nummer 139 / vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010 - Midden ...

nummer 139 / vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010

2
Colofon
Midden-Delfkrant nr. 139
Uitgave van de Midden-Delfland
Vereniging
Verschijnt viermaal per jaar.
Losse nummers e 3,00
Gedrukt op chloorvrij gebleekt papier.
Redactie
Karin Kievit
Ankie Maessen (eindredacteur)
Pia van Oord (hoofdredacteur)
Frits van Ooststroom
Joke Rodenburg-van der Ende
Redactie-adres
Midden-Delfkrant,
Burgemeester Musquetiersingel 40,
2636 GG Schipluiden,
redactie@middendelflandvereniging.nl
Basis lay-out
Frits van Ooststroom,
Stad en Streek Cultuurhistorie
Productie en druk
Drukgroep Maasland,
Maasdijk-Coldenhove
Overname van artikelen is in vele gevallen
mogelijk in overleg met de redactie.
Kopij en suggesties voor kopij zijn van
harte welkom bij de redactie.
Verantwoording
Publicatie van artikelen behoeft niet te
betekenen dat de daarin vervatte meningen
het inzicht van de Midden-Delfland
Vereniging weergeven.
Abonnementen op de Midden-Delfkrant
zijn alleen mogelijk door lid te worden
van de Midden-Delfland Vereniging.
De minimum contributie bedraagt
e 17,50 per jaar.
Aanmelding door storting op 3928463
(ING) of 14.37.75.367 (RABO) ten name
van de Midden-Delfland Vereniging te
Maassluis, onder vermelding van ‘nieuw
lid’. U kunt ook bellen: (010) 591 90 93 of
schrijven: ledenadministratie
Midden-Delfland Vereniging,
Burgemeester Musquetiersingel 40,
2636 GG Schipluiden.
Opzegging van het lidmaatschap/
abonnement uitsluitend schriftelijk aan
de ledenadministratie. Opzegging kan
slechts geschieden tegen het einde van
het verenigingsjaar en met inachtneming
van een opzegtermijn van vier weken.
Website
www.middendelflandvereniging.nl
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Redactioneel
Het voorjaar staat te trappelen nu we
de laatste hand leggen aan dit nummer
van de Midden-Delfkrant. Hoewel het
’s nachts nog vriest, barst het leven uit
de knoppen van bomen en planten. De
dagen worden weer langer en de zon
doet haar best. Daarom veel natuur in
dit nummer: Vockestaert schrijft over
trends in de weidevogelbescherming,
u leest een interview met Geert van
Poelgeest van de KNNV Delfland
en ziet een portret van de koekoeksbloem.
Verder zet de veertigjarige
Bomenstichting in 2010 monumentale
bomen in het middelpunt van de
belangstelling. Reden voor de redactie
om dit jaar de vier covers aan bomen te
wijden.
In het portret van een Midden-
Delflander komt dit keer paardenman
Frans Cloosterman aan het woord.
De bouwhistorische verkenning van
Inhoud
Frits van Ooststroom gaat over Hoeve
Sophia aan de Groeneweg in Kethel, ook
de Gevelsteen komt van die hoeve.
De actualiteit komt ruim aan bod met
de Hof van Delfland, de A4 en de petitie
tegen de nieuwe Waterschapswet.
In de boekbespreking leest u over het
Nederlandse rundvee in de afgelopen
eeuw en er wordt teruggeblikt op het
feit dat de vereniging haar grote schare
vrijwilligers heeft gefêteerd.
Tenslotte de column op de achterzijde,
voor de derde keer op rij door een landschapsarchitect
geschreven: Steven
Slabbers stelt zich Midden-Delfland in
2025 voor.
Met ingang van dit jaar heeft Arie
van der Kooij zijn bestuursplaats in
de redactie afgestaan aan Karin Kievit.
Wij danken Arie voor zijn steun en
inbreng gedurende de zes afgelopen
jaren.
Redactioneel / 2
Vergeten? / Ben van der Velde / 3
Een echte koetsier heeft nooit geen last van kou Portret van een Midden-Delflander:
Frans Cloosterman / Gemma van Winden / 4
Hoeve Sophia in Kethel Bouwhistorische verkenningen / Frits van Ooststroom / 6
Peilmerk Vreemd staafje / Frits van Ooststroom / 9
Gevelsteen / Frits van Ooststroom / 9
Natuur beschermen dicht bij huis Geert van Poelgeest, KNNV afdeling Delfland /
Pia van Oord / 10
De Hof van Delfland Er mag geen meter meer vanaf / Steven Slabbers / 12
Een kleurige verrassing Koekoek! / Michel van Ruijven / 13
Petitie tegen Waterschapswet Waterschapslasten voor agrariërs verdubbeld /
Ben van der Velde / 14
Bomenstichting bestaat 40 jaar Boom op de covers van de Midden-Delfkrant / PO / 15
Kringlooplandbouw in Midden-Delfland / Hiske Ridder / 16
Turbokoe of dubbeldoelkoe Het dilemma tussen melkopbrengst en gezond gestel / PO / 16
Vaart met de A4? / Govert van Oord / 17
Zaterdag 17 april Midden Delfland: Open! Bericht van Vockestaert / 18
Van nestbescherming naar mozaïekbeheer Een nieuwe subsidieregeling /
Michel Kuijpers / 18
Uit onze winkel / 20
Beste redactie / 21
Natuurlijke grenzen / C.J. van der Sar / 21
Verenigingsnieuws / 22
Agenda / 23
Rosemarijn van Limburg Stirum ‘Doorsneden landschap’ Tentoonstelling DOK Kunst /
LvV / 23
Een goede vrijdag / Steven Slabbers / 24
Vrijwilligers vereniging gefêteerd Oud-Hollandse spelletjesavond / KK / 24
Foto voorzijde: Wilgen gezien vanaf de Oostveenseweg, Paul Meuldijk.

Vergeten?
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Zou de reden zijn dat ik een stedeling ben. Of is het
gewoon de leeftijd? Ik hoop echt, dat het laatste niet het
geval is. Maar vergeten was ik het wel bijna, het winterse
landschap in de polder.
De witte vergezichten met vrieskoude luchten, de verstilde
beelden die ik waarnam, fietsend en vooral wandelend
door Midden-Delfland. De koude wind ook en
de verbazing, dat schapen zo goed tegen de kou blijken
te kunnen. Verwondering vooral, omdat het nog stiller
leek dan anders al het geval is. De formaties vogels in
de lucht, die zo veel dichterbij leken. Maar vooral die
extra intensiteit waarin ik dat alles beleefde. Het leek
wel een andere dimensie.
Niet echt vergeten hoor, want natuurlijk herinner ik me
het schaatsen op de slootjes in de polder waar nu de
A20 loopt en de Holywijk verrezen is. Natuurlijk herinner
ik me de verontwaardiging bij het kapot varen van
ijs op de Vlaardingse Vaart door de melkschuiten.
Wat waren we kwaad!
Met één been in het verleden en me realiserend hoe
geweldig dat was (maar wat moet ik een kou geleden
hebben, zonder die moderne outfit), en het andere been
in het hier en nu!
Molenslootpad Maasland. Foto Tiny van der Meer.
Ik hoef me geen geweld aan te doen om niet in de
nostalgie te blijven hangen. Dat zou een miskenning
zijn van alles wat in ons gebied is gebeurd. Het is toch
geweldig, dat de agrarische bedrijven, tegen de stroom
in nog steeds kans zien, te overleven.
Het is toch fantastisch, dat ons gebied nu toch min of
meer vaststaat en dat er een mix gevonden is tussen
recreatie en agrarische bedrijvigheid.
Wat is het geweldig, dat er zoveel nieuwe initiatieven
genomen worden door de gemeente Midden-Delfland
(LOP), maar ook door andere overheden en niet te vergeten
bewoners, ondernemers en gebruikers van het
gebied, verenigd in Groen Goud, zelf.
En wat is het fijn, dat zo veel mensen (ruim 2600) lid
zijn van onze vereniging en daardoor aangeven dat zij
zich met het gebied verbonden weten.
Nee ik ben het niet vergeten, maar juist meer dan ooit
ben ik ervan overtuigd dat we in een geweldig gebied
wonen. Een gebied dat het waard is om alert te blijven
en er met elkaar voor te vechten. Een gebied waarin een
Midden-Delfland Vereniging nodig is.
Ben van der Velde
Voorzitter Midden-Delfland Vereniging
3

4
Voor de oude woning uit 1779.
De hoeve, die nog steeds langs de
Gaag te vinden is, stamt uit 1779.
In de opkamer is de oude bedstee
nog aanwezig. Een antiek dressoir
en dito kabinet doen denken aan
lang vervlogen tijden. In de kelder
is nog een ‘pet’ waarin vroeger de
melk gekoeld werd. Elders in de
oude woning prijken tableaus en
delftsblauwe tegeltjes met bijbelse
tafereeltjes. ‘God zelf is daar niet op
afgebeeld, mogelijk omdat de tegels
gekocht zijn door de protestante
familie De Bloois, ooit eigenaar van
de boerderij,’ zo valt er te lezen in
het jaarboek van de Historische
Vereniging Maasland uit 2003.
Jong geleerd…
Frans Cloosterman, thans 91 jaar, is
met paarden opgegroeid. De edele
dieren lopen als een rode draad
door zijn leven. “En nog steeds
hoor,” zegt hij en zijn ogen beginnen
te twinkelen. De overlevering
vertelt dat Frans in de nacht na zijn
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Portret van een Midden-Delflander: Frans Cloosterman
“Een echte koetsier heeft nooit
geen last van kou”
Frans Cloosterman werd geboren op 17 maart 1919 als
hekkensluiter van een gezin met twaalf kinderen. Zijn
moeder, Helena Arkesteijn, stierf in 1923 op 43-jarige leeftijd.
Zij liet haar man Frans Cloosterman sr. met elf kinderen
achter, de jongste was al snel na de geboorte overleden.
Vader Cloosterman trouwde opnieuw maar uit dat huwelijk
kwamen geen kinderen meer voort. Het gezin woonde op de
oude boerderij van het geslacht Arkesteijn.
geboorte in vliegende vaart met de
koets naar de katholieke kerk in
Den Hoorn werd gereden om een
nooddoop te ondergaan. “Wat er
mis was, weet ik niet, maar het zal
wel niet voor niks geweest zijn,”
zegt hij schouderophalend.
Op zondag ging het gezin Cloosterman
met de koets naar de Heilige
Mis op Hodenpijl. Er stonden steevast
zo’n vijftien rijtuigen gestald
op de kerkwerf. Achterin de kerk
werden de klompen uitgedaan.
“Maar wij hadden toen al schoenen
aan als we op zondag naar de kerk
gingen,” herinnert Frans zich. Als
vijfjarige mocht hij op de terugweg
uit de kerk de leidsels van het
paard ter hand nemen. Jong geleerd
is oud gedaan, is dan ook zeker op
Frans van toepassing.
Op de boerderij
Omdat zijn oudste broer Gerrit
op Gaagweg 50 ging boeren en de
andere broers geen interesse hadden
in het melkveebedrijf, kon
Frans als jongste zoon uiteindelijk
de boerderij overnemen. Hij trouwde
met Wilhelmina Barbara Schenkeveld,
een boerendochter uit Den
Hoorn. “Ik had het lot uit de loterij
dat ik een meisje trof dat kon melken,”
zegt Frans. Mien moest thuis,
om te kunnen melken, dagelijks met
de schuit overvaren naar de koeien
die elders in de polder liepen. Zij
had geleerd de handen uit de mouwen
te steken. Haar vader had een
kleine boerderij aan de Woudseweg,
waar nu de brandweerkazerne is.
Van alle markten thuis
Het echtpaar kreeg vier zonen en
vier dochters. Frans heeft ruim zes
jaar in de gemeenteraad van Schipluiden
gezeten voor de KVP en was
bestuurslid voor de LTB. Verder
was hij, naast eigenaar van zijn boerenbedrijf,
schouwmeester voor de
Duifpolder. Die functie heeft zoon
Jan van hem overgenomen.
Door de jaren heen, bleef Frans zijn
paarden trouw. Op Koninginnedag
deed hij mee met ringsteken. Frans
was bestuurslid van de rijvereniging
St Maartensrecht, die in 1946
was opgericht. Toen de vereniging
ophield te bestaan, werden de
paardenbezitters verwelkomd bij
de Maasruiters in Maasland. Bij het
75-jarig bestaan in 2007 werd Frans
erelid van deze laatste vereniging
gemaakt, net als Meindert van Buuren
en Geert de Vries.
Intussen was Frans koetsier geworden
bij manege Chardon en dat
heeft hij met liefde 23 jaar volgehouden.
Daarna is hij vooral recreatief
gaan rijden met zijn eigen twee
paarden. Met hart en ziel.
Frans Cloosterman op de bok en zijn vrouw Mien Schenkeveld in de koets.

