Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal

Witteveen+Bos 

van Twickelostraat 2 

postbus 233 

7400 AE Deventer 

telefoon 0570 69 79 11 

telefax 0570 69 73 44 

Gemeente Berkelland 

Waterschap Rijn en IJssel 

Dienst Landelijk Gebied 

Bodemkwaliteitskaart en 

bodembeheerplan 

I: Zuidoosthelft gemeente Berkelland 

en noordrand gemeente Groenlo- 

Lichtenvoorde 

drie landinrichtingsprojecten: 

"Beltrum-Eibergen", "Hupsel-Zwolle", 

"Eibergen-Oost" 

periode 2005-2009


van Twickelostraat 2 

postbus 233 

7400 AE Deventer 

telefoon 0570 69 79 11 

telefax 0570 69 73 44 

Gemeente Eibergen 

Waterschap Rijn en IJssel 

Dienst Landelijk Gebied 

Bodemkwaliteitskaart en 

bodembeheerplan 

I: Zuidoosthelft gemeente Berkelland 

en noordrand gemeente Groenlo- 

Lichtenvoorde 

drie landinrichtingsprojecten: 

"Beltrum-Eibergen", "Hupsel-Zwolle", 

"Eibergen-Oost" 

periode 2005-2009 

referentie 

projectleider 

drs. A.M.D. van Aalten 

autorisatie 

goedgekeurd 

projectcode 

EBG33-1 

projectdirecteur 

ir. W. Hendriks 

naam 

drs. A.M.D. van Aalten 

status 

definitief 

datum 

28 februari 2005 

paraaf 

Het kwaliteitsmanagementsysteem van Witteveen+Bos is gecertificeerd 

volgens ISO 9001 : 2000 

© Witteveen+Bos 

Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door 

middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder 

voorafgaande toestemming van Witteveen+Bos Raadgevende ingenieurs b.v., noch mag het 

zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het 

is vervaardigd.

INHOUDSOPGAVE blz. 

1. INLEIDING 1 

1.1. Algemeen 1 

1.2. Aanleiding 1 

1.3. Toepassingmogelijkheden 1 

1.4. Werkwijze 2 

1.5. Aansprakelijkheid 2 

1.6. Leeswijzer 2 

2. WETTELIJK KADER GRONDVERZET 3 

2.1. Inleiding 3 

2.2. Bouwstoffenbesluit 3 

2.3. Ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden 4 

2.4. Ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet 4 

2.5. Grond grondig bekeken en interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten 5 

2.6. Provinciaal beleid 6 

2.7. Gemeentelijk beleid 6 

2.8. Relatie met andere wetgevingen 7 

2.8.1. Wet bodembescherming 7 

2.8.2. Wet milieubeheer 8 

2.8.3. Wet verontreiniging oppervlaktewateren 8 

2.8.4. Wet op Ruimtelijke Ordening en de aanlegvergunning 8 

2.8.5. Wet op Ruimtelijke Ordening en de woningwet 8 

2.8.6. Ontgrondingenwet 9 

2.8.7. Monumentenwet 9 

2.8.8. Asbestwegenbesluit, -verwijderingsbesluit en arbeidsomstandighedenbesluit 9 

3. BODEMKWALITEITSKAART 10 


3.2. Kaart met homogene deelgebieden 10 

3.3. Stappenplan 10 

3.4. Aanvullend onderzoek 11 

3.5. Definitieve zone-indeling en uitgangspunten 11 

3.6. Bespreking kengetallen 12 

4. GEMEENTELIJK BELEID VOOR HERGEBRUIK VAN GROND ALS BODEM 14 


4.2. Samenvatting hergebruik grond 14 

4.3. Toets matrixtabel (mogelijkheden grondverzet binnen het beheersgebied) 15 

4.4. Toets kenpuntenkaart (afwijkende bodemkwaliteit) 16 

4.5. Toets bijzondere situaties 18 

4.5.1. Toepassings- of herkomstlocatie dieper dan 2 m-mv 19 

4.5.2. Dempen van oppervlaktewater 19 

4.5.3. Grondverzet ter plaatse van waardevolle landschapselementen 20 

4.5.4. Grondverzet ter plaatse van grondwaterbeschermingsgebieden 20 

4.5.5. Arseenrijke grond 21 

4.5.6. Grond afkomstig uit een bestaand werk 24 

4.6. Toetsing bij herkomst- of toepassingslocatie buiten het gezoneerd gebied 24 

4.6.1. Aanvoer van grond afkomstig van buiten het beheersgebied 24 

4.6.2. Toepassing van vrijkomende grond buiten het beheersgebied 25 

5. PROCEDURES 26 

5.1. Algemeen 26 

5.2. Melding en registratie 26 


EBG33-1 Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan, deel I Zuidoosthelft Berkelland en noordrand Groenlo-Lichtenvoorde, definitief, d.d. 28 februari 2005.

5.3. Bevoegd gezag, toezicht en handhaving 27 

5.4. Communicatie en voorlichting 27 

5.5. Vaststellingsprocedure 28 

5.6. Geldigheidsduur en uitbreiding 28 

5.7. Rapportage en evaluatie 29 

REFERENTIES 30 

GEBRUIKTE AFKORTINGEN 31 

TERMINOLOGIE 32 

METADATABESTAND KAARTLAGEN 35 

laatste bladzijde 35 

Bijlagen aantal bladzijden 

I Beheersgebied bodemkwaliteitskaart 1 

II Bodemkwaliteitskaart, kenpuntenkaart, melding en handhaving 

a. Definitieve zoneringskaart 6 

b. Kenpuntenkaart 1 

c. Beslisdiagrammen 3 

d. Meldingsformulieren 2 

e. Transportgeleidebon 1 

f. Registratiesysteem (geautomatiseerd) 1 

g. Handhavingsmomenten 1 

h. HUM Grondstromen 3 

III Onderzoek boomgaardpercelen 

a. Toelichtende notitie 1 

b. Ligging van de (vml.) boomgaardpercelen 1 

c. Boorstaten, analyserapport en toetsingstabellen 12 

IV Stappenplan 


b. Homogene deelgebieden 1 

c. Geomorfologie, bodemgebruik en bodemtypen 3 

d. Aanvullende monsternemingspunten (kaart, boorstaten, analyserapport) 21 

V Kengetallen en toetsingen 3 

VI Waterbodems 

a. Toelichtende notities 6 

b. Watergangen in beheer bij het waterschap (incl. kwaliteitsgegevens) 21 

c. Begrenzing water-/landbodem voor de Slinge, Berkel, Bols en 

1 

Schipbeek (PM) 

VII Landschapselementen 


b. Bestemmingsplan Buitengebied Eibergen 1 

c. Bodemtypenkaart 1 

d. Grondwatertrappenkaart 1 

VIII Arseen 

a. Arseengehalten in grond (0 tot 2 m-mv) 1 

b. Nabron-documentatie 1 

IX Waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden en 

1 

(100-jaars) intrekzone 

X Toetsing bodemvreemde bestanddelen 1 

XI Gelderse Ontgrondingenverordening 2 


EBG33-1 Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan, deel I Zuidoosthelft Berkelland en noordrand Groenlo-Lichtenvoorde, definitief, d.d. 28 februari 2005.

1. INLEIDING 

1.1. Algemeen 

In opdracht van de projectpartners de gemeente Eibergen, Waterschap "Rijn en IJssel" en de Dienst 

Landelijk Gebied (DLG) heeft Witteveen+Bos een bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan opgesteld 

voor drie landinrichtingsprojecten (Beltrum-Eibergen, Hupsel-Zwolle, Eibergen-Oost). De projecten 

liggen in het zuidoostelijk deel van de heringedeelde gemeente Berkelland en beslaan daarnaast 

een deel van de heringedeelde gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. In bijlage I is het beheersgebied van 

de bodemkwaliteitskaart weergegeven. Het beheersgebied heeft een oppervlakte van 12.825 hectare. 

Met dit project is invulling gegeven aan het actiepunt uit de concept beleidsnota “Actief Bodem- en 

Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen” [ref. 1] om vóór 2005 voor het grondgebied van de gemeente 

Eibergen een dekkende bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan op te stellen. Deze nota betreft de 

invoering van de wettelijke taken die de gemeente heeft in het kader van het Bouwstoffenbesluit. 

1.2. Aanleiding 

Als gevolg van de regelgeving voortvloeiend uit het Bouwstoffenbesluit [ref. 2] is het hergebruik van 

grond aan strikte regels gebonden en geldt een keuringsregime. De ministeriële vrijstellingsregeling 

Grondverzet [ref. 3] biedt in deze uitkomst. Met deze regeling is het mogelijk het hergebruik van diffuus 

verontreinigde grond als bodem toe te staan, mits (1) van de ontvangende bodem een bodemkwaliteitskaart 

annex bodembeheerplan is vastgesteld door het college van Burgemeester en Wethouders 

en (2) de toepassing niet leidt tot een verslechtering van de ontvangende bodem (stand-still beginsel). 

Met deze rapportage is invulling gegeven aan deze randvoorwaarden. 

Elk van de projectpartners heeft baat bij het opstellen van een bodemkwaliteitskaart. De gemeente 

heeft te maken met grondverzet bij bouwen aanlegvergunningen, bestemmingsplanontwikkelingen en 

bij de aanleg en het onderhoud van diverse (infrastructurele) werken. Als bevoegd gezag is de gemeente 

daarnaast verantwoordelijk voor behoud en – waar mogelijk – verbetering van de bodemkwaliteit 

en landschapswaarden. Met het bodembeheerplan wordt tevens invulling gegeven aan fysieke 

duurzaamheid zoals aangegeven in de strategische visie op het ruimtelijk domein in de programmabegroting 

van de gemeente Berkelland. De bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan zijn een instrument 

om kritisch maar ook efficiënt om te gaan met de schaarse ruimte en het gebruik van grond als 

basis van de woon- en leefomgeving enerzijds en als abiotische component voor natuur en landschap 

anderzijds. Een bodemkwaliteitskaart evenals het bodemloket vormen beide de uitwerking van het 

sinds 1998 (nationaal) ingezette Actief Bodembeheer. 

Ook DLG en het waterschap hebben voordeel bij de bodemkwaliteitskaart. De komende paar jaar hebben 

zij te maken met grootschalig grondverzet bij ruilverkavelingen en de aanleg van retentiegebieden. 

In de planvorming is sprake van meer dan 800.000 m 3 grondverzet, waarvan zoveel mogelijk binnen 

het beheersgebied zal worden afgezet. Met het opstellen van een bodemkwaliteitskaart wordt ook voor 

deze instanties een aanzienlijke kostenreductie gerealiseerd. De kostenreductie is gelegen in het feit 

dat in veel gevallen geen tijdrovende en kostbare partijkeuringen noodzakelijk zijn en volstaan kan worden 

met een melding 5 werkdagen voorafgaand aan het grondverzet. 

1.3. Toepassingmogelijkheden 

De bodemkwaliteitskaart heeft primair tot doel om op milieuhygiënisch verantwoorde wijze om te gaan 

met diverse grondstromen binnen het beheersgebied. De kaart kan daarnaast bijdragen aan het zogenaamde 

breedbeeldspoor (spoor 2) van het Rijksprogramma “Landsdekkend Beeld 2005” en kan als 

hulpmiddel dienen bij de opzet en interpretatie van regulier bodemonderzoek. Ook is het mogelijk om 

de achtergrondwaarden te gebruiken in geval van bodemsanering, bij het vaststellen van de nulsituatie 

in het kader van de Wet milieubeheer en het maken van keuzes in het kader van ruimtelijke ordening 

en landschaps-/natuurontwikkeling. 


EBG33-1 Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan, deel I Zuidoosthelft Berkelland en noordrand Groenlo-Lichtenvoorde, definitief, d.d. 28 februari 2005. 

1

1.4. Werkwijze 

Het opstellen van de bodemkwaliteitskaart (BKK) annex bodembeheerplan (BBP) is gebaseerd op de 

ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet [ref. 3], de landelijke interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten 

[ref. 5] en de provinciale nota "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland" [ref. 6]. 

Op hoofdlijnen is voor het opstellen van de BKK met BBP de volgende werkwijze gevolgd: 

- heroverweging van de bestaande kaart met homogene deelgebieden naar een definitieve zoneringskaart; 

- uitvoeren van aanvullend veld- en chemisch onderzoek ten behoeve van een betere gegevensdekking; 

- het verzamelen en (voor)bewerken van beschikbare en aanvullend verkregen bodemkwaliteitsgegevens; 

- het doorrekenen en toetsen van de gebiedseigen bodemkwaliteit per zone (achtergrondwaarden); 

- het vaststellen van regels voor grondverzet met als doel (1) de grondstromen te structureren, (2) 

het behalen van een kostenreductie door optimaal hergebruik van grond en (3) het beschermen en 

– waar mogelijk – verbeteren van de grondkwaliteit (standstill-beginsel) en/of landschapswaarden. 

De bodemkwaliteitskaart is in overleg met de projectpartners, de gemeente Groenlo en de provincie 

Gelderland tot stand gekomen. De bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan zal gezien de omvang 

van het beheersgebied door zowel de colleges van Burgemeester en Wethouders van de (heringedeelde) 

gemeenten Berkelland en Groenlo-Lichtenvoorde moeten worden vastgesteld. 

1.5. Aansprakelijkheid 

De bodemkwaliteitskaart geeft een goede indicatie van de gebiedseigen bodemkwaliteit binnen een 

gebied, echter geeft geen garantie voor de kwaliteit van een bepaalde partij grond. Indien bij 

(graaf)werkzaamheden een substantiële hoeveelheid bodemvreemd materiaal wordt aangetroffen of 

anderszins sprake is van zintuiglijke afwijkingen in de bodem, dient dit in alle gevallen gemeld te worden 

bij de gemeente. De eindverantwoording voor de toepassing van grond blijft bij de eigenaar of erfpachter 

waar de grond wordt toegepast. De gemeente kan niet aansprakelijk worden gesteld voor 

schade die voorkomt uit onzekerheden in de bodemkwaliteitskaart of het bodembeheerplan. Wel heeft 

de gemeente hierin op grond van het Bouwstoffenbesluit en de Wet bodembescherming een toetsende 

en adviserende verantwoordelijkheid. 

1.6. Leeswijzer 

In hoofdstuk 2 is op hoofdlijnen het wettelijk en provinciaal beleidskader geschetst. Voor meer achtergrondinformatie 

wordt verwezen naar de nota Grond grondig bekeken [ref. 7], de handreiking Grondverzet 

voor gemeenten [ref. 8] en de HUM Grondstromen [ref. 9]. Hoofdstuk 3 behandelt de opzet en 

uitkomsten van de bodemkwaliteitskaart. Voor details met betrekking tot de aanpak wordt naar bijlage 

IV verwezen. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op het gemeentelijk beleid en de regels waaraan het 

grondverzet binnen het beheersgebied is gebonden. Aspecten zoals voorlichting, melding, handhaving 

en de vaststellingsprocedure komen aan bod in hoofdstuk 5. Waar nodig zijn teksten geciteerd uit de 

nota "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland" of de gemeentelijke beleidsnota “Actief 

Bodem- en Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen”. Aansluitend zijn de referenties vermeld, is 

een overzicht opgenomen van veel gebruikte afkortingen en is een toelichting gegeven op gebruikte 

technisch inhoudelijke en beleidsmatige terminologieën. 

Volgens de terminologie van de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten vormt hoofdstuk 3 het bodemkwaliteitskaartgedeelte 

en vormen hoofdstuk 4 en 5 het bodembeheerplangedeelte. 

Afhankelijk van het doelgroeptype zijn bepaalde onderdelen van deze rapportage van belang: 

- voor de voorlichters van de gemeente, het Waterschap en DLG is met hoofdstuk 4 en bijlage II van 

belang; 

- bestuurders en beleidsmakers kunnen zich het best beperken tot de hoofdstukken 1, 2 en 5; 

- de uitvoerders en initiatiefnemers van het grondverzet (aannemers, loonwerkers, adviesbureaus) 

moeten weet hebben van de meldingsformulieren in bijlage II-d; 

- de gemeentelijke toetsers van de meldingen en de handhavers moeten bekend zijn met hoofdstukken 

4 en 5 en bijlage II. 



2

2. WETTELIJK KADER GRONDVERZET 

2.1. Inleiding 

Om de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan te kunnen plaatsen is inzicht in de geldende wetgeving, 

alsmede het landelijk, provinciaal en gemeentelijk geformuleerde beleid nodig. Achtereenvolgens 

komt aan de orde: 

- het Bouwstoffenbesluit (§ 2.2); 

- de ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit (§ 2.3); 

- de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet (§ 2.4); 

- de nota Grond grondig bekeken en de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten (§ 2.5); 

- het provinciaal beleid (§ 2.6); 

- het gemeentelijk beleid (§ 2.7); 

- relatie met andere wetgevingen (§ 2.8). 

2.2. Bouwstoffenbesluit 

Per 1 juli 1999 is het Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming [ref. 2] volledig 

van kracht. Het Bouwstoffenbesluit stelt regels aan het toepassen van steenachtige bouwmaterialen. 

