Verzekering en preventie. - Assuralia

BVVO
BEROEPSVERENIGING
DER VERZEKERINGSONDERNEMINGEN
HUIS DER VERZEKERING
DE MEEÛSPLANTSOEN 29 • B-1000 BRUSSEL
TEL: 02/547 56 11 • FAX: 02/547 56 01
E-mail: info@bvvo.be • Website: www.bvvo.be
2001 Verzekeringscahiers Verzekering en preventie
BVVO
2001
Verzekerings-
Verzekering en preventie
Een oproep,
BVVO
een aanmoediging
BEROEPSVERENIGING
DER VERZEKERINGSONDERNEMINGEN

Verzekering
&
preventie
Een oproep, een aanmoediging

7
11
11
12
19
19
Voorwoord
VERZEKERING EN PREVENTIE
◆
INHOUDSTAFEL
◆
I. Waarom doen verzekeraars aan preventie?
HISTORISCH PERSPECTIEF
– Het begon in de 12 de eeuw
– Risicostudie in de Renaissance
EIGENSCHAPPEN EN BEWEEGREDENEN
– Complementair
– Ethisch verzekeren
– Sociaal en menselijk
– Economische belangen
– Soorten preventie
– Passieve houding verlaten
– Hoe de verzekerde te overtuigen?
II. Hoe doen verzekeraars aan preventie?
Inleiding
VERKEERSVEILIGHEID
Collectieve preventie
– Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid
– Alle neuzen in dezelfde richting
– Diefstalpreventie als aanvaardings- en segmentatiecriterium
Individuele acties
– „Kinderen hebben geen remmen”
– Centra voor rijvaardigheid
– Opgelegde verkeerspreventie in Canada
– Aan de rotonde van verzekeraar X
– Wat hebben achteruitkijkspiegels en dashboards gemeen?
– CEA, partner van de Europese Commissie
3

4
38
54
69
77
– Alleterreinwagens kunnen veiliger
– Zwarte doos temt „cowboys” van de stad
BRAND & INBRAAK
Collectieve preventie
– Nationale Vereniging voor Beveiliging tegen brand en
binnendringing
– Stap naar het grote publiek
– Voorzorgen nemen tegen winterweer
– Verzekeraars en leefmilieu: Premaz
– Succes door franchisedreiging
– Handelaars voelen zich belaagd
Individuele acties
– Hoe preventieminded zijn bedrijfsleiders?
– Bijstand op afstand of salvage ter plaatse?
– Stormschade voorkomen door dakinspecties
ARBEIDSVEILIGHEID
Collectieve preventie
– Prevent
– Mentaliteitswijziging en wetswijziging
– Statistieken: voer voor discussie
Individuele acties
– Preventie is … gestructureerd werken
– Preventie is … opleiding geven
– Risk managers en verzekeraars: partners in preventie
GEZONDHEID
Collectieve preventie
– Roker of niet-roker?
– Depressie: de belangrijkste ziekte van de 21ste eeuw
– Preventiefolder met de hulp van geneesheren
– Meer care en minder cure
Individuele acties
– Kankeronderzoek
– Ongevallen thuis
– Bewustmaken van de kosten
HOE EN WAAROM VAN EEN GROTE CAMPAGNE

VOORWOORD
PREVENTIE:
OVER SCHADE, OVER LEVEN
Verzekering, risico en schade zijn nauw aan elkaar verwante
begrippen. Op het eerste gezicht lijkt de taak van een verzekeraar
er in te bestaan om wanneer zich een schadegeval voordoet,
over de brug te komen met de schadevergoeding of de bijstand
waar hij zich krachtens een contract toe heeft verbonden.
Maar het optreden na de feiten is op zich niet genoeg. Wie de
eigenlijke verwachtingen van de verzekerden dieper onderzoekt,
komt tot de conclusie dat van de verzekering ook bescherming
wordt gevraagd. De verzekering zou dan pas een gevoel van
geruststelling kunnen bieden en een positief imago verdienen
bij haar klanten en onder het publiek.
Verzekeraars beschikken op dit punt over een aantal troeven:
zij beheersen steeds meer en steeds nauwkeuriger informatie
over schade uit het verleden. Uit deze statistische gegevens kunnen
zij ontleden waar, wanneer en hoe de risico’s opduiken. Zij
weten met andere woorden welke middelen ingezet moeten
worden om de schade te vermijden of te milderen. Zij beschikken
bovendien vaak ook over mensen met de juiste bekwaamheden,
in eigen dienst of als deskundige aangesteld, om met
kennis van zaken advies te verlenen.
De vraag rijst wel eens of het voor de verzekeraars wel verstandig
is om risico’s te helpen voorkomen. Stel dat er morgen
geen ongevallen meer zijn, waar moet de verzekeraar dan zijn
boterham aan verdienen, luidt de vraag ex absurdo. Toch is het
zo dat een verzekeraar niet alleen menselijk, maar ook nuchter
bedrijfseconomisch bekeken, moet streven naar de laagst mogelijke
schadelast. Daartoe dwingt hem de concurrentie.
Verzekeraars zijn vandaag al op vele fronten actief inzake preventie.
Gelet op hun portefeuilles richt de een zich meer tot het
bedrijfsleven, de ander tot particulieren. Zij ondervinden dat
individuele bedrijven wel effect kunnen hebben bij hun grotere
institutionele klanten, maar dat het beter is om samen te werken,
onder verzekeraars maar liefst ook met andere krachten,
wanneer fijnmaziger actie nodig is, bijvoorbeeld om kleinere
bedrijven, groepen en gezinnen te bereiken.
Het is goed om aan preventie te doen, maar nog beter is het,
wanneer aan deze actie de nodige dimensie wordt gegeven
7

8
zodat duidelijk ervaren wordt dat de verzekeraar, vanaf het ontstaan
van het risico, de zijde van de verzekerde kiest door er
alles aan te doen om het risico af te wenden. Daarom dit Cahier.
Het Centrum voor informatie in assuranties had het plan opgevat
om dit aspect van de maatschappelijke rol van de verzekeraar
te belichten, maar kon nooit ambiëren om volledig te zijn.
Peter Wiels, die dit voornemen tot een goed einde heeft weten
te brengen – en die overigens al jaren thuis is op het raakvlak
tussen veiligheid en economie – heeft uit een veel grotere
werkelijkheid maar een aantal getuigenissen, visies en verhalen
verzameld om de aandacht te vestigen op wat reeds bestaat, en
wat nog zou kunnen. In die zin is het Cahier een oproep, een
aanmoediging aan al wie wil helpen bouwen aan preventie. Er
wordt ook een link gelegd met het moderne risk management
dat overal opgang maakt.
De mensen die in het Cahier aan het woord komen, getuigen
als erkende deskundigen, elk op zijn gebied. Het inzicht dat zij
in hun werkterrein hebben, overleeft wendingen die zij in hun
loopbaan kunnen meemaken. Dit Cahier blijft in die zin zeker
nog lang actueel.
Het verschijnt op een ogenblik waar de verzekeraars nieuwe
taken toevertrouwen aan preventieverenigingen die zij boven
de doopvont hebben mogen houden en die hun zelfstandigheid
hebben verworven. Op een ogenblik waarop verzekeraars, in
discussies over bescherming en voorzorg, meer willen doen dan
„goede rentmeesters” te zijn. Talloze verzekeraars koesteren stil
de trots dat hun bestaan en hun optreden het verschil kan uitmaken
tussen angst en vertrouwen, tussen ruïne en wederopstanding.
Het verhaal van preventie heeft daar een centrale
plaats in te nemen, wat ook de wispelturigheden zijn van het
commerciële aspect van het verzekeringswezen.
Het Cahier is dan ook opgedragen aan alle stille werkers die met
een gesprek of achter de planning van sensibiliseringscampagnes
geijverd hebben en het nog zullen doen om de overtuiging
te schragen dat verzekering niet weg te denken is van veiligheid
en vertrouwen; van het leven, gewoon.
Michel Baecker,
gedelegeerd bestuurder.

I. Waarom doen verzekeraars
aan preventie?
HISTORISCH PERSPECTIEF
Het begon in de 12 de eeuw
Van bij het begin gingen verzekering en preventie hand in hand.
Sterker nog: aan preventie werd zonder meer voorrang gegeven.
De geschiedenis van de brandverzekering illustreert dat perfect:
reeds in de statuten van de in de 12 de eeuw ontstane brandgilden
zijn uitgebreide preventievoorschriften te vinden, die voor
de verhouding verzekering-voorkoming kentekenend zijn
geweest. In deze brandgilden werd de onderlinge hulp die voor
kleine gemeenschappen als vanzelfsprekend werd geacht, voor
de eerste maal geïnstitutionaliseerd.
Risicostudie in de Renaissance
De beheersing van het risico bepaalt net de grens tussen de
moderne en de vroegere tijd, meent de Amerikaanse econoom
Peter Bernstein. De auteur van het boek „Against the Gods. The
remarkable story of risk” is ervan overtuigd dat de toekomst
meer is dan een bevlieging van de goden en dat de mens geen
passief en machteloos slachtoffer is van een onbegrijpelijke
natuur.
Bernstein dook in de geschiedenisboeken om te ontdekken dat
de studie van het risico eigenlijk begon in de Renaissance, toen
mensen zich losmaakten van de hardnekkige stellingen die ze
uit vroegere culturen erfden. Wat begon als een intellectueel
spel, een onderzoek naar oplossingen van raadsels in verband
met winstkansen, leidde tegen het midden van de 17de eeuw
tot de ontdekking van de waarschijnlijkheidstheorie, die het
wiskundige hart vormt van het risicoconcept.
Tegen het midden van de 18de eeuw waren allerlei soorten verzekeringen
in het Westen gemeengoed en hielden wiskundigen
zich bezig met het bepalen van risico en met de daarbij horende
statistiek.
Wie rijk wilde worden, deed dat nooit zonder een gok te wagen:
schepen afhuren, expedities financieren, mensen aanwerven,
leningen aangaan. Het nemen van een risico werd een dagelijks
11

12
gebeuren, en heel snel was er nood aan een methode om dat
risico te berekenen.
Indien alles een kwestie is van geluk, dan is risicomanagement
zinloos, schrijft Bernstein. Zijn studie van het onderwerp bewijst
dat dit niet het geval is.
EIGENSCHAPPEN EN BEWEEGREDENEN
Complementair
Preventie is het meest rationele middel om zich tegen risico’s te
beschermen. Preventie maakt het immers mogelijk, door het systematiseren
van de voorzorgsmaatregelen, de onzekerheden van
het bestaan weg te werken of te beperken. Preventie garandeert
echter geen totale veiligheid: er zullen altijd ongevallen en branden
zijn en de gevolgen daarvan zullen altijd hersteld of vergoed
moeten worden. Daarom blijft verzekeren noodzakelijk.
Een verzekeringscontract kan de financiële gevolgen van een
schadegeval opvangen, maar kan levens noch goederen beschermen,
een gebied waarop de preventie wel een rol speelt. Verzekering
en preventie vullen elkaar met andere woorden aan.
Die complementariteit is belangrijk omdat preventie, door het
terugdringen van de schadefrequentie en -kosten, de verzekering
zo toegankelijk mogelijk moet maken, dat zij haar bij uitstek
sociale functie kan uitoefenen.
Ethisch verzekeren
Verzekeraars onderschatten soms nog het belang van preventie.
Wat ze op dit vlak presteren beperkt zich tot een ondermaatse
nevenactiviteit. Dit was alvast de ongezouten mening van Jos
Daniëls, gewezen voorzitter van KBC Verzekeringen (ex-ABB) en
ondervoorzitter van de BVVO, toen hij het onderwerp aansneed
tijdens de Leuvense Verzekeringsdagen anno 1996.
De toename van het aantal ongevallen moet de verzekeraars
aanzetten tot preventie-acties, op eigen initiatief of georganiseerd
door derden. Tenslotte beschikken de verzekeraars – meer
dan bijvoorbeeld de politiediensten – over informatie inzake
oorzaken en gevolgen van ongevallen. Schieten verzekeraars
niet te kort in hun sociale en economische plicht als zij van die

informatie geen gebruik zouden maken om acties op te zetten
of te stimuleren?
„Preventie zou op termijn
een veel grotere impact kunnen hebben
op de prijs van de verzekering dan concurrentie”.
In de hoop iets los te maken liet de heer Daniëls zich erg kritisch
uit tijdens die Leuvense Verzekeringsdagen, die in het teken
stonden van ethiek en verzekeren. De verzekeringssector was in
hetzelfde bedje ziek als de sociale zekerheid. Naargelang er meer
ongevallen gebeurden ging men op zoek naar bijkomende inkomsten,
in plaats van inspanningen te leveren om het aantal
ongevallen te verminderen. Minder ongevallen betekent minder
leed, minder kosten en tenslotte een lagere marktprijs. Preventie
zou op termijn een veel grotere impact kunnen hebben
op de prijs van de verzekering dan concurrentie.
Verschillende verzekeraars, zoals verder in dit Cahier zal blijken,
werken reeds aan preventie, de BVVO ondersteunt en coördineert
een aantal inspanningen (denken we maar aan de millennium
bug, de fraudepreventie enz.). De beroepsvereniging geeft
ook de nodige impulsen aan organisaties zoals Prevent, de Nationale
Vereniging ter voorkoming van Brand en Binnendringing
(NVBB) of het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV).
Al die inspanningen kunnen er misschien toe leiden dat bij de
bevolking stilaan een veiligheidsreflex ontstaat (hoe voorkom ik
al die miserie?) die de oude zekerheidsreflex (als er iets gebeurt
ben ik toch gedekt?) afremt.
Grootschalige preventiecampagnes zijn trouwens niet de enige
oplossing; sommige verzekeraars willen hoofdzakelijk cliënteelgerichte
inspanningen leveren. Beide zijn van belang.
Meer inspanningen doen om de kans op tegenslagen te verminderen
en de gevolgen van tegenslagen te beperken, zal de
kostprijs van de solidariteit verlagen en haar op die manier een
nieuwe, zinvolle en zekere toekomst geven. Dat is, volgens Jos
Daniëls, ethisch verzekeren.
Sociaal en menselijk
Als we de laatste editie van de Van Dale openslaan bij het woord
verzekering vinden we volgende definitie: „overeenkomst bij
13

14
welke de ene partij, tegen ontvangst van een vast bedrag (premie),
zich jegens de andere partij verbindt haar schadeloos te
stellen wegens een verlies, schade of gemis van verwacht voordeel,
die zij door een onzeker voorval zou kunnen lijden, of aan
haar of een derde een bepaald bedrag uit te keren op zeker
tijdstip”.
In oudere woordenboeken of handboeken over verzekering klonk
het nog veel socialer, bij voorbeeld: „een sociale instelling die
aan een lid van een groep, dat verlies heeft geleden of in een
behoeftige toestand is geraakt, hulp verleent met gelden die
door de groep werden samengebracht”.
De sociale rol van een verzekering is, ondanks de geëvolueerde
omschrijvingen, onaangetast gebleven.
Die sociale rol mag zich evenwel niet beperken tot het betalen
van de overeengekomen geldelijke vergoedingen maar moet
zich in de eerste plaats uiten in de bezorgdheid en de inspanningen
om de ongevallen en de schadegevallen te voorkomen.
Preventie is voor de verzekeraars een primaire menselijke en
sociale plicht. De tijd dat verzekeraars zich konden beperken tot
statistische oefeningen is – gelukkig – al lang definitief voorbij.
De verzekeraars hebben de plicht hun klanten/verzekerden te
laten genieten van de uitgebreide ervaring die zij hebben door
de dagelijkse analyse van vele ongevallen.
Schadegevallen voorkomen, luidt de opdracht. In het belang van
de mensen, de verzekerden, in eigen belang, onder druk van de
media en de openbare opinie, rekening houdend met de economische
en wetenschappelijke evolutie.
Naast het allerbelangrijkste sociale aspect, is er inderdaad ook
een factor „eigen belang”. Dit aspect hoeft niet verzwegen te
worden, het maakt deel uit van de economische realiteit; bovendien
lopen de belangen van verzekeraar en verzekerden hier
samen.
Economische belangen
Iedereen kent de logica inzake verzekeringen: hoe minder schadegevallen
of hoe minder zwaar die schadegevallen doorwegen,
hoe beter de resultaten voor de verzekeraar. Goede resultaten
creëren ruimte voor grotere investeringen in preventie, voor
betere service en bijstand aan schadelijders en hun familieleden

of voor eventuele premieverlagingen, naargelang de druk van
de concurrentie en de strategie van de verzekeraar.
De door de verzekeraar gevraagde preventiemaatregelen of
-installaties kunnen de premiebepaling beinvloeden. In de brandverzekering
van industriële risico’s bij voorbeeld is dat al op een
door de BVVO georganiseerde wijze voorzien (sprinklers enz.).
Een ander voorbeeld zijn de door de BVVO erkende alarm- en
antidiefstalsystemen.
„Preventiehulp is een belangrijke vorm van service
die de relatie met de klant gunstig beinvloedt”.
De aanwezigheid van een gestructureerde preventiedienst – dit
is vandaag vooral in de relatie tussen grote verzekeraars en
grote bedrijven of verenigingen het geval – laat een verzekeringsonderneming
toe de aangeboden risico’s nauwkeurig te
evalueren (op dit terrein vertolken ook de risk managers een
belangrijke rol), preventiemaatregelen aan te bevelen, de premie
te evalueren in functie van het werkelijke risico, desnoods
de zware risicodragers te weren indien ze tot geen doeltreffende
preventie-inspanning bereid zijn. De verzekering mag
immers geen vrijgeleide zijn voor onverantwoord gedrag van een
klant. Een juiste evaluatie van het risico en de nauwkeurige bepaling
van met preventie te bereiken resultaten laten de verzekeraar
toe zich concurrentieel op te stellen.
De preventiehulp die wordt geboden is ongetwijfeld een
belangrijke vorm van service die de relatie met de klant gunstig
beinvloedt. De verzekerden, bedrijven of particulieren, zijn als
wakkere consumenten de afgelopen jaren niet enkel gevoeliger
geworden voor tarieven, maar ook voor dit soort extra dienstverlening.
Preventie-advies van een verzekeraar mag gerust
beschouwd worden als een vorm van nauwe communicatie tussen
verzekeraar en verzekerde. Sommige verzekeraars met een
sterk preventieprofiel laten hun inspanningen en dienstverlening
terzake overigens dubbel renderen: individueel, als service
aan de bestaande klanten en collectief, via communicatie- en
marketingcampagnes voor het grote publiek en de potentiële
nieuwe klanten.
Redenen zat dus voor de verzekeraars om aan preventie te doen.
Vroeger berustte de verzekeringsactiviteit op twee grote wetten:
op de wet van de grote getallen (of juister: van de grote aantallen)
en op die van de spreiding van het risico. Nu is er een
derde bijgekomen: de wet van de preventie.
15

16
Soorten preventie
Primaire preventie heeft tot doel de aanleidingsfactoren tot het
ongeval en/of tot de schade weg te werken. Voor de verzekeraar
kan dit ook het afwijzen van bepaalde risico’s betekenen na grondig
voorafgaandelijk onderzoek.
Secundaire preventie poogt om na gebeurde ongevallen of schadegevallen
herhaling te voorkomen. Verzekeraar kan bv. inwerken op
verzekerde bedrijven en hun risico’s door een aantal maatregelen
voor te stellen.
Tertiaire preventie beoogt het beperken van de gevolgen van ongevallen
of schadegevallen. Hier kan de verzekeraar initiatieven ontwikkelen
om bv. de periode van werkonbekwaamheid te helpen
verkorten, door de revalidatie van een slachtoffer en zijn reïntegratie
in het arbeidsproces te stimuleren. Die evolutie is typerend voor de
meer globale en meer menselijke aanpak in het hedendaags preventiebeleid.
In de activiteiten van de preventiediensten van de verzekeringsondernemingen
ligt de hoofdklemtoon op de primaire en de secundaire
preventie, maar de tertiaire preventie krijgt meer en meer
aandacht.
Passieve houding verlaten
De aandacht voor preventie of voorkoming is de jongste jaren
bij verschillende verzekeringsondernemingen gevoelig toegenomen.
Dit wordt zeer duidelijk voor wie op dit gebied het beleid
van de ondernemingen volgt.
In de jaren tachtig kreeg de sector in academische middens nog
slechte punten voor het vak preventie. Toen werd het aspect
voorkoming op een eerder passieve, reactieve wijze benaderd,
schrijft Anne Van Regenmortel in haar proefschrift „Voorkoming
en verzekering” (dep. rechten UIA, 1991).
Volgens haar mag preventie zich niet beperken tot het voorkomen
van de schade die anders door de verzekeraars moet worden
vergoed, maar de schade in zijn totale realiteit moet het
voorwerp uitmaken van het voorkomingsbeleid. Anders is preventie
tot ineffeciëntie gedoemd.

