De middeleeuwen - Averbode

4. Dit anonieme schilderij uit 1534 is het oudste bekende
gezicht op Gent. Beneden is de Sint-Baafsabdij te zien, met het
dorp dat eromheen was gegroeid, links de Sint-Pietersabdij.
Beide speelden een grote rol in de groei van de stad. Midden
in de stad ligt de Vrijdagmarkt, waar grote volksvergaderingen
plaatsvonden. In de late middeleeuwen was Gent een van de
grootste steden in Europa.
Gent, STAM.
De late middeleeuwen
In de late middeleeuwen werd het landschap opnieuw
een cultuurlandschap. Op het platteland gingen de ontginningen
van nieuwe landbouwgronden onverminderd
voort. En de steden kwamen helemaal tot bloei. (ill. 4)
Dat bleek uit de bouw van markthallen, handelsgebouwen,
stadhuizen, belforten, kathedralen en – in Leuven
in de vijftiende eeuw – universiteitsgebouwen. Naarmate
de steden rijker werden, werd de bouwstijl fraaier. In de
bouw van kerken kwam dat het duidelijkst tot uiting. De
sobere, robuuste romaanse stijl uit de volle middeleeuwen
werd vervangen door de lichte en rijkelijke gotische stijl.
Verschillen
Niet overal in Europa veranderde het landschap
op dezelfde manier. In Zuid-Europa bijvoorbeeld
was het verschil tussen de Romeinse tijd en de
vroege middeleeuwen veel minder groot. De steden
bleven er groter en de landbouw was er grootschaliger.
De natuur herwon minder terrein op de
cultuur. De ontwikkeling van het cultuurlandschap
beleefde er nauwelijks een terugval.
Van de vroege middeleeuwen zijn vandaag weinig zichtbare
sporen overgebleven. Slechts hier en daar rest er
een gebouw. In de grondplannen van sommige steden
en dorpen zijn wel nog vroegmiddeleeuwse sporen
terug te vinden. Maar de trekken die het landschap in
de late middeleeuwen kreeg, zijn nog goed te zien. In
de late middeleeuwen begon de ontwikkeling naar een
volle wereld. Die verandering stopte niet na 1500. Ze
zette zich door tot vandaag.
/ 11