De middeleeuwen - Averbode

arbeid 04
De werkzaamheden van de boeren
op het land. Links op de achtergrond
staat het stenen huis van de heer,
rechts staan de lemen woningen met
strodaken van de boeren.
Anonieme miniatuur in Vergilius,
Georgica, Brugge, 1473. Wells-nextthe-Sea,
Holkham Hall, Library of the
Earl of Leicester, MS 311, fol. 41v.
Proloog
In de vroege middeleeuwen woonde en werkte bijna iedereen op het platteland.
Maar niet iedereen was boer. Wie rijk genoeg was – edelen en geestelijken
bijvoorbeeld – liet zijn grond bewerken door anderen. Zo had de adel tijd
vrij om te vechten, en de geestelijkheid om te bidden. De boeren deden niet
noodzakelijk voltijds aan landbouw. Er waren ook brouwers, smeden en molenaars
nodig.
Doordat de landbouwtechnieken verbeterden, konden de boeren vanaf de
elfde eeuw meer produceren dan ze nodig hadden. Die overschotten verkochten
ze op markten. Op sommige plaatsen waar die markten plaatsvonden, ontwikkelden
zich steden. De opkomst van de handel deed die steden groeien en
bloeien. Tegelijkertijd ontstonden er meer soorten arbeid. Naast boeren waren
er nu ook handelaars en allerlei soorten voltijdse ambachtslui: bakkers, slagers,
schoenmakers, wevers, leerlooiers, kleermakers en bouwmeesters, die de steden
verfraaiden met mooie gebouwen.
Wie werkte in de steden, organiseerde zich met beroepsgenoten in ambachtsgildes.
Zo was het niet alleen mogelijk om de belangen van dat beroep te verdedigen,
maar ook die van de hele ‘derde stand’: de stand van de handwerkers.
Die had van oudsher minder voorrechten dan de twee andere standen, de adel
en de geestelijkheid. De derde stand wilde inspraak, maar die werd hen niet in
de schoot geworpen.
arbeid / 93