Van Regenmortel begrijpt dat bij herstel evenals bij vergoeding
soms een afwachtende houding kan worden aangenomen, maar
preventie vergt precies dat dergelijke passieve, reactieve houding
wordt verlaten. Niet het optreden eens het kwaad geschied,
maar het bevechten van de wortels van het kwaad wordt haar
taak.
Subsidiair en geïndividualiseerd
Bij de uitbouw van preventie bleef de schadeloosstellingsfunctie
prioritair, stelde Anne Van Regenmortel vast. Het aanbod aan
preventieve prestaties bleef gering en zelden werd in hoofde van
de verzekeringnemer/verzekerde preventie als een afdwingbaar
recht voorgesteld. Dit was logisch vanuit een visie die preventie
enkel als een middel tot vermindering van de uitgaven voor schadevergoeding
beschouwt.
Nu wordt de aandacht meer en meer toegespitst op dreigende
schade en op een veel ruimere versie van het begrip preventie.
Er worden met andere woorden ook preventieacties ondernomen
of prestaties geleverd zonder dat er zich eerst een bepaald
schadegeval voordoet.
Het valt haar op dat zowel in de sociale als in de particuliere
verzekeringen wordt geopteerd voor individu-gerichte strategieën
bij de uitbouw van een preventiebeleid. Wanneer echter
blijkt dat de oorzaken van schade veeleer door sociale en maatschappelijke
factoren worden bepaald, dan dient de preventie
globaal en maatschappelijk te worden aangepakt.
Op het ogenblik dat Van Regenmortel haar studie voltooide had
het opzetten van een preventiebeleid ook een diffuus, verward
karakter. Preventie-initiatieven stonden toen amper los van
regelingen binnen de reglementering inzake schadeloosstelling.
Preventie verdient niet alleen een afzonderlijke behandeling,
maar moet de schadeloosstelling ook voorafgaan.
Hoe de verzekerde te overtuigen?
De meeste verzekerden zijn pas bereid aan preventie te doen
wanneer ze erg veel schade hebben geleden of wanneer hun
verzekeraar hen er uitdrukkelijk toe aangespoord heeft. Er is veel
mensenkennis en vooral overtuigingskracht voor nodig om de
verzekerde te doen inzien dat een polis alleen niet volstaat om
goederen te beschermen. Deze benadering wil de verzekerde
17

18
verantwoordelijkheidsbesef bijbrengen en gaat natuurlijk in
tegen de gangbare gewoonten en opvattingen. Ze kan alleen
slecht overkomen wanneer er geen tariefaanpassingen mee
gepaard gaan. Zo denkt in ieder geval het Franse vakblad
L’Argus erover.
Verderop in dit Cahier stellen wij aan enkele verzekeraars de
vraag of een financiële incentive al dan niet aangewezen is om
preventie bij de verzekerden aan te moedigen.
Een ander probleem is dat je met preventie te bespreken, al snel
open deuren intrapt. Als ze op feiten steunt, is preventie
gewoon een kwestie van gezond verstand.
Alle sectoren zijn betrokken
In elke bedrijfstak, op elk ogenblik van de dag, is preventie nodig.
Inbraak, brand, auto- en industriële risico’s zijn in dit verband
vanzelfsprekend, maar zowat alle sectoren zouden er zich mee
bezig moeten houden.
Verontreiniging en informatica zijn nieuwe terreinen waarop
aan preventie wordt gedaan.
Informaticabeveiliging komt in dit boekje niet aan bod (zie daarvoor
de talrijke acties bij Clusib, de Belgische club voor informaticabeveiliging,
waaraan de BVVO actief deelneemt). Misschien
heeft de „millennium bug” hier iets mee te maken. Er werd toen
maandenlang, bijna dagelijks, koud en warm geblazen. De gevreesde
„bug” bleek uiteindelijk niet meer dan een „storm in
een glas champagne”.
De Belgische verzekeringssector had het probleem nochtans au
sérieux genomen. Lang op voorhand werden bewustmakingscampagnes
opgezet, zowel collectief als individueel. Ook organisatorisch
was de sector op het ergste voorbereid. Binnen het
samenwerkingsverband Datassur was een platform voor expertises
„Jaar 2000” opgericht. Het liep goed af. De speciaal voorbereide
experts dienden niet uit te rukken.

II. Hoe doen verzekeraars
aan preventie?
Inleiding
De verzekeringsondernemingen doen zowel op collectieve wijze
als op individuele wijze aan preventie. Enkele bekende preventie-instellingen
(zoals Prevent, BIVV en NVVB) worden al sinds
tientallen jaren medegefinancieerd door de sector en dit via de
BVVO. Die instellingen, hun activiteiten en vooral hun uitdagingen
worden verder in dit boekje een voor een voorgesteld.
Elke verzekeringsonderneming is individueel ook actief op het
erg brede terrein van de preventie, de ene al meer of al opvallender
dan de andere. Enkele typische acties of campagnes komen
terloops aan bod, bij wijze van illustratie van wat een verzekeraar
zoal op poten kan zetten.
De acties van de verzekeringswereld kunnen echter niet los gezien
worden van wat er buiten de sector, al dan niet in samenwerking
met verzekeraars of preventie-instellingen, gebeurt en
beweegt. In dit hoofdstuk zijn dan ook een aantal „best practices”
ingelast – uit binnen- en buitenland – die inspirerend kunnen
werken voor al wie met preventie en verzekeringen te
maken heeft.
Om de leesbaarheid te bevorderen en de coherentie tussen een
aantal initiatieven niet verloren te laten gaan, is de verzamelde
informatie ingedeeld onder vier verschillende noemers of thema’s:
verkeersveiligheid, brand- en diefstalvoorkoming, arbeidsveiligheid
en gezondheid.
VERKEERSVEILIGHEID
Collectieve preventie
Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid
Het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV) leunt als
instelling aan bij het ministerie van Verkeer en Infrastructuur.
De minister of staatssecretaris van de federale regering bevoegd
voor de verkeersveiligheid is automatisch voorzitter van het
instituut.
19

20
Het huidige BIVV zag het levenslicht in 1986, na de samensmelting
van de Hoge raad voor de verkeersveiligheid, het Studiefonds
voor een veilig wegverkeer en het Centrum voor aanpassing
aan het rijden van gehandicapte automobilisten (Cara). Er
werden ook een aantal activiteiten overgenomen van Via Secura
dat reeds in 1952 met de steun van de verzekeraars was opgericht.
Het driemaandelijkse informatieblad van het BIVV draagt
nog steeds de naam van Via Secura.
De BVVO is al jarenlang een van de vaste partners van het BIVV,
zij biedt jaarlijks een belangrijke financiële ondersteuning en
geeft via haar vertegenwoordiging in de beleidsorganen van de
vereniging mee vorm aan de krachtlijnen van het te voeren preventiebeleid.
Elk jaar sponsort de BVVO ook een specifieke actie,
zoals de tolauto die op menige beurs het nut van een veiligheidsgordel
demonstreerde of de promotie voor het aanbrengen
van reflecterende strips op kinderkleding en boekentassen.
De bevordering van de verkeersveiligheid en de verkeersleefbaarheid
door middel van voorlichting en opvoeding enerzijds,
studie en onderzoek anderzijds: zo luidt het algemene doel van
het BIVV.
De interne organisatie van het instituut steunt op drie pijlers
of invalshoeken: de weggebruiker, het voertuig en de weg
(omgeving).
Het BIVV verzamelt en analyseert alle mogelijke ongevallencijfers
en doet sedert enkele jaren aan permanente sensibilisatie. Themacampagnes
volgen elkaar in snel tempo op. Reclameborden,
radio- en tv-spots ondersteunen continu de boodschap. Wie kent
er Bob niet?
Voor de gemeenten, de politiediensten en de scholen ontwikkelde
het instituut een waaier van informatiepakketten. Verscheidene
initiatieven komen tot stand met de hulp van sponsors, waaronder
regelmatig verzekeringsmaatschappijen.
BIVV
Haachtsesteenweg 1405, 1130 Brussel
Tel.: 02/244.15.11
Fax: 02/216.43.42
www.bivv.be

Alle neuzen in dezelfde richting
Wat kan er nog verbeteren aan het politieoptreden? De leiding
van het BIVV ontwikkelde hierover een duidelijke visie. Heel wat
mensen menen dat repressie de beste preventie is. Het komt er
op aan de subjectieve pakkans – het gevoel dat je kan geverbaliseerd
worden – te verhogen. Door daadwerkelijk toezicht uit
te oefenen, aanwezigheid van politiediensten op de openbare
weg, aangevuld door communicatie, voldoende publiciteit rond
die acties. Bij voorbeeld het aankondigen van snelheidscontroles
via de massamedia. Dergelijke mededelingen doen het gevoel
toenemen dat er controles worden uitgevoerd in het land.
Met betrekking tot de hervorming van de politiediensten pleit
het BIVV af en toe voor de oprichting van een specifieke afdeling
verkeerspolitie. Zo’n politie zou exclusief met verkeerstaken
worden belast en worden ingezet op het gewone wegennet, buiten
de autowegen en de stedelijke agglomeraties. Dat moet de
objectieve pakkans vergroten en een signaal zijn voor de weggebruikers
die de verkeersregels met de voeten treden.
„Sensibiliseren en informeren is goed,
maar we moeten er ook voor zorgen dat de wet
wordt nageleefd en dat recidive wordt voorkomen”.
Het BIVV wil alle neuzen graag in dezelfde richting hebben. Als
verschillende ministers verschillende dingen gaan vertellen, dan
wordt de zaak niet meer geloofwaardig; bv. over snelheidsbeperkingen
of de hoogte van de boetes.
Ook de niet-openbare diensten, zoals beroepsfederaties en
automobielclubs, zouden best op dezelfde lijn zitten. De autoconstructeurs
hebben natuurlijk een eigen visie op het verkeersgebeuren.
Zij zouden nochtans meer aandacht kunnen
besteden aan het aspect veiligheid dan aan het aspect snelheid
zodat op het niveau van de promotie en de verkoop een aantal
andere (verkeersveiligere) waarden worden meegegeven.
Sommige, met name Volvo en Saab, hebben weliswaar eerder
dan anderen een stevig imago opgebouwd van veilige wagens,
maar onder druk van de concurrentie zijn die merken toch verplicht
om in hun publicitaire folders ook de „prestaties” van hun
voertuigen in de verf te zetten.
Ook de verzekeringsondernemingen zouden meer signalen kunnen
uitsturen in hun preventie- en marketingbeleid, meent het
BIVV. Te weinig verzekeringsondernemingen doen dit. Een aan-
21

22
tal komen individueel sterk naar buiten met hun preventiebeleid
en profileren hun commerciële communicatie daar rond. Sommige
verzekeraars doen ook inspanningen maar houden het
discreet; ze werken meer below the line zoals dat heet in marketingtermen,
zonder opvallende campagnes.
Trouwe partners
DVV („Kinderen hebben geen remmen” en snelheid) en P&V
(gordelplicht) waren de voorbije jaren trouwe partners van het
BIVV. Al langer geleden was er een hoffelijkheidscampagne in
samenwerking met Royale Belge en KBC was ook gelinkt met
fietshelmen en met Bob. Naar kinderen toe werd ook nog campagne
gevoerd met RVS en Samson & Gert.
Treden binnenkort andere verzekeraars op de voorgrond? Het
instituut voor de verkeersveiligheid geeft toe dat men gemakkelijker
terugvalt op de mensen die men reeds kent. Bestaande
samenwerkingen worden dus vaak verlengd. Bovendien is de
capaciteit inzake campagnes en de communicatieruimte op de
kalender van de grote baanaffiches beperkt: als dertig verzekeraars
belangstelling tonen, kan je geen dertig verschillende
campagnes voeren.
Van de ondernemingen met wie het BIVV nu werkt kan je toch
beweren dat zij ietsje verder stappen dan alleen maar een return
te krijgen op hun aanwezigheid in de campagne. Ze hebben een
bepaald sociaal doel en zijn bereid daarin iets op te bouwen.
Sommige maatschappijen hebben een cd-rom over „defensief
rijden”, andere bieden voordelen aan jonge bestuurders die een
rijvaardigheidscursus willen volgen in rijcentra, of aan senioren
die bereid zijn hun inzicht in het verkeer aan te scherpen.
Het BIVV stelt een aantal positieve impulsen vast die de veiligheid
op het voorplan trekken. Wanneer al die positieve signalen

zich herhalen of vermenigvuldigen, dan winnen de grote campagnes
ook aan belang.
„De afgelopen jaren trachten wij
uit de marginaliteit te komen van een organisatie
die tegen de stroom moet opvaren maar
die niet over middelen beschikt om het tij te doen keren”.
Slechte of goede ongevallencijfers…
Bestaat er een sluitende verklaring voor het tegenvallende aantal
verkeersongevallen? Elk jaar wordt die vraag door de media
gesteld wanneer zij kennisnemen van de jongste ongevallenstatistieken.
De toegenomen verkeersdrukte kan onmogelijk de enige reden
zijn voor de „slechte” statistieken. Vaak spelen minder evidente
zaken een rol: hoe was het weer bij voorbeeld in dat bepaald
jaar? De vergelijking van het aantal regendagen is vroeger reeds
zinvol gebleken. Wie weet komt een wiskundige met een werkbare
wegingscoëfficient voor de dag…
Intussen puurde het BIVV nieuwe hoop uit de ongevallenstatistieken
van de laatste jaren. In 1999 steeg, voor het eerst sinds
1996, het aantal slachtoffers nog nauwelijks. Terwijl het aantal
ingeschreven voertuigen bleef toenemen (en dat zonder rekening
te houden met het groeiende doorgaande internationaal
verkeer). Bovendien daalde het aantal ongevallen met doden
en zwaargewonden (–4,8%). Uitkijken of die trend zich verderzet
de volgende jaren.
Wanneer mengt Europa zich in het verkeersongevallendebat?
Dat is nog niet voor morgen, meent het BIVV. Elk land doet op
zijn manier een inspanning om de bestuurders attent te maken
op de risico’s van de weg. Aan campagnes van Europese signatuur
die in alle lidstaten gelijktijdig kunnen lopen, wordt amper
gewerkt. Het is evenwel niet moeilijk om snel enkele motieven
voor een dergelijke aanpak te citeren: het internationaal (vracht)
verkeer neemt fors toe, de algemene mobiliteit evenzeer, de
tunnels onder het Kanaal en onder de Alpen, de handel met
gewezen Oostbloklanden, ontelbare vrachtwagens doorkruisen
België, tijdens de zomer rijdt half Europa door Frankrijk op zoek
naar de zon,…
Waarom blijven grensoverschrijdende campagnes uit? Te veel barrières
te overwinnen waarschijnlijk: taal, cultuur, reclamebureau,
slogan kiezen, enz.
23

24
De verschillende Europese instellingen voor verkeersveiligheid
houden het vandaag bij een uitwisseling van ideeën. Frankrijk
en de Nederlandse provincie Zeeland toonden zich bv. erg geïnteresseerd
in de overname van het Bob-concept.
Enige harmonisering van verkeersgebonden maatregelen dringt
zich stilaan op. Waarom rijden de Nederlanders altijd met de
lichten aan op de snelwegen? Het lijkt op het begin van een mop
maar het is er geen. Waarom gaan de lichten van bepaalde Skandinavische
wagens of van (Amerikaanse) huurwagens altijd aan
en die van andere merken niet? Waarom zijn er op de snelwegen
geen meertalige waarschuwingsborden? Hier ligt nog een
mooie uitdaging voor onze Europese politici.
Diefstalpreventie als aanvaardings- en segmentatiecriterium
Vandaag is elk nieuw voertuig uitgerust met een anti-diefstalsysteem
van het type startonderbreker. Begin jaren negentig was
dit verre van het geval. In die periode groeide – onder invloed
van de zeer slecht diefstalstatistieken – het idee om vanuit de
verzekeringssector een belangrijke impuls te geven inzake preventie.
De installatie van alarmsystemen – van zeer uiteenlopende
kwaliteit – nam toe en het kwam er dan ook op aan voor de
autoverzekeraars om te kunnen beschikken over een aantal
kwaliteitsvereisten. De BVVO maakte daar sinds het einde van
de jaren tachtig werk van en in juni 1993 verscheen het geactualiseerde
lastenboek voor immobilisatiesystemen (het zgn.
type VV1). Kort nadien volgde een tweede lastenboek (VV2)
voor de combinaties van immobilisatiesystemen met sirenes.
Voor de verzekeringsondernemingen vormen die lastenboeken
en de bijbehorende lijsten van erkende antidiefstalsystemen een
handig werkinstrument. De verzekeraars verwijzen in hun polisvoorwaarden
met betrekking tot de waarborg diefstal naar de
door de BVVO erkende systemen. Deze gecoördineerde aanpak
vanuit de beroepsvereniging in samenwerking met de verschillende
autoverzekeraars had een zeer gunstig effect op de diefstalstatistieken.
Intussen hebben helaas ook de autodieven hun taktiek aangepast.
Enerzijds hebben de criminelen het de jongste jaren meer
en meer gemunt op oudere voertuigen. Anderzijds worden
recente voertuigen – vooral de topmodellen van de bekende
merken – niet meer op de klassieke wijze gestolen; ze veranderen
nu van eigenaar na een carjacking of een homejacking.

