Kroatische studenten - Nuffic Transfer

8
transfer
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs
jaargang 20 | juli/augustus 2013
Kroatische
studenten
klaar voor nieuwe
kansen in EU
kenmerk internationalisering is hard werken | rankingdeskundige waarschuwt
voor gevaarlijke ontwikkeling | kroonlid barbara baarsma over belang ser-advies
| bezuinigingen treffen internationalisering opnieuw

8
Transfer is een onafhankelijk vakblad
over internationale samenwerking in het
hoger onderwijs en onderzoek. Transfer
is ook online: www.transfermagazine.nl.
Transfer is een uitgave van de Nuffic, de
Nederlandse organisatie voor internationale
samenwerking in het hoger onderwijs.
Verschijnt acht keer per jaar.
Redactie
Els Heuts (hoofdredacteur), Annelieke
Zandvliet en Ralph Aarnout
Aan dit nummer werkten mee
Wammes Bos, Annemieke Bosman, Han
van der Horst, Yvonne van de Meent,
Martine Postma, Ellen Touw, Simon
Trommel
Beeld
Guido Benschop/Hollandse Hoogte, Niels
Bongers, David van Dam/HH, Dimitar
Dilkoff/AFP/ANP, EPA/ANP, Henriëtte
Guest, Eric Jungrichter, NWO, Diana
Scheilen/HH, Martin Siepmann/HH, Simon
Trommel, Dirk-Jan Visser/HH, Stephen
Wandera/ANP
Redactieraad
Ries Agterberg (DUB), Sebastiaan den Bak
(Nether), Riekele Bijleveld (Universiteit
Twente), Patrick Cramers (Codarts),
Klaartje van Genugten (Fontys), Joep
Huiskamp (TU Eindhoven)
Redactieadres
Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag,
tel. 070-4260126/4260144/4260122
fax 070-4260399
e-mail eheuts@nuffic.nl,
azandvliet@nuffic.nl, raarnout@nuffic.nl
Website: www.transfermagazine.nl
Abonnementen
Transfer is gratis verkrijgbaar.
Geïnteresseerden kunnen zich voor een
gratis abonnement aanmelden via
www.transfermagazine.nl/transfer/
transfer-abonnement.
Abonnementenadministratie
DUO-tijdschriftenservice
Postbus 681
3500 AR Utrecht
tel. 030 – 263 1089
Vormgeving en lay-out
Sabrina Luthjens BNO
en Christina Schürmann
(www.makingwaves.nl)
Druk
Drukkerij Deltahage, Den Haag
Overname artikelen
Het overnemen en vermenigvuldigen van
artikelen uit Transfer is slechts geoorloofd
na schriftelijke toestemming van de
hoofdredactie.
Omslag
Ruïnes in de Kroatische stad Split.
Foto: iStockphoto
Transfer 1, jaargang 21, verschijnt op
26 september 2013
transfer
Mooie initiatieven
In Twente kunnen studenten zich als buddy aanmelden om komend studiejaar
hun internationale campusgenoten wegwijs te maken. Het gaat voorlopig om
een proef, maar als die succesvol verloopt, wordt het buddyproject uitgebreid.
De universiteit van Maastricht kondigt aan dat zij buitenlandse studenten
gratis Nederlandse taallessen wil aanbieden zodat het makkelijker voor hen
wordt om te integreren. En in Wageningen wordt het huisvestingsbeleid
aangepast: buitenlandse studenten kunnen straks zelf kiezen waar ze willen
wonen. Tot nu toe werden zij ondergebracht in twee complexen die uitsluitend
bevolkt werden door internationale studenten.
In een snel tempo volgen de initiatieven die erop gericht zijn om internationale
studenten beter te laten integreren in de Nederlandse samenleving elkaar op.
De aanbevelingen van de SER om buitenlandse studenten te binden worden
ter harte genomen. “Er zijn mooie initiatieven”, vindt ook Barbara Baarsma,
kroonlid van de SER en voorzitter van de commissie die het advies opstelde.
“Maar de aanpak is erg versnipperd . Een overkoepelende strategie ontbreekt”,
constateert zij in deze Transfer.
Het internationaliseringsbeleid van onze oosterburen wordt dan vaak als
lichtend voorbeeld genoemd. De Duitse overheid heeft duidelijk gekozen voor
het aantrekken van internationaal talent met een ruimhartig aanbod aan
beurzen, flinke investeringen in internationalisering, 52 onderwijskantoren in
het buitenland en een webportal ‘Make it in Germany’. Dat vormt een groot
contrast met het beleid van de Nederlandse overheid die voor de tweede keer
in korte tijd bezuinigt op internationalisering.
Twee jaar geleden sneuvelde het Huygensprogramma dat beurzen verstrekte
aan buitenlands toptalent. Nu wordt er flink gekort op de Nuffic en op het
budget van de Neso’s, de tien onderwijskantoren in het buitenland. Een aantal
daarvan zal moeten sluiten, terwijl zij hun nut hebben bewezen als het gaat
om het aantrekken van goede internationale studenten. Volgens de SER moet
Nederland nog sterker inzetten op werving van buitenlands talent. De reacties
op dat advies zijn positief, nu nog de middelen.
els heuts
eheuts@nuffic.nl

i n h o u d
24-42 8 Nummer 399 niet altijd slechter dan nummer 201
Niet alleen universiteiten zijn steeds meer bezig met scoren in rankings;
ook overheden laten steeds vaker hun hogeronderwijsbeleid erdoor beïnvloeden.
De Letse onderwijskundige en rankingdeskundige Andrejs Rauhvargers vindt dat
een gevaarlijke ontwikkeling. In een interview met Transfer legt hij uit waarom.
12 Bezuinigingen treffen opnieuw internationalisering
Nieuwe bezuinigingen op het onderwijsbudget maken het voor de Nuffic
noodzakelijk om een aantal Neso-kantoren te sluiten. En meer van de onlangs
aangekondigde nieuwe bezuinigingen gaan ten koste van internationalisering.
De oplossing volgens minister Bussemaker? Meer samenwerken.
14 Keurmerk internationalisering is hard werken
Wageningen Universiteit bemachtigde het vorig jaar als eerste, Maastricht volgde
kort geleden. Het bijzonder kenmerk internationalisering wint onmiskenbaar
aan populariteit. Transfer peilde de ervaringen met dit nieuwe keurmerk bij vijf
instellingen. “Hiermee kunnen we laten zien dat we speciaal zijn.”
20 De Kroaten komen!
Op dit moment weten nog maar weinig Kroatische studenten Nederland te
vinden. Maar dat zal vermoedelijk snel veranderen nu het land op 1 juli lid is
geworden van de Europese Unie. “Door de ligging in West-Europa en de vele
Engelstalige studies is Nederland zeker interessant voor Kroaten.”
En verder
2 Colofon en redactioneel 4 Nieuwsberichten 11Actueel: minder internationale studenten door Brits
immigratiebeleid 19 Column Ellen Touw 23 Aanpakken: internationaliseerders aan het werk
24 Kroonlid Barbara Baarsma over SER-advies binden internationale student 26 Bedrijven: internationaal
talent gaat niet altijd voor 29 Vliegende Hollander 30 Gelezen 31 Agenda

Foto: NWO
n i e u w s b e r i c h t e n
Een op de vier Utrechtse masterstudenten denkt
dat hun Engelse taalvaardigheid op het gebied
van spreken en schrijven niet toereikend is.
Veel studenten hadden daar in de bachelorfase
meer begeleiding bij willen krijgen.
Dat meldt DUB, het online medium van de
Universiteit Utrecht, naar aanleiding van een onder­
zoek naar de ervaringen van Utrechtse master­
studenten met Engelstalig onderwijs. De stichting
OER ondervroeg 1.419 masterstudenten. Aan het
begin van dit jaar werd eenzelfde onderzoek uitge­
voerd onder Utrechtse bachelorstudenten.
Een kwart van de ondervraagde masterstudenten
vindt dat zij in de bachelorfase onvoldoende
zijn voorbereid op het spreken en schrijven van
academisch Engels. Stichting OER beveelt aan
NWO ontbeert
internationale strategie
Nederlands lab op Zuidpool
Ontwikkel een nationale strategie om de internati­
onale activiteiten van NWO steviger te verankeren.
Die aanbeveling staat in een evaluatierapport van de
wetenschapsfinancier. “Nederlands onderzoek heeft
behoefte aan een gecoördineerde Europese agenda”,
aldus de commissie.
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek (NWO) voert haar taak, het selecteren
van excellente onderzoekers en onderzoeksvoor­
4
| juli/augustus 2013 | transfer
Kwart Utrechtse studenten
ontevreden over hun Engels
om studenten in de bachelorfase meerdere malen
een paper te laten schrijven en ze presentaties in
het Engels te laten geven. Over hun hun lees­ en
luistervaardigheden zijn de masterstudenten
veel positiever. Daar ondervinden zij nauwelijks
problemen mee.
De helft van de studenten vindt de didacti­
sche vaardigheden van de docent belangrijker
voor de kwaliteit van het onderwijs dan hun
beheersing van het Engels. De Engelse taal­
vaardigheden van docenten beoordeelt driekwart
van de geënquêteerden als voldoende. Bij deze
beoordeling blijkt de afkomst belangrijk te zijn.
Studenten die Nederlands niet als moedertaal
hebben, zijn een stuk positiever over het Engels
van hun docenten. (EH)
stellen, volgens de evaluatiecommissie uitstekend uit.
Ook de internationale reputatie van NWO is goed.
De commissie hoorde echter eveneens in Brussel dat
NWO, die meerdere onderdelen telt, zelden met één
stem spreekt. Pal na de aanbeveling om de internati­
onale activiteiten van NWO steviger in een nationale
strategie te verankeren, wijst de commissie op de
circa 700 miljoen euro Europees onderzoeksgeld
die op jaarbasis ligt te ‘wachten’ voor Nederlandse
onderzoekers in Horizon 2020.
De strategische keuzes van de universiteiten zouden
de basis moeten vormen voor een Europese onder­
zoeksstrategie. Staatssecretaris Dekker van OCW zou
het ministerie van Economische Zaken, de universi­
teiten en het bedrijfsleven moeten betrekken bij het
vormen van een internationale strategie.
Het evaluatierapport bevat ook de aanbeveling om
een Chief Scientific Advisor aan te stellen, die de
premier en de ministerraad persoonlijk adviseert
over activiteiten en beleid op het gebied van weten­
schap en technologie. Staatssecretaris Dekker zal in
het najaar reageren. (AZ)

Foto: Stephen Wandera
Niet Erasmus for All, maar
ErasmusPlus
ErasmusPlus wordt de naam van het vervolg op
het huidige Leven Lang Leren­programma (LLP),
meldden Brusselse bronnen vlak voor het ter perse
gaan van dit blad. Eind juni sloten het Europees
Parlement en de Europese Commissie een principe­
akkoord over de Europese begroting voor de periode
2014 tot 2020, voor in totaal 960 miljard euro.
Hoeveel daarvan voor ErasmusPlus wordt gereser­
veerd, was nog niet duidelijk.
De Europese Commissie wilde het programma
‘Erasmus for All’ noemen, omdat de naam ‘Erasmus’
veel bekendheid geniet en het nieuwe programma
naast het onderwijs ook de jeugd­ en sportsector
omvat. Het Europees Parlement had daarentegen
een voorkeur voor de naam ‘YES Europe’, waarbij
YES voor youth, education en sports staat.
Al voordat het voltallige parlement en de
Europese Raad hadden ingestemd, kondigde de
Europese Commissie aan dat er voor het vervolg
op het LLP in de begroting voor 2014­2020 14,5
miljard euro gereserveerd wordt. Dat is aanzien­
lijk minder dan de 19 miljard die de Commissie
er in 2011 voor nodig dacht te hebben, waarvan
ruim 1 miljard naar het hoger onderwijs zou gaan.
Maar 14,5 miljard is wel veertig procent meer dan
de huidige begroting.
Dit najaar moet de eerste call voor ErasmusPlus
worden gepubliceerd. (RA/AZ)
Nuffic door met NFP en NICHE
De Nuffic beheert ook de komende
jaren de beurzenprogramma’s NFP en
MSP en het capaciteitsopbouwpro­
gramma NICHE. Er wordt behoorlijk
bezuinigd op de uitvoeringskosten,
meldt de Nuffic die vorige maand
het contract met het ministerie van
Buitenlandse Zaken tekende.
In de nieuwe fase van de programma’s,
die op 1 juli begon, wordt het aantal
landen waarvan studenten in aanmer­
king komen voor een NFP­beurs
teruggebracht van 62 naar vijftig. De
oorspronkelijke 23 partnerlanden voor
NICHE waren al beperkt tot vijftien.
Studenten uit Egypte, Jordanië en
Libië kunnen voortaan ook een beurs
aanvragen in het kader van het MENA
Scholarship Programme (MSP).
De Nuffic wil een aantal vernieu­
wingen doorvoeren om de program­
ma’s beter te laten aansluiten bij de
speerpunten van minister Ploumen.
Daarnaast is het de bedoeling om de
administratieve lasten te vermin­
deren. Deelnemende kennisinstel­
Minister Ploumen bezoekt Uganda
lingen kunnen meedenken over inno­
vatieve concepten.
Minister Ploumen had al aangekon­
digd het beurzenprogramma voor
ontwikkelingssamenwerking te
willen ontzien bij haar bezuinigingen.
Ook liet zij weten dat voor capaci­
teitsopbouw in 2017 nog slechts een
beperkt budget rest. Over de precieze
bedragen die volgend jaar beschikbaar
zijn voor de programma’s wordt meer
bekend bij de begrotingsbehandeling
dit najaar.
Ploumen zegde de Tweede Kamer toe
beroepsonderwijs daar waar mogelijk
een plek te geven binnen de speer­
punten van haar beleid, maar ook
binnen NICHE en NFP. (AZ)
transfer | juli/augustus 2013 | 5