Dit enerzijds met als doel de uitloging van verontreinigende stoffen naar de bodem en het oppervlaktewater 

te beperken en anderzijds om het gebruik van secundaire bouwstoffen te stimuleren. 

Ook grond wordt als (niet-vormgegeven) bouwstof aangemerkt. De hergebruiksmogelijkheden van 

grond zijn afhankelijk van de samenstelling en uitloging aan kritische stoffen, waarbij vier categorieën 

zijn te onderscheiden (tabel 2.1). 

Tabel 2.1. Categorie-indeling grond met bijbehorende toepassingsvoorwaarden 

categorie kwaliteit 1) 

schoon voldoet aan samenstellingswaarde 

bijlage 1 van het Bouwstoffenbesluit 2) 

categorie 1 voldoet aan samenstellings- èn 

(zonder isolatie) immissiewaarden 

bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit 

categorie 2 voldoet aan samenstellings- èn 

(met isolatie) immissiewaarden 


niet toepasbaar voldoet niet aan samenstellings- òf 

toelichting: 

(met isolatie) immissiewaarden 


Toepassingsvoorwaarden 

geen - de grond kan zonder restricties in een werk 3) of als bodem 4) wor- 

den toegepast 

de grond kan (zonder isolerende voorzieningen) in een werk worden 

toegepast, waarbij ondermeer de volgende aanvullende eisen zijn ge- 



steld: 

- afhankelijk van de uitloging geldt een max. toepassingshoogte 

- melding aan bevoegd gezag 

- verwijderingsplicht 

- minimale hoeveelheid 50 m 3 

de grond kan alleen in een werk worden toegepast, waarbij ondermeer 

de volgende aanvullende eisen zijn gesteld: 

- afhankelijk van de uitloging geldt een max. toepassingshoogte 

- melding aan bevoegd gezag 

- verwijderingsplicht 

- min. 10.000 ton (1.000 ton voor wegfunderingen) 

- IBC-maatregelen 

hergebruik van grond is niet toegestaan; bij uitname dient de grond ge- 

reinigd of gestort te worden. 

1) Voor een kwaliteitsbepaling (ook wel partijkeuring) conform het Bouwstoffenbesluit zijn diverse protocollen 

beschikbaar, waaronder de VKB-1018 protocollen en de in situ NEN-5740 protocollen (B10 t/m B14); 

2) In dit kader is de vrijstellingsregeling "Samenstellings- en Immissiewaarden" ook van belang (zie § 2.3); 

3) Hiermee wordt het toepassen (hergebruiken) van grond verstaan in een daarvoor geschikt werk conform de toepassingseisen van 

het Bsb. Er mag geen opmenging met de onderliggende (ontvangende) bodem plaatsvinden en de toegepaste grond moet wor- 

den verwijderd wanneer het werk zijn functie verliest. 

4) Hiermee wordt het toepassen (hergebruiken) van grond verstaan in een werk dat uiteindelijk weer onderdeel zal uitmaken van de 

bodem (b.v. een ophooglaag). Deze toepassingsvorm is toegestaan voor niet ernstig diffuus verontreinigde grond onder het regi- 

me van de vrijstellingsregeling Grondverzet. 

3

Gelijktijdig met het Bouwstoffenbesluit zijn twee ministeriële vrijstellingsregelingen van kracht geworden, 

te weten: 

- de ministeriële vrijstellingsregeling "Samenstellings- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit" (§ 2.3); 

- de ministeriële vrijstellingsregeling "Grondverzet" (§ 2.4). 

In 2004 zijn daarnaast nog twee vrijstellingsregelingen van kracht geworden, te weten: 

- de tijdelijke vrijstellingsregeling Bouwstoffenbesluit 2004 [ref. 18]; 

- de tijdelijke vrijstellingsregeling eisen grond en baggerspecie [ref. 19]. 

Deze twee laatste vrijstellingsregelingen zijn voor dit hoofdstuk van minder belang en zijn derhalve niet 

toegelicht. 

2.3. Ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden 

In de ministeriële vrijstellingsregeling Samenstellings- en immissiewaarden [ref. 10] is een aantal wijzigingen 

in de samenstellings- en immissiewaarden uit bijlage 1 en 2 van het Bouwstoffenbesluit doorgevoerd. 

Belangrijkste wijziging is dat voor schone grond voor een aantal stoffen een beperkte overschrijding 

van de samenstellingswaarde uit bijlage 1 (SW1) is toegestaan (voorheen ook wel MVR-grond genoemd). 

toetsingsregel MVR 

In de MVR is onder andere de volgende toetsingsregel opgenomen: 

- bij een toetsing (analyse) van 10 tot 20 stoffen is voor maximaal 3 stoffen een overschrijding van de SW1 (Samenstellingswaarde 

1 uit het Bouwstoffenbesluit) met ten hoogste een factor 2 toegestaan (NB. voor een aantal 

stoffen is een overschrijding tot 3 maal de SW1 toegestaan); 

- bij een toetsing (analyse) van meer dan 20 stoffen is voor maximaal 4 stoffen een overschrijding van de SW1 

met ten hoogste een factor 2 toegestaan. 

Als restrictie geldt dat geen van de stoffen de tussenwaarde (TW=(SW1+SW2)/2) van het Bouwstoffenbesluit 

mag overschrijden. 

2.4. Ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet 

De ontwikkeling van de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet [MVG, ref. 3] is een reactie op het 

spanningsveld dat tussen het Bouwstoffenbesluit en het gedachtegoed van Actief bodembeheer is ontstaan. 

Actief bodembeheer beoogt hergebruik van (niet ernstig verontreinigde) grond met als uitgangspunt 

de grond weer definitief onderdeel van de bodem te laten uitmaken. Dit in tegenstelling tot het 

Bouwstoffenbesluit dat uitgaat van toepassing in een (tijdelijk en functioneel) werk (zie § 2.2). 

Met deze vrijstellingsregeling kunnen bij hergebruik van grond als bodem binnen het beheersgebied de 

volgende verplichtingen van het Bouwstoffenbesluit komen te vervallen: 

- de verplichting om de milieuhygiënische kwaliteit van de te gebruiken grond te onderzoeken volgens 

de eisen van het Bouwstoffenbesluit; 

- de verplichting om de samenstelling van de grond te bepalen volgens geen andere dan de in het 

besluit voorgeschreven methode; 

- de verplichting om de grond niet met de bodem te vermengen en de verplichting om ervoor te zorgen 

dat de grond kan worden verwijderd; 

- de verplichting een minimum hoeveelheid grond te gebruiken bij toepassing van categorie 1- en 2grond; 

- de verplichting om bij toepassing van categorie-2 grond isolatie-, beheers- en controlemaatregelen 

te treffen (zogenaamde IBC-maatregelen). 

Deze vrijstelling wordt echter alleen verleend wanneer aan de volgende voorwaarden is voldaan: 

- de grond wordt toegepast in een gebied waarvoor een bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan 

is opgesteld (zie bijlage 1 van de nota "Grond grondig bekeken", § 2.5); 



4

- de toe te passen grond is van vergelijkbare of betere kwaliteit dan de kwaliteit van de ontvangende 

bodem (stand-still principe); 

- de eigenaar of erfpachter van de bodem waarop de grond wordt toegepast, meldt dit tenminste 5 

werkdagen van te voren aan Burgemeester en Wethouders van de gemeente. 

Daarnaast is in de nota "Grond grondig bekeken" aangegeven dat de toepassing van grond niet mag 

leiden tot risico's bij het huidig of toekomstig gebruik van de bodem of tot verspreidingsrisico's van verontreinigingen. 

De vrijstellingregeling Grondverzet heeft alleen betrekking op het hergebruik van de bouwstof 'grond' 

als 'bodem'. Het toepassen van bouwstoffen anders dan grond of het toepassen van grond in een (tijdelijk 

en functioneel) werk valt dus niet onder het regime van de vrijstellingsregeling, maar onder die van 

het Bouwstoffenbesluit. Ook in de situaties dat 'normaal' gesproken het Bouwstoffenbesluit niet van 

kracht is, is de vrijstellingsregeling vanzelfsprekend ook niet van kracht. Dit is bijvoorbeeld het geval bij: 

- het tijdelijk uitnemen van grond en verwerking op/nabij dezelfde locatie (Bouwstoffenbesluit is 

evenmin van toepassing); 

- het verspreiden van bagger op de kant; 

- het toepassen van ernstig verontreinigde grond. 

2.5. Grond grondig bekeken en interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten 

Het kader voor het omgaan met grondstromen is geformuleerd in de landelijke beleidsnota "Grond 

grondig bekeken" [ref. 7]. De kern van de nota is in de volgende tabel 2.2 samengevat. 

Tabel 2.2: Omgaan met grond [ref. 7] 

kwaliteit grond 

toepassing Schoon niet ernstig verontreinigd 

als bodem 1) 

in werk 1) 

Ja Ja 

Ja 

in stortplaats 2) Nee 

storting 3) 

(zonder restricties, maar beleidsma- 

tig minder gewenst) 

(tenzij onvoldoende diffuus veront- 

reinigde of niet-reinigbare grond 

beschikbaar is) 

(ook wel diffuus verontreinigd) 

(onder randvoorwaarden van bo- 

dembeheerplan) 

Ja 

(mits voldaan wordt aan de samen- 

stellings- en immissiewaarden van 

het Bouwstoffenbesluit) 

Nee 

(tenzij onvoldoende niet-reinigbare 

grond beschikbaar is) 

Nee Nee ja 

ernstig verontreinigd 



nee 

(m.u.v. herschikken binnen geval van 

ernstige verontreiniging) 4) 

nee 

ja 

(bij voorkeur niet-reinigbare grond) 

(alleen niet-reinigbare grond) 

1) Voor een toelichting, zie begrippenlijst of toelichting tabel 2.1; 

2) Verontreinigde grond kan in een stortplaats worden toegepast bij wijze van afwerking (b.v. tussenlagen t.b.v. stabilisatie of bovenafdichting). 

Het heeft de voorkeur hier voor niet-reinigbare sterk verontreinigde grond te gebruiken; 

3) Alleen niet-reinigbare sterk verontreinigde grond is geschikt als stortmateriaal (onderdeel van stortlichaam); 

4) Kan alleen op grond van een beschikking van het saneringsplan. 

Uitgangspunt voor hergebruik van grond is het streven naar een gesloten grondbalans op het laagst 

mogelijke schaalniveau. Dat wil zeggen dat overtollige grond zoveel mogelijk binnen dezelfde locatie en 

op een zo'n hoogwaardig mogelijke manier wordt hergebruikt. Om dit principe vorm te geven heeft de 

gemeente Berkelland een voorkeursvolgorde uitgewerkt (paragraaf 2.7). 

Bijlage 1 van de nota GGB bevat de interim-richtlijn "Opstellen en toepassen van bodemkwaliteitskaarten 

in het kader van de Vrijstellingsregeling grondverzet" [ref. 5]. Deze interim-richtlijn bevat regels voor 

het opstellen van een bodemkwaliteitskaart en het bijbehorend bodembeheerplan. 

5

2.6. Provinciaal beleid 

rol provincie bij grondverzet 

Ook de provincie kent taken in het kader van de vrijstellingsregeling Grondverzet. Naast een algemene 

coördinerende en faciliterende taak is in de regeling een tweetal expliciete bevoegdheden aan de provincie 

toegekend: 

- het aanwijzen van gebieden waarvoor niet de gemeente, maar de provincie bevoegd is om de bodemkwaliteitskaart 

met bodembeheerplan vast te stellen (b.v. de provinciale wegbermen); 

- het formuleren van provinciaal beleid voor grondverzet. De volgende (beleid)stukken zijn in dit kader 

van toepassing: 

⋅ "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland" [ref. 6a]; 

⋅ nadien verstuurde notitie "Aandachtspunten bij het opstellen van bodemkwaliteitskaart en -plan" 

[ref. 6b]. 

milieubeschermingsgebieden 

In de Provinciale milieuverordening Gelderland (PmG) zijn grondwaterbeschermingsgebieden als bijzonder 

beschermingsgebied aangewezen. 

In paragraaf 4.5.4 wordt ingegaan op de grondwaterbeschermingsgebieden binnen het beheersgebied 

van de bodemkwaliteitskaart en de specifieke regels die gelden ten aanzien van het grondverzet en 

melding hiervan. 

het gebruik van achtergrondwaarden als terugsaneerwaarden 

Binnen Gelderland is het toegestaan om de achtergrondwaarden in te zetten bij de gevalsdefinitie en 

als terugsaneerwaarde. Hiervoor hanteert de provincie "1,2 x achtergrondwaarde" 1 . Dit kengetal is opgenomen 

in bijlage V en tabel 3.3. Het gebruik is alleen dan toegestaan wanneer de provincie hier in de 

vorm van een beschikking van het saneringsplan mee instemt. 

gebieden met van nature voorkomende verontreiniging 

In de provinciale nota is opgenomen hoe om te gaan met van nature aanwezige verontreiniging, zoals 

arseen. Ook in het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart worden verhoogde gehalten aan arseen 

gemeten. Omdat deze verhoogde gehalten niet in aaneengesloten ruimtelijke eenheden voorkomen, 

is afgezien van een aparte zonering. In paragraaf 4.5.5 is uitgewerkt aan welke voorwaarden voldaan 

moet worden bij het toepassen van arseenhoudende bodems die ten gevolge van chemische 

neerslagvorming uit kwelwater zijn ontstaan. 

2.7. Gemeentelijk beleid 

De gemeente Eibergen heeft met de beleidsnota “Actief Bodem- en Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen” 

[ref. 1] invulling gegeven aan het gemeentelijk hergebruikbeleid voortvloeiend uit het Bouwstoffenbesluit 

en de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet. Het opstellen van deze bodemkwaliteitskaart 

voor het grondgebied van de gemeente Eibergen is één van de beschreven actiepunten in de beleidsnota. 

In de hoofdstukken 6, 7 en 8 van de nota is uitgebreid ingegaan op de voorlichting en procedures 

zoals de melding, het toezicht en de handhaving. In hoofdstuk 5 van deze rapportage is hiervan 

een verkorte weergave gegeven. 

In de nota Grond Grondig Bekeken is een voorkeursvolgorde uitgewerkt voor het omgaan met grond 

(Ladder van Lansink). In de gemeentelijke beleidsnota [ref. 1] is op grond hiervan een voorkeursvolgorde 

voor licht verontreinigde grond uitgewerkt (zie figuur 2.1). Hoe lager op de ladder (sporten), des te 

minder de inspanning voor duurzaam hergebruik van de bodem is. 

1 Hierbij wordt opgemerkt dat de achtergrondwaarde gelijk gesteld is aan de gemiddelde waarde, tenzij de gemiddelde waarde lager is 

dan de streefwaarde uit de Wet bodembescherming; in dat geval is de achtergrondwaarde gelijk gesteld aan de streefwaarde. 



6

Figuur 2.1: Voorkeursvolgorde voor hergebruik van grond 

Het beleid van de gemeente is in de eerste plaats gericht op preventie van grondverzet of grond zoveel 

mogelijk als bodem nabij de locatie (b.v. binnen dezelfde zone) opnieuw te gebruiken. Voor de overwegingen 

die hieraan ten grondslag liggen wordt verwezen naar paragraaf 4.1. van de gemeentelijke beleidsnota. 

Al eerder zijn binnen de gemeente Eibergen twee gebiedsgerichte bodemkwaliteitskaarten opgesteld. 

Namelijk de bodemkwaliteitskaart voor het bedrijventerrein Laarberg [ref. 12] 2 en de bodemkwaliteitskaart 

voor wegbermen in beheer bij de gemeente Eibergen [ref. 13]. Daarnaast is als basis voor onderhavig 

bodemkwaliteitskaart in het kader van het Rijksprogramma Landsdekkend Beeld 2005 (stap 5) 

een dekkende kaart met homogene deelgebieden opgesteld [ref. 4]. 

2.8. Relatie met andere wetgevingen 

In hiernavolgende paragrafen volgt een (niet uitputtend) overzicht van de relatie die het Bouwstoffenbesluit 

en de vrijstellingsregeling Grondverzet hebben met andere wetgeving. 

2.8.1. Wet bodembescherming 

De Wet bodembescherming (Wbb) is de centrale wet die zich richt op de bescherming van de bodem 

tegen verontreiniging en andere vormen van aantasting. De bodem is, in de Wet bodembescherming, 

het vaste deel van de aarde met de zich daarin bevindende vloeibare en gasvormige bestanddelen en 

organismen. Op grond van de Wet bodembescherming is ieder die op of in de bodem handelingen verricht 

en die weet of redelijkerwijs had kunnen vermoeden dat die handelingen de bodem verontreinigingen 

of aantasten, verplicht alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd 

om die verontreiniging of aantasting te voorkomen. Voor bodemverontreinigingen met een omvang 

van meer dan 25 m 3 in grond of meer dan 100 m 3 in grondwater boven de interventiewaarde is de 

provincie Gelderland bevoegd gezag. Voor kleinere verontreinigingen (

Wanneer sprake is van een puntverontreiniging of een ernstige diffuse verontreiniging kan geen gebruik 

worden gemaakt van de vrijstellingsregeling Grondverzet, maar is de Wet bodembescherming van 

kracht. Binnen de provincie Gelderland is het echter wel toegestaan om de achtergrondwaarde in te 

zetten als terugsaneerwaarde (zie §2.7). 