De producenten en invoerders van alarmsystemen speelden op
deze nieuwe trend in met het commercialiseren van specifieke
anti-carjackingsystemen. De BVVO stelde ook in dit aanbod orde
op zaken door het opstellen, begin 2000, van een eerste lastenboek
voor nadiefstalsystemen (CJ1).
Op de uiterst concurrentiële markt van de autoverzekeringen
evolueert in de praktijk bij heel wat verzekeraars het hebben van
een bepaald anti-diefstalsysteem van een aanvaardingscriterium
naar een segmentatiecriterium dat de hoogte van de premie
en/of de franchise op de waarborg diefstal zal beïnvloeden.
Individuele acties
„Kinderen hebben geen remmen”
Een verzekeraar die zich al vele jaren profileert rond verkeersveiligheid
is DVV. Elk jaar springt de onderneming enkele keren
op de kar van het BIVV om een van de preventiecampagnes te
sponsoren. Een recente uiting van die samenwerking was de
campagne „Snelle jongens, niet met mij” (herfst ‘99).
De communicatieverantwoordelijken geven ruiterlijk toe dat zij
via die grootschalige campagnes niet enkel willen meewerken
aan de voorkoming van verkeersongevallen, maar ook hun
naambekendheid willen opschroeven. En dat lukt ook aardig.
Onderzoek heeft uitgewezen dat DVV (in Vlaanderen) de vierde
meest bekende verzekeraar is, terwijl het in de ranglijst van
de onderneming qua omzet in 1998 slechts op de achtste plaats
prijkte. Uit de jaarlijkse imagometingen die de verzekeraar laat
uitvoeren blijkt dat de ondervraagden de naam van de maatschappij
spontaan als eerste noemen in verband met verkeersveiligheid.
Ook de collega’s die eveneens regelmatig een campagne
opzetten met het BIVV zoals P&V en ABB (nu KBC) worden
door het grote publiek spontaan geciteerd. Dus: de gezochte
identificatie met het onderwerp is een feit.
25

26
Waarom blijft een verzekeraar het grootste stuk van haar promotiebudget
inzetten op het item verkeersveiligheid? Het is
onmogelijk om je op alle belangrijke items toe te spitsen, meent
de PR-verantwoordelijke.
Waarom het thema verkeer?
Het raakt iedereen. Het is dus uitermate geschikt om het grote
publiek ermee aan te spreken. En het berokkent veel leed. Dat
leed helpen voorkomen of verminderen, past perfect in de familiale,
menselijke aanpak die deze verzekeraar traditioneel hoog
in het vaandel draagt. De problematiek van het kind in het verkeer
heeft de afgelopen jaren – jammer genoeg – nog niets aan
nieuwswaarde ingeboet.
Campagnes herhalen rond eenzelfde onderwerp is belangrijk.
Zo bereik je wat DVV intussen heeft bereikt: mensen gaan je
automatisch associëren met het thema verkeersveiligheid. De
komende jaren zal de onderneming zich blijven concentreren
op dit ene actiefront, ze gelooft rotsvast in de voordelen van
die aanpak. Bovendien is over verkeersveiligheid het laatste
woord nog niet gezegd, argumenteert de woordvoerster. De
taktiek in de korte tv-spots (naargelang de zender 5 à 7 seconden)
die gesponsorde tv-programma’s afsluiten, werd bijgestuurd.
Het typetje dat lange tijd alle aandacht trok van tvkijkend
België zag zijn animatierol inkrimpen om plaats te
maken voor tips die niet enkel de veiligheid in het verkeer, maar
ook de veiligheid thuis aanbelangen.
Deze verzekeringsonderneming dankt zijn uitgesproken „verkeersveilig”
profiel aan een jarenlange aanwezigheid op dit
terrein. De slogan „Kinderen hebben geen remmen” dateert al
van midden jaren tachtig en hij houdt nog steeds stand in het
marketing- en communicatiebeleid van de maatschappij. Elk jaar
– met pieken in de maand september – duikt de slogan weer
op, in folders, op boekentassen, op verkeersborden, … Voor de
verdeling van promotiemateriaal naar de consument toe staat
de tussenpersoon in.
Campagne-coördinatoren van de verzekeraar beschouwen de
partner BIVV als een enorme motor, die de campagnes initieert
en leidt. Als sponsor wordt de verzekeraar wel nauw betrokken
bij de keuze van affiches en slogans die door een reclamebureau
worden bedacht. Als sponsor krijg je van het BIVV ook altijd de
resultaten te zien van de post-campagne-steekproeven die het
instituut laat uitvoeren. Die zijn altijd bemoedigend en sterken
dus het geloof in de efficiëntie van die grote affichecampagnes.

Het is een hoopgevende factor, vooral in de context van de minder
rooskleurige ongevallenstatistieken van de voorbije jaren.
Net voor de start van een nieuwe mediacampagne brengt de
verzekeringsonderneming via de bekende interne communicatiekanalen
het personeel op de hoogte. Zodat de medewerkers
weten waar of wanneer ze een bepaalde affiche of tv-spot
kunnen ontdekken.
Naast de voor iedereen zichtbare acties ontwikkelde DVV enkele
initiatieven die bij dezelfde problematiek aansluiten. Aan de
kandidaat-verzekeringsnemers jonger dan 26 jaar biedt men de
mogelijkheid om een cursus defensief rijden te volgen. De
kosten van de opleiding worden gedeeld en wie de cursus met
succes afrondt geniet een korting op de normale verzekeringspremie.
Anderzijds biedt de verzekeraar sinds mei 1999 ook
psychologische slachtofferhulp aan in alle schadeverzekeringen.
Ook dat mag als preventie (van bv. aanslepende trauma’s) beschouwd
worden.
Centra voor rijvaardigheid
Snelheid, te veel auto’s, alcohol, drugs, medicamenten, pech, het
noodlot,… voor verkeersongevallen worden altijd één of meer
van deze redenen aangevoerd. De centra voor rijvaardigheid –
zo zijn er een zevental in het land – bekijken de ongevallenstatistieken
vanuit een andere invalshoek. Ze voeren promotie
met zinnen als deze: wist u dat bijna 90% van alle ongevallen
een menselijke fout als oorzaak hebben? Veel ongevallen worden
veroorzaakt door zuivere stuurfouten, beamen de verantwoordelijken
van VW & Audi Driving Know-How, het rijvaardigheidscentrum
in Kortenberg dat de groep d’Ieteren al in 1993
oprichtte en daarmee toen een nieuwe trend zette qua veiligheid
en dienstverlening.
Een rijvaardigheidscentrum is geen slip- of raceschool. De cursussen
die er worden georganiseerd geven de bestuurder de
nodige verantwoordelijkheidszin voor ons druk wegverkeer
zodat hij bepaalde risicosituaties voorziet en de nodige reacties
aanleert om ongevallen te vermijden. Volgens het rijvaardigheidscentrum
zou ongeveer 15% van de jonge bestuurders niet
over de nodige zelfdiscipline beschikken om actief deel te nemen
aan het verkeer. Het centrum richt zich natuurlijk niet enkel tot
de jongeren, ook ervaren bestuurders die zich willen perfectioneren,
oudere bestuurders met moeilijkheden of beroepschauffeurs
kunnen er terecht voor een opleiding op maat. Aan
27

28
het eind van een vier uur durende sessie volgt steevast een persoonlijke
evaluatie. Dankzij video-opnames aan boord van de
wagens worden de gedragingen van de cursisten geanalyseerd.
Zeer leerrijk!
Op basis van de meer dan 25.000 bestuurders die zich – vrijwillig
of verplicht – de voorbije jaren hebben gemeld in Kortenberg
voor het volgen van de cursus, houdt slechts 2% van de bestuurders
het stuurwiel op de juiste manier vast, en zit slechts 20%
goed achter het stuur,…
Wie nog aan het nut van een cursus defensief rijden twijfelt,
geven we nog de mening van het Institute of Advanced Motorists
mee. Volgens deze Britse instelling verlaagt bedoelde cursus
zowel de kans op een ongeval, als de ernst van een ongeval met
een vierde.
Samenwerking met verzekeraars
Enkele verzekeringsondernemingen werken al jarenlang samen
met rijvaardigheidscentra. Zij bevelen die cursussen defensief
rijden aan hun cliënten aan. Verzekerden bij P&V betalen een
voordeeltarief. En voor bestuurders jonger dan 26 jaar komt die
onderneming zelf nog eens extra tussen in de kosten. De jonge
bestuurder die de stage met succes voltooit, krijgt van de verzekeraar
daar bovenop nog eens vermindering op de BA-autoverzekering:
de bijpremie die normaal gezien wordt aangerekend
aan jonge bestuurders hoeft dan niet betaald.
Volgens VW & Audi Driving Know-How is de samenwerking met
P&V een groot succes; de verzekeraar zag zijn schadestatistieken
gevoelig dalen. Het centrum werkt of werkte ook al samen met
Fortis AG, AXA Royale Belge, Winterthur-Josi, Mercator & Noordstar,
General Accident (inmiddels CGNU) e.a.
Steun van overheid of privé?
De overheid scoorde – toevallig of niet kort voor de parlementsverkiezingen
– goed met de organisatie van gratis opfrissingscursussen
voor 55-plussers. Zou de overheid ook geen middelen
kunnen vrijmaken om in samenwerking met de verzekeringsondernemingen
bij voorbeeld brokkenrijders – ongeacht de
leeftijdscategorie – systematisch naar een cursus defensief rijden
te sturen?
En waarom bieden alle verkopers van nieuwe voertuigen geen
opfrissingscursus aan? Tenslotte worden er miljoenen, of beter

miljarden frank gestopt in de verbetering van de uitrusting van
de wagens, maar naar de opvoeding van de automobilisten gaat
amper een frank, merkt Stephen Logsdail* op. Deze gespecialiseerde
letseldokter (injury doctor) steekt de draak met alle
technische snufjes op de betere voertuigen. ABS bv. is misschien
veiliger dan een gewoon remsysteem, maar niemand leert je het
te gebruiken.
Zo neemt hij ook anti-alcoholcampagnes op de korrel die een
negatieve boodschap uitdragen. Uit de sociale psychologie heeft
hij onthouden dat door dingen te verbieden het gedrag van de
doelgroep niet wijzigt. Eerlijke en betrouwbare informatie aanreiken,
gekoppeld aan het tonen van de mogelijke gevolgen,
heeft meer succes.
Opgelegde verkeerspreventie in Canada
ICBC (Insurance Corporation of British Columbia) moet van de
overheid jaarlijks 5% van het incasso aan verkeerspreventie
besteden. Een bijzonder kenmerk van die verzekeraar is dat het
gaat om een overheidsbedrijf zonder winstoogmerk dat over
een monopolie voor de verplichte motorrijtuigverzekering
beschikt, maar voor alle aanvullende verzekeringen concurreert
met andere verzekeraars.
Net als overal elders, wordt de verzekeraar geconfronteerd met
een inertie tegenover het ongeval. Bij de minste inbraak vraagt
men zich af wat de politie doet, terwijl verkeersongevallen als
een fataliteit worden beschouwd. Maar de cijfers liegen er niet
om: de weg eist een veel zwaardere tol dan gewelddelicten en
gewone delinquentie. Of het nu gaat om moord, slagen en verwondingen
of inbraak, telkens ligt de gemiddelde economische
balans hoger wanneer het verkeersongevallen betreft.
ICBC moet bij de besteding van het preventiegeld rekening houden
met de prerogatieven van de politiediensten, die de gepaste
methodes op het terrein beheren en het evenwicht sensibilisering/repressie
bepalen. In plaats van de politie te dicteren wat
ze moet doen, vraagt de verzekeraar het Parket om zijn actie te
steunen.
ICBC werkt ook samen met de plaatselijke autoriteiten om die
secties van het verkeersnet te herzien waar blijkt dat te veel
ongevallen te wijten zijn aan de infrastructuur zelf. De verzekeraar
sluit beheerscontracten voor stukken van wegen, waar-
* Financial Times van 14 augustus ‘99.
29

30
bij de beschikbare subsidies pas worden toegekend wanneer de
doelstellingen bereikt zijn, een mooi voorbeeld van „management
by objectives”.
De resultaten zijn heel bemoedigend, te meer omdat snel duidelijk
wordt dat het aantal ernstige ongevallen afneemt. Wie ooit
al het genoegen had om met een huurwagen, of beter nog een
motorhome, door „Beautiful BC” te toeren, zal het bevestigen:
de kwaliteit van de wegen is er zeer goed.
Aan haar collega’s die opereren op markten die voor de concurrentie
openstaan, verklaart ICBC dat preventie het mogelijk
maakt om te weerstaan aan een forse druk op de prijzen. Zij
herinnert er evenwel aan dat haar monopoliestatuut bij elke
algemene verkiezing ter discussie wordt gesteld… Dankzij het
goede imago van ICBC inzake schaderegeling – een tevredenheid
van bijna 90% – zal de gevreesde privatisering wellicht nog
even uitblijven.
Aan de rotonde van verzekeraar X
Een paar Nederlandse verzekeraars bieden – in tegenstelling tot
de collega’s van ICBC – vrijwillig financiële steun aan lokale overheden
bij het uitvoeren van maatregelen die de verkeersveiligheid
moeten verbeteren. Zo stelt Univé in Drenthe tien miljoen
gulden beschikbaar voor de aanleg van nieuwe rotondes. Veilig
Verkeer Nederland*, een tegenhanger van het Belgisch Instituut
voor Verkeersveiligheid, hoopt dat de grote verzekeraars het
voorbeeld van Univé zullen volgen. De centen van Univé gaan
naar een fonds dat ook wordt gespijsd door Rijkswaterstaat en
de provincie Drenthe. Gemeenten kunnen tegen een lage rente
geld lenen om versneld onveilige verkeerspunten aan te pakken.
Volgens een woordvoerder van Univé in de Nederlandse pers
zijn verkeersongevallen een grote onkostenpost voor de onderneming.
Vandaar het idee om de maatschappelijke en de economische
belangen te combineren. Het gaat de verzekeraar niet
zozeer om het wegwerken van de kostenpost, maar om de maatschappelijke
betrokkenheid. De Nederlandse regering heeft
geen bezwaar tegen deze nieuwe vorm van medefinanciering.
Volgens het Verbond van Verzekeraars zijn er meer projecten
op komst. Zo betaalt Centraal Beheer mee aan de verbetering
van de verkeersveiligheid in de provincie Zuid-Holland.
* Inmiddels herdoopt in „3VO”.

Wat hebben achteruitkijkspiegels en dashboards gemeen?
Ze moeten lichamelijke letsels bij ongevallen beperken. Het
werkwoord moeten dankt deze zin aan de Europese autoriteiten
die het afgelopen decennium enkele interessante richtlijnen
(45 in het totaal) terzake invoerden.
De hele vrachtwagenvloot van Colruyt werd uitgerust met dodehoekcamera’s.
Het initiatief kadert binnen het Transport-charter voor meer veiligheid en
hoffelijkheid in het verkeer.
De aanvankelijk zeer grote verschillen tussen de uitrustingsreglementering
in de Verenigde Staten en deze in Europa zijn
hierdoor erg klein geworden. Guy Jacques, hoofd Europese
zaken en expert homologatie van voertuigen bij AIB-Vinçotte,
verwacht dat we binnen tien jaar wellicht over precies dezelfde
spelregels beschikken als aan de overkant van de Atlantische
oceaan.
Reeds in 1989 vaardigde de Europese overheid een richtlijn uit
(89/297/EEC) die de constructeurs verplichtte vrachtwagens in
de hogere gewichtscategorieën uit te rusten met zijdelingse
beschermingen (tussen de voor- en de achterwielen van de oplegger)
om te vermijden dat zwakke weggebruikers bij aanrijdingen
te gemakkelijk onder het voertuig zouden terechtkomen.
Ook de designers van personenvoertuigen zagen hun briefing
aangedikt met Europese voorschriften, die zowel de veiligheid
aan de buitenkant als de veiligheid aan de binnenkant van het
voertuig behelzen.
Het was inderdaad een Europese richtlijn die er voor zorgde dat
we nu op alle nieuwe modellen (op de Europese markt) spie-
31

32
gels in één geïntegreerd stuk zien, inklapbaar, vervaardigd uit
mensvriendelijke materialen.
In het algemeen zijn alle „uitsteeksels” op voertuigen gereglementeerd.
Hoe een antenne moet gemaakt zijn, hoeveel millimeter
een merklogo nog uit het koetswerk mag steken (jammer
voor de nostalgici die kickten op sommige Duitse en Britse logo’s
vooraan op de motorkap). Ook de bumpers mogen niet meer
zo ver uitsteken als vroeger. Vroeg u zich een aantal jaren geleden
ook af waarom heel wat automodellen meer en meer op
elkaar begonnen te lijken? Het antwoord schuilt (deels) in de
Europese wetgeving.
Nieuwe airbags
Ook aan de binnenkant van het koetswerk werd de auto „mensvriendelijker”
tijdens de jaren ‘90. Hoewel niet verplicht, zijn
nagenoeg alle nieuwe modellen uitgerust met een airbagbestuurder,
de airbag-passagier vooraan is eerder uitzondering
dan regel omwille van de mogelijke gevaren voor babyzitjes. De
(Skandinavische) automerken met een hoog veiligheidsprofiel
pakken al een tijdje uit met zijdelingse airbags. Renault pakt nu
uit met een adaptieve airbag die opblaast naargelang de ernst
van de aanrijding. Bij Toyota experimenteert men al jaren met
de zgn. exterior airbag, die aan de buitenkant van het voertuig
bescherming moet bieden voor de zwakke weggebruikers. Terwijl
Opel, bij voorbeeld, de actieve hoofdsteunen introduceert
om halswervelkwetsuren te vermijden bij kop-staartaanrijdingen.
Tijdens het Autosalon in Brussel pakten nog andere merken uit
met variantes op hetzelfde thema. Wegens de hoge installatieen
reparatiekosten zijn airbags in de States overigens erg
gegeerd geworden bij dieven.
Waaraan een dashboard moet voldoen werd wel gereglementeerd
door Europa; ook hier zijn scherpe uitsteeksels uit den
boze. Het gebruikte materiaal voor het bord, de spiegel en het
stuur moet ook energie kunnen opvangen (u kent beslist die
zwarte, zacht aanvoelende kunststofbekleding, ofwel rijdt u met
een voertuig met oldtimerambities).
Andere wetgevende initiatieven van de Europese Commissie in
de autobranche hebben betrekking op de uitstoot van polluerende
gassen. De normen voor een meer milieuvriendelijke uitstoot
van gassen liggen vast, de Europese richtlijn is goedgekeurd
en wordt normaliter in 2001 van toepassing. Diverse lidstaten
ontwikkelen initiatieven die bij het Europese beleid terzake aansluiten.
Zo lanceerde Frankrijk het voorstel om alle nieuwe voer-

tuigen uit te rusten met (auditieve) snelheidsbegrenzers; de
invoering ervan kan zowel een impuls zijn voor de bescherming
van het leefmilieu als voor de verkeersveiligheid.
CEA, partner van de Europese Commissie
Gezien de groeiende impact van de Europese reglementering,
vertolkt het CEA*, de koepelvereniging van de nationale beroepsverenigingen
van verzekeringsondernemingen, een belangrijke
rol inzake informatie-uitwisseling en lobbying. Dit is ook het
geval voor alles wat verkeersveiligheid betreft. Zo hebben de
Europese autoverzekeraars een subcommissie verkeerspreventie
die de Europese regelgeving van nabij volgt en haar leden op
de hoogte houdt van de „best practices” uit de verschillende
landen. Het CEA is als lid van de European Transport Safety
Council (ETSC) een volwaardige partner van de Europese instellingen.
Zo werkt het samen met de Europese Commissie – meer
bepaald de DG Tren, bevoegd voor transport – die het beleid
inzake verkeerspreventie uitstippelt.
Het CEA werkt aan verscheidene dossiers inzake verkeersveiligheid,
maar heeft in het bijzonder voorrang verleend aan het
gebruik van de veiligheidsgordel, onder meer via een remindersysteem.
De verzekeraars wensen de installatie van een gordelreminder
in alle nieuwe voertuigen. Volvo en Saab hebben al
wat ervaring terzake, maar onder impuls van de verzekeraars
zou de EU in haar aanbevelingen voor de autoconstructeurs een
stapje verder kunnen gaan. Er wordt gedacht aan een gordelverklikker
met een dubbele werking: visueel en auditief. Een
licht zou feller gaan knipperen en een geluid feller gaan luiden,
naargelang de snelheid van het voertuig. Het CEA hoopt dat
het voorstel in een EU-richtlijn wordt gegoten.
Het gordel-voorstel sluit aan bij de prioriteiten die de Europese
Commissie legt op korte en middellange termijn. Het prioriteitenlijstje
van de Commissie ziet er (in 2000) als volgt uit:
– verderzetting van het Europees programma voor de evaluatie
van nieuwe automodellen;
– campagnes en wetgeving met betrekking tot de gordeldracht;
– aanbevelingen voor de lidstaten m.b.t. het maximum toegelaten
alcoholgehalte in het bloed;
– snelheidsbegrenzers voor lichte vrachtwagens;
– oriëntaties met het oog op een beter beheer van de zogenaamde
„zwarte punten” (plaatsen waar veel ongevallen
* CEA staat voor Comité européen des assurances.
33