Kort nieuws
Chinese campus in Londen
De Chinese Zhejiang University onderzoekt de mogelijkheid
een branch campus te openen in Londen. Een overeenkomst
voor samenwerking met Imperial College werd eind mei
ondertekend.
Branch campuses zijn voor Chinese universiteiten geen
onbekend verschijnsel. Veel internationale topuniversi-
teiten bieden opleidingen aan op Chinese campussen, waar
Chinese studenten internationale diploma’s behalen.
Een Chinese campus in het buitenland bestaat nog niet.
Maar daarin komt verandering, als het aan Zhejiang univer-
sity en de Chinese overheid ligt. De gezamenlijke campus
met Imperial College moet in 2015 open gaan. Hierdoor kan
Zheijiang verder stijgen in de rankings en kan China haar
internationale invloed verder vergroten. (RA)
Beurzen voor technisch talent
Het gaat goed met de instroom van Nederlandse studenten
in universitaire bèta- en technische opleidingen. Maar deze
opleidingen trekken nog te weinig buitenlandse studenten.
Dat vinden de opstellers van het techniekpact, een serie
afspraken tussen bedrijfsleven, onderwijsinstellingen, werk-
nemersorganisaties, regionale overheid en het Rijk.
Om meer buitenlands techniektalent aan te trekken, wil het
bedrijfsleven meer stageplaatsen en traineeships aanbieden
aan internationale studenten in technische opleidingen.
Bedrijven uit de topsectoren beloven jaarlijks duizend
studiebeurzen ter beschikking te stellen voor excellente
Nederlandse en internationale bèta- en technologiestu-
denten in het hoger onderwijs.
De universiteiten kondigen aan meer samen op te trekken
bij het werven van technische talent in het buitenland. (RA)
VK: Detectives sporen studenten op
Het Verenigd Koninkrijk huurt privédetectives in om achter-
stallige leningen van buitenlandse oud-studenten in te
vorderen.
De Student Loan Company (SLC) verstrekt leningen aan
zowel Britse als buitenlandse studenten. Zodra oud-
studenten voldoende verdienen, moeten ze hun lening
aflossen. Maar zolang ze niet melden waar ze wonen en
hoeveel ze verdienen, kan de SLC de aflossingsprocedure
niet opstarten.
De afgelopen vijf jaar is de SLC hierdoor zo’n 60 miljoen
euro aan aflossingen van EU-studenten misgelopen.
Daarom huurt de dienst detectives in die de studenten
moeten opsporen. Studenten die in de kraag worden gevat,
kunnen een extra boete en een gerechtelijke procedure
verwachten. (RA)
6
| juli/augustus 2013 | transfer
Foto: Martin Siepmann/HH
Salzburg
Oostenrijk smeedt
allianties tegen
Duitse studenten
Het Oostenrijkse hoger onderwijs kan de toestroom
van studenten uit Duitsland niet langer aan. Minister
Töchterle van wetenschap wil Oostenrijkse studenten
daarom voorrang geven bij populaire studierichtingen.
Een verbod van de EU wil hij voorkomen door allianties
aan te gaan met andere Europese lidstaten.
Al jaren wil de Oostenrijkse regering de grote toestroom
van Duitse studenten beperken. Maar Brussel verhindert
dit. Alleen bij medische opleidingen mag Oostenrijk
voorlopig buitenlandse studenten weren, omdat anders
de kwaliteit van de gezondheidszorg wellicht in het
geding raakt.
Eind mei kwam de kwestie echter in een ander licht
te staan. De Oostenrijkse Hoge Raad kende een
Oostenrijkse oud­student een schadevergoeding toe,
omdat hij aan zijn overvolle hogeschool minder snel had
kunnen studeren dan gepland. De staat moet de oud­
student compenseren voor te veel betaalde collegegeld,
extra kosten voor levensonderhoud tijdens zijn studie
en gederfde inkomsten. De regering vreest nu een stort­
vloed van schadeclaims.
Töchterle wil universiteiten daarom stimuleren het
aantal studenten per opleiding vaker te beperken. Bij
populaire studierichtingen moet het bovendien “moge­
lijk worden om Oostenrijkse studenten voorrang te
geven bij toelating”. Töchterle heeft het onderwerp in
de Europese Raad ter discussie gesteld en “smeedt alli­
anties” met landen met vergelijkbare problematiek, zoals
Zweden, Denemarken en België, zo laat hij weten. (RA)
Volg Transfer op Twitter
Meer nieuws op www.transfermagazine.nl.
Volg Transfer ook op twitter: @Transfer_nl

Foto: Dimitar Dilkoff/AFP/ANP
Duitse gedragscode voor
buitenlands onderwijs
Duitse hogescholen en universiteiten moeten bij
hun internationale activiteiten allemaal dezelfde
kwaliteits standaarden hanteren. Bovendien moeten
ze nadrukkelijker de Duitse taal en cultuur uitdragen.
Dat hebben de koepel van hogeronderwijs­
instellingen HRK en internationaliseringsorganisatie
DAAD vastgelegd in een gedragscode.
De kwaliteit van de internationale activiteiten van
Duitse hogescholen en universiteiten loopt nog te
veel uiteen, vinden de HRK en DAAD. Omdat alleen
kwalitatief hoogwaardig studieaanbod stand houdt
op de internationale onderwijsmarkt, hebben de
organisaties een gedragscode opgesteld.
De code schrijft voor dat buitenlandse onderwijs­
activiteiten aan de kwaliteitseisen van de Duitse
instelling én die van het gastland moeten voldoen.
De Syrische stad Aleppo.
xxxxx xxxxx xxxxx
Het Libertas noodfonds wordt geen nieuw leven
ingeblazen voor Syrische studenten. Wel krijgen
dertig van hen de mogelijkheid om in Nederland een
opleiding te volgen via andere beurzenprogramma’s,
schrijft minister Timmermans van Buitenlandse
Zaken.
Behaalde kwalificaties moeten zowel in het gastland
als aan de Duitse instelling erkend worden. Ook het
recht van studenten op inspraak en duidelijke voor­
lichting wordt vastgelegd. Duitse instellingen mogen
voor hun onderwijs in het buitenland niet meer
collegegeld vragen dan “nodig en gepast” is voor het
aanbieden ervan.
Bovendien moeten instellingen nadrukkelijker
laten blijken dat ze Duits zijn. Alle studenten
moeten in de gelegenheid worden gesteld de
Duitse taal te leren en ten minste een deel van het
internationale onderwijs moet worden verzorgd
door Duitsers, of personeel van Duitse onderwijs­
instellingen. Instellingen moeten zich bovendien
inzetten voor wederzijdse uitwisseling op het gebied
van taal en cultuur. (RA)
Dertig Syrische studenten welkom
Al in oktober vroeg de PvdA het kabinet om honderd
Syrische studenten ‘een baken van hoop’ te bieden
door het Libertas noodfonds te heropenen. Dat was
bedoeld voor studenten die om politieke redenen
niet in eigen land verder konden studeren. Met een
Libertas­beurs konden zij hun opleiding in Nederland
afronden. Maar het noodfonds sneuvelde vorig jaar
als gevolg van bezuinigingen bij het ministerie van
Onderwijs.
Het kabinet zegde toe te onderzoeken of het verzoek
van de PvdA, dat werd gesteund door het CDA en de
SP, kon worden uitgevoerd. Minister Timmermans
liet de Tweede Kamer in mei weten dat het open­
stellen van het Libertas noodfonds geen haalbare
optie bleek. Wel kunnen dertig Syrische studenten
vanaf komend najaar maximaal een jaar in Nederland
terecht voor opleidingen die op de lijst van het
Netherlands Fellowship Programme (NFP) staan, via
een speciaal MENA­beurzenprogramma. Syrische
studenten kwamen de afgelopen tijd juist niet meer
in aanmerking voor een MENA­beurs, vanwege de
situatie in hun land. (AZ)
transfer | juli/augustus 2013 | 7

Foto: Henriëtte Guest
i n t e r v i e w
r a n g l i j s t - s c e p t i c u s a n d r e j s r a u h v a r g e r s
‘Negatieve effecten van ra
Andrejs Rauhvargers
De macht van internationale ranglijsten neemt toe. Niet alleen de academische
wereld stemt zijn gedrag er steeds meer op af, ook overheden laten hun beleid
erdoor beïnvloeden. Een gevaarlijke ontwikkeling, waarschuwt de Letse
onderwijskundige Andrejs Rauhvargers. Want al draaien de rankings om enkele
honderden toppers, de andere 20.000 universiteiten in de wereld voelen de
effecten ook.
8 | juli/augustus 2013 | transfer

nkings groter dan positieve’
Het aanbod aan ranglijsten dijt uit. De samenstellers
van de Shanghai­ranking maken tegenwoordig ook
een regionale lijst voor China, Taiwan, Hongkong
en Macau. Times Higher Education en het Britse
onderzoeksbureau QS kwamen vorig jaar allebei met
een ranglijst voor jonge universiteiten. Daarnaast
lanceerde QS een lijst met de beste studentensteden,
terwijl Times Higher met een repu­
tatieranking op de proppen kwam.
De ranglijsten beïnvloeden niet
alleen het gedrag van de topuniver­
siteiten, maar hebben ook steeds
meer invloed op overheidsbeleid.
Reden voor de European University
Association (EUA) om de ontwik­
kelingen nauwgezet te volgen. Dit
voorjaar verscheen het tweede EUA­rapport over
de impact van internationale ranglijsten, net als het
eerste opgesteld door Andrejs Rauhvargers (1952).
Deze Letse hoogleraar onderwijskunde is aan de
EUA verbonden als adviseur kwaliteitsmanagement.
Hij werkte in het verleden onder meer mee aan een
systeem van kwaliteitsborging voor het Letse hoger
onderwijs en is op Europees niveau al vele jaren
betrokken bij het Bologna­proces. Hij geldt internati­
onaal als een kenner op het gebied van rankings.
Listige truc
Rauhvargers wijst erop dat de toenemende invloed
van de rankings niet alleen te danken is aan de rang­
lijsten zelf. Ook de producten en diensten die de
samenstellers daarnaast ontwikkelen, dragen er in
hoge mate aan bij. “Rankers verdienen veel geld
aan de verkoop van data”, vertelt Rauhvargers. “Ze
verkopen bijvoorbeeld benchmarks waarmee een
universiteit zichzelf kan vergelijken met instellingen
die net iets hoger op de ranglijst staan. Zo leren ze
de sterke en zwakke kanten van hun concurrenten
kennen en kunnen ze hun eigen prestaties zo sturen
dat ze een paar plaatsjes stijgen.” Daar is niks mis
mee, vindt de expert. “Maar het maakt universiteiten
wel steeds afhankelijker van deze aanbieders.”
Een heel listig product noemt hij bijvoorbeeld het
sterrensysteem dat QS in 2011 introduceerde. Dat
systeem is vergelijkbaar met het sterrensysteem dat
hotels en campings gebruiken. Het is bedoeld om
“Voor 30.000 dollar kunnen
universiteiten vijf sterren en
een extra plusje verdienen”
studenten extra informatie te geven over zaken als
studenttevredenheid, sportfaciliteiten en de arbeids­
marktpositie van afgestudeerden. Voor ruim 30.000
dollar kan een universiteit een assessment onder­
gaan waarmee vijf sterren en een extra plusje zijn
te verdienen. De sterren worden in de QS­ranglijst
vermeld. Bij universiteiten die daar geen 30.000
dollar voor over hebben, blijft het
sterrenvakje leeg. “Stel je voor hoe
dat voelt voor die universiteiten”,
zegt Rauhvargers verontwaardigd.
“Zo’n leeg vakje roept natuurlijk
vragen op bij ouders en studenten.”
QS heeft bovendien een nare truc
toegepast om het sterrensysteem in
de markt te zetten, vertelt hij. “De
eerste sterren hebben ze gewoon weggegeven. Aan
goede universiteiten natuurlijk, maar op die manier
dwingen ze de andere mee te doen.”
Overheden helpen de aanbieders van rankings ook
nog eens een handje. Rusland erkent sinds kort
buitenlandse diploma’s, maar alleen van univer­
siteiten die op een internationale ranglijst staan.
In India mogen universiteiten alleen joint degrees
opzetten met ‘gerankte’ buitenlandse partners. En
Nederland gebruikt de ranglijsten om kennismi­
granten aan te wijzen die in aanmerking komen voor
een verblijfsvergunning.
Maar in Zuidoost­Azië maken overheden het pas echt
bont, vindt Rauhvargers. “Daar worden miljarden
in een paar universiteiten gepompt om ze te laten
meedraaien in de wereldtop, terwijl de andere instel­
lingen uithongeren. Daar dreigt het Mattheüs­effect:
de rijken worden steeds rijker en de armen armer. Ik
ben dit voorjaar in Taiwan en Maleisië geweest en
daar is men bang om weg te vallen uit de ranglijsten.”
Enorm opblazen
Het gewicht dat de rankings krijgen, zou nog te recht­
vaardigen zijn als ze methodologisch niet rammelden,
vindt de Letse hoogleraar. Er zijn natuurlijk uitzonde­
ringen, zoals de Leiden Ranking. “Die wordt gemaakt
door professionals, wetenschappers die weten hoe je
onderzoeksprestaties moet meten”, zegt Rauhvargers
bewonderend. Maar op de commerciële rankings is
van alles aan te merken. Die gebruiken bijvoorbeeld
transfer | juli/augustus 2013 | 9

