12.09.2013 Views

Een kijkje in de keuken van zeven instellingen voor jeugdzorg

Een kijkje in de keuken van zeven instellingen voor jeugdzorg

Een kijkje in de keuken van zeven instellingen voor jeugdzorg

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Zicht op Effectiviteit<br />

<strong>Een</strong> <strong>kijkje</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>keuken</strong> <strong>van</strong> <strong>zeven</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />

<strong>voor</strong> <strong>jeugdzorg</strong><br />

Practice-Based<br />

Evi<strong>de</strong>nce<br />

Evi<strong>de</strong>nce- Based<br />

Practice<br />

Redactie<br />

J.W. Veerman<br />

H. Ooms


Zicht op Effectiviteit<br />

<strong>Een</strong> <strong>kijkje</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>keuken</strong> <strong>van</strong> <strong>zeven</strong><br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> <strong>jeugdzorg</strong>


©2008 Ne<strong>de</strong>rlands Jeugd<strong>in</strong>stituut, Utrecht / Praktikon, Nijmegen<br />

Niets uit <strong>de</strong>ze uitgave mag wor<strong>de</strong>n vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> druk, fotokopie,<br />

microfilm of op enige an<strong>de</strong>re wijze zon<strong>de</strong>r <strong>voor</strong>afgaan<strong>de</strong> schriftelijke toestemm<strong>in</strong>g.<br />

Redactie<br />

Jan Willem Veerman (Praktikon)<br />

Herma Ooms (Collegio)<br />

Projectgroep<br />

Deze uitgave is een product <strong>van</strong> het project ´Zicht op Effectiviteit´, uitgevoerd door een projectgroep bestaan<strong>de</strong><br />

uit:<br />

prof. dr. Jan Willem Veerman (Praktikon, projectlei<strong>de</strong>r en penvoer<strong>de</strong>r)<br />

prof. dr. Tom <strong>van</strong> Yperen (Ne<strong>de</strong>rlands Jeugd<strong>in</strong>stituut, projectlei<strong>de</strong>r)<br />

dr. Bas Bijl (PI Research)<br />

Herma Ooms M.C.M. (Collegio)<br />

drs. Dries Roosma (Jeugdzorg Drenthe).<br />

F<strong>in</strong>ancier<br />

Het project ‘Zicht op effectiviteit’ is <strong>in</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 2005-2007 uitgevoerd met subsidie <strong>van</strong> het m<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> VWS /<br />

m<strong>in</strong>isterie <strong>voor</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong>.<br />

Bestellen<br />

Deze uitgave is te bestellen bij Praktikon:<br />

Praktikon@acsw.ru.nl<br />

Tevens is <strong>de</strong>ze publicatie te downloa<strong>de</strong>n via www.jeugd<strong>in</strong>terventies.nl > servicepag<strong>in</strong>a’s > on<strong>de</strong>rzoeksprojecten<br />

> project Zicht op Effeciviteit. Hier is ook ver<strong>de</strong>re <strong>in</strong>formatie over ‘Zicht op Effectiviteit’ te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n, alsook over <strong>de</strong><br />

<strong>voor</strong>tzett<strong>in</strong>g daar<strong>van</strong> <strong>in</strong> het ‘Samenwerk<strong>in</strong>gsverband Effectieve Jeugdzorg Ne<strong>de</strong>rland’ (SEJN).<br />

2


Inhoudsopgave<br />

Inhoudsopgave<br />

Ten gelei<strong>de</strong><br />

Hoofdstuk 1 Zicht op Effectiviteit bij <strong>de</strong> Ottho Gerhard Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g<br />

Marleen <strong>van</strong> Aggelen en Coleta <strong>van</strong> Dam<br />

Hoofdstuk 2 Zicht op Effectiviteit bij Triversum<br />

Stefan <strong>van</strong> <strong>de</strong>n Langenberg en Marie-Christ<strong>in</strong>e <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Veldt<br />

Hoofdstuk 3 Zicht op Effectiviteit bij Ten<strong>de</strong>r<br />

Coleta <strong>van</strong> Dam, Eefje Strijbosch, Saar Arts, Geert Verdaasdonk en<br />

Mariette <strong>van</strong> Bran<strong>de</strong>nburg<br />

Hoofdstuk 4 Resultaatgericht behan<strong>de</strong>len bij Arkemey<strong>de</strong>/ ’s-Heeren Loo<br />

Kwadrant<br />

Harm Wijgergangs, Anke Breg-Vijlbrief en Bas Bijl<br />

Hoofdstuk 5 Effecten <strong>in</strong> beeld bij Pactum<br />

Inge Bastiaanssen, Harm Damen en Jan Willem Veerman<br />

Hoofdstuk 6 Resultaatgericht meten bij Parlan<br />

Eva Hengst en Dymph Rutten<br />

Hoofdstuk 7 Aantoonbare kwaliteit bij De Waar<strong>de</strong>n<br />

Gert Kroes, Ton Meeuwsen en Jan Willem Veerman<br />

3<br />

3<br />

5<br />

9<br />

39<br />

57<br />

95<br />

125<br />

163<br />

191


Ten gelei<strong>de</strong><br />

Achtergrond<br />

Het hoeft nauwelijks meer betoog dat effectiviteit hoog op <strong>de</strong> agenda <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong> staat.<br />

Zowel op <strong>de</strong> werkvloer en het management <strong>van</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen als bij lokale, prov<strong>in</strong>ciale en<br />

lan<strong>de</strong>lijke overhe<strong>de</strong>n is het besef gegroeid dat zicht op effectiviteit een belangrijke vereiste is<br />

om <strong>de</strong> zorg <strong>in</strong>tern ver<strong>de</strong>r te ontwikkelen en extern beter te verantwoor<strong>de</strong>n. De vraag die dan<br />

meteen opkomt is hoe het zicht krijgen op effectiviteit het beste vorm gegeven kan wor<strong>de</strong>n.<br />

Traditiegetrouw wordt <strong>de</strong>ze vraag aan on<strong>de</strong>rzoekers gesteld, maar even traditiegetrouw maken<br />

hun antwoor<strong>de</strong>n vaak geen bevredigen<strong>de</strong> <strong>in</strong>druk. Het lijkt er soms op dat naarmate het<br />

wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek beter is opgezet <strong>de</strong> praktijk er m<strong>in</strong><strong>de</strong>r aan heeft. Artikelen<br />

wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> buitenlandse tijdschriften gepubliceerd, maar ze wor<strong>de</strong>n door uitvoer<strong>de</strong>rs en<br />

bestuur<strong>de</strong>rs <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong> nauwelijks gelezen. Dit is een onwenselijke paradox. Goed<br />

opgezet on<strong>de</strong>rzoek zou niet alleen wetenschappelijk w<strong>in</strong>st moeten opleveren, maar ook <strong>de</strong><br />

praktijk ten dienste moeten staan. Hier<strong>voor</strong> is het nodig dat <strong>de</strong> wensen en belangen <strong>van</strong><br />

betrokken partijen – uitvoer<strong>de</strong>rs, bestuur<strong>de</strong>rs en wetenschappers – meer op elkaar afgestemd<br />

zijn. Het vertrekpunt hierbij zou dan moeten zijn dat effectiviteit zichtbaar wordt op <strong>de</strong> plaats<br />

<strong>van</strong> ontstaan, op <strong>de</strong> werkvloer <strong>van</strong> <strong>de</strong> zorg, <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>teractie tussen hulpverleners en cliënten.<br />

En tevens dat dit zicht op <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong>af die plaats zijn weg v<strong>in</strong>dt ‘hogerop’, naar het<br />

management en <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, naar regionale en prov<strong>in</strong>ciale beleidsorganen,<br />

naar het lan<strong>de</strong>lijk beleid en naar <strong>de</strong> wetenschappelijke tijdschriften.<br />

Het project ‘Zicht op Effectiviteit’, waar <strong>de</strong>ze bun<strong>de</strong>l één <strong>van</strong> <strong>de</strong> producten <strong>van</strong> is,<br />

ken<strong>de</strong> nadrukkelijk dit uitgangspunt. Met f<strong>in</strong>anciële steun <strong>van</strong> het toenmalige m<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong><br />

VWS g<strong>in</strong>g het project <strong>in</strong> januari 2005 <strong>van</strong> start en liep het tot e<strong>in</strong>d 2007. <strong>Een</strong> projectgroep<br />

gedragen door Collegio, Jeugdzorg Drenthe, het Ne<strong>de</strong>rlands Jeugd<strong>in</strong>stituut, PI Research en<br />

Praktikon gaf leid<strong>in</strong>g aan het project (zie <strong>de</strong> colofon <strong>voor</strong> meer <strong>in</strong>formatie). De doelstell<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> het project was <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>jeugdzorg</strong> <strong>van</strong> on<strong>de</strong>r op een effectbeweg<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gang te<br />

zetten. Deze moest resulteren <strong>in</strong> het standaard bijhou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong> uitgevoer<strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>terventies <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> kwaliteitszorg <strong>van</strong> een zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g. I<strong>de</strong>aliter zou na elke<br />

afgesloten behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een jeugdige en zijn gez<strong>in</strong> zichtbaar moeten wor<strong>de</strong>n wat het effect<br />

is. Vervolgens kunnen <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>divduele uitkomsten <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> ‘kwartaalcijfers’ of<br />

‘jaarcijfers’ geaggregeerd wor<strong>de</strong>n om periodiek op groepsniveau <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

uitgevoer<strong>de</strong> <strong>in</strong>terventies zichtbaar te maken en aan <strong>de</strong> hand hier<strong>van</strong> die <strong>in</strong>terventies zonodig te<br />

verbeteren. Bovendien zou op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze cijfers verantwoord<strong>in</strong>g naar <strong>de</strong>r<strong>de</strong>n (overhe<strong>de</strong>n,<br />

zorgverzekeraars) kunnen wor<strong>de</strong>n afgelegd. Dit sluit aan bij <strong>de</strong> huidige nadruk op het<br />

ontwikkelen <strong>van</strong> evi<strong>de</strong>nce-based practice, waar<strong>in</strong> aan <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong> wordt gevraagd – en <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

toekomst ook wordt geëist – <strong>in</strong>terventies <strong>van</strong> bewezen effectiviteit uit te voeren. Het is <strong>de</strong><br />

missie <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectgroep <strong>de</strong>ze ontwikkel<strong>in</strong>g te helpen vormgeven; niet door top-down<br />

elementen <strong>van</strong> evi<strong>de</strong>nce-based practice te implementeren, maar juist door bottom-up <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

huidige uitvoer<strong>in</strong>gspraktijk te zoeken naar practice-based evi<strong>de</strong>nce en tussen het verkrijgen<br />

<strong>van</strong> bei<strong>de</strong> soorten evi<strong>de</strong>nce een wisselwerk<strong>in</strong>g te creëren.<br />

Om een <strong>de</strong>rgelijke effectbeweg<strong>in</strong>g op gang te krijgen wer<strong>de</strong>n drie uitgangspunten<br />

geformuleerd:<br />

1. De opzet <strong>van</strong> effectmet<strong>in</strong>gen moet aansluiten bij <strong>de</strong> staat <strong>van</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een<br />

<strong>in</strong>terventie, dit <strong>voor</strong>komt dat er over <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n heen wordt gemeten; <strong>de</strong> met<strong>in</strong>gen<br />

gaan over <strong>de</strong> d<strong>in</strong>gen die belangrijk zijn <strong>voor</strong> het dagelijks werk.<br />

5


2. De procedures <strong>van</strong> effectmet<strong>in</strong>gen moeten <strong>in</strong>gebed wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het hulpverlenend<br />

han<strong>de</strong>len, hiermee wor<strong>de</strong>n ze een natuurlijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> professioneel werken en<br />

niet iets dat er ook nog bij komt; uitvoerend werkers wor<strong>de</strong>n eigenaars <strong>van</strong> het proces.<br />

3. De uitkomsten <strong>van</strong> effectmet<strong>in</strong>gen moeten benut wor<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> zorg<br />

en het beleid <strong>van</strong> een <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g; gegevens blijven zo niet <strong>in</strong> <strong>de</strong> la liggen maar dragen<br />

bij tot reflectie over <strong>de</strong> verleen<strong>de</strong> zorg en zetten aan tot veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong>nken en<br />

doen.<br />

Effecton<strong>de</strong>rzoek dat aan <strong>de</strong>ze drie pr<strong>in</strong>cipes voldoet wordt praktijkgestuurd genoemd. Het<br />

implementeren en uitvoeren <strong>van</strong> dit type on<strong>de</strong>rzoek stond <strong>in</strong> ‘Zicht op Effectiviteit’ centraal.<br />

Om dit doel te bereiken zijn twee <strong>de</strong>elprojecten uitgevoerd.<br />

Het eerste <strong>de</strong>elproject had tot doel reeds lopend effecton<strong>de</strong>rzoek op een zestal locaties<br />

te versterken en <strong>de</strong> achtergron<strong>de</strong>n en ervar<strong>in</strong>gen vast te leggen <strong>in</strong> een Handboek <strong>voor</strong><br />

praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek 1 . Het betrof <strong>de</strong> Hulp aan Huis locaties <strong>voor</strong> <strong>in</strong>tensieve<br />

ambulante gez<strong>in</strong>sbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Gron<strong>in</strong>gen, Drenthe en Overijssel, <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische<br />

gez<strong>in</strong>sbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Beilen (GGZ-Drenthe) en Zeist (De Bellenbergh, on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong><br />

Altrecht) en <strong>de</strong> Hoen<strong>de</strong>rloogroep. In het handboek boek wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> Deel I <strong>de</strong> pr<strong>in</strong>cipes <strong>van</strong><br />

praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek na<strong>de</strong>r uitgewerkt, komen <strong>in</strong> Deel II <strong>de</strong> locaties aan het<br />

woord en wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> Deel III tips en adviezen gegeven om dit type on<strong>de</strong>rzoek op te zetten en<br />

uit te voeren. De zes locaties vertegenwoordig<strong>de</strong>n direct of <strong>in</strong>direct (via <strong>in</strong>tersectorale<br />

samenwerk<strong>in</strong>gsverban<strong>de</strong>n) 19 <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> <strong>jeugdzorg</strong>, <strong>in</strong>clusief <strong>de</strong> jeugd-ggz en <strong>de</strong> zorg<br />

<strong>voor</strong> licht verstan<strong>de</strong>lijk gehandicapten.<br />

Het twee<strong>de</strong> <strong>de</strong>elproject had tot doel nieuwe <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> te laten stromen waar<strong>in</strong><br />

praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek opgezet zou gaan wor<strong>de</strong>n en waarbij <strong>van</strong>uit het project ruim<br />

een jaar begeleid<strong>in</strong>g gebo<strong>de</strong>n werd. Zeven <strong>jeugdzorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen namen hieraan <strong>de</strong>el. Het gaat<br />

om vier <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> jeugdhulpverlen<strong>in</strong>g (De Waar<strong>de</strong>n, Pactum, Parlan en Ten<strong>de</strong>r), één<br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> geestelijke gezondheidszorg <strong>voor</strong> jeugdigen (Triversum), één <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g <strong>voor</strong><br />

<strong>de</strong> zorg aan licht verstan<strong>de</strong>lijk gehandicapte jeugdigen (Kwadrant) en één <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g <strong>voor</strong><br />

justitiële zorg (OG Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g). In <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen wer<strong>de</strong>n effectmet<strong>in</strong>gen opgezet en<br />

<strong>van</strong>uit het project begeleid door Collegio, PI Research of Praktikon. In <strong>de</strong> <strong>voor</strong>liggen<strong>de</strong><br />

bun<strong>de</strong>l doen <strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen verslag <strong>van</strong> dit proces. Hiermee werd <strong>de</strong> basis <strong>van</strong> het project<br />

verbreed tot 26 <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.<br />

Aandachtsfunctionarissen uit <strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> <strong>de</strong>elprojecten kwamen<br />

regelmatig bijeen <strong>in</strong> een door Collegio geleid Effectiviteitsplatform om ervar<strong>in</strong>gen uit te<br />

wisselen en nieuwe ontwikkel<strong>in</strong>gen te bespreken. Deze besprek<strong>in</strong>gen gaven aanleid<strong>in</strong>g tot het<br />

ontwikkelen <strong>van</strong> een aantal on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>gspakketten: workshops <strong>voor</strong> me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong><br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>voor</strong> effectmet<strong>in</strong>g rele<strong>van</strong>te rand<strong>voor</strong>waar<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> komen. Zo<br />

zijn er workshops <strong>voor</strong> het omgaan met vragenlijsten, het opzetten <strong>van</strong> <strong>de</strong> logistiek <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

gegevensverzamel<strong>in</strong>g en het benutten <strong>van</strong> uitkomsten <strong>voor</strong> het beleid. Tevens is <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r<br />

<strong>van</strong> het project bestaan<strong>de</strong> software ten behoeve <strong>van</strong> <strong>de</strong> effectmet<strong>in</strong>g ver<strong>de</strong>r ontwikkeld en<br />

geïmplementeerd. Ook is aandacht besteed aan het afron<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een handleid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een<br />

drietal vragenlijsten, <strong>de</strong>ze zijn nu ook beschikbaar. Op <strong>de</strong> door het Ne<strong>de</strong>rlands Jeugd<strong>in</strong>stituut<br />

on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n website www.jeugd<strong>in</strong>terventies.nl is hierover meer <strong>in</strong>formatie aan te treffen<br />

on<strong>de</strong>r servicepag<strong>in</strong>a’s > on<strong>de</strong>rzoeksprojecten > project Zicht op Effectiviteit 2 .<br />

1 Zie Van Yperen, T.A., & Veerman, J.W. (2008). Zicht op Effectiviteit. Handboek <strong>voor</strong> praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>jeugdzorg</strong>. Verschijnt <strong>voor</strong>jaar 2008, <strong>in</strong>formatie via www.jeugd<strong>in</strong>terventies.nl<br />

2 Zie www.praktikon.nl <strong>voor</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten over het meten <strong>van</strong> Bejegen<strong>in</strong>g, Empowerment en Gez<strong>in</strong>sfunctionern, alsook <strong>voor</strong><br />

het computerprogramma BergOp. Tevens zijn <strong>de</strong>ze vragenlijsten opgenomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> Databank Instrumenten, Richtlijnen en<br />