En natuurlijk doet Frans nog steeds mee met ringsteken, samen met zijn jongste dochter José. Frans Cloosterman anno 2010.
Gewoon doorgaan
Frans woont alweer vijf jaar in
Korpershoek. Zijn vrouw is overleden
en hij kookt zijn eigen potje
nadat de dochters de boodschappen
gedaan hebben. Het liefst is
Frans nog dagelijks op de boerderij
te vinden, waar hij tot voor kort
zelf naar toe reed. Zoon Jan melkt
daar zestig koeien. Eenmaal per
week weet Jan wel tijd te vinden
om samen met zijn vader op de bok
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
van het rijtuig te klimmen. Frans
rijdt op de heenweg en Jan neemt
de teugels op de terugweg ter hand.
“Het is ontzettend druk geworden
op de weg, dus je moet wel met
zijn tweeën zijn,” zegt de krasse
koetsier. Anderhalf jaar geleden
deed Frans samen met zijn jongste
dochter mee met ringsteken tijdens
de oranjefeesten op de ijsbaan van
Schipluiden.
En nog steeds rijdt hij graag.
Bij het 25-jarig bestaan van de LTB hebben de leden van de Ruiterclub een demonstratie
gehouden. V.l.n.r: F. Cloosterman, J. Snijders, W. Sunder, J. Moerman, G. Vreugdenhil,
A. de Vette, M. Poot, J. Cloosterman, Arn. Ammerlaan, C. Roeling, W. van Winden, L.
Snijders en N. van Wijk. Daarnaast instructeur Toop Roeling.
Natuurlijk moet het weer wel een
beetje meewerken. Alhoewel: “Ik ga
gewoon nog door zolang het kan.
Een echte koetsier heeft nooit geen
last van kou,” zegt hij met overtuiging.
Frans kan het weten want hij
is ongetwijfeld een van de oudste
koetsiers uit de hele regio.
Gemma van Winden-Tetteroo
Kleurenfoto’s auteur
Frans Cloosterman bij het portret van zijn jong overleden moeder
in 2004.
5

6
Ingekleurde luchtfoto van het boerderijcomplex (vóór 1950). Foto collectie M. Hoogerbrugge.
De boerderijen in dit recreatiegebied
zijn onttrokken aan de agrarische
bestemming. Ook van Hoeve
Sophia is de boer vertrokken en het
is een woonboerderij geworden.
De boerderij staat op de nominatie
gerestaureerd te worden.
Terpjes
In de streek is een Groeneweg van
oudsher vaak een doodlopende
weg. Misschien is de naam ontstaan
omdat de weg weinig gebruikt
werd en begroeid was met gras.
De Groeneweg in Kethel werd ten
tijde van de ontginning aangelegd
als zijdwinde, een langsbedijking
die het al ontgonnen gebied moest
beschermen tegen het water van de
Schie en de Oude Leede, die nog
in open verbinding met de Maas
stonden.
De Polder Noord-Kethel is een inte-
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Bouwhistorische verkenningen
Hoeve Sophia in Kethel
Door de aanleg van fietspaden in het groene gebied ten
noorden van Schiedam, tussen de Harreweg en de Schie,
is het drukker geworden op de doodlopende Groeneweg.
Er is zelfs een fietspad aangelegd over het oorspronkelijke
boerderijterrein van Hoeve Sophia. Dat is jammer omdat
niet alleen oude boerderijen, maar ook de omringende
groene erven een zekere cultuurhistorische waarde
vertegenwoordigen. Soms kun je aan de grillige vorm van
het slotenpatroon de hoge ouderdom van de boerderijplaats
aflezen.
ressante polder door de aanwezigheid
van een aantal middeleeuwse,
verlaten boerderijplaatsen. Deze
lage terpjes liggen langs de oostzijde
van de Harreweg, de weg van
Kethel naar Delft. De terpjes waren
opgeworpen op het veen. Door
oxidatie en inklinking van het veen
kwamen ze steeds lager te liggen,
terwijl de met klei en zand gevulde,
verlande kreekbeddingen zich langzaam
maar zeker als ruggen in het
landschap gingen aftekenen. De
boeren verplaatsten hun boerderij
naar een plaats die hoger en droger
lag en dat was op de kreekrug. Daar
was de grond ook steviger. Waarschijnlijk
is ook de voorganger van
de Hoeve Sophia verplaatst van de
terp aan de Harreweg (op hetzelfde
perceel) naar de huidige plaats aan
de Groeneweg. Dat verplaatsen
kan wel letterlijk genomen worden
Foto van de voorgevel (waarschijnlijk vóór
1920). Foto collectie J.A. Rodenburg-Bijl.
omdat vóór de zestiende eeuw vrijwel
alle boerderijen in de regio van
hout waren. Pas in de loop van die
eeuw werden de boerderijen ‘versteend’.
Ouderdom?
Op het eerste gezicht is een hoge
leeftijd niet af te lezen aan Hoeve
Sophia. Een rondgang om de boerderij
laat zien dat bijna alle gevels
in de achttiende eeuw zijn opgetrokken
en dat de oudste vensters
uit die tijd zijn of van de negentiende
eeuw dateren. Omdat in de loop
van de tijd de glasmaten toenamen,
laat de roedenverdeling van ramen
veel zien over de ouderdom. In de
zeventiende eeuw werden kleine
glas-in-lood raampjes gebruikt en
pas in de twintigste eeuw konden
ruiten gemaakt worden die het hele
kozijn vulden. Bij Hoeve Sophia (en
bij veel andere boerderijen) zijn in
de twintigste eeuw veel vensters
met roedeverdeling vervangen door
grotere ramen. In de voorgevel zitten
twee vensters met een negentiende-eeuwse
roedenverdeling en
op de verdieping twee zogenoemde
bolkozijnen (met een verticale stijl
in het midden). Vroeger had zo’n
venster vaak één vast raam met roedenverdeling
en een luik dat opengezet
kon worden.
In de zijgevels van de stal zitten
stalramen met houten kozijnen en
een roedenverdeling. Dat komt niet
zo vaak voor in de streek, meestal
worden gietijzeren stalramen aangetroffen
en die dateren altijd van
na ca. 1850. Wat opvalt aan de stal
zijn de lage zijgevels. Dat schept
voor de boerderij-onderzoeker ver-
Fragment van de kaart van Delfland door
Nicolaes Kruikius, 1712.

Indeling van de begane grond. Tekening Restauro Architecten 2009.
wachtingen over de constructie van
het interieur, maar eerst brengen we
een bezoek aan het voorhuis en het
achterhuis.
Voorhuis
Het voorhuis levert op bouwhistorisch
vlak weinig op. Veel is
gemoderniseerd en de plafonds zijn
afgetimmerd. Alleen de opkamer
heeft nog een balkenplafond en er
is een tot kast verbouwde bedstee.
De kelder is traditioneel, met een
plafond van troggewelfjes (een laag
gemetseld boogje tussen de balken).
Er staan een aantal gemetselde bakken
waarin vroeger de melk koel
kon worden bewaard in opgepompt
water.
Het voorhuis laat niets zien van
de traditionele indeling in drieën,
met zijbeuken en een middenbeuk,
die bij veel andere oude boerderijen
herkenbaar is gebleven. Ook
van een zogenoemde brandmuur,
die van de vloer tot het dak liep
en waartegen de stookplaats was
gebouwd, is geen sprake. De muur
is er wel, maar geen sporen van een
schouw of een rookvang.
Achterhuis
Aan de erfzijde van de boerderij
zijn in het achterhuis een moderne
keuken en een slaapkamer gemaakt.
Ook hier geen balkenplafonds; alles
oogt recent.
Aan de niet-erfzijde van de boerderij
bevindt zich een tweede woonkamer.
Ook daar is het plafond afgetimmerd,
maar er is wel degelijk
een verwijzing naar het verleden
zichtbaar. Hoewel er een moderne
schoorsteenmantel is, zitten op het
rookkanaal en op de wand ernaast
paarse tegeltjes. Er is zelfs een
tableau met een landelijk tafereel.
De tegels zullen van de tweede helft
van de negentiende eeuw dateren.
Deze kamer is een beetje uitgebouwd
en heeft een tuitgevel. Op
de zolder bevindt zich tegen deze
gevel een grote rookvang. In de
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
achttiende eeuw moet deze woonkamer
de werkruimte van de boerderij
zijn geweest. Daar werd boter
en kaas gemaakt.
Bakoven
Achter deze woonkamer in het
achterhuis bevindt zich een tweede
moderne keuken (de boerderij werd
in tweeën bewoond). Deze keuken
is in de plaats gekomen van een
tweede, negentiende-eeuwse werkruimte.
De Rotterdamse architect/
schilder Jan Verheul Dzn. maakte
in 1927 een prachtige aquarel van
de uitbouwen, waarbij blijkt dat
ook een bakoven was uitgebouwd.
In de tweede werkruimte was ook
een stookplaats, vandaar de schoorsteen.
In de bakoven werd brood
gebakken. Eerst werd de oven verhit
door takkenbossen te stoken. Als
de ovenwand heet genoeg was werden
de restanten en de as verwijderd.
Dan werden bollen deeg in de
oven geplaats die door de hitte van
de ovenwand gebakken werden.
Gewoonlijk werd op boerderijen
eens per week brood gebakken.
‘Oral history’
De boerderij aan de Groeneweg
werd omstreeks 1965 grondig
verbouwd en ook later vonden
verbouwingen plaats. Zo werd de
voordeur in de voorgevel in 1992
vervangen door een raam (dat er
negentiende-eeuws uitziet, maar
het dus niet is). Over de meer
recente bouwgeschiedenis valt veel
te vernemen door gesprekken met
vroegere bewoners. In het geval van
de Hoeve Sophia waren zowel de
onlangs vertrokken familie Hoogerbrugge,
als de al in 1931 naar een
boerderij in Abtswoude verhuisde
dames (toen meisjes) Bijl bereid
om hun herinneringen op te halen.
Vooral het beeld van het vroegere
voor- en achterhuis kon door deze
gesprekken worden gecompleteerd.
In de voorkamer werd vroeger
geslapen, daar waren twee kamer-
Tegeltableau in de vroegere werkruimte.
tjes afgescheiden. Doordat de voordeur
direct in deze kamer uitkwam,
kon het er behoorlijk tochten.
In het achterhuis aan de erfzijde
waren vroeger een dorsruimte en
een paardenstal (nu keuken en
slaapkamer). Boven de dorsvloer
en de paardenstal was geen zolder,
je keek tegen het dak aan. In de
dorsruimte werd graan gedorst dat
was opgeslagen in de ‘hooiberg’ die
vlakbij op het erf stond. Op de dorsvloer
stonden twee ladders. Eén
leidde naar de voorzolder, waar de
dienstmeiden sliepen. De andere
ladder verschafte toegang tot de
zolder boven de werkruimte in het
achterhuis. Daar sliepen de knechten.
Hun bedstee staat er nog.
De kelder is nu L-vormig, maar had
vroeger een rechthoekige vorm. Een
deel werd opgeofferd aan een halletje
bij een nieuwe voordeur aan
de niet-erfzijde. Er kwamen nieuwe
trappen naar de zolder. Eén vanuit
het nieuwe halletje, de ander in het
slaapkamertje in de voorkamer. Ook
deze trappen zijn later in onbruik
geraakt, maar de plaatsen van de
trapluiken zijn in de zoldervloer
nog goed te herkennen. Tegenwoordig
is er een trap in de gang.
In 1965 werd een gang gemaakt
achter de voordeur aan de erfzijde.
Daarbij werd ook de werkruimte in
Zolder boven de vroegere werkruimte met rookvang en rookkast.
Links een knechtenbedstee.
7