Voornemens tot sanering van ernstige bodemverontreiniging moeten worden gemeld bij de provincie 

Gelderland. Met indiening van de bodemonderzoeken en het saneringsplan dient GS goedkeuring te 

geven aan het saneringsplan. Nieuw ontstane verontreinigingen (na 1987) dienen op grond van het 

zorgplichtartikel 13 direct te worden gemeld en opgeruimd, eveneens onder indiening van de bodemonderzoeken 

en het saneringsplan bij de provincie. 

2.8.2. Wet milieubeheer 

De Wet milieubeheer (Wm) stelt regels aan het ontdoen van afvalstoffen. Daarbij is het in beginsel verboden 

afvalstoffen op of in de bodem te brengen. Op grond van jurisprudentie van het Europese Hof 

wordt verontreinigde bodem ook als afvalstof beschouwd. Het Bouwstoffenbesluit en dus ook de vrijstellingsregeling 

Grondverzet gaan er vanuit dat het hergebruik van grond een zekere functie moet 

hebben. In situaties waar deze functionaliteit op geen enkele wijze aannemelijk kan worden gemaakt, 

bijvoorbeeld bij de overdimensionering van een grondwerk, is geen sprake van hergebruik maar van 

"verkapt" storten van afval. Dit is niet toegestaan zonder een vergunning op grond van de Wet milieubeheer. 

Bij twijfel is het aan de initiatiefnemer van het werk om bij de melding een gedegen motivering te overleggen. 

Het bevoegd gezag kan zich vervolgens uitspreken of sprake is van het ontdoen van afvalstoffen 

of hergebruik als bodem. 

2.8.3. Wet verontreiniging oppervlaktewateren 

De vrijstellingsregeling Grondverzet heeft alleen betrekking op hergebruik van grond op landbodem. Bij 

het toepassen van grond in oppervlaktewater of op waterbodem (b.v. taluds van sloten of uiterwaardegebieden) 

is de Wet verontreiniging oppervlaktewateren van toepassing. In dat geval is de waterkwaliteitsbeheerder 

- in casu het Waterschap Rijn en IJssel - bevoegd gezag. 

Een uitzondering is de situatie dat een oppervlaktewater gedempt wordt met het oog op herstel van de 

oorspronkelijke landbodem. Het waterschap heeft hiervoor een aparte notitie uitgewerkt (bijlage VI). De 

essentie hiervan is weergegeven in paragraaf 4.5.2. 

2.8.4. Wet op Ruimtelijke Ordening en de aanlegvergunning 

In het Bouwstoffenbesluit en de vrijstellingsregeling Grondverzet is aangegeven aan welke chemische 

en fysische eisen het toepassen van grond moet voldoen. Op grond van artikel 14 en 21 van de Wet op 

Ruimtelijke Ordening is de gemeente daarnaast bevoegd om aanvullende eisen te stellen ten behoud 

of herstel van waardevolle landschapselementen. De gemeente heeft hier met het bestemmingsplan 

“Buitengebied” invulling aan gegeven. In bijlage VII is een notitie met het kader en de strekking van de 

aanvullende eisen bijgevoegd. De essentie hiervan wordt verder behandeld in paragraaf 4.5.3. 

2.8.5. Wet op Ruimtelijke Ordening en de woningwet 

Deze wet stelt via de bouwvergunning of de sloopvergunning eisen aan het omgaan met grond in verband 

met de geschiktheid voor de functie. Bij woningbouw is vaak sprake van een onderzoeksplicht en 

grondafvoer naar buiten de bouwlocatie. In die gevallen is ook sprake van samenloop van het verlenen 

van de bouwvergunning met de eisen uit het Bouwstoffenbesluit of de ministeriële vrijstellingsregeling 

Grondverzet. In die gevallen kunnen middels de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan minder 

onderzoekseisen gesteld worden. Anderzijds kunnen bij een verdachte locatie specifieke onderzoekseisen 

gesteld worden en kan de bouwvergunning worden aangehouden of kan een saneringsplan geeist 

worden of kan een voorschrift van gescheiden sloop van de boven- en ondergrondse infrastructuur 

aan de orde zijn ten gevolge van een eis tot bodemsanering. 



8 

Met opmaak: 

opsommingstekens en 

nummering 

Met opmaak: 


nummering 

Met opmaak: 


nummering 

Met opmaak: 


nummering

2.8.6. Ontgrondingenwet 

De provincie is krachtens de Wet op Ruimtelijke Ordening bevoegd regels te formuleren die betrekking 

hebben op ontgrondingen. Deze regels zijn opgenomen in de Gelderse Ontgrondingenverordening 

1997 die bij besluit van Provinciale Staten op 31 maart 2004 is gewijzigd [ref. 21]. De gewijzigde verordening 

is bijgesloten in bijlage XI. De gemeente kan hier ook bij betrokken zijn als het gaat om bestemmingsplangebieden 

waar een aanlegvergunningenstelsel van toepassing is (zie ook §2.8.4.). 

2.8.7. Monumentenwet 

Medio 2005 zal de wijziging van de Monumentenwet 1988 ten behoeve van de archeologische monumentenzorg 

van kracht worden. De wetswijziging heeft te maken met de implementatie van het Verdrag 

van Malta, dat in 1992 werd ondertekend. De provincie zal gebieden aanwijzen met archeologische 

verwachtingswaarden. Gemeenten dient de bescherming van deze gebieden te verankeren in het bestemmingsplan. 

De verantwoordelijkheid voor 'bodemverstorende' projecten komt bij de initiatiefnemers 

te liggen. Deze moeten voor eigen rekening en risico onderzoek laten doen en beschermende maatregelen 

nemen. 

2.8.8. Asbestwegenbesluit, -verwijderingsbesluit en arbeidsomstandighedenbesluit 

Bij het voorkomen van asbest in de bodem of verhardingslagen zijn meerdere wetten en besluiten van 

toepassing naast de Wet bodembescherming en het beleid van de provincie Gelderland. Ook zijn andere 

onderzoeksnormen van toepassing dan bij regulier bodemonderzoek. In die gevallen moet contact 

opgenomen worden met de gemeente. 



9 

Met opmaak: 


nummering 

Met opmaak: 


nummering

3. BODEMKWALITEITSKAART 


In algemene zin heeft de bodemkwaliteitskaart tot doel de gebiedseigen bodemkwaliteit binnen het beheersgebied 

vast te stellen. Hiermee wordt inzicht verkregen in de diffuse verontreiniging binnen een 

gebied. Een diffuse verontreiniging is vaak het gevolg van menselijk handelen en onderscheidt zich van 

puntverontreinigingen doordat sprake is van structureel verhoogde gehalten in een relatief groot gebied 

zonder dat hiervoor directe (punt)oorzaken zijn aan te wijzen. In tegenstelling tot puntverontreinigingen 

wordt diffuse verontreiniging vaak gekenmerkt door een relatief lange periode van eenduidige bodembelasting. 

Om een indruk te krijgen van het verschil tussen diffuse verontreiniging en puntverontreinigingen zijn in 

navolgende tabel 3.1 enkele voorbeelden gegeven. 

Tabel 3.1. Voorbeelden van diffuse - en puntverontreinigingen 

Diffuse verontreiniging puntverontreiniging 

- stedelijk gebied: 

uitloging van dakgoten, pijpleidingen; 

diversiteit aan ambachtelijke activiteiten door de eeuwen heen; 

stedelijke ophooglaag a.g.v. bouw-/sloopwerkzaamheden; 

atmosferische depositie van roetdeeltjes e.d. 

- gebruik van bestrijdingsmiddelen/meststoffen in agrarisch gebied 

- inundatiegebieden (afzetting slib) van rivieren 

- ‘natuurlijke’ achtergrondwaarden voor specifieke bodemkundige 

eenheden 1) 

- lekkage en/of morsingen van brandstoffen of 

chemicaliën in b.v. ondergrondse tanks 

- (voormalige) stortlocaties 

- verontreinigd slib bij overstortpunten in een wa- 

tergang of haven 

- erfverhardingen 

1) In feite is geen sprake van een verontreiniging, maar van een natuurlijk aangerijkt gehalte dat eigen is aan een bodemtype. Bijvoorbeeld 

specifieke spoorelementen in kleimineralen (Cr, Ni) of pyrietvoorkomens in bepaalde klei- of veenpakketten (As). 

De diffuse bodemkwaliteit wordt ‘berekend’ aan de hand van de uitgevoerde onderzoeken binnen het 

beheersgebied. Deze zijn verwerkt in het geautomatiseerde bodeminformatiesysteem van de gemeente 

(het databestand BIS4all). 

3.2. Kaart met homogene deelgebieden 

In het kader van het Rijksprogramma Landsdekkend Beeld 2005 (stap 5) beschikte de gemeente al 

over een kaart met zogenaamde 'homogene deelgebieden' [ref. 4, zie bijlage IV-b]. Een indeling naar 

homogene deelgebieden kan beschouwd worden als een 'voorlopige' zoneringskaart. Dat wil zeggen 

dat de indeling op verschillende aspecten nog beoordeeld moet worden alvorens een definitieve zoneringskaart 

wordt gemaakt. 

De kaart met homogene deelgebieden was voor het buitengebied gebaseerd op het kenmerk geomorfologie 

en voor het stedelijk gebied op de kenmerken gebruikstype en historie. In bijlage IV is uitgewerkt 

hoe de uiteindelijke definitieve zoneringskaart tot stand is gekomen. 

3.3. Stappenplan 

Om de gebiedseigen (gemiddelde) bodemkwaliteit binnen een beheersgebied vast te stellen is het noodzakelijk 

dat een aantal stappen wordt doorlopen. Het stappenplan voldoet aan de (minimale) eisen zoals gesteld 

in de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten. In tabel 3.2. is het stappenplan in kernomschrijving opgenomen. 

De stappen zijn uitgewerkt in bijlage IV. 

Tabel 3.2. Stappenplan 

Stap omschrijving 

1. Identificatie Het vaststellen van het beheersgebied (3 landinrichtingen), de indeling naar bodemlagen en het stof- 

fenpakket waarvoor de achtergrondwaarden worden vastgesteld. 

2. Gebiedsindeling Het heroverwegen van de bestaande kaart met homogene deelgebieden. Voor het buitengebied 

heeft hertoetsing plaatsgevonden a.h.v. verschillen in de eenheden van bodemtypen, gebruikstypen 

en geomorfologie. 



10

Tabel 3.2. Stappenplan (vervolg) 

3. Gegevensverwerking De bodemkwaliteitsgegevens (uit het BIS) zijn statistisch voorbewerkt (vervanging bepalingsgrens, 

omgang met mengmonsters, verwijderen van uitbijters). 

4. Evaluatie Op basis van zogenaamde significantietoetsen is de zonering verder bijgesteld (vereenvoudigd). 

5. Aanvulling Getoetst is of de gegevensdekking (spreiding, aantallen) voldoet. Vanwege tekortkomingen in enkele 

zones zijn aanvullende bodemkwaliteitsgegevens ingevoerd en is aanvullend veld- en chemisch on- 

derzoek uitgevoerd. 

6. Karakterisatie Interpretatie van de gegevens en het vaststellen van de kengetallen per stof, per bodemlaag en per 

bodemkwaliteitszone. 

7. Rapportage Het vervaardigen van de bodemkwaliteitskaarten en de rapportage van gehanteerde werkwijze en 

uitgangspunten. 

3.4. Aanvullend onderzoek 

Tijdens het project is om twee redenen aanvullend bodemonderzoek uitgevoerd: 

- er is aanvullend onderzoek uitgevoerd om te toetsen of (voormalige) boomgaardpercelen verontreinigd 

zijn met bestrijdingsmiddelen (OCB). De opzet van dit onderzoek en de resultaten hiervan zijn 

opgenomen in bijlage III; 

- er is aanvullend onderzoek uitgevoerd omdat de gegevensdekking binnen enkele stedelijke zones 

niet toereikend was. De opzet en resultaten van dit onderzoek zijn bijgevoegd in bijlage IV. 

3.5. Definitieve zone-indeling en uitgangspunten 

Na diverse bewerkingen van de dataset, het aanvullen van gegevens met aanvullend veld- en chemisch 

onderzoek en diverse zogenaamde significantietesten is uiteindelijk tot de volgende definitieve 

zonering gekomen: 

1. stedelijk gebied - woningbouw < 1900 - bovengrond (0 tot 0,5 m-mv) - opp. dekking 0,42% 

2. stedelijk gebied - woningbouw > 1900 - bovengrond (0 tot 0,5 m-mv) - opp. dekking 2,00% 

3. stedelijk gebied - industrie - bovengrond (0 tot 0,5 m-mv) - opp. dekking 0,47% 

4. stedelijk gebied - ondergrond (0,5 tot 2 m-mv) - opp. dekking 2,89% 

5. landelijk gebied - boven- en ondergrond (0 tot 2 m-mv) - opp. dekking bovengrond en ondergrond 

97,11% 

Aangetoond is dat de vijf zones elk een karakteristieke homogene bodemkwaliteit vertonen. De definitieve 

zonering is weergegeven in bijlage II-a. Op deze kaart zijn ook de beheersgebieden van de andere 

eerder vastgestelde bodemkwaliteitskaarten binnen Eibergen en Groenlo weergegeven. Zij maken 

géén onderdeel uit van het beheersgebied van voorliggende bodemkwaliteitskaart. 

In het stappenplan is ook beargumenteerd dat is uitgegaan van de volgende drie bodemlagen inclusief 

bijbehorende stoffenpakket: 

- de bovengrond (0,0 tot 0,5 m-mv) – stoffenpakket: 8 metalen 3 , PAK, EOX en minerale olie; 

- de ondergrond (0,5 tot 2,0 m-mv) – stoffenpakket: 8 metalen, PAK, EOX en minerale olie; 

- het freatisch grondwater – stoffenpakket: 8 metalen 4 . 

Met deze indeling en het stoffenpakket wordt aangesloten bij gegenereerde gegevens van ‘standaard’ 

bodemonderzoeken. Het vaststellen van de diffuse grondwaterkwaliteit heeft overigens een indicatief 

karakter en loopt vooruit op de ontwikkelingen op het gebied van ‘Actief Grondwaterbeheer’. Wel geven 

de berekende waarden inzicht in de noodzaak tot herbemonstering bij het meten van verhoogde 

grondwaterconcentraties. Uit de berekeningen blijkt dat het grondwater gekenmerkt wordt door licht 

verhoogde gehalten aan met name cadmium, chroom en zink (zie bijlage V). 

Aan de hand van het gevulde bodeminformatiesysteem van de gemeente zijn per zone digitale bodemkwaliteitsgegevens 

verzameld en - via een aantal statistische bewerkingen (bijlage IV) - bewerkt tot een 

3 7 metalen (cadmium, chroom, koper, kwik, lood, nikkel en zink) en arseen 

4 De ervaring leert dat doorgaans alleen metalen bij wijze van 'verhoogd achtergrondniveau' kunnen voorkomen. Om deze reden is voor de organische parameters 

uit het standaard grondwaterpakket geen achtergrondwaarde doorgerekend. 



11

set kengetallen. Deze kengetallen karakteriseren de diffuse bodemkwaliteit binnen elk van de zones. In 

bijlage V zijn tabellen met kengetallen opgenomen, waarbij tevens getoetst is aan de samenstellingswaarden 

van het Bouwstoffenbesluit. Ook zijn hier de achtergrondwaarden omgerekend naar standaardbodem 

(lutum = 25% en humus = 10%) weergegeven. 

In de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten zijn criteria geformuleerd met betrekking tot het aantal en 

de spreiding van gegevens binnen een zone. Elk van de zones voldoet aan deze criteria (zie bijlage IV). 

De achtergrondwaarden zijn dus met voldoende betrouwbaarheid vastgesteld. 

3.6. Bespreking kengetallen 

Het rekenkundig gemiddelde en de 95-percentielwaarde (P95) zijn in het kader van de vrijstellingsregeling 

Grondverzet het meest relevant en navolgend toegelicht. 

gemiddelde 

Het (rekenkundig) gemiddelde geldt als primaire karakterisering van de gebiedseigen bodemkwaliteit; in dit kader 

wordt ook wel gesproken van de zogenaamde achtergrondwaarde. De toetsing van dit gemiddelde aan de – voor 

lutum en organisch stof – gecorrigeerde samenstellingswaarden van het Bouwstoffenbesluit geeft aan of sprake 

is van een 'verhoogde' achtergrondwaarde (ofwel diffuse verontreiniging). Wanneer het gemiddelde van een stof 

tweemaal de samenstellingswaarde uit bijlage I (>2xSW1) van het Bouwstoffenbesluit overschrijdt, kan dit implicaties 

hebben voor het grondverzet (vergelijkbaarheidstoets, zie §4.3). 

