STUDIEGIDS FIScalE WETEnSchappEn - Fiscale Hogeschool

hOGER OnDERWIJS
STUDIEGIDS
FIScalE WETEnSchappEn
Academiejaar 2013-2014
www.fhs.be

[2]
INHOUDSTAFEL
Waarom Fiscale Wetenschappen studeren? p 04
Waarom studeren aan FhS? p 05
Overzicht van het leerplan p 06
Omschrijving van de vakken p 07
praktische inlichtingen p 12
Jaarplanning p 14
laureaten p 15
postgraduaat Fiscaal Recht en Fiscale praktijk p 16
academisch personeel p 18
ligging p 19

Inleiding
Hogere Leergangen = FHS
Toen de hogere leergangen voor Fiscale Wetenschappen bijna
45 jaar geleden werden opgericht, bestond er in het nederlandstalig
uni versitair en niet-universitair hoger onderwijs geen opleiding die
gericht was op een globale studie van de verschillende takken van
het fiscaal recht. Van bij de start hebben de hogere leergangen
deze leemte niet alleen opgevuld maar ook op een originele wijze
ingevuld.
Volgens de initiatiefnemers van de hogere leergangen moest de
opleiding tegelijkertijd voldoen aan de volgende kenmerken:
• het fiscaal recht wordt onderwezen op hoog niveau
• de opleiding is praktijkgericht
• de opleiding wordt verzorgd door academici, hoge ambtenaren
en kaderleden van belangrijke fiscale kantoren.
Snel mochten de studenten en hun werkgevers het hoog niveau
ervaren van het onderwijs dat de hogere leergangen verstrekte.
Deze vaststelling zorgde ervoor dat de officiële, lange naam
“hogere leergangen voor Fiscale Wetenschappen” in de praktijk
werd afgekort tot “Fiscale Hogeschool”, of nog korter, “FHS”.
Ondertussen ondervonden reeds meer dan 3.500 studenten op
welke wijze FhS de principes en de praktijk van de fiscaliteit met
elkaar verbindt. het spreekt vanzelf dat FhS voortdurend de inhoud
van het lesprogramma aanpast aan de wijzigingen van het fiscaal
landschap. nieuwe fiscale wetgeving, nieuwe heffingen krijgen
natuurlijk hun plaats in de opleiding. Maar hetzelfde geldt voor
de verschuiving van fiscale bevoegdheden binnen België en de
invloed van internationale factoren op het uitzicht van de Belgische
belastingen.
Wat zelfs na zo’n 45 jaar niet wijzigt, is de fundamentele,
oorspronkelijke doelstelling van FHS: het verstrekken van
een zowel theoretisch als praktisch gerichte opleiding over alle
onderdelen van het fiscaal recht met het oog op de vorming van
bekwame, direct inzetbare fiscale raadgevers.
Wij danken u alvast voor de belangstelling die u toont voor
onze hogeronderwijsinstelling en hopen u binnenkort te mogen
verwelkomen als één van onze FhS-studenten.
luc Maes herman De cnijf
Voorzitter Directeur
[3]

[4]
Waarom Fiscale Wetenschappen studeren?
• De fiscaliteit speelt een belangrijke rol bij de commerciële
en strategische beslissingen die ondernemingen
nemen; ook particulieren worden bij de
opbouw van hun vermogen gestuurd door de fiscale
aspecten van hun initiatieven.
• De fiscale wetgeving is voor de overheid een
belangrijk instrument om haar beleidsopties te verwezenlijken;
om ten volle te genieten van de fiscale
voordelen die in de wetteksten zijn opgenomen,
is een goede, gespecialiseerde fiscale opleiding
nodig.
• Er is voortdurend nood aan nieuwe belastingconsulenten,
accountants en advocaten die over
een gedegen fiscale kennis beschikken. noteer in
dit verband dat de titel van “belastingconsulent”
door de wet beschermd wordt:
o artikel 18 van de Wet van 22 april 1999 (B.S. 11
mei 1999) betreffende de boekhoudkundige en
fiscale beroepen stelt letterlijk: “Buiten de perso-
nen met de hoedanigheid van (accountant en/of)
belastingconsulent, mag niemand een term
gebruiken die verwarring kan scheppen met de
titel van (accountant of) belastingconsulent.”
o arikel 58 van dezelfde Wet voorziet zelfs in strafsancties
voor wie zich wederrechtelijk de titel
van belastingconsulent toe-eigent: “hij die zich
publiekelijk en onrechtmatig de hoedanigheid
toe-eigent van (accountant of) belastingconsulent
(...) wordt gestraft met een gevangenisstraf van
acht dagen tot drie maanden en/of met een geldboete
van € 200 tot € 2.000.”
o artikel 19 van voornoemde Wet stelt: “het
Instituut (van de accountants en de belastingconsulenten)
verleent aan een natuurlijke persoon
die hierom verzoekt, de hoedanigheid van (accountant
en/of) belastingconsulent, indien hij aan de
volgende voorwaarden voldoet: (...) In het bezit
zijn van een Belgisch universitair diploma of een
Belgisch diploma van hoger onderwijs van universitair
niveau, afgegeven na ten minste vier jaar stu -
die in een van de door de Koning te bepalen disciplines,
of van een diploma van hoger economisch
onderwijs, afgegeven door een door de Koning
daartoe erkende instelling (…) of voldoen aan de
door de Koning vastgestelde voorwaarden inzake
diploma en/of ervaring.”
De tweejarige opleiding die FhS verstrekt, is door de
Koning erkend en geeft toegang tot het beroep van
belastingconsulent (K.B. van 4 mei 1999, B.S. 29 juni
1999 en laatst verlengd door K.B. van 14 mei 2009,
B.S. 2 juni 2009).