de citatie­indexen van Elsevier of Thomson Reuters
waarin alleen publicaties in wetenschappelijke tijd­
schriften van die beide uitgevers worden geanaly­
seerd. Boeken – geliefd in de geesteswetenschappen
– tellen niet mee, en publicaties in een andere taal dan
het Engels al helemaal niet.
Geen wonder dat er maar zes Oost­Europese univer­
siteiten zijn vertegenwoordigd in de rankings. De
Universiteit van Letland in Riga, waar Rauhvargers
werkt, is daar niet bij. En Rusland heeft maar een
universiteit in de lijsten, terwijl daar volgens de
Let onderzoek van topniveau wordt gedaan. “Hoe
zouden ze in Moskou al die ruimtevaarttechnologie
en defensieapparatuur kunnen ontwikkelen zonder
topwetenschappers? Maar als je het cyrillisch schrift
niet kunt lezen, kom je daar niet achter.”
Rauhvargers heeft er ook moeite mee dat de samen­
stellers kleine verschillen tussen universiteiten
enorm opblazen. In de tophonderd van de lijsten
lopen de scores nog flink uiteen, onderaan de lijsten
is dat bepaald niet zo. Met wiskundige kunstgrepen
worden de kleine verschillen die er zijn, uitvergroot.
Rauhvargers: “Times neemt bijvoorbeeld de vier­
kantswortel van de scores voor ze de ranglijst maakt.
En met een logaritmische schaal lijken de verschillen
nog wat groter. Maar het blijven in werkelijkheid
kleine verschillen.” De score van een instelling die op
plaats 201 staat, hoeft dus maar een fractie hoger te
zijn dan die van de nummer 399.
Rauhvargers benadrukt dat er duizenden univer­
siteiten in de wereld zijn die heel dicht tegen de
top­400 aan zitten. “Tien jaar geleden waren dat
gewone, goed functionerende instellingen. Nu zijn
het plotseling tekortschietende instituten omdat ze
niet op de internationale ranglijsten staan.”
Onorthodox
Toch signaleert de Let ook hoopvolle ontwikke­
lingen. Zo zijn er nieuwe ranglijsten die veel meer
instellingen weten te rangschikken. De Spaanse
onderzoeksgroep Scimago maakt bijvoorbeeld een
op wetenschappelijke output gebaseerde ranglijst
waarop bijna 3.500 instellingen staan. “Het mooie is
dat ze geen eindscore geven, maar dat gebruikers zelf,
per indicator, een rangschikking kunnen maken.”
10
| juli/augustus 2013 | transfer
Er is zelfs een ranglijst met alle 20.000 hogeronder­
wijsinstellingen ter wereld. “Die werkt met webo-
metrics. Ze analyseren het bezoek aan universitaire
websites en gebruiken daarvoor gegevens van zoek­
machines. Dat klinkt een beetje onzinnig, maar de
samenstellers kunnen aantonen dat webbezoek corre­
leert met citatie­indexen”, vertelt Rauhvargers. “Het
is onorthodox, maar deze methode voegt wel iets toe,
omdat alle universiteiten worden meegenomen.”
En dan is er nog het ambitieuze Europese
U­Multirank­project, geleid door de Nederlander
Frans van Vught. “Dat is geen ranglijst, maar een
benchmark, die net als Scimago niet met totaalscores
werkt, maar met indicatoren die onafhankelijk van
elkaar gerangschikt kunnen worden.” U­Multirank,
dat een EU­subsidie van 2 miljoen euro heeft
gekregen en volgend jaar de eerste resultaten moet
opleveren, ligt onder vuur. “Veel academici zijn
sceptisch, omdat de meeste data door universiteiten
zelf worden geleverd”, weet Rauhvargers. Ook zelf
heeft hij bedenkingen, bijvoorbeeld over het gebruik
van studenttevredenheidscijfers. “Ik denk dat je die
binnen één land wel kunt gebruiken, maar niet in
Europa. Daarvoor verschillen we te veel.” Toch geeft
hij het project het voordeel van de twijfel. “Het is het
proberen waard.”
Hoe staat Rauhvargers, zowel de positieve als de
negatieve ontwikkelingen afwegend, tegenover
rankings? “Ik denk dat de negatieve effecten de posi­
tieve overschaduwen”, zegt hij. Lokaal kunnen rang­
lijsten volgens hem best nuttig zijn. “Vroeger had je
in de VS gespecialiseerde ranglijsten waarop business
schools of medische faculteiten met elkaar werden
vergeleken. Dat had betekenis omdat er alleen instel­
lingen op stonden die met elkaar concurreren.”
Algemene ranglijsten die universiteiten in Canada,
China en Chili met elkaar vergelijken, vindt hij “hele­
maal niet interessant”.
Rauhvargers krijgt altijd bijval als hij zijn scepsis
uit. Toch houden de ranglijsten de academische
wereld steeds steviger in hun greep. “De universitaire
gemeenschap haat de ranglijsten”, weet de Let. “Maar
ze zijn gewoon te belangrijk om te negeren.”
yvonne van de meent

Foto: Video Grab/EPA/ANP
a c t u e e l
Brits pleidooi: beschouw
studenten niet als immigranten
Het strenge migratiebeleid is ‘rampzalig’ voor de universiteiten en schaadt de economie, waarschuwen
Britse parlementariërs. Een meerderheid in het Lagerhuis wil daarom dat internationale studenten buiten
de migratiestatistieken worden gehouden.
Het Lagerhuis.
Het Verenigd Koninkrijk is sinds jaar en dag, na de
VS, de belangrijkste internationale studiebestemming
ter wereld. Het aantal masterstudenten van buiten
de EU steeg tot in 2011 jaarlijks met 10 procent. Maar
sinds de visumeisen werden aangescherpt, is die groei
vrijwel stilgevallen. In 2012 werden er 22 procent
minder zogenaamde Tier­4­visa verstrekt, waarmee
studenten gedurende hun studie in het VK mogen
verblijven.
Uit een studie van koepelorganisatie Universities UK
blijkt dat het totale aantal internationale studenten
weliswaar nog licht toeneemt, maar dat de aantallen
studenten uit van oudsher belangrijke herkomst­
landen als India en Pakistan in het studiejaar 2011–12
daalden met respectievelijk 32 en 22 procent. De
belangstelling vanuit Saoedi­Arabië liep met 31
procent terug. Het strikte visumbeleid levert de Britse
onderwijsinstellingen volgens Universities UK een
jaarlijkse schadepost van 350 miljoen pond op. In tien
jaar tijd kan dit bedrag oplopen tot 2,4 miljard pond.
Het migratiebeleid is “rampzalig” voor de Britse
universiteiten, zo hielden diverse parlementariërs
begin juni minister Harper voor tijdens een debat in
het Lagerhuis. Volgens de bewindsman is er niets aan
de hand. Hij wil het netto aantal immigranten welis­
waar fors terugdringen van zo’n 180.000 naar enkele
tienduizenden, maar stelt dat er geen maximum is
gesteld aan het aantal internationale studenten. Dat is
opmerkelijk, omdat tweederde van de immigranten
op een studievisum binnen komt.
Groeien
Een meerderheid in het Lagerhuis wil nu dat alle inter­
nationale studenten buiten de statistieken worden
gehouden. Minister Harper deed echter geen toezeg­
gingen. Wel zei hij dat zijn ministerie de samenwer­
king met de universiteiten wil “voortzetten om het
aantal internationale studenten aan onze excellente
universiteiten verder te laten groeien.”
Kort voor het Lagerhuisdebat publiceerde Harpers
ministerie een rapport waaruit bleek dat het aantal
verstrekte Student Visitor Visa (SVV) in 2012 met 6
procent was gestegen. Het SVV, waarmee studenten
een half jaar in het VK kunnen verblijven, zou
“migranten van grote waarde en laag risico aantrekken,
die positief bijdragen aan de economische groei”.
De overgrote meerderheid van de studenten wil
echter niet met een SVV naar Engeland komen, maar
met een Tier 4­visum dat voor langere tijd geldig is.
Volgens critici is de regering ingenomen met het
SVV, omdat studenten die korter dan een jaar in het
VK verblijven niet in de migratiestatistieken worden
opgenomen. Zo komt de belofte waarmee premier
Cameron in 2010 werd gekozen – de netto migratie
terugbrengen van honderdduizenden naar tiendui­
zenden – sneller binnen bereik.
ralph aarnout
transfer | juli/augustus 2013 | 11

Foto: David van Dam/HH
a c h t e r g r o n d
b u s s e m a k e r b e z u i n i g t o p o r g a n i s a t i e s e n s t e n e n
Minder geld, meer
samenwerking
Staatssecretaris Dekker en minister Bussemaker
12 | juli/augustus 2013 | transfer
Gaat er niet heel veel geld zitten in organisaties en
stenen en draagt het op die manier wel voldoende bij
aan internationalisering? Het was Anne­Wil Lucas,
destijds woordvoerder hoger onderwijs namens
de VVD in de Tweede Kamer, die deze vragen eind
2011 opwierp. En hoewel het Centraal Planbureau
daarna heeft berekend dat Nederland klinkende munt
kan slaan uit internationalisering en de SER daar
vervolgens concrete aanbevelingen voor deed, is dat
idee blijkbaar blijven bestaan in politiek Den Haag.
Het zijn namelijk vooral bezuinigingen op organisaties
en stenen die minister Bussemaker en staatssecre­
taris Dekker van Onderwijs eind mei aankondigden.
Volgens het regeerakkoord moesten zij bijna de
Voor de tweede keer in twee jaar tijd zijn
bezuinigingen aangekondigd die ten koste
gaan van internationalisering in het
hoger onderwijs. Vooral kantoren in het
buitenland en ondersteunende organisaties
worden getroffen. Samenwerking is volgens
minister Bussemaker het antwoord op de
bezuinigingen.
helft van de subsidies voor onderwijs en onderzoek
schrappen. In 2014 gaat het om een bedrag van 100
miljoen euro, vanaf 2015 moeten de bezuinigingen
200 miljoen opleveren. De bewindslieden willen
daarbij het onderwijs op scholen zo veel mogelijk
ontzien. In een toelichting schrijven zij dat OCW geen
instituten financiert, maar subsidie verstrekt voor
specifieke taken. Versnippering moet zoveel mogelijk
worden tegen gegaan en organisaties die werkzaam
zijn op eenzelfde gebied, zoals internationalisering,
moeten meer samenwerken wat kan leiden tot minder
instellingen.
Voor de Nuffic betekent dat een mogelijke fusie met
het Europees Platform, dat internationalisering in

het basis­ en voortgezet onderwijs ondersteunt. Het
EP moet 2 miljoen euro inleveren op een totaal van
5,6 miljoen. Ook wordt bekeken of het Fulbright
Center en de Stichting Nederlands Onderwijs in
het Buitenland zich bij deze organisaties kunnen
aansluiten, evenals internationaliseringsactiviteiten
binnen beroepsonderwijs en volwasseneneducatie.
Andere bezuinigingen die internationalisering van
het hoger onderwijs raken zijn die op het Duitsland
Instituut, projecten van Agentschap NL en een
efficiencykorting van 10 procent op Internationale
Diplomawaardering. Twee jaar geleden werd internati­
onalisering ook al getroffen door bezuinigingen, goed
voor 233 miljoen. Dat betekende toen onder meer het
einde van het Huygens­beurzenprogramma.
Eén gezicht
De Nuffic krijgt 1,3 miljoen euro minder aan subsidie
en het Neso­budget gaat omlaag van ruim 5,5 naar
3,6 miljoen. Volgens de organisatie is het sluiten van
enkele buitenlandse kantoren onvermijdelijk. Nu zijn
er tien Neso’s, soms nog maar enkele jaren oud: in
Brazilië, China, India, Indonesië, Mexico, Rusland,
Taipei, Thailand, Vietnam en Zuid­Korea. “Met deze
ingreep tast je de internationale infrastructuur van
het Nederlandse hoger onderwijs en daarmee onze
kenniseconomie aan”, stelt Nuffic­directeur Freddy
Weima.
De Nuffic vindt het besluit om fors op de Neso’s te
bezuinigen ook op gespannen voet staan met het
SER­advies over het werven en binden van inter­
nationaal talent. Voorzitter Sarah Steendam van
Dhenim, het Dutch Higher Education Network for
International Marketing, is het daarmee eens. “Voor
instellingen met internationale ambities zijn de Neso’s
belangrijk, om één gezicht te tonen naar studenten
en partners in het buitenland. Ze hebben hun nut bij
het aantrekken van talent bewezen. En andere landen
hebben ook zulke kantoren, op nog meer plaatsen.
Nederland moet goed zichtbaar zijn als alternatief voor
die studiebestemmingen.” Steendam hoopt dat alle
Neso’s deze kerntaak kunnen blijven uitvoeren, even­
tueel door hun andere activiteiten te beperken.
Overigens ziet Bussemaker wel een voorname wegge­
legd voor de Nuffic bij de uitvoering van het actieplan
voor het binden van buitenlandse studenten, waar nu
aan wordt gewerkt. Daar moet voldoende geld voor
zijn, schrijft ze.
Hoewel de minister in november nog het belang
van de Nederlandse Instituten in het Buitenland
(NIB’s) schetste, wil zij de financiering van het NIT,
NIHA (Turkije) en NIMAR (Marokko) gaan beëin­
digen. En ook van het onlangs opgerichte NCHER in
Oman. Deze bezuiniging levert 1,42 miljoen op. Jan
Hoogland, directeur van het NIMAR, legt het hoofd
niet meteen in de schoot. “Ik heb begrepen dat we in
2015 nog de helft van ons budget krijgen en pas daarna
niets meer. Dus we hebben nog even tijd om alterna­
tieven te onderzoeken.”
Met de pet rondgaan
Hoogland noemt het met de pet rondgaan bij hoge­
scholen en universiteiten als optie. “Voor bepaalde
afdelingen en studierichtingen zijn we belangrijk”,
legt hij uit. “Maar het is zeer de vraag of die geld los
weten te krijgen.” Het lijkt de directeur verder niet
onmogelijk om de activiteiten van het NIMAR onder
te brengen bij een privé­instituut, waarbij moet
worden gezorgd dat de link met Nederlandse hogeron­
derwijsinstellingen blijft bestaan.
Vanuit Marokko is er ook overleg met de instituten
in Turkije. “Mijn collega in Ankara is wat onder­
nemender”, merkt Hoogland. “Daar is een afde­
ling stage­bemiddeling die zichzelf eventueel moet
kunnen bedruipen. Het aantal stages daar is een stuk
groter dan bij ons.”
Internationaliseringsagenda
Minister Bussemaker vindt internationalisering
wel degelijk van groot belang, zo benadrukte zij
vorige maand bij de conferentie van de Academic
Cooperation Association in Den Haag. Nu bezui­
nigingen onontkoombaar zijn, wil zij de nadruk
leggen op het stimuleren van internationale partner­
schappen. Als voorbeeld noemde zij het memorandum
of understanding dat zij en een Russische collega
onlangs ondertekenden. Maar ook de gezamenlijke
internationaliseringsagenda met Duitsland, inclusief
beurzen voor Nederlandse studenten en een vereen­
voudigde accreditatie voor Nederlands­Duitse joint
programs die wordt voorbereid. En de afspraak dat
2.500 Brazilianen hier kunnen komen studeren, vindt
de minister nog niet genoeg. Reden voor een bezoek
aan Brazilië om te bekijken of er meer samenwerking
mogelijk is.
annelieke zandvliet
Bij het ter perse gaan van dit nummer waren de bezuinigingen op de
onderwijssubsidies nog niet besproken in de Tweede Kamer.
transfer | juli/augustus 2013 | 13