Kwaliteitsstandaar<strong>de</strong>n <strong>van</strong> het Ne<strong>de</strong>rlands Jeugd<strong>in</strong>situut (NJi), zie www.nji.nl/dirk.<br />

6


Deze bun<strong>de</strong>l<br />

Zoals gezegd doen <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze bun<strong>de</strong>l <strong>de</strong> <strong>zeven</strong> nieuwe <strong>de</strong>elnemers aan het project ‘Zicht op<br />

Effectiviteit’ verslag <strong>van</strong> het proces en <strong>de</strong> eerste uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong> hun <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g opgezette<br />

effectmet<strong>in</strong>g. In sommige <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen sloot <strong>de</strong> <strong>de</strong>elname aan het project aan bij<br />

reeds <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gang gezette projecten over effectmet<strong>in</strong>g, <strong>voor</strong> an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />

was het een eerste kennismak<strong>in</strong>g.<br />

De <strong>zeven</strong> hoofdstukken <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze bun<strong>de</strong>l zijn geschreven door me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, vaak <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuners <strong>van</strong>uit het project. De hoofdstukken<br />

geven een <strong>kijkje</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>keuken</strong> waar <strong>de</strong> effectmet<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n bereid en geproefd. De meeste<br />

gerechten staan nog op het vuur, ze zijn nog niet helemaal klaar om opgediend te wor<strong>de</strong>n. Dat<br />

maakt <strong>de</strong>ze bun<strong>de</strong>l juist zo <strong>in</strong>teressant. Soms treft <strong>de</strong> lezer er recepten aan: welke<br />

vragenlijsten wor<strong>de</strong>n gebruikt, hoe wor<strong>de</strong>n gegevens berekend en geanalyseerd? Soms ziet <strong>de</strong><br />

lezer <strong>de</strong> pannen overkoken, wat verlies aan gegevens oplevert (<strong>de</strong> beruchte non-respons).<br />

Soms ook blijkt er toch alvast een <strong>voor</strong>gerecht opgediend te kunnen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong><br />

een <strong>in</strong>formatieve uitkomst, samengevat <strong>in</strong> een tabel of een figuur. Dui<strong>de</strong>lijk wordt dat <strong>de</strong><br />

beroem<strong>de</strong> uitspraak Edison dat uitv<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>voor</strong> 1% <strong>in</strong>spiratie is en <strong>voor</strong> 99% transpiratie ook<br />

hier <strong>van</strong> toepass<strong>in</strong>g is. Het is mooi om geïnspireerd aan het meten te slaan. Maar dan? De<br />

transpiratie zit <strong>voor</strong>al <strong>in</strong> het meekrijgen <strong>van</strong> een organisatie. Effectmet<strong>in</strong>g is – zeker <strong>in</strong> het<br />

beg<strong>in</strong> – eer<strong>de</strong>r organisatieontwikkel<strong>in</strong>g dan on<strong>de</strong>rzoek. Effectmet<strong>in</strong>g is daarbij een zaak <strong>van</strong><br />

velen, <strong>van</strong> uitvoer<strong>de</strong>rs tot bestuur<strong>de</strong>rs. Hoe krijg je die allemaal op hetzelf<strong>de</strong> spoor? Maar<br />

eenmaal gewonnen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> zaak blijken die velen enthousiast te kunnen wor<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> meeste<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> hoofdstukken is plaats <strong>in</strong>geruimd <strong>voor</strong> ervar<strong>in</strong>gen en bijna ‘live’-verslagen <strong>van</strong><br />

me<strong>de</strong>werkers. De zorg <strong>voor</strong> al dat extra werk wordt door hen verwoord, maar ook het soms<br />

onverwachte nut dat het oplevert. Daarbij wordt ook dui<strong>de</strong>lijk dat <strong>de</strong>genen om wie het<br />

uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk allemaal draait, jeugdigen en hun ou<strong>de</strong>rs, er wel <strong>de</strong>gelijk baat bij hebben.<br />

We hopen dat dit <strong>kijkje</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>keuken</strong> u als lezer kan <strong>in</strong>spireren. Voor meer <strong>in</strong>formatie<br />

kunt u contact opnemen met <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen of met <strong>de</strong> begelei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoeksbureaus. Meer <strong>in</strong>formatie over het project ‘Zicht op Effectiviteit’ en over <strong>de</strong><br />

<strong>voor</strong>tzett<strong>in</strong>g daar<strong>van</strong> <strong>in</strong> het ‘Samenwerk<strong>in</strong>gsverband Effectieve Jeugdzorg Ne<strong>de</strong>rland’ (SEJN)<br />

kunt u v<strong>in</strong><strong>de</strong>n op <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r genoem<strong>de</strong> website.<br />

7


Hoofdstuk 1<br />

Zicht op Effectiviteit bij <strong>de</strong> Ottho Gerhard<br />

Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g<br />

Marleen <strong>van</strong> Aggelen en Coleta <strong>van</strong> Dam<br />

Inhoudsopgave<br />

1.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

1.1.1 Behan<strong>de</strong>lvisie<br />

1.1.2 Organisatie behan<strong>de</strong>laanbod<br />

1.1.3 Deelname Zicht op Effectiviteit<br />

1.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

1.2.1 Doel 1: Afname TVA<br />

1.2.2 Doel 2: Inventarisatie extra meet<strong>in</strong>strumenten<br />

1.2.3 Doel 3: Oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst<br />

1.3 Procesresultaten<br />

1.3.1 Afname TVA<br />

1.3.2 Inventarisatie extra meet<strong>in</strong>strumenten<br />

1.3.3 Oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst<br />

1.3.4 Ervar<strong>in</strong>gen met <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> Zicht op Effectiviteit<br />

1.4 Resultaten <strong>in</strong>strumenten<br />

1.4.1 Resultaten TVA<br />

1.4.2 Pilot-on<strong>de</strong>rzoek<br />

1.5 Conclusie en aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

1.5.1 TVA<br />

1.5.2 Inventarisatie extra meet<strong>in</strong>strumenten<br />

1.5.3 Oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst<br />

1.5.4 Implicaties <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang<br />

Bijlage 1.1<br />

Bijlage 1.2<br />

9


1.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

De Ottho Gerhard Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g (OGH) <strong>in</strong> Zetten is een justitiële jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>voor</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> orthopsychiatrische jongeren (en hun ou<strong>de</strong>rs). De jongeren die zijn<br />

opgenomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH hebben veelal ernstige gedragsstoornissen al dan niet <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie<br />

met (rand)psychiatrische stoornissen. In het verleng<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze ernstige gedragsproblematiek<br />

vertonen jongeren vaak <strong>de</strong>l<strong>in</strong>quent gedrag. Daarnaast is er bijna altijd sprake <strong>van</strong> forse gez<strong>in</strong>s-<br />

en opvoed<strong>in</strong>gsproblematiek. Door <strong>de</strong> ernst en complexiteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> problematiek moeten <strong>de</strong>ze<br />

jongeren <strong>in</strong>tensief behan<strong>de</strong>ld wor<strong>de</strong>n. Omdat <strong>de</strong>ze jongeren zich veelal onttrekken aan <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, is het nodig hen <strong>in</strong> een besloten sett<strong>in</strong>g te plaatsen 3 .<br />

Bijna alle jongeren <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH (ongeveer 99%) zijn geplaatst met een civielrechtelijke<br />

OTS-maatregel (On<strong>de</strong>rToezichtStell<strong>in</strong>g), een kle<strong>in</strong>e m<strong>in</strong><strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren is geplaatst<br />

met een strafrechtelijke PIJ-maatregel (Plaats<strong>in</strong>g <strong>in</strong> een Inricht<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> Jeugdigen). Omdat <strong>de</strong><br />

problematiek en <strong>de</strong>lictgeschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> OTS-jongeren en PIJ-jongeren niet wezenlijk <strong>van</strong><br />

elkaar verschillen, wordt er <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g geen on<strong>de</strong>rscheid gemaakt tussen <strong>de</strong>ze twee<br />

groepen.<br />

Vanwege een wetswijzig<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wet op <strong>de</strong> Jeugdzorg wordt gesloten behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong> <strong>van</strong>af medio 2007 mogelijk. Tevens is hiermee besloten dat <strong>de</strong><br />

verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> civielrechtelijk geplaatste jongeren die nu <strong>in</strong> justitiële<br />

jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen verblijven overgedragen wordt aan het m<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong>.<br />

Omdat <strong>de</strong> populatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH <strong>voor</strong> het meren<strong>de</strong>el uit OTS-jongeren bestaat, zal <strong>de</strong> OGH<br />

<strong>van</strong>af januari 2008 een gesloten zorgaanbie<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n en on<strong>de</strong>r het m<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> Jeugd en<br />

Gez<strong>in</strong> komen te vallen.<br />

1.1.1 Behan<strong>de</strong>lvisie<br />

Uitgangspunt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is dat <strong>de</strong> jongeren het best gebaat zijn bij een <strong>in</strong>tegrale<br />

aanpak, waarbij <strong>de</strong> problematiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere centraal staat en <strong>de</strong> hele leefomgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

jongere wordt betrokken. Het is niet realistisch om te verwachten dat door <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g alle<br />

aanwezige problematiek bij <strong>de</strong> jongere verdwijnt; daar<strong>voor</strong> is <strong>de</strong> problematiek vaak te<br />

complex. Veeleer gaat men er<strong>van</strong> uit dat er bij jongeren sprake is <strong>van</strong> een permanente<br />

‘handicap’ waarmee zij zo goed mogelijk moeten leren omgaan. De behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is gericht op<br />

het aanleren <strong>van</strong> vaardighe<strong>de</strong>n en vergroten <strong>van</strong> competenties, maar ook op reductie <strong>van</strong> het<br />

probleemgedrag en het vermij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> stressoren. Het theoretisch ka<strong>de</strong>r dat bij <strong>de</strong>ze<br />

behan<strong>de</strong>lvisie wordt gehanteerd is het Sociaal Competentie Mo<strong>de</strong>l Plus (SCM + ). De<br />

basisbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> leefgroep is gebaseerd op <strong>de</strong> pr<strong>in</strong>cipes <strong>van</strong> het sociaal competentie<br />

mo<strong>de</strong>l. Zo wordt er op alle leefgroepen gebruik gemaakt <strong>van</strong> systematische feedback naar <strong>de</strong><br />

jongeren en er is een hel<strong>de</strong>re opbouw <strong>van</strong> het behan<strong>de</strong>lprogramma <strong>in</strong> dui<strong>de</strong>lijk te<br />

on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n fasen. De aanvullen<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g (<strong>de</strong> ‘plus’) wordt afgestemd op <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>dividuele problematiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren. Zo nodig wordt <strong>de</strong>ze aangevuld met bij<strong>voor</strong>beeld<br />

agressieregulatie-tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g, vaktherapieën, psychiatrisch consult en/ of gez<strong>in</strong>smaatschappelijk<br />

werk 4 .<br />

3 OG Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g (2006). Opgehel<strong>de</strong>rd. <strong>Een</strong> beschrijv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> OG Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g. Intern document. Zetten: OG<br />

Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g.<br />

4 Zie noot 3.<br />

11


1.1.2 Organisatie behan<strong>de</strong>laanbod<br />

De OGH heeft 11 gesloten plaatsen <strong>voor</strong> meisjes en 140 besloten plaatsen <strong>voor</strong> meisjes,<br />

jongens of gemengd, georganiseerd <strong>in</strong> <strong>zeven</strong> behan<strong>de</strong>lunits. Er is één gesloten behan<strong>de</strong>lunit,<br />

bestaan<strong>de</strong> uit één leefgroep <strong>van</strong> 11 meisjes, en zes besloten units die ie<strong>de</strong>r uit twee<br />

leefgroepen bestaan. In ie<strong>de</strong>re leefgroep verblijven <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe 12 jongeren (bij twee<br />

leefgroepen zijn dit 10 jongeren) die door twee pedagogisch me<strong>de</strong>werkers wor<strong>de</strong>n begeleid.<br />

De behan<strong>de</strong>lunits wor<strong>de</strong>n aangestuurd door een unitlei<strong>de</strong>r en een behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator. De<br />

unitlei<strong>de</strong>r is verantwoor<strong>de</strong>lijk <strong>voor</strong> <strong>de</strong> aanstur<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het team pedagogisch me<strong>de</strong>werkers en<br />

<strong>voor</strong> <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. De behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator is verantwoor<strong>de</strong>lijk <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>houd <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Ie<strong>de</strong>re unitlei<strong>de</strong>r stuurt twee leefgroepen aan, ie<strong>de</strong>re<br />

behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator stuurt één of twee leefgroepen aan.<br />

In <strong>de</strong> gesloten unit, die ook wel <strong>de</strong> normaal beveilig<strong>de</strong> unit genoemd wordt, verblijven<br />

<strong>de</strong> meisjes achter (hoge) hekken. Zij verblijven geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> dag en nacht <strong>in</strong> dit gebouw en<br />

gaan ook <strong>in</strong> dit gebouw naar school. In <strong>de</strong> besloten units, die ook wel beperkt beveilig<strong>de</strong> units<br />

wor<strong>de</strong>n genoemd, wordt “behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>r drang en dwang” gegeven, zon<strong>de</strong>r dat dit <strong>in</strong> een<br />

zwaarbeveilig<strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g gebeurt. De toegangs<strong>de</strong>uren <strong>van</strong> <strong>de</strong> units zijn wel afgesloten, maar<br />

het terre<strong>in</strong> is bij<strong>voor</strong>beeld niet omgeven door hoge hekken. Geduren<strong>de</strong> hun behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

kunnen jongeren, als ze daaraan toe zijn, steeds meer vrijhe<strong>de</strong>n verdienen waardoor ze ook<br />

steeds meer kunnen laten zien of ze over bepaal<strong>de</strong> competenties beschikken. Op het<br />

meren<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> groepen staat <strong>de</strong> leefgroepbena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g centraal. Dit betekent dat er<br />

bij<strong>voor</strong>beeld gezamenlijk gegeten wordt en dat er gezamenlijke activiteiten wor<strong>de</strong>n<br />

on<strong>de</strong>rnomen. Voor jongeren die leefgroepongeschikt zijn of <strong>voor</strong> jongeren die zich moeten<br />

<strong>voor</strong>berei<strong>de</strong>n op zelfstandig wonen, zijn er twee leefgroepen waarbij <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele<br />

bena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g centraal staat. Jongeren leren hier vaardighe<strong>de</strong>n om straks <strong>voor</strong> zichzelf te kunnen<br />

zorgen (bij<strong>voor</strong>beeld zelf boodschappen doen, zelf koken enz.). Gemid<strong>de</strong>ld genomen<br />

verblijven jongeren 18 maan<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH.<br />

1.1.3 Deelname Zicht op Effectiviteit<br />

Om competenties en vaardighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> jongeren tij<strong>de</strong>ns hun verblijf <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH te meten,<br />

wordt door <strong>de</strong> mentoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren, op gezette tij<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> vragenlijst<br />

Taken en Vaardighe<strong>de</strong>n Adolescenten (TVA) 5 <strong>in</strong>gevuld. Daarnaast heeft het M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong><br />

Justitie bepaald dat alle Justitiële Jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen (JJI’s) <strong>de</strong> TVA moeten <strong>in</strong>zetten als<br />

<strong>in</strong>strument om <strong>de</strong> effecten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te meten. Tot aan <strong>de</strong> zomer 2006 wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA alleen <strong>voor</strong> on<strong>de</strong>rzoeksdoele<strong>in</strong><strong>de</strong>n gebruikt, <strong>in</strong>dividuele<br />

terugkoppel<strong>in</strong>g was niet mogelijk 6 . Omdat <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH nog niet<br />

systematisch verliep was het primaire doel <strong>van</strong> <strong>de</strong>elname aan Zicht op Effectiviteit om <strong>de</strong><br />

afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA te verbeteren, zowel qua responspercentage als qua gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Met <strong>de</strong> TVA wordt slechts een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>ldoelen gemeten. De OGH wil<strong>de</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zicht op Effectiviteit ook<br />

gebruiken <strong>voor</strong> een oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst. Men wil na gaan welke meet<strong>in</strong>strumenten zij<br />

nog meer kunnen <strong>in</strong>zetten om hun behan<strong>de</strong>ldoelen te meten en welke wensen en opvatt<strong>in</strong>gen<br />

5 Knaap, L. M. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r, Beenker, L. G. M., & Bijl, B. (2004). TVA: Vragenlijst Taken en Vaardighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> Adolescenten:<br />

handleid<strong>in</strong>g. Duivendrecht: PI Research. Van <strong>de</strong>r Knaap, Beenker en Bijl, 2004).<br />

6 Vel<strong>de</strong>, F. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r (2205). TVA Toegepast: een on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> geschiktheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA als <strong>in</strong>strument <strong>voor</strong> met<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

resultaat b<strong>in</strong>nen besloten JJI <strong>voor</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g O.G. Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g. Utrecht: doctoraalscriptie Pedagogiek, Universiteit<br />

Utrecht.<br />

Gruijter, J. <strong>de</strong> (2007). On<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> toename <strong>van</strong> sociale competentie <strong>van</strong> jongeren b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> besloten justitiële<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g <strong>de</strong> O.G.Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g volgens het sociale competentiemo<strong>de</strong>l. Utrecht:<br />

doctoraalscriptie Pedagogiek, Universiteit Utrecht.<br />

12


er op <strong>de</strong> werkvloer zijn ten aanzien <strong>van</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> OGH. Tevens<br />

wil men nagaan of wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek en <strong>de</strong> functie <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeker b<strong>in</strong>nen OGH<br />

een structurele plaats gaan krijgen. Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> zal <strong>de</strong> OGH on<strong>de</strong>rsteund<br />

wor<strong>de</strong>n door een on<strong>de</strong>rzoeker <strong>van</strong> Praktikon.<br />

1.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

De OGH heeft drie doelstell<strong>in</strong>gen geformuleerd <strong>voor</strong> <strong>de</strong> duur <strong>van</strong> het project: verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA, <strong>in</strong>ventarisatie <strong>van</strong> mogelijke meet<strong>in</strong>strumenten om behan<strong>de</strong>ldoelen te<br />

meten en oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst <strong>van</strong> kwaliteitsbeleid en effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek. Voor <strong>de</strong><br />

projectperio<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zicht op Effectiviteit is er een werkgroep ‘Effecton<strong>de</strong>rzoek b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />

OGH’ gevormd. Deze komt eens per 6 weken bij elkaar en bestaat uit <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekster, een<br />

senior beleidsme<strong>de</strong>werker af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Research & Development, een behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator, een<br />

unitlei<strong>de</strong>r, een groepslei<strong>de</strong>r en een me<strong>de</strong>werker ICT (op afroep beschikbaar). Taken <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

werkgroep zijn mee<strong>de</strong>nken over <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Zicht op Effectiviteit en het uitdragen <strong>van</strong><br />

het belang <strong>van</strong> het project en <strong>van</strong> <strong>de</strong> herhaal<strong>de</strong> met<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA. In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> wordt<br />

per doel aangegeven hoe <strong>de</strong> OGH <strong>van</strong> plan was <strong>de</strong>ze doelen te realiseren.<br />

1.2.1 Doel 1: Afname TVA<br />

De OGH heeft zich ten doel gesteld om e<strong>in</strong>d 2007 <strong>de</strong> herhaal<strong>de</strong> met<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA goed<br />

<strong>in</strong>gebed te hebben <strong>in</strong> <strong>de</strong> hele organisatie. Dat betekent dat er sprake is <strong>van</strong> een dui<strong>de</strong>lijk beeld<br />

<strong>van</strong> wie wat doet, dat er op een efficiënte manier gegevens m.b.t. <strong>de</strong> TVA wor<strong>de</strong>n verzameld<br />

en dat <strong>de</strong> data weergegeven zijn <strong>in</strong> een database waaruit zowel door <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker als door<br />

behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren en mentoren <strong>in</strong>formatie geput kan wor<strong>de</strong>n. Deze <strong>in</strong>formatie kan dan<br />

op <strong>in</strong>dividueel niveau en op <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsniveau teruggekoppeld wor<strong>de</strong>n.<br />

Daar<strong>voor</strong> moeten <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> zaken e<strong>in</strong>d 2007 gerealiseerd zijn:<br />

- Individuele terugkoppel<strong>in</strong>g TVA-gegevens mid<strong>de</strong>ls aanpass<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />

cliëntregistratieprogramma Tulp.<br />

- Protocol <strong>voor</strong> afname TVA op meetmomenten 6 weken, 3 maan<strong>de</strong>n, 9 maan<strong>de</strong>n, 15<br />

maan<strong>de</strong>n, 21 maan<strong>de</strong>n en ver<strong>de</strong>r, en een e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g bij vertrek. Handleid<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> het<br />

gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> profielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA verkregen uit Tulp<br />

- Aanleggen database <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> SPSS zodat <strong>de</strong> OGH zelf overzichten kan maken<br />

op <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsniveau en <strong>in</strong>dividueel niveau<br />

- Datamonitor<strong>in</strong>gssysteem ontwikkelen zodat <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker tijdig unitlei<strong>de</strong>rs en<br />

behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren kan atten<strong>de</strong>ren op het ontbreken <strong>van</strong> <strong>in</strong> te vullen TVA’s. In<br />

eerste <strong>in</strong>stantie dienen me<strong>de</strong>werkers zelf bij te hou<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> welke jongere op welk<br />

moment een TVA <strong>in</strong>gevuld moet wor<strong>de</strong>n.<br />

- Voor alle nieuw opgenomen jongeren <strong>in</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> (januari 2007 - <strong>de</strong>cember<br />

2007) wil men een respons <strong>van</strong> 90% <strong>voor</strong> <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA (6 weken<br />

en/of 3 maan<strong>de</strong>n) en een respons <strong>van</strong> 80% op <strong>de</strong> herhaal<strong>de</strong> met<strong>in</strong>g bij 9 maan<strong>de</strong>n.<br />

Voor jongeren die al op <strong>de</strong> OGH verbleven <strong>voor</strong> aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> wil<br />

men <strong>in</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> januari 2007 tot <strong>de</strong>cember 2007 m<strong>in</strong>imaal 2 meetmomenten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

TVA.<br />

13


1.2.2 Doel 2: Inventarisatie extra meet<strong>in</strong>strumenten<br />

Om na te gaan welke on<strong>de</strong>rzoeks<strong>in</strong>strumenten nog gebruikt kunnen wor<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> overige<br />

behan<strong>de</strong>ldoelen te meten zou een pilotstudie wor<strong>de</strong>n uitgevoerd bij twee units.<br />

Daar<strong>voor</strong> is het volgen<strong>de</strong> traject uitgezet:<br />

- Inventarisatie <strong>van</strong> welke gegevens er al verzameld wor<strong>de</strong>n b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> OGH, naast <strong>de</strong><br />

TVA.<br />

- Met behulp <strong>van</strong> stu<strong>de</strong>nten Pedagogiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Universiteit Utrecht nagaan welke<br />

meet<strong>in</strong>strumenten geschikt zijn <strong>voor</strong> afname b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> OGH. Daarbij moet ook<br />

reken<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> mogelijke belastbaarheid <strong>van</strong> <strong>in</strong>formanten (ou<strong>de</strong>rs,<br />

jongeren, behan<strong>de</strong>laars).<br />

- In maart 2007 starten met <strong>de</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilot.<br />

- Advies formuleren aan het Management Team naar aanleid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> pilot.<br />

- Implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe vragenlijsten <strong>van</strong>af januari 2008 met aandacht <strong>voor</strong><br />

<strong>in</strong>dividuele terugkoppel<strong>in</strong>g en logistiek <strong>in</strong> het primaire proces.<br />

1.2.3 Doel 3: Oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst<br />

De werkgroep ‘Effecton<strong>de</strong>rzoek b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> OGH’houdt zich bezig met een oriëntatie op <strong>de</strong><br />

toekomst. Daarbij gaat het <strong>voor</strong>al om <strong>in</strong>zicht te krijgen <strong>in</strong> <strong>de</strong> opvatt<strong>in</strong>gen en<br />

(on<strong>de</strong>rzoeks)vragen over het handhaven en verbeteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g<br />

bij <strong>de</strong> pedagogisch me<strong>de</strong>werkers, unitlei<strong>de</strong>rs en behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren. E<strong>in</strong>d 2007 zal dit<br />

resulteren <strong>in</strong> een advies naar het Management Team <strong>voor</strong> effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek bij <strong>de</strong> OGH<br />

<strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst (<strong>van</strong>af beg<strong>in</strong> 2008). In dat advies zullen <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen aan bod komen waar<br />

me<strong>de</strong>werkers behoefte aan hebben en waar <strong>de</strong> nieuwsgierigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers ligt <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

nabije toekomst (2008/2009).<br />

1.3 Procesresultaten<br />

In het Bronnenboek <strong>de</strong>el 1 7 wor<strong>de</strong>n drie pr<strong>in</strong>cipes <strong>van</strong> effecton<strong>de</strong>rzoek beschreven (p.12):<br />

aansluit<strong>in</strong>g, <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g en benutt<strong>in</strong>g. On<strong>de</strong>rzoek naar het effect <strong>van</strong> <strong>in</strong>terventies heeft alleen<br />

z<strong>in</strong> als een <strong>in</strong>terventie te omschrijven en over te dragen is. Het moet ‘aansluiten bij het<br />

ontwikkel<strong>in</strong>gsniveau <strong>van</strong> die <strong>in</strong>terventies’, het moet qua opzet (<strong>de</strong>sign en meet<strong>in</strong>strumenten)<br />

niet ver<strong>de</strong>r gaan dan mogelijk is. Effecton<strong>de</strong>rzoek moet daarnaast <strong>in</strong>gebed zijn <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

dagelijkse procedures <strong>van</strong> het primair proces. Dat betekent dat het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

meet<strong>in</strong>strumenten on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is <strong>van</strong> het hulpverlenend han<strong>de</strong>len. Tot slot moeten <strong>de</strong> uit het<br />

effecton<strong>de</strong>rzoek verzamel<strong>de</strong> gegevens benut wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk. Het gaat dan om gebruik<br />

<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, maar ook om terugkoppel<strong>in</strong>g op <strong>in</strong>terventie-, team- of<br />

organisatieniveau. Bij <strong>de</strong> beschrijv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> procesresultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong>, wordt<br />

steeds nagegaan hoe <strong>de</strong>ze pr<strong>in</strong>cipes <strong>van</strong> effecton<strong>de</strong>rzoek bij <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>gen<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH tot uit<strong>in</strong>g zijn gekomen.<br />

7 Yperen, T. <strong>van</strong>, & Veerman, J.W. (2006) (red). Zicht op effectiviteit. Bronnenboek <strong>voor</strong> praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>jeugdzorg</strong>. Deel I. Utrecht, Nijmegen, Den Haag: NIZW, Praktikon, M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> VWS.<br />

14


1.3.1 Afname TVA<br />

Aansluit<strong>in</strong>g TVA<br />

De OGH werkt met het Sociaal Competentiemo<strong>de</strong>l als basismethodiek. Dit mo<strong>de</strong>l gaat uit <strong>van</strong><br />

het versterken <strong>van</strong> vaardighe<strong>de</strong>n en competenties en het reduceren <strong>van</strong> probleemgedrag. Deze<br />

methodiek is dui<strong>de</strong>lijk beschreven door Slot en Spanjaard 8 . De TVA meet <strong>de</strong>ze vaardighe<strong>de</strong>n<br />

en competenties en sluit daarmee uitstekend aan bij het type <strong>in</strong>terventie dat wordt uitgevoerd.<br />

Voorafgaan<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> werd <strong>de</strong> TVA al gebruikt als <strong>in</strong>strument om <strong>de</strong><br />

effecten en het verloop <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> kaart te brengen. De afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA is<br />

<strong>in</strong>gebed <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lplancyclus <strong>van</strong> het primaire proces. De meetmomenten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA<br />

zijn <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> als <strong>de</strong> momenten waarop behan<strong>de</strong>lplanbesprek<strong>in</strong>gen plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Tot aan <strong>de</strong><br />

zomer <strong>van</strong> 2006 kon<strong>de</strong>n <strong>de</strong> uitkomsten alleen <strong>voor</strong> on<strong>de</strong>rzoeksdoele<strong>in</strong><strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n gebruikt<br />

(vgl. on<strong>de</strong>rzoek naar wegloopgedrag <strong>van</strong> jongeren 9 en diverse doctoraalscripties 10 ). Tot <strong>de</strong><br />

aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> werd <strong>de</strong> TVA nog niet structureel afgenomen en gebruikt als<br />

<strong>in</strong>strument <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH met het project Zicht op Effectiviteit was<br />

<strong>voor</strong>al om <strong>de</strong> <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g en benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA te verbeteren.<br />

Inbedd<strong>in</strong>g TVA<br />

Om <strong>de</strong> <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> het primaire proces te verbeteren, is een nieuw protocol<br />

geschreven waarbij dui<strong>de</strong>lijk is omschreven rondom welke tijdstippen <strong>de</strong> TVA moet wor<strong>de</strong>n<br />

afgenomen. De TVA wordt afgenomen rond 6 weken na opname, vervolgens bij 3 maan<strong>de</strong>n, 9<br />

maan<strong>de</strong>n, 15 maan<strong>de</strong>n etc. Deze meetmomenten sluiten aan bij <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lplancyclus. Als<br />

een behan<strong>de</strong>lplanbesprek<strong>in</strong>g wordt verschoven, verschuift <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA mee. Ook<br />

is <strong>in</strong> een handleid<strong>in</strong>g beschreven hoe uitkomstprofielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA na <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Tulp<br />

(cliëntregistratie-systeem bij JJI’en) kunnen wor<strong>de</strong>n verkregen. De on<strong>de</strong>rzoekster <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

OGH is vervolgens bij alle units langs gegaan om hen uitleg te geven over het project Zicht<br />

op Effectiviteit, <strong>de</strong> nieuwe mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>in</strong>dividuele terugkoppel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Tulp en een<br />

recent responsoverzicht met daar<strong>in</strong> <strong>de</strong> afgenomen TVA’s en <strong>de</strong> nog af te nemen TVA’s.<br />

Vervolgens heeft <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekster <strong>de</strong> datamonitor<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> hand genomen. Wekelijks checkt<br />

zij <strong>de</strong> TVA-met<strong>in</strong>gen. Wanneer een met<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA ontbreekt, stuurt ze een mailtje naar<br />

<strong>de</strong> unitlei<strong>de</strong>r om dat te mel<strong>de</strong>n. De unitlei<strong>de</strong>r spreekt <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> groepslei<strong>de</strong>r aan. Meestal<br />

wordt <strong>de</strong> TVA dan alsnog <strong>in</strong>gevuld. Als het niet werkt om <strong>de</strong> unitlei<strong>de</strong>r aan te spreken gaat er<br />

een se<strong>in</strong>tje naar het hoofd Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Door <strong>de</strong>ze maatregelen is het <strong>in</strong>vullen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA op<br />

alle meetmomenten sterk verbeterd. In Tabel 1 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> responscijfers <strong>van</strong> januari tot<br />

oktober 2007 per leefgroep gepresenteerd. Ter vergelijk<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n ook <strong>de</strong> responscijfers <strong>van</strong><br />

2006 vermeld.<br />

8<br />

Slot, W., & Spanjaard, H. (1999). Competentievergrot<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> resi<strong>de</strong>ntiële <strong>jeugdzorg</strong>. Hulpverlen<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en<br />

jongeren <strong>in</strong> tehuizen. Baarn: Intro.<br />

9<br />

Jansma, J.B.M., Aggelen, M.H. <strong>van</strong>, & Deković, M. (2006). Weglopen uit Besloten Justitiële Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen: On<strong>de</strong>rzoek<br />

bij jongeren <strong>in</strong> <strong>de</strong> O.G. Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g en Rentray. Zetten: O.G.Heldr<strong>in</strong>gsticht<strong>in</strong>g.<br />

10<br />

Zie noot 4.<br />

15


Tabel 1. Het percentage <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> TVA’s per leefgroep <strong>voor</strong> <strong>de</strong> jaren 2006 en 2007<br />

Jan-<strong>de</strong>c 2006 Jan-okt 2007<br />

Aantal <strong>in</strong> te Aantal Respons Aantal <strong>in</strong> te Aantal Respons<br />

vullen TVA’s <strong>in</strong>gevuld percentage vullen TVA’s <strong>in</strong>gevuld percentage<br />

A<strong>de</strong>laar 14 2 14 26 20 77<br />

Buizerd 26 15 58 30 30 100<br />

Buurskamp 23 7 30 29 21 72<br />

Cirkel 20 8 40 35 32 91<br />

Driehoek 20 5 25 32 26 81<br />

Groote Huys 30 14 47 25 25 100<br />

Havik 18 7 39 27 25 93<br />

Kube 22 13 59 20 19 95<br />

Pirami<strong>de</strong> 20 9 45 31 29 94<br />

Prisma 25 9 36 26 20 77<br />

Rietkamp 24 6 25 31 25 81<br />

Steenbeek 19 12 63 26 21 81<br />

Tympaan 23 11 48 31 31 100<br />

Totaal 284 118 42 369 324 88<br />

De OGH had zich ten doel gesteld om 90% respons te behalen op <strong>de</strong> 1 e met<strong>in</strong>g en 80%<br />

respons bij <strong>de</strong> 2 e met<strong>in</strong>g. Uit Tabel 1 blijkt dat <strong>de</strong> totale respons over alle meetmomenten 88%<br />

is. Na<strong>de</strong>re analyse <strong>van</strong> <strong>de</strong> responspercentages op het 1 e en 2 e meetmoment wijst uit dat <strong>de</strong><br />

responspercentages respectievelijk 94% <strong>voor</strong> <strong>de</strong> eerste met<strong>in</strong>g en 85% <strong>voor</strong> herhaal<strong>de</strong><br />

met<strong>in</strong>gen zijn. Dat betekent dat <strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>g is bereikt.<br />

Benutt<strong>in</strong>g TVA<br />

S<strong>in</strong>ds september 2006 is het bij <strong>de</strong> OGH mogelijk om <strong>in</strong>dividuele scores <strong>van</strong> jongeren op <strong>de</strong><br />

TVA direct te gebruiken. De mentoren vullen <strong>de</strong> TVA op <strong>de</strong> computer <strong>in</strong> Tulp <strong>in</strong> en kunnen<br />

direct een profiel met daar<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere verkrijgen. Het is ook<br />

mogelijk om die scores te vergelijken met het vorige meetmoment <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere, zodat <strong>voor</strong>-<br />

of achteruitgang <strong>in</strong>zichtelijk wor<strong>de</strong>n gemaakt. De TVA is daarnaast een goed uitgangspunt<br />

<strong>voor</strong> het groepsverslag dat mentoren <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lplanbesprek<strong>in</strong>g moeten schrijven. Om<br />

na te gaan of <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren wordt gebruikt, is door <strong>de</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoekster regelmatig navraag gedaan bij <strong>de</strong> unitlei<strong>de</strong>rs en behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren. Het<br />

gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g wordt nog niet overal consequent toegepast. Door<br />

sommige behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren en unitlei<strong>de</strong>rs wordt <strong>de</strong> TVA standaard gebruikt <strong>in</strong><br />

behan<strong>de</strong>lplanbesprek<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een jongere. Door sommige mentoren wordt <strong>de</strong> TVA alleen<br />

<strong>in</strong>gevuld omdat het moet, en wordt <strong>de</strong>ze nog te we<strong>in</strong>ig b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g gebruikt.<br />

Re<strong>de</strong>nen om <strong>de</strong> TVA wel te gebruiken zijn dat het een overzichtelijke en <strong>in</strong>zichtelijke manier<br />

is om resultaten <strong>van</strong> <strong>voor</strong>- of achteruitgang te bespreken. Het geeft aanknop<strong>in</strong>gspunten <strong>voor</strong><br />

<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lplanbesprek<strong>in</strong>g. Sommige me<strong>de</strong>werkers geven aan dat<br />

ze <strong>de</strong> TVA niet gebruiken omdat ze niet weten hoe ze een profiel <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA kunnen<br />

verkrijgen. An<strong>de</strong>re me<strong>de</strong>werkers geven aan dat ze zelf een goed beeld hebben <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren<br />

en dat ze <strong>de</strong>ze ervar<strong>in</strong>gen gebruiken <strong>in</strong> het groepsverslag. Ook zon<strong>de</strong>r het profiel <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA<br />

kunnen zij <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren bepalen.<br />