Waarom studeren aan FHS?
• Als afgestudeerde van FHS beschikt u niet alleen
over een grote theoretische kennis maar ook over
een ruime praktische fiscale deskundigheid, een
garantie voor promotie.
• Het programma van FHS stelt u in staat om u te
vestigen als zelfstandig belastingconsulent of aan
de slag te gaan bij grote ondernemingen, advocatenbureaus,
notarissen... Kortom: de carrièremogelijkheden
zijn ruim.
• Heel wat bedrijven en fiscale kantoren eisen van
kandidaat-werknemers een diploma van gegradueerde
in de fiscale wetenschappen, afgeleverd
door FhS. Bovendien maken vele werkgevers hun
vacatures voor fiscalisten eerst bekend aan de studenten
en oud-studenten van FhS.
• De cursussen worden gedoceerd door topambtenaren
van de Federale Overheidsdienst Financiën,
vooraanstaande belastingconsulenten, fiscale advocaten
en academici gespecialiseerd in de fiscaliteit.
• De docenten waarborgen een kwalitatief hoogstaande
opleiding die een combinatie is van de
principes van de fiscaliteit en de praktische toepassing
ervan.
• De opleiding aan FHS heeft betrekking op alle
takken van de Belgische fiscale wetgeving maar
ook de Europese en internationale fiscaliteit krijgen
meer dan gewone aandacht.
• De spreiding over twee jaar en drie avonden per
week geeft u voldoende ruimte om de leerstof te
verwerken.
• Het schriftelijk studiemateriaal dat aan FHS wordt
gebruikt is het Fiscaal compendium, een referentiewerk
op de Belgische fiscale markt.
Buiten de twee examenzittijden van juni en (einde)
augustus worden facultatieve examens ingericht na
nieuwjaar en begin mei. Deze spreiding van examens
komt uw opleiding en studies ten goede.
De Vlaamse Gemeenschap heeft de ‘hogere
leergangen voor Fiscale en Sociale Wetenschappen’
officieel erkend als instelling die hoger onderwijs
verstrekt. De student ontvangt het Diploma van
Gegradueerde in de Fiscale Wetenschappen.
[5]

[6]
Overzicht van het leerplan
aantal uren
Cursus 1ste jaar 2de jaar
algemene principes van fiscaal recht 20u -
BTW en BTW-practicum
Douane- en accijnsrechten
80u 80u
Deontologie (juridische en beroepsnormen) - 20u
Europees en internationaal fiscaal recht - 80u
Fiscale procedure - 60u
personenbelasting en voorheffingen
(inclusief practicum)
140u 100u
Regionale en lokale belastingen 40u -
Registratierechten - 40u
Successierechten 40u -
Vennootschapsbelasting (inclusief practicum) 100u 100u
Vennootschapsrecht (inclusief boekhoudrecht) 60u -
TOTAAL 480u 480u
Toelatingsvoorwaarden
als regelmatig student tot het eerste jaar worden toegelaten:
• academisch gevormden;
• alle personen die minstens houder zijn van een gehomologeerd getuigschrift van
volledige humaniora.
Diploma
De laureaten behalen het door de Vlaamse Gemeenschap erkende diploma van
Gegradueerde in de Fiscale Wetenschappen.
Vrije cursisten
Vrije cursisten worden aanvaard voor alle vakken of een deel van de vakken na
bespreking met de directie. Ze krijgen geen diploma, maar wel een attest.
het verstrekken van dit attest wordt niet afhankelijk gesteld van de deelneming aan
een examen maar heeft wel betrekking op het bijwonen van de colleges.
De vrije cursist heeft het recht om deel te nemen aan het examen van de cursus die
hij heeft gevolgd. Van het afgelegde examen wordt het resultaat vermeld op het
attest. het collegegeld voor vrije cursisten bedraagt € 552.