8
Boenhoek met uitgebouwde bakoven. Aquarel door J. Verheul Dzn. (maart 1927).
Gemeentelijke Archiefdienst Rotterdam.
het achterhuis afgescheiden van de
stal. In dat inpandige deel van de
werkruimte stond de karnton en er
was een gemetselde waterbak met
pomp. In de bak konden bussen
met melk worden voorgekoeld en
met het opgepompte water werden
ook de koeien in de stal van drinkwater
voorzien. In het uitgebouwde
deel van de werkruimte was o.a.
een waterfornuis om water op te
warmen voor de kaasbereiding.
De stal
Nadat het voor- en achterhuis zijn
verkend, vraagt nu de koeienstal de
aandacht. Hier binnengaan betekent
een grote stap terug in de tijd. Terwijl
de constructie van de meeste
stallen in Delfland in de loop der
tijd is geëvolueerd en gemoderniseerd,
heeft deze stal nog de
oorspronkelijke ankerbalkgebinten,
waardoor er een brede middenbeuk
is en twee smalle zijbeuken. Een
ankerbalk is de horizontale verbindingsbalk
tussen de twee stijlen
van een gebint. De ankerbalk steekt
door de stijlen heen met een tot wig
versmald uiteinde en is achter de
stijl verankerd met één of twee pennen.
In de stal staan zes ankerbalkgebinten,
maar in het achterhuis
zijn de stijlen blijven staan van een
Boes (voergang) en ankerbalkgebinten in de
stal.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
zevende gebint. Ook het spant daarvan
is nog aanwezig. De drie gebinten
in het achtergedeelte van de stal
zijn van grenenhout en waarschijnlijk
in de achttiende eeuw neergezet
toen de oorspronkelijke stal werd
verlengd. Gewoonlijk werden bij
een dergelijke renovatie alle gebinten
vervangen door modernere
dekbalk- of langsbalkgebinten; hier
dus niet. De vier andere gebinten
zijn van eikenhout en zullen van de
zestiende eeuw dateren. Dergelijke
gebinten werden gemaakt in de
werkplaats van de timmerman, die
ze daarna demonteerde en transporteerde,
om ze op de definitieve
plaats weer in elkaar te zetten. Om
de juiste onderdelen bij elkaar te
vinden waren die voorzien van
zogenoemde telmerken, ingehakte
of gekraste merktekens. Ook de
eikenhouten gebinten en spantjukken
hebben telmerken die in een
bepaalde volgorde staan. Merkwaardig
is dat de gebinten van vóór
naar achter tellen en de jukken van
achter naar voren. Maar zo is wel
te constateren dat de eikenhouten
gebinten een compleet stel vormen
en dat er nog een extra gebint in het
achterhuis moet hebben gestaan.
Dat was in de tijd dat de stal direct
achter de brandmuur begon.
Doorsnede stal.
Tekening Restauro Architecten 2009.
Staafvormige telmerken op de ankerbalk.
Maanvormige telmerken op jukbeen.
Zo’n stal had een brede deel (middenbeuk)
en de koeien stonden met
de konten tegen de zijgevel. De stal
heeft later wel een ‘moderne’ indeling
gekregen, met een smalle boes
(voergang) en een grup (mestgoot)
achter de koeien. Ook werden toen
kruipaden gemaakt langs de zijgevels
van de stal. De boes is betegeld
met rode plavuizen en langs de
voergoot is een knieboom (opstaande
rand) van aan de bovenzijde
afgeronde stenen. Deze dateren van
de eerste helft van de negentiende
eeuw.
Topstuk
Zo’n stal met ankerbalkgebinten
mag in andere delen van het land,
en zelfs in het oosten van Zuid-
Holland, nog heel gewoon zijn. In
Midden-Delfland is het, cultuurhistorisch
gezien, een topstuk. Bij sommige
andere boerderijen in de regio
zijn nog wel één of twee (restanten
van) ankerbalkgebinten te vinden,
maar een hele stal met onverzaagde
gebinten is buitengewoon, en waarschijnlijk
uniek in de regio!
Bij de komende restauratie van de
boerderij wordt de stal grotendeels
intact gelaten. In andere delen van
de boerderij wordt veel van de oorspronkelijke
situatie hersteld.
Frits van Ooststroom
Foto’s Frits van Ooststroom (tenzij anders
vermeld).
Bron: F.W. van Ooststroom,
Bouwhistorische verkenning boerderij Hoeve
Sophia, Groeneweg 31, 3124 KA Schiedam.
Stad en Streek Cultuurhistorie, Vlaardingen
2009. (In opdracht van J. Niemann.)
Zie ook www.hoevesophia.nl.

Vreemd staafje
Peilmerk
In een hoek van de voorgevel van
de Hoeve Sophia aan de Groeneweg
31 in Kethel bevindt zich in
het metselwerk een merkwaardig
rond staafje. Het is een zogenoemd
peilmerk.
In Nederland zijn ongeveer 35.000
peilmerken. Het zijn ronde staafjes
in de gevels van gebouwen, bruggen,
viaducten en dergelijke. Ze
geven een peil aan ten opzichte
van het NAP (Normaal Amsterdams
Peil). Ze worden gebruikt om
actuele hoogtes in het landschap te
bepalen.
Als gevolg van bodembewegingen
treden er voortdurend veranderingen
op. Rijkswaterstaat bepaalt
periodiek opnieuw de hoogte van
het peilmerk. De gegevens worden
verzameld door de Data-ICT-Dienst
van Rijkswaterstaat (in Delft).
Voor wat betreft het peilmerk in
de voorgevel van de boerderij aan
Peilmerk met de letters CD in de gevel
van de Hoeve Sophia aan de Groeneweg in
Kethel.
Peilmerk met de letters NAP in de gevel
van boerderij Oostvliet aan de Vlietweg in
Leiden.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
de Groeneweg gelden de volgende
metingen:
1969-01-01 - 1,348 m
1974-01-01 - 1,359 m
1979-01-01 - 1,366 m
1987-07-01 - 1,377 m
Wegens een herziening van het
NAP in 2005 moet van de hoogtes
nog 0,017 m worden afgetrokken.
Te constateren valt dat de boerderij
de afgelopen ca. 18 jaar ongeveer
3 cm is gezakt.
Gewoonlijk staan op het peilmerk
de letters NAP, maar op het merk
van Hoeve Sophia staat CD. Dit is
de afkorting van Cultuurtechnische
Dienst. Deze dienst had eigen peilmerknetten
in verkavelingsgebieden.
In de voorgevel van de boerderij De
Vergulde Hand, aan de Maassluissedijk
188 in Vlaardingen zit ook
een peilmerk. Boven dit moderne
staafje bevindt zich een oud gevelsteentje
met een ingehakte streep.
Onder de streep staat ‘boven AP’
(Amsterdams Peil).
De tekst boven de streep is
onduidelijk.
In Delft zit in de gevel van Oude
Delft 95 een metalen plaatje met een
streep. Ernaast hangt een ANWBbord
met in vijf talen de verklaring:
‘Hoofdmerk van het Normaal
Amsterdams Peil (NAP).
Aangebracht tijdens de eerste
nauwkeurigheidswaterpassing
(1875-1885). Bedoeld om het NAP
duurzaam vast te leggen’.
Frits van Ooststroom
Foto’s Frits van Ooststroom
Peilmerk en gevelsteentje in de gevel
van boerderij De Vergulde Hand aan de
Maassluissedijk in Vlaardingen.
Gevelsteen
Foto Frits van Ooststroom.
9
In het artikel op de vorige pagina’s
over de Hoeve Sophia in Kethel, is
een oude foto opgenomen van de
voorgevel van de boerderij aan de
Groeneweg. Op de foto is van een
gevelsteen niets te bespeuren, terwijl
er nu een hardstenen plaat in
de gevel zit, met daarin uitgehakt
de naam Hoeve Sophia. De gevelsteen
is dus niet bij de bouw, maar
later aangebracht. Dat kun je bij
nadere beschouwing ook wel zien
aan de doorgehakte steentjes in het
metselwerk rondom de rand van
halve steentjes.
Wanneer zou de naam aan de boerderij
zijn gegeven? Voor zover valt
na te gaan komt de naam Hoeve
Sophia niet voor op oude kaarten.
Pas op de topografische kaart
uit 1940 wordt de naam Sophia
vermeld. Jaap de Raat, de auteur
van een reeks boeken over Kethel,
schrijft dat de naam Hoeve Sophia
in de jaren twintig aan de boerderij
is gegeven. De foto zou dan van
vóór die tijd zijn.
Als Jaap de Raad gelijk heeft,
zou de naam door de toenmalige
bewoners, de familie Bijl aan de
boerderij gegeven zijn. Wie is dan
Sophia? De vraag werd voorgelegd
aan mevrouw J.A. Rodenburg-Bijl
uit Oude Leede, die vanaf haar
geboorte in 1918 tot het vertrek van
de familie in 1931, op de boerderij
woonde. Zij kent echter geen familielid
of iemand anders, naar wie
de boerderij genoemd zou zijn. Die
laatste vraag wordt dus helaas nog
niet opgelost.
Frits van Ooststroom

10
De ongeveer 300 leden van de Delflandse
KNNV zetten zich in voor
natuurstudie, natuureducatie en
natuurbescherming, de drie doelen,
ook wel 3 N’s genoemd, van de
KNNV. Voluit staat KNNV voor
Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische
Vereniging, maar in de
wandeling spreekt ‘vereniging voor
veldbiologie’ meer tot de verbeelding.
In de loop van de tijd heeft de
vereniging een keur aan activiteiten,
projecten en initiatieven ontwikkeld
om de drie N’s te realiseren.
Waarnemingen
De natuurstudie wordt beoefend
door op locatie onderzoek te doen,
bijvoorbeeld naar planten, mossen
en varens. Het komt ook regelmatig
voor dat groenbeheerders de hulp
inroepen van de kennis en kunde
van de vereniging. Het Hoogheemraadschap
van Delfland of Natuurmonumenten
bijvoorbeeld werken
met de KNNV samen voor het
verzamelen van informatie over de
natuur in de Polder Noord Kethel,
of de Balij. De groep neemt zo’n
‘opdracht’ altijd aan als een groeps-
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Geert van Poelgeest, KNNV afdeling Delfland
Natuur beschermen dicht bij huis
Dit jaar bestaat de KNNV, de natuurvereniging voor
Delfland, 25 jaar. Haar werkgebied heeft zich in die kwart
eeuw gestaag uitgebreid en omvat ook heel Midden-
Delfland. Vorig jaar berichtten wij in deze krant al over de
succesvolle actie Dicht het gat van de KNVV. Al met al de
hoogste tijd om te horen waar deze vereniging zich verder
mee bezig houdt. Een gesprek met Geert van Poelgeest,
medeoprichter, voorzitter en redacteur van de wekelijkse
digitale nieuwsbrief.
activiteit, zodat gevorderden hun
kennis niet alleen door de opdracht
kunnen uitbreiden maar tegelijk
kunnen overdragen aan leden, die
minder ervaring hebben. Zo snijdt
het mes aan twee kanten en worden
beide partijen er beter van. Het
onderzoek bestaat in grote lijnen uit
het doen van systematische waarnemingen,
deze waarnemingen goed
registreren en ze tenslotte analyseren,
zodat er een basis ontstaat voor
nieuw beleid. Deze worden vastgelegd
in een rapport, een tentoonstelling
en een leesbaar verslag.
Jaarthema’s
Bij de natuureducatie wordt de kennis
overgedragen door cursussen,
excursies, reizende tentoonstellingen
en lezingen. Als sinds het
begin wordt een jaarthema gekozen,
waaromheen deze leerzame activiteiten
plaatsvinden. Tot nu toe
waren de thema’s een herkenbaar
en ‘aaibaar’ dier, van de citroenvlinder
(1987) tot de vleermuis (2009).
Dit jaar is het voor het eerst een biotoop:
de tuin (zie kadertje). De cursussen
worden ook gegeven voor
Geert van Poelgeest legt in een hoogstamboomgaard aan de
Groeneweg uit hoe je moet snoeien. Foto Pia van Oord. KNNVers zijn nieuwsgierig. Foto KNNV.
de groepen 7 en 8 van basisscholen,
vooral die in Midden-Delfland en
Pijnacker-Nootdorp, bv rond Boomplantdag.
Een bijzondere activiteit
die de KNNV afdeling Delfland
uitvoert is het aanbieden van zaden
van wilde planten, de zg. zaadlijst.
Deze zaden vinden in het hele land
aftrek en zijn een gewild product in
het kraampje, waarmee de KNNV
zich presenteert bijvoorbeeld bij de
jaarlijkse Midden-Delfland Dag.
Een nieuwe activiteit, die veel
belangstelling trekt en waaraan
iedereen op zijn eigen niveau kan
deelnemen is de gratis e-mailcursus:
‘Zicht op Wilde planten’. Een studieproject
voor de deelnemer.
Actief beschermen
De natuurbescherming bestaat
vooral uit zowel praktisch handelen
als reageren op plannen van
overheden en voorstellen doen om
de natuur te bevorderen. Een voorbeeld
van praktisch handelen is het
knotten van bomen, het onderhouden
van hoogstamfruitbomen en
het overzetten van padden. Interessante
seizoensgebonden activiteiten,
die in groepsverband worden
uitgevoerd en waarvan je al doende
ook veel opsteekt omdat er altijd
mensen samenwerken met veel en
weinig ervaring en achtergrondkennis.
Hieruit blijkt al, dat in de activiteiten
van de KNNV de drie N’s
vaak samen opgaan.
Een voorbeeld van reageren op
plannen van de overheid is een
reactie op de brug over de Lookwatering.
De geplande brug daar
vernielt een groot deel van een
historische weg en zorgt voor een
ecologische breuk in het gebied.
Voorstellen voor natuurontwikkeling
krijgen vorm in het ontwikkelen
van streefbeelden, bijvoorbeeld
Streefbeelden Struweel en Streefbeelden
Ruimtelijke Ordening; op

