Nieuwsbrief 1 – De trein der traagheid – bezinning en reflectie

Coaching als ‘transitionele ruimte’
In onze kindertijd en adolescentie staan leren, ontwikkeling en je talenten ontplooien centraal.
Daarna lijken veel mensen stil te vallen. De ideeën van de ontwikkelingspsycholoog Donald
Winnicott zijn in dit verband heel inspirerend. Hij schreef over de ‘potential space’ die de
moeder (en vader!) creëert voor haar jonge kind zodat het zich kan ontwikkelen. Het is een
veilige ruimte die zweeft tussen realiteit en droom. Winnicott noemde het ook de ‘derde
ruimte’, een plek tussen de interne psychische realiteit en de sociale externe realiteit. Het is een
plaats van ‘serious make-believe’. Het kind kan er spelen, dromen en van alles uitproberen
zonder onmiddellijke gevolgen. De ouders en andere zorgende personen (bv. grootouders,
school) bieden de bescherming waarbinnen het kind zich op een veilige manier voor kan
bereiden op de realiteit.
Het is ook belangrijk dat volwassenen zich verder ontwikkelen. Ze moeten inspelen op
veranderingen (bv. promotie tot leidinggevende, ontslag) of zich heroriënteren als een nieuwe
levensfase aanbreekt (bv. scheiding, naderend pensioen). Mensen zijn als planten. Om te kunnen
groeien, zich te ontwikkelen en tot bloei te komen is er een omgeving nodig die groei
stimuleert. Ik denk dan aan:
• fouten mogen maken
• eerlijke en ontwikkelingsgerichte feedback krijgen
• tijd krijgen om verandering te verwerken
• je emoties mogen uiten
• aandacht voor kwaliteiten en mogelijkheden in plaats van voor beperkingen en
tekortkomingen
• mogen dromen en experimenteren
• je kunnen laten zien zoals je bent
• je geborgen en aanvaard weten.
Organisaties kunnen deze ruimte voor ontwikkeling bieden. Dit kan in de vorm van opleidingen,
intervisiegroepen, team building of gewoon tijdens een goed functioneringsgesprek met je
manager (in een volgende nieuwsbrief ga ik dieper in op potentiële ruimtes in de
organisatiecontext). Uiteraard is het om allerlei voor de hand liggende redenen minder
vanzelfsprekend om je ‘ziel op tafel te leggen’ in je werkomgeving. Daarom is coaching soms
geschikter voor het werken aan persoonlijke thema’s. Een coachingrelatie – binnen of buiten de
organisatie - kan een ‘potentiële ruimte’ betekenen waar je als volwassene bezig kunt zijn met je
ontwikkeling.
Wat is nu precies een potentiële ruimte in de context van coaching? Een coach biedt een veilige
omgeving die je ondersteunt in je zoek- en veranderproces. Een potentiële ruimte creëren is
geen ‘techniekje’ met garantie op verandering en succes. Het gaat wel over de innerlijke
bereidheid om jezelf in vraag te stellen, eerlijk naar jezelf te kijken, ‘out-of-the-box’ te denken en
vervolgens in beweging te komen. Je gaat met jezelf een engagement aan om je
veronderstellingen te onderzoeken, je kwaliteiten en valkuilen in kaart te brengen,
mogelijkheden te onderzoeken en een actieplan op te stellen. Binnen de ruimte die het
coachingproces biedt, kun je experimenteren met nieuwe rollen en gedrag en ervaringen
doorwerken die in andere contexten (bv. de werkplek) niet aan bod (mogen) komen. Zo kun je
de overgang maken naar iets nieuws (bv. eigen zaak opzetten, een opleiding gaan volgen, alleen
gaan wonen). Zo’n transitie kan chaotisch zijn en heel wat emoties oproepen. Je laat het
vertrouwde los (bv. gewoonten, zekerheden, veronderstellingen) en stapt in iets nieuws dat er