Wanneer het gemiddelde lager is dan de streefwaarde van de Wet bodembescherming, dan wordt als achtergrondwaarde 

niet het gemiddelde maar de streefwaarde gehanteerd. Tot aan het streefwaardeniveau is de grond 

nog immer 'schoon' 5 . 

95-percentiel (P95) 

Behalve het gemiddelde is ook de 95-percentiel een belangrijk kengetal. Bij een overschrijding van de tussenwaarde 

((SW1+SW2)/2) van het Bouwstoffenbesluit door de 95-percentiel (P95>TW) is sprake van een zogenaamde 

kritische stof . 

In de tabel 3.3 is voor elk van de vijf zones een overzicht van de vastgestelde achtergrondwaarden opgenomen. 

Waar het (rekenkundig) gemiddelde lager is dan de streefwaarde, is als achtergrondwaarde 

de streefwaarde uit de Wet bodembescherming gehanteerd. In de tabel zijn de achtergrondwaarden 

uitgedrukt naar het gebiedseigen lutum en humusgehalte. Met uitzondering van het buitengebied 

(schoon) zijn in alle zones licht verhoogde gehalten aangetoond. In bijlage V zijn volledige tabellen met 

alle kengetallen opgenomen. Ook is hier de tabel met de achtergrondwaarde uitgedrukt naar standaardbodem 

(L=25% en H=10%) opgenomen. 

Tabel 3.3. Achtergrondwaarden in mg/kg.ds (rekenkundig gemiddelde uitgedrukt in gebiedseigen lutum en humus)** 

lutum humus As Cd Cr Cu Hg Pb Ni Zn PAK EOX Olie P 95 > TW AGW > 2xSW1 

1. zone 1900 - bg 4,17 3,01 17,87 0,50 58,34 19,31 0,22 57,18 14,17 67,03 3,01 0,19 34,09 - PAK, olie* 

3. zone industrie - bg 3,15 2,67 17,33 0,49 56,30 18,49 0,21 55,82 13,15 63,46 1,30 0,14 33,79 - olie* 

4. zone stedelijk gebied - og 3,48 2,23 17,28 0,48 56,96 18,43 0,21 55,71 13,48 63,79 1,00 0,10 26,72 - olie* 

5. zone buitengebied (bg en og) 3,51 2,94 17,58 0,50 57,02 18,87 0,22 56,45 13,51 64,94 1,05 0,13 27,00 - - 

* minerale olie heeft een uitzonderingspositie, zie hiernavolgende toelichting 

** waar het rekenkundig gemiddelde lager is dan de streefwaarde van de Wet bodemscherming, wordt de achtergrondwaarde gelijk gesteld aan de streefwaarde 

In géén van de zones is sprake van een 'kritisch' verhoogd gehalte (P95 is lager dan de tussenwaarde 

van het Bouwstoffenbesluit). PAK en minerale olie overschrijden echter wel 2 x de samenstellingswaarde 

(SW1) van het Bouwstoffenbesluit. In de landelijke interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten is voor 

minerale olie echter een uitzonderingspositie opgenomen. 

5 Het feit dat in dit geval de streefwaarde uit de Wet bodembescherming wordt overgenomen en niet de samenstellingswaarde uit bijlage 

I van het Bouwstoffenbesluit lijkt verwarrend. Voor het standaardpakket aan stoffen komt de streefwaarde echter overeen met 

de samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit. 



12

Om de volgende redenen wordt van deze uitzonderingspositie gebruik gemaakt en is - in overleg met 

de provincie - besloten om voor minerale olie geen vergelijkbaarheidstoetsen uit te voeren (zie §4.3): 

- in de praktijk komt het nauwelijks voor dat verhoogde oliegehalten diffuus van aard zijn; er is vrijwel 

altijd sprake van een puntbron gerelateerd aan een verdachte activiteit. Deze plaatsen zijn uitgesloten 

van de bodemkwaliteitskaart; 

- de verhoogde oliegehalten worden mede veroorzaakt door een storing als gevolg van humusachtige 

verbindingen of PAK-verbindingen; 

- omdat bij veel onderzoeksrapportages de detectielimiet (50 mg/kg.ds) boven de SW1 van het 

Bouwstoffenbesluit ligt (10 mg/kg.ds bij H=2%) is feitelijk sprake van een (relatieve) overschatting 

van de achtergrondwaarde. Uit de tabellen in bijlage V blijkt dat ca. 50 tot 90% van de gegevens lager 

dan de detectielimiet zijn. 

In navolgend hoofdstuk wordt besproken welke consequenties de aangetoonde grondkwaliteit heeft 

voor het grondverzet. 



13

4. GEMEENTELIJK BELEID VOOR HERGEBRUIK VAN GROND ALS BODEM 


Hoofdstukken 4 en 5 vormen samen het ‘bodembeheerplan’ van de bodemkwaliteitskaart. Het bodembeheerplan 

beschrijft hoe de gemeente staat tegenover ingrepen in de bodem in relatie tot de vastgestelde 

bodemkwaliteit. Het onderhavige bodembeheerplan voldoet aan de richtlijnen van het landelijke 

beleid zoals geformuleerd in de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten, de nota Grond grondig bekeken 

en de provinciale nota "Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland". 

In hiernavolgende paragrafen komt het volgende aan de orde: 

- samenvatting hergebruik van grond (§4.2); 

- toets matrixtabel (mogelijkheden grondverzet binnen het beheersgebied) (§4.3); 

- toets kenpuntenkaart (afwijkende bodemkwaliteit) (§4.4); 

- toets bijzondere situaties (§4.5); 

- herkomst- of toepassingslocatie buiten het beheersgebied (§4.6). 

Het stroomdiagram in bijlage II-c geeft voor de meeste situaties de mogelijkheden voor grondverzet 

weer. Indien zich situaties voordoen die niet in het bodembeheerplan zijn beschreven, dient vooroverleg 

plaats te vinden met de gemeente. De gemeente is bevoegd om in afwijkende situaties een partijkeuring 

conform het Bouwstoffenbesluit te eisen. Bij het aantreffen van ernstige bodemverontreiniging 

wordt het bevoegd gezag in het kader van de Wet bodembescherming betrokken en wordt de verontreiniging 

gemeld door het College van BenW op grond van artikel 41 Wbb. 

4.2. Samenvatting hergebruik grond 

In onderstaande figuur komen in vogelvlucht de te doorlopen stappen voor hergebruik van grond aan 

de orde. De stappen zijn verder uitgewerkt in navolgende paragrafen. 

toets matrixtabel 

controleer of het grondverzet is 

toegestaan volgens de matrixtabel 

(tabel 4.1) 

toets kenpuntenkaart 

controleer of de ontgravingslocatie 

overlap vertoont met de 

kenpuntenkaart (bijlage II-b en §4.4) 

toets bijzondere situaties 

controleer of sprake is van één van 

de beschreven bijzondere situaties 

(§4.5) 

meld het voorgenomen grondverzet 

(bijlage II-d en §5.2) 

controleer tijdens 

graafw erkzaamheden of sprake is 

van een afw ijkende bodemkw aliteit 

(§4.4) 

stappen 

voorafgaand 

grondverzet 

stap 

tijdens 

grondverzet 



14

4.3. Toets matrixtabel (mogelijkheden grondverzet binnen het beheersgebied) 

Het grondverzet tussen zones van de bodemkwaliteitskaart is gebaseerd op het standstill-beginsel dat 

het toepassen van een partij grond niet tot verslechtering van de ontvangende bodem mag leiden. In 

navolgende matrixtabel (tabel 4.1) is dit principe voor de vijf zones uitgewerkt. 

herkomstzone 

4.1. Matrixtabel 

1. zone 1900 - bg 

3. zone industrie - bg 

4. zone stedelijk - og 

5. zone buitengebied (bg en og) 

1. zone 1900 - bg 

3. zone industrie - bg 

4. zone stedelijk - og 

toepassingszone 

5. zone buitengebied (bg en og) 

toelichting 

Wanneer dus niet wordt voldaan aan het standstill-beginsel, dan moet alsnog een partijkeuring worden 

uitgevoerd. Dit is dus een aantal keer het geval voor toepassing vanuit zone 1 en 2 (stedelijk en industrie 

gebied) waar een ‘te hoog’ PAK-gehalte aanwezig is. Uiteraard kan die grond wel zonder partijkeuring 

worden toegepast binnen de zone 1 en 2. 

toelichting stand-still beginsel (de vergelijkbaarheidstoets) 

Om na te gaan wat de mogelijkheden voor grondverzet binnen en tussen de zones van het beheersgebied zijn, is 

de 'vergelijkbaarheidstoets' uitgevoerd. In aansluiting op de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten is de vergelijkbaarheidstoets 

als volgt: 

gemiddeldepartij (herkomstzone) ≤ 1,2 x gemiddeldeontvangende bodem (toepassingszone) 

partijkeuring noodzakelijk 

geen partijkeuring noodzakelijk (vrij grondverzet) 

bg bovengrond (0 tot 0,5 m-mv) 

og ondergrond (0,5 tot 2 m-mv) 

Oftewel: het gemiddelde van betreffende stof in de toe te passen partij grond (herkomstzone) moet kleiner of gelijk 

zijn dan 1,2 maal het gemiddelde van deze stof in de ontvangende bodem (toepassingszone). Deze toets 

wordt alleen uitgevoerd voor die stoffen in de herkomstzone die de SW1 met een factor 2 overschrijden (> 2 x 

SW1) en alleen met het naar standaardbodem gecorrigeerde gemiddelde. De waarden moeten dus eerst naar 

een lutum- en humusgehalte van respectievelijk 25% en 10% omgerekend worden. 

In tabel 4.2 zijn de waarden ten behoeve van de vergelijkbaarheidstoets opgenomen, te weten de achtergrondwaarden 

vermenigvuldigd met een factor 1,2 uitgedrukt naar standaardbodem. Deze tabel kan ook gebruikt worden 

wanneer een partijkeuring is uitgevoerd en getoetst moet worden of de partij voldoet aan het standstillprincipe 

(d.w.z. gelijk is aan of lager dan de waarden in tabel 4.2. voor de ontvangende bodem). 

Tabel 4.2. Waarden t.b.v. vergelijkbaarheidstoets als ontvangende bodem (1,2 x achtergrondwaarde* uitgedrukt in L=25% en H=10%) in mg/kg.ds 

As Cd Cr Cu Hg Pb Ni Zn PAK EOX Olie 

zone 1900 - bg 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 3,61 0,76 135,79 

zone industrie - bg 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 1,56 0,61 151,87 

zone stedelijk gebied - og 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 1,20 0,53 143,65 

zone buitengebied (bg en og) 34,80 0,96 120,00 43,20 0,36 102,00 42,00 168,00 1,25 0,55 110,19 

* Wanneer het (rekenkundig) gemiddelde lager is dan de streefwaarde uit de Wet bodemscherming, is als achtergrondwaarde de streefwaarde gehanteerd 

De matrixtabel geeft de algemene situatie voor grondverzet tussen zones weer. Zoals blijkt uit de samenvattende 

paragraaf 4.2. moet altijd nog getoetst worden of sprake is van een mogelijk afwijkende 

bodemkwaliteit (§4.4) of een bijzondere situatie (§4.5). 



15

4.4. Toets kenpuntenkaart (afwijkende bodemkwaliteit) 

De bodemkwaliteitskaart doet alleen uitspraak over de gebiedseigen bodemkwaliteit binnen het beheersgebied. 

Er zijn echter plaatsen binnen de gemeente waar (mogelijk) sprake is van een lokale afwijkende 

bodemkwaliteit. Voorafgaand aan enig grondverzet zal altijd getoetst moeten worden of sprake 

is van een mogelijk afwijkende bodemkwaliteit. Er moet immers voorkomen worden dat de ontvangende 

bodem verontreinigd raakt door het toepassen van verontreinigde grond (er is dan geen sprake 

van standstill). 

De gemeente heeft in het kader van het Rijksprogramma Landsdekkend Beeld 2005 alle historische activiteiten 

geïnventariseerd die hebben kunnen leiden tot een mogelijk (lokale) afwijkende bodemkwaliteit. 

In bijlage II-b is de kenpuntenkaart met de ligging van die locaties opgenomen. Op de kaart zijn 

drie categorieën met potentieel (ernstig) verontreinigde locaties onderscheiden: 

- locaties met UBI-klassen 1 t/m 4 (boomgaarden uitgezonderd) – groen weergegeven; 

- locaties die gebaseerd zijn op luchtfoto-interpretaties – blauw weergegeven; 

- locaties met UBI-klassen 5 t/m 8 (incl. boomgaarden) – rood weergegeven. 

Benadrukt wordt dat deze kaart – als gevolg van het schaalniveau – alleen een indicatie geeft. In het 

systeem “StraLia” van de gemeente zal nog altijd moeten worden geverifieerd of daadwerkelijk sprake 

is van een overlap met de ontgravingslocatie. Bijlage II-b zal aan gemeentelijke toetsers en handhavers 

ter beschikking worden gesteld via het GIS systeem Nedview waarmee de kenpuntenkaart geraadpleegd 

kan worden. 

Wanneer grond uit één van de kenpuntenlocaties wordt weggenomen, zal eerst moeten worden aangetoond 

dat geen sprake is van een bodemverontreiniging. Per categorie wordt hier als volgt mee omgegaan 

(zie ook figuur 4.1). 

locaties met UBI-klassen 1 t/m 4, boomgaarden uitgezonderd (groen) 

Over het algemeen is de kans dat op dit type locaties een afwijkende bodemkwaliteit aanwezig is, die 

toegeschreven kan worden aan het omschreven historische gebruik, klein. Besloten is dat bij dit type 

locaties de opgenomen archieven in het systeem StraLia geraadpleegd moeten worden. Alleen wanneer 

er voldoende concrete aanwijzingen zijn voor een voormalige verdachte activiteit, inclusief exacte 

locatie, stoftype en duur van de bodembedreigende activiteit moet hiernaar een bodemonderzoek worden 

ingesteld. Wanneer er onvoldoende concrete informatie voorhanden is om een gericht bodemonderzoek 

te kunnen uitvoeren, gelden er geen specifieke restricties ten aanzien van het grondverzet. Dit 

is ter beoordeling aan de toetsend bodemambtenaar. Ook wanneer er geen restricties gelden dient 

men tijdens graafwerkzaamheden altijd alert te zijn op mogelijke afwijkingen in de grond. 

locaties die gebaseerd zijn op luchtfoto-interpretaties (blauw) 

Luchtfoto-interpretaties betreffen met name potentiële dempingen en ophogingen en hebben daardoor 

een relatief hoge UBI-klassificering gekregen. Om de volgende redenen is echter besloten om niet in alle 

gevallen een bodemonderzoek te eisen: 

- het blijkt dat veel van de erfscheidingen (b.v. hekwerk) voor ‘gedempte sloten’ zijn aangezien; 

- uit een verificatie in de gemeente Neede is gebleken dat de dempingen/ophogingen doorgaans met 

gebiedseigen grond zijn uitgevoerd; 

- DLG heeft bevestigd dat in de bestekken van jaren ’50 en ’60 voor ruilverkavelingen is voorgeschreven 

dat dempingen/ophogingen met gebiedseigen grond moesten worden uitgevoerd. 

Bij uitname van grond op een perceel uit deze categorie zal tijdens ontgraving geïnspecteerd moeten 

worden of er visuele aanwijzingen zijn voor een afwijkende bodemkwaliteit (b.v. antropogene bijmengingen): 

- wanneer sprake is van een mogelijk afwijkende bodemkwaliteit zal alsnog bodemonderzoek conform 

NEN5740 of NEN5707/NEN5897 moeten worden uitgevoerd; 

- wanneer er zintuiglijk geen afwijkingen zijn, mag verondersteld worden dat er geen demping/ophoging 

is geweest of dat deze met gebiedseigen grond is uitgevoerd. In dat geval gelden er 

dus verder geen restricties ten aanzien van het grondverzet. 



16

- 

- 

nee 

de grond mag niet w orden herbruikt 

en moet w orden afgevoerd 

(storten/reinigen) op grond van een 

beschikking op het saneringsplan 

(provincie is bevoegd gezag) 

nee 

fig. 4.1: benodigde onderzoeksinspanning bij kenpuntenlocaties 

of het aantreffen van verontreiniging tijdens ontgraving 

raadpleeg archiefverw ijzingen in 

Stralia; is er een reële kans op 

aantonen van een verontreiniging? 

(d.w.z. plaats, stoftype en gebruiksduur zijn 

voldoende bekend) 

ja 

uitvoeren van nader 

bodemonderzoek, is sprake van een 

niet ernstig geval? 

( I) 

ja 

de grond mag alleen binnen "het 

geval" w orden herschikt of afgevoerd 

(storten/reinigen) op grond van een 

beschikking op het saneringsplan 

(gemeente is bevoegd gezag) 

ja 

ja 

overlapt de ontgravingslocatie met 

een locatie op de kenpuntenkaart 

(UBI 1 t/m 8)? 

het betreft een UBI-klasse 5 t/m 8 

(of een boomgaardperceel; rode vlakjes op 

kenpuntenkaart) 

is op de locatie eerder onderzoek 

verricht? 

is de verdachte activiteit in voldoende 

mate onderzocht en is het onderzoek 

van voldoende kw aliteit en geringe 

ouderdom (< 5 jaar)? 