Besprek<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussenevaluatie tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> teambesprek<strong>in</strong>gen op<br />

<strong>de</strong> units heeft weer een nieuwe impuls aan <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA gegeven. Door presentatie<br />

<strong>van</strong> <strong>in</strong>dividuele resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren per leefgroep, g<strong>in</strong>g het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA nog<br />

meer leven, omdat het toen niet meer over uitspraken op <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsniveau g<strong>in</strong>g, maar over<br />

<strong>in</strong>dividuele jongeren. Vaak was ook het verloop <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g herkenbaar <strong>voor</strong> pedagogisch me<strong>de</strong>werkers. Als er bij<strong>voor</strong>beeld een dipje te zien<br />

was op een bepaald dome<strong>in</strong>, dan kon<strong>de</strong>n zij vaak vertellen dat er toen bij<strong>voor</strong>beeld problemen<br />

op school waren, of <strong>de</strong> verker<strong>in</strong>g uit was gegaan.<br />

16


Benutt<strong>in</strong>g op team- en organisatieniveau is op dit moment nog niet aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong><br />

geweest. Omdat <strong>de</strong> besprek<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussenevaluatie op alle units zo succesvol was, lijkt het<br />

z<strong>in</strong>vol om dit beg<strong>in</strong> volgend jaar (bijv. februari) weer te doen met <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie. De resultaten kunnen dan op <strong>in</strong>dividueel, team- en <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsniveau wor<strong>de</strong>n<br />

besproken en samen met me<strong>de</strong>werkers kan gekeken wor<strong>de</strong>n naar oorzaken <strong>van</strong> bepaal<strong>de</strong><br />

resultaten. Ook kan met <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers wor<strong>de</strong>n nagegaan welke verbeterpunten hieruit naar<br />

voren komen waaraan <strong>in</strong> het komen<strong>de</strong> jaar gewerkt moet wor<strong>de</strong>n.<br />

Knelpunten<br />

Het <strong>in</strong>vullen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA is nog niet helemaal geïnternaliseerd bij me<strong>de</strong>werkers. Het <strong>in</strong>tensief<br />

bijhou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanwezige data (datamonitor<strong>in</strong>g) blijft belangrijk <strong>voor</strong> het al dan niet<br />

<strong>in</strong>vullen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA. Ook regelmatige aandacht <strong>voor</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> <strong>de</strong> werkbesprek<strong>in</strong>gen en<br />

feedback <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten zowel op <strong>in</strong>dividueel als op teamniveau is belangrijk <strong>voor</strong> het<br />

<strong>in</strong>vullen <strong>van</strong> vragenlijsten. Cont<strong>in</strong>uïteit <strong>van</strong> het <strong>in</strong>vullen op <strong>de</strong> juiste meetmomenten is met<br />

enige regelmaat <strong>in</strong> het gedrang gekomen door <strong>de</strong> vele personeelswissel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het afgelopen<br />

jaar. Nog niet alle pedagogisch me<strong>de</strong>werkers gebruiken <strong>de</strong> TVA <strong>voor</strong> hun rapportage en ook<br />

<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren gebruiken nog niet allemaal <strong>de</strong> TVA <strong>voor</strong> het formuleren <strong>van</strong> hun<br />

behan<strong>de</strong>ldoelen. Niet ie<strong>de</strong>reen is er<strong>van</strong> overtuigd dat het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA z<strong>in</strong>vol is <strong>voor</strong><br />

het bepalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren. Aan me<strong>de</strong>werkers moet nog meer dui<strong>de</strong>lijk<br />

gemaakt wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> TVA een <strong>in</strong>strument is dat speciaal ontwikkeld is <strong>voor</strong> gebruik bij <strong>de</strong><br />

SCM-methodiek en dat <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA zelfs lei<strong>de</strong>nd kunnen zijn bij <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Mogelijk moeten me<strong>de</strong>werkers (pedagogisch me<strong>de</strong>werkers en<br />

behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren) meer getra<strong>in</strong>d wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het gebruik en <strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA.<br />

Daarnaast heeft <strong>de</strong> cultuuromslag naar resultaatgericht meten en benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> gegevens op<br />

<strong>in</strong>dividueel niveau tijd nodig. Tenslotte blijft <strong>de</strong> TVA een arbeids<strong>in</strong>tensief meet<strong>in</strong>strument om<br />

<strong>in</strong> te vullen.<br />

1.3.2. Inventarisatie extra meet<strong>in</strong>strumenten<br />

Aansluiten<br />

De TVA richt zich op het meten <strong>van</strong> vaardighe<strong>de</strong>n en competenties. Dat sluit aan bij <strong>de</strong><br />

methodiek <strong>van</strong> het Sociaal Competentiemo<strong>de</strong>l. Het SCM richt zich ook op afname <strong>van</strong><br />

probleemgedrag en dat wordt door <strong>de</strong> TVA niet of nauwelijks gemeten. Ook uit het scriptieon<strong>de</strong>rzoek<br />

11 <strong>van</strong> Jansen e.a. kwam naar voren dat met <strong>de</strong> TVA niet alle behan<strong>de</strong>ldoelen<br />

wor<strong>de</strong>n gemeten. Doel <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH was dan ook om geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> na<strong>de</strong>r te<br />

on<strong>de</strong>rzoeken welke <strong>in</strong>strumenten nog meer kunnen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gezet om <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>ldoelen te<br />

meten.<br />

Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> scriptie <strong>van</strong> Jansen e.a. en op basis <strong>van</strong><br />

overeenstemm<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> werkgroep is besloten om gedragsproblemen en tevre<strong>de</strong>nheid bij<br />

jongeren te gaan meten. Omdat ou<strong>de</strong>rs moeilijk bereikbaar zijn heeft <strong>de</strong> werkgroep er<strong>voor</strong><br />

gekozen hen <strong>voor</strong>lopig niet te bena<strong>de</strong>ren om vragenlijsten <strong>in</strong> te vullen. In mei 2007 is<br />

vervolgens een piloton<strong>de</strong>rzoek uitgevoerd bij 15 jongeren <strong>van</strong> twee units om na te gaan welke<br />

vragenlijsten het meest geschikt zijn om gedragsproblemen en tevre<strong>de</strong>nheid <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH te<br />

meten. De geschiktheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten wordt bepaald door het gebruiksgemak <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

jongeren en <strong>de</strong> bruikbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten <strong>voor</strong> behan<strong>de</strong>laars. Om gedragsproblemen bij<br />

11 Jansen, M.S., Kampshoff, J. en De Kon<strong>in</strong>g, M.C.M. (2006). De TVA als output<strong>in</strong>strument <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> een justitiële<br />

jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g. Bachelor-thesis, Universiteit Utrecht.<br />

17


<strong>de</strong> jongeren te meten zijn twee vragenlijsten afgenomen: <strong>de</strong> Youth Self Report (YSR 12 ), en <strong>de</strong><br />

Strenghts and Difficulties Questionnaire (SDQ 13 ). Bei<strong>de</strong> vragenlijsten wor<strong>de</strong>n veel gebruikt<br />

bij diagnostiek en behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> jongeren, maar <strong>de</strong> YSR bestaat uit 113 items en <strong>de</strong> SDQ<br />

uit 25 items. Drie vragenlijsten zijn bij <strong>de</strong> jongeren afgenomen om tevre<strong>de</strong>nheid over <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te meten: <strong>de</strong> Bejegen<strong>in</strong>gstoets (B-toets 14 ), <strong>de</strong> Cliënttevre<strong>de</strong>nheid-toets (C-toets 15 )<br />

en <strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>nheidslijst OGH. De tevre<strong>de</strong>nheidslijst OGH is door me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH<br />

opgesteld, met <strong>de</strong> B-toets en <strong>de</strong> C-toets is al wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek uitgevoerd (zie noot<br />

9 en 10).<br />

De pilot is door <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekster zelf uitgevoerd. On<strong>de</strong>r toezicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekster<br />

hebben <strong>de</strong> jongeren <strong>in</strong>dividueel <strong>de</strong> vragenlijsten <strong>in</strong>gevuld (duur ongeveer 30 tot 45 m<strong>in</strong>uten).<br />

Daarna is steeds gevraagd of <strong>de</strong> jongere <strong>de</strong> vragenlijst moeilijk of makkelijk vond en of hij/zij<br />

<strong>de</strong> lijst z<strong>in</strong>vol vond <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. De dataverzamel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze pilot verliep vlot<br />

omdat <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekster die zelf <strong>in</strong> <strong>de</strong> hand had. Alle gegevens zijn, waar mogelijk, <strong>in</strong>gevoerd<br />

<strong>in</strong> Bergop 16 . De resultaten <strong>van</strong> het piloton<strong>de</strong>rzoek wor<strong>de</strong>n beschreven <strong>in</strong> het volgen<strong>de</strong><br />

hoofdstuk. Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> het piloton<strong>de</strong>rzoek is een advies geformuleerd aan<br />

het Management Team (op p. 26 wordt dit ver<strong>de</strong>r toegelicht).<br />

Inbedd<strong>in</strong>g en benutt<strong>in</strong>g<br />

In het piloton<strong>de</strong>rzoek is nog geen ervar<strong>in</strong>g opgedaan met <strong>de</strong> <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> YSR en C-toets<br />

<strong>in</strong> het primaire proces. De verwacht<strong>in</strong>g is dat zij op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lplancyclus<br />

wor<strong>de</strong>n opgenomen als <strong>de</strong> TVA. Dat betekent een afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> YSR en CBCL bij opname<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH en tussentijdse met<strong>in</strong>gen ten behoeve <strong>van</strong><br />

behan<strong>de</strong>lplanbesprek<strong>in</strong>gen. Bij vertrek uit <strong>de</strong> OGH zal een e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n. De Ctoets<br />

zal wor<strong>de</strong>n afgenomen aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, bij vertrek <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere uit <strong>de</strong><br />

OGH. Nadat het aan het MT geformuleer<strong>de</strong> advies is goedgekeurd zal na<strong>de</strong>r aandacht besteed<br />

moeten wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> logistiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> YSR bij <strong>de</strong> jongeren en <strong>de</strong> CBCL bij<br />

ou<strong>de</strong>rs. Er zijn ook nog geen ervar<strong>in</strong>gen opgedaan met <strong>in</strong>dividuele terugkoppel<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> YSR en CBCL naar behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren en het gebruik daar<strong>van</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

Knelpunt<br />

Het advies <strong>voor</strong> <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> YSR, CBCL en C-toets moet nog door het MT<br />

goedgekeurd wor<strong>de</strong>n. Dit wordt echter niet gezien als een knelpunt, maar als een<br />

aanknop<strong>in</strong>gspunt om <strong>in</strong> een tijd waar<strong>in</strong> enerzijds het evi<strong>de</strong>nce-based werken steeds<br />

belangrijker wordt en an<strong>de</strong>rzijds <strong>de</strong> overgang naar het M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong> <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>ur staat (met <strong>de</strong> door hen gebruikte prestatie-<strong>in</strong>dicatoren), over te gaan tot het gebruik <strong>van</strong><br />

meer vragenlijsten om resultaatgericht <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te gaan meten.<br />

12<br />

Verhulst, F.C., Van <strong>de</strong>r En<strong>de</strong>, J., & Koot, H.M. (1996). Handleid<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> <strong>de</strong> CBCL/4-18. Rotterdam: Erasmus<br />

Universiteit/Sophia K<strong>in</strong><strong>de</strong>rziekenhuis, af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g K<strong>in</strong><strong>de</strong>r- en Jeugdpsychiatrie.<br />

13<br />

Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: A research note. Journal of Child Psychology and<br />

Psychiatry, 38, 581-586.<br />

Goedhart, A., Treffers, F., & Van Wi<strong>de</strong>nfelt, B. (2003). Vragen naar psychische problemen bij k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en adolescenten. De<br />

Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ). Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 58, 1018-1035.<br />

Treffers, Goedhart<br />

14<br />

Van Erve, N., Poiesz, M., & Veerman, J.W. (2007). Bejegen<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>. Handleid<strong>in</strong>g B-toets. Nijmegen: Praktikon.<br />

15<br />

Jumelet, H., Well<strong>in</strong>g, M., Jurrius, K., Hav<strong>in</strong>ga, L. (2004). Handleid<strong>in</strong>g C-toets. Utrecht: MO-groep.<br />

16<br />

Bergop is een door Praktikon ontwikkel<strong>de</strong> database om vragenlijsten <strong>in</strong> te voeren en <strong>in</strong>dividuele profielen uit te draaien.<br />

18


1.3.3 Oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst<br />

Aansluiten, <strong>in</strong>bed<strong>de</strong>n, benutten<br />

De projectperio<strong>de</strong> <strong>van</strong> Zicht op Effectiviteit is ook gebruikt om na te <strong>de</strong>nken over <strong>de</strong><br />

toekomst. Wat zijn opvatt<strong>in</strong>gen en (on<strong>de</strong>rzoeks)vragen <strong>van</strong> pedagogisch me<strong>de</strong>werkers,<br />

unitlei<strong>de</strong>rs en behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren over het handhaven en verbeteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH? Krijgt wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek en <strong>de</strong> functie <strong>van</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoeker een structurele plaats b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> OGH?<br />

Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> presentatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussenevaluatie <strong>in</strong> <strong>de</strong> units, is met me<strong>de</strong>werkers<br />

gesproken over on<strong>de</strong>rzoekswensen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> toekomst. Veel me<strong>de</strong>werkers zijn geïnteresseerd<br />

<strong>in</strong> follow-up on<strong>de</strong>rzoek: hoe gaat het met <strong>de</strong> jongeren na hun vertrek uit <strong>de</strong> OGH. An<strong>de</strong>re<br />

gewenste on<strong>de</strong>rzoekson<strong>de</strong>rwerpen zijn: <strong>in</strong> welke mate behalen we onze behan<strong>de</strong>ldoelen<br />

(doelrealisatie); wat is <strong>de</strong> <strong>in</strong>vloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> groepsleid<strong>in</strong>g op (het gedrag <strong>van</strong>) jongeren versus <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>vloed <strong>van</strong> peers; wat is het verschil tussen probleemgedrag en <strong>de</strong> normale ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />

<strong>de</strong> puberteit; hoe zien jongeren zelf hun toekomst; hoe doen jongeren het op verlof; wat zijn<br />

normen en waar<strong>de</strong>n <strong>van</strong> jongeren. Deze vragen <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkvloer sluiten <strong>de</strong>els aan bij <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g die <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH wordt uitgevoerd. Follow-up on<strong>de</strong>rzoek en doelrealisatie zijn daar<br />

<strong>voor</strong>beel<strong>de</strong>n <strong>van</strong>. On<strong>de</strong>rtussen is men bezig om met behulp <strong>van</strong> 2 masterstu<strong>de</strong>nten een pilot<br />

follow-up on<strong>de</strong>rzoek op te zetten, dat beg<strong>in</strong> 2008 uitgevoerd zal wor<strong>de</strong>n bij jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

OGH. Resultaten hier<strong>van</strong> zijn bruikbaar <strong>voor</strong> <strong>de</strong> verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>dividuele hulpverlen<strong>in</strong>g. De an<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rzoeksvragen zijn m<strong>in</strong><strong>de</strong>r gerelateerd aan het type<br />

<strong>in</strong>terventie dat <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH wordt uitgevoerd, maar zeggen meer iets over <strong>de</strong> rand<strong>voor</strong>waar<strong>de</strong>n<br />

en <strong>de</strong> grenzen <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g. Er zal aan het MT gerapporteerd wor<strong>de</strong>n welke<br />

on<strong>de</strong>rzoeksvragen er leven bij pedagogisch me<strong>de</strong>werkers. Op termijn zal bekeken moeten<br />

wor<strong>de</strong>n welke on<strong>de</strong>rzoeksvragen ver<strong>de</strong>r uitgewerkt gaan wor<strong>de</strong>n en op welke wijze zij<br />

<strong>in</strong>gebed en benut kunnen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het primaire proces. De onlangs opgerichte commissie<br />

kwaliteit en on<strong>de</strong>rzoek, zal hier zeker een rol <strong>in</strong> gaan spelen. Daarbij zal ook aandacht besteed<br />

moeten wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> (on)mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g op het gebied <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek.<br />

Voor <strong>de</strong> duur <strong>van</strong> het project is een on<strong>de</strong>rzoekster aangesteld <strong>voor</strong> 24 uur. De<br />

on<strong>de</strong>rzoekster wordt hiërarchisch en functioneel aangestuurd door <strong>de</strong> unitlei<strong>de</strong>r Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

en staat los <strong>van</strong> <strong>de</strong> beleidsaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Research en Development. De functie valt op dit moment<br />

on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g omdat <strong>van</strong>uit die af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g tot nog toe <strong>de</strong> meeste<br />

on<strong>de</strong>rzoeksvragen naar voren kwamen. Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> is <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekster<br />

structureel <strong>de</strong>el uit gaan maken <strong>van</strong> het behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atorenoverleg. Daarmee heeft zij een<br />

strategische positie <strong>in</strong> <strong>de</strong> organisatie <strong>in</strong>genomen. Het is <strong>in</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> wel dui<strong>de</strong>lijk<br />

gewor<strong>de</strong>n dat het belangrijk is dat er een persoon is b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g die bij<strong>voor</strong>beeld het<br />

gebruik <strong>van</strong> meet<strong>in</strong>strumenten monitort. Dit kan er niet ‘even bij’; er moet iemand zijn die<br />

hier tijd <strong>voor</strong> heeft. De OGH heeft dan ook besloten <strong>de</strong> functie <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeker <strong>voor</strong> <strong>de</strong> duur<br />

<strong>van</strong> een jaar te verlengen.<br />

1.3.4 Ervar<strong>in</strong>gen met <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> Zicht op Effectiviteit<br />

Leerpunten en adviezen <strong>voor</strong> nieuwe <strong>de</strong>elnemers<br />

Deze projectperio<strong>de</strong> is geleerd dat je het resultaatgericht meten niet zo maar kunt starten. Er<br />

moet <strong>van</strong>af <strong>de</strong> werkvloer een dui<strong>de</strong>lijke overtuig<strong>in</strong>g zijn dat het gebruik <strong>van</strong> een<br />

meet<strong>in</strong>strument, <strong>in</strong> dit geval <strong>de</strong> TVA, z<strong>in</strong>vol is. De TVA was een <strong>in</strong>strument met een<br />