a c h t e r g r o n d
Bijzonder kenmerk internation
wint aan populariteit
14 | juli/augustus 2013 | transfer
Buitenlandse studenten werf je er niet mee; het is hard werken om het kenmerk binnen
te slepen en de helft van de aanvragen wordt afgewezen. Toch is het bijzonder kenmerk
internationalisering aan een snelle opmars bezig. Want meedoen aan de audit dwingt
opleidingen bewuster na te denken over hoe je onderwijs voor internationale studenten
verzorgt. Transfer noteerde de ervaringen bij vijf instellingen. “We hebben eindelijk eens
goed gekeken wat we eigenlijk doen.”
Illustratie: Niels Bongers

alisering
“Het aanvragen van het bijzonder kenmerk interna­
tionalisering was een nuttige oefening”, vindt Bert
Enserink, directeur van de opleiding Engineering and
Policy Analysis van de TU Delft. Met een instroom
die voor tachtig procent uit buitenlandse studenten
bestaat spelen interculturele competenties uiteraard
een grote rol. “Maar we werden ons daar veel bewuster
van toen we ons aan het kwalificeren waren voor het
keurmerk”, vertelt Enserink. “Hoe ga
je bijvoorbeeld om met verschillende
leerstijlen, zijn docenten ingesteld
op afwijkend leergedrag? En we
realiseerden ons hoe belangrijk het
is om een mix van leervormen aan
te bieden. Dat hebben we expliciet
beschreven.”
De Delftse masteropleiding is één
van de 29 opleidingen die beschikt
over het bijzonder kenmerk inter­
nationalisering. Een keurmerk dat
aan populariteit wint. In de eerste
helft van 2013 zijn er al meer toege­
kend dan in het hele vorige jaar.
Wageningen had in 2012 de primeur door als eerste
het kenmerk voor de hele universiteit te bemachtigen.
Maastricht volgde onlangs.
Vier jaar geleden nam de Nederlandse­Vlaamse
accreditatieorganisatie (NVAO) het initiatief om
de kwaliteit van internationalisering zichtbaar en
meetbaar te maken. Twaalf Nederlandse en Vlaamse
instellingen deden mee aan een proef waarbij het
concept­beoordelingskader werd getest. Aan de hand
van zes criteria zoals visie op internationalisering,
leeropbrengsten, het internationaal gehalte van staf en
studenten, brachten ze hun internationaliseringsbeleid
in kaart. Achttien van de 21 opleidingen die deelnamen
scoorden ‘goed’ of ‘voldoende’ en ontvingen het certi­
ficaat. Na evaluatie van de pilot werd in 2011 het defini­
tieve beoordelingskader vastgesteld. Hiermee kunnen
opleidingen bij de reguliere accreditatieprocedure
optioneel het bijzonder kenmerk internationalisering
aanvragen.
Xenofobie
“Dit jaar ontvangen we twee tot drie aanvragen per
maand”, vertelt Axel Aerden, beleidsmedewerker bij de
NVAO. Ongeveer de helft daarvan wordt afgewezen.
Volgens Aerden komt dat omdat de onderbouwing in
de zelfrapportage vaak onvoldoende is.
“Een visie is meer dan de
collegezaal rondkijken en
denken: o, daar zit een
Spanjaard en daar een
Chinees, dus wat zijn we
toch internationaal”
Het is dan moeilijk vast te stellen of het probleem
bij de opleiding zelf of bij het rapport ligt. Voor veel
opleidingen blijkt het een hele opgave te zijn om een
goed onderbouwde visie op internationalisering en de
beoogde leeropbrengsten te formuleren. Zo kunnen
er mooie buitenlandprojecten zijn gestart, maar als
ze toevallig zijn ontstaan en na een paar jaar weer
ophouden, heeft dat niet veel van doen met een door­
dacht beleid. “Internationalisering
moet verankerd zijn in het onderwijs
en bijdragen aan de kwaliteitsverbe­
tering van de hele opleiding. Het gaat
om de impact op de leeromgeving en
de leerresultaten. Mobiliteit kan een
goede bijdrage leveren aan intercul­
turele leerdoelen, maar dan moet er
wel expliciet worden gemaakt hoe
dat wordt bereikt. Zo toont onder­
zoek aan dat een buitenlands studie­
verblijf ook interculturele vaardig­
heden kan belemmeren en zelfs kan
leiden tot xenofobie of superiori­
teitsgevoelens bij studenten.”
“Maar”, zegt Aerden, “we onderschatten soms hoever
we in Nederland en Vlaanderen al gevorderd zijn met
internationalisering.” Imponerend vindt hij bijvoor­
beeld de fysiotherapieopleiding die een Afrikaanse
behandelruimte simuleert. “Studenten moeten hun
kennis dan echt anders inzetten. Met zo’n aanpak kun
je veel bereiken. Vanuit het buitenland kijken ze met
grote ogen naar dit soort initiatieven.”
Boeiende discussies
Het bijzonder kenmerk internationalisering heeft
inmiddels navolging gekregen in Europa. In twaalf
landen zijn pilots gestart waarbij het kader en de
methodiek voor een Europees internationaliserings­
certificaat worden getest. “De Europese pilots leveren
boeiende discussies op, omdat je te maken hebt met
een grote verscheidenheid aan accreditatieorganisaties:
van Finland tot Spanje en van Kroatië tot Nederland”,
aldus Aerden. Hij verwacht dat het beoordelingskader
hierdoor aan coherentie en duidelijkheid zal winnen.
“Als je met zoveel landen een beoordelingsprocedure
opstelt, moet je ervoor zorgen dat de ruimte voor
interpretatieverschillen
minimaal is.”
els heuts
transfer | juli/augustus 2013 | 15

Foto: NHTV
16 | juli/augustus 2013 | transfer
n h t v , r e a l e s t a t e a n d f a c i l i t y m a n a g e m e n t
‘Nog flink trekken aan internationale instroom’
Het was even slikken voor de NHTV. De keuze om
de opleiding Facility Management een internationaal
profiel te geven, had vijf jaar geleden tot gevolg dat
de instroom kelderde van circa 170 naar negentig
studenten. “Maar de kost bleek voor de baat uit
te gaan”, zegt programmamanager Wil Gooskens
nu opgewekt. Dit jaar schreven zich 155 studenten
in voor de Engelstalige opleiding.
Onder hen zijn praktisch geen mbo’ers meer en
h a n , b a c h e l o r l i f e s c i e n c e s
‘We willen meer docenten uitwisselen, maar dat is niet eenvoudig’
Al meer dan twintig jaar is het Instituut Applied
Sciences van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
internationaal actief. In 2002 ging de Engelstalige oplei­
ding Life Sciences van start. Het gros van de studenten
komt uit het buitenland. “Natuurwetenschappelijk
onderzoek is internationaal en dat biedt goede hand­
vatten om met universiteiten in het buitenland samen
te werken”, vertelt opleidingsdirecteur Paul Smeets.
De NVAO­pilot in 2010 was voor de opleiding een
goede gelegenheid om te toetsen hoe het met de kwali­
teit van de internationalisering gesteld was. Dat leidde
tot een certificaat met het oordeel ‘voldoende’. Het
predicaat ‘goed’ zat er toen niet in. “We hadden onze
internationaliseringsdoelen te weinig expliciet gemaakt
in de eindkwalificaties. Dat is ook niet zo eenvoudig.
De opleiding is Engelstalig dus dan ga je niet als doel
formuleren dat studenten meer boeken in het Engels
moeten lezen. Het is in ieder geval belangrijk dat
studenten een bepaalde mate van cultural awareness
ontwikkelen. En uiteindelijk moet de kwaliteit van ons
ook maar weinig internationale studenten: 3 tot 4
procent. “Daar moeten we nog flink aan trekken”,
zegt Gooskens. “Dat constateerde de NVAO ook bij
de beoordelingsprocedure voor het bijzonder kenmerk
internationalisering.” Onbekendheid met het vakge­
bied speelt de opleiding parten bij het werven in het
buitenland. “Daarom hebben we real estate toegevoegd
aan de opleidingsnaam. Dat maakt het ook makke­
lijker om stageplaatsen in het buitenland te vinden.”
Maar met het kenmerk internationalisering werf je
geen buitenlandse studenten, denkt Gooskens, het zal
vooral bij de marketing in eigen land worden gebruikt.
Het delen van een gebouw met de opleiding
International Hotel Management, dat zo’n 13 procent
buitenlandse studenten heeft, maakt het mogelijk toch
een international classroom te creëren bij gezamenlijke
opdrachten. En buitenlandse docenten zijn er al wel
volop. Gooskens heeft op dat vlak een omslagpunt
bemerkt. “Vroeger was het raar om Engels te spreken
aan tafel omdat er vaak alleen Nederlandse collega’s
zaten. Maar nu zit er altijd wel iemand uit het buiten­
land bij en gaat dat eigenlijk vanzelf.”
annelieke zandvliet
onderwijs worden verhoogd door internationalisering”,
aldus Smeets.
“We willen ook graag meer docenten uitwisselen. Maar
vanwege ons competentiegerichte onderwijsmodel is
dat soms lastig. In Duitsland, waar we een partnerin­
stelling hebben, wordt er veel meer vanuit de theorie
lesgegeven. Dat is een wereld van verschil.” Voor het
aangaan van samenwerkingsverbanden met buiten­
landse partners zal Smeets het kenmerk niet zo snel
gebruiken. “Samenwerking starten we meestal door
onze studenten stages en afstudeeronderzoeken te laten
doen bij andere universiteiten. Op die manier laten we
de kwaliteit van onze studenten zien en daarmee de
kwaliteit van de opleiding. De universiteit van Dundee
wilde in eerste instantie niet met ons samenwerken
omdat we een hbo­opleiding zijn. Maar nu zijn ze zo
tevreden dat onze studenten voorrang hebben bij het
toekennen van stageplaatsen.”
els heuts