dit moment zijn er vijf. Een zesde
is in voorbereiding over Bloemrijke
Graslanden. Over dit onderwerp
heeft de KNNV net een rapport uitgebracht
aan Vockestaert en Groenservice
Zuid-Holland voor de graslanden
in de Zuidrand van Midden-
Delfland. Deze streefbeelden zijn
gebaseerd op eigen waarnemingen
en ervaring met deze omgeving.
Naast al deze serieuze activiteiten,
zijn er ook activiteiten die, soms
letterlijk, veel lichtvoetiger zijn. Zo
loopt een groep leden met elkaar
een lange afstandspad.
Dicht het Gat
De directe aanleiding voor het
contact met Geert was de actie van
vorige zomer Dicht het Gat, gericht
op aankoop en daarmee veiligstellen
van het natuurmonument De
Zeven Gaten. Deze actie is een
mooi voorbeeld van het combineren
van de drie doelen in één aanpak.
Het begon – jaren geleden - met
onderzoek ter plekke, daardoor
bleven een paar mensen het gebied
volgen. Zo kregen ze weet van een
mogelijke bedreiging (het terrein
kwam te koop). Maar dat konden ze
ombuigen naar een kans. Aan het
Zuid-Hollands Landschap is toen
het aanbod gedaan om het ontbrekende
geld voor de aankoop en de
eerste inrichting in te zamelen. Daar
gingen ze graag op in. Er werden
excursies georganiseerd om de
belangstelling te vergroten en ook
de pers en geïnteresseerde mensen
in de omgeving werden regelmatig
geïnformeerd. Van natuurstudie via
natuureducatie naar natuurbehoud,
en zo kunnen de drie N’s elkaar tot
grote hoogte brengen. Het resultaat
was een zeer geslaagde actie en de
aankoop van het terrein door het
Zuid-Hollands Landschap.
De KNNV afdeling Delfland probeert
echt een lerende organisatie te
zijn, die voorbouwt op de ervaringen
uit voorgaande acties en projecten.
De gestage groei in diepgang
en in verbreding (wat zich uit in een
steeds groter werkgebied) is daar
een uiting van. Een aardige impuls
kan het komende jaar voortkomen
uit maar liefst 65 nieuwe, jonge
leden: er is een sponsor gevonden,
die er voor zorgt dat alle eerstejaarsstudenten
van de studierichting
Ruimte, Milieu en Water en de studierichting
Natuur, Landschap en
Recreatie van de hogeschool InHolland
voor een jaar een lidmaatschap
krijgen. En nu de uitdaging om die
na dat jaar vast te houden!
Passie
Geert van Poelgeest werkt nu bij het
Haagse Milieucentrum en werkte
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
eerder o.a. bij het natuur- en milieucentrum
De Papaver in Delft. Hij
is van huis uit geen bioloog, maar
heeft zijn kennis vooral te danken
aan de KNNV. Gevraagd naar
zijn motivatie zegt hij, dat het zijn
gevoel voor verantwoordelijkheid
is dat hem aan de gang houdt en
zijn passie en dankbaarheid voor
het vele dat in de natuur te genieten
valt. Hij voelt zich verantwoordelijk
voor zichzelf, voor zijn eigen relatie
tot de natuur, maar ook voor zijn
directe omgeving, het gebied binnen
zijn eigen horizon (Delfland
dus) en voor de wereld als geheel.
Maar hoe dichter bij huis, hoe makkelijker
het is om een redelijke en
uitvoerbare bijdrage te leveren aan
de 3 N’s. En dat is een enorme stimulans.
Pia van Oord
Het werkgebied van de KNNV afdeling
Delfland omvat de gemeenten Delft,
Lansingerland, Midden-Delfland, Pijnacker-
Nootdorp en Westland, en de gebieden Sion,
Wilhelminapark, Elsenburgerbos (Rijswijk)
en Ypenburg (Den Haag). Aanpalende
afdelingen zijn KNNV afdeling Den Haag,
KNNV afdeling Waterweg Noord en KNNV
afdeling Zoetermeer.
Op zoek naar mos in het bos. Foto KNNV.
Jaarthema 2010
De Natuurrijke Tuin
Elk jaar heeft de KNNV een thema dat gebruikt
wordt om de bewoners van haar werkgebied op
te roepen aandacht voor de natuur te hebben.
Uit de verzamelde natuurwaarnemingen van de
leden de afgelopen jaren bleek dat tuinen steeds
belangrijker worden voor de natuur en de natuurbeleving.
En tegelijk is er een tendens om de tuinen te
bestraten en af te sluiten met hoge schuttingen,
waardoor de natuur geen kans krijgt.
De KNNV vindt dat iedere tuinbezitter moet
beseffen dat hij of zij een natuurbeheerder in het
klein is. Alle tuinen bij elkaar vormen de groene
longen in de stad en een steeds belangrijker
onderdeel van de ecologische structuur in ons
gebied.
Naast het meedoen aan activiteiten als excursies,
de tentoonstelling of de cursus De Natuurrijke
Tuin, kan ieder zich persoonlijk inzetten voor
het jaarthema door de zoekkaart De Natuurrijke
Tuin aan te vragen. Met deze kaart kunt u planten
en dieren uit uw tuin melden die met elkaar
een indicatie geven of u een natuurrijke tuin
heeft. Met uw hulp krijgen wij zo meer inzicht in
het voorkomen en het leven van deze dieren en
daarmee kan er beter rekening met ze worden
gehouden.
KNNV afdeling Delfland,
Postbus 133, 2600 AC DELFT;
email: afdelingDelfland@knnv.nl
www.knnv.nl/afdelingDelfland
(015) 214 36 75 (na 18:00 uur).
11

12
Er mag geen meter meer vanaf
De Hof van Delfland
De inkt van het Landschapsontwikkelingsplan is nog niet
droog of er is al weer een nieuw plan in de maak: De Hof van
Delfland. Dit omvat grofweg het gebied tussen Den Haag,
Zoetermeer, Rotterdam en Hoek van Holland: een complex
en veelkleurig mozaïek van steden, groengebieden, havens,
glastuinbouwgebieden en open landschappen. Midden-
Delfland vormt, samen met het gebied van de Ackerdijkse
plassen, binnen dit mozaïek het open kerngebied.
In januari kwamen ongeveer 100
mensen, bestuurders, ondernemers,
betrokken organisaties tijdens een
atelierweek bij elkaar om na te denken
over wat De Hof van Delfland
straks moet gaan betekenen.
In die week werd één ding duidelijk.
De Hof van Delfland is geen
concurrent van het landschapsontwikkelingsplan,
maar vormt daar
een vervolg op. De Hof van Delfland
bouwt voort op de inzichten
die eerst met de reconstructie en
later met het ontwikkelen van het
LOP zijn gevormd. Het vormt een
logische stap in de omslag in het
denken over de verhouding stadland
die de afgelopen 40 jaar heeft
plaatsgevonden. De vermeende
tegenstelling tussen stad en land,
die er toe heeft geleid dat stad
en land zich met de ruggen naar
elkaar hebben ontwikkeld, heeft
plaatsgemaakt voor het besef dat
stad en land complementair zijn
en zo intensief mogelijk met elkaar
verbonden moeten zijn. Ruimtelijk,
maar ook sociaal en economisch.
Schaarste
Het open polderland bepaalt,
tezamen met de diversiteit aan
steden, stedelijke groengebieden,
glastuinbouwgebieden en havens,
de eigen identiteit van dit deel van
de Zuidvleugel, draagt bij aan een
internationaal concurrerend woon-
en vestigingsklimaat.
De stad heeft het belang van het
land ontdekt, herkent dat de aanwezigheid
van het land van essentiële
betekenis is voor de leefbaarheid
van de stad. Daarbij wordt ook
onderkent dat het land, wil dit zich
vitaal kunnen handhaven, inmiddels
haar minimum areaal heeft
bereikt.
Daarmee is een nieuwe situatie
ontstaan. Het land is zo belangrijk
voor de stad dat er geen meter meer
van af mag. Maar tegelijkertijd gaat
de krimp aan de Randstad voorbij
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
en hebben de steden ruimte nodig
voor groei. Dat leidt tot spanning,
immers tot voor kort werd
ruimte voor de stedelijke groei
vooral gevonden door stadsuitleg
in het landelijk gebied. Nu we tot
het inzicht zijn gekomen dat dat
niet langer een optie is ontstaat er
schaarste. Dat dwingt ons efficiënter
met de ruimte om te gaan.
Een efficiënter gebruik van de
ruimte kan alleen worden bereikt
met een betere samenwerking. Een
betere samenwerking tussen de
steden onderling en tussen stad en
land. Daartoe is de Hof van Delfland
ingezet.
‘No-built-area’
De stad moet de ruimte tot groei
binnen haar eigen grenzen vinden,
dat vergt bouwen in hogere
dichtheden in de centrumgebieden,
herstructurering van verouderde
bedrijventerreinen en spoorzones.
Dat zijn complexe en kapitaalsintensieve
opgaven. Zo complex en
kapitaalsintensief dat het haast niet
anders kan dan dat de stad af en toe
toch weer met hongerige ogen naar
het land kijkt.
Het land moet zich daar tegen
wapenen, moet haar status van ‘nobuilt-area’
telkenmale waarmaken.
Wil dat land voor de stedeling echt
waarde toevoegen dan moeten de
inrichting en het beheer van het
land naar een hoger niveau. Dan
moet het land de stedeling letterlijk
meer te bieden hebben, dan moet
het land als ‘tuin’ van de stad optimaal
met die stad en het stedelijk
leven verweven zijn.
Noodzaak
De noodzaak tot de Hof van Delfland
ligt in de ontdekking van de
vernieuwde wederkerigheid van
de stad-land relatie en in de ontdekking
van noodzaak dat ook de
steden zich complementair ontwikkelen.
De Hof van Delfland erkent de
waarde van het mozaïek en herkent
dat de kleuren van dat mozaïek
geleidelijk aan dreigen te vervagen.
De Hof van Delfland zoekt naar
wegen waarmee de kleuren van dat
mozaïek opnieuw kunnen worden
aangezet: sterke steden naast sterk
land, innovatieve glastuinbouwgebieden
naast de dynamiek van
de haven, en dat alles zodanig met
elkaar verbonden dat er een nieuwe
ruimtelijke, economische en functionele
samenhang ontstaat.
Steven Slabbers
Mede-opsteller van het LOP
Vogelvlucht Zouteveensepolder met onder in beeld de Vlaardingse Vaart, november 2007. Foto Pia van Oord.

Een zee van koekoeksbloemen. Foto Michel van Ruijven.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Koekoek!
Een kleurige verrassing
Wat een verrassing. Het kleine eilandje tussen het fietspad
en de golfbaan bij Schipluiden was in mei 2009 geheel in een
lila-paarse gloed gehuld. Het eilandje was vrijwel helemaal
bezet met de ‘Echte Koekoeksbloem’. Bij navraag bleek dat
de gemeente Midden-Delfland het eilandje had ingezaaid met
o.a. Echte Koekoeksbloem met de bedoeling hier, met enige
begeleiding, natuurlijke ontwikkeling op gang te helpen.
Een mooi initiatief.
De Echte Koekoeksbloem is een veel
voorkomende plant in West Europa.
De Botanische naam is Silene floscuculi
(flos-cuculi=Koekoek), maar
de plant heeft in de meeste landen
ook een eigen naam: in Engeland
wordt hij Ragged Robin genoemd,
in het Frans Fleur de Coucou en in
Duitsland Kuckuckslichtnkelke. En
in Friesland heet hij Kranebloem.
Het Coeckcoecksbloemke wordt
reeds in de 16e eeuw uitgebreid
beschreven in het Cruijdeboeck van
Rembert Dodoens toen nog onder
de naam Lichnis flos-cuculi. Zowel
Silene als Lichnis behoren tot de
familie van de anjerachtigen.
In de middeleeuwen werden koe-
koeksbloemen gebruikt voor het
vlechten van kransen en bloemenkronen.
Boeren waren er niet echt
blij mee omdat de plant saponine
bevat wat een giftige stof is.
In het voorjaar wordt door een klein
insectje, de schuimcicade, schuim
afgezet in de bladoksels van de
koekoeksbloem. Vroeger dacht men
dat dit spuug van de koekoek was
en vermoedelijk komt daar de naam
vandaan. In mei zijn de bloemen
een belangrijke leverancier van nectar
voor de vlinder Zilveren Maan
(Boloria Silene).
Wij zijn nieuwsgierig naar wat dit
eilandje in de toekomst nog kan
Flora Batava, Jan Kops.
13
brengen. Bij een zorgvuldig maaibeheer
kunnen zich naast de Echte
Koekoeksbloem onder andere ook
dotterbloem, Breedbladige Orchis
en Moerasrolklaver ontwikkelen.
Maar het is ook mogelijk dat de
grote Ratelaar en het Moeraskartelblad
ruimte gaat maken voor
verschillende soorten orchideeën.
We blijven het met belangstelling
volgen.
Michel van Ruijven