34
gebeuren) en ontwikkeling van „zachte” infrastructuur (uitrusting
van de wegen om de lichamelijke schade bij ongevallen
te beperken);
– wetgeving om de frontale delen van voertuigen minder
gevaarlijk te maken voor de zwakke weggebruikers.
Europa steunt ook nog tal van projecten die buiten dit prioriteitenlijstje
vallen. Zo loopt in Duitsland en Oostenrijk een experiment
rond het gebruik van de zwarte doos in voertuigen van
jonge bestuurders.
Alleterreinwagens kunnen veiliger
Af en toe komt de veiligheid, of beter gezegd de onveiligheid
van 4x4-wagens ter sprake in de dagbladpers of in consumentenmagazines.
De Zwitserse groep Winterthur en Dekra, een
Europese organisatie die een referentie is inzake verkeersveiligheid,
onderwierpen een aantal 4x4-voertuigen aan een reeks
tests. In hun weinig rooskleurige conclusies doen ze een aantal
preventieve aanbevelingen ter attentie van de autoconstructeurs.
Het Amerikaanse Insurance Institute for Highway Safety berekende
dat 4x4’s tweemaal zoveel bij dodelijke ongelukken
betrokken zijn dan doorsneewagens*. De doden vallen bijna
altijd in de andere betrokken voertuigen of bij de zwakke weggebruikers.
Volgens de Amerikaanse onderzoekers ligt de reden
vooral bij de chauffeurs. Dit type wagen heeft blijkbaar een grote
aantrekkingskracht op dominante chauffeurs die er een behoorlijk
agressieve en vooral onvakkundige rijstijl op nahouden.
En de Amerikanen zouden wel eens gelijk kunnen hebben. De
schadestatistieken van de Belgische autoverzekeraars bevestigen
die minder goede reputatie. De gemiddelde schadefrequentiegraad
bedraagt in ons land ruim 7% (d.w.z. dat op 100 verzekerde
auto’s gemiddeld 7 binnen het jaar een schadegeval kennen).
Uit een steekproef van de BVVO-studiedienst** blijkt dat
de frequentiegraad voor de 4x4-modellen boven de 10% uitkomt.
De verzekeraar en het testcentrum Dekra onderzochten de zwakke
punten van het voertuig zelf. Hoe verleidelijk en zelfverzekerd
de alleterreinwagens er ook uitzien, uit laterale crashtests
blijkt dat ze gemakkelijker kantelen dan andere voertuigen. Over
hun opvallende schokbrekers laat Winterthur Insurance geen
twijfel bestaan: die zijn niet enkel gevaarlijk maar ook totaal
nutteloos in het stadsverkeer. De bal ligt in het kamp van de
* „Alle terreinwagens zorgen voor steeds meer doden in het verkeer”, De Morgen, 2 december 1999.
** Steekproef op basis van het aantal schadegevallen in het jaar 1996.

autoconstructeurs. Het is echter de vraag of die de stoere look
van de 4x4 willen afzwakken om de veiligheid van de andere
weggebruikers te verhogen.
Om de ernst van de ongevallen met 4x4-karren te verminderen
moeten bij het ontwerp van die modellen meer afgeronde vormen
en mensvriendelijke materialen gebruikt worden. Het
zwaartepunt mag wat lager liggen, temeer daar slechts 5% van
de alleterreinwagens ook echt worden gebruikt voor verplaatsingen
op „alle terreinen”.
Zwarte doos temt „cowboys” van de stad
Jarenlang zocht de eigenaar van het taxibedrijf Autolux, naar
de juiste remedie om zijn kwaal – het hoge aantal ongevallen
met taxi’s – te genezen.
Na talloze experimenten vond hij de oplossing in een klein
doosje.
”Het niet respecteren van de voorrang van rechts en
het van achter inrijden op een ander voertuig
vormen samen meer dan 60% van alle taxi-ongevallen”.
De baas van het Brusselse taxibedrijf heeft van alles geprobeerd
om tot een efficiënt preventiebeleid te komen. Een van de formules
die werd uitgeprobeerd was de tombola. Elke bestuurder
kreeg een aantal tombolabiljetten toegewezen; wie een ongeval
„in fout” veroorzaakte verloor twee tickets, wie bij een ongeval
„in recht” was verloor één ticket. Op het einde van het jaar vond
de trekking plaats. Wanneer het globale ongevallenpercentage
laag bleef voorzag het reglement bovendien in mooiere, grotere
prijzen. Van elektrische apparaten zoals een wasmachine, tot
en met een kleine auto. Die prijs is nooit door iemand gewonnen.
Niemand was voldoende ongevallenvrij om er aanspraak op
te maken.
Het taxibedrijf dokterde vervolgens een bonussysteem uit, maar
ook dat werkte niet. De goede, voorzichtige bestuurder bleef
voorzichtig en streek de premie op, maar wie niet zo voorzichtig
reed veranderde zijn rijgedrag niet.
Nu hanteert Autolux statistieken per bestuurder en dit vanaf de
aanwerving van de betrokkene: zoveel ongevallen in recht (met
35

36
een onderscheid tussen grote en kleine schadegevallen), zoveel
met gedeelde verantwoordelijkheid (groot en klein) en zoveel
in fout (groot en klein). Aan elke categorie werd een gewogen
waarde gegeven. Het systeem penaliseert uiteraard meer de
bestuurders met ongevallen in fout dan met ongevallen in recht.
De mix van deze elementen met het aantal gereden kilometers
levert een score op.
Hoe wordt het taxipersoneel gestimuleerd om goed te scoren?
Wie zich bovenaan de ranking bevindt, mag altijd met de nieuwste
modellen of zeer recente voertuigen rijden. Wie minder goed
scoort moet de stad doorkruisen in een ouder voertuig, dit wil
zeggen met meer gereden kilometers. De taxibestuurders zijn
hier gevoelig voor, weet de bedrijfsleider. Dit werkt dus. En wie
het te bont maakt moet natuurlijk op zoek naar een andere job.
Er gelden uiteraard nog andere preventiemaatregelen. Zo wordt
bij de aanwerving van nieuwe bestuurders erg streng geselecteerd.
Kandidaat-taxibestuurders moeten een bewijs van goede
zeden en gedrag kunnen voorleggen, mogen niet uit het recht
tot besturen ontzet zijn tijdens de laatste tien jaar – wat ook
de reden hiervoor mag zijn – en moeten ouder zijn dan 25.
De geheimen van de zwarte doos
Autolux laat sinds enkele jaren in al haar nieuwe voertuigen –
met de hulp van de Duitse firma Kienzle – een zwarte doos
installeren. De inhoud van die magische dozen wordt overgeladen
op diskettes die na een kleine bewerking op pc de printer
een UDS-diagram (Unfall Daten Speicher) laat uitspuwen. Bedoeld
diagram is voor de leiding van het taxibedrijf van goudwaarde.
Per strook van 50 meter kan je het gebruik nagaan van remmen,
richtingaanwijzers, stadslichten, koplampen, … Een ander diagram
toont de opgetekende snelheid.
Al die gegevens helpen de bedrijfsleiding bij de interpretatie
van een ongeval. De taxibestuurder kan de taxibaas dus nog
moeilijk iets wijs maken.
En om helemaal tot een betrouwbare reconstructie van een
bepaald ongeval te komen haalde Autolux ook een Duitse software
in huis waarmee de snelheid van de tegenpartij kan berekend
worden. Die elementen worden soms aan de verzekering
doorgespeeld als argument om eventueel te pleiten voor een
gedeelde verantwoordelijkheid.

Intussen heeft zowat 80% van het autopark het UDS-systeem
aan boord. Het preventiegehalte ervan is hoog. Er speelt een
psychologisch effect: de bestuurders weten dat alles erop staat.
37

38
BRAND & INBRAAK
Collectieve preventie
Nationale Vereniging voor Beveiliging
tegen Brand en binnendringing
Een ander wel bekend initiatief van de verzekeraars betreft de
Nationale Vereniging voor Beveiliging tegen Brand (NVBB),
opgericht in 1957. De rol van de NVBB is sindsdien geëvolueerd.
Aan de originele benaming en bevoegdheid werd enkele jaren
geleden het aspect „binnendringing” toegevoegd. De verzekeraars
besloten immers hun nieuwe inspanningen op het snel
evoluerende terrein van de diefstalbeveiliging via de NVBB te
concretiseren.
Net zoals Prevent ontvangt ook de NVBB een toelage van de
BVVO, maar de financiële onafhankelijkheid van de NVBB is
onbetwistbaar toegenomen en bedraagt vandaag ongeveer 90%.
Die autonomie dankt de NVBB aan de succesrijke diversifiëring.
De oprichting van een tweede opleidingscentrum in Neder-over-
Heembeek, de uitbouw van een aantal laboratoria (branddetectie,
elektronische beveiliging tegen binnendringing en
elektronische alarmsystemen voor voertuigen) en de verdere
specialisering in controle-activiteiten zijn niet vreemd aan deze
gunstige trend. Die controle-activiteiten van de NVBB hebben
vooral betrekking op de uitvoering van planstudies, berekeningsnota’s,
opleveringen en periodieke controles van branddetectie-
en blusinstallaties en of rookafvoerinstallaties.
Het opleidingscentrum inzake brandpreventie en brandbestrijding
dat zich in Louvain-la-Neuve bevindt, geniet een voortreffelijke
reputatie en een zeer ruime bekendheid. Jaarlijks krijgt
men er duizenden mensen over de vloer voor cursussen en oefeningen.
NVBB
Parc scientifique, 1348 Louvain-la-Neuve
Tel.: 010/47.52.11
Fax: 010/47.52.70
http://www.wpi.edu/Academics/Library/InFire/anpi/flemish.html

Stap naar het grote publiek
Voor de NVBB treedt een nieuwe faze aan in haar bestaan. De
hogere financiële onafhankelijkheid (t.o.v. de verzekeraars) via
een doorgedreven diversifiëring is bereikt. De volgende uitdaging
voor de directie en de 70 medewerkers bestaat er in de
opgebouwde know-how ook te delen met het grote publiek.
Binnen de industrie en de veiligheidssector in het bijzonder kan
de NVBB bogen op een grote naambekendheid en een prima
reputatie.
Op verzoek van de verzekeraars gaat de vereniging meer dan
vroeger het preventiepad bewandelen om met al haar nuttige
informatie en praktische tips de huiskamers en indien mogelijk
ook de scholen te bereiken. Hoe dat moet gebeuren, via welke
kanalen en met welke middelen wordt uitgemaakt in nauw
overleg met de BVVO, en met een werkgroep die daartoe werd
opgericht door de brandverzekeraars.
Over een aantal projecten bestaat reeds duidelijkheid. Zo wordt
in 2001 via de website enerzijds nuttige informatie ter beschikking
gesteld van de verzekeringsondernemingen en anderzijds
het grote publiek gesensibiliseerd voor een aantal items. In 2000
werd die „stap naar de burger” concreet ingevuld door een
speciale editie van NVBB-magazine, een actie die vermoedelijk
zal worden herhaald.
In het verleden zijn al heel wat preventiefolders en videocassettes
gerealiseerd met of zonder commerciële partner. Een aantal
hiervan dienen opgefrist, sommige geactualiseerd en een
paar volledig herdacht.
Van de NVBB-leiding wordt verwacht dat zij in de media proactief
optreden van zodra de actualiteit daartoe aanleiding
geeft (bv. grote brand). In een persbericht worden dan meteen
– kort op de bal spelen, luidt de opdracht – lessen getrokken
uit het gebeurde en praktische tips opgenomen die de media
kunnen overbrengen naar het grote publiek.
Onderwijs
Vermoedelijk de beste piste om het grote publiek op het belang
van preventie te wijzen en een blijvende bewustmaking te verwezenlijken
is het onderwijs. Acties in scholen dringen zich dus
op. Anderzijds lijkt op het hoogste niveau lobbywerk aangewezen
om met veel goodwill van de onderwijsautoriteiten
39

40
preventie- of veiligheidslessen in het leerprogramma te krijgen.
In dergelijke cursussen kunnen, volgens de NVBB-directie, zeer
uiteenlopende preventie-items aan bod komen: veiligheid thuis,
veiligheid op het werk, verkeersveiligheid, gezondheid, sport,
reizen, …
In het verleden verspreidde de vereniging reeds preventiefolders
in samenwerking met een verzekeraar. Zo was er bv. het
drukwerk „Vermijd brand thuis” dat P&V met elke brandpolis
meestuurde. Nieuwe vergelijkbare samenwerkingsprojecten zijn
voor de verzekeringsondernemingen het overwegen waard.
Statistieken: medewerking vereist
Een andere uitdaging die de NVBB wacht is het inzamelen, verwerken
en beschikbaar stellen van statistieken m.b.t. branden.
Tot 1993 waren – praktisch overigens moeilijk te hanteren – statistieken
beschikbaar bij het ministerie van Binnenlandse zaken,
maar die inspanning is niet verdergezet. Nu bestaan er links en
rechts wel een aantal cijfers, maar ze zijn niet volledig en worden
niet optimaal beheerd. Om tot degelijke, betrouwbare
statistieken te komen is de actieve medewerking van de verzekeraars
vereist.
Naar aanleiding van brandstichtingen hangen journalisten wel
eens aan de telefoon bij de NVBB. Precieze gegevens kunnen
dan helaas niet worden vermeld, wel de algemeen aanvaarde
wetenschap dat bij vier op tien branden opzet in het spel is.
Rekening houdend met dit verontrustende cijfer, dient inzake
preventie beslist werk gemaakt te worden van acties om het
aantal brandstichtingen terug te dringen.
Samenwerking met ministeries en Europa
Regelmatig levert de NVBB studies af aan het ministerie van Binnenlandse
zaken, over de brandpreventie in gebouwen bij voorbeeld.
De rol die de vereniging speelt bij de totstandkoming van
nieuwe reglementen en wetten, is zeer belangrijk. Hoewel niet
alles per sé dient gereglementeerd. De vereniging werkt mee aan
een soort van „Performance Best Code” ten behoeve van de
architecten van moderne gebouwen. Men pleit voor een eerder
soepele houding ten overstaan van bouwprojecten, op voorwaarde
dat de planberekeningen worden gecheckt en dat er
periodieke controles worden gepland.
„De veiligheid in een hotel aan de costa’s en de riviera’s
is niet dezelfde als in het noorden van de Europese Unie”.

De Confederatie van Europese brandpreventie-organisaties
(CFPA) heeft hard gezwoegd en gesleuteld om tot een tekst te
komen die de brandveiligheid regelt in alle hotels van de Europese
Unie. Onder druk van de mediterrane landen is het geen
officieel aanvaard reglement geworden, maar is het bij een aanbeveling
gebleven…
Voorzorgen nemen tegen winterweer
Eind november, begin december, op het ogenblik dat koning
winter zijn neus laat zien, neemt de BVVO nu al enkele jaren
het initiatief om – via een persbericht – een aantal preventietips
in herinnering te brengen. In die tekst maakt de beroepsvereniging
ook duidelijk wat een verzekerde, bij voorbeeld in
geval van waterschade, van zijn verzekeraar mag verwachten.
De verzekeraars denken soms nog terug aan de winters
1978/1979, 1984/1985 en 1996/1997. Tijdens die laatste strenge
winter hebben zij voor de waarborg „waterschade” meer dan
20.000 meldingen genoteerd, voor een gemiddeld bedrag van
61.500 fr. (1.525€), zegge en schrijve een totale schadelast die
de 1,3 miljard fr. (32 miljoen €) benadert. Maar dit zegt nog niets
over de ontmoediging en soms zelf de wanhoop van wie in volle
koudegolf of lang daarna tot de ontdekking komt dat het vocht
het behang, het parket, het tapijt of het plafond heeft vernield.
Een gematigd zeeklimaat beschermt onze contreien traditioneel
tegen de hevigste koude, zonder daarom de zekerheid te bieden
dat het kwik niet onder de –10 graden zakt. Een temperatuur
die, zoals tijdens de hierboven vermelde strenge winters bleek,
soms volstaat om schade toe te brengen aan waterleidingen,
kraantjes of zelfs machines en ketels.
Schade aan waterleidinginstallaties komt vooral voor bij plotse
vriestemperaturen van –5 graden of lager, maar ook bij langdurige
perioden van matige vorst. Vooral installaties met stilstaand
water of zeer weinig verbruik zijn kwetsbaar.
Weekendhuisjes
Bewoners en eigenaars van weekendhuisjes of tweede verblijfplaatsen
waar tijdens de winter geen waterverbruik is, doen er
goed aan hun binneninstallatie helemaal te ledigen of voor voldoende
verwarming te zorgen, zoals de verzekeringscontracten
trouwens voorschrijven.
41

42
Een aantal maatregelen is van bij het aanleggen van de waterleidingen
aangewezen. Zo is het aanbevolen om kraantjes aan
te brengen om de installatie desgewenst leeg te laten lopen;
het is daarentegen gevaarlijk om leidingen buitenshuis of door
buitenmuren te laten lopen en meer algemeen langs plaatsen
die aan de koude zijn blootgesteld.
Nog vóór de winter echt op dreef komt is het veiliger om de
dakgoten en de plaatsen waarlangs het water weg moet lopen,
schoon te maken. Behalve op de plaatsen waar een verluchting
strikt noodzakelijk is, dient men tegen de winter de keldergaten
te dichten en de isolering van waterleidingen en watermeters te
controleren, de radiatoren open te draaien in de vertrekken die
weinig gebruikt worden en waar desnoods gezorgd moet worden
voor een verwarming met hulptoestellen.
Waterleidingen naar een kraantje aan de gevel, of naar tuinen,
garages en bergplaatsen moeten voor de eerste vorst afgesloten
worden. Zo nodig is het mogelijk om de leidingen te beschermen
met een elektrische bedrading die aan de leidingen zelf
bevestigd wordt en waarborgt dat zij niet zullen vastvriezen. Daar
waar het mogelijk is, kan men het bevriezen ook voorkomen door
het water constant te laten doorstromen.
Men doet er overigens goed aan te bedenken dat niet alleen
de waterleidingen bedreigd worden door de vorst: ook de
stookolieleidingen kunnen schade ondervinden bij de vorming
van paraffine, die de oorzaak kan zijn van het stilvallen van de
verwarming, met alle mogelijke schade van dien. Het kan dus
nodig zijn ook deze leidingen te beveiligen of additieven aan
de brandstof toe te voegen.
Studentenkamers
In de winter is het niet raadzaam een gebouw onverwarmd of
met open vensters achter te laten: de winter 1996/1997 heeft
aangetoond dat nogal wat studenten hun kamers in de universiteitssteden
hadden verlaten om de eindejaarsfeesten thuis te
vieren, zonder hierop te letten. Hetzelfde geldt voor de enkele
vrije dagen die de studenten na de januari-zittijd zouden nemen,
of nog voor de krokusvakantie, die koud kan uitvallen.
Wanneer een leiding vastgevroren is, doet men er goed aan ze
geleidelijk te ontdooien met de nodige zorg voor de materialen
en voor het vermijden van brandgevaar: het aanvoeren van
warme lucht of damp houdt als dusdanig geen bijzondere risico’s

in, maar het gebruik van een soldeerlamp kan wel degelijk gevaarlijk
zijn.
Na een periode van strenge vorst is het goed, om bij de dooi
extra te letten op mogelijke lekken: het is dan raadzaam om de
staat van het dak na te gaan en de zolders, kelders en andere
onbewoonde vertrekken te inspecteren, waar een klein lek grote
gevolgen zou kunnen hebben, gewoon omdat het niet op tijd
is opgemerkt.
Bij de dooi is het uiteraard ook veiliger om de stalactieten af te
breken, die tijdens de vorstdagen zouden zijn gevormd.
Kijk de polis na
De „multi-risico”-verzekeringspolissen die aangegaan worden
voor woningen, bevatten meestal een onderdeel dat betrekking
heeft op „waterschade”, en waarvan de precieze draagwijdte van
de ene maatschappij tot de andere kan variëren. Deze polissen
dekken meestal de schade aan goederen die het resultaat is van
insijpeling langs het dak, of van een lek of barst in de waterleidingen.
De verzekeraar vergoedt dus normaliter de schade aan tapijt,
behang, parket, enz. Hij dekt ook de reddingskosten die, zoals
de wet en het contract het eisen, gemaakt werden om het schadegeval
te voorkomen of er de gevolgen van te beperken.
Verzekeraars en leefmilieu: Premaz
In december 1998 hielden de verzekeraars, samen met vertegenwoordigers
van de overheid, de waterwinningsmaatschappijen
en de stookoliebranche, de vereniging Premaz boven de doopvont.
Premaz – de samentrekking van Preventie Mazout – werd
opgericht om na te gaan hoe het gesteld is met onze ondergrondse
stookolietanks en de schade die ze eventueel toebrengen
aan het leefmilieu. Oudere exemplaren willen al eens lekken
en verontreinigen de bodem. Dit kan leiden tot erg hoge
saneringskosten. Eigen schade door dergelijke lekken is meestal
niet gewaarborgd.
De overheid is zich ter dege van de problematiek bewust. Vlaanderen
en het Waalse gewest hebben decreten die de controle
van die tanks verplichten, het Brussels Gewest nog niet.
Van begin 1999 tot midden 2000 liep een Premaz-proefproject,
met de bedoeling een systeem uit te werken om het gevaar voor
43