Foto: Diana Scheilen/HH
m a a s t r i c h t u n i v e r s i t y
‘Het was hard werken om het kenmerk te krijgen’
Natuurlijk, zegt prof. Tom van Veen, decaan inter­
nationalisering van het onderwijs bij de Universiteit
Maastricht, het was hard werken om het internationa­
liseringskeurmerk binnen te slepen. Maar het was een
overzichtelijke klus, mede doordat de beoordelings­
commissie de audit zakelijk aanpakte. “Het rapport
mocht maar dertig pagina’s lang zijn. Ik kende dat van
de pilot die een aantal jaren geleden is gehouden bij
onze opleiding International Business. Het moet to the
point zijn, niet te veel geklets, dat beviel me wel.”
Voordeel was ook dat de UM min of meer tegelijker­
tijd met de instellingsaccreditatie bezig was. “Veel
gegevens waren al in dat verband verzameld. Hoeveel
internationale studenten heb je, waar komen ze
vandaan, met hoeveel instellingen in het buitenland
heb je partnerschappen, die dingen.”
“Ze kijken naar drie zaken: wat is je visie, wat is je
beleid, en wat is er gerealiseerd. Visie, tja, dat moet
meer zijn dan dat je in de collegezaal rondkijkt en
denkt: o, daar zit een Spanjaard, daar een Chinees,
dus wat zijn we internationaal. Maastricht is ook op
die opportunistische manier begonnen, maar nu is
het uitgangspunt dat we opleiden voor de internatio­
nale arbeidsmarkt. Studenten weten hoe er in andere
landen wordt gewerkt, hoe men daar communiceert.
Om studenten bewust te leren integreren werken we
met het concept van de international classroom.”
Toch was het voor Van Veen helemaal niet
vanzelfsprekend dat de UM met een consistente
visie op internationalisering naar de commissie zou
stappen. De verschillen tussen de faculteiten leken
te groot. “Dat is nu allemaal besproken en uitein­
delijk viel het erg mee. Natuurlijk zijn er verschil­
lende opvattingen. Zo zijn niet alle bachelors bij ons
in het Engels en dat willen die opleidingen ook zo
houden. Prima. Ook het taalbeleid blijft een punt.
Nu gaat het om Engels en Nederlands, maar Frans
is relevant voor een opleiding als European Studies,
en Chinees wordt steeds belangrijker. Wat doen
we daaraan? En werkt dat international classroom­
project overal hetzelfde? Nee dus, maar in grote lijnen
is er nu wel een gedeelde visie.”
Het kenmerk heeft vooral intern zijn nut bewezen,
vindt Van Veen: “We hebben eindelijk eens goed
gekeken wat we eigenlijk doen, daar hebben we nu een
beeld van. Naar buiten toe is het nut wat onduidelijker.
Letten potentiële studenten erop? Dat weet ik niet.
Maar als je je afficheert als de ‘de meest internatio­
nale universiteit’, moet je zo’n keurmerk natuurlijk
wel hebben.”
wammes bos
transfer | juli/augustus 2013 | 17

Foto: Eline Hensen
18
| juli/augustus 2013 | transfer
h o t e l s c h o o l d e n h a a g
‘We doen zelfs de boekhouding in het Engels’
Echt internationaal worden, daar komt heel wat bij
kijken, weten medewerkers van de Hotelschool Den
Haag. “Dat is stapje voor stapje gegaan”, vertelt staf­
medewerker Barbara Gemen. De grootste stap was het
besluit in 2008 om alleen nog Engelstalig onderwijs te
verzorgen en ook het Nederlands buiten het klaslokaal
uit te bannen. “Sindsdien vergaderen we in het Engels
en doen we zelfs de boekhouding in het Engels. Dat
vergt behoorlijk wat discipline. Alle medewerkers zijn
getest en getraind op hun Engelse taalvaardigheid.”
Toch gaat het niet zo zeer om de taal, zegt Gemen,
maar om de internationale focus. “Je moet kunnen
invoelen wat het voor een student betekent om uit
het buitenland te komen. Soms moeten ze zelfs voor
de selectie een visum regelen”, legt ze uit. “Docenten
moeten ook begrijpen dat het niet handig is om pas op
24 december cijfers te posten. Studenten willen ruim
voor Kerst thuis zijn.”
Bewijzen
Omdat het zo ingrijpend is, moet je volgens Gemen
eerst nadenken in hoeverre je internationaal wilt zijn
en waarom. Voor een hotelschool is dat duidelijk: die
leidt op voor een internationaal werkveld. Toch kwam
daar niet vanzelf het idee uit voort om het bijzonder
kenmerk internationalisering aan te vragen. Op advies
van het internationale visitatiepanel is de aanvraag
tijdens het accreditatieproces alsnog ingediend. In een
apart document moest de hotelschool toen bewijzen
echt internationaal te zijn. Daar is in terug te vinden
dat ruim 40 procent van de studenten uit het buiten­
land komt, net als 22 procent van de docenten – wat de
hotelschool graag zou verhogen naar respectievelijk 50
en 25 procent. Maar ook dat er twee keer een buiten­
landstage op het programma staat en cross cultural
management in verschillende vakken terugkomt.
Op de nieuwe website toont de Hotelschool nu vol
trots het kenmerk. “Het is toch fijn als de claim dat je
internationaal bent wordt bevestigd door een onafhan­
kelijke organisatie”, zegt Gemen.
annelieke zandvliet
t u d e l f t , e n g i n e e r i n g a n d p o l i c y a n a l y s i s
‘Zo kunnen we laten zien dat we speciaal zijn’
Het certificaat internationalise­
ring prijkt aan de muur van zijn
werkkamer. “Door dit bijzonder
kenmerk onderscheiden we ons
van andere opleidingen op de TU
Delft”, verklaart opleidingsdirec­
teur Bert Enserink. “Zo kunnen
we laten zien dat we speciaal zijn.
Niet onbelangrijk in tijden van
bezuinigingen waar kleine oplei­
dingen nogal eens het onderspit
delven”, verklaart Enserink. Hij
zwaait de scepter over de tweeja­
rige masteropleiding Engineering
and Policy Analysis, die in 2010
deelnam aan de pilot van de
NVAO. Jaarlijks stromen er zo’n 35
studenten in, 80 procent daarvan
komt uit het buitenland. “Het
was een nuttige oefening”, blikt
Enserink terug. “We zijn bewuster
gaan nadenken hoe je onderwijs
verzorgt voor een internationale
studentenpopulatie.”
Arrogantie
De deelname aan de pilot resul­
teerde in het certificaat inter­
nationalisering met het oordeel
goed. Het is zes jaar geldig. Als
de opleiding opnieuw gevisiteerd
wordt, zal het bijzonder kenmerk
weer worden aangevraagd, stelt
Enserink. “Ik denk dat het dan veel
minder werk zal zijn dan bij de
pilot. Toen kwam er een speciale
commissie langs. Nu is het onder­
deel geworden van de normale
accreditatieprocedure.”
Hij denkt niet dat veel andere
opleidingen van de Delftse univer­
siteit het bijzonder kenmerk
zullen aanvragen. “Dat is ook
de arrogantie van de TU Delft.
Internationale studenten komen
toch, wel want de rankings
zijn voor hen veel belangrijker.
Hetzelfde geldt voor het afsluiten
van partnerschappen; onze scores
op internationale ranglijsten leggen
veel meer gewicht in de schaal dan
een stempel ‘goed’ van de NVAO.”
els heuts

Foto: Henriëtte Guest
C O L U M N
Als ik zie hoeveel er veranderd is
op internationaliseringsgebied in
de afgelopen 25 jaar, vraag ik mij
wel eens af hoe de internationali­
sering er over een aantal decennia
uit zal zien. Voor mij begon het
allemaal lang geleden, toen in
Europa internationale thematische
netwerken ontstonden. De eerste
jaren was alles nogal vrijblijvend.
We organiseerden lange vergade­
ringen op prettige locaties, afge­
sloten met copieuze diners. Tot
Waarom zou je nog
in het vliegtuig stappen?
samenwerking en studentenuitwisseling leidde het
maar mondjesmaat. Studenten bleken bij de keuze
van hun studiebestemming toch een andere focus te
hebben dan wij dachten. Zo hadden TU­studenten
enige tijd een sterke voorkeur voor Barcelona. “They
are very enthousiastic about the waves”, zei mijn
Spaanse collega tegen mij. Even dacht ik dat onze
studenten zich uitleefden in zijn waterbouwkundig
laboratorium. Totdat mijn collega zei: “They spend
most of their time on the beach, surfing.”
Later kwamen de internationale programma’s. Er
werd niet langer gefreewheeld: we sloten over­
eenkomsten met partneruniversiteiten voor seri­
euze onderwijsontwikkeling. De double degrees en
Erasmus Mundus­opleidingen schoten als padden­
stoelen uit de grond. Menig ondersteuner bevond
zich ineens kniehoog in stroperige EU­procedures
en moest elk jaar weer vuistdikke rapportages
ophoesten. Erfenisje van het penvoerderschap van
dit soort programma’s, vaak uit puur enthousiasme
door wetenschappers aanvaard. Ook buiten deze
programma’s om vonden steeds meer internatio­
nale studenten hun weg naar ons land. Ieder jaar
begroetten wij meer Chinezen, Indiërs, Grieken en
Italianen, wat ons uitdaagde om onze ondersteuning
en huisvesting in hetzelfde tempo te laten groeien.
Hoe zal de internationalisering zich in het komende
decennium ontwikkelen?
Waarschijnlijk zullen steeds
minder studenten huis en haard
verlaten om in het verre Nederland
een complete opleiding te komen
volgen. Dat zal deels komen
doordat, vooral in Azië, sterke
onderwijs­hubs ontstaan, waar­
door studenten ook in de eigen
regio kwalitatief goed hoger
onderwijs kunnen volgen. Ook de
toenemende virtuele mobiliteit
op internet en in sociale media zal
bij studiekeuzen een steeds grotere rol gaan spelen.
Gamen tegen Chinezen, Facebook­vrienden in
Australië, online­shoppen in de VS... waarom zou je
nog in een vliegtuig stappen voor een opleiding?
Ook in het Nederlandse hoger onderwijs zie
je al aanwijzingen dat deze global community­
trend wel eens booming business kan worden.
Van international classroom naar virtual global
classroom. De ontwikkelingen op terreinen als
online­onderwijs, OpenCourseWare en MOOCs
(MassiveOpenOnlineCourses) gaan ook hier
momenteel razendsnel. Op diverse universiteiten,
waaronder de TU Delft, worden inmiddels complete
online­opleidingen voorbereid.
Ik denk wel dat we moeten zorgen dat we ook deze
online­studenten af en toe hierheen halen, bijvoor­
beeld in het kader van een summer school­cursus.
Al was het alleen maar voor de bollenvelden, het
wij­gevoel en de broodnodige netwerkactiviteiten.
Want inhoudelijk kan een online­opleiding nog zo
goed zijn, er blijft altijd een glazen scherm tussen jou
en de ander zitten. En soms begint netwerken met je
toekomstige internationale gesprekspartners toch het
beste bij de koffieautomaat en in de kroeg.
ellen touw
Ellen Touw is beleidsmedewerker internationalisering bij de TU Delft
transfer | juli/augustus 2013 | 19

k r o a t i ë w o r d t l i d s t a a t n u m m e r 2 8
‘ Nederland is een exotische
Foto: Dirk-Jan Visser/HH
a c h t e r g r o n d
voor Kroaten’
Op 1 juli werd Kroatië lid van de Europese Unie. Studeren
in Europa komt daardoor voor Kroatische jongeren binnen
handbereik. Gezien de hoge jeugdwerkloosheid in eigen land
zullen vele vermoedelijk de nieuwe kansen grijpen. Nederland
staat nog niet erg op het netvlies van de Kroatische student,
maar dat zal naar verwachting snel veranderen.
Studenten van de universiteit van Zagreb tijdens een protestactie in 2009.
20 | juli/augustus 2013 | transfer
Foto: Holger Mette

studiebestemming
Ze vormen een klein, hecht clubje, de 26 neerlandis­
tiek­studenten aan de Universiteit van Zagreb. “Als
ik hier in Kroatië vertel dat ik Nederlands studeer,
verklaren ze me voor gek”, vertelt Jurica Oreški.
“Nederland is een exotisch land voor Kroaten. Ze
kennen Amsterdam en weten dat je daar mag blowen,
maar meer ook niet.”
Dat onbekende trok Oreški juist aan. “Ik wilde graag
een heel nieuwe taal leren.” Zijn studiegenoot Daniel
Njokoš sprak ook geen woord Nederlands toen hij
met neerlandistiek begon. “Daarom vond ik het zo
leuk om die taal te leren”, vertelt hij met een Vlaamse
tongval, die hij heeft opgedaan op de Vakantiesalon
in Brussel. Daar staat hij elk jaar
in februari Belgische toeristen
te woord die naar Kroatië met
vakantie willen.
“Mensen vragen mij altijd waarom
ik zo’n stomme talenstudie doe”,
vertelt Josipa Dvorac˘ek, die net als
haar medestudenten de kans om
met een Nederlandse journalist te
Skypen gretig aangrijpt om haar spreekvaardigheid
te oefenen. In april bracht zij een maand door in het
Amsterdamse Vertalershuis, een prijs die ze won
met de vertaling van een verhaal van Manon Uphoff.
Josipa snapt de kritiek op haar talenstudie niet. “Als
je vreemde talen spreekt, kun je communiceren met
mensen in andere delen van de wereld. Dat is belang­
rijk.”
De studenten neerlandistiek zijn nu misschien
buitenbeentjes, straks vormen ze mogelijk de voor­
hoede van een nieuwe generatie. Op 1 juli werd
Kroatië de 28­ste lidstaat van de Europese Unie.
Hoewel het kabinet voorlopig de deur dicht houdt
voor arbeidsmigranten uit Kroatië, wordt studeren in
Nederland dan een stuk makkelijker en goedkoper.
Topniveau
Jurica Oreški studeerde twee jaar geleden al
een semester in Leiden, met een Erasmusbeurs.
Sinds 2011 doet Kroatië, vooruitlopend op het
“Als je in Duitsland gaat
studeren, kun je altijd wel
bij een oom wonen”
EU­lidmaatschap, mee aan Erasmus. Oreški was
een van de eerste Kroatische studenten die daarvan
profiteerden. Het studieverblijf in Leiden was een eye
opener. “Ik heb een semester Dutch Studies gedaan,
Nederlands voor internationale studenten. Maar dat
programma gaat veel verder dan de taal leren. We
kregen ook literatuur, cultuur, geschiedenis, taalwe­
tenschap. Het was echt topniveau.”
Door de kennismaking met de Nederlandse cultuur
begon Oreški de taal ook beter te begrijpen, vertelt
hij. De student hoopt volgend jaar terug te keren voor
een researchmaster historisch­vergelijkende taal­
wetenschap. “Leiden hoort tot de wereldtop in dat
vakgebied”, weet hij. Hij probeert
nog om een beurs te krijgen.
Josipa Dvorac˘ek wil ook graag een
master in Nederland doen. “Ik wil
me specialiseren in de letterkunde
en dan heb je in Nederland veel
meer mogelijkheden dan hier”,
vertelt ze. Daniel Njokoš is al een
stap verder. Hij heeft een beurs
van de Nederlandse Taalunie bemachtigd en begint
in september aan de Universiteit Gent aan een
master. “Als ik tenminste word toegelaten", zegt hij
bescheiden, “anders ga ik naar Nederland.”
Armoede
Kroatië heeft de laatste jaren alles in het werk gesteld
om te voldoen aan de voorwaarden die de EU stelt
voor toetreding. Zo heeft het land meegewerkt
aan het Joegoslavië­tribunaal in Den Haag, waar
verdachten van oorlogsmisdaden worden berecht die
zijn begaan tijdens de oorlog die woedde van 1991
tot 1995. Kroatië heeft bovendien laten zien dat het
corruptie durft aan te pakken. Eind vorig jaar werd
oud­premier Ivo Sanader veroordeeld tot tien jaar
gevangenisstraf omdat hij 5 miljoen euro aan steek­
penningen had aangenomen van het Hongaarse olie­
bedrijf MOL. Het hoger onderwijs sloot zich aan bij
het Bologna­proces en voerde in 2005 het bachelor/
mastersysteem in.
transfer | juli/augustus 2013 | 21

