Grond/Weg/Waterbouw - Terre Armée

SCHEVENINGEN Boulevard
6 GROND/WE6-WATERBOUW
uoor Klimaatverandering
stijgt de zeespiegel en
neemt de kracht van de
golven toe. Vóór het jaar
2015 moet de Nederlandse
kust daarom op tien
plaatsen worden versterkt."
De diepwand en een tijdelijke stalen damwand. De glooiing van het dijklichaam sluit aan op de diepwand.

i',
SCHEVENINGEN Boulevard
Tekst: Martijn van den Bouwhuizen
Beeldmateriaal: Aannemingscombinatie Zeefront
Hoogwaterbescherming onzichtbaar verwerkt in
'mediterrane' boulevard
Scheveningen
De nieuwe 1.900 meter lange boulevard geeft Scheveningen een bijzonder aanzien. De verticale en horizontale glooiing, de verschillende
verkeersniveaus en het hoogwaardige materiaalgebruik zorgen voor een metamorfose. Aannemingscombinatie Zeefront begon in 2010
met bouwen van de promenade, bovenop een gedeeltelijk nieuwe hoogwaterkering.
De nieuwe boulevard krijgt gescheiden én in hoogte verschillende rijstroken
voor voetgangers, fietsers en automobilisten. Hoe dichter bij het water, des
te langzamer het verkeer. De vormgeving is gebaseerd op het ontwerp van de
Spaanse architect Manuel De Sola-Morales. De boulevard volgt het golvende
verloop van de oude duinen. Granieten vloerplaten, schelpenasfalt, rode straat-
klinkers, groenstroken, gestraalde en gekleurde betonelementen zorgen voor
een chique uitstraling. Kunstwerken afgewerkt met cortenstaal fungeren als
opvallende herkenningspunten. De getrapte beeldentuin vlakbij het mu-
seum, evenals de blauwe voetgangersbrug met kunst-
stofconstructie vormen bijzonderheden in
het landschap, 's Avonds creëert sfeer-
volle led-verlichting een
aparte ambiance.
ZWAKKE
SCHAKELS
Door klimaatverande-
ring stijgt de zeespiegel
en neemt de kracht van de
golven toe. Vóór het jaar 2015
moet de Nederlandse kust daarom
op tien plaatsen worden versterkt. Dit
zijn de zogenaamde Zwakke Schakels. De
boulevard van Scheveningen is er één van.
De promenade wordt bovenop een deels nieuw
ondergronds dijklichaam gebouwd, dat fungeert
als hoogwaterbescherming. In geval van een ultieme
storm moet die ondergrondse zeewering blijven staan; de
boulevard wordt dan opgeofferd. De boulevardelementen
mogen bij zo'n ultieme storm het dijklichaam niet beschadigen. Geen onder-
deel mag daarom zwaarder wegen dan 700 kilogram.
BUITEN STORMSEIZOEN
Het project begon met het verbreden van het strand. In totaal is 2,6 miljoen
kubieke meter zand opgespoten. Hierdoor is de Scheveningse kust tussen Haven
en Pier 50 tot 70 meter breder geworden. Hierna sloopte aannemingscombinatie
Zeefront de oude boulevard en begon met het grondwerk voor de
nieuwe boulevard.
"We zijn in 2010 gestart vanaf de noordzijde
met de boulevard bouw en werken naar
de haven toe," zegt Henk Klein-
loog, projectleider van
Zeefront. >
GROND/WEO/WAIERBOUW i

"In totaal gaat het om ongeveer 1.900 meter boulevard. Hiervan is 1.000 meter
voorzien van een compleet nieuwe kustverdediging; tussen de Scheveningse
Slag en de keerlus van tram 11.--Van de overige 900 meter voldeed de water-
kering nog."
De inwendige dijkconstructie bestaat uit aaneengesloten betonnen zuilele-
menten van 25 tot 45 centimeter, bovenop een filterende laag basaltsplit, een
laag hoogovenslakken en zanddicht filterdoek. Hierop komt een dik zandpak-
ket waarop de boulevard wordt opgebouwd.
'De omgevingsmanager
communiceert met
de omwonenden en
de omgevingsmanager
van de gemeente.
Zo wordt de overlast tot een
minimum beperkt1
DIEPWANDEN
De aansluiting met de belendende waterkering aan de noord- en zuidzijde
realiseerde Zeefront met 23 meter hoge in-het-werk-gestorte betonnen diep-
wanden. >
De blauwe voetgangersbrug met kunststofconstructie vormt een bijzonderheid in het landschap.
