het
museum niet heel goed. Daarnaast is op een onpersoonlijke
manier met de buurt omgegaan, wat vier jaar extra
bouwtijd kostte. Dat kon volgens de jury slimmer en
duurzamer.
> Dutch Mountain, Huizen door denieuwegeneratie
The Dutch Mountain, het enige woonhuis op de short-
list, roept bij de jury vooral vragen op. Het ogenschijnlijk
duurzame concept staat midden in een natuurgebied: een
plek waar je volgens haar niet moet willen bouwen. Het
huis wordt gekenmerkt door een enorme overmaat, wat
volgens de jury niet duurzaam is. Verder lijkt de claim van
flexibiliteit niet zo eenvoudig waar te maken. De jury vindt
daarnaast de verschillende delen van de woning niet overal
Door een kas als een stolp over het feitelijke gebouw heen te plaatsen, keert BDG Architecten
de Christelijke Agrarische Hogeschool in Dronten binnenstebuiten: het installatiekanaal zit als
een transparante schil om de huid.
even goed bij elkaar passen. Het huis is weliswaar uitgerust
met energiebesparende technieken, maar geeft geen
blijk van een duurzame manier van leven. Bjarke Ingels zou
het ‘hedonistic sustainability’ noemen.
> Sigmax, Enschede door Architectenbureau Paul de Ruiter
Het kantoorgebouw van Sigmax is een mooi en zeer transparant
gebouw met een gunstige oriëntatie op de zon. Er is
geen zonwering voorzien op de hoeken en je kunt niet naar
buiten stappen op de sedum-begroeide overstekken die elke
verdieping heeft, wat jammer is voor zowel de gebruiker
als voor de glazenwasser. De jury is niet overtuigd van
de beloofde flexibiliteit. Zo ontbreken aansluitcondities
voor wanden op andere plekken aan de gevel en zitten de
lichtpunten vast op één plek. Ook vroeg de jury zich af
of daadwerkelijk sprake is van een laag energieverbruik.
Tijdens het jurybezoek maakte de luchtbehandeling veel
herrie en vertelde de gastheer dat het gebouw ongeveer
evenveel energie verbruikt als het vorige.
Nominaties
CAH Dronten, Dronten door BDG Architecten Ingenieurs
De jury roemt de Hogeschool als een intelligente, bijzondere,
moedige en eerlijke poging om iets nieuws te proberen.
Door een kas als een stolp over het feitelijke gebouw heen
te plaatsen, keert BDG Architecten het binnenstebuiten: het
installatiekanaal zit als een transparante schil om de huid.
Hierdoor zijn de ramen straffeloos te openen. Deze vensters
zijn slim en fraai weggewerkt achter de houten gevelpanelen.
Omdat deze onbewerkt konden worden toegepast, zijn
kozijnen overbodig.
De buitenschil is gemaakt van standaardsystemen uit de
tuinkassenbouw. Dit is veel goedkoper dan een ‘one off’,
maar bovendien zijn deze systemen tot op het bot geopti-
maliseerd. Kantelramen, lekgootjes, zonwering, uitbreiding,
smalle profielen: alles is geperfectioneerd.
De kas heeft een belangrijk sociaal aspect: hij biedt een
tussenklimaat waardoor de leerlingen er kunnen ‘rondhangen’,
ook als het regent of waait. Dit is niet onbelangrijk,
temeer daar de school zich in een buitengebied bevindt
waar verder niet veel te beleven is. De kas maakt de school
tot een zeer humaan gebouw.
Het ontwerp kent wat gewilde keuzes, maar dat kan evengoed
aan de gebruiker liggen als aan de architect. Wel had
het proces beter gekund. Een agrarische hogeschool in
een kas lijkt een uitgelezen opgave om de gebruiker mee te
laten denken over een groene invulling. Dat is niet of nauwelijks
gebeurd. Het grootste bezwaar van de jury is echter
het feit dat het uiteindelijke energieverbruik sterk afhangt
van de gebruiker. Als de studenten in de zomer en in de
winter in de kas willen zitten of als ze in de zomer of winter
140 de Architect, november 2012 de Architect, november 2012 141
nominatie 3