Vakomschrijving
Algemene principes van fiscaal recht
Leo De Broeck
het fiscaal recht wordt beheerst door een aantal fundamentele
beginselen. Enkele ervan staan opgesomd
in de Grondwet, met name het wettelijkheidsbeginsel,
het gelijkheidsbeginsel en het éénjarigheidsbeginsel.
In deze cursus worden de grondwettelijke beginselen
toegelicht en wordt aandacht besteed aan de praktische
gevolgen ervan voor de totstandkoming en de toepassing
van de fiscale wetgeving. Komen ook aan bod: het
onderscheid tussen be lasting ontduiking en belastingvermijding;
de invloed van internationale verdragen en
mensenrechten op het fiscaal recht; de relatie tussen
het fiscaal recht en andere takken van het recht (zoals
bijvoorbeeld het bestuursrecht, het burgerlijk recht, enz.).
Belasting over de toegevoegde
waarde (BTW)
Thierry Charon, Eddy Debruyne, Kristian
Vanderwaeren, Patrick Wille
De cursus omvat een grondige studie van de belasting
over de toegevoegde waarde. De studie van deze
belasting wordt gespreid over twee academie jaren.
De aandacht gaat naar het begrip BTW-belastingplichtige,
de belastbare handelingen, het belastbaar
feit en de aanduiding van het land waar de BTW verschuldigd
wordt, de maatstaf van heffing, de tarieven,
de vrijstellingen, het recht op aftrek van de BTW en
het recht op teruggaaf. Ook de formele verplichtingen
die het BTW-wetboek oplegt hebben hun plaats in
deze cursus. De cursus wordt ieder jaar afgerond met
een reeks oefeningen over de geziene leerstof.
Douanerechten en Accijnzen
Luc Gheysens
De cursus douanerechten behandelt de rechten die
geheven worden bij de invoer van goederen in de
Europese Unie. het gaat om een belasting die vooral
beheerst wordt door Europese regelgeving. Wanneer
zijn deze rechten verschuldigd? Wie is verantwoorde-
lijk voor de betaling ervan? Wat controleren douaneambtenaren
en op welke wijze? Op deze vragen wordt
in de cursus een antwoord gegeven. aandacht gaat
ook uit naar uitvoer, doorvoer, tijdelijke invoer en
andere bijzondere douaneregimes. het niet respecteren
van douaneverplichtingen kan zware sancties veroorzaken;
ook daarvan wordt een overzicht gegeven.
In de cursus accijnzen wordt onderzocht op welke producten
een accijns verschuldigd is, wie die belasting
moet betalen en welke de betalingsmodaliteiten
ervan zijn. Ook deze regelgeving wordt gekenmerkt
door een sterke Europese inbedding.
Deontologie
Jos De Blay
het beroep van belastingconsulent is een gereglementeerd
beroep. In het belang van al wie het beroep
uitoefent en van al wie op een belastingconsulent
beroep doet, zijn deontologische regels vastgelegd
die betrekking hebben op verplichtingen en rechten
[7]

[8]
van de belastingconsulent. Ze worden in deze cursus
allemaal geanalyseerd. De cursus biedt tevens de
gelegenheid om in te gaan op de tuchtrechtelijke,
burgerrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid
van een belastingconsulent en op de bepalingen
die de toegang tot het beroep bepalen.
Europees en internationaal
fiscaal recht
Luc Batselier, Koen Morbée, Stijn Vanoppen
In het deel ‘internationaal fiscaal recht’ wordt onderwezen
hoe landen met elkaar tot afspraken komen om
te vermijden dat twee landen belasting heffen op hetzelfde
inkomen. afspraken worden gemaakt tussen
het land waar de verkrijger van een inkomen woont
en het land waar het inkomen vandaan komt. Dat
gebeurt op grond van een internationaal vastgelegde
standaard, met name het OESO-modelverdrag tot
vermijding van dubbele belasting. De studie van de
regels van het modelverdrag is één van de belangrijkste
items van de fiscale opleiding. Daarnaast wordt
aandacht besteed aan de invloed van het Europees
recht op de belastingwetgeving. Er wordt vooral
gewezen op de invloed van de fundamentele vrijheden
(vrije vestiging van ondernemingen, vrij kapitaalverkeer,
enz.) op de nationale wet geving en het verbod
van protectionistische en discriminerende maat -
regelen.
In het kader van dit onderdeel van de opleiding worden
de oplossingen die in de Belgische wetgeving zijn
gegeven aan bepaalde fiscale vraagstukken vergeleken
met de regelgeving die in het buitenland voor
soortgelijke probleemstellingen tot stand werd
gebracht.
Fiscale procedure
Luc Cappelle, Leo De Broeck, Johan Speecke
In deze cursus wordt de procedure inzake inkomstenbelastingen
bestudeerd. Belangrijke onderdelen van
deze cursus zijn:
• de taxatieprocedure, die start met de indiening van
een aangifte, de controle en de mogelijke wijziging
ervan; daarna volgt de fase van de vestiging van
de belasting; een overzicht wordt gegeven van de
termijnen waaraan de fiscale administratie zich
moet houden en van de bewijsmiddelen waarover
de fiscale administratie beschikt;
• de geschillenprocedure die gevoerd wordt wanneer
een belastingplichtige niet akkoord kan gaan
met een gevestigde belasting; eerst moet de procedure
gevoerd worden voor de fiscale administratie;
daarna kan de belastingplichtige naar de rech -
ter stappen;