Maar nu het bijna zover is, maken veel Kroaten zich
zorgen over de toetreding. “Veel mensen zijn bang
dat de Kroatische economie niet concurrerend genoeg
is”, weet Jurica Oreški. Kroatië leeft van oudsher van
het toerisme, een sector die tijdens de recente oorlog
een zware dreun kreeg, maar die zich sinds de eeuw­
wisseling langzaam herstelt. De Kroatische economie
groeide met 4 tot 5 procent per jaar en in tien jaar
verdubbelden de inkomens. Totdat in 2008 de crisis
toesloeg, waardoor Kroatië in een langdurige recessie
raakte. De werkloosheid steeg naar 14 procent en de
armoede neemt weer toe. Een op de zeven Kroaten
leeft volgens de recentste Wereldbank­cijfers onder
de armoedegrens en steeds vaker horen hoogopge­
leide jongeren in de grote steden daarbij. De jeugd­
werkloosheid in Kroatië is vergelijkbaar met die in
Griekenland en Spanje. “En elke dag komen er werk­
lozen bij”, weet Josipa Dvorac˘ek.
Hoewel in het hoger onderwijs een efficiencyslag
is gemaakt, lukt het maar niet om opleidingen af te
stemmen op de vraag op de arbeidsmarkt. Zestig
procent van de Kroatische studenten volgt een alfa­
of gammastudie, terwijl aan technici en natuur­
wetenschappers tekort is. De universitaire oplei­
dingen bereiden studenten bovendien niet goed voor
op de arbeidsmarkt. “Je doet tijdens je studie hele­
maal geen werkervaring op”, vertelt Dvorac˘ek.
Emigratieland
Geen wonder dat veel Kroatische studenten
in de startblokken staan om de kansen die het
EU­lidmaatschap biedt, te benutten. “Kroatië is een
klein en niet zo welvarend land. Daarom grijpen
Kroaten de nieuwe kansen om in het buitenland
te studeren”, stelt Sandra Dobrić, projectmanager
studentenadvisering bij het Institute for Development
of Education (IDE) in Zagreb. IDE is een non­gouver­
u n i v e r s i t e i t v a n z a g r e b , s i n d s 1 6 6 9
Kroatië telt zeven publiek gefinancierde
universiteiten, twaalf polytechnics en drie
colleges voor hoger beroepsonderwijs. De
Universiteit van Zagreb, gesticht in 1669, is
niet alleen de oudste, maar ook verreweg de
grootste hogeronderwijsinstelling van het
land. Aan de 29 faculteiten en drie kunst-
academies studeren ruim 50.000 voltijdstu-
denten. Daarmee trekt de door Jezuïeten
opgerichte universiteit bijna de helft van
22
| juli/augustus 2013 | transfer
alle studenten in Kroatië.
Hoewel de andere universiteiten goed
nementele organisatie die in 1999 is opgezet om
studenten te informeren over studiemogelijk ­
heden in het buitenland. Tegenwoordig advi­
seert het instituut ook over hervormingen in het
hoger onderwijs.
Kroatië is van oudsher een emigratieland. Het telt
4,4 miljoen inwoners, maar net zo veel Kroaten
wonen in de diaspora. In Europa, maar ook in de VS,
Australië en Zuid­Amerika. Studeren in het buiten­
land is daarom vrij gebruikelijk. Naar schatting 4,9
procent van de 160.000 studenten volgt een volle­
dige studie in het buitenland. Kroatië zit daarmee
ruim boven het EU­gemiddelde van 3,6 procent.
“Nu studeren in EU­landen goedkoper wordt, zal de
mobiliteit zeker toenemen”, verwacht Dobrić.
Hoewel het IDE meer vragen krijgt over de studie­
mogelijkheden in Nederland, zal het volgens haar
niet meteen storm lopen bij de Nederlandse univer­
siteiten en hogescholen. “Door de ligging in West­
Europa en de vele Engelstalige studieprogramma’s is
Nederland zeker interessant voor Kroaten. Maar dat
staat nog niet zo op het netvlies bij onze studenten.”
Kroaten trekken vooral naar buurlanden als Slovenië,
Italië en Oostenrijk. En naar Duitsland, want daar
zijn in de jaren zeventig veel Kroatische arbeidsmi­
granten terechtgekomen. “Als je in Duitsland gaat
studeren, kun je altijd wel bij een oom wonen”, legt
Daniel Njokoš uit.
gespreid zijn over het land en daardoor vaak
beter bereikbaar voor studenten uit de pro-
vincie, kunnen zij niet op tegen de reputatie
van de Universiteit van Zagreb, die zich als
enige Kroatische instelling kan meten met
de wereldtop. In de Shanghai-ranking staat
Zagreb op een plaats tussen de 401 en 500,
samen met de Universiteit van Belgrado
Maar nu Kroatië EU­lid is, zullen studenten snel
andere studiemogelijkheden ontdekken, denkt Josipa
Dvorac˘ek. “Voordat ik met neerlandistiek begon, wist
ik zelf ook niet dat Leiden zo’n bekende universiteit
is op mijn vakgebied. Maar Europa komt nu dichterbij
en wordt bereikbaarder voor Kroaten. Ik denk dus dat
meer Kroaten Nederland zullen ontdekken.”
yvonne van de meent
in Servië, de Universiteit van Ljubljana in
Slovenië en de Universiteit van Tilburg.
Hoewel naar de afgestudeerden van de
polytechnics en beroepscolleges meer vraag
is, studeert 78 procent van alle Kroatische
studenten aan een universiteit. Bij de parti-
culiere instellingen die sinds 2003 bestaan,
studeert 7 procent van de studentenpopula-
tie. Een kwart van alle Kroatische studenten
volgt een deeltijdopleiding. (yvdm)

Foto’s: Eric Jungrichter
a a n p a k k e n
‘Alumni traceren is een
zaak van lange adem’
Onder de noemer internationalisering worden in het hoger onderwijs de meest uiteenlopende taken
verricht. In de achtste aflevering van deze rubriek: Christiaan van der Ham, alumnicoördinator bij
Stenden Hogeschool Leeuwarden.
Contact onderhouden met alumni is belangrijk. Dat
staat voor Christiaan van der Ham buiten kijf. Maar
als coördinator van de alumniactiviteiten bij de oplei­
ding International tourism management, waar twee­
derde van de studenten uit het buitenland komt, weet
hij ook dat dat geen eenvoudige klus is.
“Ons alumninetwerk is in ontwikkeling”, vertelt Van
der Ham. “We proberen zo veel mogelijk in de gaten
te houden waar onze afgestudeerden terechtkomen.
Sinds een paar jaar vragen we ze na hun afstuderen
om hun contactgegevens in te vullen. Veel van
onze oud­studenten werken in de reiswereld. Ze
veranderen regelmatig van baan en verhuizen. Het
is daarom vaak een zaak van lange adem om ze te
traceren. Maar als je zo iemand dan uiteindelijk
spreekt, is het erg leuk om de ervaringen te horen.
Een goed netwerk komt voort uit oprechte interesse
in wat ze doen.”
Uitgelezen kans
De opleiding wil graag in contact blijven met
haar afgestudeerden om ze bijvoorbeeld input te
laten geven op de leerinhoud. Maar ook om aan
de huidige studenten te laten zien wat zij later
met hun studie kunnen gaan doen. “De toeris­
tische sector is heel breed”, weet van der Ham,
die naast de alumniactiviteiten ook een baan
als tutor heeft.
Hij zoekt nog naar de beste vorm om de alumni te
bereiken. “We versturen een nieuwsbrief met de
meest recente ontwikkelingen op het vakgebied,
nieuwtjes van de hogeschool en vacatures. Maar ik
geloof niet zo in een nieuwsbrief. Dat is toch meer
top-down. We willen daarom meer gebruik gaan
maken van sociale media en op onze website een
speciale plek voor alumni inruimen.”
Maar het is volgens Van der Ham het mooist als je
alumni persoonlijk kunt spreken. “De jaarlijkse
ITB in Berlijn, de grootste vakbeurs ter wereld
op het gebied van toerisme, is wat dat betreft een
uitgelezen kans. De meerderheid van onze buiten­
landse instroom bestaat uit Duitse studenten die
na hun afstuderen weer in eigen land gaan werken.
Die treffen we dan vaak in Berlijn. Ik probeer
de alumni ook een keer per jaar uit te nodigen voor
een speeddate met onze studenten. Maar we zitten
in een uithoek. Als je een keer in Nederland bent,
ga je eerder richting Randstad dan naar Leeuwarden.
Dat ligt toch behoorlijk buiten de route.”
els heuts
transfer | juli/augustus 2013 | 23

Foto: Guido Benschop/HH
i n t e r v i e w
s e r - k r o o n l i d e n b i j z o n d e r h o o g l e r a a r b a r b a r a b a a r s m a
‘SER-rapport bevat niets wat
je niet zelf kunt bedenken’
Barbara Baarsma
24 | juli/augustus 2013 | transfer
Ze leidde de commissie die het SER-
advies over het binden van buitenlandse
studenten opstelde. En doordat ze ook
bijzonder hoogleraar is, had Barbara
Baarsma sowieso al wel een idee waar de
schoen wringt. ‘Ik vraag me bij mijn eigen
studenten wel eens af of ze niet te veel in het
diepe worden gegooid.’
Scripties moeten begeleiden per e­mail, omdat
studenten al voor hun afstuderen naar huis zijn
teruggekeerd. Het gebeurt haar regelmatig, vertelt
Barbara Baarsma. Naast kroonlid van de Sociaal­
Economische Raad (SER) en algemeen directeur van
SEO Economisch Onderzoek is zij ook bijzonder
hoogleraar Marktwerking en mededingingseconomie
aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). “Vol
schaamte hoor ik hun verhalen: dat zij vaak al in de
zomer weg moeten omdat hun huurcontract afloopt.
Zo kunnen ze na het behalen van hun diploma ook
niet hier blijven werken, wat ze graag zouden doen.
Door flexibeler om te gaan met kamerverhuur, kun je
dat slimmer regelen.”
Zoals Baarsma hier meteen een oplossing aandraagt,
bevat ook het SER­advies dat onder haar voorzitter­
schap tot stand kwam, veel concrete aanbevelingen.
Die moeten enerzijds leiden tot een grotere instroom
van buitenlandse studenten, anderzijds tot een hoger
bindingspercentage. “Het zijn allemaal eenvoudige
dingen die wij noemen, niets wat je zelf niet kunt
bedenken. Maar nu staat alles op een rijtje, onder­
bouwd met een analyse en er is draagvlak voor bij
de sociale partners”, zegt de econoom, die meteen
nog een duit in het zakje doet. “Studenten vertellen
mij ook dat ze graag Nederlands zouden leren, maar
daar tijdens hun master geen tijd voor hebben. Dan