44
verontreiniging te meten en te voorkomen. In zes gemeenten
werden daartoe een groot aantal stookolietanks gratis onderworpen
aan een dichtheids- en een corrosieproef (die proeven
gaan verder dan de wettelijk verplichte controles). 3,5% van de
gecontroleerde tanks bleken niet dicht, 0,8% lekte ook effectief.
In die gevallen werd de vervuilde grond onmiddellijk gesaneerd
op kosten van het project. Dankzij de corrosieproef kon de
degradatie van de tanks worden gemeten. Zo is 13% van de
onderzochte tanks aan vervanging toe binnen de vijf jaar. Uit
het onderzoek blijkt dat de ouderdom van de tank niet van doorslaggevend
belang is, terwijl de wanddikte en vooral de kwaliteit
van de initiële plaatsing een veel belangrijker rol speelt.
Begin 2001 werd het eindrapport van het project ingewacht zodat
de verschillende partners van Premaz de definitieve conclusies
kunnen trekken. Intussen werd de haalbaarheid onderzocht van
een specifieke verzekering voor dit verontreinigingsrisico.
Succes door franchisedreiging
Binnen de Europese Unie hebben de Zweedse collega’s zich op
het vlak van brandpreventie een ijzersterke reputatie opgebouwd.
Zij zetten regelmatig resultaatgerichte acties op het
getouw. Zo stelden ze enkele jaren geleden vast – statistieken
kunnen erg nuttig zijn – dat maar liefst 18% van de bedrijfsbranden
te wijten was aan het gebruik van „gasbranders”. De
Zweden zetten prompt een bewustmakingsactie op, organiseerden
specifieke opleidingen voor dakwerkers en hun certificatie.
Het mocht geen vrijblijvende operatie met weinig effect zijn.
Daarom zetten de verzekeraars enige druk op de betrokken
bedrijven door de hoogte van de vrijstelling afhankelijk te maken
van het al dan niet volgen van de veiligheidscursussen. Het werkte:
vandaag is in Zweden nog slechts 2% van de branden te
wijten aan het gebruik van de bedoelde gasbranders.
De NVBB organiseert in België overigens al jaren een cursus
„brandveiligheid dakdichtingswerken” voor de gespecialiseerde
aannemersbedrijven.
De Zweedse zustervereniging van de NVBB (Swedish Fire Protection
Organisation) is net zoals bij ons opgericht en geruggensteund
door de verzekeraars, maar heeft een gedecentraliseerde
structuur van gewestelijke centra die samenwerken met
de brandweer.

Handelaars voelen zich belaagd
De laatste jaren tekende zich een nieuw fenomeen af: de ramkraken
op juweliers en andere handelszaken. Deze overvaltechniek,
waar vroeger al bankfilialen mee kennismaakten, wordt
gebruikt om de gevels en de ramen van winkels in te beuken.
Toen in september 1999 een juwelier te Harelbeke een overvaller
doodschoot, kwam de problematiek ook terecht op de politieke
agenda. Het kabinet van de minister van Justitie organiseerde
een rondetafelconferentie die uitmondde in een
„Overlegplatform veiligheid van zelfstandige ondernemers”. De
BVVO leidde een werkgroep Verzekeringen om oplossingen te
kunnen aanreiken voor de verzekeringsproblemen van bv. handelaars
die al enkele keren overvallen zijn.
De verzekeraars dringen er bij de verzekerden continu op aan
hun preventie-inspanningen te vergroten of hun beveiliging efficiënter
te maken om nieuwe schadegevallen, zijnde overvallen
of ramkraken, te voorkomen. Niet alle preventieve inspanningen
vergen een grote investering: naast een vaak gesofisticeerde en
dus dure elektronische beveiliging worden mechanische hulpmiddelen
aanbevolen (sloten, metalen rasterrolluiken e.d.), maar
evenzeer eenvoudige technieken of gedragingen die geen kosten
meebrengen en toch zeer effectief kunnen zijn (namaaksierstukken,
opbergen van waardevolle juwelen, gesloten deur
die na aanbellen wordt geopend e.d.).
45

46
Intussen werden met de steun van de verzekeringssector belangrijke
preventie-inspanningen geleverd bij de zelfstandige ondernemers.
De middenstandsorganisatie UNIZO organiseerde samen
met KBC een cyclus van 300 voordrachten in evenveel gemeenten,
terwijl het Vast Secretariaat voor Preventiebeleid (VSPP) een
folder met tips over technopreventie uitbracht over hetzelfde
onderwerp.
In opdracht van het VSPP stelde een werkgroep met alle betrokken
partijen intussen een lastenboek op met het oog op de
certificatie van inbraakvertragende gevelelementen door BOSEC
(Belgian organisation for security and certification).
De BVVO stelde ook een gids samen met preventiemaatregelen
voor de handelaars. Het betreft een lange lijst van aanbevelingen
waar ook de verzekeraars rekening mee houden bij de analyse
van een risico met het oog op het sluiten van een verzekeringscontract.
Individuele acties
Hoe preventieminded zijn de bedrijfsleiders?
In de onderschrijving en het beheer van brandrisico’s en aanverwante
industriële risico’s is preventie, zijnde voorkoming en
beveiliging, voor de verzekeraars – uiteraard – van het allergrootste
belang. Maar ook de bedrijfsleiders hebben hierbij
belang. Niet enkel wat betreft het effect op hun verzekeringspremie,
maar ook gelet op het belang van de continuïteit van
de werking van een bedrijf die bij voorbeeld na een brand voor
korte of lange tijd in het gedrang kan komen. Verzekeraars
besteden dus heel wat energie in het sensibiliseren van hun
klanten. Volgens Pascal Jacobs van Fortis Corporate Insurance
(FCI) moet men – bij prospectie – vaak opboksen tegen een mentaliteit
van „dat kan bij ons niet gebeuren”, een mentaliteit die
nog sterk leeft bij heel wat KMO-bedrijfsleiders.
Ook voor bestaande klanten is het van belang regelmatig eens
te toetsen hoe groot de preventiebereidheid van de leiding is.
De beslissers in een bedrijf overtuigen van het belang van preventie
is niet gemakkelijk. De opdracht van de preventieingenieurs
van de verzekeraar (bij Fortis heten zij „risk control consultants”)
luidt dan ook: sensibiliseren en nog eens sensibiliseren.

De aanpak bij FCI is deze van een geintegreerd riskmanagement,
dat automatisch gelinkt is aan preventie-inspanningen. Die ruime
aanpak kan gaan tot en met financieel riskmanagement, maar
daar is vandaag in België nog maar weinig vraag naar, ervaart
Jacobs. De Amerikanen hebben er wel kaas van gegeten, maar
in onze contreien lopen bedrijven niet warm voor het idee alles
in eenzelfde korf te plaatsen.
De onderschrijvingscapaciteit wordt mede bepaald op basis van
de TMS, zijnde de Totale Mogelijke Schade. De beveiliging wordt
onder de loupe genomen, is er een risk manager of niet, is er
een preventieadviseur of niet, maar het belangrijkste onderdeel
van de voorbereiding is beslist het gesprek met het management.
Is de bedrijfsleiding preventieminded of niet, dat is de vraag.
Is dat niet het geval, dan heeft het weinig zin om met die prospect
verder te gaan. Als de bedrijfsleiding preventie geen prioriteit
vindt, gaat er sowieso weinig in geïnvesteerd worden,
wordt er weinig aandacht aan besteed.
Na een ernstige schade, wil FCI de klant meer proactief gaan
benaderen. Nu blijven de zaken vaak beperkt tot een expertise
en een financiële regeling conform de contractuele afspraken.
De verzekeraar wil zijn technici ook na een schadegeval ter
beschikking stellen van het bedrijf. Het doel is dubbel: samen
met de klant lessen trekken uit het gebeurde om herhaling in
de toekomst te vermijden én de service opdrijven door de klant
als een echte partner bij te staan in zijn stappen om de productie
zo snel mogelijk te laten hernemen.
Financiële problemen leiden tot ongevallen
Bij de risico-evaluatie informeert de verzekeraar zich ook over
de financiële situatie van het betrokken bedrijf. Ervaring wijst
uit dat een slechte financiële situatie vaak risicoverhogend werkt
omdat dan gemakkelijker wordt bespaard op veiligheidsinvesteringen,
onderhoud en dergelijke. Enkele universiteitsprofessoren
hebben een model uitgewerkt dat toelaat falingsvoorspellingsratio’s
te berekenen. Uit tests blijkt dat ook hier een
correlatie bestaat met de schadelast. Een verhoogde kans op
faling en weinig investeringen in preventie kunnen leiden tot
de opzeg van een polis of het afhaken bij een prospectie.
„Een slechte financiële situatie
werkt vaak risicoverhogend omdat dan gemakkelijker
wordt bespaard op veiligheidsinvesteringen”.
47

48
Maar ook bij financieel „gezonde” bedrijven heb je als verzekeraar
overtuigingskracht nodig en stuit je soms op investeringslimieten.
In brandvoorkoming en beveiliging zijn in veel gevallen
rookdetectoren en sprinklerinstallaties ideale investeringen,
maar het prijskaartje dat hieraan vasthangt is vaak zwaar voor
een bedrijf en zeker voor KMO’s. Er kan in brandpreventie
natuurlijk ook gewerkt worden op basis van compartimentering
met de bedoeling de VMS, zijnde de Vermoedelijke Maximum
Schade te beperken.
Opteert een organisatie niet voor een sprinklersysteem, dan gaat
de verzekeraar zoeken naar de bottle neck van het productieproces
– dat kan een bepaalde machine zijn – en specifieke
objectbeveiliging aanbevelen.
Andere belangrijke elementen in de analyse van het te verzekeren
risico zijn de hoeveelheid en wijze van opslag (hoe snel kan
een brand zich uitbreiden), de constructie-elementen, de elektrische
controles en de aanvullende thermografische controles
(die soms aanleiding geven tot het toestaan van kortingen), het
werken met open vlam of andere verzwaringen. Een andere, weliswaar
subjectieve parameter is de housekeeping in het bedrijf.
Hoe zit het met de orde en netheid, zijn de doorgangen vrij en
veilig,… Het lijken misschien banale of zeer evidente zaken,
maar ze brengen in beeld of in de onderneming preventie au
sérieux wordt genomen of niet.
Wanneer het bij een prospect niet zo optimaal gesteld is met
brandpreventie en veiligheid, zal de verzekeraar een preventieplan
uitschrijven dat heel gerichte acties omvat op korte en middellange
termijn. Als de bedrijfsleiding zich niet engageert om
dat plan uit te voeren, heeft het geen zin die klant binnen te
halen.
Alarmbel
Als er in een relatief kort tijdsbestek van 2 à 3 jaar verschillende
schadegevallen binnenkomen, grijpt de verzekeraar in om die
hoge frequentie tegen te gaan. Bedrijven waar bv. een elektrische
panne, een machinebreuk en een kleine brand snel op
elkaar volgen, vormen een verhoogd risico op een grote brand
of op een ander groot schadegeval. De verzekeringsmaatschappij
luidt dan preventief de alarmbel en een preventieingenieur
gaat ter plaatse om concrete verbeteringen voor te stellen.

Invloed op de premies
Financiële stimuli gebruiken om de preventie aan te moedigen
is eigenlijk onmogelijk omdat in de brandverzekering (eind
1999) de premies al zo laag zijn.
Pascal Jacobs vreest dat de techniciteit die traditioneel bij het
verzekeren van het risico brand komt kijken stilaan verloren gaat
bij een aantal maatschappijen. Verschillende marktspelers hebben
nu al de neiging om aan de klant te zeggen: „Ziehier onze
voorwaarden”. Hij betreurt die laconieke te nemen of te latenhouding.
Hij gelooft in een goede partnerrelatie tussen verzekeraar en
verzekerde. In functie van het schadeverloop tijdens de voorbije
drie jaar kan de premievoet meeëvolueren. Een alternatieve vorm
van beloning voor gunstige statistieken bestaat in het uitkeren
van winstdeelnames.
FCI wil in de toekomst nog breder gaan; kijken naar de globale
rentabiliteit bij grote klanten en indien die gunstig is globale
winstdeelnames uitkeren.
De verzekeraar beklemtoont dat de makelaars ook een belangrijke
rol in het preventiegebeuren (kunnen) vertolken. Zij dienen
zeer snel de verzekeraar in te lichten over eventuele uitbreidingen
zodat de preventiespecialisten het bedrijf in de
voorbereidende faze kunnen bijstaan, met steeds het zelfde
objectief: zo goed mogelijk schadegevallen voorkomen en de
continuïteit van het bedrijf garanderen.
Bijstand op afstand of salvage ter plaatse
De term „salvage” staat voor het materieel en emotioneel beredderen
van de klant na een schadegeval. Het doel van salvage is
duidelijk: hulp verlenen aan de slachtoffers van een brand en –
hier zit de preventie – de schade van de brand beperken. Salvage
lijkt binnen de Belgische verzekeringsondernemingen nog
niet tot ontwikkeling gekomen. Onze noorderburen hebben er
al meer dan tien jaar ervaring mee. Een blik over de Moerdijk.
Tien jaar geleden werd in Nederland de „Stichting Salvage” opgericht.
De Nederlanders haalden zelf de mosterd bij de Britten
en de Skandinaviërs. Genoemde Stichting doet dienst als alarmcentrale.
Die benoemt bij een schadegeval de salvage-coördi-
49

50
nator. Er wordt gekozen uit daartoe opgeleide schade-experten.
De beslissing om iemand aan te stellen wordt genomen
door de brandweercommandant ter plaatse. Ook de erkenning
van bedrijven die zich bezighouden met reconditionering en
opruiming na een schadegeval hoort tot het takenpakket van
de Stichting.
Een belangrijk punt is dat de verzekeraars de kosten van de
werkzaamheden die door de coördinator bevolen worden
onvoorwaardelijk ten laste nemen. Er bestaat zelfs een regeling
wanneer blijkt dat het slachtoffer niet verzekerd is.
In ons land is de schadebeheerder van de maatschappij niet altijd
op de hoogte van de mogelijke schadebeperkende maatregelen.
Doorgaans wordt het fiat tot dergelijke acties pas gegeven
wanneer de expert zijn advies heeft uitgebracht, meent Luc
Devlamynck van de Federatie voor Verzekerings- en Financiële
tussenpersonen*.
Het is inderdaad zo dat expertises niet altijd de dag zelf kunnen
plaatsvinden en ondertussen kan de schade verergerd zijn.
Bij voorbeeld wanneer bij de verbranding van kunststoffen
waarbij waterchloride (zoutzuur) vrijkomt is een snelle reactie
uitermate belangrijk om corrossie te voorkomen. Vooral elektro-apparatuur
zoals tv, video, stereo, microgolf, enz. is daar op
langere termijn zeer gevoelig aan.
Vaak is de makelaar als eerste ter plaatse. Wanneer die in België
echter een beslissing neemt met het oog op de beperking van
de schade dient hij zich vaak achteraf tegenover de expert of de
schadebeheerder te verantwoorden.
Verzekerden kennen onvoldoende de bijstandmogelijkheden
Na een schadegeval gaat de klant gebukt onder een stress-situatie
en blijft hij met heel wat vragen zitten. Op dit punt blijft
de verzekeringssector vaak in gebreke, meent de makelaar. Het
slachtoffer voelt zich in de steek gelaten, wat zich uit in een
negatieve reactie tegenover de verzekeraar. Soms komt het tot
een gerechtelijke procedure, terwijl een tijdig en correct advies
van de verzekeraar voor een minnelijke oplossing had kunnen
zorgen.
„Het slachtoffer voelt zich in de steek gelaten,
wat zich uit in een negatieve reactie
tegenover de verzekeraar”.
* Verzekeringswereld van 15 september 1999.