• de invorderingsprocedure; dit onderdeel van de cursus
behandelt de wettelijke regels die aanduiden
wie uiteindelijk verantwoordelijk is voor de betaling
van de belastingen en wiens vermogen de fiscale
administratie daarvoor eventueel kan aanspreken.
het niet naleven van de fiscale verplichtingen wordt
gesanctioneerd met administratieve en strafrechtelijke
sancties. In het deel ‘Fiscaal Strafrecht’ van de
cursus worden de toekomstige beoefenaars van het
fiscaal recht op de hoogte gesteld van de soms zeer
zware gevolgen (voor de belastingplichtige en zijn
adviseur) van de overtredingen en misdrijven.
Personenbelasting en voorheffingen
(inclusief Belasting van niet-inwoners)
Maurice De Mey, Luc De Greef, Tom Jansen,
Luc Maes, Luc Saliën
Deze uitgebreide cursus wordt gespreid over de twee
academiejaren en behandelt het fiscaal regime van
de verschillende inkomsten van een natuurlijk persoon.
De verschillende inkomsten zijn: de inkomsten van
onroerende goederen, van kapitalen en roerende goederen,
van een beroepswerkzaamheid (als zelfstandige,
als werknemer of als bedrijfsleider) en van bepaalde
zogenaamde ‘diverse’ inkomsten. Telkens wordt veel
aandacht besteed aan de belastbare en de vrijgestelde
inkomsten en aan de aftrekbare kosten. Bij de vaststelling
van de verschuldigde belasting wordt rekening
gehouden met de persoonlijke status van de belastingplichtige:
is hij alleenstaande, gehuwd of samenwonend?
De cursus personen belasting belicht de fiscale
gevolgen van deze verschillende samenlevingsvormen.
Op de verschuldigde personenbelasting maar ook op de
andere inkomstenbelastingen moet de belastingplichtige
tijdens het jaar waarin hij de belastbare inkomsten
verkrijgt een voorschot betalen aan de Schatkist. De
bespreking van de wettelijke bepalingen die betrekking
hebben op deze voorschotten of voorheffingen maakt
deel uit van de cursus personenbelasting.
Bij deze cursus hoort in beide jaren een practicum waarin
oefeningen worden gemaakt op de geziene leerstof.
In een aparte module van deze cursus wordt onderzocht
in welke mate natuurlijke personen die hun fiscale
woonplaats niet in België hebben belasting verschuldigd
zijn op inkomsten die zij in België behalen.
Regionale en lokale belastingen
Liesbet Verlinden, Méhdi Zagheden
het onderdeel ‘Regionale belastingen’ bestaat uit de
studie van de belastingbevoegdheid van de verschillende
deelgebieden en uit een overzicht van de fiscale
maatregelen die ieder deelgebied op grond van die
bevoegdheid heeft getroffen.
[9]

[10]
het onderdeel ‘lokale belastingen’ handelt over de
fiscale bevoegdheid van gemeenten en provincies en
de vele beperkingen daarvan. De procedure om een
lokale belasting te vestigen en om ze te betwisten
wordt ook in deze cursus behandeld.
Registratierechten
Eric Spruyt
Verschillende akten of geschriften moeten verplicht
aan de fiscale administratie voorgelegd worden. De
administratie neemt op één of andere (voorgeschreven)
wijze officieel nota van het bestaan van die
akten of geschriften; er vindt een registratie plaats in
een officieel register of op een toegelaten informatiedrager.
naar aanleiding van deze formaliteit wordt
het registratierecht geheven. De meest bekende handelingen
die aanleiding geven tot de heffing van een
registratierecht zijn de verkopen van onroerende goederen,
de schenking van onroerende en roerende goe-
deren en de inbreng van geld of goederen in een vennootschap.
Van al deze (en ook andere) akten en
geschriften wordt telkens onderzocht onder welke
voorwaarden de registratieformaliteit en de betaling
van de rechten verplicht is, op welke waarde de rechten
geheven worden en tegen welk tarief. Ook de
procedureregels inzake registratierechten krijgen
de nodige aandacht en vooral de procedure om
in bepaalde gevallen teruggave te krijgen van de
geheven rechten.
Successierechten
Jos Ruysseveldt
In de regel zijn successierechten verschuldigd als een
Belgisch inwoner overlijdt en een vermogen nalaat
aan zijn erfgenamen. Wie deze erfgenamen zijn en in
welke mate ze recht hebben op een erfenis wordt in
eerste instantie bepaald door het Burgerlijk Wetboek.
De overledene kan ook bij testament regelingen
getroffen hebben omtrent zijn nalatenschap. Gezien
het belang van het Burgerlijk Recht voor deze cursus
worden eerst een aantal basisbeginselen van het
gemeen recht in de kijker geplaatst. Daarna volgt een
grondige bespreking van de activa en de passiva van
de nalatenschap om de grondslag te kennen waarop
de erfenisrechten geheven worden. De opstelling en
de indiening van de aangifte in de nalatenschap, de
vaststelling van de verschuldigde belasting in de ver -
schillende Gewesten en de onderzoeks- en controlerechten
van de fiscale administratie krijgen de nodige
aandacht.
Vennootschapsbelasting
(incl. Belasting van niet-inwoners)
Herman De Cnijf, Luc Heynderickx, Sophie
Hugelier, Luc Maes, Tina Tack, Nick Van Gils,
Gaby Van Lil, Yves Verdingh, Henk Verstraete