vraag ik me af of ze niet te veel in het diepe worden
gegooid. Maak ze wegwijs, geef aan in welke periode
van het studiejaar ze tijd hebben voor een cursus.”
Kenniscafé
Er zou meer vanuit het perspectief van de student
moeten worden gedacht, vindt Baarsma. “Doe een
gedachtenexperiment. Stel je voor dat je op 1 juli in
Nederland arriveert en in een huis terechtkomt met
allemaal buitenlandse studenten.
Hoe kom je er dan achter welke
bijbaantjes er zijn? Wat mij het
meest heeft verbaasd tijdens het
voorbereiden van het advies, is dat
informatie over heel basale dingen
niet in het Engels beschikbaar
is. Brieven over de zorgverzeke­
ringplicht zijn in het Nederlands.
Die gooit een student met de reclamefolders weg.
En hoeveel uur je mag werken naast je studie, zou
gewoon op een Engelstalige portal te vinden moeten
zijn.”
Mede op initiatief van Baarsma werden buiten­
landse studenten voor het advies uitvoerig geraad­
pleegd. Zij konden hun opvattingen kwijt via een
internetenquête en een kenniscafé. Zo hoorde de
commissie persoonlijke verhalen, vertelt de voor­
zitter. “Er werden ook heilige huisjes omver getrapt.
Wij beroemen ons altijd op onze openheid en tole­
rantie. Maar Nederland blijkt helemaal niet zo open
en misschien ook niet zo tolerant. Buitenlandse
studenten hebben weinig contact met Nederlandse
studenten en de samenleving.”
Baarsma wijst nog eens op het project van Avans dat
in de analyse bij het SER­advies wordt beschreven.
Iedere buitenlandse student wordt daar aan een study
buddy gekoppeld, die hem of haar wegwijs maakt.
“Dat is echt een best practice. Voor Nederlandse
studenten is het ook een verrijking om met mensen
uit andere culturen om te gaan, en het is goed voor
hun carrière. Het is één grote win­win­situatie, als
we alle neuzen maar dezelfde kant op krijgen.”
Het is niet zo dat Nederland nog helemaal geen
aandacht heeft voor buitenlandse studenten, zegt
Baarsma. “Er zijn mooie initiatieven. Maar de aanpak
is erg versnipperd, een overkoepelende strategie
ontbreekt.”
Stille revolutie
Tot nu toe zijn de reacties op het SER­advies positief,
heeft Baarsma gemerkt. “Het probleem wordt erkend,
de energie en de wil om het aan te pakken, zijn er.
Er is breed draagvlak en concrete aanbevelingen
liggen op een presenteerblaadje.”
Medewerkers van onderwijsinstellingen kunnen
volgens Baarsma bij zichzelf beginnen. “Geef signalen
over bijvoorbeeld problemen bij huisvesting door
aan je decaan, organiseer een kennismaking met het
Nederlands voordat de colleges beginnen. Ik geef
studenten zelf ook tips. Hebben ze geen goede plek
om hun scriptie te schrijven, dan mogen ze hier op
kantoor komen zitten.”
“Als we alle neuzen dezelfde
kant opkrijgen, is het één
grote win-win-situatie”
Bang dat universiteiten en hogescholen er niet voor
voelen om gericht studenten te
gaan werven voor de arbeidsmarkt,
zoals de SER adviseert, is ze niet.
“Zij hebben een maatschappelijke
verantwoordelijkheid. Daarnaast
is er al een stille revolutie gaande:
het aantal lotingsstudies neemt
hand over hand toe en er wordt
steeds meer decentraal geselecteerd.
Universiteiten en hogescholen hebben beperkte
middelen, die willen ze gericht inzetten.”
Zwaar onder de indruk
Baarsma vindt niet dat het voornemen om hier
na de studie te blijven een selectiecriterium moet
worden. “Maar we moeten het hier blijven werken
wel faciliteren. Bij SEO verzorgen we voor Elsevier
het onderzoek ‘Studie & werk’. Die informatie over
de banenkans per opleiding kun je ook in het Engels
beschikbaar stellen.”
Het creëren van een international classroom vindt
Baarsma overigens ook een goede reden om buiten­
landse studenten aan te trekken. “Ik was bij het
kenniscafé zwaar onder de indruk van de buiten­
landse studenten. Hoe welbespraakt en bevlogen ze
zijn, hoe gemotiveerd. Ze halen vaak hoge cijfers.
Dat is goed voor de kwaliteit van het onderwijs.”
annelieke zandvliet
k a b i n e t s r e a c t i e o p
s e r - a d v i e s
Onderwijsminister Jet Bussemaker heeft bij het in
ontvangst nemen van het SER-advies, eind mei, gezegd
dat ze zal bekijken of de regelgeving voor buitenlandse
studenten kan worden vereenvoudigd, meldt de SER.
Deze maand organiseert Bussemaker een bijeenkomst
met de betrokken organisaties, om af te spreken wie
welke taak op zich neemt. De kabinetsreactie op het
SER-advies stuurt zij binnenkort naar de Tweede Kamer.
Na de zomer volgt een meerjarig actieplan voor het
binden van buitenlandse studenten. (AZ)
transfer | juli/augustus 2013 | 25

e p o r t a g e
b e d r i j v e n o v e r b i n d e n v a n b u i t e n l a n d s e s t u d e n t e n
‘Internationaal talent heeft niet
altijd streepje voor’
De SER vindt dat Nederland internationale studenten
aan ons land moet binden door ze actief naar de
arbeidsmarkt te leiden. Dat klinkt mooi. Maar hoe
belangrijk vinden bedrijven het zelf om buitenlandse
afgestudeerden aan te trekken? Transfer ging kijken
op het VU Career Event voor internationale studenten
in Amsterdam.
In een chique hal van het World Trade Center aan de
Amsterdamse Zuidas is het druk. Enkele honderden
buitenlandse VU­studenten krioelen langs de statafels.
Daarachter staan vertegenwoordigers van bedrijven
klaar om vragen over stages en carrièremogelijkheden
te beantwoorden, een cv in ontvangst te nemen of
een student door te verwijzen naar de recruitment­
website van hun bedrijf. De tweede editie van het VU
Career Event voor internationale studenten, op een
vrijdagmiddag eind mei, is in volle gang.
Niet toevallig is het WTC als locatie voor dit evene­
ment gekozen, vertelt Wytske Siegersma, interna-
tional programmes officer van de Vrije Universiteit
Amsterdam. “Het WTC is het internationale zaken­
centrum van Nederland. Hier ontmoeten zakenleven
en wetenschap elkaar.” En dat is de bedoeling van het
evenement: buitenlandse studenten in contact brengen
met mogelijke toekomstige werkgevers,
om ze zo te behouden voor de Nederlandse kennis­
economie.
26 | juli/augustus 2013 | transfer
Vijfhonderd bedrijven
Een Career Event zoals dit van de VU is precies
wat de Sociaal­Economische Raad (SER) voor ogen
heeft als het gaat om het binden van buitenlands
talent. In zijn recente advies aan het kabinet stelde de
SER dat universiteiten en bedrijven internationale
studenten gezamenlijk wegwijs moeten maken op de
Nederlandse arbeidsmarkt. Betere contacten tussen
bedrijven en onderwijsinstellingen kunnen volgens de
SER ertoe leiden dat meer buitenlandse studenten na
hun afstuderen hier gaan werken.
Aan de inzet van de VU zal het niet liggen: die heeft
voor het carrière­evenement vijfhonderd bedrijven
benaderd. Toch zijn vandaag slechts negen bedrijven
vertegenwoordigd. De meeste wezen de uitnodiging af,
met als argument dat ze door de crisis momenteel geen
personeel werven, of dat ze meer behoefte hebben aan
Nederlands personeel.
Tomatenplukkers
Dat is spijtig voor internationale studenten, want
velen willen na hun afstuderen graag in Nederland
blijven. Dat blijkt ook vandaag, als Natasja van der
Geest, beleidsmedewerker van de Metropool Regio
Amsterdam, die vraag stelt tijdens een plenaire sessie.
De meeste handen gaan de lucht in. Ook de Poolse
Katarzyna Lipinski heeft wel oren naar een carrière in
Nederland. Voordat ze begon aan haar master farmacie
aan de VU, heeft ze in Edinburgh gestudeerd. Maar ze
kiest voor Nederland. “Hier is alles goed georganiseerd
en het land is open-minded. Maar ik moet wel door het
Foto: Simon Trommel

Maarten Wanders, university relations manager bij Shell, legt uit waar zijn bedrijf op selecteert.
vooroordeel heen breken dat we in Polen niet allemaal
tomatenplukkers zijn.”
De bedrijven die wel op de middag zijn vertegenwoor­
digd, zijn vooral grote ondernemingen die in een inter­
nationale omgeving opereren: KPMG, Shell, telecom­
reus Vimpelcom, IBM, logistiekgigant C.H. Robinson,
wervingsbureau Undutchables, consultancybureau
Expertise in Labour Mobility, Philips en Tommy
Hilfiger. Toch is op het Career Event moeilijk te peilen
hoe groot bij deze ondernemingen de behoefte aan
internationaal talent is.
Buitenlandse alumni
De Duitse Sandra Hotz, SAP­consultant bij IBM,
heeft daar in elk geval geen zicht op, vertelt ze. Hotz
is als buitenlandse VU­alumnus door haar werkgever
gevraagd om vandaag aanwezig te zijn. Daarmee
handelt IBM al geheel in lijn met wat de SER adviseert:
laat buitenlandse alumni op dit soort evenementen
over hun eigen ervaringen vertellen. Zo wordt werk
zoeken in Nederland voor de buitenlandse studenten
heel concreet. Hotz doet het met plezier. “Ik ben hier
omdat ik graag iets terug wil doen voor de universi­
teit”, zegt ze. IBM zoekt vooral studenten business
analytics, mensen met kennis van bedrijfseconomie en
wiskunde. Hoeveel er daarvan nodig zijn en of het bij
voorkeur buitenlanders moeten zijn, weet Hotz niet.
Ook VU­alumnus Stojan Simonovski moet op zulke
vragen het antwoord schuldig blijven. Simonovski
is op het Career Event aanwezig voor zijn werkgever
KPMG. De junior risk manager deelt met studenten die
bij zijn tafel langskomen, zijn kennis over hoe je bij
KPMG aan de slag komt. “Studenten willen vaak weten
of het bij KPMG verplicht is dat je Nederlands spreekt”,
vertelt Simonovski, om er meteen aan toe te voegen
dat dat inderdaad een eis is. “Het is weliswaar niet voor
al het werk nodig, maar je moet ook aan de lunchtafel
mee kunnen praten.” Zelf kwam hij bij KPMG binnen
via stages. Maar niet iedere buitenlandse student heeft
dat geluk, weet hij. “Ik zie om me heen dat studenten
naar hun thuisland teruggaan om dan daar maar een
stage te doen.”
Comfortzone
Een paar tafels verder staat Maarten Wanders, univer-
sity relations manager bij Shell. Hij probeert vandaag
die ene topstudent in finance, hr of sales te vinden,
vertelt hij. Hij doet dat juist bij de VU omdat hier de
economische opleidingen sterk zijn vertegenwoordigd.
Voor Shell maakt het volgens Wanders niet uit of dat
talent uit Nederland komt, uit de Europese Unie of
van daarbuiten. “Internationaal talent heeft niet altijd
transfer | juli/augustus 2013 | 27

een streepje voor”, weet hij. Toch nuanceert hij dat
ook weer: “Buitenlandse studenten zijn wel al uit hun
comfortzone gekomen. Dat streepje hebben ze dan in
ieder geval niet tegen.” Verder heeft Wanders geen idee
hoe groot bij Shell de behoefte aan buitenlands talent
precies is. “Ik zie ze overal vandaan komen. Uit België,
maar ook uit China.”
Respectvol
Shell richt de meeste wervingsactiviteiten op de tech­
nische universiteiten zoals die in Eindhoven en Delft.
Daar sponsort het oliebedrijf activiteiten van studie­
verenigingen, maar nodigt ook studenten uit voor
events op de Shell­kantoren. Ook daarbij gaat het om
die ene briljante student. Shell selecteert onder meer
op het vermogen van een kandi­
daat om out-of-the-box te denken,
op wat de student buiten de studie
bereikt en of hij of zij respectvol met
anderen omgaat.
28
| juli/augustus 2013 | transfer
Telecomgigant Vimpelcom, een
holding van telefoonmaatschappijen
in opkomende landen zoals Oekraïne
en Bangladesh, hoopt op het VU
Career Event vooral stagekandidaten
te interesseren. Vast personeel werft
het bedrijf vooral in de landen waar
het actief is. Vimpelcom heeft aan
de Zuidas zijn hoofdkantoor, met 140 man personeel,
waarvan 30 tot 40 procent Nederlands is. Op het
hoofdkantoor worden vooral stagiairs in de treasury
gezocht. Jaarlijks zijn enkele plekken beschikbaar, zegt
treasurer controller Ramón Tolk. Het bedrijf werft
stagiairs omdat die academisch onderzoek kunnen
doen waarvoor de mensen van Vimpelcom zelf geen
tijd hebben en waarbij de stagiair ervaring kan opdoen.
Soms komt een stagiair ook in dienst. “Het VU Career
Event is verder van belang om de relaties met de
universiteit warm te houden”, zegt Tolk.
Vimpelcom biedt wel vaker stages aan. Opvallend is
dat daar vrijwel uitsluitend buitenlandse studenten op
“Het maakt ons niet uit
waar iemand vandaan
komt, als hij maar in een
internationale omgeving
kan werken”
afkomen, vertelt de treasurer controller. Hij weet niet
of dat komt doordat het bedrijf in Nederland minder
actief is als merk. “Het kan zijn dat buitenlandse
studenten een stage zien als een must voor de arbeids­
markt.” Vimpelcom zoekt in elk geval niet specifiek
naar internationaal talent. “Het maakt ons niet uit
waar iemand vandaan komt. Je moet alleen wel in een
internationale omgeving kunnen werken, want bij ons
werken 25 nationaliteiten.”
Nuttig
Werving­ en selectiebureau Undutchables richt zich op
het werven en selecteren van internationale en meerta­
lige medewerkers voor het internationale bedrijfsleven.
Communicatiemanager Kirsten Jansen vertelt dat het
bureau vaak meedoet aan evene­
menten zoals dit. “We vinden het
belangrijk dat studenten onze naam
kennen. Het is crisis in Nederland,
dat merken we. Maar vooral in de
engineering zijn nog vacatures.”
De internationale studenten zelf
waarderen het evenement, blijkt
uit een enquête van de VU. Vooral
de cv­check vinden ze nuttig.
Jammer vinden ze wel dat bedrijven
vaak de voorkeur blijken te geven
aan mensen die vrij toegang
hebben tot de Nederlandse arbeidsmarkt, dus uit de
Schengenlanden. Ook hadden de studenten graag
meer bedrijven gezien die concrete stages en vacatures
aanboden.
Voor de VU en voor bedrijven als Shell en Vimpelcom
is het Career Event in elk geval een succes. De VU heeft
weer iets concreets gedaan om bedrijven aan zich te
binden, Vimpelcom praat al met stagekandidaten en
Shell heeft een pak cv’s binnengekregen. Shell komt
volgende keer weer, verzekert Wanders. En dan wordt
het weer wat groter, zegt de VU.
simon trommel