14
Die nieuwe wet voorziet in een verlaging
van de lasten voor de agrarische
sector. Bijna een halvering
van de waterschapslasten was het
uitgangspunt. Na evaluatie bleek
dat dat niet helemaal gehaald is,
maar wel dat er een aanmerkelijk
verlaging voor de agrarische sector
gerealiseerd is. Wel ten koste van
anderen natuurlijk bv. de huishoudens
en met name de eenpersoonshuishoudens,
want de opbrengsten
moesten wel gelijk blijven.
Wat in de evaluatie niet vermeld
werd, is dat voor het Hoogheemraadschap
van Delfland een ver-
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Waterschapslasten voor agrariërs verdubbeld
Petitie tegen Waterschapswet
Op 1 december 2009 vergaderde de Vaste Kamercommissie
van Verkeer en Waterstaat over de gevolgen van de
Nieuwe Waterschapswet. Die nieuwe wet had ondermeer
tot doel de verkiezingen van Waterschappen meer onder
de aandacht te brengen, dus in te spelen op de huidige
democratische verhoudingen en ontwikkelingen. Maar ook
en vooral om een andere verdeling van de waterschapslasten
te bewerkstelligen, lasten die nu eenmaal horen bij het
waterbeheer. Deze doelstellingen die aan de nieuwe wet
ten grondslag lagen werden in de Commissie geëvalueerd
evenals de verkiezingen die eind 2008 plaatsvonden.
dubbeling van de lasten voor de
agrarische sector het gevolg was.
Dat komt door een ingewikkelde
berekening van de economische
waarde van de grond en het meetellen
van de infrastructuur in die
grondwaarde.
Reden om aan de bel te trekken,
zeker ook voor de Midden-Delfland
Vereniging. Het kan toch niet zo
zijn dat na het instorten van de
melkprijs, de onzekerheid op allerlei
andere gebieden, nu ook de
waterschapslasten het voortbestaan
van de melkveehouderij in ons
gebied in gevaar brengen.
Petitie
De Vereniging heeft in nauwe
samenwerking met de gemeente
Midden-Delfland een petitie opgesteld,
een petitie waarin we pleiten
voor een herziening van de nieuwe
Waterschapswet en aandringen op
een herziening van de lasten voor
de melkveehouderij in Midden-
Delfland. Die petitie heb ik namens
de vereniging op 1 december aangeboden
aan de voorzitter van de
Vaste Kamercommissie.
De petitie werd welwillend maar
niet al te enthousiast in ontvangst
genomen door die voorzitter en een
drietal inderhaast opgetrommelde
Kamerleden. Van die schijnbare
desinteresse bleek echter niets tijdens
de behandeling in de commissie
zelf.
Natuurlijk was er veel aandacht
voor de mislukte Waterschapsverkiezingen.
Want zo moeten we dat
toch wel noemen: in ‘ons’ Waterschap
was de opkomst 19% en
totaal genomen waren 10% (!) van
de uitgebrachte stemmen ook nog
eens ongeldig. Maar gelukkig was
er ook veel aandacht en discussie
over de onrechtvaardige uitkomst
en de gevolgen van de nieuwe wet
voor de veehouderij in Midden-
Delfland.
Want alle goede plannen, landelijk,
provinciaal en regionaal, en er
komen er steeds meer bij, zoals nu
ook voor het Hof van Delfland, pleiten
voor het behoud van het unieke
gebied. En dat unieke gebied wordt
gedragen door de boeren, zij houden
het landschap wat we allemaal
zo belangrijk vinden in stand. Wij
kunnen ons dan ook niet neerleggen
bij alsmaar stijgende lasten voor de
agrarische sector.
De staatssecretaris heeft toegezegd
deze problematiek nader te bezien.
Als het haar ernst is, waaraan ik
niet wil twijfelen, komt zij met een
oplossing.
Ben van der Velde
De petitie is te lezen op onze website. Kijk
bij Nieuwsblik december 2009.
Ben van der Velde (links) overhandigt
de petitie aan de voorzitter van de Vaste
Kamercommissie R. Jager (rechts), in het
midden de griffier.

Boom op de covers van de Midden-Delfkrant
Bomenstichting bestaat 40 jaar
De bomenstichting heeft haar 40ste verjaardag aangegrepen
om een feestelijk jaar te organiseren en daarbij 2010
uitgeroepen tot het Jaar van de Monumentale Boom. De
redactie grijpt dit feit dankbaar aan als jaarthema voor de
covers van de Midden-Delfkrant. Wie weet leidt dit nog tot
speciale activiteiten rond monumentale bomen in het gebied.
In Midden-Delfland spelen bomen
een grote rol in de beleving van het
landschap. We zien ze langs wegen,
kades en oprijlanen of bij de entree
en op het erf van boerderijen. We
kunnen het hele scala aan bomen
aantreffen: volwassen reuzen en
nog beginnende exemplaren, eenvoudige,
inheemse soorten en ook
gecultiveerde bomen, die toch al
eeuwen op een bepaalde plaats
kunnen staan. Soms zijn het opvallende
exemplaren, vaker zijn het
bescheiden knotwilgen.
Bomen - waarvoor
We koppelen onze herinneringen
aan bomen, gebruiken bomen als
markering, koesteren bomen vanwege
hun schoonheid, spelen in
bomen. Bomen kunnen verwijzen
naar het verhaal van een plek, een
verdwenen boerderij of een ander
gebruik van een erf. Voor steeds
meer mensen zijn bomen ‘de natuur
onder handbereik’: in de stad kun je
de seizoenen vooral aan de bomen
aflezen. De oude, monumentale
bomen leveren met hun talrijke
‘inwonende’ planten en dieren een
substantiële bijdrage aan de biodiversiteit,
het thema van de Verenigde
Naties voor 2010.
Feestprogramma
Er is een landelijk feestprogramma
met diverse jubileumactiviteiten,
waaronder een fotowedstrijd,
bomenactiviteiten in diverse parken,
een congres over bomenbeleid
en een prachtig boek over bijzondere
bomen in Nederland. Met de
fotowedstrijd van de Bomenstichting
worden mensen uitgenodigd
om hun eigen monumentale boom
vast te leggen in vier seizoenen. Dat
mag die kolossale beuk zijn waar
niemand omheen kan, maar ook je
eigen veelbelovende jonge boom die
op weg is naar een monumentale
toekomst. Het mogen ook vier verschillende
bomen zijn, die duidelijk
de vier seizoenen laten zien. Het
complete jubileumoverzicht is te
vinden op www.bomenstichting.nl.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Midden-Delfland
Het lijkt het aangewezen moment
om ook in Midden-Delfland de
(monumentale) boom centraal te
stellen. Wij dagen u uit om deze
kans aan te grijpen. Misschien reden
voor een eigen Midden-Delfland
fotowedstrijd. Of voor de uitverkiezing
van de monumentaalste boom
van Midden-Delfland?
PO
Wilgen in Vlietland Maasland. Foto Tiny v.d. Meer.
Kastanjes bij Hodenpijl. Foto Henk Groenendaal.
15

16
Kringlooplandbouw in Midden-Delfland
Bij kringlooplandbouw wordt uitgegaan
van het optimaliseren van de
kringloop die bodem, plant, dier en
mest vormen. Uitgangspunt is het
streven naar optimale productie van
een agrarisch bedrijf in plaats van
maximale productie. LTO Delflands
Groen en de gemeente Midden-
Delfland hebben dit onderwerp
samen aan de orde gesteld.
Na een gezamenlijke informatieavond
afgelopen najaar over de
mogelijkheden van kringlooplandbouw
hebben zich 20 melkveehouders
als geïnteresseerde gemeld.
Half december zijn daarom twee
studiegroepen gestart. Het doel
is het verzamelen en uitwisselen
van economische en ecologische
bedrijfsgegevens. Door het bespre-
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
ken van deze gegevens kan veel
van elkaar geleerd worden. Samen
kan gewerkt worden aan een duurzame
veehouderijsector in Midden-
Delfland. De studiegroepen zijn
voorlopig tot de zomer actief. De
betrokken partijen overleggen hoe
een vervolg na de zomer kan worden
vormgegeven.
In een volgende Midden-Delfkrant
komen we hier graag op terug.
Hiske Ridder
Gemeente Midden-Delfland,
sociaal economisch adviseur
Op de website www.duurzaamboerblijven.
nl is meer informatie te vinden over kringlooplandbouw.
Het dilemma tussen melkopbrengst en gezond gestel
Turbokoe of dubbeldoelkoe
‘De koe. Het verhaal van het Nederlandse Melkvee
1900-2000’ is een handzame geschiedenis van de
rundveefokkerij in Nederland en geeft in een kleine 200
pagina’s een verbazend toegankelijke inkijk in de wondere
wereld van fokmethoden, koe-rassen, veranderende modes
en de economische wetten die op het boerenerf gelden.
Biologiehistoricus Bert Theunissen
beschrijft uitvoerig hoe de Nederlandse
fokkerscultuur, het overheidsbeleid
en ontwikkeling van de
wetenschap in ruim een eeuw tijd
in elkaar grepen en tezamen hebben
geleid tot de opeenvolgende typeveranderingen
van het melkvee.
Veranderingen, die ook in Midden-
Delfland te volgen zullen zijn.
Bij deze veranderingen is het voor
de melkveehouder steeds laveren
geweest tussen de economische
en landbouwpolitieke druk om tot
steeds hogere melkopbrengsten te
komen en eenvoudige kennis over
wat goed is voor de koe als individu.
Dan speelt gezondheid een rol
in de vorm van kwetsbaarheid voor
blessures, behoefte aan (extra) specifiek
bijvoer, vruchtbaarheid en de
economische levensduur (het
aantal keren dat gekalfd kan worden).
Kort samengevat gaat het om het
verschil tussen wat de koe kan en
wat ze aankan. Tegenwoordig is de
trend, dat de belangstelling voor
meer robuuste koeien toeneemt.
Als u wilt weten wat een ‘padstier’
en ‘bulloper’ zijn of het verschil wil
weten tussen ‘platte’ en ‘scherpe’
koeien, waarom Fries-Hollandse
koeien in de tweede helft van de
19e eeuw eerst van Friesland naar
Amerika werden verscheept en
ruim honderd jaar later weer terug
kwamen als Holstein-Friesians, wat
het ‘exterieur’ van de koe is en wat
voor rol dat speelt in de afwegingen
van fokkers, dan hebt u nu de gelegenheid
om dat voor slechts 20 euro
te weten te komen.‘De koe’ is een
informatief en toegankelijk boek,
met leerzame zwart-wit illustraties,
die helaas wat minder sprekend zijn
dan je bij zo’n interessant en beeldend
onderwerp zou hopen.
PO
De koe. Het verhaal van het Nederlandse
Melkvee 1900-2000.
Bert Theunissen, uitgeverij Bert Bakker,
ISBN 978 90 351 34232