De winst waarop een vennootschap belasting moet
betalen stemt slechts zelden overeen met de winst
die af te lezen is uit de jaarrekening. Een boekhoudkundig
verlies verschilt doorgaans ook van een fiscaal
verlies. In deze cursus wordt uitgelegd hoe dat komt.
Daartoe wordt eerst een grondige analyse gemaakt
van de belastbare en de vrijgestelde winst en van
de fiscaal aftrekbare kosten. Veel aandacht wordt
geschonken aan de verschillende fiscale tegemoetkomingen
aan ondernemingen, in het belang van een
gezond economisch klimaat: hoe de overheid langs
fiscale weg de aanwerving van personeel stimuleert,
hoe ze ondernemingen aanspoort om bepaalde
investeringen te doen en hen aanmoedigt om daarvoor
vooral eigen vermogen (in plaats van geleend
geld) te gebruiken.
Uiteraard worden de fiscale gevolgen van de winstuitkeringspolitiek
(aan aandeelhouders en/of bedrijfsleiders)
besproken. Tijdens de uiteenzettingen wordt
eveneens voortdurend de brug gemaakt tussen het
boekhoudrecht en het fiscaal recht.
Een afzonderlijk topic in deze cursus betreft het fis -
caal regime van de herstructurering van een vennootschap,
in het bijzonder de verschillende vormen van
fusies en splitsingen. Tevens wordt stilgestaan bij de
bijzondere bepalingen van de rechtspersonenbelasting.
net zoals in de cursus personenbelasting
maakt een practicum deel uit van de cursus Vennootschapsbelasting:
daarin wordt de geziene leerstof
met cijfervoorbeelden en praktische probleemstellingen
verduidelijkt.
Vennootschapsrecht
Wim Goossens, Jo Van den Bossche
Een goed fiscalist moet over een degelijke kennis
beschikken van het vennootschapsrecht. In het kader
van een fiscale planning en strategie wordt door-
gaans gebruik gemaakt van één of andere vennootschapsvorm.
Om in dat verband de juiste beslissingen
te kunnen nemen moet een fiscaal raadgever inzicht
hebben in de verschillende soorten vennootschappen,
de oprichtingsvoorwaarden, de organen van de vennootschap
en de werking ervan. In deze cursus
worden al deze items besproken.
het Wetboek van Vennootschappen en de uitvoeringsbesluiten
daarop bevatten ook de regels inzake boekhoudrecht.
De boekhouding en de jaarrekening zijn
onlosmakelijk verbonden met de aangifte vennootschapsbelasting.
Een kort overzicht van de boekhoudkundige
verplichtingen voor vennootschappen en een
studie van de diverse rubrieken van de jaarrekening,
naar inhoud en naar waardering, vormen dan ook een
noodzakelijke basiskennis voor iedere fiscalist.
[11]

[12]
Praktische inlichtingen
Verloop van het academiejaar
De colleges starten op 10 september 2013.
Ze worden gegeven op dinsdag-, woensdag- en
donderdagavond van 17u30 tot 21u00.
De cursussen lopen tot 30 april 2014.
Inschrijving voor de colleges
het inschrijvingsgeld voor de colleges bedraagt € 552.
Deze som kan vereffend worden bij de inschrijving of
gestort worden op rekening BE67 0012 0600 0087 van
FhS, Stormstraat 2, 1000 Brussel.
FhS is door de Vlaamse overheid erkend als opleidingsverstrekker
onder de pijler “opleiding” (erkenningsnummer:
DV.O104881). De aangeboden opleiding komt in
aanmerking voor subsidiëring via de KMO-portefeuille.
Werknemers kunnen eveneens gebruik maken van
accor-opleidingscheques.
Cursusmateriaal
De kostprijs van het schriftelijk studiemateriaal wordt
geraamd op € 400.
Examenregeling en tentamina
Ieder academiejaar worden er twee examenzittijden
ingericht (in juni en in augustus). Buiten deze zittijden
kunnen de studenten in januari en in mei
facultatief deelnemen aan examens (tentamina) over
vakken die gedoceerd zijn tijdens het afgelopen
semester.
het inschrijvingsgeld voor de tentamina bedraagt € 50
en geldt tevens als inschrijvingsgeld voor de examens
van juni of augustus. Deze som dient gestort op rekening
BE67 0012 0600 0087 van FhS:
• vóór 1 december indien de student deelneemt aan de
tentamina van januari en/of mei, en de eerste zittijd;
• vóór 10 juli indien de student deelneemt aan de
tweede zittijd.
De colleges eindigen op 30 april, zodat er voldoende
studieverlof overblijft om de studenten in staat te
stellen grondig en met kans op welslagen, de examens
voor te bereiden.
Hulp bij studie
De directie stelt alles in het werk om de studenten -
die zich een zware inspanning getroosten - zoveel
mogelijk bij te staan zodat er geen onverenigbaarheid
zou bestaan tussen hun beroepsleven, hun studie
aan een universiteit of hogeschool en hun studies
aan FhS. als student kunt u gebruik maken van het
elektronisch leerplatform.
Betaald educatief verlof
De werknemers die aan FhS studeren hebben recht
op een studieverlof van 100 uren per jaar, met behoud
van hun normale loon.
Deze wet is van toepassing op werknemers verbonden
door een arbeidsovereenkomst. Betaald educatief
verlof wordt niet toegestaan aan de werknemers:
1. die tewerkgesteld zijn door de Staat, de gemeenschappen,
de gewesten, de provincies, de gemeenten,
de OcMW’s, de agglomeraties en federaties
van gemeenten, de openbare instellingen die eronder
ressorteren en de instellingen van openbaar nut;
2. die behoren tot het onderwijzend personeel.

