november - Meet- en Regeltechniek

was het complementair met de Belgica,
het Belgische onderzoeksschip dat ook
verder uit de kust vaart. De Zeeleeuw verricht
uitstekend werk, maar heeft zijn
beperkingen waardoor een deel van de
wetenschappelijke wereld nu niet kan
worden bediend. Het aantal mariene
wetenschappers dat via een bevraging
meehielp aan de uitbouw van het nieuwe
onderzoeksschip, is dan ook navenant.
Meer dan 500 onderzoekers waren het
anoniem met elkaar eens dat Vlaanderen
een hoge nood heeft aan een modern uitgerust
vaartuig, dat met een geringe diepgang
de ondiepe kustwateren van de zuidelijke
bocht van de Noordzee en de
Westerschelde vlot kan bereiken. En ook
hier schiet de oude Zeeleeuw te kort.
Wendbaar
“De Zeeleeuw is niet wendbaar genoeg
als modern onderzoeksschip”, verduidelijkt
Cattrijsse. “Voor de monitoring van
de fauna- en floraontwikkeling rond de
windmolens van de Thorntonbank, valt die
letterlijk uit de boot. De pylonen staan te
dicht bij elkaar. Daarnaast willen we met
de Simon Stevin ook meerdaagse reizen
maken. Met de Zeeleeuw moeten we vier
uur varen om halfweg de Westerschelde
te geraken, er een uurtje onderzoek te verrichten
om daarna vier uur terug te varen.
Enorm duur en tijdrovend.”
Maritiem onderzoek is ook heel erg onderhevig
aan snelle, hoogtechnologische
ontwikkelingen. Om steeds up-todate
te zijn, moest er een schip
komen dat alle nieuwe hoogtechnologische
snufjes
kan vervoeren en dus
specifiek is gebouwd
voor wetenschappelijk
onderzoek. Het arsenaal
aan technologisch
vernuft dat de
Simon Stevin aan
boord zal hebben, is
dan ook indrukwekkend.
“In de romp worden er
speciaal voor diverse onderzoeksdomeinen
hoogwaardige
sonarinstrumenten ingebouwd, zoals
akoestische stroommeters en de multibeam
voor de karakterisering van de bodem.
Die sensoren zullen worden gemonteerd
op een dropkeel, een systeem dat beneden
aan de romp hangt en dat alle storende
elementen, zoals luchtbellen, verwijdert.
Daarnaast zullen we met het dynamisch
positioneringssysteem al een enorme
sprong vooruit maken. De Zeeleeuw
heeft geen boegschroef en kan moeilijk
nauwkeurig een positie aanhouden, zeker
TECHNOLOGIE
als de wind en de stroming uit verschillende
richtingen komen. Maar voor faunaonderzoek
op de bodem is dat cruciaal. Idem
voor ons zopas aangekocht ROV-robotje
voor wrakonderzoek. Met de Simon Stevin
zullen we zo veel langer onderzoek kunnen
verrichten op één positie.”
Gebruiksvriendelijker
Een ander belangrijk onderdeel van de
Simon Stevin wordt de hydraulische dekkraan
voor het in- en ontschepen van
materiaal. De kraan van de Zeeleeuw
heeft een beperkte tilhoogte waardoor
bepaalde staalnametechnieken niet kunnen
worden gebruikt. Met de Simon
Stevin kunnen alle toestellen vanop de
achtersteven worden bediend, wat een
stuk gebruiksvriendelijker is en efficiënter
werken toelaat. Visserijonderzoek kan bijvoorbeeld
niet met de Zeeleeuw. Op de
Simon Stevin zal het VLIZ alle gewenste
apparatuur aan boord kunnen brengen en
zo alle wetenschapsdomeinen optimaal
kunnen bedienen.
De Simon Stevin wordt ook een stil schip
dankzij een dieselelektrische motoraandrijving.
Dat creëert perfecte geluidsomstandigheden
onder water voor bepaalde
akoestische meettechnieken, voor visserijonderzoek
of voor het werken met
hydrofoons die toelaten het reilen en zeilen
te achterhalen van witsnuitdolfijnen
en bruinvissen, die steeds meer voorkomen
in onze wateren.
André Catrijsse: “Die technologische
mogelijkheden zorgen
er allemaal voor dat
Vlaanderen kan intreden
in internationale
netwerken en dat is
een van de agendapunten
van het
VLIZ. Wij geven
onderzoekers
logistieke ondersteuning,
vergaren
en vertalen hun data
naar een breed publiek,
stellen een zeebibliotheek
open en bieden de
onderzoekers dus ook een internationale
verankering aan. Het Europees
beleid is er steeds meer op gericht om
onderzoeksinfrastructuren niet meer puur
op nationaal niveau te coördineren, maar
om de verschillende landen aan te zetten
hun investeringen en operaties op elkaar
af te stemmen. In de toekomst zullen
gespecialiseerde apparatuur en scheepstijd
sneller onder elkaar worden uitgewisseld.
De Zeeleeuw is te beperkt om ons op
Europees niveau te vertegenwoordigen,
maar met de Simon Stevin kunnen we in
zo’n netwerk een rol vervullen en vertrouwen
winnen. Op die manier reiken we ook
buitenlandse onderzoekers een platform
aan in België en krijgen Belgische onderzoekers
er op hun beurt één in het buitenland.”
Naast het aanbieden van een wetenschappelijk
platform zet het VLIZ zijn
onderzoeksschip ook in voor studenten uit
de marien-wetenschappelijke en maritieme
opleidingen en nodigt ze ook op tijd en
stond lagere- en middelbareschoolleerlingen
uit om te komen proeven van wetenschappelijk
onderzoek op zee.
“Een laatste doelstelling wil het schip
aanbieden als testplatform voor nieuwe
mariene of maritieme technologieën,
maar in België hebben we jammer genoeg
geen wetenschapsgroepen die zich concentreren
op de ontwikkeling van nieuwe
instrumenten. Met de Simon Stevin bieden
we alvast een stimulans, waardoor
dat in de toekomst wel zal kunnen.”
Voor de financiering van de Simon Stevin
sloegen Vlaams minister van
Wetenschapsbeleid, Patricia Ceysens
(Open VLD), en Vlaamse minister-president
Kris Peeters (CD&V) de handen in
elkaar. In totaal is die samenwerking goed
voor zowat 12 miljoen euro. Zij stellen het
schip gratis ter beschikking van marien
onderzoek, maar omdat er nog openbaar
moet worden aanbesteed, is nog niet
bekend wanneer de Simon Stevin gedoopt
zal worden met de gebruikelijke champagnefles.”
Tekst: Florian VANDE WALLE
Foto’s: VLIZ
André Cattrijsse
7 I-mag november 2008