Hoogwaardige betonelementen
SCHEVENINGEN l Boulevard
Beton fabriek Vrijenban produceert ruim 5.500 elementen voor de nieuwe boule-
vard van Scheveningen. Het prefab betonwerk combineert een hoge maatvast-
heid met een chique uiterlijk. Laat dat maat aan de vakmensen van het ruim
100-jarige bedrijf over. "Wij maken speciale betonelementen voorde Schevening-
se boulevard in opdracht van de aannemingscombinatie Zeefront. Met die partij,
die onze componenten monteert, werken we tot op de dag van vandaag prettig
samen," zegt Bas Aalbers, eigenaar van Beton fabriek Vrijenban. "Halverwege
2011 vingen we met de productie aan. Inmiddels zijn al duizenden voetpad-,
trap- en zitelementen en keerwanden geplaatst. We moeten nog zo'n 2.500 ele-
menten maken voor de 2 kilometer lange boulevard. Alhoewel de vorst voor enige
vertraging zorgde, verwachten we begin 2013 ons deel op te leveren."
Gestraald oppervlak
De drukbevolkte pleisterplaats langs de kust, die jaarlijks zo'n 13 miljoen be-
zoekers verwelkomt, ondergaat een grondige metamorfose. "De elementen van
Betonfabriek Vrijenban passen in het beeld van de boulevard dat de Spaanse
architect voor ogen heeft," zegt Aalbers. "Het betonwerk moet er heel mooi uit-
zien. Wij gebruiken daarom een speciaal mengsel van grondstoffen. Het resultaat
is een gestraald oppervlak met bijna geen luchtbel/etjes." Ook waren er hoge
eisen aan de maatvastheid van de elementen, om slanke en gelijke naden te
creëren tussen het betonwerk. Hier wisten de vakmensen van Vrijenban wel raad
mee; door het juiste betonmengsel te gebruiken en slim te bekisten. Bijzonder is
bovendien de toepassing van RVS-wapening, waarmee een langere levensduur
gerealiseerd wordt dan conventionele wapening.
Betonfabriek Vrijenban, gevestigd in Delft, prefabriceert sinds 1911 elementen
voor de rail-, grond-, weg- en waterbouw. Alles wordt in eigen beheer geprodu-
ceerd en, indien gewenst, afgeleverd met eigen transport. Ook als de esthetiek
erg belangrijk is, staan ze hun mannetje. Aalbers: "Recentelijk investeerden we in
een complete betoncentrale. Alle betonelementen kunnen onder KOMO/KSWA
certificaat worden afgegeven."
Sierlijke keerwanden omlijsten boulevard
In opdracht van Zeefront ontwikkelde en leverde Terre Armee de grondkerende wan-
de/ementen van de boulevard van Scheveningen. De architectonische vormgeving,
de hoge kwaliteitseisen, de kleine maattoleranties en de constructieve innovaties
maken het project bijzonder.
De boulevard volgt de glooiingen van de duinen en de zee. De promenade bestaat
uit diverse niveaus om voetgangers, fietsers en automobilisten te scheiden. "De keer-
wanden kennen twee uitvoeringen,"zegt Wim Meiborg, directeur van Terre Armee
Benelux. "Bij de Scheveningse slag sluiten de keerwanden op een nieuw dienstenge-
bouw. De wand krijgt hier een bekleding met cortenstaal. In de rest van het project
worden de keerwanden uitgevoerd in gepolijst, licht terracotta gekleurd beton. De
glooiing van de boulevard maakte het ontwerp van de keerwanden uitdagend.
Het vergde het nodige 3D-puzzelwerk om een met de vlakke hoekige panelen en
vlakke stelstroken de beweging te volgen, rekening houdend met maattoleranties
van enkele millimeters," vervolgt Meiborg.
"De boulevard moetin geval van een zeer zware storm in kleine stukken uiteenval-
len. Om te voorkomen dat de onderliggende dijk bij een zware storm beschadigd
wordt, eiste Hoogheemraadschap dat de Terre Armee wanddelen per stuk niet
zwaarder zijn dan 700 kilogram. Hiervoor ontwikkelden we innovatieve kolommen,
dragers van de boulevardleuningen, die bij een ultieme storm uit elkaar vallen. Dit is
uniek in de wereld." De inspanningen van Terre Armee leverden een prima resultaat
op. De keerwanden staan er strak en gepolijst bij. Precies zoals de opdrachtgever en
architect het willen. Kortom een bijzonder staaltje van kwaliteit en vakmanschap.