Vaart met de A4?
Laten we beginnen met de positieve
kanten van het verhaal. Want nadat
minister Eurlings in september 2009
aankondigde dat wat hem betrof
de zaak in kannen en kruiken was
en heel Nederland de indruk kreeg
dat de A4 door Midden-Delfland
praktisch een feit was, kwam een
heel nieuwe regionale dynamiek
op gang. Dat zal wel iets te maken
hebben met het gevoel dat de focus
van de discussie nu eindelijk kon
verschuiven van ‘moet die weg
nu eigenlijk wel?’ naar ‘maar hoe
willen we de weg nu eigenlijk in
Midden-Delfland hebben?’. Een
interessante ontwikkeling die plots
bij nieuwe groepen grote bezorgdheid
over de toekomst van het landschap
te weeg bracht en wellicht
daardoor ook veel nieuwe steun
voor de ‘variant met vaart’.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Het is en blijft een vreemd verhaal: de A4 door Midden-
Delfland. Bij elke Midden-Delfkrant willen we over de
voortgang schrijven en elke keer gebeurt er weer iets
waardoor het tot het laatste moment onduidelijk blijft, waar
we nu precies staan met die voortgang van de voorbereiding
en de besluitvorming. Zo ook nu.
Nog even kort hoe het ook alweer
in elkaar zat. In 2006 spraken de
minister van Verkeer en Waterstaat,
de regio en allerlei maatschappelijke
organisaties af dat de aanleg van
de A4 door Midden-Delfland, niet
alleen om de weg draaide, maar
een ‘integrale ontwikkeling’ van het
gebied tussen Delft en Schiedam
omvatte (kortweg IODS). Dat was
een eerste stap naar een brede benadering.
Inmiddels zijn we al weer 4
jaar en vooral een heleboel onderzoek
en kennis verder en weten we
beter wat de werkelijke effecten
van de A4 op Midden-Delfland
zullen zijn. Die nieuwe inzichten
maken duidelijk dat de verwachte
resultaten, de effecten en de kosten
allemaal niet passen binnen de
IODS-afspraken van 2006. De weg
lost minder problemen op, past niet
in de beschikbare ruimte, de negatieve
milieueffecten zijn groter dan
beloofd en de kosten zijn hoger dan
voorzien.
Niet veel duurder
Al sinds 2008 is de Midden-Delfland
Vereniging bezig om samen
met allerlei partners aandacht te
vragen voor een alternatieve wijze
van aanleg, de ‘A4 met vaart’. Hierbij
wordt de weg in een soort ‘zwevende’
gesloten tunnelbak aangelegd
en kan er bovenop de weg een
‘vaart’ of een natuurgebied worden
gerealiseerd. Met uiteraard grote
voordelen voor het milieu, dubbel
grondgebruik (tunnel en natuurcompensatie
ineen), maar als grote
nadeel - althans dat wordt verondersteld
- de kosten. De Midden-
Delfland Vereniging heeft in juni
2008 minister Eurlings dringend
verzocht om de tunnelvariant mee
te nemen in de verdere afweging,
zodat niet het argument van ‘vertraging’
een rol zou gaan spelen. Dat
is toen niet gebeurd, Rijkswaterstaat
serveerde zelfs zonder al te veel
omhaal het plan ‘A4 met vaart’ af
als te duur en ging over tot de orde
van de dag. Tot ergernis van de vereniging,
maar ook tot onbegrip van
aannemers en andere deskundigen.
Nu, bijna twee jaar verder, lijkt het
17
tij zich echter alsnog tegen dit soort
‘autisme’ van de minister te keren.
Hij lijkt dat in te zien en blijkt op
zoek naar nieuwe actieve steun
voor het ‘oude’, maar toch ook wel
een ‘beetje aangepaste’ convenant
van 2006. De gemeente Delft heeft
in reactie op een vraag om steun
van de minister in een zeer uitvoerige
en breed gedragen brief 14
‘tegenvragen’ gesteld over de huidige
aanlegplannen. Daarbij heeft
Delft onomwonden vastgesteld dat
de ‘A4 met vaart’ eigenlijk de enige
variant is die past in de oude IODS
afspraken. En Delft staat daarin niet
alleen. Schiedam is al jaren actief
in deze discussie en op aangeven
van een motie van het CDA kwam
ook de gemeente Vlaardingen in
februari 2010 tot dezelfde conclusie.
Nu via regionaal onderzoek is uitgerekend
dat de ‘vaartvariant’ ook
helemaal niet zoveel duurder is dan
de nieuwste ‘vliesconstructie’ van
Rijkswaterstaat (en misschien zelfs
veel minder riskant), staat eigenlijk
weinig een serieuze kans voor de’
A4 met vaart’ in de weg.
Opmerkelijk ontbrekende schakel in
dit regionale verhaal is de gemeente
Midden-Delfland, de gemeente die
als missie heeft de ‘hoeder’ van
Midden-Delfland te zijn. Maar het
goede nieuws is dat zo langzamerhand
ook daar het besef doorbreekt
dat actie is geboden. Men geeft in
die gemeente toe dat de aanleg van
de A4 het - echt ontoelaatbare -
sluipverkeer door Midden-Delfland
(Maasland) niet zal beteugelen en
dat (mede daarom) een actievere
inzet voor een betere inpassing van
de A4 noodzakelijk is. Een nieuw
college van B&W van Midden-
Delfland zal zich hopelijk actiever
inzetten voor een betere inpassing
van de A4, dat is winst. Of dat ook
steun betekent voor een ‘A4 met
vaart’ is nog niet duidelijk.
Helemaal onduidelijk is of minister
Eurlings zich de komende tijd tot
een verstandige dialoog zal laten
bekeren en of dat hij de ‘crisiswet’
en andere machtsmiddelen zal
aanwenden om een discussie uit de
weg te gaan. De schrijver Maarten
’t Hart schreef begin maart in de
NRC dat hij hoopte dat de kabinetscrisis
ook rond de A4 tot bezinning
zou leiden. De Midden-Delfland
Vereniging hoopt dat met hem. We
blijven actief werken aan een A4 die
Midden-Delfland respecteert en niet
onaanvaardbaar aantast.
GvO

18
Zaterdag 17 april Midden-Delfland: Open!
Alweer voor het zesde jaar op
rij organiseert ANV Vockestaert
Midden-Delfland:Open! en dit jaar
zijn het boeren aan de Kwakelweg
en de Duifpolder in Maasland, die
hun boerderijen voor het publiek
Boerderij De Kwakel. Foto Henk Groenendaal
Ongeveer tien jaar geleden ontstonden
in Nederland de eerste agrarische
natuurverenigingen. Clubs van
boeren en buitenlui, die zich organiseerden
om de ‘groene subsidies’ op
een goede manier te kunnen toekennen
aan de boeren. Want plotseling
was er geld beschikbaar om de boeren
te compenseren voor het extra
werk en de mindere kwaliteit gras
als gevolg van later maaien.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
openstellen. Ieder jaar komt er een
ander stukje Midden-Delfland in de
schijnwerpers en zorgen boeren en
hun buren voor een kijkje op hun
bedrijf.
De Duifpolder ligt omsloten door
Een nieuwe subsidieregeling
Van nestbescherming naar
mozaïekbeheer
Een van de gevolgen van de groeiende
aandacht voor de problemen
waarmee de weidevogels werden
geconfronteerd, was meer onderzoek.
Er werd zorgvuldig geteld,
gemeten en onderzoek gedaan naar
het daadwerkelijke rendement van
de subsidiegelden.
Te weinig vliegvlugge jongen
Al snel bleek dat de traditionele
de Vlaardingervaart, de Vlietlanden
en de Kwakel. Een prachtige gelegenheid
om het gebied te bezoeken
via het water. Dit kan via het pontje
vanuit de Broekpolder of het trekpontje
over de Vlaardingervaart.
Het is een geweldig wandelgebied
dat vanuit Maasland via het
Doelpad te bereiken is. Er kan een
rondje gewandeld worden langs
alle deelnemende bedrijven.
Wat kunt u deze dag verwachten:
alles over het boerenleven en de
boerderij, een streekmarkt, dieren
in allerlei soorten en maten, activiteiten
voor de kinderen, tentoongestelde
oude machines en boten.
Kortom te veel om op te noemen en
zeker een bezoek waard voor jong
en oud.
Iedereen is welkom op zaterdag
17 april van 11.00 – 16.00 op de
Kwakelweg en de Duifpolder in
Maasland. Midden-Delfland:
Groene tuin naast de stad.
www.vockestaert.nl
In Midden-Delfland wordt al 25 jaar aan weidevogelbescherming
gedaan. Een kwart eeuw geleden zag een aantal
boeren en vogelliefhebbers dat er veel weidevogelnesten
verloren gingen bij het maaien. Doordat dit maaien steeds
vroeger in het jaar werd gedaan, verergerde dit probleem.
De vogels waren doodgewoon nog niet klaar met het
broedseizoenals er gemaaid werd. Dat dit maaien ook met
steeds grotere en snellere machines gedaan werd, verkleinde
de kansen van de vogels nog verder. Het beschermen van de
nesten door deze te markeren met een stok, waarna de boer
bij het maaien om het nest heen kon, was lange tijd een zaak
van boer en vrijwilliger.
weidevogelbescherming van het
markeren van de nesten en hier vervolgens
omheen maaien, niet (meer)
voldoende resultaat opleverde om
de kwijnende populaties van grutto
en andere weidevogels op peil te
houden. Een onvoldoende aantal
jongen per paar bleek bracht het tot
het stadium ‘vliegvlug’ te brengen.
Anders gezegd, er werden niet
genoeg jonge weidevogels groot.
Monotoon gras
Een van de oorzaken ligt in het
steeds monotoner worden van de
begroeiing, weilanden die vooral
bestaan uit één enkele soort gras,
zijn productief. Er kan veel en
relatief voedselrijk gras worden
geoogst. De keerzijde hiervan is
echter beduidend minder insecten,
de voornaamste voedselbron van
de kuikens. Daarnaast wordt het
Aantal gruttojongen vliegvlug per jaar

Dus liever niet zo.
gewas zo snel ‘zwaar’ dat er, bij
later maaien, voor de vogels letterlijk
geen doorkomen meer aan is.
Meer predatoren
Er zijn de afgelopen decennia veel
meer predatoren gekomen dan in
de jaren ‘50 – ‘80 van de vorige
eeuw. Denk aan de toegenomen
aantallen kraaien, meeuwen, roofvogels
en de intrede van de vos.
Ook hermelijn en wezel hebben zich
deels hersteld van decennia lange
vervolging door de mens. Nu zijn
weidevogels in staat zichzelf en
hun nesten erg goed te verstoppen,
maar op de vroeg gemaaide weilanden
zijn de jongen erg kwetsbaar
voor ieder langskomend roofdier.
Hogere aantallen predatoren hebben
van zichzelf al een impact op
de aantallen weidevogels, maar in
combinatie met vroeg en vooral
massaal maaien, is deze invloed nog
vele malen sterker.
Peilbeheer
Ook het steeds verder verlagen van
het grondwaterpeil heeft vogels
geen goed gedaan. In een droog
voorjaar wordt de grond al snel zo
hard, dat zelfs de volwassen vogels
niet meer in de grond kunnen
komen om wormen te vangen. Ook
op de insectenstand heeft dit een
negatieve invloed gehad.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Al dit bovenstaande heeft de beleidsmakers,
die verantwoordelijk zijn
voor het zo goed mogelijk besteden
van de subsidiegelden, doen besluiten
dat het roer om moet. Klassieke
nestbescherming wordt niet langer
vergoed, er moet meer gedaan worden
om toch voldoende kuikens
vliegvlug te krijgen. Een nieuwe
subsidieregeling werd geboren…
De nieuwe subsidieregeling
Deze regeling is gericht op de
bescherming van nesten, maar
vooral op het creëren van mogelijkheden
voor kuikens om veilig op te
groeien. In zogenoemd ‘kuikenland’
moeten de kuikens dekking en
voedsel kunnen vinden tot ze groot
genoeg zijn om al vliegend naar
voedselrijkere of veiliger oorden te
vertrekken.
Dit kuikenland moet voldoen aan
een aantal voorwaarden. Voornaamste
hiervan is dat er niet voor
1 juni gemaaid mag worden. Daarnaast
moet het op korte afstand van
een nest liggen, de kuikens moeten
het immers lopend kunnen bereiken.
Uiteraard is niet vooraf precies
bekend waar de nesten komen te
liggen. Op grond van ervaring en
de honkvastheid van de vogels, is
hier echter wel een schatting van te
maken. Er moet dus op de goede
Maar zo Of nog liever zo
plaatsen een mozaïek ontstaan van
gemaaid land en kuikenland.
Dit is makkelijker gezegd dan
gedaan. Voornaamste punt is
natuurlijk dat de boeren het kuikenland
moeten kunnen inpassen in
hun bedrijfsvoering. Laat gemaaid
land levert immers gras op van een
lagere kwaliteit. Daarnaast moet het
land idealiter ook nog eens minder
intensief bemest worden, anders
ontstaat voor de kuikens onbegaanbaar
lang en zwaar gras, waar ook
nog eens minder insecten in zitten.
Allemaal eisen die moeilijk te combineren
met moderne en intensieve
bedrijfsvoering. Niet alle boeren
hebben dit kunnen inpassen en
de oppervlakte weiland waarop
subsidie verleend wordt, is dus
gekrompen ten opzichte van de
oude regeling.
Mozaïek
Er is door de werkgroep agrarisch
natuurbeheer van Vockestaert een
uitvoerig plan gemaakt waarin
heel Midden-Delfland in kaart is
gebracht, en de gewenste mozaïeken
zijn ingetekend. Hierna is contact
opgenomen met alle boeren om
te zien in hoeverre het ideaalplaatje
haalbaar was.
Als resultaat van al dit werk ligt er
nu een plan waarin een zo gunstig
mogelijk mozaïek van vroeg en
laat gemaaid grasland is opgenomen.
Met alle individuele boeren
zijn contracten gesloten waarbij de
boeren een vergoeding per hectare
krijgen voor het gerealiseerde kuikenland
en nestbescherming.
Dit alles moet bijdragen aan het
stoppen van de achteruitgang van
onze weidevogels in het gebied,
zodat we er ook in de toekomst allemaal
van kunnen blijven genieten!
Michel Kuijpers
Foto’s Aad van Paassen
19