(controleer in Homerus) 

is/w ordt bij het onderzoek de Tw 

aarde van de Wbb overschreden? 

het toepassen van deze grond onder 

de MVG is beperkt; de grond kan 

alleen binnen de locatie w orden 

verw erkt 



ja 

is de locatie gelokaliseerd a.h.v. een 

luchtfotointerpretatie? 

(blauwe vlakjes op de kenpuntenkaart) 

nee 

betreft het een UBI-klasse 1 t/m 4? 

(boomgaardpercelen uitgesloten; groene 

vlakjes op kenpuntenkaart) 

nee 

ja 

ja 

nee 

is een gehalte boven de AGW 

gemeten? 

ja 

ja 

nee 

nee 

nee 

nee 

w orden tijdens graafw erkzaamheden 

afw ijkingen in de bodem 

geconstateerd die op 

bodemverontreiniging kunnen w ijzen? 

ja nee 

onderzoeken van (vml.) verdachte 

activiteit/plaats conform NEN5740, 

NEN5707 of NEN5897 

w orden tijdens graafw erkzaamheden 

afw ijkingen in de bodem 

geconstateerd die op 

bodemverontreiniging kunnen w ijzen? 

nee 

het toepassen van deze grond onder 

de MVG is - zonder beperkingen - 

mogelijk 

ja 

17

locaties met UBI-klassen 5 t/m 8, inclusief boomgaarden (rood) 

Op deze locaties zal in principe wel bodemonderzoek moeten worden uitgevoerd, tenzij uit het systeem 

“Homerus” van de gemeente blijkt dat de verdachte activiteit op de locatie al eerder in voldoende mate 

is onderzocht. Wanneer dit onderzoek volgens de richtlijnen is uitgevoerd, voldoende actueel is (< 5 

jaar) én er is geen overschrijding van de toetsingswaarde (T) van de Wet bodembescherming aangetoond, 

dan is aanvullend bodemonderzoek niet nodig. Wanneer niet aan deze voorwaarden wordt voldaan 

moet alsnog een bodemonderzoek naar de verdachte activiteit worden ingesteld. Afhankelijk van 

de uitkomsten van dit onderzoek gelden de volgende restricties: 

- is er geen overschrijding van de toetsingswaarde (T) van de Wet bodembescherming, maar wel een 

overschrijding van de achtergrondwaarde (AGW) van de zone (zie tabel 3.3), dan mag de grond alleen 

op de locatie zelf worden terugverwerkt. Bij een toepassing daarbuiten zal dus een volledige 

partijkeuring moeten worden uitgevoerd; 

- bij een overschrijding van de toetsingswaarde (T) van de Wet bodembescherming moet een nader 

bodemonderzoek worden uitgevoerd: 

⋅ wanneer vervolgens blijkt dat geen sprake is van een interventiewaarde-overschrijding of er is 

minder dan 25 m 3 grond verontreinigd boven de interventiewaarde (I) dan mag de grond alleen 

binnen het “geval” worden terugverwerkt en alleen op grond van een beschikking op het saneringsplan 

door de gemeente. Bij een verwerking buiten het “geval” zal dus een volledige partijkeuring 

moeten worden uitgevoerd; 

⋅ wanneer sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging (> 25 m 3 boven I), dan 

mag de grond niet opnieuw worden hergebruikt en moet deze worden afgevoerd (storten/reinigen) 

met een saneringsplan goed te keuren door de provincie Gelderland. 

Boomgaardpercelen 

Tijdens steekproefsgewijs onderzoek dat verricht is naar voormalige boomgaarden is op een aantal percelen 

een verhoogd gehalte aan som DDT aangetoond. Om deze reden zijn deze locaties in de ‘rode’ categorie 

van de kenpuntenkaart geplaatst. Dus ook voor dit type percelen zal met aanvullend onderzoek (NEN5740) 

moeten worden aangetoond dat geen sprake is van verhoogde gehalten. De exacte begrenzing van de 

(vml.) boomgaard dient gecontroleerd te worden middels de topografische kaart nooduitgave 1952 zoals opgenomen 

in de StraLia inventarisatie. In bijlage III is de opzet en het resultaat van het verrichte aanvullende 

boomgaardonderzoek toegelicht. 

controle tijdens ontgraving 

Ook wanneer de locatie op voorhand niet verdacht is, maar tijdens de werkzaamheden bodemvreemde 

materialen, asbest of anderszins afwijkingen worden geconstateerd die op een bodemverontreiniging 

kunnen wijzen, dient het werk direct gestaakt te worden. De constateringen zullen aan de gemeente 

moeten worden gemeld waarna – op aanwijzingen van de gemeente – alsnog bodemonderzoek moet 

worden verricht. Voor richtlijnen met betrekking tot de omgang met bodemvreemde bestanddelen wordt 

verwezen naar bijlage X. 

4.5. Toets bijzondere situaties 

Na het raadplegen van de matrixtabel en de toets of sprake is van een overlap met de kenpuntenkaart, 

moet als laatste worden nagegaan of sprake is van een bijzondere situatie. De volgende bijzondere situaties 

zijn toegelicht: 

- de toepassings- of herkomstlocatie is dieper dan 2 m-mv (§4.5.1); 

- het dempen van oppervlaktewater (§4.5.2); 

- grondverzet ter plaatse van waardevolle landschapselementen (§4.5.3); 

- grondverzet ter plaatse van grondwaterbeschermingsgebieden (§4.5.4); 

- de omgang met van nature verhoogde arseengehalten (§4.5.5); 

- grond afkomstig uit een bestaand werk (in het kader van het bouwstoffenbesluit gerealiseerd) 

(§4.5.6). 



18

4.5.1. Toepassings- of herkomstlocatie dieper dan 2 m-mv 

De bodemkwaliteitskaart heeft de achtergrondgehalten voor twee grondlagen vastgesteld, namelijk de 

bovengrond (tot 0,5 m-mv) en de ondergrond (0,5 tot 2,0 m-mv). De reden voor dit onderscheid is dat 

doorgaans de bovengrond meer beïnvloed is door antropogene activiteiten (atmosferische depositie, 

omploegen, opmenging met puindelen etc.) en hierdoor van mindere kwaliteit is dan de ondergrond. 

Bovendien wordt met dit onderscheid aangesloten bij de gegevens die met regulier bodemonderzoek 

worden gegenereerd. 

Bij grondverzet kan het voorkomen dat de herkomst- of toepassingslocatie dieper is dan de gezoneerde 

2 meter. Hier wordt als volgt mee omgegaan: 

- wanneer de herkomstlocatie dieper is dan 2 m-mv, gelden dezelfde regels als voor het bovenste 

deel van het bodempakket (< 2 m-mv). Aangenomen mag worden dat de (diepere) ondergrond 

schoner is dan de bovengrond, dus toepassing hiervan zal alleen maar tot een verbetering van de 

grondkwaliteit leiden; 

- wanneer de toepassingslocatie dieper is dan 2 m-mv, moet altijd een partijkeuring op de toe te passen 

grond worden uitgevoerd. Er is namelijk een toepassing voorzien in een gebied (grondlaag) 

waarvoor geen bodemkwaliteitskaart beschikbaar is. Dit betekent dat het beoogde grondverzet alleen 

dan kan plaatsvinden wanneer de keuring uitwijst dat de partij grond 'schoon' is (incl. MVRgrond). 

4.5.2. Dempen van oppervlaktewater 

Omdat bij de landinrichtingsprojecten veelvuldig oppervlaktewateren zullen worden gedempt is door het 

waterschap een tweetal notities uitgewerkt waarin de volgende onderwerpen aan de orde komen: 

- verspreidingsbeleid baggerspecie; 

- bevoegd gezag bij dempingen; 

- bodemkundige randvoorwaarden van dempingen; 

- begrenzing land- en waterbodem. 

De notities met relevante bijlagen zijn in bijlage VI van deze rapportage opgenomen. Twee belangrijke 

punten uit de notities zijn navolgend kort toegelicht. 

begrenzing land- en waterbodem 

In bijlage VI-b is opgenomen welke watergangen thans in beheer zijn bij het waterschap. Ook bijgevoegd 

zijn de beschikbare (indicatieve) waterbodemkwaliteitsgegevens. De waterkwaliteitsbeheerder - 

in casu het Waterschap Rijn en IJssel - is bevoegd gezag voor het toepassen van grond in het oppervlaktewater 

of op de waterbodem. De principe afspraak is dat de grens tussen land- en waterbodem 

gevormd wordt door óf de kademuur van de watergang óf het snijpunt van het hellende vlak van het talud 

en het horizontale vlak van de omliggende landbodem. Voor de grotere beken (Berkel, Groenlose 

Slinge, Bolksbeek en Schipbeek) wordt een kaart vervaardigd waarop de begrenzing op perceelsniveau 

is af te lezen. Zodra deze kaart gereed is, wordt deze bijgevoegd in bijlage VI-c. Voor situaties dat de 

overgang minder duidelijk is, zal overleg moeten plaatsen met de gemeente en het waterschap. 

demping van oppervlaktewater 

Wanneer de demping een tijdelijk en functioneel karakter heeft, dan is sprake van een werk in de zin 

van het Bouwstoffenbesluit en kan óf schone grond óf categorie 1 grond worden toegepast. Het toepassen 

van categorie 2 grond is alleen mogelijk wanneer een Wvo-vergunning wordt aangevraagd en 

verleend. 

Bij demping met een meer definitief karakter (herstel bodem) is de vrijstellingsregeling Grondverzet van 

toepassing en geldt het stand-still beginsel. De toe te passen grond moet van vergelijkbare of betere 

kwaliteit zijn dan de ontvangende bodem. Aangezien de grond in het buitengebied 'schoon' is, zal het er 

in de praktijk op neer komen dat de demping in dit geval alleen met schone grond kan plaatsvinden. 



19

4.5.3. Grondverzet ter plaatse van waardevolle landschapselementen 

Op grond van artikel 14 en 21 van de Wet op Ruimtelijke Ordening is de gemeente bevoegd om aanvullende 

eisen te stellen ten behoud of herstel van waardevolle landschapselementen. In het bestemmingsplan 

van het "buitengebied" van de gemeente Eibergen is opgenomen dat voor het gebruiken van 

grond binnen de zogenaamde waardevolle landschapskenmerken b (houtopstallen), h (kleinschalige 

hoogteverschillen), o (openheid), v (rustige omstandigheden en/of onverharde wegen) en w (waterhuishouding) 

een aanlegvergunning moet worden aangevraagd. In bijlage VII-b is de kaart met de gebieden 

waar deze landschapskenmerken voorkomen weergegeven. 

Voor de aanlegvergunning hanteert de gemeente de volgende criteria: 

- de grond dient zo dicht mogelijk bij de plaats van herkomst te worden afgezet; 

- met uitzondering van de bodemeenheden "podzolgronden" en "kalkloze zandgronden" vindt er bij 

voorkeur geen uitwisseling tussen verschillende bodemeenheden plaats (zie kaart in bijlage VII-c); 

- gebieden met kwel moeten zoveel mogelijk in stand worden gehouden; het opvullen van ingesloten 

laagten is dus niet gewenst. Hiervoor wordt de kaart bijgesloten in bijlage VII-d gebruikt. Opvulling 

van laagten overeenkomend met grondwatertrappen I t/m III is niet gewenst; 

- reliëf moet in stand worden gehouden en waar mogelijk worden versterkt; 

- vlakke percelen mogen (op het moment van toepassing) niet meer dan 0,2 meter worden opgehoogd; 

- met betrekking tot het herstel van (verdwenen) cultuurhistorie is het toegestaan om: 

⋅ nieuwe houtopstanden aan te leggen op een wallichaam (max. toepassingshoogte 1 meter); 

⋅ in gebieden waar van oudsher verspreide eenmans-essen voorkomen, nieuwe esvorming te realiseren 

(max. 10.000 m 3 per es en gemiddelde toepassingshoogte 0,5 meter). 

Een deel van het beheersgebied is gelegen binnen de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. Voor dit deel 

is het bestemmingsplan "Buitengebied 1982" van toepassing. In dit bestemmingsplan worden twee gebieden 

met landschappelijke waarden onderscheiden, te weten "Agrarisch gebied van landschappelijke 

waarde" en "Agrarisch gebied van grote landschappelijke waarde". In de notitie van bijlage VII-a zijn 

aandachtspunten met betrekking tot deze twee gebiedstypen opgenomen. Met betrekking tot de aanlegvergunning 

heeft de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde nog geen beleid ontwikkeld. Tot de vaststelling 

van het eigen beleid wordt aangesloten bij het beleid van de gemeente Berkelland. 

4.5.4. Grondverzet ter plaatse van grondwaterbeschermingsgebieden 

Op basis van bevoegdheden die de provincie heeft krachtens de Wet milieubeheer kan de provincie 

strenger beleid ontwikkelen dan in de nota Grond Grondig Bekeken is aangegeven. In de Provinciale 

milieuverordening Gelderland (PmG) zijn grondwaterbeschermingsgebieden als bijzonder beschermingsgebied 

aangewezen. 

In het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart zijn twee grondwaterbeschermingsgebieden met 

waterwingebieden aanwezig (bijlage IX). Om de bodem en de waterwinning binnen deze gebieden te 

beschermen gelden de volgende regels: 

- in het waterwingebied is het niet toegestaan om verontreinigde grond te gebruiken, ook niet wanneer 

dit herplaatsing binnen hetzelfde gebied betreft; 

- in het grondwaterbeschermingsgebied is het ook niet toegestaan om verontreinigde grond te gebruiken. 

Echter, er kan ontheffing worden verleend wanneer het herplaatsen van verontreinigde 

grond binnen hetzelfde grondwaterbeschermingsgebied betreft. 

Aangezien de grondwatergebieden (en dus ook de waterwingebieden) zich bevinden in het 'schone' 

buitengebied zal in de praktijk aan deze voorwaarden worden voldaan. Het toepassen van grond afkomstig 

vanuit één van de stedelijke zones is niet zonder ontheffing toegestaan. 



20

4.5.5. Arseenrijke grond 

Net zoals in andere delen van de provincie Gelderland, komt ook in onderhavig beheersgebied plaatselijk 

arseenrijke grond voor. De arseenaanrijking heeft een natuurlijke oorsprong en wordt in verband 

gebracht met de zogenaamde roestverschijnselen in de grond. De provincie Gelderland heeft voor de 

omgang met arseenrijke grond een richtlijn uitgewerkt. Omdat de arseenproblematiek binnen de zuidoost 

helft van Berkelland niet vergelijkbaar is met gemeenten langs (bijvoorbeeld) de Veluwezoom 

heeft de gemeente besloten om op enkele punten van deze richtlijn - in goed overleg met de provincie - 

af te wijken. Argumenten hiervoor zijn: 

- Uit een beoordeling van de beschikbare analysegegevens zijn geen duidelijke grootschalige voorkomens 

van arseen of correlaties met bepaalde geomorfologische eenheden, kwelgebieden of bodemtypen 

naar voren gekomen. Er zijn dus geen 'aaneengesloten gebieden' aangewezen waar bekend 

is dat verhoogde arseengehalten voorkomen. Uit ervaring bij de gemeente Eibergen blijkt het 

vaak te gaan om zeer lokaal voorkomende roestverschijnselen; 

- De 'de lokale arseenvoorkomens' manifesteren zich over het algemeen als een minimaal 25 cm 

dikke grondlaag met roestvlekken in de bovenste meter van de bodem. Van een verkitting in de 

vorm van een ijzeroerbank is doorgaans geen sprake. De laag bevindt zich ruim boven de huidige 

grondwaterspiegel en kan dus als een paleo-aanrijking worden beschouwd (aanrijking rondom 

voormalige grondwaterspiegel). Door de huidige ligging boven de grondwaterspiegel (oxisch) is het 

arseen zo goed als immobiel; 

- Uit de kengetallen voor het buitengebied blijkt dat slechts bij een beperkt aantal onderzoeken verhoogde 

arseengehalten zijn gemeten (zie bijlage VIII-a). Van alle 448 metingen van de bovengrond 

(0 tot 0,5 m-mv) overschrijdt er minder dan 1% de interventiewaarde (3 waarnemingen). Gemiddeld 

gezien ligt het arseengehalte tussen de 1,9 en 6,7 mg/kg.ds (gemiddelde ± standaarddeviatie). In 

de ondergrond (0,5 tot 2 m-mv) ligt 1 à 2% van de 303 metingen boven de interventiewaarde (4 

waarnemingen). Gemiddeld gezien ligt het arseengehalte in deze laag tussen de 1,4 en 8,4 

mg/kg.ds (gemiddelde ± standaarddeviatie). 

De omgang met arseenrijke grond binnen het beheersgebied van de bodemkwaliteitskaart is op navolgende 

pagina schematisch weergegeven (figuur 4.2). 