v l i e g e n d e h o l l a n d e r
‘Denen communiceren als in
The Killing’
“Toen ik had bedacht dat het leuk zou zijn een
halfjaar naar het buitenland te gaan, viel mijn oog
al vrij snel op Denemarken. De NHL heeft een
uitwisselingsprogramma met dat land, waardoor het
gemakkelijk te regelen valt. Maar het trok me ook
aan omdat het me niet zo extreem leek. De Denen
spreken over het algemeen goed Engels, dus ik zou
geen vreemde taal hoeven leren. En dat Noordwest­
Europese van ons eigen land vind ik een prima
klimaat om te werken en te leren. Helder, open en
fris. Denk maar aan Danish Design.
Voordat ik vertrok heb ik de serie Forbrydelsen,
hier bekend als The Killing, bekeken om een indruk
te krijgen van Kopenhagen. Daar is wel vooral de
gloomy side te zien, natuurlijk. En die verbeten
inspecteur Sarah Lund is ook niet echt een visite­
kaartje voor de Denen. Toch komen de dialogen
van die serie aardig overeen met hoe ik de mensen
in Denemarken met elkaar hoorde communi­
ceren: tamelijk recht voor z’n raap, nuchter, op
voet van gelijkheid, ook als het om een meerdere
en een ondergeschikte gaat. Zo was het in ieder
geval op de KEA, de hogeschool van Kopenhagen
waar ik mijn projecten en werkgroepen deed. De
docenten stonden als het ware naast de studenten,
niet er boven. Toch had ik wel ontzag voor ze door
hun ervaring en netwerk. Ik kon een hoop van
ze opsteken.
Peter Klaas Vrieswijk (23) is vierdejaars
Communication & Multimedia Design aan
de NHL Hogeschool in Leeuwarden. Hij ging
naar Kopenhagen om buitenlandervaring
op te doen en constateerde tot zijn
tevredenheid dat de Denen veel weg hebben
van de Nederlanders.
Ik heb voor de opleiding Communicatie en Multimedia
Design gekozen omdat ik er zelf mijn opdrachten kon
kiezen en het studieprogramma naar eigen inzicht kon
inrichten. Ik kon me, toen ik in 2009 aan de opleiding
begon, al aardig redden met mijn eigen bedrijf, PKV
Designs. Op betutteling door school zit je dan echt
niet meer te wachten. Maar de opleiding is absoluut
nuttig. In je eentje kom je uiteindelijk niet veel verder,
ook al heb je het technisch behoorlijk in de vingers.
Reclamecampagne
Ik hou me nu onder andere bezig met het ontwikkelen
van apps. De markt groeit nog steeds, dus ik zal straks
niet om werk verlegen zitten. En ik hou van het soort
werk, het is oplossingsgericht. In Kopenhagen heb ik
een app ontwikkeld voor vier­ en vijfsterren­hotels,
een soort reisgids.
We mochten op de KEA ideeën pitchen voor grote
opdrachtgevers, een reclamecampagne voor een Deens
biermerk, om maar iets te noemen. De ad­wereld die
je ziet in een nostalgische serie als Mad Men heeft zich
inmiddels ontwikkeld naar het digitale vlak waarop
ik mij nu beweeg. Wie weet ga ik zelf ook nog wel
een keer naar New York. In Kopenhagen heb ik aardig
wat hipsters met baarden en retro­kleren voorbij zien
schuiven, dus de stap is ook nu vast weer klein.”
annemieke bosman
transfer | juli/augustus 2013 | 29

g e l e z e n
oplossingen
bestaan niet
Over internationale samenwerking in het hoger onderwijs wordt veel gepubliceerd. Historicus
Han van der Horst bespreekt maandelijks een nieuw werk. Deze keer de Wereldbank-studie Secondary
Education in Ethiopia, door Rajendra Dhoi Joshi en Adriaan Verspoor.
Public Disclosure Authorized
Public Disclosure Authorized
Public Disclosure Authorized
Public Disclosure Authorized Eenvoudige
A WORLD BANK STUDY
Secondary Education
in Ethiopia
SUPPORTING GROWTH AND TRANSFORMATION
Rajendra Dhoj Joshi and Adriaan Verspoor
30 | juli/augustus 2013 | transfer
Na eeuwen van feodalisme en bijna
twee decennia van burgeroorlog en
revolutionaire terreur, wordt Ethiopië
nu bestuurd door verlichte despoten
die met veel dwang en drang moder­
niseringen doorvoeren. Het land in de
hoorn van Afrika kent dan ook zulke
gezonde groeicijfers dat het over een
jaar of tien, vijftien kan toetreden
tot de middeninkomenslanden. Als
tenminste de lage scholingsgraad van
de bevolking geen roet in het eten
gooit. Op dit moment kan nog meer 36 procent van
de inwoners lezen en schrijven. Weliswaar gaat al 85
procent van de kinderen naar het primair onderwijs,
maar slechts 38 procent weet daar de lagere klassen
van het middelbaar onderwijs aan vast te knopen.
Slechts 8 procent doet ook nog de bovenbouw.
Voortreffelijke studie
De uitval is enorm doordat het traditionele curri­
culum te theoretisch en te moeilijk is, terwijl de
leraren te weinig didactische vaardigheden hebben. Is
daar wat aan te doen? Jazeker, maar wát, dat is in het
bestek van deze korte recensie niet uit te leggen. Juist
dáárom hebben de Nederlandse onderwijsveteraan
Adriaan Verspoor en zijn collega Rajendra Dhoi Joshi
zo’n voortreffelijke studie geschreven. Zij trappen
niet in de val van de gemakkelijke, ideologisch gemo­
tiveerde en eenduidige ‘oplossingen’ waarop ontwik­
kelingslanden zo vaak worden getrakteerd.
De auteurs hebben kritiek op het frontale lesgeven
voor de Ethiopische klas, maar stellen tegelijker­
tijd dat met bevlogen leraren alles staat of valt.
Zij willen dat elk talentvol kind naar de middel­
bare school kan en bepleiten daarom particulier
onderwijs voor de rijken. Laat wie genoeg geld
heeft, in godsnaam het onderwijs zelf betalen, dan
kan de overheid haar beperkte budgetten inzetten
voor de minder bedeelden. Een continu beleid van
efficiency en resultaatgerichtheid moet centraal
staan, sámen met vergroting van de budgetten.
Voor docenten dient een loopbaanperspectief te
worden ontwikkelt dat succes (maar wat is succes?)
beloont. Daarvoor moet allereerst de leraren­
opleiding worden hervormd. Zo gaat de studie
verder, alles onderbouwd met feiten, cijfers en loep­
zuivere logica.
Verspoor en Doi Joshi hebben geen boek geschreven
dat gemakkelijk wegleest. Je moet de hoofd­
stukken doorploegen en je wordt op elke bladzijde
gedwongen om zelf mee te denken. Wie de laatste
pagina’s heeft bereikt, zal nooit meer op de tafel slaan
en zijn betoog beginnen met de zinsnede: “Het is
allemaal héél makkelijk want...”
Nederland heeft in zijn huidige fase méér van zulke
boeken nodig.
han van der horst
Secondary Education in Ethiopia. Supporting growth and
transformation. Rajendra Dhoi Joshi en Adriaan Verspoor.
Washington DC, 2013. A World Bank Study. Downloaden via:
www-wds.worldbank.org

A G E N D A
De honderd jaar oude Erasmus Universiteit is van 28 tot 31 augustus gastvrouw voor het 35 e forum
van de European Association for Institutional Research (EAIR). De titel is The Impact of Higher
Education – Addressing the challenges of the 21 st century. ACA-voorzitter Sijbolt Noorda verzorgt de
inleiding. Een van de tracks gaat over rankings. Meer informatie en aanmelden via www.eair.nl/
forum/rotterdam/
De EAIE houdt de ontwikkelingen in Istanbul nauwlettend in de gaten om te bepalen of meer dan
4.000 bezoekers uit ruim 80 landen daar van 10 tot 13 september terecht kunnen voor haar jaarlijkse
conferentie. Weaving the future of global partnerships is deze keer het thema. Meer informatie en
aanmelden via www.eaie.org
‘Transition to open and on-line education in European universities’ is de titel van de EADTU-
conferentie op 24 en 25 oktober in Parijs. Open Educational Resources (OER) en Massive Open Online
Courses (MOOCs) komen daar uiteraard aan de orde. Voorafgaand aan de conferentie, op 23 oktober,
is er ook een masterclass over de rol van die fenomenen in het hoger onderwijs. Meer informatie en
aanmelden via conference.eadtu.eu
Journal of Studies in International Education
Artikelen in de editie van juli 2013 (jaargang 17, nummer 3):
Faculty Member Engagement in Canadian University
Internationalization: A Consideration of Understanding,
Motivations and Rationales – Rhonda Friesen
A Canadian Lens on Facilitating Factors for North American
Partnerships – Christa Lee Olson
Maximizing the Benefits of International Education
Collaborations: Managing Interaction Processes – Helen
Spencer-Oatey
Teachers on the Move: International Migration of School
Teachers From India – Rashmi Sharma
If Not “the Best of the West,” Then “Look East”: Imported
Teacher Education Curricula in the Arabian Gulf – Olena
Aydarova
Cultureel Verdrag-beurzen
Cultureel
Verdrag-beurzen
Mexico,
studie/onderzoek
Duitsland,
kort onderzoek
Duitsland,
architectenbeurs
deadline
aanvraag
aanvang studie
21 augustus variabel in 2014
1 oktober vanaf maart 2014
15 oktober oktober 2014
augustus
2013
september
2013
oktober
2013
Veel landen bieden studie- en onderzoeksbeurzen aan
voor Nederlandse studenten – met name laatstejaars – en
pas afgestudeerden, vaak in het kader van een Cultureel
Verdrag met Nederland om de samenwerking op cultu-
reel, educatief en wetenschappelijk gebied te bevorderen.
Via hun universiteit of hogeschool kunnen studenten
bij de Nuffic een aanvraag indienen voor zo’n CV-beurs.
Studenten in een eerder studiejaar komen alleen in aan-
merking voor een zomerbeurs.
Meer informatie, ook over andere landen die beurzen beschikbaar
stellen, via www.wilweg.nl/cv
transfer | juli/augustus 2013 | 31

transfer
al twintig jaar dé bron van informatie over internationalisering in het hoger onderwijs
Neem nu een gratis abonnement
op hét vakblad over internationale samenwerking
in hoger onderwijs en onderzoek
transfer
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs
ANNE-WIL LUCAS
VVD
HARM BEERTEMA
PVV
PAUL VAN MEENEN
D66
SANDER DE ROUWE
TANJA JADNANANSING
Kosmopolieten en
eurosceptici
over internationalisering
1 jaargang 20 | september 2012
topstudenten halen banden met china aan | groen licht voor niche en nfp |
deskundigen over toekomst meeneembare beurs | buitenlandse student worstelt nog
vaak met bankrekening | intercultureel lab helpt docenten
VO O R W I E?
CDA
PvdA
JASPER VAN DIJK
SP
transfer
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs
Thema Gap Year:
Brugjaar wint
aan populariteit
3 jaargang 20 | december 2012
liften, skydiven, zoeken naar jezelf | tussenjaar als aanjager voor mobiliteit |
gap year-student heeft streepje voor bij nhtv | ervaringen omzetten in studiepunten |
princetons brugjaar haalt studenten uit comfortzone
transfer
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs
Nederland
populair bij
tuition fee
refugees
4 jaargang 20 | januari/februari 2013
sijbolt noorda: internationalisering mag niets kosten | zorgverzekering mobiliteitsobstakel
nummer 1 | maastricht werkt aan écht internationale sfeer | hbo in grensstreek
kiest voor meertalig onderwijs | line: online leren over internationalisering
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs
jaargang 20 | maart 2013
officier mensenhandel over misbruik studievisa | ‘braziliaanse bèta’s echt een
aanwinst’ | scandinaviërs compenseren onderlinge mobiliteit | erasmusbeurs voor
staf vaak onbekend | onderzoek naar meerwaarde buitenlands studieverblijf
• Beslissers, beleidsmakers en uitvoerders van
internationaliseringsbeleid bij hogescholen, universiteiten,
ministeries en aanverwante organisaties
• Docenten, onderzoekers en stafmedewerkers die betrokken of
geïnteresseerd zijn in internationale samenwerking
Transfer is een uitgave van de Nuffic, de Nederlandse organisatie
voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs en
verschijnt acht keer per jaar.
Interesse in een gratis abonnement? Surf dan naar
www.transfermagazine.nl
5
transfer
Hoe kan Nederland
buitenlandse
studenten binden?
transfer
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs
Thema rusland
Kenniseconomie in opbouw
biedt kansen te over
6 jaargang 20 | april 2013
jelle en kysia over andere wereld op drie uur vliegen | poetin wil snel
universiteiten in wereldtop | aanrader: investeer in russische partner |
nederland speelt bijzondere rol in ‘silicon valley’ bij moskou