19


geschie<strong>de</strong>nis (hij werd tenslotte ook al <strong>voor</strong> Zicht op Effectiviteit <strong>in</strong>gevuld, maar nog niet<br />

benut <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g), en bleef <strong>voor</strong> sommigen toch <strong>voor</strong>al dat <strong>in</strong>strument met die<br />

e<strong>in</strong><strong>de</strong>loze rij vragen waar je zo heel lang mee bezig bent. Om dat omgedraaid te krijgen, naar<br />

het besef dat het een <strong>in</strong>strument is dat z<strong>in</strong>vol is <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en dat zelfs lei<strong>de</strong>nd kan<br />

zijn bij het formuleren <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>ldoelen en werkpunten, is lastig. Gelukkig zijn veel<br />

me<strong>de</strong>werkers enthousiast en is het gebruik enorm toegenomen, maar dit geldt nog niet <strong>voor</strong><br />

ie<strong>de</strong>reen. Het is dus belangrijk om te blijven checken of <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijst<br />

goed is ‘geland’ en me<strong>de</strong>werkers goed te tra<strong>in</strong>en <strong>in</strong> het gebruik en <strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

vragenlijsten.<br />

Ook is het belangrijk dat er een procesbewaker is die bijhoudt of en wanneer<br />

vragenlijsten zijn <strong>in</strong>gevuld. Vaak gaat het <strong>in</strong>vullen goed en op tijd, maar soms is een se<strong>in</strong>tje<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> procesbewaker nodig. Zon<strong>de</strong>r procesbewaker wordt er toch m<strong>in</strong><strong>de</strong>r <strong>in</strong>gevuld. Daaruit<br />

kunnen we tegelijkertijd conclu<strong>de</strong>ren dat het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA nog niet voldoen<strong>de</strong> is<br />

geïnternaliseerd. Echter, b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g is men er <strong>van</strong> overtuigd dat dit ook een kwestie<br />

<strong>van</strong> tijd is. Zulk soort veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen (<strong>in</strong> <strong>de</strong>nkwijze) hebben ook tijd nodig. Gezien <strong>de</strong> relatief<br />

korte duur <strong>van</strong> het project en <strong>de</strong> start <strong>van</strong> <strong>de</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g (s<strong>in</strong>ds beg<strong>in</strong> <strong>van</strong> 2007), kan ook<br />

gesteld wor<strong>de</strong>n dat er een grote verbeter<strong>in</strong>g is opgetre<strong>de</strong>n met een verdubbel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het aantal<br />

<strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> TVA’s.<br />

Tenslotte is het <strong>voor</strong> <strong>de</strong> OGH belangrijk om <strong>in</strong> <strong>de</strong> nabije toekomst <strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

TVA <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> jongeren te verbeteren, bij<strong>voor</strong>beeld door mid<strong>de</strong>l<br />

<strong>van</strong> een tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren of door het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el te<br />

maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong> service tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g SCM die nieuwe me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH krijgen.<br />

Daardoor zal het verband tussen het SCM en <strong>de</strong> TVA <strong>voor</strong> ie<strong>de</strong>reen nog dui<strong>de</strong>lijker wor<strong>de</strong>n.<br />

Interviews met me<strong>de</strong>werkers<br />

Jean Paul <strong>de</strong> Rijk, hoofd behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Jean Paul ziet dat <strong>de</strong>elname aan Zicht op Effectiviteit heeft geresulteerd <strong>in</strong> een<br />

verbeter<strong>in</strong>g/verhog<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het aantal <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> TVA’s. Deelname heeft dus een substantiële<br />

meerwaar<strong>de</strong> gehad. Tegelijkertijd heeft hij het gevoel dat het <strong>in</strong>vullen <strong>van</strong> vragenlijsten en het<br />

gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> sommige me<strong>de</strong>werkers (pedagogisch<br />

me<strong>de</strong>werkers en behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren) nog een beetje wezensvreemd is. Hij hoort we<strong>in</strong>ig<br />

gelui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> pedagogisch me<strong>de</strong>werkers en bc’s, positief noch negatief over het gebruik <strong>van</strong><br />

het <strong>in</strong>strument en dat verontrust hem. Hij <strong>de</strong>nkt dat het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA nog niet<br />

voldoen<strong>de</strong> is geïnternaliseerd. Het is <strong>voor</strong> hem een aanduid<strong>in</strong>g dat het geheel nog niet<br />

voldoen<strong>de</strong> ‘geland’ is. Door <strong>de</strong>elname aan ZoE is er wel een ‘boost’ geweest <strong>in</strong> het verkrijgen<br />

en verwerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie uit <strong>de</strong> TVA (zowel op N=1 niveau als op N=X niveau), maar<br />

zijn twijfel ligt bij <strong>de</strong> vraag of dit niet te veel afhankelijk is <strong>van</strong> <strong>de</strong> procesbewaker.<br />

Aandachtspunten <strong>voor</strong> <strong>de</strong> nabije toekomst zijn er op twee gebie<strong>de</strong>n. Ten eerste zullen <strong>de</strong><br />

resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA nog meer op N = 1 niveau benut moeten wor<strong>de</strong>n, zodat <strong>de</strong> TVA een<br />

<strong>van</strong>zelfsprekend on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Ten twee<strong>de</strong> is <strong>voor</strong> hem belangrijk om<br />

datgene wat nu op papier staat over het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA en <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA, <strong>van</strong><br />

het papier af <strong>de</strong> organisatie <strong>in</strong> te krijgen. Hoe gaan <strong>de</strong> resultaten lei<strong>de</strong>n tot verbeteracties. Jean<br />

Paul geeft aan dat het plannen, doen en <strong>in</strong> m<strong>in</strong><strong>de</strong>re mate checken (zoals <strong>in</strong> <strong>de</strong> plan-do-checkact<br />

cyclus) ruim voldoen<strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH aanwezig is. Echter <strong>de</strong> ‘act’ ontbreekt op dit moment<br />

nog. Voor hem is <strong>de</strong> uitdag<strong>in</strong>g om <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> ZoE om te zetten <strong>in</strong> concreet han<strong>de</strong>len en<br />

<strong>de</strong> vraag hoe je nu ver<strong>de</strong>r gaat naar aanleid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten en tot welke verbeter<strong>in</strong>gen<br />

dat <strong>in</strong> je organisatie leidt.<br />

20


Jan Kersten en Ad Hurkens, unitlei<strong>de</strong>rs<br />

Jan en Ad zien een verbeter<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het aantal <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> TVA’s. Echter, het besef dat het<br />

werken volgens het Sociaal Competentie Mo<strong>de</strong>l en <strong>de</strong> TVA gezien moeten wor<strong>de</strong>n als twee<br />

geïntegreer<strong>de</strong> componenten, is nog niet voldoen<strong>de</strong> doorgedrongen bij pedagogisch<br />

me<strong>de</strong>werkers en behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren. Ad geeft aan dat <strong>de</strong> TVA speciaal ontwikkeld is om<br />

te meten of werken volgens SCM effectief is, maar dat op dit moment het <strong>in</strong>strument nog niet<br />

zo wordt ervaren. Er kan nog een slag geslagen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, omdat <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA eigenlijk tot hele concrete werkpunten zou<strong>de</strong>n<br />

moeten kunnen lei<strong>de</strong>n. Op dit moment wordt <strong>de</strong> TVA meer als aanvullen<strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie gezien<br />

dan als lei<strong>de</strong>nd <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. In <strong>de</strong> teamverga<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> units wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA door <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator uitgedraaid en besproken met <strong>de</strong><br />

pedagogisch me<strong>de</strong>werkers. Dit kan lei<strong>de</strong>n tot een afwijkend beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA t.o.v.<br />

bij<strong>voor</strong>beeld het groepsverslag dat door een pedagogisch me<strong>de</strong>werker wordt geschreven. Dit<br />

leidt tot discussie. De TVA wordt op die manier ook gebruikt om verschillen tussen belev<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> een jongere en ervar<strong>in</strong>gen weergegeven <strong>in</strong> <strong>de</strong> TVA, te benoemen en te dui<strong>de</strong>n. Pluspunt<br />

<strong>van</strong> het meedoen aan Zicht op Effectiviteit is volgens hen dat <strong>de</strong> TVA vaker <strong>in</strong>gevuld wordt,<br />

al zijn zij er zich wel <strong>van</strong> bewust dat dit nog niet helemaal geïnternaliseerd is, aangezien er<br />

soms nog een mailtje <strong>van</strong> <strong>de</strong> procesbewaker nodig is <strong>voor</strong> ontbreken<strong>de</strong> TVA’s. Conclu<strong>de</strong>rend<br />

geven zij aan dat met name <strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g een punt <strong>van</strong> aandacht is. Er zou meer besproken<br />

moeten wor<strong>de</strong>n wat <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA betekenen (op casus-niveau en op<br />

<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gsniveau) en er zou<strong>de</strong>n concrete verbeteracties uit naar voren moeten komen die<br />

lei<strong>de</strong>n tot nieuwe doelen met betrekk<strong>in</strong>g tot gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> organisatie. Het<br />

zou jammer zijn als alles <strong>in</strong> <strong>de</strong> implementatiefase blijft hangen.<br />

Ella Peer, groepsleidster<br />

In <strong>de</strong> afgelopen perio<strong>de</strong> is geprobeerd <strong>de</strong> TVA’s structureel goed <strong>in</strong> te vullen. Ella heeft<br />

gemerkt dat het nog niet echt leeft. Het pedagogische personeel moet er nog <strong>de</strong> handigheid <strong>in</strong><br />

krijgen om bij<strong>voor</strong>beeld <strong>de</strong> grafieken uit te draaien vóór men aan het groepsverslag beg<strong>in</strong>t.<br />

Tot nu toe heeft zij steeds <strong>de</strong> grafieken uitgedraaid. Tevens zit het <strong>in</strong>vullen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA nog<br />

niet echt <strong>in</strong> het systeem en heeft ze af en toe het gevoel dat het als last wordt ervaren. Wel is<br />

gebleken dat men wat heeft aan <strong>de</strong> grafieken omdat dan <strong>in</strong> één oogopslag dui<strong>de</strong>lijk is waar <strong>de</strong><br />

jeugdige bij<strong>voor</strong>beeld <strong>voor</strong>uitgang op heeft laten zien. Men weet dit en heeft het kunnen zien.<br />

Het lukt alleen nog niet echt om hier werk <strong>van</strong> te maken. Men heeft nog moeite met het<br />

vergelijken <strong>van</strong> <strong>de</strong> scores. Wanneer men hiermee aan <strong>de</strong> slag gaat, wordt nog regelmatig<br />

Ella’s hulp <strong>in</strong>geroepen. Dit terwijl zij <strong>van</strong> men<strong>in</strong>g is dat het goed op papier staat en je met <strong>de</strong><br />

handleid<strong>in</strong>g een heel e<strong>in</strong>d moet kunnen komen. Geconclu<strong>de</strong>erd kan wor<strong>de</strong>n dat het op <strong>de</strong><br />

juiste manier gebruiken <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA’s langzaam op gang beg<strong>in</strong>t te komen. Men beg<strong>in</strong>t al<br />

meer <strong>in</strong> te zien dat men er wat aan kan hebben. Jammer is dat er nog veel gekeken moet<br />

wor<strong>de</strong>n óf het überhaupt wordt gedaan. Ella is <strong>van</strong> men<strong>in</strong>g dat als er een tijd wordt<br />

doorgegaan met het “promoten” en aansturen dat het pedagogisch personeel hier uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk<br />

het nut <strong>van</strong> <strong>in</strong> gaat zien en zal ervaren dat het alleen maar “handig” en fijn is om <strong>de</strong> TVA en<br />

grafieken te gebruiken, zeker als men be<strong>de</strong>nkt dat men daardoor beter kan zien wat men met<br />

een jongere heeft bereikt.<br />

Erik Rijshouwer, behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator<br />

Voorafgaand aan <strong>de</strong> halfjaarlijkse behan<strong>de</strong>lbesprek<strong>in</strong>g pr<strong>in</strong>t Erik <strong>de</strong> TVA <strong>van</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong><br />

jongere uit. Indien er één afname bestaat, gebruikt hij die afname. Indien er meer<strong>de</strong>re afnames<br />

bestaan, vergelijkt hij <strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> laatste twee afnames. Voorafgaand aan <strong>de</strong> besprek<strong>in</strong>g<br />

kijkt hij het profiel door en maakt een vergelijk tussen die gegevens en <strong>de</strong> ten<strong>de</strong>nsen die uit<br />

het groepsverslag naar voren komen. Opvallen<strong>de</strong> overeenkomsten of afwijk<strong>in</strong>gen houdt hij als<br />

21


gespreksstof <strong>in</strong> z’n achterhoofd. Het scoreprofiel dat <strong>in</strong> Excel opgemaakt wordt, pr<strong>in</strong>t hij <strong>voor</strong><br />

ie<strong>de</strong>r teamlid uit zodat zij dit tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> besprek<strong>in</strong>g steeds kunnen raadplegen. In <strong>de</strong><br />

besprek<strong>in</strong>g zelf start hij over het algemeen met bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n uit het groepsverslag. In<br />

samenspraak met het team komt hij tot conclusies betreffen<strong>de</strong> het behan<strong>de</strong>lbeleid en<br />

aanpass<strong>in</strong>gen etc. In veel gevallen – om zijn <strong>in</strong>steek dui<strong>de</strong>lijk te maken – pakt hij het TVA<br />

profiel er bij om aan te geven op welke punten het belangrijk is, (of soms juist ook<br />

onmogelijk) zaken an<strong>de</strong>rs of beter aan te pakken. Vaak ook pakt Erik globale TVA ten<strong>de</strong>nsen<br />

om <strong>in</strong> zijn algemeenheid iets aan te geven over het functioneren <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere.<br />

Chantal <strong>van</strong> Basten, behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator<br />

Voorafgaand aan een behan<strong>de</strong>lbesprek<strong>in</strong>g checkt Chantal of er een TVA is <strong>in</strong>gevuld door <strong>de</strong><br />

mentor <strong>van</strong> <strong>de</strong> te bespreken jongere. Als dat zo is, neemt ze een uitdraai mee naar <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>lbesprek<strong>in</strong>g en bespreekt <strong>de</strong>ze ook met het team. Meestal zijn er wel overeenkomsten<br />

tussen groepsverslag en uitkomsten TVA. Chantal <strong>de</strong>nkt dat <strong>de</strong> groepsleid<strong>in</strong>g eerst het<br />

groepsverslag schrijft en daarna <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong>vult. De TVA wordt dan niet als lei<strong>de</strong>nd <strong>voor</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g gebruikt, door pedagogisch me<strong>de</strong>werkers. Indien er <strong>voor</strong> een behan<strong>de</strong>lbesprek<strong>in</strong>g<br />

nog geen TVA is <strong>in</strong>gevuld, dan meldt zij dat tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> besprek<strong>in</strong>g en vraagt <strong>de</strong>ze alsnog <strong>in</strong> te<br />

vullen. Zij geeft eerlijkheidshalve wel aan, dat wanneer een TVA later wordt <strong>in</strong>gevuld, zij er<br />

niet meer <strong>in</strong> een besprek<strong>in</strong>g op terug komt. Chantal was er tot <strong>voor</strong> kort niet <strong>van</strong> op <strong>de</strong> hoogte<br />

dat je twee meetmomenten met elkaar kunt vergelijken <strong>in</strong> een grafiek. Nu zij dat wel is, zal zij<br />

<strong>de</strong> <strong>voor</strong>uitgang en/of achteruitgang gaan bespreken met groepleid<strong>in</strong>g. Tenslotte merkt Chantal<br />

op dat ze het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA goed en z<strong>in</strong>vol v<strong>in</strong>dt, maar dat ze het jammer v<strong>in</strong>dt dat<br />

nieuwe groepsleid<strong>in</strong>g niet of onvoldoen<strong>de</strong> wordt geïnstrueerd.<br />

Peter Lankreijer, groepslei<strong>de</strong>r/pedagogisch me<strong>de</strong>werker<br />

Peter geeft aan <strong>de</strong> TVA heel dui<strong>de</strong>lijk te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. De vragen zijn hel<strong>de</strong>r en zijn makkelijk <strong>in</strong> te<br />

vullen. Ondanks <strong>de</strong> hoeveelheid vragen is <strong>de</strong> vragenlijst toch vrij vlot <strong>in</strong> te vullen (maximaal<br />

een kwartier). Peter geeft wel aan dat het steeds makkelijker gaat, naarmate je meer TVA’s<br />

hebt <strong>in</strong>gevuld. Hij kent ook <strong>de</strong> bezwaren <strong>van</strong> collega’s over <strong>de</strong> lengte <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijst en <strong>de</strong><br />

drempel die dat opwerpt om <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> te vullen, maar herkent dit zelf niet. Hij v<strong>in</strong>dt <strong>de</strong> TVA<br />

gebruiksvrien<strong>de</strong>lijk. De grafieken <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA wor<strong>de</strong>n door zijn behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator<br />

uitgedraaid en meegenomen naar behan<strong>de</strong>lbesprek<strong>in</strong>gen. Datgene wat <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>lbesprek<strong>in</strong>g naar voren komt uit <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA wordt verwerkt <strong>in</strong> het<br />

groepsverslag. Al met al is Peter heel enthousiast over het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA.<br />

Bert Klopman, groepslei<strong>de</strong>r<br />

Bert vult <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong>, maar v<strong>in</strong>dt het wel veel vragen. Hij heeft, zowel bij zichzelf als bij<br />

collega’s gemerkt dat het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA een tijdje nodig heeft gehad <strong>voor</strong> ’t helemaal<br />

eigen is. Iets nieuws kost altijd tijd om te gaan doen, maar nu wordt <strong>de</strong> TVA goed <strong>in</strong>gevuld.<br />

Hij draait geen grafiekjes uit. Heeft het ooit wel een keer gedaan, maar doet het niet<br />

structureel. V<strong>in</strong>dt ook dat hij dat niet nodig heeft <strong>voor</strong> het schrijven <strong>van</strong> zijn groepsverslag.<br />