21

Fig. 4.2: Omgang met Arseenrijke grond 

worden er tijdens ontgraving 

roestverschijnselen over een dikte 

van meer dan 25 cm waargenomen? 

ja 

partij apart zetten en indicatief 

bemonsteren/analyseren 

(As, Fe en Al) 

overschrijdt het arseengehalte in de 

grond de gemiddelde 

achtergrondwaarde? 

(17,5 mg/kg.ds gebiedseigen L/H)* 

ja 

kan onderbouwd worden dat sprake 

is van een natuurlijke 

arseenaanrijking? 

(Nabron-documentatie, zie bijlage VIII-b) 

ja 

is mogelijk sprake van een humaan 

of ecologisch risico? 

(toetsing aan BGW, zie tabel 4.3) 

nee 

betreft het een toepassing waardoor 

het arseen mogelijk mobiliseert of de 

belasting op de onderliggende 

bodem toeneemt? 

(zie toelichtend tekst na tabel 4.3) 

ja 

uitvoeren kolomproef (L/S= 10) 

voldoet de uitloging aan de 

Bouwstoffenbesluit-normering voor 

categorie 1 grond? 

nee 

bij categorie 2 grond toepassen van 

de grond conform het 

Bouwstoffenbesluit, anders afvoeren 

naar erkende verwerker 

nee 

nee 

nee 

ja 

nee 

ja 

geen (arseen)specifieke restricties 

ten aanzien van het grondverzet in 

het beheersgebied van de BKK 

nader bodemonderzoek, evt. gevolgd 

door een bodemsanering 

(in dat geval is provincie bevoegd gezag) 

risico-evaluatie uitvoeren 

gebruik is alleen toegestaan 

wanneer aangetoond wordt dat er 

(bij het toekomstig gebruik) geen 

risico's optreden / anders afvoeren 

naar een erkende verwerker 

geen (arseen)specifieke restricties 

ten aanzien van het grondverzet in 

het beheersgebied van de BKK 

* in standaardbodemwaarden is de gemiddelde achtergrondwaarde voor arseen 29 mg/kg.ds 



22

Enkele toetsmomenten op voorgaande pagina zijn onderstaand toegelicht: 

- Wanneer sprake is van een minder dan 25 cm dikke laag met roestverschijnselen is besloten om de 

partij niet separaat te ontgraven. Bij een laag minder dan 25 cm is waarschijnlijk sprake van een 

beperkte aanrijking. De 'vracht' aan arseen die tot een belasting van de ontvangende bodem kan 

leiden wordt in dat geval verwaarloosbaar geacht. Bovendien is het in de praktijk lastig om lagen 

dunner dan 25 cm separaat te ontgraven; 

- Bij een overschrijding van de achtergrondwaarde wordt nagegaan of sprake is van een natuurlijk 

aangerijkt gehalte. Omdat de achtergrondwaarden van de zones onderling nauwelijks verschillen 

(het betreft de naar gebiedseigen lutum- en humus gecorrigeerde streefwaarde) is gekozen voor 

een gemiddelde achtergrondwaarde, te weten 17,5 mg/kg.ds (gebiedseigen L/H) of 29 mg/kg.ds 

(standaardbodemwaarden L/H); 

- In de Nabron-documentatie (zie bijlage VIII-b) is een eenvoudige formule uitgewerkt op grond 

waarvan aangetoond kan worden of sprake is van een natuurlijke aanrijking. Vandaar dat naast de 

arseenanalyses ook ijzer- en aluminium-metingen verricht moeten worden; 

- Met betrekking tot de toetsing aan de normering van de Wet bodembescherming wordt opgemerkt 

dat er een voorstel van het RIVM [ref. 23] ligt om de interventiewaarde voor arseen naar boven bij 

te stellen (55 mg/kg.ds naar 85 mg/kg.ds uitgedrukt in standaardbodemwaarden); 

- In de Nabron-documentatie [ref. 16] zijn grenswaarden opgenomen voor enkele (humane) gebruiksvormen. 

De grenswaarden zijn door het RIVM [ref. 23] afgeleid van de beleidsmatig vastgestelde 

BodemGebruiksWaarden (BGW) die gebaseerd zijn op ecologische risico's. Bij arseengehalten 

boven deze BGW (tabel 4.3) is sprake van een potentieel risico. Het daadwerkelijk risico moet 

dan vastgesteld worden met een locatiespecifieke risico-evaluatie waarin ook de toekomstige situatie 

wordt betrokken. In onderstaande tabel zijn de afgeleide BGW opgenomen. 

Bij landbouwfuncties is niet het humaan, maar het ecologisch risico van groter belang. Voor landbouwfuncties 

zijn echter geen BGW beschikbaar. Wel zijn er LAC-waarden (30 mg/kg.ds voor zand 

en 50 mg/kg.ds voor klei/veen). De Nabron-documentatie adviseert echter om deze voor landbouwfuncties 

niet als 'rigide' grenswaarde te hanteren omdat de praktijk uitwijst dat veel hogere arseengehalten 

(tot 400 mg/kg.ds) niet leiden tot gewasschade of tot gevaarlijke hoge arseengehalten in 

het consumeerbare product voor mens of dier. Om deze reden heeft de gemeente besloten om 

voor landbouwfuncties dezelfde BGW als voor de functie wonen met moestuin te hanteren. 

Tabel 4.3: Grenswaarden (BGW) waarboven het actueel risico moet worden bepaald 

gebruiksvorm Grenswaarden (mg/kg.ds uitgedrukt naar L=25% en H=10%) 

wonen+moestuin 146 

wonen+tuin 405 

natuur en openbaar groen 562 

landbouw (incl. veeteelt) 146 

- Bij de toetsing of mogelijk sprake is van omstandigheden waarin het arseen mobiliseert of waarin 

de belasting op de onderliggende bodem toeneemt, worden de volgende situaties bedoeld (ter beoordeling 

aan de toetsende ambtenaar): 

⋅ het plaatsen van arseenrijke grond onder reducerende omstandigheden (b.v. toepassen in oppervlaktewater, 

toepassen onder de grondwaterspiegel); 

⋅ het plaatsen van arseenrijke grond onder sterk bemestende omstandigheden (bemestingstoffen 

concurreren met As om bindingsplaatsen); 

⋅ het toepassen van arseenrijke grond in een grotere toepassingsdikte dan in situ is aangetoond 

(belasting als gevolg van (mogelijke) uitloging neemt dan relatief toe). 

- Het afgraven en verplaatsen van nature verontreinigde bodem valt niet onder de saneringsparagraaf 

van de Wet bodembescherming. Dit neemt niet weg dat wanneer arseenrijke bodem wordt afgegraven 

en afgevoerd, het een afvalstof is in het kader van de Wet milieubeheer. 



23

4.5.6. Grond afkomstig uit een bestaand werk 

In theorie is het mogelijk dat er grond vrijkomt uit een eerder - in het kader van het Bouwstoffenbesluit - 

ingericht werk. Het toepassen van grond afkomstig uit een bestaand werk onder de vrijstellingsregeling 

Grondverzet is niet toegestaan, tenzij voldoende informatie is over de herkomstlocatie (-zone) en in de 

tussentijd redelijkerwijs geen kwaliteitsverslechtering van deze grond is opgetreden (b.v. door bewerking 

of bedrijfsactiviteiten). Bij de toetsing van de matrixtabel dient in dit geval de oorspronkelijke herkomstzone 

te worden aangehouden (en dus niet de zone waarin het werk momenteel ligt). 

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat wanneer grond niet wordt toegepast als ‘bodem’ maar wordt 

toegepast in een (tijdelijk en functioneel) ‘werk’ niet de vrijstellingsregeling maar het Bouwstoffenbesluit 

van kracht is. 

4.6. Toetsing bij herkomst- of toepassingslocatie buiten het gezoneerd gebied 

4.6.1. Aanvoer van grond afkomstig van buiten het beheersgebied 

Wanneer zich de situatie voordoet dat er een netto grondtekort is, zal grond afkomstig van buiten het 

beheersgebied moeten worden aangevoerd. Om de kwaliteit van de bodem binnen het beheersgebied 

blijvend te waarborgen zijn hier regels aan gesteld. 

Bij aanvoer van grond van buiten het gezoneerde gebied zijn er twee situaties denkbaar: 

a) voor het herkomstgebied is wel een (adequate) bodemkwaliteitskaart beschikbaar; 

b) voor het herkomstgebied is geen (adequate) bodemkwaliteitskaart beschikbaar. 

ad a) het herkomstgebied beschikt wel over een (adequate) bodemkwaliteitskaart 

Indien voor het herkomstgebied van de aangevoerde partij grond wel een bodemkwaliteitskaart beschikbaar 

is, is informatie over de kwaliteit van de grond bekend. Om na te gaan of de partij aan te voeren 

grond – zonder partijkeuring – in één van de zones kan worden toegepast, wordt in ieder geval het 

volgende getoetst (zie ook beslisdiagram in bijlage II-c): 

- of de bodemkwaliteitskaart van het herkomstgebied van voldoende kwaliteit is, waarbij ondermeer 

getoetst wordt of deze nog actueel genoeg is en is opgesteld conform de vigerende richtlijnen; 

- of sprake is van een mogelijk afwijkende bodemkwaliteit: indien dit het geval is, zal – in overleg met 

het bevoegd gezag – sowieso een partijkeuring moeten worden uitgevoerd; 

- of sprake is van een kritische stof (P95 > TW): in dit geval is een partijkeuring conform Bouwstoffenbesluit 

noodzakelijk op grond waarvan kan worden aangegeven of de toepassing mogelijk is (uitvoeren 

vergelijkbaarheidstoets voor die stoffen die in de partij 2 x SW1 van het Bouwstoffenbesluit 

overschrijden; toetsen aan tabel 4.2); 

- wanneer geen sprake is van een verwachte afwijkende bodemkwaliteit of een ‘kritische stof’ wordt 

het alternatief gebruikt dat er voor die stoffen die in de herkomstzone 2 x SW1 van het Bouwstoffenbesluit 

overschrijden altijd een vergelijkbaarheidstoets moet worden uitgevoerd (toetsen aan tabel 

4.2). 

Het beheersgebied van deze bodemkwaliteitskaart wordt doorkruist door drie andere bodemkwaliteitskaarten 

met hun eigen beheersgebieden. Het betreft: 

- de bodemkwaliteitskaart voor het bedrijventerrein Laarberg (deels gelegen in Groenlo) [ref. 12]; 

- de bodemkwaliteitskaart voor de wegbermen van de gemeente Eibergen [ref. 13]; 

- de bodemkwaliteitskaart voor de wegbermen van de provincie Gelderland [ref. 14]; te weten de 

N319, de N822 en de N823. 

In bijlage II-a is de ligging van deze beheersgebieden weergegeven. 

Voor elk van de zones in deze bodemkwaliteitskaarten is getoetst of sprake is van een ‘kritische’ stof of 

van stoffen die 2 x SW1 van het Bsb overschrijden. Voor de vergelijkbaarheidstoets (stoffen > 2 x SW1) 

zijn de achtergrondwaarden eerst omgerekend naar standaardbodemwaarden. Op deze manier is de 

matrixtabel verder uitgebreid (tabel 4.4). 



24

Benadrukt wordt dat deze bodemkwaliteitskaart en dit bodembeheerplan geen zeggenschap hebben op 

het toepassen van grond binnen de zones van deze andere bodemkwaliteitskaarten. De bermen en het 

industrieterrein Laarberg maken namelijk geen onderdeel uit van het beheersgebied van deze bodemkwaliteitskaart. 

herkomstzone 

Tabel 4.4. (uitgebreide) matrixtabel 

1. zone 1900 (0 tot 0,5 m-mv) 

3. zone industrie (0 tot 0,5 m-mv) 

4. zone stedelijk (0,5 tot 2 m-mv) 

5. zone buitengebied (0 tot 2 m-mv) 

6. eibergen-berm rood* 

7. eibergen-berm groen* 

8. eibergen-berm blauw* 

9. laarberg-zone1 (0 tot 0,5 m-mv) 

10. laarberg-zone2 (0 tot 0,5 m-mv) 

11. laarberg-ondergrond (0,5 tot 2 m-mv) 

12. zandberm Gelderland** 

13. kleiberm Gelderland** 

toelichting 

* bermbreedte = 0,2 tot 1,5 meter vanaf de wegkant en bermdiepte = 0,3 m-mv 

** bermbreedte = vanaf de wegkant tot insteek bermsloot en bermdiepte = 0,5 m-mv 

partijkeuring noodzakelijk 

geen partijkeuring noodzakelijk (vrij grondverzet) 

niet toegestaan op grond van fysische verschillen 

toepassingszone 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 

ad b) het herkomstgebied beschikt niet over (adequate) bodemkwaliteitskaart 

Omdat onvoldoende of geen inzicht bestaat in de kwaliteit van de toe te passen partij grond zal in alle 

gevallen een partijkeuring conform het Bouwstoffenbesluit moeten worden uitgevoerd. Aan de hand van 

de resultaten van de partijkeuring en de vergelijkbaarheidstoets voor die stoffen op de herkomstlocatie 

die 2 x SW1 overschrijden, kan vervolgens bepaald worden of de beoogde toepassing mogelijk is. Voor 

de vergelijkbaarheidtoets en de tabel met toetsingswaarden wordt verwezen naar het intermezzo uit paragraaf 

4.3 en tabel 4.2. 

4.6.2. Toepassing van vrijkomende grond buiten het beheersgebied 

Wanneer er grond vanuit het beheersgebied van deze bodemkwaliteitskaart elders in de gemeente 

Berkelland of daarbuiten wordt toegepast dan moet in principe een partijkeuring worden uitgevoerd, 

tenzij voor het ontvangende gebied een bodemkwaliteitskaart beschikbaar is waarin andere eisen zijn 

omschreven. Het verdient de aanbeveling zich voor die situaties op de hoogte te stellen van het beleid 

van de betreffende bevoegde gezag (buurgemeenten en/of waterschap Rijn en IJssel). 

Vanuit het oogpunt van kostenreductie, praktische voordelen en eenheid in het omgaan met de toetsing 

van grondverzet, wordt aanbevolen op termijn het gehele grondgebied van de gemeente Berkelland 

onder het regime van een bodembeheerplan te brengen. Deze termijn is afhankelijk van de prioriteit die 

hieraan door de gemeente wordt gegeven. 



25

5. PROCEDURES 

5.1. Algemeen 

Het beheersgebied strekt zich uit over delen van de heringedeelde gemeente Berkelland en de heringedeelde 

gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. Voor zover het grondverzet binnen het beheersgebied betreft 

zijn deze gemeenten – voor hun eigen grondgebied – bevoegd gezag. Zij dienen zorg te dragen 

voor ontvangst van de melding, registratie, toezicht, handhaving en communicatie/voorlichting. Elk van 

de gemeenten hanteert bij communicatie het eigen briefpapier. 

De (vml.) gemeente Eibergen heeft in de beleidsnota “Actief bodem- en bouwstoffenbeheer gemeente 

Eibergen” aandacht besteed aan de verschillende reeds geïmplementeerde procedures. De hiernavolgende 

omschreven procedures sluiten aan bij deze beleidsnota, maar geven alleen de essentie weer. 

Relevante bijlagen uit de nota zijn bijgevoegd (bijlage II-f en X). 

5.2. Melding en registratie 

Voor elk grondverzet dat onder het regime van de vrijstellingsregeling Grondverzet valt, geldt een meldings-/registratieplicht. 

De volgende elementen moeten minimaal in de melding betrokken worden: 

- het tijdstip waarop de grond wordt aangebracht; 

- de plaats waar de grond zal worden gebruikt (b.v. adres, kadastraal perceelnummer of kaart); 

- de plaats van herkomst van de grond; 

- indien nodig een erkende kwaliteitsverklaring (b.v. partijkeuring/bodemonderzoek); 

- de hoeveelheid toe te passen grond. 

De grondeigenaar of erfpachter van de ontvangende bodem is verantwoordelijk voor de melding. Afdeling 

TOR (Technisch Ontwerp en Realisatie) van de gemeente Berkelland of afdeling BM (Bouwen en 

Milieu) van de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde is verantwoordelijk voor ontvangst, toetsing en registratie 

van de melding. De melding dient uiterlijk vijf werkdagen voor aanvang van de werkzaamheden 

bij de gemeente te worden ingediend. Op de melding volgt geen beschikking van het bevoegd gezag. 

Met de werkzaamheden kan dus - zonder tegenbericht - op de aangegeven datum, dat wil zeggen op 

zijn vroegst vijf werkdagen na de melding, worden begonnen. 

Voor de melding van het grondverzet binnen het beheersgebied is een speciaal formulier ontwikkeld 

(bijlage II-d). De gemeente is verplicht dit formulier op aanvraag ter beschikking te stellen en zal dit beschikbaar 

hebben bij de gemeentewinkel, servicepunten en op de website. De registratie van de meldingen 

dient plaats te vinden in het linkerdeel van het Registratiesysteem van de gemeente (blad 1 van 

bijlage II-f). 

transport van afvalstoffen (waaronder grond) 

Tot voor kort waren op grond van de Wet milieubeheer (Wm) in de Provinciale Milieuverordeningen (PMV) bepalingen 

opgenomen ten aanzien van het vervoer van afvalstoffen. Omdat de verordeningen van de provincies onderling 

op belangrijke punten verschilden, is besloten tot een meer centrale (landelijke) instructie in de vorm van 

het "Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen" (AMvB “Melden”; [ref. 20]). Doel van dit besluit 

is het landelijk registratiesysteem AMICE te voeden waarmee kan worden gecontroleerd of afvoerbestemmingen 

legaal zijn. Handhavers van diverse bevoegde gezagen kunnen over dit systeem beschikken bij de controle van 

afvalstromen. 