Bij brand of ontploffing bieden onze Belgische verzekeraars concrete
hulp. Hiervoor werkt bijna elke onderneming samen met
een gespecialiseerde bijstandorganisatie. Die extra service in de
polis wint de jongste jaren aan populariteit, maar wordt door
de makelaars minder sterk bevonden dan het sturen van een
coördinator ter plaatse.
In Nederland is het de salvage-coördinator die bedrijven inschakelt
voor het nemen van schadebeperkende maatregelen. Hij
schat de situatie in, verzamelt gegevens en maakt een beschrijving
van schade-omvang en schadebeeld. Zodra de situatie is
gestabiliseerd of zodra een expert namens de verzekeraar(s) ter
plaatse komt, beëindigt hij zijn werkzaamheden en meldt hij
zich telefonisch af bij de alarmcentrale. Hij laat zich ook niet uit
tegenover derden over het schadegeval, noch tegenover de pers.
In Nederland wordt momenteel uitsluitend aan salvage gedaan
na brand in gebouwen, ontploffing en blikseminslag. Er wordt
onderzocht in hoeverre een uitbreiding van het werkterrein met
bijvoorbeeld storm- en waterschade haalbaar is.
Kosten maken en besparen
Het inschakelen van een coördinator, een mannetje ter plaatse
sturen, betekent voor de verzekeraars een extra kostenpost.
Anderzijds is die kost snel uitgespaard door het correct inschatten
van de situatie en het snel nemen van schadebeperkende
maatregelen. Salvage ondersteunt de continuïteit van de productie
en de andere bedrijfsactiviteiten. Daarom wordt dit soort
dienstverlening niet enkel door particulieren maar ook door
bedrijfsleiders zeer geapprecieerd.
Stormschade voorkomen door dakinspecties
Nederland is qua zware stormen net als België de laatste jaren
gelukkig redelijk buiten schot gebleven. De laatste zware stormen
in Nederland dateren van 1990. In dat jaar keerden de
Nederlandse verzekeraars een schadebedrag uit van meer dan
1,5 miljard gulden (750 miljoen €).
De laatste jaren hebben onze Noorderburen – net zoals wij
overigens – in toenemende mate te maken met zomerstormen:
korte maar hevige stormen die plots opkomen en daardoor veel
schade kunnen aanrichten.
Nederland voerde onderzoek naar het ontstaan van stormschade
en hieruit bleek dat bij storm de daken het meest kwetsbaar
zijn.
51

52
Wanneer de wind langs en over een gebouw waait treedt bij
hoeken en randen een verandering op in snelheid en richting.
Hierdoor onstaan drukverschillen. De zuiging die zo ontstaat is
verantwoordelijk voor de meeste schade. Omdat de constructie
vaak niet geheel winddicht is kan de wind naar binnen dringen
waar hij wordt omgezet in een opwaartse kracht die de dakbedekking
aan de onderzijde omhoog tilt.
Bij het ontwerpen van dakconstructies en door middel van aanvullende
bouwkundige voorzieningen kan de stormvastheid van
daken worden verbeterd.
Zowel bedrijven als particulieren kunnen preventieve maatregelen
nemen om de gevolgen van een storm zoveel mogelijk te
beperken. Men dient er in de eerste plaats voor te zorgen dat
de dakconstructie – vooral de dakrand – winddicht is, zodat de
wind geen aangrijpingspunt vindt onder de dakbedekking. Een
ballastlaag op het dak – een laag grind of betonnen tegels –
vormt, mits op de juiste wijze berekend en uitgevoerd, een
stormzekere oplossing. Bij daken zonder ballastlaag moet het
dakbedekkingssysteem, om stormschade te voorkomen, goed
worden bevestigd aan de onderconstructie. Ook de dakrand
moet goed verankerd zijn. Houd het dak verder goed schoon,
luidt de laatste tip van het Nationaal Centrum voor Preventie in
Nederland.
Een storm wordt meestal aangekondigd op radio en tv. Dat is
de aanleiding om na te denken over de maatregelen die nog
kunnen genomen worden. Specifiek voor particulieren is het
advies: houd ramen en deuren gesloten, laat zonneschermen
niet uitgerold staan en zet tuinmeubels weg in huis of in het
tuinhuisje. Aandacht dient ook gegeven aan het vastmaken van
alle „losse” elementen in de tuin, zoals werkgereedschap of
bloempotten.
Samenwerking tussen dakdekkers en verzekeraars
Gewapend met de wetenschap dat veel schade het gevolg is van
onvoldoende onderhoud, hebben dakdekkers en verzekeraars,
o.m. Nationale-Nederlanden, gezamenlijk een systeem ontwikkeld
van preventieve dakinspecties voor bedrijven. De inspecties
richten zich op het voorkomen van schade aan objecten door
storm, water of brand. Bij een inspectie brengt men de onderhoudstoestand
van het dak in kaart en doet men aanbevelingen
over eventuele herstellingen.

54
ARBEIDSVEILIGHEID
Collectieve preventie
Prevent
In 1997 werd de Nationale Vereniging ter Voorkoming van
Arbeidsongevallen (NVVA) omgedoopt tot Prevent. De NVVA
werd reeds opgericht in 1951, op initiatief van de arbeidsongevallenverzekeraars.
Prevent heeft als basisopdrachten studie, documentatie, informatie,
advies, opleidingen, publicaties en didactische hulpmiddelen.
De actieradius en de organisatiestructuur van Prevent werd de
jongste tijd verruimd en aangepast aan de actuele behoeften van
de bedrijven en in de geest van de nieuwe, ruimere bevoegdheden
die de wetgever de preventiemensen toewijst. De instelling
beperkt zich niet meer tot de preventie van technische
beroepsrisico’s, maar mikt tevens op de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden,
de verbetering van de arbeidsorganisatie en
de uitbouw van het ondernemingsbeleid inzake leefmilieu. De
instelling fungeert een beetje als katalysator die de inspanningen
van werkgevers, verzekeraars en overheid versterkt.
Prevent is vooral bekend dankzij een breed gamma van goed
ingeburgerde periodieke publicaties (zie kader p. 55).
De jaarlijkse reeks veiligheidsaffiches, die worden gecreëerd
in samenwerking met het erkende controle-organisme AIB-
Vinçotte, en de bijbehorende actiebladen vinden eveneens hun
weg naar duizenden ondernemingen. Ze sensibiliseren er een
veelvoud werknemers voor concrete risicosituaties.
En Prevent heeft nog andere campagnemiddelen in huis: gaande
van brochures, dossiers, videocassettes, cd-roms en didactische
koffers tot en met demonstratiepoppen.
Prevent
Gachardstraat 88, 1050 Brussel
Tel.: 02/643.44.63
Fax: 02/643.44.40
www.prevent.be

Sensibiliseren via publicaties
• Gezond ondernemen (4x per jaar)
Voor de hiërarchische lijn, kaderleden, werknemersafgevaardigden,
…
Teksten uit de praktijk om hen bewust te maken van de problematiek
van preventie en bescherming op het werk.
• Operatie Veiligheid (maandelijks)
Voor de werknemers.
Inhoud heeft vnl. betrekking op de veiligheid en gezondheid
op de werkplek, maar er wordt ook aandacht besteed aan verkeersveiligheid
en veiligheid thuis.
• PreventActua (tweewekelijks)
Voor preventiedeskundigen, arbeidsgeneesheren, ergonomen,
milieucoördinatoren, enz.
Nieuwsbrief met concrete, praktische informatie over nieuwe
wetgeving, onderzoek, praktijkvoorbeelden, enz.
• PreventInfo (driemaandelijks)
Informatie over alles wat reilt en zeilt binnen en buiten Prevent.
• Werk en Welzijn (5 per jaar)
Voor iedereen die betrokken is bij de uitbouw van een preventiebeleid
in een bedrijf.
Toegankelijk vakblad met achtergrondinformatie over welzijn
op het werk.
Mentaliteitswijziging en wetswijziging
Zoals reeds aangehaald hierboven, is het actieterrein van de
instelling gevoelig verruimd, net zoals het actieterrein van de
preventieadviseurs is verruimd ingevolge de welzijnswet.
Men kan die welzijnswet* beschouwen als een algemene beleidsverklaring
ten overstaan van het publiek. Die wet is er niet plots
gekomen of eenzijdig op initiatief van de minister, ze is het
resultaat van een mentaliteitswijziging op het terrein.
Bovendien gaf ook Europa een duwtje in de richting van de integratie
van de diverse aspecten van het welzijn op het werk. De
wet beantwoordt aan veranderingen in het bedrijfsleven, in de
maatschappij en in de politiek.
* Wet van 4 augustus 1996.
55

56
Prevent wil in die gewijzigde omstandigheden nog steeds datgene
realiseren wat elkeen individueel niet kan bewerkstelligen.
Maar de organisatie weigert haar rol te beperken tot die van
een soort „aankoopcentrale” met als enig doel besparingen te
doen door de grotere schaal waarop ze actie voert. Integendeel,
koestert Prevent de ambitie haar activiteiten te diversifiëren en
samenwerkingen te ontwikkelen met diverse partners.
Zo neemt het bij voorbeeld al een aantal taken inzake informatie
en documentatie over van de ministeries waarmee het
samenwerkt.
„Het concept „preventie” beperkt zich niet meer
tot het „opsporen van een risico”.”
Typisch voor de nieuwe aanpak van Prevent is ook het integreren
van aspecten zoals de tertiaire preventie (employability).
Hierbij worden initiatieven gesteund die tot doel hebben de
arbeidsongeschiktheidsduur van een slachtoffer te verkorten of
een herwaarderingsbeleid te volgen en, in het algemeen, elk
(medisch of niet-medisch) initiatief dat het slachtoffer een beter
herstel garandeert. Dit illustreert goed de ontwikkeling van het
concept „preventie”, dat zich duidelijk niet meer beperkt tot
het „opsporen van een risico”.
Statistieken: voer voor discussie
De globale statistieken voor de afgelopen jaren vertoont een
dalcurve: na de daling van het aantal arbeidsongevallen in 1996
en de status-quo in 1997 gaat het aantal ongevallen sinds 1998
weer omhoog. In 2000 nam het aantal dodelijke arbeidsongevallen
overigens spectaculair toe. De economische heropleving
en de verhoogde werkdruk zijn de meest geciteerde verklaringen
voor dit fenomeen.
Op de cijfers die Prevent of het VBO jaarlijks bekend maken,
kwam in het verleden een paar keer kritiek van vakbondszijde,
ze zouden onvolledig zijn en onjuist.
Bedoelde cijfers zijn afkomstig van het ministerie van Arbeid en
Tewerkstelling. De statistieken zijn gebaseerd op de verslagen
van de comités voor veiligheid en preventie. Dit houdt in dat
de ongevallencijfers van KMO’s niet altijd mee verwerkt worden,
wat een waakzaamheid tegenover de cijfers verantwoordt.

Aan het aantal arbeidsongevallen
is overigens niet
af te lezen of de ernst van
de arbeidsongevallen minder
gunstig evolueert.
De vakbonden nemen ook
de juistheid van de beschikbare
cijfers op de korrel.
Zij geloven niet dat de
frequentie van het aantal
ongevallen gedurende
enkele jaren is afgenomen.
Die daling zou te maken
hebben met de morele druk
op de werknemers om kleinere
ongevallen niet meer
aan te geven; dit om kosten
te besparen of een premieverhoging
te vermijden.
Jaarlijks worden twaalf
nieuwe veiligheidsaffiches verspreid.
Volgens de Prevent-leiding is de daling voor een stuk het gevolg
van de concentratiegolf bij ondernemingen: grotere bedrijfseenheden
zijn beter uitgerust, beschikken over de middelen om zelf
de eerste zorgen toe te dienen. Voorts worden ook de vruchten
geplukt van de toegenomen beveiliging van de werkomgeving.
Een derde reden heeft te maken met de papierwinkel die
gepaard gaat met de aangifte van een arbeidsongeval. De
arbeidsongevallenverzekeraars hebben dit ingezien en bereiden
in BVVO-verband een gevoelige versoepeling voor van de procedure
voor kleinere ongevallen.
Preventie op de schoolbanken
Ook inzake onderwijs heeft het preventiegebeuren nog een hele
weg af te leggen. Prevent probeert het lerarenkorps in de technische
scholen bij te staan met informatie en documentatie. Af
en toe borrelt links of rechts het idee op om preventielessen in
te lassen in het studiepakket van diverse onderwijsrichtingen. De
kostenreducerende hervormingen in het onderwijs maken het
bewandelen van die denkpiste zeer moeilijk, wegens een sterk
vermoeden van onhaalbaarheid. Het idee verdient toch te worden
aangekaart bij de minister(s) van Onderwijs. Wie neemt de
handschoen op?
57

58
Individuele acties
Preventie is … gestructureerd werken
De Belgische arbeidsongevallenverzekeraars hebben meer dan
honderd preventieadviseurs in dienst. De preventieploeg van
AXA Royale Belge is de grootste en telt ongeveer 24 personen,
verspreid over het land.
Die preventieadviseurs hebben een all round-opdracht te vertolken,
maar elkeen heeft ook een specialisatie. Bij de samenstelling
en recrutering wordt er voor gezorgd dat de preventieadviseurs
een zo verscheiden mogelijke achtergrond hebben.
De meeste zijn ingenieur, maar er zit ook een economist tussen,
een architect, een chemicus, ... Ze hebben allen een verplichte
veiligheidsopleiding genoten.
Er wordt gewerkt aan arbeidsongevallenvoorkoming, maar ook
aan brandpreventie, autovloten, machinebreuk, transport, BA,
milieu e.a.
De preventiedienst heeft drie soorten klanten: de bedrijven, de
makelaars en het interne personeel.
Doelstellingen
Eerste doel is het verminderen van de frequentie en de ernst
van de ongevallen. Een tweede, achterliggende doel is het fideliseren
van de klanten. Een derde kenmerk van het preventiedienst
betreft de rechtstreekse toegang tot de klanten. Enkel in
de afdeling preventie en arbeidsongevallen heb je direct contact
met de klant, (meestal) zonder tussenkomst van makelaar of
andere tussenpersoon.
Een preventieactie moet goed gestructureerd zijn, beklemtoont
de Caumia, hoofd van de preventiedienst bij AXA Royale Belge.
De organisatie van zijn dienst en de werking ervan steunt op de
principes van het „Rad van Deming”* en op de managementbeginselen
van het dynamisch risicobeheer.
Schematisch voorgesteld, veronderstelt deze aanpak vier stappen:
– de eerste faze behelst het bepalen van een preventiebeleid,
m.a.w. een beroep doen op een degelijke diagnose, risicoanalyse,
enz.;
* Edward Deming (VS 1900-1993), goeroe van het kwaliteitsdenken die in het westen aanvankelijk hardnekkig
werd genegeerd. In Japan echter juichend binnengehaald, waarna hij alsnog doorbrak in het
westerse bedrijfsleven.

– tweede faze: programmeren, een actieplan opstellen met
doelstellingen, deadlines enz.
– de derde faze is het toepassen van dat plan: de uitvoering;
– vierde faze: opvolgen en evalueren van acties en beleid.
Welke klanten worden systematisch benaderd door
de preventiedienst?
Die selectie is gebaseerd op verschillende objectieve criteria:
niveau van de loonmassa, niveau van de premie, frequentie en
ernst van de schadegevallen (min. 5 jaar), potentieel tot verbetering.
En op een subjectief criterium: de bereidwilligheid van
het bedrijf.
Soms is een polis deficitair en wordt al snel de link gelegd naar
de preventiedienst om iets te ondernemen. Maar dat wil niets
zeggen!
Het is perfect mogelijk dat een klant zo goed heeft onderhandeld
ofwel dat de verzekeraar het risico niet goed genoeg heeft
ingeschat en dat er dus sprake kan zijn van een te laag tarief.
Wanneer zo’n vraag toch binnenkomt „om iets te doen”, bekijkt
de preventiedienst eerst of er een potentieel tot verbetering
bestaat bij die bewuste klant.
Met andere woorden: de scores inzake frequentie en ernst vergelijken
met de gemiddelde scores van bedrijven werkzaam in
dezelfde sector.
„De preventieadviseurs van de verzekeraar geven raad,
maar de klant heeft het laatste woord”.
Soms kan het potentieel groot zijn, maar het betrokken bedrijf
moet ook nog willen verbeteren. De preventieadviseurs van de
verzekeraar zijn een soort van consultant, ze geven de klant raad,
proberen hem van de diverse voordelen (sociaal, economisch,
juridisch, enz.) van een actieplan te overtuigen, maar de klant
blijft vrij, hij heeft het laatste woord.
Sommigen argumenteren dat hen dat nog meer zou kosten…
Wordt een klant die geen verbetering van
de ongevallensituatie bereikt,
opgezegd of een fikse premieverhoging opgelegd?
Eerste mogelijkheid: er is geen potentieel tot verbetering. Dan
neemt de commerciële dienst zijn verantwoordelijkheid om een
59

60
premieverhoging voor te stellen. De klant gaat daar al of niet
met akkoord.
Tweede mogelijkheid: er is wel een potentieel tot verbetering.
Dan gaan de preventieadviseurs van de verzekeraar proberen
dat bedrijf te overtuigen van de voordelen van een preventieplan;
de grote middelen worden ingeschakeld, de makelaar
wordt erbij betrokken; een ontmoeting met de algemene directie
samen met de verschillende betrokkenen. Op dat ogenblik
wordt getoetst of bij de bedrijfsleiding de wil aanwezig is om
concrete inspanningen te leveren om tot een betere ongevallenpreventie
te komen. Ofwel stuurt het bedrijf de verzekeraar
wandelen, ofwel – en dit is het meest voorkomende geval –
geeft het bedrijf de preventieadviseur gelijk en engageert het
zich tot het nemen van maatregelen.
‘s Anderendaags ontvangt die directie een brief waardoor dat
engagement wordt geofficialiseerd met concrete afspraken,
plannen en termijnen.
Na enige tijd wordt gekeken of er ook resultaat wordt geboekt.
Als het niet snel genoeg gaat, wordt de klant herinnerd aan de
afspraken, nog eens wakker geschud bij wijze van spreken, maar
daarna is het afgelopen. Als de resultaten niet de goede kant op
gaan, wordt de productie verwittigd en zal er onvermijdelijk een
voorstel tot premieverhoging volgen.
Financiële stimuli voor verzekerde bedrijven met
goede statistieken?
Het antwoord van de verzekeraar is zeer duidelijk: nooit anticiperen.
Het is niet omdat een bedrijf met een geweldige preventiecampagne
begint dat men het tarief al zou moeten aanpassen,
luidt zijn standpunt. Financieel anticiperen is dodelijk.
Maar contractueel een verband vastleggen tussen goede resultaten
op lange termijn (min. 3 jaar) en een premieverlaging,
vindt hij wel een prima idee want het kan een buitengewone
stimulans betekenen voor de verzekerde onderneming.
Wie als verzekeraar het verband tussen ongevallenscore en premieniveau
niet wil leggen, steekt zijn eigen ogen uit. In ieder
geval zal het verzekerde bedrijf de kans niet laten voorbijgaan
om de verzekeraar te wijzen op haar goede resultaten met de
bedoeling een betere prijs te bedingen.
En als de verzekeraar daar geen oor naar heeft, zal het niet lang
duren alvorens dat bedrijf op zoek gaat naar een andere verzekeraar.