Hij kent z’n mentork<strong>in</strong><strong>de</strong>ren goed genoeg en heeft <strong>in</strong> zijn hoofd zitten wat hij moet<br />

opschrijven en hoe <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gen zijn. Hij zou wel behoefte hebben aan meer uitleg over<br />

<strong>de</strong> <strong>in</strong>terpretatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> grafieken en hoe <strong>de</strong>ze dan te gebruiken <strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

22


1.4 Resultaten <strong>in</strong>strumenten<br />

1.4.1. Resultaten TVA<br />

De TVA bestaat uit 137 vragen, ver<strong>de</strong>eld over 29 schalen die weer ver<strong>de</strong>eld zijn over 6<br />

dome<strong>in</strong>en. Voor <strong>de</strong> JJI’en zijn vier extra schalen opgenomen <strong>in</strong> een bijlage <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA (18<br />

vragen). Deze vier schalen hebben betrekk<strong>in</strong>g op vaardighe<strong>de</strong>n en competenties die vereist<br />

zijn <strong>in</strong> een JJI. De TVA wordt <strong>in</strong>gevuld door <strong>de</strong> mentor <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere. B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> OGH<br />

wordt <strong>voor</strong>al gebruik gemaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en ‘Omgaan met leeftijdgenoten’ ‘Autonomie en<br />

zelfstur<strong>in</strong>g’ ‘School en toekomst’ en ‘Zelfverzorg<strong>in</strong>g’, <strong>de</strong> schalen ‘Alcoholgebruik’<br />

‘Druggebruik’ ‘Lichaamsbeeld’ ‘Complimenten’ en <strong>de</strong> vier aanvullen<strong>de</strong> schalen <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

JJI’en ‘Eigen functioneren’ ‘Omgaan met wettelijke regelgev<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen JJI’ ‘Zelfbepal<strong>in</strong>g<br />

(b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> JJI)’ en ‘Behoud en versterk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het sociaal netwerk’.<br />

Over <strong>de</strong>ze dome<strong>in</strong>en en schalen zal dan ook hier wor<strong>de</strong>n gerapporteerd.<br />

Effect TVA: <strong>voor</strong>- en namet<strong>in</strong>g<br />

Om na te gaan over welke vaardighe<strong>de</strong>n jongeren bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH<br />

beschikken en <strong>in</strong> welke mate zij daar<strong>in</strong> <strong>voor</strong>- of achteruitgang hebben geboekt bij afsluit<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, zijn gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste met<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> laatste met<strong>in</strong>g<br />

berekend. Omdat <strong>de</strong> meetmomenten <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste met<strong>in</strong>g (6 weken na aan<strong>van</strong>g behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g)<br />

en <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> met<strong>in</strong>g (3 maan<strong>de</strong>n na aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g) dicht bij elkaar liggen, is bij<br />

afwezigheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste met<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> met<strong>in</strong>g als aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g gebruikt. Van 67<br />

jongeren die <strong>in</strong> 2007 <strong>de</strong> OGH hebben verlaten (53 meisjes en 14 jongens; gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> leeftijd<br />

16;10 jaar) is een aan<strong>van</strong>gs- en een vertrekmet<strong>in</strong>g beschikbaar. In Tabel 2 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong>ze twee met<strong>in</strong>gen gepresenteerd.<br />

Om een score te kunnen berekenen op een schaal of dome<strong>in</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA moeten alle<br />

items die daartoe behoren zijn <strong>in</strong>gevuld (bij schalen met meer dan vijf items, mag één score<br />

ontbreken). Daardoor kan het <strong>voor</strong>komen dat er <strong>van</strong> een jongere wel een TVA is <strong>in</strong>gevuld,<br />

maar dat er geen scores op bepaal<strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en berekend kunnen wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong>wege teveel<br />

ontbreken<strong>de</strong> scores. Dit verklaart <strong>de</strong> grote verschillen <strong>in</strong> aantal respon<strong>de</strong>nten (N) tussen <strong>de</strong><br />

verschillen<strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en en schalen zoals te zien is <strong>in</strong> Tabel 2. Bovendien kan op <strong>de</strong> schalen<br />

drugs en alcohol alleen een score wor<strong>de</strong>n berekend <strong>in</strong>dien jongeren <strong>de</strong>ze mid<strong>de</strong>len gebruiken.<br />

Scores op <strong>de</strong> TVA kunnen variëren <strong>van</strong> 1 tot 5. Hoe hoger <strong>de</strong> score op een schaal, hoe meer<br />

vaardighe<strong>de</strong>n en competenties <strong>de</strong> jongere tot zijn beschikk<strong>in</strong>g heeft. De normgroep <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

TVA bestaat uit jongeren die <strong>in</strong> resi<strong>de</strong>ntiele <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen verblijven. Er zijn aparte normen<br />

<strong>voor</strong> jongens en meisjes en <strong>voor</strong> drie leeftijdscategorieën (12-14 jaar, 14-16 jaar en 17+). Om<br />

een <strong>in</strong>dicatie te kunnen geven <strong>van</strong> <strong>de</strong> score <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH ten opzichte <strong>van</strong><br />

jongeren <strong>in</strong> an<strong>de</strong>re resi<strong>de</strong>ntiele <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, is <strong>in</strong> Tabel 2 een gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> normscore<br />

opgenomen. Van <strong>de</strong> schalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA bijlage zijn geen normgegevens beschikbaar.<br />

In Tabel 2 is te zien dat op bijna alle dome<strong>in</strong>en en schalen <strong>voor</strong>uitgang is geboekt.<br />

Deze <strong>voor</strong>uitgang is op <strong>de</strong> meeste dome<strong>in</strong>en en schalen ook significant. Alleen op het dome<strong>in</strong><br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> schaal Eigen Functioneren <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijlage <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA is geen<br />

significante <strong>voor</strong>uitgang geboekt. Bij vertrek uit <strong>de</strong> OGH scoren jongeren op alle vier <strong>de</strong><br />

dome<strong>in</strong>en rond <strong>de</strong> norm. Op het dome<strong>in</strong> School en Toekomst lijken ze iets hoger te scoren<br />

dan <strong>de</strong> normgroep. Op <strong>de</strong> schalen Alcoholgebruik en Drugsgebruik zijn <strong>de</strong> jongeren<br />

achteruitgegaan. Dit verschil is echter niet significant. Bij vertrek uit <strong>de</strong> OGH scoren <strong>de</strong><br />

jongeren op <strong>de</strong>ze twee schalen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> norm.<br />

23


Tabel 2. Groepsgewijze veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> TVA: gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores bij aan<strong>van</strong>g en vertrek en<br />

effectsizes (N=67)<br />

Aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g T1 Vertrekmet<strong>in</strong>g T2 T1-T2<br />

Norm N Gem. SD N Gem. SD ES<br />

Dome<strong>in</strong>en<br />

Omgaan met leeftijdgenoten 3,29 60 3,09 0,59 65 3,31* 0,57 0,38<br />

Autonomie en Zelfstur<strong>in</strong>g 3,16 58 2,90 0,60 62 3,19* 0,66 0,45<br />

School en Toekomst 3,24 26 2,92 0,63 48 3,43** 0,81 0,67<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g<br />

Schalen<br />

3,60 64 3,35 0,63 67 3,49 0,75 0,20<br />

Alcoholgebruik 4,03 20 3,25 0,90 45 2,94 0,97 -0,33<br />

Druggebruik 3,19 13 2,52 0,92 28 2,28 0,78 -0,29<br />

Lichaamsbeeld 45 3,14 0,71 62 3,49* 0,71 0,50<br />

Complimenten<br />

Bijlage<br />

65 3,47 0,75 67 3,76* 0,66 0,40<br />

Eigen functioneren 57 3,11 0,67 64 3,26 0,94 0,18<br />

Omgaan met wettelijke<br />

regelgev<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen JJI<br />

51 3,03 0,65 61 3,39* 0,82 0,48<br />

Zelfbepal<strong>in</strong>g (b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />

mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> JJI)<br />

59 3,15 0,54 63 3,41* 0,75 0,41<br />

Behoud en versterk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het<br />

sociaal netwerk<br />

56 3,48 0,72 61 3,80* 0,74 0,44<br />

* <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score bij vertrek verschilt significant <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score bij aan<strong>van</strong>g, p < .05,<br />

** <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score bij vertrek verschilt significant <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score bij aan<strong>van</strong>g, p < .01 ES= effectsize<br />

Om een <strong>in</strong>dicatie te kunnen geven <strong>voor</strong> <strong>de</strong> grootte <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen tussen <strong>voor</strong>- en<br />

namet<strong>in</strong>g, zijn effectsizes berekend. Effectsizes kle<strong>in</strong>er dan .20 zijn verwaarloosbaar,<br />

effectsizes tussen .20 en .49 zijn kle<strong>in</strong>, tussen .50 en .79 mid<strong>de</strong>lgroot en boven .80 groot. De<br />

effectsizes zijn weergegeven <strong>in</strong> Tabel 2. Daaruit blijkt dat er op het dome<strong>in</strong> School en<br />

Toekomst en op <strong>de</strong> schaal Lichaamsbeeld mid<strong>de</strong>lgrote effecten zijn.<br />

Effect TVA: <strong>in</strong>dividuele <strong>voor</strong>uitgang<br />

Naast een maat <strong>voor</strong> effect <strong>van</strong> <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehele groep, is het ook mogelijk om<br />

per <strong>in</strong>dividu <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g te berekenen. Daar<strong>voor</strong> zijn per <strong>in</strong>dividu effectsizes 17 berekend.<br />

Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> vuistregel <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>terpretatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> grootte <strong>van</strong> effectsizes (zie boven) zijn<br />

vijf verschillen<strong>de</strong> uitkomstcategorieën gevormd:<br />

• Dui<strong>de</strong>lijk verbeterd: <strong>de</strong> effectsize is groot (≥.80 ), het <strong>in</strong>dividu is significant<br />

<strong>voor</strong>uitgegaan.<br />

• Deels verbeterd: <strong>de</strong> effectsize is mid<strong>de</strong>lgroot (≥.20 en -. 20 en .80 of < -.80) overeenkomt met een significante <strong>voor</strong>uitgang volgens <strong>de</strong> RCI.<br />

24


<strong>van</strong> wie zowel een aan<strong>van</strong>gs- als een vertrekscore op een dome<strong>in</strong> of schaal beschikbaar is, is<br />

het aantal respon<strong>de</strong>nten soms laag.<br />

Tabel 3. Individuele <strong>voor</strong>uitgang op <strong>de</strong> schalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA, aan<strong>van</strong>gs- en vertrek met<strong>in</strong>g (N=67)<br />

Dome<strong>in</strong>en<br />

N<br />

% Dui<strong>de</strong>lijk<br />

verbeterd<br />

25<br />

% Deels<br />

verbeterd<br />

% Geen<br />

veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

% Deels<br />

verslechterd<br />

% Dui<strong>de</strong>lijk<br />

verslechterd<br />

Omgaan met leeftijdgenoten 58 17 35 19 24 5<br />

Autonomie en Zelfstur<strong>in</strong>g 56 13 43 30 11 4<br />

School en Toekomst 21 21 29 33 17 0<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g 63 27 21 19 14 19<br />

Schalen<br />

Alcoholgebruik 16 6 19 31 25 19<br />

Druggebruik 7 14 14 43 29 0<br />

Lichaamsbeeld 42 31 31 24 10 5<br />

Complimenten 65 40 11 32 2 15<br />

Bijlage<br />

Eigen functioneren 54 22 24 15 26 13<br />

Omgaan met wettelijke<br />

regelgev<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen JJI<br />

Zelfbepal<strong>in</strong>g (b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />

mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> JJI)<br />

Behoud en versterk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het<br />

sociaal netwerk<br />

45 29 36 13 13 9<br />

55 22 31 22 13 13<br />

52 33 15 29 17 6<br />

De grootste positieve veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen hebben zich <strong>voor</strong>gedaan op <strong>de</strong> schaal Complimenten:<br />

40% <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren heeft een dui<strong>de</strong>lijke, significante <strong>voor</strong>uitgang gemaakt. Op <strong>de</strong> schaal<br />

Alcoholgebruik is <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ste <strong>voor</strong>uitgang geboekt, 6% <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren is op <strong>de</strong>ze schaal<br />

significant verbeterd. Op <strong>de</strong>ze schaal is ook het grootst aantal jongeren dat significant<br />

verslechterd is: 19%. Op <strong>de</strong> schaal Druggebruik heeft het grootst aantal jongeren geen <strong>voor</strong>-<br />

of achteruitgang geboekt: 43%. Het gaat hier wel maar om 3 jongeren.<br />

Globaal gezien heeft ongeveer <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren <strong>voor</strong>uitgang geboekt op bijna alle<br />

schalen en dome<strong>in</strong>en <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA. Op <strong>de</strong> schalen Alcohol en Drugs heeft een kwart <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

jongeren <strong>voor</strong>uitgang geboekt. Zo’n 15-30% <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren is achteruitgegaan op <strong>de</strong><br />

dome<strong>in</strong>en en schalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA en <strong>de</strong> rest is niet veran<strong>de</strong>rd.<br />

Verschil tussen <strong>voor</strong>- en namet<strong>in</strong>g per unit<br />

Zijn er verschillen tussen jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> units <strong>voor</strong> wat betreft <strong>de</strong> scores op<br />

hun aan<strong>van</strong>gs- en vertrekmet<strong>in</strong>g? Omdat <strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en Leeftijdgenoten, Autonomie, School en<br />

Toekomst, en Zelfverzorg<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> schalen Alcoholgebruik en Drugsgebruik, <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g het meest gebruikt wor<strong>de</strong>n, is er <strong>voor</strong> gekozen om (<strong>voor</strong> <strong>de</strong> overzichtelijkheid)<br />

alleen hierover gegevens te rapporteren. In <strong>de</strong> figuren 1, 2 en 3 wor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> <strong>de</strong>ze dome<strong>in</strong>en<br />

en schalen <strong>de</strong> verschillen tussen <strong>voor</strong>- en namet<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> zes units<br />

gepresenteerd. Als uitgangspunt is gekozen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> unit waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere vertrokken is. In<br />

Bijlage 1 is <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> tabel met aantal respon<strong>de</strong>nten, gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores,<br />

standaard<strong>de</strong>viaties en verschilscores opgenomen. Vanwege <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e aantallen per unit, zijn<br />

<strong>de</strong> geconstateer<strong>de</strong> verschillen tussen <strong>de</strong> units op <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> vertrekmet<strong>in</strong>g niet<br />

significant. Ook <strong>de</strong> <strong>voor</strong>- en/of achteruitgang op <strong>de</strong> schalen en dome<strong>in</strong>en <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA<br />

verschilt niet significant tussen <strong>de</strong> units.


In Figuur 1 valt op dat alleen <strong>de</strong> jongeren (N=12) <strong>van</strong> <strong>de</strong> unit Havik-Steenbeek bij <strong>de</strong><br />

e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g een hogere score hebben op Alcoholgebruik. De jongere (N=1) <strong>van</strong> <strong>de</strong> unit<br />

Buizerd-A<strong>de</strong>laar en <strong>de</strong> jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> unit Rietkamp-Tympaan hebben een hogere score op<br />

Drugsgebruik. <strong>Een</strong> hogere score duidt erop dat <strong>de</strong> jongere over vaardighe<strong>de</strong>n beschikt om<br />

a<strong>de</strong>quaat om te gaan met Alcohol en Drugs. Wel moet wor<strong>de</strong>n opgemerkt dat alleen <strong>voor</strong><br />

jongeren die alcohol en drugs gebruiken, <strong>de</strong>ze schaal wordt <strong>in</strong>gevuld. Dat betekent dat het<br />

aantal respon<strong>de</strong>nten op <strong>de</strong>ze schalen erg kle<strong>in</strong> is.<br />

5,00<br />

4,00<br />

3,00<br />

2,00<br />

1,00<br />

1 kube-cirkel<br />

2 havik-steenbeek<br />

Alcoholgebruik Drugsgebruik<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar<br />

4 rietkamp-tympaan<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek<br />

6 buurskamp-prisma<br />

1 kube-cirkel<br />

2 havik-steenbeek<br />

26<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar<br />

4 rietkamp-tympaan<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek<br />

6 buurskamp-prisma<br />

Aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g<br />

Vertrekmet<strong>in</strong>g<br />

Figuur 1. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score bij aan<strong>van</strong>g en vertrek op alcohol- en drugsgebruik, uitgesplitst naar<br />

unit<br />

In Figuur 2 valt op dat bij vertrek <strong>de</strong> jongeren <strong>van</strong> alle units een hogere score hebben op <strong>de</strong><br />

dome<strong>in</strong>en Leeftijdgenoten en Autonomie dan op het moment dat ze b<strong>in</strong>nenkwamen <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

OGH. Jongeren die <strong>van</strong> <strong>de</strong> unit Pirami<strong>de</strong>-Driehoek zijn vertrokken hebben <strong>de</strong> grootste<br />

verschillen tussen aan<strong>van</strong>g- en vertrekmet<strong>in</strong>g op bei<strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en. Jongeren die <strong>van</strong> <strong>de</strong> unit<br />

Kube-Cirkel zijn vertrokken hebben <strong>de</strong> hoogste score op het dome<strong>in</strong> Leeftijdgenoten bij<br />

vertrek en jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> unit Buurskamp-Prisma hebben <strong>de</strong> hoogste score op het dome<strong>in</strong><br />

Autonomie bij vertrek. Jongeren die <strong>van</strong> <strong>de</strong> unit Rietkamp-Tympaan zijn vertrokken hebben<br />

een relatief lage score op bei<strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en.