20
Uit onze winkel
Al deze artikelen zijn ook zeer geschikt om cadeau te doen.
Bestellen?
Als u in het bezit wilt komen van een van deze producten, maakt u het bedrag incl.
verzendkosten (de prijs tussen de haakjes) over op giro 3928463 t.n.v. Midden-
Delfland Vereniging te Maassluis, onder vermelding van ‘aantal en omschrijving
publicatie’. Verzeker u ervan dat uw naam en adres staan vermeld. U ontvangt de
bestelling dan per post.
Mapjes met 6 handzame
wandelkaarten
Met beschrijvingen van de bezienswaardigheden
no 1, 2 of 3
Prijs leden per mapje ? 4,00 (5,80) /
niet leden ? 5,00 (6,80)
Cultureel erfgoed
Midden-Delfland
Inspiratiebron voor beheer en ontwikkeling
van het agrarische cultuurlandschap en
streekeigen boerenerven.
Een uitgave van Midden-Delfland is
Mensenwerk en Vockestaert.
Prijs ? 5,00 (7,25)
Fietskaart Cultuur & Historie
Prijs ? 2,00 (3,00)
Waterkaart Water & Oevers
Prijs ? 2,50 (3,50)
In combinatie met de special ‘Water & Waterwegen’ kost de kaart € 1,50.
U kunt de kaart samen met de special bestellen voor € 8,50 inclusief verzendkosten.
Boeken over de streektaal van
Delfland door Henk Tetteroo
‘Kreen en Gruizig’ Prijs ? 12,00 (14,00)
‘Wonen in Woorden’ Prijs ? 14,50 (16,50)
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Speciale uitgaven van de
Midden-Delfkrant
Markant Midden-Delfland,
een wereld apart
Diversen
Planten & Dieren
52 pagina’s; veel informatie,
(kleuren)foto’s en illustraties.
Prijs ? 3,00 (5,00)
Water & Waterwegen
52 pagina’s; veel informatie,
(kleuren)foto’s en illustraties.
Prijs ? 5,00 (7,00)
Kwaliteit & Landschap
60 pagina’s; veel informatie,
(kleuren)foto’s en illustraties.
Prijs ? 5,00 (7,00)
Fotoboek door Gemma
M.M. van Winden-
Tetteroo
Prijs ? 22,00 (25,00)
T-shirts L en XL geel of groen, ? 7,50 (10,10)
Kinder T-shirts maat 128 en 152 wit
met opdruk koe of boer ? 7,50 (10,10)
Vlag Mooi Dichtbij (150 x 225 cm) ? 10,00 (14,90)

Beste redactie,
Bonte Haas (2)
Enkele maanden geleden werd ik in
de Midden-Delfkrant nr. 137 op pag
13 verrast door een afbeelding van
mijn ouderlijk huis. Inderdaad het
huis waar de familie van der Heuvel
heeft gewoond. Mijn ouders zijn
bij hen ingetrokken toen ze in 1954
trouwden.
Helaas heb ik daar samen met mijn
familie maar tot ongeveer mijn veertiende
verjaardag mogen wonen.
Het huis werd toen onbewoonbaar
verklaard. Er waren namelijk grote
scheuren en kieren ontstaan, vooral
daar waar wij sliepen. De kinderen
sliepen op de eerste etage.
Mijn broers en zussen waren eveneens
verrast toen ik hen de foto liet
zien.
Leuk ook om in nr. 138 nog een
reactie te lezen over de Bonte Haas;
de nodige jeugdherinneringen
komen daardoor weer boven.
Met weemoed denk ik vaak aan
de Zweth en de omgeving, die nu
helaas totaal is veranderd .
Thea Alsemgeest-Hazekamp
Maasland
Zwerfvuil
In de vorige Midden-Delfkrant
schrijft Ben van der Velde in zijn
artikel, Kwaliteit? over koeien met
‘scherp in’. Naar aanleiding daarvan
heb ik een voorstel.
De Midden-Delfland Vereniging
organiseert maandelijks wandelingen
en ik stel voor dat de Vereniging
tijdens de wandelingen de
wandelaars stimuleert om zwerfvuil
te gaan rapen. De leiding van de
wandeling neemt een paar plastic
zakken mee en vraagt de deelnemers,
natuurlijk op basis van vrijwilligheid,
te gaan rapen.
Voordelen zijn: meer bewustzijn
onder de wandelaars, reclame voor
de vereniging, meer sympathie van
boeren jegens de wandelaars en een
schonere wandelroute.
Dit voorstel heb ik een aantal jaren
ook al eens gedaan, maar daar is
jammer genoeg aan voorbij gegaan.
Henk Tetteroo
Delft
Reactie:
Zwerfvuil is een serieus probleem,
helaas ook in ons gebied!
Een maandelijkse schoonmaakactie
is misschien te veel gevraagd, maar
de suggestie om tijdens de wandelingen
de aandacht op het zwerfvuil
te vestigen is wel het minste wat we
kunnen doen. Het bestuur zal dan
ook zeker aan de werkgroep paden
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
voorstellen dat er materiaal mee
gaat met de wandelingen.
BvdV
Spectaculair contrast
Leuk om de column te lezen van
Yttje Feddes op de achterkant van
nr. 137. Frappant vanwege de raakvlakken
met een brief die ik een
kleine 12 jaar geleden naar Groot
Vlaardingen stuurde waarin ik mijn
boosheid ventileerde over de reconstructiecommissie.
Ik verwachtte
daar wel wat reacties op maar het
bleef ijzingwekkend stil, ook van de
zijde van de commissie.
Ik heb de brief nog eens opgediept
en ik ben het in grote lijnen nog
Foto Paul Meuldijk.
Natuurlijke grenzen
Het is prachtig als je zo’n foto kan
maken. Alleen geduld en altijd een
camera bij de hand geeft nog geen
garantie dat je zoiets voor de lens
krijgt. Paul Meuldijk schrijft erbij als
de vos een haas wil grijpen heeft ze
nu de kans. Nu ik kan je zeggen, die
kans is erg klein.
Een haas daagt vaak uit en zeker
als er jongen in de buurt zijn. Door
zelf de aandacht te trekken proberen
ze de belagers weg te lokken
bij hun jongen. Een jonge vos zal
wel eens proberen een haas te pakken
te nemen in zo’n situatie als op
de foto, maar een oudere bespaart
zich die moeite. Een haas is alleen
te pakken als de belager harder
kan lopen of bij verrassing. Op de
foto kan de vos de haas niet verrassen,
want ze is in beeld. Er zijn ook
hazen die weten hoe ze jagers kunnen
ontlopen.
Om te overleven moet een haas een
enorme reactiesnelheid hebben.
steeds eens met wat ik toen schreef.
(In de brief onder de kop ‘Wat is
natuur nog in dit land’ keert Aad de
Visser zich o.a. tegen de invulling
van het cultuurhistorisch belangrijke
weidelandschap met kanovijvers
en natuurbos. Red.)
De gezellige kronkelweggetjes,
bosjes en bruggetjes zijn er in de
Holierhoekse polder jammer genoeg
gekomen. Wonderlijk dat we de
authentieke weidelandschappen
van Mauve meer waarderen dan de
werkelijkheid.
Aad de Visser
Vlaardingen
21
Hazen die dat niet hebben sneuvelen
en planten zich dan ook niet
meer voort. De natuur selecteert
constant. We zeggen altijd dat de
natuur zich aanpast, maar eigenlijk
selecteert ze altijd. Een vlieg die
niet vliegensvlug is wordt door een
insecteneter gepakt of sneuvelt door
toedoen van onze vliegenmepper.
Ratten zijn sociale en interessante
dieren, maar ze vallen onder de
term ongedierte en worden op alle
mogelijke manieren bestreden.
Gevolg is dat de slimste overleven
en zich voortplanten met als resultaat
nog slimmere ratten.
Met de jacht gebeurt hetzelfde. Ganzen
die ’s morgens opvliegen uit
het water waar ze overnacht hebben
om zich tegoed te gaan doen aan
het malse gras bij de veehouders
hebben een paar verkenners voorop
vliegen om te waarschuwen als ze
onraad zien. Als ze een paar keer
door jagers belaagd zijn, herkennen
ze dat, en als ze dan de jagers
verscholen zien zitten geven ze
een soort angstschreeuw en de
hele koppel maakt rechtsomkeert.
De jacht vormt de enige manier
om ganzen bij te brengen dat ze
van andermans spullen af moeten
blijven. Beleefdheid kent de natuur
niet. Alleen de kans om te sneuvelen
kan ze weerhouden.
Dat geldt voor de vos ook. Bejagen
houdt de natuurlijke schuwheid
in stand. Als er hondsdolheid uitbreekt
loopt de mens minder risico,
hij weet dan dat het niet in orde
is als een vos te dicht in zijn buurt
komt.
C.J. van der Sar

22
Aanvulling bestuur
In het vorige nummer van de
Midden-Delfkrant heeft het bestuur
een oproep geplaatst voor nieuwe
bestuursleden en hierop zijn zo’n
negen reacties binnengekomen.
Het bestuur heeft drie geïnteresseerden
gevraagd om de komende
periode nader kennis te maken en
mee te lopen met zijn activiteiten.
De oproep leverde ook reacties op
van mensen die het bestuur op een
specifiek onderwerp of op praktisch
gebied willen ondersteunen. We
zijn blij verrast met het enthousiasme
en de diversiteit aan deskundigheid
van de leden van onze
vereniging!
A4
De eventuele aanleg van de A4
bleef ook de afgelopen periode
de gemoederen bezig houden, en
terecht. De laatste maanden heeft de
vereniging zich nadrukkelijker dan
anders in de discussie gemengd.
Hoewel we formeel geen lid zijn
van de Stichting A4 met Vaart
weten we ons wel verbonden met
de acties die gevoerd zijn en nog
op stapel staan. We staan daar zelfs
volledig achter. Zo hebben we door
middel van flyers van de stichting
aandacht gevraagd voor de variant
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Verenigings nieuws
Maak de Midden-Delfland
Vereniging groter en sterker
De Midden-Delfland Vereniging groeit gestaag,
maar het draagvlak voor onze activiteiten kan niet
groot genoeg zijn.
Maak daarom een vriend(in) lid en ontvang zelf een
cadeaubon van ? 5,- te besteden in onze winkel.
Stuur een briefje of e-mail met uw naam, adres en
telefoonnummer en dat van het nieuwe lid aan de
Midden-Delfland Vereniging,
Burgemeester Musquetiersingel 40,
2636 HW Schipluiden of aan
info@middendelflandvereniging.nl.
A4 met Vaart van de bezoekers van
de informatieavonden van RWS in
Schiedam, Vlaardingen en Midden-
Delfland. Ook in de pers hebben
we ons niet onbetuigd gelaten. Een
oproep aan de politieke partijen
viel niet bij iedereen in goede aarde,
maar kreeg wel de aandacht die wij
ons hadden voorgesteld. Het lijkt
er sterk op dat we in de laatste fase
van de besluitvorming zijn beland,
voor de vereniging een reden te
meer zich extra in te zetten voor het
behoud van het landschap. Voor
belangstellenden is inmiddels op
LinkedIn de groep ‘A4 met Vaart’
opgericht. Hierop is in te schrijven
via www.linkedin.com . (BvdV)
Groen Goud
In december jl. zond het bestuur
van de vereniging een open brief
over de Maaslandse Dam aan de
leden van de gemeenteraad van
Midden-Delfland. Wij herinnerden
hen eraan dat zij in november
2008 akkoord waren gegaan met
de Ruimtelijke Programmatische
Visie en daarmee het standpunt
onderschreven er alles aan te doen
om autonome woningbouw op de
Maaslandse Dam te voorkomen.
Er werd immers gekozen voor vestiging
van kleinere bedrijfjes met
woonmogelijkheid, opgezet als een
buurtschap volgens de Cittaslow
gedachte. Helaas moeten wij nu
constateren dat het stedenbouwkundige
bureau en de projectleiders
die door de gemeente zijn aangesteld
evenals enkele wethouders
dit standpunt in de praktijk niet
verwoorden zoals werd afgesproken.
De mogelijkheid van autonome
woningbouw wordt nog steeds
als een reële optie gezien en hij
wordt niet onder stoelen en banken
geschoven wanneer het onderwerp
‘Maaslandse Dam‘ ter sprake komt.
De Midden-Delfland Vereniging
vindt dit zeer onverstandig en
signaleert dat de gemeente op
2 gedachten hinkt. Dit geeft een
verkeerd signaal af aan potentiële
ondernemers, bereidwillige financiers
en woningbouwcorporaties.
Bovendien zal een dergelijke stellingname
een lagere grondprijs
voor de ondernemers in de weg
staan. Inmiddels gaat een tiental
ondernemers onder begeleiding
van Groen Goud enthousiast door
op de ingeslagen weg. Zij zijn wél
overtuigd van de mogelijkheden
om de Maaslandse Dam te kunnen
ontwikkelen zoals ook in het Beeld
KwaliteitsPlan (van december 2009)
is vastgelegd. Het college en de
raad zou deze ondernemersmentaliteit
en visie op waarde dienen te
schatten en zich nu daadwerkelijk
moeten inzetten om i.s.m. andere
partijen de grondprijs voor de
ondernemers zo laag mogelijk te
houden, in plaats van diverse opties
open te houden. (AvdK)
Gebiedsmarketing
In het najaar van 2009 verscheen
in opdracht van de gemeente
Midden-Delfland, het Recreatieschap
en de Stichting Groen Goud
een rapport over een mogelijke
marketingstrategie voor het gebied
Midden-Delfland. De Midden-
Delfland Vereniging was kritisch
over het rapport omdat het ervan
uit leek te gaan dat de kern van ‘het
product‘, het open weidelandschap,
altijd wel zou blijven bestaan en
dat daar geen bijzondere inspanning
voor verricht zou hoeven te
worden. Ook de VMO (Maaslandse
Ondernemers) uitte kritiek op het
rapport dat vervolgens voor een
deel werd herschreven. Maar ook
het tweede rapport geeft niet concreet
aan dat de bescherming en
het traditionele onderhoud van het
gebied even essentieel zijn voor een
succesvol marketingbeleid als de
promotie, organisatie en merkstrategie.
Toch zal de Midden-Delfland
Vereniging de verdere uitwerking
van de Gebiedsmarketingplannen
ondersteunen. Recent hebben zich
namelijk enkele hoopvolle ontwikkelingen
voorgedaan. Zo heeft de
gemeente Midden-Delfland een
brief van onze vereniging aan de
Staatssecretaris voor verlaging
van de waterschapsbelasting voor
agrariërs, mede ondertekend, zijn
er moedgevende ontwikkelingen
ten aanzien van de Grondbank en
maakt de gemeente Midden-Delfland
zich met LTO Noord/Groen
sterk voor ‘Duurzaam boeren’, een
andere vorm van bedrijfsbeleid dat
zowel het milieu als het rendement
van de boerenbedrijven ten goede
moet komen. (AvdK)
Promotie Platform Midden-
Delfland
De gezamenlijke activiteiten in het
Midden-Delflandgebied hebben dit
jaar als thema: ’Groene wereld naast
de stad’. De evenementen hebben
ieder een deelthema als uitgangspunt,
zie de agenda elders op deze
pagina’s.
Midden-Delfland Dag in een
nieuw jasje
De Midden-Delfland Dag probeert
zoveel mogelijk mensen uit
de randgemeenten kennis te laten