Op grond van artikel 10.39, eerste lid, onder b, van de Wet milieubeheer is degene die zich van de afvalstoffen wil 

ontdoen verplicht om bij het transport een volledig ingevulde begeleidingsbrief aan de vervoerder/inzamelaar van 

de afvalstoffen te verstrekken. Degene die de afvalstoffen transporteert, is op grond van artikel 10.44 van de Wet 

milieubeheer verplicht om, zolang hij die afvalstoffen onder zich heeft, een begeleidingsbrief bij zich te hebben. In 

artikel 11 van het Besluit zijn enkele uitzonderingssituaties opgenomen waarin geen begeleidingsbrief hoeft te 

worden verstrekt. 

In bijlage II-e is deze begeleidingsbrief inclusief korte toelichting opgenomen. 



26

5.3. Bevoegd gezag, toezicht en handhaving 

De gemeente is bevoegd gezag in het kader het Bouwstoffenbesluit en dus de vrijstellingsregeling 

Grondverzet. In het verlengde hiervan zal de gemeente moeten zorgdragen voor de uitvoering en 

handhaving van deze regelgeving en de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan moeten vaststellen 

6 . 

Doordat de gemeente bevoegd gezag is in het kader van het Bouwstoffenbesluit en daarnaast dikwijls 

als opdrachtgever betrokken is bij de uitvoering van grondverzet, is het zaak deze taken goed te scheiden. 

De handhaving wordt ondergebracht bij de afdelingen H&V (handhaving en veiligheid) van de gemeente 

Berkelland en Bouwen en Milieu van de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. Er dient een strikte 

scheiding te zijn in de functies van toezichthouder/handhaver en uitvoerder. Hiermee wordt een uniforme/rechtsgelijke 

handhaving zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie bevorderd. 

De HUM Bouwstoffenbesluit [ref. 17], de HUM Grondstromen [ref. 9], de handreiking Grondverzet voor 

gemeenten [ref. 8] en het handhavingsprogramma van de gemeente Berkelland en Groenlo- 

Lichtenvoorde in het kader van de professionalisering van de milieuhandhaving [ref. 22] gaan uitgebreid 

in op de bevoegdheden en instrumenten die de gemeente heeft voor toezicht en handhaving. Dit onderdeel 

van de handhaving wordt beschouwd als controle van niet inrichtingsgebonden milieuhandhaving. 

Voor een opsomming van handhavingsmomenten wordt verwezen naar bijlage II-g. De handhaving 

moet geregistreerd worden in het rechterdeel van het Registratiesysteem (blad 2 van bijlage II-f). 

Voor een adequate handhaving dient de prioriteit uit te gaan naar ontgravingen binnen percelen van de 

kenpuntenkaart (bijlage II-b). Daarnaast kan van gebieden buiten de kenpuntenkaart maar binnen het 

beheersgebied gemakkelijk controle plaatsvinden of er gemeld is (niet melden is een kernovertreding) 

en of er tijdig gemeld is. 

Naast toetsingen van meldingen wordt driemaal per jaar steekproefsgewijs visueel de toe te passen 

grondkwaliteit, samenstelling en hoeveelheid gecontroleerd. Bij gerede aanleiding kan ook chemisch 

analytisch onderzoek plaatsvinden (partijkeuring). 

Sanctionering 

Indien blijkt dat een toepassing zoals opgegeven in de melding niet voldoet aan de eisen in het bodembeheerplan, 

dan krijgt de initiatiefnemer geen vrijstelling zoals bedoeld in de vrijstellingsregeling Grondverzet en is uitvoering 

van zijn voornemen dus in overtreding met het Bouwstoffenbesluit. Bij een (mogelijke) overtreding zal de 

gemeente degene die de grond toepast of wil toepassen hierop aanspreken. Bij een geconstateerde overtreding 

kan de gemeente bestuursrechtelijk optreden tegen degene die verantwoordelijk is voor het grondverzet (eigenaar/erfpachter), 

bijvoorbeeld door een last onder dwangsom op te leggen voor de lengte van de periode dat het 

onrechtmatig gebruik nog niet ongedaan is gemaakt. Conform de handhavingstrategie Gelderland wordt bij aanschrijving 

ook het openbaar ministerie ingelicht en kan daaruit ook strafrechtelijke vervolging volgen. Deze weg 

staat met name open in die gevallen waarin ook sprake is van een wederrechtelijk verkregen economisch voordeel. 

Overtredingen zullen onderwerp zijn van het frequente handhavingsoverleg met het regionale milieupolitieteam. 

In de HUM Grondstromen staat een overzicht van de mogelijkheden die er zijn voor de bestuursrechtelijke en 

strafrechtelijke handhaving. Een overzicht hiervan is opgenomen in bijlage II-h. 

5.4. Communicatie en voorlichting 

De gemeente is bevoegd gezag en fungeert daarmee als centraal aanspreekpunt voor betrokkenen. De 

voornaamste betrokkenen zijn: 

- (toekomstige) gebruikers: o.a. diverse afdelingen van de gemeente, het waterschap, DLG, nutsbedrijven 

en particulieren; 

- intermediairen: o.a. aannemers, loonwerkers, adviesbureaus en projectontwikkelaars; 

6 Het waterschap is bevoegd gezag waar het toepassing op waterbodem betreft. Voor de begrenzing van landbodem wordt verwezen 

naar paragraaf 4.5.2 en bijlage VI. 



27

- handhavers: gemeente (afdeling Handhaving en Veiligheid in Berkelland en Bouwen en Milieu in 

Groenlo-Lichtenvoorde), provincie, waterschap, regionale inspectie, politie, OM. 

De mogelijkheden en beperkingen van de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan moeten kenbaar 

worden gemaakt aan bovengenoemde betrokkenen. Vooraf is deze betrokkenheid bereikt doordat 

de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan ter inzage hebben gelegen, waardoor (andere) 

zienswijzen vóór definitieve vaststelling verwerkt kunnen worden. 

Daarnaast zal in het eerste jaar na het van kracht worden van de bodemkwaliteitskaart een actief voorlichtingstraject 

worden opgezet door gemeenten Groenlo-Lichtenvoorde en Berkelland. Bij het doorlopen 

van dit traject worden belanghebbenden op verschillende manieren geïnformeerd: 

- er is een gebruikerssamenvatting opgesteld die voor alle belangstellenden geschikt is en de essentie 

van de bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan weergeeft. De gebruikerssamenvatting is 

bij de afdelingen TOR (Technische Ontwerp en Realisatie) en Bouwen en Milieu van respectievelijk 

de gemeente Berkelland en Groenlo-Lichtenvoorde en via de website van de beide gemeenten beschikbaar; 

- na het van kracht worden, worden voorlichtingsinstructies en -avonden voor verschillende groepen 

in- en externe belanghebbenden gehouden: 

⋅ een groep werkvoorbereiders, waaronder projectontwikkelaars, medewerkers van de afdeling 

TOR (Berkelland) en Bouwen en Milieu (Groenlo-Lichtenvoorde) die meldingen moeten toetsen 

en anderzijds medewerkers van de gemeentelijke afdelingen onderhoud en beheer en de buitendiensten; 

⋅ een groep uitvoerders, toezichthouders en directievoerders waaronder aannemers en loonwerkers 

en uitvoerende medewerkers van de gemeente, het waterschap en dienst landelijk gebied; 

⋅ een groep handhavers, samengesteld uit medewerkers van de afdelingen Handhaving en Veiligheid 

en Bouwen en Milieu van respectievelijk de gemeente Berkelland en gemeente Groenlo- 

Lichtenvoorde, eventueel aangevuld met de milieupolitie. 

Te allen tijde kan informatie over het gebruik van de bodemkwaliteitskaart worden ingewonnen bij de 

afdelingen TOR en Bouwen en Milieu van respectievelijk de gemeente Berkelland en de gemeente 

Groenlo-Lichtenvoorde. Een exemplaar van dit rapport zal als informatiebron permanent ter inzage liggen 

bij voornoemde afdelingen en de publieksbalie. 

5.5. Vaststellingsprocedure 

De bodemkwaliteitskaart en het bodembeheerplan dienen te worden vastgesteld door het college van 

Burgemeester en Wethouders van de gemeente Berkelland en de gemeente Groenlo-Lichtenvoorde. 

Hiervoor wordt een ‘openbare voorbereidingsprocedure’ (artikel 3.5 Algemene Wet Bestuursrecht) gevolgd. 

Dit betekent dat iedere belanghebbende bij de besluitvorming betrokken kan worden via een inspraakprocedure. 

Met de projectpartners Waterschap Rijn en IJssel, Dienst Landelijk Gebied en daarnaast de gemeente 

Groenlo en de provincie Gelderland is overleg geweest vóór en tijdens het opstellen van de bodemkwaliteitskaart 

en het bodembeheerplan. Zij zijn in het bezit van - en bekend met de definitieve documenten. 

Daarnaast hebben exemplaren ter inzage gelegen op de gemeentehuizen van Berkelland en 

Groenlo-Lichtenvoorde. Ook zijn de heringedeelde buurgemeenten bij aanvang in kennis gesteld van 

het voornemen een bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan op te stellen. 

5.6. Geldigheidsduur en uitbreiding 

In de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten wordt als minimale eis gesteld dat bij 25% nieuwe bodemkwaliteitsgegevens 

of na een gebruik van 5 jaar de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan 

opnieuw moet worden vastgesteld, tenzij de nieuwe gegevens niet op een wezenlijke verandering in de 

gebiedseigen bodemkwaliteit wijzen. De bodemkwaliteitskaart is dientengevolge voor tenminste 5 jaar 

geldig (periode 2005 t/m 2009). 



28

De volgende situaties kunnen aanleiding zijn de bodemkwaliteitskaart en/of het bodembeheerplan eerder 

bij te stellen: 

- noemenswaardige wijzigingen in de landelijke of provinciale richtlijnen voor het opstellen van een 

bodemkwaliteitskaart en/of de omgang met diffuus verontreinigde grond; 

- bij de toekenning van een meer kwetsbare functie aan het beheersgebied of een deel hiervan; 

- aanpassing/uitbreiding van het beheersgebied en/of herziening van de zone-indeling. 

Bij het opstellen van een nieuwe bodemkwaliteitskaart en/of bodembeheerplan wordt opnieuw dezelfde 

procedure doorlopen als bij de vaststelling van voorliggend plan. 

5.7. Rapportage en evaluatie 

Over de uitvoering van de ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet informeren Burgemeester en 

Wethouders de gemeenteraad via het gemeentelijk milieujaarverslag. Dit verslag wordt tevens toegezonden 

aan de Inspectie voor de milieuhygiëne en de provincie Gelderland. In het milieuverslag kunnen 

de volgende punten aan de orde komen: 

- omvang van het grondverzet; 

- registratie van meldingen; 

- handhaving en toezicht, inclusief het aantal overtredingen; 

- verloop van interne en externe communicatie; 

- het aantal keer dat grondverzet niet mogelijk bleek op basis van de gestelde eisen in dit bodembeheerplan. 



29

REFERENTIES 

1. Hergebruik met beleid, beleidsnota actie Bodem- en Bouwstoffenbeheer Gemeente Eibergen, ontwerp 

01-10-2004. 

2. Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming, Staatsblad 1995 nr. 567, 23 november 

1995. 

3. Vrijstellingsregeling grondverzet, Ministerie van VROM, nr. DBO/99185501, september 1999. 

4. De Straat Milieu-adviseurs, Homogene deelgebieden: stap 5 Landsdekkend Beeld, projectnummer 

B04B0001, 2 juni 2004. 

5a. Interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten, Ministerie van VROM, bijlage 1 van de nota “Grond grondig 

bekeken”, juni 1999. 

5b. Brief VROM: Toelichting Vrijstellingsregeling Grondverzet en de interim-richtlijn Bodemkwaliteitskaarten, 

kenmerk BWL/2002048998, juni 2002. 

6a. Weg-wijzer in bodemland: Hergebruik van diffuus verontreinigde grond in Gelderland, april 2001. 

6b. notitie "Aandachtspunten bij het opstellen van bodemkwaliteitskaarten plan” voor gemeenten en 

adviesbureaus, 6 juli 2004. 

7. Grond grondig bekeken: Verantwoord omgaan met schone en verontreinigde grond. Beleidsnota, 

augustus 1999. 

8. Handreiking grondverzet voor gemeenten, VROM/VNG/IPO, april 2000. 

9. VROM, Handhavings- en Uitvoeringsmethode Grondstromen, juni 2003. 

10. Vrijstellingsregeling samenstellings- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit, staatscourant 1999, 

nr. 126, 25 juni 1999. 

11. Koopers, W., K.. Vossen, Afwegingsproces saneringsdoelstelling “van trechter naar zeef” BEVER 

projectgroep A, Bunnik, 1999. 

12. Witteveen+Bos, Bodembeheerplan Laarberg (gemeente Eibergen en Groenlo), projectcode 

Ebg19.1. 

13. Witteveen+Bos, Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan wegbermen gemeente Eibergen, periode 

2002-2007, projectcode Ebg18.1, 16 januari 2002. 

14. Provincie Gelderland, bermbodemheerplan: bodembeheerplan voor de wegbermen van het provinciaal 

wegennet 2003, projectnummer 60061003, mei 2004. 

15. Gemeente Eibergen, Onderzoek naar asbest in bodem bij een bouwaanvraag, 18 februari 2003. 

16. Raamplan voor bodembeheer bij van nature verhoogde arseengehalten: Bouwstenen voor gebiedsgericht 

beleid, SKB-project SV611. 

17. VROM, Handhavings- en Uitvoeringsmethode Bouwstoffenbesluit, november 1998. 

18. Tijdelijke vrijstellingsregeling Bouwstoffenbesluit 2004, 19 oktober 2004, nr. BWL/2004095093. 

19. Tijdelijke vrijstellingsregeling eisen grond en baggerspecie, 25 februari 2004, nr. BWL/ 2004 011 

693. 

20. Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen (AMvB Melden), nr. 2004098785, 13 

oktober 2004. 

21. Provincie Gelderland, Wijziging van de Gelderse Ontgrondingenverordening, kenmerk 

RE2004.70756, 5 augustus 2004. 

22. Handhavingsprogramma gemeente Berkelland in het kader van de professionalisering milieuhandhaving 

, 7 delen d.d 20 december 2004 (vast te stellen door de nieuwe gemeenteraad van de gemeente 

Berkelland). 

23. RIVM, Technisch-inhoudelijke evaluatie van de Interventiewaarden voor bodem/sediment en 

grondwater. Humane en exotoxicologische risicobeoordeling en afleiding van risicogrenzen voor 

bodem, sediment en grondwater, rapportnummer 711701023, februari 2001. 



30

GEBRUIKTE AFKORTINGEN 

AGW = achtergrondwaarde 

BBP = bodembeheerplan 

bg = bovengrond 

BGW = bodemgebruikswaarde 

BIS = bodeminformatiesysteem 

BKK = bodemkwaliteitskaart 

BM = afdeling Bouwen en Milieu (gemeente Groenlo-Lichtenvoorde) 

Bsb = Bouwstoffenbesluit 

GBB = nota “Grond grondig bekeken” 

HBB = historisch bodembestand 

HUM = handhavingsuitvoeringsmethode grondstromen 

H&V = afdeling Handhaving en Veiligheid (gemeente Berkelland) 

I = interventiewaarde uit de Wet bodembescherming 

MVG = ministeriële vrijstellingsregeling Grondverzet 

MVR = ministeriële vrijstellingsregeling Samenstelling- en immissiewaarden Bouwstoffenbesluit 

og = ondergrond 

P95 

= 95-percentielwaarde 

S = streefwaarde uit de Wet bodembescherming 

SW1 = samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit 

SW2 = samenstellingswaarde uit bijlage II van het Bouwstoffenbesluit 

T = toetsingswaarde uit de Wet bodembescherming 

TOR = afdeling Technisch Ontwerp en Realisatie (gemeente Berkelland) 

TW = tussenwaarde (SW1+SW2)/2 uit het Bouwstoffenbesluit 



31

TERMINOLOGIE 

Acceptatiefactor 

Factor die wordt gehanteerd bij de vergelijkbaarheidstoets. In de landelijke interim-richtlijn “Bodemkwaliteitskaarten” en 

in dit bodembeheerplan wordt een acceptatiefactor van 1,2 gehanteerd. 

Achtergrondgehalte/-waarde 

Een kengetal dat in specifieke procedures fungeert als drempelwaarde en representatief is voor de gebiedseigen bodemkwaliteit. 