Om aanspraak te kunnen maken op de toekenning
van betaald educatief verlof moet de werknemer
ingeschreven zijn als regelmatig student en moet
hij ook regelmatig de lessen volgen. Dit betekent
dat de student per trimester maximum 1/10 van de
duur ervan ongewettigd afwezig mag zijn, zoniet
verliest hij het voordeel van betaald educatief verlof
voor een periode van zes maanden.
Studenten die een beroep wensen te doen op het
betaald educatief verlof, worden verzocht dit bij
inschrijving mee te delen. Ze ontvangen dan een
getuigschrift van regelmatige inschrijving bij het begin
van het academiejaar en na het einde van elk trimester
een getuigschrift van nauwgezetheid. als de
student deelneemt aan de tweede zittijd wordt een
getuigschrift van tweede zittijd uitgereikt. De student
moet deze getuigschriften afgeven aan zijn werkgever.
Voor meer inlichtingen kunt u terecht op het secretariaat
van FhS of bij de FOD Werkgelegenheid, arbeid
en Sociaal Overleg:
F.O.D Werkgelegenheid
Dienst Betaald Educatief Verlof
Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel
Tel. 02-233 47 30
http://www.werk.belgie.be
email: educatief.verlof@werk.belgie.be
Secretariaat van FHS
Openingsuren
- maandag van 9u tot 12u en van 13u tot 18u
- dinsdag, woensdag, donderdag van 9u tot 12u en
van 13u tot 20u
- vrijdag van 9u tot 13u
U kunt ons bereiken via info@fhs.be.
U kunt ons ook bezoeken op www.fhs.be.
Cursusmateriaal
Vanaf half september is het studiemateriaal verkrijgbaar
op de cursusdienst. De cursusdienst is geopend
iedere dinsdag en donderdag van 17u tot 17u30
en van 19u tot 19u30. De cursusdienst bevindt zich in
lokaal 7115 op de 7de verdieping (hermes 2).
Break
Tijdens de onderbreking van de colleges, van 19u10
tot 19u20, kunt u belegde broodjes en frisdranken
bekomen. De studentencafetaria biedt een uitgebreide
keuze.
Plaatsingsdienst
Regelmatig worden op aanvraag vacatures meegedeeld.
U kunt zich daarop inschrijven op het
secretariaat.
Bibliotheek
De bibliotheek is van maandag tot en met donderdag
ononderbroken open van 9u tot 18u.
lokaal: centrale bibliotheek (T’Serclaes-gebouw).
U heeft eveneens toegang tot elektronische fiscale
databanken.
[13]

[14]
Jaarplanning
Belangrijk: informatievergadering en
eerste college
Op dinsdag 10 september 2013 om 18u wordt uitgebreid
informatie verstrekt over het programma en
de werking van FhS. na deze informatievergadering
volgt het eerste college van het nieuwe academiejaar.
alle nieuw ingeschreven studenten worden dan
verwacht. Ook wie nog niet is ingeschreven of wie
nog twijfelt, is van harte welkom op de informatievergadering
en heeft de gelegenheid om gratis het
eerste college bij te wonen.
Inschrijvingen
Inschrijven kan op:
- maandag van 9u tot 12u en van 13u tot 18u
- dinsdag, woensdag, donderdag van 9u tot 12u en
van 13u tot 20u
- vrijdag van 9u tot 13u
Kalender
Eerste lesdag: dinsdag 10 september 2013
Kerstverlof: van vrijdag 20 december 2013 tot en met
vrijdag 3 januari 2014
laatste lesdag: woensdag 30 april 2014
Cursusdienst
Open iedere dinsdag- en donderdagavond van 17u
tot 17u30 en van 19u tot 19u30 (enkel tijdens het
academiejaar)
Lestijden
1ste en 2de uur: 17u30 tot 19u10
Break: 19u10 tot 19u20
3de en 4de uur: 19u20 tot 21u00
Examens
Tentamina (facultatief)
• van maandag 6 januari 2014 tot en met maandag
13 januari 2014
• van maandag 5 mei 2014 tot en met dinsdag
13 mei 2014
Eerste zittijd: van dinsdag 27 mei 2014 tot en met
donderdag 19 juni 2014
Deliberatie: donderdag 26 juni 2014
Tweede zittijd: van maandag 18 augustus 2014 tot en
met woensdag 3 september 2014
Deliberatie: maandag 8 september 2014
Inschrijving examens
Enkel door storting vóór 1 december van
examen inschrijvingsgeld van € 50 op rekening
BE67 0012 0600 0087 van FhS, Stormstraat 2, 1000
Brussel.

Laureaten
Elk jaar reiken een aantal instellingen
een prijs uit aan laureaten
die de beste resultaten behalen
in bepaalde vakken. U vindt hiernaast
een overzicht:
PRIJS KLUWER EN FELIX
VANDENHOUTEN*
€ 500 aan de laureaat die in het eerste en tweede jaar de beste einduitslag behaalde
PRIJS BOFIDI GROUP € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak personenbelasting en Voorheffingen
PRIJS LOYENS & LOEFF € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde tijdens de 2 jaren studie voor het onderdeel
personenbelasting practicum
PRIJS WILLY MAECKELBERGH* EN
KPMG BELASTINGCONSULENTEN
€ 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Vennootschapsbelasting
PRIJS ERNST & YOUNG TAX
CONSULTANTS
€ 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het onderdeel Vennootschapsbelasting practicum
PRIJS THE VAT HOUSE € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde tijdens de 2 jaren studie voor het vak BTW
PRIJS ALBERT TIBERGHIEN* € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Europees en internationaal fiscaal recht
PRIJS BERQUIN NOTARISSEN € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Registratierechten
PRIJS PRICEWATERHOUSECOOPERS € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Fiscale procedure
PRIJS DAUGINET ADVOCATEN € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het onderdeel Fiscaal Strafrecht
PRIJS DELOITTE € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Deontologie (Juridische en beroepsnormen)
PRIJS EUBELIUS € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Vennootschapsrecht
PRIJS CAZIMIR € 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Successierechten
PRIJS HUBER & CROMMEN
ADVOCATEN
€ 500 aan de laureaat die de beste uitslag behaalde voor het vak Regionale en lokale belastingen
PRIJS J.J. HILLEN EN BDO
BELASTINGSCONSULENTEN
* Stichters van FhS.
€ 500 aan de laureaat die in het tweede jaar de grootste vordering maakte bij de overgang van het eerste
naar het tweede jaar
[15]