Preventiestrategie voor autovloten
De impasse van de arbeidsweg is beslist een uitdaging voor de
toekomst.
AXA Royale Belge ontwikkelt reeds een preventiestrategie voor
de autovloten. Hier is nog zeer veel werk aan de winkel. Inzake
preventie bevinden de vloten zich nog in het prehistorisch
tijdperk. Is daar een verklaring voor? In de klantbenadering
moeten we het stellen zonder partner met enige impact. Het is
moeilijk aan een bedrijf reglementen of een sanctiebeleid inzake
auto-ongevallen op te dringen. Tenslotte rijdt ook de directie
met wagens uit de vloot en hebben ook zij geen zin om bij
een ongeval in fout in de portemonnee te tasten… Franchises
kunnen opgelegd worden door de verzekeraar, maar dat ressorteert
bij een vloot enkel een financieel gevolg, het gedrag
van de bestuurders zal er niet door wijzigen.
Aan sommige klanten worden reeds cursussen defensief rijden
gegeven.
Preventie is … opleiding geven
Bij de Federale Verzekeringen, een directe verzekeraar, is een
klant over het algemeen een totaalklant. Een bedrijf plaatst er
dus het hele verzekeringspakket: niet enkel arbeidsongevallen
en BA, maar ook auto, brand enz. Op die laatste terreinen voert
deze verzekeraar geen specifiek preventiebeleid. In brand
beperkt men zich tot preventie bij onderschrijving en nadien
eventueel tot dienstverlening wanneer een klant advies vraagt.
„In de bouwsector
moet je elke dag opnieuw beginnen”
Aangezien de grootste groep klanten tamelijk homogeen is, met
name de bouwbedrijven, onderzoekt de preventiedienst, jaarlijks
de frequentie en de ernst van de ongevallen. Met behulp
van een informaticaprogramma gaat men na welke bedrijven
met meer dan 20 werknemers naar boven afwijken van het
gemiddelde. Zo ontstaat een lijstje met namen van ondernemingen
die eventueel hulp kunnen gebruiken. Naargelang de
regio waarin het bedrijf actief is, neemt één van de zes preventieadviseurs
van de verzekeraar contact op. Die zes hebben
allemaal het diploma bouwkundig ingenieur op zak en minstens
vijf jaar ervaring. Zij bevinden zich vier dagen op vijf op het
61

62
terrein en opereren zeer zelfstandig. Een zevende man zorgt in
Brussel voor de coördinatie en voor niet-bouwkundige problemen.
Een diensthoofd en een administratieve kracht maken de
negenkoppige ploeg compleet.
Aan de bouwbedrijven met enigszins onrustwekkende statistieken
biedt de verzekeraar de jongste jaren vooral opleiding.
Vroeger lag het accent meer op periodieke bezoeken aan bouwterreinen,
kwestie van eens te kijken wat er wel of niet gebeurt
qua veiligheid. Zo’n bezoek kan er nu nog bijkomen om een
beeld te krijgen van een bepaald bedrijf. Die controlebezoeken
hadden weinig impact op die werven. Het komt er immers op
aan de hiërarchie, de beslissers in die bedrijven te overtuigen
over de noodzaak van veiligheids- en preventiemaatregelen.
Dankzij het gunstig effect van de huidige certificatiegolf van
veiligheids- en kwaliteitssystemen verbetert momenteel het veiligheidsniveau
in heel wat bouwbedrijven.
Naast de gerichte acties op maat van het geselecteerde bedrijf
is er een globale preventiebenadering met semestriële publicaties
bestemd voor alle ondernemingen/klanten. De „steekkaart
arbeidsongevallen preventie”, een zes bladzijden tellende
brochure (bv. over de tafelcirkelzaag), vertrekt steeds van een
leerrijk schadegeval en de „technische steekkaart preventie”
met items ter voorkoming van schade aan derden (bv. graafwerken
naast gebouwen).
Van pijnpunten tot actieplan
Wanneer onderzoek een tekort aan preventie blootlegt, contacteert
de preventieadviseur van de verzekeraar het bedrijf.
Tijdens een werfbezoek gaat hij checken of de ontdekte pijnpunten
overeenkomen met de realiteit. Vervolgens stelt hij een
actieplan op, op maat gesneden van dat bedrijf. Zo’n plan is
niet bindend, het heeft geen verplichtend karakter. De directie
van die onderneming beslist. Zegt die volmondig „ja, we gaan
de preventie-inspanningen opdrijven”, prima, zeggen ze echter
„neen”, dan volgt misschien een voorstel tot premieverhoging.
Geen rooskleurige statistieken
De statistieken arbeidsongevallen van de jongste jaren zijn eerder
stabiel of positief, maar voor de bouwsector zijn de cijfers
niet rooskleurig. Heeft een preventieverantwoordelijke, actief
in die sector, een sluitende verklaring hiervoor?

Guido Dewilde van De Federale Verzekeringen wijst op de eigenheid
van de bouwsector. In een fabriek kan je soms met een goed
geplande actie rond een bepaalde productie of machine snel concreet
resultaat halen. Met één (grote) investering kan men soms
een stijgende curve in de arbeidsongevallencijfers ombuigen. In
de bouw lukt dat niet. Daar moet men bij wijze van spreken
elke dag opnieuw beginnen…
Als je een werfleider overtuigt van kwalitatief en veilig werken,
wil dat nog niet zeggen dat zijn collega op een andere werf dat
ook is en dezelfde filosofie toepast. Volgens Dewilde is in de
bouw – en ook in andere sectoren – de verleiding altijd groot
om te willen besparen. Wie bij de afwerking van een appartementsgebouw
de vijfde verdieping tijdens de werken niet met
afspanningen beveiligt, doet een onmiddellijke besparing op
voorwaarde dat er niemand afvalt natuurlijk. In de industrie
doet men een investering die geldig is voor tien jaar, in de bouw
doet men een investering in veiligheid die geldig is voor een paar
dagen of een paar weken. Het nalaten levert een besparing op
in manuren en resulteert uiteraard niet in een hoger veiligheidsniveau.
Het economisch aspect speelt hard. Men leeft in de waan winst
te hebben gemaakt, weliswaar een valse winst op termijn.
Communicatieprobleem
Een handicap waarmee de preventiedeskundige leeft is dat hij
geen vat heeft op het doorstromen van de informatie en veiligheidsadvies
naar de bouwvakkers. Verantwoordelijken en opzichters
krijgen een opleiding aangeboden van de verzekeraar, maar
hoe zeer ze ook overtuigd geraken van het belang van preventie,
ze moeten de arbeiders nog kunnen motiveren de richtlijnen
toe te passen om tot een hoger veiligheidsniveau te komen.
Hier stelt zich een bijkomend communicatieprobleem: veel
allochtonen werken in de bouwsector en zij spreken vaak onze
taal niet. Bovendien is er veel personeelsrotatie in de sector.
Correlatie tussen ongevallen en premieniveau?
Wie qua premievoet zeer nauw wil aansluiten bij de statistieken,
kan dat alleen waarmaken bij grote bedrijven. Omdat anders
de statistiek niet representatief is.
Als je de premie verlaagt van een klein bedrijf in bv. dakwerken
dat vijf jaar veilig heeft gewerkt of gewoon geluk heeft gehad
63

64
– wat wij niet kunnen verifiëren – en geen ernstig ongeval heeft
gehad, ben je verkeerd bezig. Want het zesde jaar valt er dan
toch iemand van het dak… Er zijn bepaalde risico’s in de bouwsector,
waar je het risico moet gaan tarifiëren rekening houdend
met de activiteit en waar de marge die je hebt om rekening te
houden met de preventie zeer klein is. Dit is zeker het geval bij
kleine bedrijven.
In de realiteit wordt er natuurlijk meer en meer geshopt, als een
bedrijf zeer goede cijfers heeft qua ongevallen, contacteert het
de markt en zal het inderdaad een beter tarief bekomen. Maar
spontaan na vijf jaar zonder grote schadegevallen 30% premieverlaging
doorvoeren, vindt de preventieverantwoordelijke een
verkeerde taktiek.

Op tarifair vlak volgt elke verzekeraar ten slotte zijn eigen strategie.
„De verzekeringskost verbonden aan een arbeidsongeval
is slechts het topje van de ijsberg voor een bedrijf”.
Men mag niet vergeten dat de verzekeringskosten verbonden
aan een arbeidsongeval, slechts het topje van de ijsberg is. Zo’n
ongeval brengt voor een bedrijf veel andere indirecte kosten
met zich mee, storingen in de productie.
Wie de laatste drie jaar een opmerkelijk beter resultaat kan
voorleggen dan de twee voorgaande jaren, is duidelijk iets aan
het opbouwen qua preventie of heeft een duidelijke visie daarop
ontwikkeld. Dan kan er inderdaad een financiële stimulans
gegeven worden. Maar dat mag niet de hoofdmotivatie zijn om
aan preventie te doen.
De preventiebaas van De Federale Verzekeringen geeft ruiterlijk
toe dat de premie kan bijgestuurd worden: bij goede resultaten
naar beneden maar bij slechte resultaten ook naar boven. Een
aanpassing naar beneden is door het frequenter consulteren van
(of: benaderd worden door) de markt geen uitzondering meer;
het gebeurt regelmatig. Voor alle duidelijkheid: dit is niet het
werk van de preventiemensen.
Risk managers en verzekeraars: partners in preventie
Marie-Gemma Dequae, corporate risk manager bij de NV
Bekaert, is voorzitster van Belrim, de vereniging van Belgische
risk managers. De BVVO klopte bij haar aan om te horen wat
risk managers denken over preventie en verzekeringen, om te
vernemen hoe hun relatie is met de preventieadviseurs in de
bedrijven en om even in te pikken op de impact van trends zoals
outsourcing, Just in Time-leveringen en crisismanagement.
Toen de eerste risk managers eind jaren zeventig hun opwachting
maakten bij de grote bedrijven, stelden de verzekeraars zich
nogal sceptisch op tegenover die nieuwe, Amerikaanse benadering
van risicobeheer. Is de risk manager intussen een volwaardige
partner geworden voor de verzekeraars?
Dequae: „Dat groeit in de goede richting, meen ik. Je moet alle
managers nog steeds overtuigen van het wat en waarom van
risk management. Er bestaat nog altijd een zekere argwaan. Die
65

66
argwaan is er ook tegenover de verzekeraars. Vooral bij oudere
collega’s risk managers. Dit is minder het geval bij de jongere
generatie; zij staan voor een andere aanpak. Maar als wij er voor
kunnen zorgen dat het niet verkeerd loopt of als er toch iets verkeerd
loopt er voor kunnen zorgen dat de gevolgen minder
zwaar zijn, dan is dat toch voor beide partijen positief”.
„In de samenleving leeft nog altijd de reflex: als er iets verkeerd
loopt, dan moet de verzekeraar maar betalen. Dat is feitelijk een
verkeerde reflex. Dan zou alles beperkt blijven tot een transfer
van de risico’s. Er kan dan geen toegevoegde waarde ontstaan.
Velen dienen er nog van bewust te worden dat een verzekeringscontract
een levend iets is, een contract dat pas tussenkomt
wanneer een bepaald risico zich voordoet, waarvan je weet dat
je ook alles hebt gedaan wat binnen de normale economische
normen als redelijk wordt beschouwd om het te vermijden (of
iets waaraan je helemaal niets kan doen)”.
Wie investeert in preventie, verbetert de kwaliteit van het risico,
aldus de voorzitster van Belrim. Het is daarbij wel handig voor
een risk manager te kunnen beschikken over een meetinstrument,
een indicator of barometer, die je toelaat ook een bedrijf
uit de groep of een afdeling van een fabriek t.o.v. een andere
afdeling te vergelijken en te positioneren inzake risicokwaliteit.
Die interne benchmarking is heel belangrijk, meent zij.
De verhouding risk manager – preventieadviseur
De verhouding tussen risk manager en preventieadviseur is niet
steeds duidelijk voor de buitenwereld. Overlappen beide functies
elkaar niet?
Dequae: „Risk manager en preventieadviseur hebben een aanvullende
rol. De rol die de preventieadviseur vertolkt is gebaseerd
op een reeks wettelijke verplichtingen. Als risk manager
wordt elk risico apart benaderd; per risico werkt hij bij voorbeeld
met een technische specialist of met de preventieadviseur
voor de materiële veiligheid en met de preventieadviseur voor
de arbeidsveiligheid. De risk manager kan onmogelijk met de
verzekeraar negociëren als hij niet weet hoe binnen het bedrijf
de technische prioriteiten worden gelegd. Te beginnen bij de
identificatie van het zwaarste risico, en zo verder”.
De risk manager maakt niet altijd deel uit van het bedrijf. Ook
de grote consultingbedrijven en de makelaarsbureaus doen aan
risk management. De eerstgenoemden vertrekken vanuit hun
auditachtergrond, vanuit hun global business risk approach.

Werken met consultants biedt enkele voordelen: op psychologisch
vlak naar de onderneming en de medewerkers toe, maar vooral
qua snelheid van uitvoering.
Makelaarskantoren werken niet altijd verruimend, aldus Dequae,
zij hebben soms een enge zienswijze en proberen vooral alternatieve
verzekeringstechnieken te verkopen.
Hier is nog een mooie taak voor de verzekeringsondernemingen
weggelegd. Meedenken en meewerken aan risicobeheer van de
klant. De grote spelers doen het al, maar nog niet in de mate
waarin het Amerikaanse verzekeringsgroepen dat reeds langer
plegen te doen.
Packagedeal
Premieverminderingen in ruil voor belangrijke preventie-inspanningen
lijken haar moeilijk haalbaar. De premies zijn al relatief
laag. Als risk manager gelooft zij in een packagedeal met een
verzekeraar: „Je hebt een contract en een premie, maar van de
verzekeraar wordt ook verwacht dat hij meedenkt en meehelpt
bij het coachen van de risico’s bij het verzekerde bedrijf. Trouwens,
als de verzekeraar meer betrokken raakt bij dat risicobeheer
van de klant, weet hij ook of hij qua prijs goed zit of niet”.
„Van de verzekeraar wordt ook verwacht
dat hij meedenkt bij het coachen van de risico’s
bij het verzekerde bedrijf”.
Nieuwe risico’s, nieuwe topics
In de huidige sociaal-economische context waarbij kostenbesparende
maatregelen legio zijn, kunnen nieuwe risico’s ontstaan.
Het afstoten of pensioneren van oudere, ervaren medewerkers
kan ongunstige gevolgen hebben: know-how gaat verloren.
Dequae: „Afslankingen – zoals het vervroegd pensioneren van
oudere medewerkers – kunnen wel gepaard gaan met opleidingscampagnes
voor de jongere generaties. Maar het blijft uitkijken,
want jongere arbeiders die versneld het arbeidsproces
moeten integreren, maken meer kans op een arbeidsongeval”.
Outsourcing is een van de trends met gevolgen voor het preventie-
en verzekeringsgebeuren. Meer en meer grote bedrijven
plooien terug op hun core business en besteden neven- of ondersteunende
activiteiten uit of koppelen ze los. In plaats van met
interne diensten of afdelingen, zit je dan praktisch gezien, maar
67

68
ook juridisch gezien met „derden”. „Inzake verzekeringscontracten,
komt het erop aan nieuwe clausules op te stellen om
er feitelijk voor te zorgen dat het partnership dat bedrijf en verzekeraar
hebben opgebouwd niet kapot gaat bij het eerste probleem
dat zich stelt”, luidt het.
Just-in-Time-levering is een ander economisch fenomeen dat
nieuwe risico’s kan veroorzaken. Het doel heet hier het werkkapitaal
te minimaliseren en stocks te vermijden. Hier bestaat
vaak nog een leemte in de verzekeringscontracten wanneer er
iets fout loopt tussen het fabriceren en het leveren, wat met
een last minute breuk of een transportprobleem? Voor dat soort
nieuwe toestanden bestaat, volgens de Belrim-voorzitster, nog
geen globale afdekking.
Al die gewijzigde omstandigheden en werkwijzes zullen de volgende
maanden en jaren van de verzekeraars creatieve oplossingen
vergen.
Een nieuwe topic in het hedendaagse preventie- en risicogebeuren
is het crisismanagement na een schadegeval*. Na de diverse
rampen en diverse crisissen van 1999 (dioxine, Coca-Cola, …) is
de moderne risk manager anno 2001 ook daar mee bezig. Een
crisisactieplan voorbereiden en bepaalde scenario’s inoefenen
kan erg zinvol zijn. Wie moet wat doen als er bv. een ernstige
storm of orkaan op komst is. Hoe kan je de installaties beschermen?
Maar ook: wat moet je doen voor het personeel? Een tornado
of aardbeving kan hun loopbaan plots afbreken. Ook over
die dingen moet worden nagedacht.
* Mevrouw Dequae’s bedrijf Bekaert kreeg met crisismanagement te maken toen in augustus 1999 een
van de fabrieken in Turkije werd getroffen door een aardbeving.

GEZONDHEID
Collectieve preventie
Roker of niet-roker?
De Beroepsvereniging van verzekeringsondernemingen schreef
het voorbije decennium in haar begroting leven elk jaar een
bedrag in voor de sponsoring van medische preventie. Het
betreft een vorm van subsidiëring en niet van mecenaat. Alle
subsidieaanvragen worden op voordracht van een aangesloten
onderneming door de BVVO uitsluitend bekeken uit het oogpunt
van de preventie en moeten een bepaalde „return” kunnen
opleveren.
Zo steunde de BVVO jarenlang de Belgische Cardiologische Liga,
waarvan het hoofddoel de preventie van hart- en vaatziekten
is via voorlichting van het groot publiek. De Liga probeert ook
de familiale, sociale en professionele revalidatie van hartpatiënten
aan te moedigen. De Liga organiseert elke herfst de „Week
van het hart”, die via brochures en affiches telkens een ander
thema in de kijker plaatst (bv. bloeddruk).
De preventieprojecten die door de BVVO financieel worden
gesteund hoeven niet per se uit de medische sector te komen.
In de jaren tachtig cosponsorde de beroepsvereniging verschillende
veiligheidscampagnes op verzoek van het ministerie van
Binnenlandse zaken.
Het jongste project dat de BVVO steunde was een anti-tabakscampagne
onder de leiding van professor Marcel Frydman, van
de dienst sociale psychologie van de Université de Mons-Hainaut.
Tal van epidemiologische en klinische onderzoeken, zowel prospectieve
als retrospectieve, hebben overduidelijk aangetoond
dat tabak de gezondheid schaadt, zo verklaart de professor.
Sigaretten zijn niet alleen de belangrijkste oorzaak van kanker,
maar ook van ziekten of kwalen bij jonge volwassenen en van
vroegtijdig overlijden.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) sterven jaarlijks
vier miljoen mensen aan de gevolgen van roken. Anders
uitgedrukt: om de acht seconden sterft iemand van het roken.
De algemene directrice van de WGO, Gro Harlem Brundtland,
deed eind 1999 – o.a. in De Morgen – een oproep tot de leiders
van alle landen om de komende generaties te behoeden voor
69

70
„een dood te wijten aan een oorzaak die volkomen vermeden
kan worden”.
De verzekeraars beseffen dat tabak de levensverwachting en de
kwaliteit van het leven verlaagt. Zij houden daar rekening mee
bij het sluiten van verschillende soorten van verzekeringen:
roken of niet, is meer dan een onschuldige keuze die bij een of
andere persoonlijke levenswijze hoort. Vandaar dat getracht
wordt de jongeren aan te spreken en hen de mechanismen uit
te leggen die tot roken leiden, om hen ervan te overtuigen daarmee
te stoppen.
Marcel Frydman legt uit: „Het ziekte- en sterfterisico van de sigaret
is veel groter dan dat van eender welk consumptieproduct.
Belangrijk is dat dit risico de laatste 25 jaar fors is toegenomen.
Terwijl het hoge aantal rokers bij de volwassenen sinds 1963
gestaag is afgenomen, is het gebruik enorm toegenomen bij jongeren
en in het bijzonder bij de meisjes, waar de verslaving
onrustwekkende proporties heeft aangenomen. Deze laatsten
roken vooral lichte sigaretten, die evenwel meer kankerverwekkend
zijn; bovendien is het zo dat het risico groter is voor
het vrouwelijke geslacht. Slechts 30% onder hen slaagt erin te
stoppen met roken bij de aanvang van een zwangerschap. Aangezien
de moederkoek de schadelijke stoffen van de rook niet
tegenhoudt, wordt de ontwikkeling van de foetus gehinderd en
nemen alle risico’s onvermijdelijk toe (vroeggeboorte, perinatale
sterfte, plots overlijden van de zuigeling, ziekte en sterfte
tijdens het eerste levensjaar, enz.)”.
De verzekering wil de volksgezondheid op het vlak van preventie
bijstaan. Om de jongeren echt aan te spreken, moeten evenwel
de gepaste didactische strategieën worden gevolgd. Een
geleerde uiteenzetting zal duidelijk minder aanslaan, aangezien
die als moraliserend wordt ervaren; de boodschap komt dan ook
absoluut niet over.
Een goed uitgedachte en goed gebruikte film daarentegen maakt
het niet alleen mogelijk om de gevolgen van tabaksgebruik duidelijk
over te brengen, maar ook om de mogelijk door nicotineverslaving
veroorzaakte kwalen beter te begrijpen. Video-cassettes
kunnen tieners ook tot rede brengen door hen te doen
nadenken over de houding van de roker en de aanleiding tot het
roken.
Met de steun van de BVVO werd (in 2000) een video aangemaakt
over keelkanker met als titel „Ontstemd”. De film toont

de waarheid over keelkanker, slechts één van de vele kankers
die elke roker bedreigen. Om bij keelkanker een kleine overlevingskans
te hebben, moet er bijna altijd een wrede prijs betaald
worden, nl. laryngectomie. Deze ingreep is een regelrechte
verminking, die het definitieve verlies van de stem inhoudt.
Vanuit de bezorgdheid om nicotineverslaving bij jongeren te
voorkomen is deze film ongewoon hard.
Depressie: de belangrijkste ziekte van de 21 ste eeuw
Als we de cijfers en de voorspellingen van de Wereldgezondheidsorganisatie
(WGO) in acht nemen zullen de verzekeraars, net als
de overheid overigens, in hun preventie-inspanningen op het vlak
van de gezondheid nieuwe thema’s moeten aanboren.
Uit het jaarrapport van de WGO voor 1998 blijkt dat de neuropsychiatrische
aandoeningen de meeste slachtoffers vellen: 23% in
landen met een hoge inkomensklasse (10% in de andere landen).
Aan de top van het lijstje met neuropsychiatrische aandoeningen
prijken de depressies, gevolgd door alcoholverslaving, schizofrenie,
drugsverslaving en epilepsie. Het aandeel van de depressie neemt
almaar toe, zowel in de welvarende landen als in de andere landen.
Ook alcoholverslaving is aan een opmars bezig, vooral bij volwassen
mannen. Het overige deel van de niet-overdraagbare ziekten
wordt in de geïndustrialiseerde landen vertegenwoordigd door
cardiovasculaire aandoeningen (18%) en longkanker (15%).
Het aandeel van de neuropsychiatrische aandoeningen zal tegen
het jaar 2020 stijgen tot niet minder dan 73%, waarschuwt de WGO.
De organisatie houdt in haar methode om tot een inventaris te
komen niet enkel rekening met het aantal doden dat een bepaalde
ziekte veroorzaakt, maar ook met alle gevallen die werkonbekwaamheid
of een handicap met zich mee brengen.
Preventiefolders met de hulp van geneesheren
In België bestaat er in de omgeving van de verzekeraars geen
instelling of vereniging die zich specifiek toelegt op de preventie
van ziekte en privé-ongevallen. Onze Zuiderburen hebben
dat wel. De vzw Assureurs, Prévention, Santé (APS) werd in 1982
opgericht onder de vleugels van de Fédération française des
sociétés d’assurances (FFSA). Vandaag zijn meer dan 250 Franse
verzekeringsondernemingen – actief in de takken ziekte en leven
– lid van de vereniging.
71