Een ‘verhoogd’ achtergrondgehalte is veroorzaakt door natuurlijke processen en/of menselijk handelen 

zonder dat sprake is van een specifieke puntverontreiniging. Het achtergrondgehalte is dus een maat voor de diffuse 

verontreiniging. Het achtergrondgehalte is in dit bodembeheerplan vastgesteld als het rekenkundig gemiddelde. 

Actief bodembeheer 

Proces dat de keten preventie, beheer, sanering en nazorg omvat, met als doel het op een maatschappelijk verantwoorde 

wijze realiseren van duurzaam bodemgebruik. 

Beheergebied 

Gebied waarover de bodemkwaliteitskaart met bodembeheerplan een uitspraak doet; in dit geval dus de drie landherinrichtingsgebieden 

in de gemeente Berkelland (en deels Groenlo). 

Bodem 

Het vaste deel van de aarde met de zich daarin bevindende vloeibare en gasvormige bestanddelen en organismen. Het 

toepassen van grond als bodem impliceert dat grond wordt toegepast in een werk dat uiteindelijk weer onderdeel van de 

bodem gaat vormen (b.v. een ophooglaag). 

Bodembeheerplan (BBP) 

Plan waarin – op grond van de bodemkwaliteitskaart – wordt aangegeven op welke wijze met ingrepen in de (diffuus 

verontreinigde bodem) wordt omgegaan. In het bodembeheerplan zijn de toepassingsmogelijkheden van de bodemkwaliteitskaart 

uitgewerkt. 

Bodemkwaliteitskaart (BKK) 

Onder het begrip bodemkwaliteitskaart wordt zowel een set van kaarten als de karakterisatie van de gebiedseigen bodemkwaliteit 

door middel van kengetallen verstaan. De kaart bestaat als het ware uit verschillende 'lagen', waarbij elk 

van de lagen gericht is op de ruimtelijke rangschikking van een verschillend type informatie waarvoor verondersteld 

wordt dat deze bepalend is voor de gebiedseigen bodemkwaliteit, de zogenaamde onderscheidende kenmerken. 

Bodemkwaliteitszone 

Een gebied waarbinnen - op basis van kenmerken zoals historie, bodemopbouw, etc. - een eenduidige en karakteristieke 

bodemkwaliteit wordt verwacht die significant afwijkt van de bodemkwaliteit van overige gedefinieerde bodemkwaliteitszones. 

Categorie 1 of 2 grond 

Grond waarvoor – op basis van een partijkeuring, een bodemkwaliteitskaart of soortgelijke kwaliteitsbepaling – is vastgesteld 

dat sprake is van een overschrijding van de samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit. Bij categorie 

1 grond is de (verwachte) uitloging van anorganische stoffen dusdanig laag dat er bij toepassing geen isolatiemaatregelen 

getroffen hoeven te worden. Bij categorie 2 grond gelden deze isolatiemaatregelen wel. 



32

Detectielimiet 

Concentratiegrens voor een bepaalde stof waar beneden bij de chemische analyse de daadwerkelijke concentratie met 

onvoldoende nauwkeurigheid kan worden vastgesteld. 

Diffuse verontreiniging 

Een, in relatie tot onderzoeksschaal, relatief grote ruimtelijke eenheid met structureel verhoogde concentraties waarvoor 

geldt dat er geen sprake is van één of meerdere duidelijke puntverontreinigingen. 

Gebiedseigen bodemkwaliteit 

Het concentratiebereik van een stof waarbinnen een aantal relevante eigenschappen (zoals historie, bodemgebruik en 

bodemopbouw) tot uitdrukking komt. 

Grond 

Volgens de definitie van het Bouwstoffenbesluit: het geheel van bestanddelen van de aardbodem van natuurlijke oorsprong, 

dat wil zeggen een mengsel van gesteente en mineraalfragmenten vermengd met organische stof, niet ontstaan 

door menselijk handelen, dat door ontgraven is vrijgekomen uit de bodem. 

Histogram 

Een histogram is een grafiek waarin wordt aangegeven hoeveel waarnemingen er binnen bepaalde (b.v. concentratie)intervallen 

zijn gelegen. Hierdoor wordt de verdeling van een stof zichtbaar. 

Kengetal 

Een kengetal is een getalswaarde zoals het gemiddelde, de standaarddeviatie of een percentielwaarde waarmee een 

reeks waarnemingen of zone kan worden gekarakteriseerd. 

Kritische stof 

Een stof waarvoor geldt dat de gehalten binnen (een deel van) het beheergebied zodanig hoog en/of variabel zijn in vergelijking 

tot de andere stoffen, dat de betreffende stof bepalend kan zijn voor de bodemkwaliteit in (het betreffende deel 

van) het beheergebied. In de interim-richtlijn “Bodemkwaliteitskaarten” wordt als criterium de overschrijding van de toetsingswaarde 

((SW1+SW2)/2) door de 95-percentiel van de stof gehanteerd. 

Mann-Whitney U test 

Statistische toets voor een ‘non-parametrische’ populatie, waarbij getoetst wordt of er een (significant) verschil is tussen 

de mediaan (50-percentiel) van twee onafhankelijke ‘samples’ (steekproeven uit de populatie). 

MVR-grond 

Grond die voldoet aan de ministeriële vrijstellingsregeling “Samenstellings- en immissiewaarden” waarin is opgenomen 

dat voor drie stoffen (bij een analyse op tenminste 10 stoffen) een overschrijding van 2 x streefwaarde wordt geaccepteerd. 

In dit geval is de grond schoon en kan deze multifunctioneel worden toegepast. 

Niet toepasbare grond 

Grond waarvoor – op basis van een partijkeuring, bodemkwaliteitskaart of soortgelijke kwaliteitsbepaling – is vastgesteld 

dat de samenstelling of uitloging (met isolatiemaatregelen) de waarden uit bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit overschrijden. 

Deze grond is niet voor hergebruik geschikt en moet gereinigd of gestort worden. 

Non-parametrisch 

Dataset die niet past in het beeld van een gebruikelijke verdeling (b.v. ‘normaal’ of ‘log-normaal’). Voor dit type data zijn 

aparte statistische testen beschikbaar die doorgaans ‘zwakker’ zijn dan hun equivalenten voor ‘parametrische’ datasets. 

Percentielwaarde 

De getalswaarde waar een bepaald percentage van de waarnemingen beneden en boven ligt. Een percentielwaarde van 

90 is het getal waarvoor geldt dat 90% van de waarnemingen er beneden ligt en dus 10% van de waarnemingen er boven 

ligt. 



33

Puntverontreiniging 

Een - in relatie tot een zone - ruimtelijk beperkte (kern)belasting van de bodem, zoals lekkages, morsingen, verbrandingen, 

etc. 

Schone grond 

Grond waarvoor – op basis van een partijkeuring, bodemkwaliteitskaart of soortgelijke kwaliteitsbepaling – is vastgesteld 

dat de samenstelling voldoet aan de samenstellingswaarde uit bijlage I van het Bouwstoffenbesluit. Deze grond is ‘multifunctioneel’ 

(vrij) toepasbaar. 

Standaarddeviatie 

Een maat voor de (gemiddelde) afwijking van de waarnemingen ten opzichte van het gemiddelde. Een relatief lage standaarddeviatie 

duidt op een populatie waarvan de waarnemingen relatief dicht bij de gemiddelde waarde liggen en dus 

weinig variabel zijn. 

Stand-still principe 

Het stand-still principe beoogt dat grondverzet niet mag leiden tot een verslechtering van de bodemkwaliteit. De toe te 

passen grond moet van vergelijkbare of betere kwaliteit zijn dan de ontvangende bodem. Met de vergelijkbaarheidstoets 

is hieraan invulling gegeven. 

Tussenwaarde 

Deze tussenwaarde is gedefinieerd als de helft van de som van de samenstellingswaarde uit bijlage 1 en de samenstellingswaarde 

uit bijlage 2 van het Bouwstoffenbesluit. Bij een overschrijding van de tussenwaarde door de P-95 is sprake 

van een zogenaamde ‘kritische stof’. 

Uitschieters of -uitbijters 

Onder uitschieters (of uitbijters) worden waarnemingen verstaan die niet passen in het beeld dat door het gros van de 

waarnemingen wordt gevormd. Het kunnen ongewoon hoge of lage waarden zijn. Uitschieters kunnen verschillende oorzaken 

hebben zoals een waarneming veroorzaakt door een puntverontreiniging, een analysefout, een typefout, etc. Uitbijters 

worden doorgaans aangemerkt met behulp van een histogram of box-whiskerplot. Verwijdering uit de dataset kan 

alleen met gerede aanleiding (typefout, analysefout, zichtbare verontreiniging in het veld). 

Variatiecoëfficiënt 

Een relatieve maat voor de relatie tussen standaarddeviatie en het gemiddelde, waarmee een vergelijk van de standaarddeviatie 

tussen verschillende populaties mogelijk is. De variatiecoëfficiënt wordt gebruikt om de homogeniteit binnen 

een gebied aan te geven. Hoe lager de variatiecoëfficiënt, des te homogener een gebied is (oftewel des te lager de 

variatie in gehalten binnen het gebied is) en des te representatiever (betrouwbaarder) de vastgestelde kengetallen voor 

het gebied zijn. 

Verdeling 

Een verdeling van een dataset wordt zichtbaar met bijvoorbeeld een histogram. De twee meest voorkomende verdelingen 

zijn een ‘normale’ en een ‘log-normale’ verdeling. 

Vergelijkbare bodemkwaliteit 

Er is sprake van vergelijkbare bodemkwaliteit indien het gemiddelde gehalte van de toe te passen grond voor alle kritische 

stoffen (kleiner of) gelijk is aan het product van de acceptatiefactor (1,2) en het gemiddelde gehalte van de bodemkwaliteitszone, 

waarin de grond zal worden toegepast. 

Verwachtingswaarde 

Het kengetal dat de meest waarschijnlijke waarde aangeeft voor de gebiedseigen bodemkwaliteit en dat (veelal) afkomstig 

is uit het centrale bereik aan gehalten dat wordt gerekend tot de gebiedseigen bodemkwaliteit. 

Werk 

Volgens de definitie van het Bouwstoffenbesluit: een grondwerk, wegenbouwkundig werk, waterbouwkundig werk of 

bouwwerk. Bij het toepassen van grond in een werk mag geen opmenging met de onderliggende bodem plaatsvinden. 

Bovendien moet de toegepaste grond worden verwijderd op het moment dat het werk zijn functie verliest. 



34

METADATABESTAND KAARTLAGEN 

Een metabeschrijving van de bijgevoegde kaartlagen die in deze rapportage zijn opgenomen en op een 

CD-rom aan de gemeente Berkelland en projectpartners zullen worden aangeleverd. 

bijlage omschrijving bestandsnaam afkomstig van / 

vervaardigd door 

toelichting 

I beheersgebied van de beheersgebied gemeente vervaardigd door een samenvoeging van de gemeentegrens 

bodemkwaliteitskaart 

van Eibergen en de begrenzing van de drie 

ruilverkavelingsprojecten 

II-a definitieve zoneringskaart 

bovengrond 

zonering_bovengrond Witteveen+Bos afgeleid van de kaart met homogene deelgebieden 

II-a definitieve zoneringskaart 

ondergrond 

zonering_ondergrond Witteveen+Bos afgeleid van de kaart met homogene deelgebieden 

II-b kenpuntenkaart stralia Witteveen+Bos selectie op basis van UBI-codes in het bestand StraLia van 

de gemeente Eibergen, Groenlo, Neede, Ruurlo 

III onderzochte 

boomgaardpercelen 

IV-b homogene deelgebieden homogene_deelgebieden_a 

angepast_region 

kenpuntenkaart_region Witteveen+Bos deels gebaseerd op StraLia en (waar nodig) aangevuld met 

de topografische kaart uit 1952 

gemeente (De Straat) voorlopige zoneringskaart op basis waarvan de definitieve 

kaart is opgesteld 

IV-c geomorfologie (StiBoKa) gmorf03d gemeente (provincie) kaartlaag (StiBoKa) die gebruikt is ten behoeve van het 

opstellen van de voorlopige zoneringskaart 

IV-c bodemgebruik (LGN3) 1384 gemeente (provincie) kaartlaag (LGN3) die gebruikt is ten behoeve van het 


IV-c en VII-c bodemtypen (StiBoKa) bodem gemeente (provincie) kaartlaag (StiBoKa) die gebruikt is ten behoeve van het 


IV-d aanvullende 

monsternemingspunten 

VI-b watergangen in beheer bij 

waterschap 

VI-b indicatieve 

waterbodemkwaliteitsgegevens 

aanvullende_boringen_bkk Witteveen+Bos locaties van uitgevoerde aanvullende monsterneming voor 

het verkrijgen van een betere gegevensdekking 

wtgeibergen waterschap watergangen in beheer bij het waterschap 

waterbodemkwaliteit waterschap gebaseerd op de aangeleverde toetsingstabellen van het 

waterschap 

VII-d grondwatertrappenkaarten bodemkaart10000_95 provincie 

de kaart is uit twee typen grondwaterkaarten samengesteld 

(deels StiBoKa) 

(enerzijds een afgeleide van de Bodem StiBoKa kaart en 

bodemkrt10000_96 provincie 

anderzijds een door de provincie vervaardigde 

bodem gemeente (provincie) grondwaterinventarisatie) 

VIII-a arseengehaltenkaart grond max_arseenconcentraties_g Witteveen+Bos 

r 

vervaardigd aan de hand van de BIS-export 

IX waterwingebieden, 

gw_bescherming_winning_i gemeente (De Straat) ligging van de drie typen beschermingsgebieden 

grondwaterbeschermingsgebied nzijg_region 

en en intrekgebieden 



35

BIJLAGE I Beheersgebied bodemkwaliteitskaart

BIJLAGE II Bodemkwaliteitskaart, kenpuntenkaart, melding en handhaving 

II-a Definitieve zoneringskaart 

II-b Kenpuntenkaart 

II-c Beslisdiagrammen 

II-d Meldingsformulieren 

II-e Transportgeleidebon 

II-f Registratiesysteem (geautomatiseerd) 

II-g Handhavingsmomenten 

II-h HUM Grondstromen

BIJLAGE II-a Definitieve zoneringskaart

BIJLAGE II-b Kenpuntenkaart

BIJLAGE II-c Beslisdiagrammen

BIJLAGE II-d Meldingsformulieren

BIJLAGE II-e Transportgeleidebon

BIJLAGE II-f Registratiesysteem (geautomatiseerd)

BIJLAGE II-g Handhavingsmomenten

BIJLAGE II-h HUM Grondstromen

BIJLAGE III Onderzoek boomgaardpercelen 

III-a Toelichtende notitie 

III-b Ligging van de (vml.) boomgaardpercelen 

III-c Boorstaten, analyserapport en toetsingstabellen

BIJLAGE III-a Toelichtende notitie (vml.) boomgaarden

BIJLAGE III-b Ligging boomgaardpercelen

BIJLAGE III-c Boorstaten, analyserapport en toetsingstabellen

BIJLAGE IV Stappenplan 

IV-a Toelichtende notitie 

IV-b Homogene deelgebieden 

IV-c Geomorfologie, bodemgebruik en bodemtypen 

IV-d Aanvullende monsternemingspunten (kaart, boorstaten, analyserapport)

BIJLAGE IV-a Toelichtende notitie

BIJLAGE IV-b Homogene deelgebieden

BIJLAGE IV-c Geomorfologie, bodemgebruik en bodemtypen

BIJLAGE IV-d Aanvullende monsternemingspunten 

(kaart, boorstaten, analyserapport)

BIJLAGE V Kengetallen en toetsingen

BIJLAGE VI Waterbodems 

VI-a Toelichtende notities 

VI-b Watergangen in beheer bij het waterschap (incl. kwaliteitsgegevens) 

VI-c Begrenzing water-/landbodem voor de Slinge, Berkel, Bols en Schipbeek (PM)

BIJLAGE VI-a Toelichtende notities

BIJLAGE VI-b Watergangen in beheer bij het waterschap 

(incl. kwaliteitsgegevens)

BIJLAGE VI-c Begrenzing water-/landbodem voor de Slinge, Berkel, Bols 

en Schipbeek (PM)

BIJLAGE VII Landschapselementen 

VII-a Toelichtende notitie 

VII-b Bestemmingsplan Buitengebied Eibergen 

VII-c Bodemtypenkaart 

VII-d Grondwatertrappenkaart

BIJLAGE VII-a Toelichtende notitie

BIJLAGE VII-b Bestemmingsplan Buitengebied Eibergen

BIJLAGE VII-c Bodemtypenkaart

BIJLAGE VII-d Grondwatertrappenkaart

BIJLAGE VIII Arseen 

VIII-a Arseengehalten in grond (0 tot 2 m-mv) 

VIII-b Nabron-documentatie

BIJLAGE VIII -a Arseengehalten in grond (0 tot 2 m-mv)

BIJLAGE VIII-b Nabron-documentatie

BIJLAGE IX Waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden en 

(100-jaars) intrekzone

BIJLAGE X Toetsing bodemvreemde bestanddelen

BIJLAGE XI Gelderse Ontgrondingenverordening

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan2005.pdf - Aarhusportaal

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?