maken met ‘Hun Groene Voortuin’.
Om een goede spreiding over
het gebied te verkrijgen is dit jaar
gekozen voor een dag in een nieuw
jasje. Er zijn drie routes ontwikkeld
die eventueel ook te koppelen
zijn: actief, culinair, en cultureel.
17 februari was er een informatieavond
voor deelnemers en is er met
veel plezier nagedacht over verdere
thematische invulling van de routes.
Mocht u geïnteresseerd om ook
deel te nemen aan deze dag: neem
dan contact om met Inge van den
Heuvel, 06-42105407.
Ledenwerving
De afgelopen jaren is de vereniging
naar volle tevredenheid gegroeid tot
zo’n 2600 leden. Maar om stabiel,
krachtig en initiatiefrijk te blijven is
het nodig om nieuwe leden te blijven
werven. Natuurlijk doen we dat
nog steeds in stands op informatiemarkten,
maar daarnaast zoeken we
naar nieuwe wegen. Bijvoorbeeld
door aan bedrijven of gemeenten te
vragen om het lidmaatschap cadeau
te geven (zoals dit bijvoorbeeld al
door de gemeente Midden Delfland
wordt gedaan). Heeft U ideeën om
nieuwe leden te werven, of wilt u
lidmaatschappen als cadeau weggeven:
laat het ons weten!
Karin Kievit
Agenda 2010
Komend jaar staan er vier Midden-
Delflandevenementen op de
kalender:
17 april Midden Delfland Open:
‘Ontluikend Groen’
19 juni Midden Delfland Dag:
‘Ontdek de Groene Voortuin’
11 september Monumentendag:
‘Monumentaal groen’
9 oktober Tuin van de Randstad:
‘Onder het Groene Dak’.
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Bestuur Midden-Delfland Vereniging
Ben van der Velde, voorzitter
Telefoon (010) 460 02 93
Kees van der Sar, penningmeester
Telefoon (010) 591 90 93
Harry Arkesteijn
Telefoon (015) 380 91 51
Hanneke Blokdijk
E-mail barhoeve@caiway.nl
Karin Kievit
Telefoon (015) 213 38 99
Arie van der Kooij
Telefoon (010) 880 40 73
Website
www.middendelflandvereniging.nl
Tentoonstelling DOK Kunst
Rosemarijn van Limburg Stirum
‘Doorsneden landschap’
Midden-Delfland, een essentieel
leefgebied voor Delftenaren, zal
doorsneden worden door de A4.
De Schie heeft het land al in de
10e eeuw in tweeën gedeeld. In de
honderden jaren dat dit landschap
in cultuur is gebracht, veranderde
er steeds iets. Niet per se lelijk,
niet per se mooi. Hoog tijd voor
een eerbetoon aan dit mooie land
tussen Delft en Rotterdam, met
een kleine tentoonstelling rond
Midden-Delfland Dag ergens in
Midden-Delfland. Hierbij werken
DOK Kunst en de VAK uit Delft
en de Midden-Delfland Vereniging
voor het eerst samen. Het wordt een
mooi voorjaar!
Expositie & grafiekwerkplaats
Vol verwondering wandelt kun-
Calamiteitenberging Woudse Polder, 2008,
olieverf op doek.
Midden-Delfland Vereniging
Secretariaat:
Burgemeester Musquetiersingel 40
2636 GG Schipluiden
Telefoon 06 42 10 54 07 (overdag)
info@middendelflandvereniging.nl
Rabobank 14.37.75.367
ING 3928463 (Midden-Delfland
Vereniging te Maassluis)
Verenigingenregister Haaglanden
V 40397143
Werkgroep Historie en Landschap
Midden-Delfland
p/a Frits van Ooststroom
Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen
Telefoon (010) 474 25 98
Werkgroep Paden Midden-Delfland
p/a Hein van Bohemen
Holierhoek 36, 2636 EK Schipluiden
Telefoon (015) 380 99 40
23
stenaar Rosemarijn van Limburg
Stirum door Midden-Delfland en
schildert dit veranderende gebied.
Van 14 mei t/m 19 juni 2010 exposeert
Van Limburg Stirum haar
doeken, aquarellen en druksels bij
DOK Kunst in Delft onder de titel
Doorsneden landschap.
Gedurende de tentoonstelling
werkt de kunstenaar in de mobiele
grafiekwerkplaats in de tentoonstellingsruimte.
Daarnaast geeft ze
rondleidingen.
Gedicht & lezingen
In het kader van de tentoonstelling
worden twee sprekers en een
dichter in DOK uitgenodigd:
Architect Wilfried van Winden van
WAM architecten geeft een lezing
over de A4 en het landschap en historicus
en stedenbouwkundige Wim
Nijenhuis verzorgt een lezing over
het thema ‘Geen landschap zonder
beweging’. Speciaal voor deze gelegenheid
dichtte de Delftse dichter
Arjen Duinker over het Midden-
Delfland gebied.
Check de activiteitenagenda
op www.dok.info. (LvV)
DOK kunst Vesteplein 100 Delft,
14 mei t/m 19 juni 2010
www.rosemarijnvanlimburgstirum.nl

24
Een goede vrijdag
Het is Goede Vrijdag 2025 en ik besluit
naar Midden-Delfland te gaan, het
gebied waarvoor ik ruim 15 jaar eerder
een ‘landschapsontwikkelingsplan’
mocht opstellen. Het is een uurtje fietsen
vanuit Den Haag, maar ik neem
liever de tram, die brengt me in een half
uur naar het hart het gebied.
Sinds 2010 heeft Midden-Delfland een
forse kwaliteitsimpuls ondergaan. Het
verspreide glas is opgeruimd, de stadsranden
zijn tot randparken getransformeerd
en het gebied is levendiger
geworden. Dankzij de betere bewegwijzering,
het opknappen van de toegangen
vanuit de stad en het slechten van barrières
doorkruisen meer fietsers en wandelaars
het gebied. Sloepjes en fluisterboten
leggen bij restaurant Lickebaert of
galerie ‘De Hoge Hemel’ aan. Grotere
boten gaan via de herstelde sluizen de
Waterweg op, zij kunnen nu echt ‘een
rondje Midden-Delfland’ varen.
In de Poldervaart trekt de bruine
vloot veel bekijks. Het aangrenzende
Beatrixpark lijkt niet meer op het wat
sombere park van weleer. Er wordt
gevoetbald en gebarbecued, kinderen
roeien in de vergrote vijver, een groep
nordic walkers passeert.
Sedert de herprofilering is de Gaagweg
de recreatieve ruggengraat van Midden-
Delfland. Het sluipverkeer heeft plaatsgemaakt
voor fietsende gezinnen. Zij
zijn op weg naar de kaasboerderij, de
streeksuper of een verjaarspartijtje.
Buiten het weekeinde is het rustiger,
maar ook dan profiteert de boer van
de nabijheid van de stad. Dan zijn er
congressen, waarbij men gebruik maakt
van het ‘boeren brood en bed arrangement’.
Ik ga nog even naar het Museum van
het Polderlicht. Hier genieten bezoekers
van heinde en verre van klassieke topstukken
als de Stier van Potter, maar
ook van meer recente Hollandse meesters.
De gids vertelt de Amerikanen
dat de nazaten van de Stier rond de
Ackerdijkse plassen grazen, onzin
natuurlijk, maar wel een mooi verhaal
voor thuis. Dat het polderlicht blijft
inspireren blijkt ook uit de vele deelnemers
aan de schilderworkshops en de
galeries aan het Zuideinde, de rurale
tegenhanger van het Haags Noordeinde.
Ik besluit de dag met een bezoek aan
de Veranda aan de Nieuwe Waterweg.
Hier herken ik de oorspronkelijke relatie
tussen het open polderland en de rivier,
kan ik de mammoettankers bijna aanraken,
zie ik uit over de high-tech havenindustrie
en voel ik de rust en ruimte
van de polder in de rug.
Voldaan keer ik huiswaarts. Inderdaad,
het was een goede vrijdag.
Steven Slabbers
Mede-opsteller van het LOP
vierendertigste jaargang nr. 1, maart 2010
Oud-Hollandse spelletjesavond
Vrijwilligers vereniging gefêteerd
Eef Boeve bij het vertrekpunt van de wandeling op 13 februari.
Foto Henk Groenendaal.
Binnen de Midden-Delfland Vereniging
zijn er veel vrijwilligers op
verschillende manieren actief. Zij
‘bemensen’ bijvoorbeeld de stands,
pakken de Midden-Delfkrant in,
hielpen mee bij de verhuizing, helpen
op de Midden-Delfland Dag,
begeleiden de wandeltochten of
schrijven of fotograferen voor de
Midden-Delfkrant. Dit jaar was
de speciale vrijwilligersavond in
Hoeve Bouwlust waar de waardering
voor de trouwe inzet werd
getoond met een maaltijd en het
spelen van Oud-Hollandse spelletjes.
Veertig mensen maakten van
de uitnodiging gebruik en hadden
een gezellige avond.
Vele handen maken licht werk, dus
ook u kunt zich altijd aanmelden
om mee te helpen.
Wandelroutes
De avond werd aangegrepen om
twee mensen, die het afgelopen jaar
veel voor de vereniging hebben
gedaan, in het zonnetje te zetten.
Eef Boeve heeft in de afgelopen
periode alle 18 routes van de wandelkaarten
van de Midden-Delfland
Vereniging begeleid. In aanvulling
op deze wat langere routes heeft hij
ook korte ‘ommetjes’ ontwikkeld,
die binnenkort zullen worden uitgegeven.
Ondertussen is Boeve al
weer bezig met het bedenken van
nieuwe wandelmogelijkheden in
Midden-Delfland: van meerdaagse
wandelroutes langs bed-en-breakfasts
tot ‘struinwandelroutes’. Deze
struinroutes hebben wel een vast
startpunt, maar kunnen - afhankelijk
van bijvoorbeeld seizoen of
weer - worden bepaald.
Als dank voor de inzet kreeg hij
een symbolische oorkonde van het
bestuur op de vrijwilligersavond.
Wil van Dalen heeft vorig jaar
o.a. de professionele zorg voor de
Midden-Delfland Dag gehad, in
een tijd dat het verenigingskantoor
onbemand was. Dat heeft zij niet
alleen voortreffelijk gedaan, maar
met zo’n groot hart, dat zij nu met
een boeket werd beloond.
KK
Voorzitter Ben van der Velde dankt Wil van Dalen voor haar geweldige inzet.
Foto Karin Kievit.