72
De missie van APS: preventie-acties bestuderen en promoten, en
meer in ‘t algemeen, het aanmoedigen van initiatieven die de
gezondheid beschermen of verbeteren.
De organisatie zorgt met weinig personeel voor de totstandkoming
van verschillende publicaties. Alain Foulon, directeur ziekte
van de FFSA, coördineert de acties en beschikt over twee
medewerksters. Het budget – een dotatie van het FFSA –
bedraagt ongeveer 5 miljoen FF (762.000€). Met die centen laat
APS jaarlijks verschillende preventiefolders van de drukpersen
rollen. Het betreft deels nieuwe, deels oude thema’s maar dan
wel volledig opgefrist en geactualiseerd. De oplage van die succesvolle
vouwfolders schommelt tussen de vijf en de zes miljoen
exemplaren per jaar (n.b.: Frankrijk telt ongeveer 60 miljoen
inwoners). Voor de redactie doet men telkens een beroep op
een dokter of een professor, aangeduid door het medisch adviescomité,
waarin vooraanstaande geneesheren-specialisten zetelen
verbonden aan gerenomeerde ziekenhuizen. Via diverse
kanalen – van maatschappijen, makelaars, scholen en dokters
tot en met radiostations – bereikt de preventieboodschap van
APS het grote publiek. TV-spots zijn eerder uitzondering dan
regel, wegens te duur.

Om de twee à drie jaar voert APS ook een grotere en langere
campagne zoals deze rond kankerpreventie, die van eind 1998
tot begin 2000 verderliep. Bij grote campagnes blijft het niet bij
de verspreiding van een kleine folder. Dan komen er meer documentatie,
interviews, studiedagen en radiospots aan te pas.
Net zoals de BVVO steunt de Franse zustervereniging via APS ook
wetenschappelijk onderzoek. In 1999 werden twee projecten
gesponsord: een dermatologisch onderzoek over de rode vlekjes
in de gezichten bij kinderen en een studie over zwaarlijvigheid
en de voedingsgewoonten bij adolescenten.
Meer care en minder cure
Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie (VIG) werkt
soms samen met verzekeraars aan preventiecampagnes. Dat
gebeurde onder meer rond het thema brandwonden („Eerst
water, de rest komt later”) en rond het voorkomen van ongevallen
met vuurwerk.
Dr. Stephan Van den Broucke leidt de afdeling onderzoek en
documentatie van de instelling. Hij heeft een duidelijke visie op
gezondheid en preventie.
Van den Broucke: „Na de boom van de gezondheidszorg in de
naoorlogse jaren is men, naarmate de levensstandaard verbeterde,
gaan inzien dat er meer en meer rond leefstijlfactoren moet
gewerkt worden, omdat daar de grootste bedreigingen voor de
gezondheid zitten”.
Vandaag overlijdt tweederde van de mensen aan hart- en vaatziekten
of kanker. Beiden zijn in sterke mate mee bepaald door
leefstijlfactoren: wat men eet, of men rookt of men voldoende
beweegt…
Streven naar kwaliteit
Vandaag bedraagt de levensverwachting in de lage landen om
en bij de 80 jaar (ongeveer 75 jaar voor een man en 81 voor een
vrouw). Volgens Van den Broucke moeten we niet de ambitie
hebben die levensverwachting te kunnen optrekken tot 90 of
100 jaar. Het komt er op aan de kwaliteit van die levensjaren te
verhogen. Hij verwacht een evolutie naar meer care en minder
cure.
73

74
Mensen aanzetten tot een gezonde leefstijl is niet gemakkelijk.
Goede raad geven, sensibiliseren via brochures of via de media
helpt, maar gedragswetenschappers wijzen erop dat dit niet voldoende
is. Kennis leidt niet tot gedragsverandering. Daar is meer
voor nodig. Het probleem is dat veel dingen in onze door reclame
en consumptie gedreven omgeving de mensen uitnodigen
om zich ongezond te gedragen. Een andere rem op de gewenste
mentaliteitsverandering vormt het imago van gezondheidsinspanningen.
Iedereen kent de uitspraak: „Liever een kort en
boeiend leven dan een lang, bang en saai leven”. De uitdaging
luidt: hoe maken we een gezonde leefstijl aantrekkelijk. Het komt
er volgens Van den Broucke op aan de mensen te stimuleren om
anders te leven.
„In de Verenigde Staten
behoren de verzekeringsondernemingen
tot de grootste sponsors van gezondheidsbevordering”.
Gezondheid is ook een zaak voor verzekeringsondernemingen,
aldus de dokter. Als er al instanties zijn die belang hebben bij
gezondheid dan zijn zij het wel. In de Verenigde Staten, waar
veel meer een systeem van privéziekteverzekering van toepassing
is, behoren de verzekeringsondernemingen tot de grootste
sponsors van gezondheidsbevordering. „Verzekeraars hebben
er niet alleen belang bij gezondheidsinitiatieven te sponsoren
maar ook mee te denken over preventie”, benadrukte Van den
Broucke in 1999 in het magazine van KBC Verzekeringen.
Individuele acties
Kankeronderzoek
De verschillende verzekeringsondernemingen doen individueel
soms aan mecenaat. De „goede doelen” kunnen al eens wisselen,
maar soms bouwt een onderneming hierin een traditie op.
Fortis Bank Verzekeringen (ex-ASLK) steunt bij voorbeeld al een
paar decennia het fundamenteel kankeronderzoek. In 1992
richtte de bankverzekeraar de vzw VIVA op. De door VIVA gefinancierde
programma’s omvatten de ontwikkeling door vorsers
van de VUB en de UCL van een therapeutisch vaccin tegen sommige
vormen van kanker. Om gelden in te zamelen organiseert
de vereniging diverse concerten, met galavoorstellingen in de
Brusselse Muntschouwburg.

Ongevallen thuis
De EHLASS*-cijfers bewijzen het elk jaar. De meeste dodelijke
ongevallen gebeuren niet op de weg, maar thuis of in de privésfeer.
In het krantje Operatie Veiligheid raakt Prevent regelmatig ook
een thema aan uit de gezondheidssfeer of kaart het gevaarlijke
situaties aan die thuis of tijdens de vrijetijdsbeoefening voor onheil
kunnen zorgen.
Af en toe profileert een verzekeraar zich rond het thema veiligheid
thuis. Zo gaf DVV samen met het Rode Kruis een handboek
eerste hulp uit, dat in afleveringen bij Het Laatste Nieuws
werd gestopt. Dezelfde onderneming helpt ook het Instituut
voor medische dringende hulpverlening van Brugge de enige
helikopter voor medische hulpverlening in België in de lucht
houden.
Bewustmaken van de kosten
Tijdens het jaarlijks congres van de International Insurance
Society in Sydney, in de zomer van 1998 maakte Patrick Warin
(intussen AGF) de zienswijze van CNP Assurances wereldkundig
inzake aanvullende gezondheidsverzekering in Frankrijk. CNP
wenste niet langer een verzekeraar te zijn die zich beperkt tot
het innen van premies en het uitkeren van vergoedingen. Hoewel
de verzekeraars in het Franse systeem van gezondheidszorg
maar een bescheiden positie innemen, is CNP ervan overtuigd
dat verzekeraars een belangrijkere rol kunnen spelen en in die
zin de overheid aanvullen.
CNP wil de aanvullende gezondheidsverzekering optimaliseren
d.w.z. een bredere dekking aanbieden voor dezelfde premie
door een betere kostencontrole en bewustmaking. De Franse
verzekeraar klaagt geldverspillende praktijken aan zoals overbodige
consultaties en overbodige medische zorgen. Ze wil haar
verzekerden meer verantwoordelijkheid bijbrengen en hen
helpen „bewuste of wakkere patiënten” te zijn, opdat ze onnodige
kosten zouden vermijden.
In een eerste testfaze heeft CNP vooral gefocust op alles wat te
maken heeft met tand- en oogprotheses. In die sector is het
Franse sociale zekerheidssysteem niet zo gul en zijn de per-
* European Home and Leisure Accidents Surveillance System.
75

76
soonlijke uitgaven van de verzekerden bijgevolg hoog. Daarom
ging de verzekeraar in die branche elke vorm van verspilling te
lijf. Om die testen in goede banen te leiden en die activiteit netjes
te structureren richtte CNP de aparte entiteit Gestion-Conseil
Carrés Blues in het leven. Die huisvest onder meer een call
center dat allerlei vragen beantwoordt over gezondheidszorg,
claims, dekkingsvoorwaarden, preventietips, enz.
Carrés Bleus stelt als objectief het proactief coachen van het
gezondheidsrisico van de verzekerden. Anticiperen, luidt de
boodschap.
Zes bedrijven met 8.000 werknemers namen deel aan de test. 45%
onder hen beslisten lid te worden van Gestion-Conseil Carrés
Bleus. Negen maanden later, tijdens een eerste tussentijdse
balans, werd duidelijk dat het call center aan een behoefte
beantwoordde (een dertigtal oproepen per 100 verzekerden per
maand, bovenop de talrijke schriftelijke informatie-aanvragen).
Heel wat documentatie over diverse medische topics werd naar
de doelgroep gestuurd, in een poging het bewustzijn met
betrekking tot preventieve zorg op te schroeven.
Tandarts of opticien: prijzen vergelijken
Inzake kostenbesparing leverde de test eveneens bemoedigende
resultaten op. Alleen het feit van het opvragen van kostenramingen
alvorens de behandeling te starten leidt tot kostenbesparing.
In 20% van de gevallen worden die kostenramingen
verlaagd na onderhandeling met de zorgverstrekker of omdat
een meer gunstige kostenraming is verkregen bij een andere
tandarts of opticien. Zo komt men uiteindelijk tot een besparing
van 13% op de uitgaven.
Na een half jaar bleek uit een onderzoek naar de klanttevredenheid
dat 91% van de verzekerden tevreden of zeer tevreden
was over de dienstverlening.
Sommigen verzekerden gaven aan nog meer hulp te willen bij
het onderhandelen met hun opticien of tandarts wanneer het
over de prijs van een prothese of over een anti-reflecterende
coating op hun brilglazen gaat.

Volgende bijdrage staat los van de vorige hoofdstukken. Het
betreft een leerrijke case: de organisatie van een grote preventiecampagne
als onderdeel van het preventiebeheer van een
verzekeraar.
HOE EN WAAROM VAN EEN GROTE CAMPAGNE
Een verzekeringsonderneming die de afgelopen jaren een sterk
profiel heeft opgebouwd inzake preventie is KBC Verzekeringen
(en vroeger ook al ABB). Jaarlijks pakt deze onderneming uit
met enkele campagnes waarvan de krachtlijnen door de acties
en de jaren heen samenhangend blijven. De groep heeft een
duidelijke visie en aanpak terzake.
Diepgaand en via de particulier
KBC wenst enkel diepgaande imagocampagnes te voeren of daar
als commerciële partner aan mee te werken. Die campagnes zijn
altijd gekoppeld aan praktische tools en worden niet beperkt
tot het verbinden van een logo bij een bepaalde actie.
Ze mikken steevast op de particulier. Dat is een bewuste keuze,
argumenteert preventieverantwoordelijke Jan De Strooper,
want op die manier worden ook andere regionen bereikt. Zo’n
campagne naar het groot publiek heeft zijn repercussies op de
bedrijfswereld. Als je iemand bereikt met een boodschap op
privé-niveau, tref je hem ook in zijn zaken doen, in zijn job, in
zijn bedrijf.
Via een campagne die op particulieren is gericht en alsdusdanig
is opgezet, maak je heel wat dingen los op andere vlakken, krijg
je een aantal positieve neveneffecten. Toen de maatschappij
enkele jaren geleden een brandpreventiecampagne voerde en
20.000 rookmelders verspreidde, leverde dat bij voorbeeld talrijke
reacties op van bedrijven, bejaardentehuizen en andere
instellingen die met vragen zitten over hun brandveiligheid.
Wie bedenkt wat?
Meestal borrelen de ideeën op bij de preventiedienst, hoewel
dat varieert; ideeën kunnen eigenlijk van overal in de organisatie
komen. De preventiedienst bereidt basisteksten voor, de
communicatiedienst herschrijft en schakelt een externe tekenaar
in. Tekeningen dragen de voorkeur weg, foto’s vindt men in Leuven
te afstandelijk. In de campagnes van KBC Verzekeringen ziet
77

78
men nooit vreselijke toestanden, geen hyperrealistische foto’s,
geen afgerukte handen, geen verminkingen. De tekeningen of
beelden die gebruikt worden zetten aan tot denken.
Alle illustraties worden overigens „gecontroleerd” door de preventiedienst.
Een preventiedeskundige gaat na of ze technisch
correct zijn en dat kan heel ver gaan.
Interne sensibilisering
Grootschalige campagnes gaan gepaard met interne sensibilisering.
Het commercieel apparaat denkt voor een stuk mee in
zo’n campagne. Het komt erop aan het verkoopnet te stimuleren.
Stimuleren kan door het organiseren van infonamiddagen,
studiedagen voor schade-inspecteurs, en dit in samenwerking
met de dienst vorming. Bovendien leunt risicoacceptatie nauw
aan bij preventie, merkt De Strooper op.
Of het volledige personeel ingelicht wordt wanneer een nieuwe
campagne uit de startblokken schiet? Het antwoord luidt ja,
zowel schriftelijk als mondeling. Via de interne media kondigt
men de start van de campagne aan en herhaalt men de voornaamste
elementen ervan. De preventiedienst laat ook weten
hoe de werknemers aan de actie kunnen meewerken.
De dag voor de persconferentie roept de hoofdzetel alle provinciedirecteurs
samen voor een toelichting, met onder meer
aandacht voor de gevolgen op regionaal niveau. De schadeinspecteurs
worden apart gebriefd door de preventieadviseurs.
Het commerciële agentennet ontvangt een mailing, met een
aantal brochures, een affiche enz.
Intern poogt men iedereen te betrekken bij het preventiegebeuren.
Preventie is overigens ook een luikje in de „functiekaart”
(jobbeschrijving-evaluatie) van de schade-inspecteurs in de
maatschappij. Ze moeten met andere woorden oog hebben voor
bepaalde zaken. Wanneer zich een schadegeval voordoet; zij
moeten de klant sensibiliseren om de nodige maatregelen te
nemen om herhaling te voorkomen. Zijn het moeilijke gevallen,
dan roept de inspecteur de hulp in van een regionale preventieadviseur.
Het prikkelen, het aankaarten van het aspect preventie
is van belang.
„Bang maken heeft geen zin,
want de mensen reageren daar weinig of niet op”.

Angst inboezemen heeft geen zin, meent Jan De Strooper. Sommige
verzekeraars gebruiken wel eens die taktiek en ook banken
proberen – in hun meer publicitaire benadering – de cliënt
warm te maken voor bepaalde producten door hem te wijzen
op gevaren, hem een beetje bang te maken. Deze verzekeraar
legt het accent echter volledig op de voorkoming, op tips en
praktische voordelen.
Bang maken heeft geen zin, want de mensen reageren daar weinig
of niet op. Je kan de mensen best sensibiliseren door de
omgekeerde benadering, zo van: denk hier eens over na. En tegelijkertijd
geef je die cliënt ook concrete tips mee.
Een win-win-operatie
Aan een grootschalige preventiecampagne worden serieuze
kapitalen besteed. Die kosten budgettair correct inschatten kan
niet. Het aanvankelijke budget voor de campagne handletsels
bedroeg ettelijke miljoenen, maar door het wakker worden van
de hele omgeving die mee wil doen, zwellen de financiële middelen
aan. Je mag al die geïnteresseerden in zo’n project niet
in de kou laten staan. Vandaar dat een campagne soms uitkomt
op het dubbele of het driedubbele van het oorspronkelijk voorziene
budget.
Als we het doen doen we het goed, luidt de filosofie van KBC.
Ten slotte komt het ten goede van iedereen. Als een campagne
de schadepost helpt verlichten komt dit ook ten goede van de
klant. Als bv. de revalidatie van handletsels beter wordt, is iedereen
daarbij gebaat. Op die manier is aan preventie doen een
win-win-operatie.
Wil je slagen in het opzet moet je hele groepen meetrekken.
Zo’n diepgaande voorbereiding maakt zo’n campagne niet eenvoudiger.
De hele discussie over het project handletsels is twee
jaar gevoerd. Daar kruipt veel tijd in. De investering is dus heel
groot.
De voorbereiding van een andere recente campagne rond milieu,
heeft eveneens twee à drie jaar geduurd. Door vervolgens misschien
een nieuw product te lanceren, breekt een verzekeraar
de markt open en dat is positief voor alle verzekeraars. Nieuwe
initiatieven kunnen opengetrokken worden naar andere verzekeraars
toe. Het probleem is immers dat als je met iedereen op
de markt tegelijkertijd aan iets nieuw moet werken, er veel meer
tijd nodig is. Dan is er geen twee jaar nodig, maar vijf of zes jaar.
79

80
Continuïteit en imago
Het preventiebeleid van KBC werd de afgelopen jaren zorgvuldig
opgebouwd. De directie wil duidelijk op de ingeslagen weg
verdergaan, met hieraan gekoppeld een imagobeleid dat voor
de maatschappij gunstig is. Maar het imagogebeuren mag niet
op zich alleen staan. Dat is, denkt De Strooper, het verwijt dat
een aantal verzekeraars in de toekomst zullen terugkrijgen vanuit
de markt, dat hun campagnes vooral publicitair gericht zijn.
Sommige campagnes mikken vooral op naambekendheid en zijn
niet voldoende resultaatgericht.
D/2001/0377–4 Grafisch concept: Tertio – Gedrukt in België door Peeters – Herent.