Postbus 318 • 2740 AH Waddinxveen • Tel.: 0182 - 622 735 • Fax: 0182 - 636 031 • E-mail: info@terrearmee.nl • Internet: wv
Bijzonder in beton
Hurks prefabbeton is gespecialiseerd in het ontwerpen, produceren en monteren van prefab draagstructuren en
architectonische gevels in binnen- en buitenland. Naast een hoge kwaliteit levert Hurks prefabbeton een breed
scala aan elementen in een grote diversiteit aan kleuren en uitvoeringen, zoals gestraald, uitgewassen, gepolijst
of bekleed met tegels of natuursteen. Ook sandwichelementen met een voorblad van prefab metselwerk behoren
tot het leveringsprogramma.
Op het gebied van infrastructurele werken staat Hurks prefabbeton garant voor oplossingen in beton, al dan niet
in hoge sterktebeton gecombineerd met architectonische beton. De boulevard Scheveningen is een bijzonder
voorbeeld hiervan, 3300 hoge sterkte, gekleurde, (3D) gepolijste elementen. Bijzonder in beton.
Hurks prefabbeton bv - T (088) 134 50 00 - verkoop@hurksprefabbeton.nl - www.hurks.nl
hurks prefabbeton

fct
Producten die worden geleverd zijn Basalten® en Betomatten®, die mede zorgen voorde bescherming
van primaire keringen langs de zeekust en inlandse rivierdijken tegen erosie door golfaanvallen.
Dit vormde een logistieke uitdaging omdat ertussen en vlakbij de bestaande
flats door ontgraven en gebouwd moest worden. 'Alleen buiten het stormsei-
zoen, tussen l maart en l oktober, mochten we aan het dijklichaam en de
aansluitingen werken. Dat vergde nauwgezette planning," zegt Kleinloog. "De
hoogwaterkering leverden we in augustus 2011 op."
'Alhoewel de vorstperiode
enige vertraging
veroorzaakte, zitten
we redelijk op schema,
zegt de projectleider'
MULTIDISCIPLINAIR EN ARBEIDSINTENSIEF
De aannemers Van den Biggelaar en Liebregts, die samenwerkten bij de kust-
versterking van Noordwijk, vormen samen de combinatie Zeefront. Waar Lie-
bregts vooral sloop- en grondwerk verrichte bij het boulevardproject, houdt
Van den Biggelaar zich nu bezig met projectmanagement en het inrichten van
de boulevard. De dagelijkse projectorganisatie van het multidisciplinaire ci-
vieltechnische werk bestaat uit een projectleider, assistent-projectleider, een
planningsmanager, twee uitvoerders, twee werkvoorbereiders, een landmeter
en een omgevingsmanager. >
Dijk-in-duin constructie
SCHEVENINGEN i Boulevard
Holcim Ltd is een wereldwijd concern met vestigingen in meer dan zeventig
landen, verspreid over vijf continenten. Het is één van de belangrijkste pro-
ducenten van cement, granu/aten en beton. Holcim Nederland heeft diverse
productielocaties waar betonwaren en mortel wordt geproduceerd. Eén van
de bedrijven is Holcim Coastal BV, die een geheel aan oplossingen biedt voor
de weg- en waterbouw.
Producten die worden geleverd zijn Basalton® en Betomatten®, die mede zor-
gen voor de bescherming van primaire keringen langs de zeekust en inlandse
rivierdijken tegen erosie door golfaanvallen. Zo heeft Holcim in Scheveningen
bij mogen dragen aan de vernieuwing van de boulevard. Dit door levering
van circa 30.000 m2 Basalton® zuilen en de hierbij benodigde grondstof-
fen die onder de boulevard zijn verwerkt in een dijk-in-duin constructie. "De
harde kering die hierdoor onder de boulevard is ontstaan, moet ervoor zorgen
dat bij de ultieme storm de wind en golven kunnen worden weerstaan," ver-
telt Jean-Pierre Quataert van Holcim Coastal. "Op die manier draagt Holcim
bij aan de veiligheid van Den Haag en omliggende Randstad."
Holcim
Innovatieve oplossingen, daar kunt u op bouwen
Kies voor Holcim en u kunt rekenen op een stabiele en betrouwbare
partner met een ijzersterke reputatie.