[16]
NIEUW
Postgraduaat Fiscaal Recht & Fiscale Praktijk
De Fiscale hogeschool biedt eveneens een éénjarige dagopleiding aan in de vorm van een
postgraduaat. het postgraduaat Fiscaal Recht & Fiscale praktijk telt 45 studiepunten.
Inhoud
het eerste semester bestaat uit een grondige studie van drie fiscale basisvakken: personenbelasting,
vennootschapsbelasting en BTW. Om voldoende aandacht te besteden aan de praktijk,
worden per belasting supplementair 20 uur oefeningen en practica ingericht. In het tweede
semester volgt de studie van het Europees en Internationaal Fiscaal Recht.
Omdat de doelstelling van het postgraduaat erin bestaat een opleiding aan te bieden die nauw
aansluit bij de dagelijkse fiscale praktijk, staat in het tweede semester de thematische aanpak
van de fiscaliteit centraal. De geselecteerde thema’s zijn:
- Fiscaliteit en onroerend goed
- Successie- en vermogensplanning
- Fiscaal ondernemingsbeleid
alle thema’s worden uitgebreid, vakoverschrijdend, multidisciplinair en praktijkgericht bestudeerd
aan de hand van concrete casussen.
het programma bevat eveneens een cursus Fiscale procedure zodat ook het formeel belastingrecht
voldoende aandacht krijgt. In dit opleidingsonderdeel worden de taxatie, het onderzoek, de
geschillen- en invorderingsprocedure van alle belastingen toegelicht en, eveneens aan de hand
van concrete voorbeelden, met elkaar vergeleken.
De colleges van het postgraduaat vinden plaats in de namiddag. Zo krijgen de studenten
zeker voldoende ruimte en tijd om de leerstof vlot te verwerken en eventuele practica voor te
bereiden.
Docenten
Zoals het de traditie is in de Fiscale hogeschool, werkt ook het postgraduaat met docenten met
een ruime praktijkervaring in de fiscaliteit. het is de bedoeling dat de postgraduaatstudenten
geconfronteerd worden met de onderscheiden fiscale ervaring van de docenten. Daarom wordt
een beroep gedaan op uitmuntende docenten met ervaring als academicus, fiscaal ambtenaar,
fiscaal advocaat, intern of extern belastingconsulent.
Toelatingsvoorwaarden
De postgraduaatsopleiding staat open voor iedereen die houder is van master- of bachelordiploma
uitgereikt na een opleiding waarin het belastingrecht reeds een onderdeel vormde van
de opleiding. houders van een ander diploma krijgen toegang tot het postgraduaat na een
gunstig assessment.

Programmaoverzicht
Cursus Studiepunten
Semester 1
Grondige studie van de personenbelasting (incl. practicum) 7
Grondige studie van de Vennootschapsbelasting (incl. practicum) 7
Grondige studie van de BTW (incl. practicum)
Semester 2
7
Grondige studie van de Fiscale procedure (alle belastingen) 5
Europees en Internationaal Fiscaal Recht 4
Fiscaliteit en onroerend goed 5
Successieplanning 5
Fiscaal ondernemingsbeleid 5
Totaal aantal studiepunten 45
[17]