Dagelijks benutten wij al onze energie om voor u duurzame producten
en oplossingen op maat te bieden, zowel op technisch als op logistiek
vlak. Dankzij de klantondersteuning van Holcim brengt u de meest
complexe projecten tot een goed einde.
Onze doelstelling: een solide partnership op lange termijn.
100 years of
Strength. Performance. Passion.
OROND/WfG/WATISBOUW

SCHEVENINGEN ! Boulevard
12 GSOND/WEG WAIEBBOUW
's Avonds creëert led-verlichting een aparte ambiance.
Kleinloog: "De omgevingsmanager communiceert met de omwonenden en de
omgevingsmanager van de gemeente. Zo wordt de overlast tot een minimum
beperkt. Aanwonenden en toeristen hebben altijd toegang tot het strand. In
geval de temperatuur stijgt tot boven de 25 graden beperken we de materiaal-
aanvoer tot 10 uur 's ochtends, om toegang tot het strand te bieden."
De naastgelegen bestaande bebouwing noopte de aannemingscombinatie tot
een aangepaste werkwijze. Hierover zegt Kleinloog: "We mogen binnen zeven
meter van de woningen geen trilplaten of walsen gebruiken. Hiermee voorko-
men we eventuele schade."
Het project wordt in goede harmonie en samenspraak met de opdrachtgever
uitgevoerd. "We zitten redelijk op schema," zegt de projectleider. "Alhoewel de
vorstperiode enige vertraging veroorzaakte, lijkt het erop dat we het arbeidsin-
tensieve werk in maart 2013 kunnen opleveren." l
Bouwlnfo
OPDRACHTGEVER
Gemeente Den Haag
ONTWERP
Manuel De Sola-Morales
UITVOERING
Zeefront (Van den Biggelaar en Liebregts)
AANNEEMSOM
€ 21 miljoen
BOUWPERIODE
december 2009 - maart 2013
i
Innovatief betonwerk op Scheveningse boulevard
De nieuwe boulevard van Scheveningen krijgt steeds meer vorm. Kenmerkend
zijn het glooiende verloop en de geraffineerde hoogteverschillen. Maar ook de
terracotta betonnen balustrade, met opvallende rondingen en hoogwaardig
polijstwerk. Hurks prefabbeton bleek een van de weinige beton fa brieken die
dit sterke staaltje betonwerk kon realiseren.
Hurks prefabbeton is leverancier van complete gebouwen. De betonfabriek,
met vestigingen in Veldhoven en Tilburg, heeft een eigen afdeling engineering,
mallenbouw, vlechtcentrale, productie en montage. Bedrijfsleider vestiging
Veldhoven Piet Swinkels: "Ons specialisme ligt in complexe bouwwerken met
een hoog afwerkingsniveau. Voor de boulevard in Scheveningen leveren we het
gepolijste betonwerk van met name de balustrade, die tevens dienst doet als
dragende keermuur."
3D leuningelementen
Begin 2010 kreeg Hurks prefabbeton opdracht voor de productie en levering
van l WO leuninge/ementen en 2.200 vlakke betonplaten voor de balustrade.
Later kwamen daar nog 24 betonnen zitbanken bij. De complexiteit van het
werk ligt in het uitdagende ontwerp, de vereiste betonkwaliteit en -sterkte
(B J05) en het creëren van homogeniteit tussen de elementen. Swinkels: "Het
ontwerp, afkomstig van de Spaanse architect Manuel de Sola-Morales, valt
vooral op door de 3D-vorm van de leuningelementen. De elementen hebben
glooiende vormen in alle richtingen, met bolle en holle vlakken en zeer kleine
radiussen. Het beton wordt gepolijst tot korrel 200."
Vijfassige polijstmachine
Speciaal voor dit project ontwikkelde Hurks prefabbeton, in samenwerking met
de Franse machinefabriek Thibaut, een zeer Innovatieve CNC-gestuurde polijst-
machine. "Het is de enige vijfassige polijstmachine in de betonwereld,"zegt
Hoofd Technische Dienst Jan Lathouwers. "Hij kan 3D-modellen frezen en alle
krommingen polijsten. Zowel horizontaal als verticaal. Bol en hol. Om dit te
realiseren, werken we met uiterst nauwkeurige mallen en goed doorontwikkelde
software. De machine werkt onbemand, heeft een set van 42 gereedschappen
en bewerkt twintig elementen per week."
Hurks prefabbeton produceerde het eerste element in oktober 2010. Het laatste
element is naar verwachting in mei dit jaar gereed.