[18]
Academisch personeel
U vindt hieronder een overzicht van de professoren van de verschillende colleges:
• Luc Batselier ­ Europees en internationaal fiscaal recht ­ Collegelid Dienst Voorafgaande
beslissingen in fiscale zaken - luc.batselier@minfin.fed.be
• Luc Cappelle ­ Fiscale Procedure ­ luccappelle@telenet.be
• Thierry charon - BTW practicum - Vennoot loyens en loeff - thierry.charon@loyensloeff.com
• Jos De Blay ­ Deontologie ­ Accountant­belastingconsulent, Raadslid IAB ­ jos@deblaytax.be
• Leo De Broeck ­ Algemene Principes van Fiscaal Recht en Fiscale Procedure ­ Advocaat ­
Vennoot De Broeck, Van laere & partners - ldb@dvp-law.com
• Eddy Debruyne ­ BTW­wetgeving ­ Docent HUB­EHSAL ­ eddy.debruyne@hubrussel.be
• Herman De Cnijf ­ Vennootschapsbelasting ­ Directeur FHS ­ Directeur EHSAL­FHS­
Seminaries - herman.decnijf@hubrussel.be
• Luc De Greef ­ Personenbelasting en voorheffingen ­ Adviseur Fiscale Zaken KBC Global
Services - lector Khleuven - luc.degreef@khleuven.be
• Maurice De Mey - personenbelasting en Voorheffingen - Tax Director hR Bnp paribas Fortis -
maurice.demey@bnpparibasfortis.com
• Luc Gheysens ­ Douane­ en Accijnsrechten ­ Advocaat Gheysens & Partners ­
info@gheysenspartners.be
• Wim Goossens ­ Vennootschapsrecht ­ Advocaat ­ Vennoot Eubelius Kortrijk ­
wim.goosssens@eubelius.com
• Luk Heynderickx ­ Vennootschapsbelasting ­ Tax Partner KPMG ­ lheynderickx@kpmg.com
• Sophie Hugelier ­ Vennootschapsbelasting ­ Eerstaanwezend Inspecteur FOD Financiën ­
sophie.hugelier@minfin.fed.be
• Tom Jansen ­ Personenbelasting en Voorheffingen ­ Kabinetschef van de Staatssecretaris
voor Fraudebestrijding - tom.jansen@crombez.fed.be
• Luc Maes ­ Personenbelasting en Voorheffingen ­ Vennootschapsbelasting ­ Voorzitter FHS,
Voorzitter EhSal-FhS-Seminaries, Docent hUB-EhSal, Docent Ua - luc.maes@hubrussel.be
• Koen Morbée ­ Europees en internationaal fiscaal recht ­ Advocaat ­ Tiberghien Advocaten ­
koen.morbee@tiberghien.com
• Jos Ruysseveldt ­ Successierechten ­ Advocaat Vermogensplanning ­ info@ruysseveldt.be
• Luc Saliën ­ Personenbelasting en Voorheffingen ­ Collegelid Dienst Voorafgaande beslissingen
in fiscale zaken - luc.saliën@minfin.fed.be
• Johan Speecke ­ Fiscale Procedure ­ Advocaat­vennoot Laga ­ jspeecke@laga.be
• Eric Spruyt ­ Registratierechten ­ Notaris ­ Vennoot Berquin Notarissen cvba ­
Docent KU leuven - prof. hUBrussel - spruyt@berquin.be
• Tina Tack ­ Vennootschapsbelasting ­ Docent HUB­EHSAL ­ tina.tack@hubrussel.be
•Jo Van den Bossche ­ Vennootschapsrecht ­ Directeur EHSAL Management School ­
jo.vandenbossche@hubrussel.be
• Kristian Vanderwaeren ­ BTW­wetgeving ­ M&S director BU Tax & Accounting ­
kristian.vanderwaeren@kluwer.be
• Nick Van Gils ­ Vennootschapsbelasting ­ Partner Transaction Tax Ernst & Young ­
nick.van.gils@be.ey.com
• Gaby Van lil - Vennootschapsbelasting - Director TMaS advisory pwc -
gabriella.van.lil@be.pwc.com
• Stijn Vanoppen ­ Europees en internationaal fiscaal recht ­ Partner Ernst & Young Tax
consultants - stijn.vanoppen@be.ey.com
• Yves Verdingh ­ Vennootschapsbelasting ­ Head of Tax BNP Paribas Fortis ­
yves.verdingh@bnpparibasfortis.com
• Liesbet Verlinden ­ Regionale en Lokale Belastingen ­ Advocaat ­ Dubois, Verlinden,
Wauman - liesbet.verlinden@duboislaw.be
• Henk Verstraete ­ Vennootschapsbelasting ­ Advocaat­partner Liedekerke, Wolters,
Waelbroeck, Kirkpatrick - praktijklector KU leuven - h.verstraete@liedekerke.com
• patrick Wille - BTW - Managing director ThE VaT hOUSE cvba, VaT applications nv,
VaT house Services nv, VaT forum cv - patrick.wille@vatat.com
• Méhdi Zagheden ­ Regionale en lokale belastingen ­ Wetenschappelijk medewerker
EhSal-FhS-Seminaries en VUB - advocaat Everest advocaten -
mehdi.zagheden@hubrussel.be

Beheer & organisatie
De hogere leergangen voor Fiscale en Sociale
Wetenschappen cvo maken deel uit van de
VZW hUB-EhSal. Zij maakt samen met de
Katholieke Universiteit Brussel (KUB) deel uit
van het samenwerkingsverband hUBrussel.
De algemene Vergadering van de VZW hUB-
EhSal treedt op als inrichtende macht en is
samengesteld uit vooraanstaande vertegenwoordigers
van de culturele, sociale, economische
en academische kringen. Uit haar midden
treden een aantal leden op als inrichtende
macht die samen de Raad van Bestuur vormen.
Ligging
De cursussen vinden plaats in de gebouwen
van de hUB-EhSal,Stormstraat 2, 1000
Brussel. Er zijn verschillende betaalparkings
in de buurt.
FhS is vlot bereikbaar met het openbaar
vervoer: Brussel-centraal ligt op enkele
minuten wandelen, verschillende metrohaltes
bevinden zich vlakbij en de MIVB-bussen
met nummers 29, 38, 63, 66 en 71 houden
halt vlak voor de hUB.
hogere leergangen voor
Fiscale en Sociale Wetenschappen cvo
Stormstraat 2 -1000 Brussel
Tel.: 02-210 13 41
Fax: 02-217 64 12
E-mail: info@fhs.be
Web: www.fhs.be
FHS
[19]

Contact
Stormstraat 2
1000 Brussel
Tel: 02-210 13 41
Fax: 02-217 64 12
E-mail: info@fhs.be
Web: www.fhs.be
De Taxman award 2012 is op 13 juni 2012
toegekend aan de Fiscale hogeschool
omdat zij reeds meer dan 40 jaar een
opmerkelijke bijdrage levert aan de fiscaliteit.
De hogere leergangen voor Fiscale en Sociale Wetenschappen cvo
zijn een onderdeel van de hogeschool-Universiteit Brussel (hUB)