5,00<br />

4,00<br />

3,00<br />

2,00<br />

1,00<br />

1 kube-cirkel<br />

2 havik-steenbeek<br />

Leeftijdgenoten Autonomie<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar<br />

4 rietkamp-tympaan<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek<br />

6 buurskamp-prisma<br />

1 kube-cirkel<br />

27<br />

2 havik-steenbeek<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar<br />

4 rietkamp-tympaan<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek<br />

6 buurskamp-prisma<br />

Aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g<br />

Vertrekmet<strong>in</strong>g<br />

Figuur 2. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score bij aan<strong>van</strong>g en vertrek op dome<strong>in</strong>en leeftijdgenoten en autonomie,<br />

uitgesplitst naar unit<br />

In Figuur 3 valt op dat <strong>in</strong> het dome<strong>in</strong> School en Toekomst bij <strong>de</strong> jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> meeste units<br />

grote verschillen te zien zijn tussen aan<strong>van</strong>g- en vertrekmet<strong>in</strong>g. Jongeren die <strong>van</strong> <strong>de</strong> Kube-<br />

Cirkel zijn vertrokken hebben <strong>de</strong> hoogste score bij vertrek, jongeren <strong>van</strong> Rietkamp-Tympaan<br />

<strong>de</strong> laagste score. Overigens hebben <strong>de</strong>ze jongeren ook <strong>de</strong> laagste score op dit dome<strong>in</strong> bij<br />

b<strong>in</strong>nenkomst <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH. Bij <strong>de</strong> jongeren die vertrokken zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> units Pirami<strong>de</strong>-Driehoek<br />

en Buurskamp-Prisma zijn <strong>de</strong> grootste verschillen te zien tussen aan<strong>van</strong>gs- en vertrekmet<strong>in</strong>g.<br />

Op het dome<strong>in</strong> Zelfverzorg<strong>in</strong>g zijn <strong>de</strong> verschillen tussen aan<strong>van</strong>gs- en vertrekmet<strong>in</strong>g relatief<br />

kle<strong>in</strong>. Wel scoren jongeren bij vertrek bijna allemaal hoger dan bij aan<strong>van</strong>g.<br />

5,00<br />

4,00<br />

3,00<br />

2,00<br />

1,00<br />

1 kube-cirkel<br />

2 havik-steenbeek<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar<br />

School Zelfverzorg<strong>in</strong>g<br />

4 rietkamp-tympaan<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek<br />

6 buurskamp-prisma<br />

1 kube-cirkel<br />

2 havik-steenbeek<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar<br />

4 rietkamp-tympaan<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek<br />

6 buurskamp-prisma<br />

Aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g<br />

Vertrekmet<strong>in</strong>g<br />

Figuur 3. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score bij aan<strong>van</strong>g en vertrek op dome<strong>in</strong>en school en zelfverzorg<strong>in</strong>g,<br />

uitgesplitst naar unit


Behan<strong>de</strong>lverloop<br />

Hoe ontwikkelen jongeren zich geduren<strong>de</strong> hun behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> OGH? Doordat <strong>de</strong> TVA<br />

ie<strong>de</strong>r half jaar wordt afgenomen is het mogelijk om <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g ofwel het<br />

behan<strong>de</strong>lverloop <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren <strong>in</strong> kaart te brengen. In Figuur 4 en 5 wordt het<br />

behan<strong>de</strong>lverloop <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren weergegeven <strong>voor</strong> <strong>de</strong> schalen Alcoholgebruik en<br />

Drugsgebruik en <strong>de</strong> vier dome<strong>in</strong>en. Per meetmoment wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> alle<br />

jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH weergegeven 18 . De verwacht<strong>in</strong>g is dat jongeren die vertrekken an<strong>de</strong>rs<br />

scoren op <strong>de</strong> TVA dan jongeren die nog <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn. Daarom is steeds on<strong>de</strong>rscheid<br />

gemaakt tussen gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren die op het betreffen<strong>de</strong> meetmoment<br />

vertrekken en jongeren die op dat moment nog <strong>in</strong> <strong>de</strong> OGH verblijven. In Bijlage 2 is <strong>de</strong><br />

bijbehoren<strong>de</strong> tabel met aantal respon<strong>de</strong>nten, gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores en standaard<strong>de</strong>viaties<br />

opgenomen.<br />

5,00<br />

4,00<br />

3,00<br />

2,00<br />

1,00<br />

6 wkn/ 3mnd 9 maan<strong>de</strong>n 15 maan<strong>de</strong>n 21 maan<strong>de</strong>n 27 maan<strong>de</strong>n<br />

28<br />

alcoholgebruik vertrekkers<br />

alcoholgebruik blijvers<br />

drugsgebruik vertrekkers<br />

drugsgebruik blijvers<br />

Figuur 4. Behan<strong>de</strong>lverloop: gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op alcohol en drugs geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

On<strong>de</strong>rscheid tussen <strong>in</strong>- en uitgeschreven jongeren.<br />

In Figuur 4 is te zien dat <strong>de</strong> score op <strong>de</strong> schaal Drugsgebruik bij <strong>de</strong> vertrekkers opvallend<br />

verloopt. Op meetmoment 9 maan<strong>de</strong>n scoren vertrekken<strong>de</strong> jongeren hoger (beter) op<br />

Drugsgebruik dan <strong>de</strong> nog <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn<strong>de</strong> jongeren, op <strong>de</strong> meetmomenten 15 en 21<br />

maan<strong>de</strong>n scoren vertrekken<strong>de</strong> jongeren lager (slechter) dan <strong>de</strong> nog <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn<strong>de</strong><br />

jongeren. Op <strong>de</strong> schaal Drugsgebruik is een kle<strong>in</strong>e piek bij 15 maan<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn<strong>de</strong> jongeren.<br />

Op <strong>de</strong> schaal Alcoholgebruik scoren vertrekken<strong>de</strong> jongeren <strong>in</strong> het algemeen hoger dan <strong>de</strong> nog<br />

<strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn<strong>de</strong> jongeren. Behalve op meetmoment 15 maan<strong>de</strong>n, daar scoren<br />

vertrekken<strong>de</strong> jongeren lager. Voor <strong>de</strong> <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn<strong>de</strong> jongeren is er een licht stijgen<strong>de</strong><br />

lijn naarmate <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g langer duurt.<br />

18 Het betreft hier een cross-sectionele met<strong>in</strong>g en geen longitud<strong>in</strong>ale met<strong>in</strong>g. Alle jongeren die op een bepaald meetmoment<br />

een met<strong>in</strong>g hebben doen mee, het geeft een <strong>in</strong>druk hoe <strong>de</strong> populatie jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH het <strong>in</strong> zijn totaliteit doet. Bij een<br />

longitud<strong>in</strong>ale met<strong>in</strong>g doen alleen <strong>de</strong> jongeren mee <strong>van</strong> wie op alle meetmomenten scores beschikbaar zijn. Omdat <strong>de</strong> aantallen<br />

dan te kle<strong>in</strong> zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n is hier niet <strong>voor</strong> gekozen.


5,00<br />

4,00<br />

3,00<br />

2,00<br />

1,00<br />

6 wkn/ 3mnd 9 maan<strong>de</strong>n 15 maan<strong>de</strong>n 21 maan<strong>de</strong>n 27 maan<strong>de</strong>n<br />

29<br />

leeftijdgenoten vertrekkers<br />

leeftijdgenoten blijvers<br />

autonomie vertrekkers<br />

autonomie blijvers<br />

Figuur 5. Behan<strong>de</strong>lverloop: gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op dome<strong>in</strong>en leeftijdgenoten en autonomie<br />

geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. On<strong>de</strong>rscheid tussen <strong>in</strong>- en uitgeschreven jongeren.<br />

5,00<br />

4,00<br />

3,00<br />

2,00<br />

1,00<br />

6 wkn/ 3mnd 9 maan<strong>de</strong>n 15 maan<strong>de</strong>n 21 maan<strong>de</strong>n 27 maan<strong>de</strong>n<br />

school vertrekkers<br />

school blijvers<br />

zelfverzorg<strong>in</strong>g vertrekkers<br />

zelfverzorg<strong>in</strong>g blijvers<br />

Figuur 6. Behan<strong>de</strong>lverloop: gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op dome<strong>in</strong>en school en zelfverzorg<strong>in</strong>g geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. On<strong>de</strong>rscheid tussen <strong>in</strong>- en uitgeschreven jongeren.<br />

In Figuur 5 en 6 is te zien dat <strong>de</strong> vertrekken<strong>de</strong> jongeren op alle meetmomenten gemid<strong>de</strong>ld<br />

hoger scoren op <strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en dan <strong>de</strong> nog <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn<strong>de</strong> jongeren. Jongeren die<br />

vertrekken beschikken gemid<strong>de</strong>ld genomen over meer vaardighe<strong>de</strong>n dan <strong>de</strong>genen die nog <strong>in</strong>


ehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn. Daarnaast is er een bepaald verloop <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te zien bij zowel <strong>de</strong><br />

vertrekkers als <strong>de</strong> blijvers. De scores op <strong>de</strong> TVA nemen eerst langzaam toe, tot een<br />

hoogtepunt op 9 maan<strong>de</strong>n of 15 maan<strong>de</strong>n en nemen vervolgens weer wat af. Bij vertrek rond<br />

21 en 27 maan<strong>de</strong>n liggen <strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> TVA dan net boven <strong>de</strong> scores bij aan<strong>van</strong>g, of zijn<br />

ongeveer gelijk.<br />

1.4.2 Pilot-on<strong>de</strong>rzoek<br />

In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> het pilot-on<strong>de</strong>rzoek naar mogelijke aanvullen<strong>de</strong><br />

vragenlijsten beschreven. Eerst wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten besproken.<br />

Vervolgens wordt kort samengevat wat <strong>de</strong> jongeren qua gebruiksgemak <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten<br />

von<strong>de</strong>n en <strong>in</strong> welke mate ze <strong>de</strong> vragenlijsten z<strong>in</strong>vol v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>voor</strong> gebruik tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Om gedragsproblemen te meten zijn <strong>de</strong> vragenlijsten Youth Self Report (YSR)<br />

en <strong>de</strong> Strenghts and Difficulties Questionnaire (SDQ) met elkaar vergeleken. Om<br />

tevre<strong>de</strong>nheid met <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te meten zijn <strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>nheidsvragenlijst <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH, <strong>de</strong><br />

Cliënttevre<strong>de</strong>nheid-toets (C-toets) en <strong>de</strong> Bejegen<strong>in</strong>gs-toets (B-toets) met elkaar vergeleken.<br />

Gedragsproblemen<br />

In Tabel 4 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores en <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores <strong>voor</strong><br />

gedragsproblemen gemeten met <strong>de</strong> YSR en SDQ weergegeven. <strong>Een</strong> <strong>de</strong>viatiescore zegt iets<br />

over <strong>de</strong> afwijk<strong>in</strong>g t.o.v. <strong>de</strong> normgroep (niet-kl<strong>in</strong>isch). <strong>Een</strong> <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 0 betekent een<br />

score gelijk aan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> <strong>de</strong> normgroep. Hoe hoger <strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore, hoe<br />

meer <strong>de</strong> score afwijkt <strong>van</strong> <strong>de</strong> norm. Bij een <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 1,29 of hoger spreken we <strong>van</strong><br />

aanzienlijke problemen. De score wijkt dan zoveel af <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

normgroep dat we spreken <strong>van</strong> een kl<strong>in</strong>ische grens. Omdat een <strong>de</strong>viatiescore een<br />

gestandaardiseer<strong>de</strong> score is, is het mogelijk resultaten op verschillen<strong>de</strong> vragenlijsten on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g<br />

te vergelijken.<br />

Tabel 4. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>voor</strong> gedragsproblemen<br />

N Gem.<br />

<strong>de</strong>viatiescore<br />

YSR<br />

Internaliseren<br />

Externaliseren<br />

Totale problemen<br />

SDQ<br />

Totale problemen<br />

Emotionele problemen<br />

Gedragsproblemen<br />

Aandachtstekort-hyperactiviteit<br />

Problemen leeftijdgenoten<br />

Prosociaal gedrag<br />

15<br />

15<br />

15<br />

30<br />

1.33<br />

1.46<br />

1.53<br />

N Gem.<br />

<strong>de</strong>viatiescore<br />

15<br />

15<br />

15<br />

15<br />

15<br />

15<br />

.90<br />

.81<br />

.92<br />

.36<br />

.35<br />

-.21<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

T-score<br />

60.00<br />

60.40<br />

62.27<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

somscore<br />

14.67<br />

4.07<br />

3.40<br />

4.80<br />

2.40<br />

7.93<br />

SD<br />

11.8<br />

17.4<br />

13.4<br />

SD<br />

In Tabel 4 is te zien dat jongeren op <strong>de</strong> schalen Internaliseren, Externaliseren en Totale<br />

problemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> YSR gemid<strong>de</strong>ld wel boven <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens scoren. Dat betekent dat <strong>de</strong><br />

jongeren gemid<strong>de</strong>ld genomen wel een ernstige mate <strong>van</strong> problemen ervaren. Er is na<strong>de</strong>r<br />

on<strong>de</strong>rzocht hoeveel jongeren op <strong>de</strong> YSR al dan niet boven <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens scoren. Drie <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> 15 jongeren (20%) scoren <strong>in</strong> het kl<strong>in</strong>isch gebied qua <strong>in</strong>ternaliseren<strong>de</strong> gedragsproblemen.<br />

Dit betekent dat er sprake is <strong>van</strong> een ernstige mate <strong>van</strong> problemen. Meer dan <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

5.2<br />

2.8<br />

2.4<br />

2.3<br />

1.7<br />

1.8


jongeren (53%; 8 <strong>van</strong> <strong>de</strong> 15 jongeren) scoort bij externaliseren<strong>de</strong> gedragsproblemen <strong>in</strong> het<br />

kl<strong>in</strong>isch gebied. Wordt er naar <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> totale problemen gekeken, dan valt 40% <strong>in</strong> het<br />

kl<strong>in</strong>isch gebied (6 <strong>van</strong> <strong>de</strong> 15 jongeren). Alle drie <strong>de</strong> percentages liggen (ruim) boven het<br />

percentage <strong>van</strong> 10% dat <strong>in</strong> een ‘normale’ populatie wordt gevon<strong>de</strong>n.<br />

In Tabel 4 wor<strong>de</strong>n ook <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren op <strong>de</strong> subschalen<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ weergegeven. Op alle schalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ scoren <strong>de</strong> jongeren gemid<strong>de</strong>ld<br />

genomen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens <strong>van</strong> 1.29. Na<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek toont aan dat 40% <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

jongeren boven <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens scoort op het gebied <strong>van</strong> emotionele problemen. Op het<br />

gebied <strong>van</strong> gedragsproblemen, aandachtstekort-hyperactiviteit en problemen met<br />

leeftijdgenoten zijn <strong>de</strong>ze percentages respectievelijk 53%, 20% en 13%. Op het gebied <strong>van</strong><br />

prosociaal gedrag scoort niemand boven <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens; dit betekent dat alle jongeren<br />

v<strong>in</strong><strong>de</strong>n dat zij voldoen<strong>de</strong> prosociaal gedrag laten zien. Om <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ nog op<br />

een an<strong>de</strong>re manier weer te geven, wordt <strong>in</strong> Tabel 5 getoond welke jongeren geen, dan wel<br />

enige of ernstige problemen op <strong>de</strong> diverse gebie<strong>de</strong>n ervaren.<br />

Tabel 5. Frequentie mate <strong>van</strong> problemen en prosociaal gedrag gemeten met <strong>de</strong> SDQ<br />

Schalen SDQ Geen<br />

Enige<br />

Ernstige<br />

problemen problemen problemen<br />

Totale problemen 8 3 4<br />

Emotionele problemen 8 1 6<br />

Gedragsproblemen 7 5 3<br />

Aandachtstekort-hyperactiviteit 9 3 3<br />

Problemen leeftijdgenoten 12 1 2<br />

Prosociaal gedrag 12 3 0<br />

Met behulp <strong>van</strong> correlaties is nagegaan <strong>in</strong> welke mate <strong>de</strong> bei<strong>de</strong> vragenlijsten elkaar<br />

overlappen. De score <strong>voor</strong> totale gedragsproblemen gemeten met <strong>de</strong> YSR hangt sterk samen<br />

met <strong>de</strong> score <strong>voor</strong> totale problemen gemeten met <strong>de</strong> SDQ (r = .89, p < .00). Dit betekent dat<br />

er een grote overlap is <strong>in</strong> wat bei<strong>de</strong> vragenlijsten meten. <strong>Een</strong> zelf<strong>de</strong> hoge correlatie v<strong>in</strong><strong>de</strong>n we<br />

<strong>voor</strong> <strong>in</strong>ternaliseren<strong>de</strong> problemen gemeten met <strong>de</strong> YSR en emotionele problemen gemeten met<br />

<strong>de</strong> SDQ (r = .84, p < .00). Dit betekent dat jongeren die hoog scoren op <strong>in</strong>ternaliseren<strong>de</strong><br />

problemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> YSR ook hoog scoren op emotionele problemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ. Voor<br />

externaliseren<strong>de</strong> problemen gemeten met <strong>de</strong> YSR en gedragsproblemen gemeten met <strong>de</strong> SDQ<br />

wordt ook een hoge samenhang gevon<strong>de</strong>n (r = .79, p < .00).<br />

Tevre<strong>de</strong>nheid<br />

Tevre<strong>de</strong>nheidsvragenlijst OGH<br />

In Tabel 6 staan <strong>de</strong> resultaten <strong>voor</strong> <strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>nheidslijst <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH weergegeven. Over het<br />

algemeen geven <strong>de</strong> jongeren aan dat er nog veel verbeter<strong>in</strong>gen nodig zijn met betrekk<strong>in</strong>g tot<br />

hun behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Met name op <strong>de</strong> ervaren hulp met betrekk<strong>in</strong>g tot het mee<strong>de</strong>nken over<br />

behan<strong>de</strong>ldoelen; bijna alle jongeren v<strong>in</strong><strong>de</strong>n dat dat beter kan en moet.<br />

31


Tabel 6. Frequenties tevre<strong>de</strong>nheidsvragenlijst OGH<br />

Moet beter Kan beter Goed Erg goed<br />

Kennis behan<strong>de</strong>ldoelen 4 5 4 2<br />

Mee<strong>de</strong>nken over behan<strong>de</strong>ldoelen 8 7 0 0<br />

Behalen behan<strong>de</strong>ldoelen 7 3 3 2<br />

Vooruitgang behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 5 4 4 2<br />

Ervaren hulp behalen doelen 12 2 1 0<br />

C-toets<br />

In Tabel 7 staan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores weergegeven met betrekk<strong>in</strong>g tot kenmerken <strong>van</strong><br />

tevre<strong>de</strong>nheid gemeten met <strong>de</strong> C-toets. Antwoordcategorieën lopen uiteen <strong>van</strong> 1 tot 4 waarbij<br />

een hoge score duidt op tevre<strong>de</strong>nheid met <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Over het algemeen zijn <strong>de</strong> jongeren<br />

matig tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Met name over <strong>de</strong> bereikte resultaten zijn jongeren niet<br />

zo tevre<strong>de</strong>n.<br />

Tabel 7. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores tevre<strong>de</strong>nheid jongeren<br />

N Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> SD<br />

Totaalscore 15 2.14 .48<br />

Contact en bejegen<strong>in</strong>g 15 2.17 .55<br />

Professionaliteit 15 2.29 .78<br />

Informatie en <strong>voor</strong>uitgang 15 2.26 .39<br />

Doel en resultaat 15 1.90 .50<br />

B-toets<br />

Met <strong>de</strong> B-toets wordt zowel gemeten hoe jongeren v<strong>in</strong><strong>de</strong>n dat ze bejegend zou<strong>de</strong>n moeten<br />

wor<strong>de</strong>n als wel hoe ze daadwerkelijk bejegend wor<strong>de</strong>n (<strong>in</strong> dit geval door hun mentor). Er<br />

wordt geen samenhang gevon<strong>de</strong>n tussen gewenste en ervaren bejegen<strong>in</strong>g (r = -.08, p = .81).<br />

In Tabel 8 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores weergegeven <strong>van</strong> hoe jongeren <strong>de</strong> bejegen<strong>in</strong>g door<br />

hun mentoren ervaren op verschillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>elgebie<strong>de</strong>n. De antwoordcategorieën lopen uiteen<br />

<strong>van</strong> 1 tot 6 waarbij een hoge score duidt op een positievere bejegen<strong>in</strong>g. Uit <strong>de</strong>ze Tabel blijkt<br />

dat <strong>de</strong> jongeren <strong>de</strong> bejegen<strong>in</strong>g gemid<strong>de</strong>ld als voldoen<strong>de</strong> ervaren op <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>elgebie<strong>de</strong>n, echter <strong>de</strong> scores liggen wel (ruim) on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> norm. Wat betreft <strong>de</strong> totale score<br />

<strong>voor</strong> bejegen<strong>in</strong>g, <strong>de</strong>ze ligt ruim on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> gewenste norm <strong>van</strong> 96.<br />

Tabel 8. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op ervaren bejegen<strong>in</strong>g<br />

N Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> SD Norm<br />

Dui<strong>de</strong>lijkheid 14 3.44 1.21 5.1<br />

Betrokkenheid 14 3.41 1.18 5.2<br />

Gelijkwaardigheid 14 3.09 1.16 4.5<br />

Betrouwbaarheid 14 3.61 1.48 5.6<br />

Aansluiten bij cliënt 14 3.14 1.49 4.9<br />

Respect 14 3.54 1.68 5.0<br />

Goed contact 14 3.75 1.19 5.2<br />

Positieve feedback 14 3.68 1.46 4.7<br />

Bejegen<strong>in</strong>g totaal 12 81.75 28.13 96<br />

Men<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren<br />

In bovenstaan<strong>de</strong> zijn <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> diverse vragenlijsten weergegeven. Aan <strong>de</strong><br />

jongeren is ook gevraagd hoe gebruiksvrien<strong>de</strong>lijk zij <strong>de</strong> vragenlijsten von<strong>de</strong>n en aan welke<br />

vragenlijsten zij een <strong>voor</strong>keur zou<strong>de</strong>n geven. Het blijkt dat iets meer dan <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

jongeren (8 <strong>van</strong> <strong>de</strong> 15) <strong>de</strong> YSR fijner v<strong>in</strong>dt dan <strong>de</strong> SDQ. Argument <strong>voor</strong> gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> YSR<br />

is <strong>voor</strong>al dat je er volgens <strong>de</strong> jongeren meer <strong>in</strong> kwijt kunt. Argument <strong>voor</strong> gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

SDQ is dat die kort is (<strong>in</strong>vullen duurt hoogstens 5 m<strong>in</strong>uten). Als je daarbij meeneemt dat <strong>de</strong><br />

correlaties tussen <strong>de</strong> YSR en SDQ hoog zijn (zie resultaten SDQ), dan blijkt dat er een grote<br />

overlap is tussen wat bei<strong>de</strong>n meten. Dit betekent dat het niet z<strong>in</strong>vol lijkt bei<strong>de</strong> lijsten <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

toekomst af te nemen, maar te kiezen <strong>voor</strong> één <strong>van</strong> bei<strong>de</strong>.<br />

32


Wat betreft <strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>nheidslijsten blijkt dat <strong>de</strong> meeste jongeren niet zo goed uit <strong>de</strong> voeten<br />

kunnen met <strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>nheidslijst <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH. Ze v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>de</strong> vragen en antwoordcategorieën<br />

raar en hebben met name ook het i<strong>de</strong>e dat er niets met hun antwoor<strong>de</strong>n gebeurt. Opvallend<br />

was ook dat het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfer <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren uit het pilot-on<strong>de</strong>rzoek enorm<br />

afwijkt <strong>van</strong> <strong>de</strong> door OGH gerapporteer<strong>de</strong> cijfers die meestal tussen <strong>de</strong> 7 en 8 liggen.<br />

Over <strong>de</strong> C-toets en <strong>de</strong> B-toets zijn <strong>de</strong> jongeren over het algemeen positief. De jongeren<br />

von<strong>de</strong>n het fijn om hun men<strong>in</strong>g kwijt te kunnen over <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Qua structuur <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

antwoordcategorieën misten ze soms een (neutrale) tussencategorie. Ze von<strong>de</strong>n het lastig om<br />

echt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> positieve of negatieve kant te kiezen (wat door <strong>de</strong>ze antwoordstructuur wel nodig<br />

was, en waarschijnlijk niet <strong>voor</strong> niets zo gedaan door <strong>de</strong> makers <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten).<br />

Advies aan het MT<br />

Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten en bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren zal aan het MT wor<strong>de</strong>n<br />

geadviseerd om <strong>de</strong> YSR te gebruiken om gedragsproblemen bij jongeren te gaan meten. Om<br />

tevre<strong>de</strong>nheid <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te gaan meten wordt geadviseerd <strong>de</strong> C-toets te gaan gebruiken.<br />

Allereerst is <strong>de</strong>ze vragenlijst uitgebrei<strong>de</strong>r en ook meer betrouwbaar dan <strong>de</strong> door <strong>de</strong> OGH<br />

samengestel<strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>nheidslijst. Daarnaast wordt <strong>de</strong> C-toets ook gebruikt als prestatie<strong>in</strong>dicator<br />

door het m<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong>, waardoor het met het oog op <strong>de</strong> overgang<br />

naar dit m<strong>in</strong>isterie zeer z<strong>in</strong>vol lijkt <strong>de</strong>ze lijst te gaan gebruiken. Omdat een aantal vragen <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

C-toets gaan over bejegen<strong>in</strong>g, wordt geadviseerd hier niet meer een aparte toets, namelijk <strong>de</strong><br />

B-toets, aan toe te voegen.<br />

Het lijkt ook zeker z<strong>in</strong>vol om niet alleen <strong>de</strong> jongeren naar hun gedragsproblemen en<br />

tevre<strong>de</strong>nheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te vragen, maar dit ook bij ou<strong>de</strong>rs te meten met behulp <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> CBCL, aangezien dat enerzijds <strong>in</strong>zicht geeft <strong>in</strong> <strong>de</strong> door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs ervaren<br />

gedragsproblemen en <strong>de</strong> overeenstemm<strong>in</strong>g tussen jongere en ou<strong>de</strong>r hierover. Op <strong>de</strong>ze manier<br />

kunnen <strong>de</strong> resultaten gebruikt wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>ator tij<strong>de</strong>ns gesprekken met<br />

ou<strong>de</strong>rs en jongere. An<strong>de</strong>rzijds is het ook belangrijk <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs te weten of zij wel of niet<br />

tevre<strong>de</strong>n zijn over <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> hun k<strong>in</strong>d.<br />

1.5 Conclusie en aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

1.5.1 TVA<br />

Proces<br />

• Om <strong>de</strong> <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> het primaire proces te verbeteren is een protocol <strong>voor</strong><br />

<strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA geschreven. Er is me<strong>de</strong>werkers uitleg gegeven over het<br />

gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele uitkomstprofielen <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA. De datamonitor<strong>in</strong>g is door<br />

een procesbewaker <strong>in</strong> <strong>de</strong> hand genomen. Deze maatregelen hebben geleid tot een<br />

sterke verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> respons. Bijna 90% <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong> te vullen TVA’s wordt nu<br />

<strong>in</strong>gevuld.<br />

• De benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren is nog niet<br />

optimaal. Niet ie<strong>de</strong>reen is er<strong>van</strong> overtuigd dat <strong>de</strong> TVA z<strong>in</strong>vol is <strong>voor</strong> het bepalen <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en daar zelfs lei<strong>de</strong>nd <strong>in</strong> kan zijn.<br />

• Regelmatige aandacht <strong>voor</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> werkbesprek<strong>in</strong>gen, regelmatige feedback op <strong>de</strong><br />

resultaten, zowel op <strong>in</strong>dividueel, team- als organisatieniveau zijn <strong>van</strong> belang <strong>voor</strong> het<br />

‘lan<strong>de</strong>n’ <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> <strong>de</strong> organisatie.<br />

33


• Behan<strong>de</strong>lcoörd<strong>in</strong>atoren en mentoren zou<strong>de</strong>n (opnieuw) getra<strong>in</strong>d moeten wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het<br />

gebruiken en benutten <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA. Daarbij moeten zij ook leren hoe zij gesprekken<br />

met jongeren moeten voeren zodat zij <strong>de</strong> benodig<strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie <strong>voor</strong> het <strong>in</strong>vullen <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> TVA te weten komen. Nu komt het nog te vaak <strong>voor</strong> dat mentoren bepaal<strong>de</strong> vragen<br />

niet kunnen <strong>in</strong>vullen omdat ze er geen <strong>in</strong>formatie over hebben. Voor nieuwe<br />

me<strong>de</strong>werkers zou een TVA-tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g heel goed passen <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>servicetra<strong>in</strong><strong>in</strong>g <strong>van</strong> het<br />

SCM die me<strong>de</strong>werkers bij aan<strong>van</strong>g dienstverband volgen. Bij me<strong>de</strong>werkers die hier al<br />

(langere tijd) werken zou <strong>de</strong> behoefte aan ver<strong>de</strong>re tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA<br />

gepeild kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />

• De geschie<strong>de</strong>nis <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA (wel <strong>in</strong>vullen, maar geen mogelijkheid <strong>voor</strong> benutt<strong>in</strong>g)<br />

maakt een omslag naar het gebruik <strong>van</strong> meet<strong>in</strong>strumenten <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g mogelijk<br />

moeilijker. Daarnaast is er het besef dat dit proces tijd nodig heeft <strong>voor</strong>dat ie<strong>de</strong>reen<br />

‘om’ is naar het gebruik <strong>van</strong> <strong>in</strong>strumenten <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. De overtuig<strong>in</strong>g is wel dat<br />

het gaat lukken om ie<strong>de</strong>reen mee te krijgen.<br />

• De meetmomenten 6 weken en 3 maan<strong>de</strong>n na opname liggen heel dicht op elkaar.<br />

Omdat een afname bij 6 weken niet altijd beschikbaar is, zijn <strong>de</strong>ze twee<br />

meetmomenten <strong>in</strong> <strong>de</strong> analyses samengevoegd. Men kan zich afvragen wat <strong>de</strong><br />

meerwaar<strong>de</strong> is <strong>van</strong> een afname bij 6 weken en 3 maan<strong>de</strong>n. Mogelijk kan een <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />

twee meetmomenten komen te vervallen.<br />

Uitkomsten<br />

• Gemid<strong>de</strong>ld genomen beschikken jongeren bij vertrek over meer vaardighe<strong>de</strong>n dan aan<br />

het beg<strong>in</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Alleen ten aanzien <strong>van</strong> het omgaan met drugs- en<br />

alcohol beschikken jongeren gemid<strong>de</strong>ld genomen over m<strong>in</strong><strong>de</strong>r vaardighe<strong>de</strong>n bij<br />

vertrek.<br />

• De helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren heeft aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>voor</strong>uitgang geboekt<br />

op <strong>de</strong> meeste dome<strong>in</strong>en <strong>van</strong> <strong>de</strong> TVA. Behalve op <strong>de</strong> schalen Alcohol- en<br />

Drugsgebruik, daar heeft een kwart <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren <strong>voor</strong>uitgang geboekt. Ongeveer<br />

een kwart <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren is achteruitgegaan qua vaardighe<strong>de</strong>n aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

• De vaardighe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren nemen geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g licht toe tot een<br />

piek bij 15-21 maan<strong>de</strong>n na opname. Bij een langere behan<strong>de</strong>lduur daalt <strong>de</strong> score weer<br />

licht. Jongeren die vertrekken, scoren op <strong>de</strong> TVA <strong>in</strong> het algemeen hoger dan jongeren<br />

die op dat moment nog <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn. De schalen Alcohol- en Drugsgebruik<br />

kennen een grilliger behan<strong>de</strong>lverloop.<br />

1.5.2 Inventarisatie extra meet<strong>in</strong>strumenten<br />

• Het piloton<strong>de</strong>rzoek naar mogelijke <strong>in</strong>zet <strong>van</strong> extra meet<strong>in</strong>strumenten zal resulteren <strong>in</strong><br />

een advies naar het MT. Daar<strong>in</strong> wordt <strong>voor</strong>gesteld om <strong>de</strong> YSR bij jongeren en <strong>de</strong><br />

CBCL bij ou<strong>de</strong>rs <strong>in</strong> te zetten om gedragsproblemen te meten. Om tevre<strong>de</strong>nheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te meten wordt geadviseerd om <strong>de</strong> C-toets bij jongeren, ou<strong>de</strong>rs en voogd<br />

af te nemen.<br />

• De helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren geeft <strong>van</strong> zichzelf aan dat zij <strong>in</strong> het kl<strong>in</strong>ische gebied scoren<br />

op het gebied <strong>van</strong> externaliseren<strong>de</strong> problematiek, 20% <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren scoort <strong>in</strong> het<br />

kl<strong>in</strong>ische gebied op het gebied <strong>van</strong> <strong>in</strong>ternaliseren<strong>de</strong> problemen. <strong>Een</strong> kle<strong>in</strong>e<br />

meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren v<strong>in</strong>dt <strong>de</strong> YSR prettiger om <strong>in</strong> te vullen dan <strong>de</strong> SDQ,<br />

omdat ze er meer <strong>in</strong> kwijt kunnen.<br />

34


• Jongeren v<strong>in</strong><strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g op diverse punten verbeterd kan wor<strong>de</strong>n. Ook<br />

hebben zij het i<strong>de</strong>e dat er we<strong>in</strong>ig tot niets met hun opmerk<strong>in</strong>gen/i<strong>de</strong>eën over hun<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g wordt gedaan. Jongeren ervaren <strong>de</strong> bejegen<strong>in</strong>g <strong>van</strong> hun mentor gemid<strong>de</strong>ld<br />

als voldoen<strong>de</strong>. Om tevre<strong>de</strong>nheid te meten geven jongeren <strong>de</strong> <strong>voor</strong>keur aan <strong>de</strong> C-toets.<br />

Opgemerkt moet nog wor<strong>de</strong>n dat het bij het pilot-on<strong>de</strong>rzoek gaat om een selecte<br />

steekproef, namelijk 15 jongeren <strong>van</strong> 2 leefgroepen. Dit maakt <strong>de</strong> generaliseerbaarheid<br />

naar <strong>de</strong> totale populatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> OGH ger<strong>in</strong>g.<br />

• Opgemerkt kan nog wor<strong>de</strong>n dat er een zekere mate <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rschatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

problematiek, bij<strong>voor</strong>beeld op het gebied <strong>van</strong> gedragsproblemen, bij <strong>de</strong> jongeren is te<br />

verwachten. Daarom is het belangrijk om <strong>van</strong> meer<strong>de</strong>re bronnen, bij<strong>voor</strong>beeld ook <strong>de</strong><br />

ou<strong>de</strong>rs, <strong>in</strong>formatie te vergaren.<br />

1.5.3 Oriëntatie op <strong>de</strong> toekomst<br />

• Er heeft een <strong>in</strong>ventarisatie <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoekswensen plaatsgevon<strong>de</strong>n, <strong>de</strong>ze wordt<br />

gerapporteerd aan het MT.<br />

• Er wordt opnieuw geld vrij gemaakt om een on<strong>de</strong>rzoeker aan te nemen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> duur<br />

<strong>van</strong> een jaar (24 uur per week).<br />

• De huidige manier <strong>van</strong> gegevensverzamel<strong>in</strong>g met betrekk<strong>in</strong>g tot <strong>de</strong> TVA wordt<br />

<strong>voor</strong>tgezet.<br />

• Er is een commissie Kwaliteit en On<strong>de</strong>rzoek samengesteld die zich bezig zal hou<strong>de</strong>n<br />

met <strong>de</strong> <strong>in</strong>tegratie, implementatie en evaluatie <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmetho<strong>de</strong>n.<br />

1.5.4 Implicaties <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang<br />

• Deelname aan ZoE heeft er <strong>voor</strong> gezorgd dat resultaatgericht meten bij <strong>de</strong> OGH<br />

dui<strong>de</strong>lijk op <strong>de</strong> agenda staat. Het <strong>in</strong>vullen en monitoren <strong>van</strong> TVA krijgt gevolg.<br />

Ver<strong>de</strong>r is het nodig nog aandacht te beste<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g, opdat er een PDCAcyclus<br />

ontstaat, die leidt tot verbeter<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>in</strong>vullen en benutt<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

Overgang naar M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong> biedt nieuwe mogelijkhe<strong>de</strong>n om<br />

resultaatgericht meten uit te brei<strong>de</strong>n, aangezien een aantal vragenlijsten (bv <strong>de</strong> Ctoets)<br />

als prestatie-<strong>in</strong>dicator wordt gebruikt door Jeugd en Gez<strong>in</strong>.<br />

• Er is opnieuw geld vrij gemaakt om een on<strong>de</strong>rzoeker <strong>voor</strong> <strong>de</strong> duur <strong>van</strong> een jaar (24 uur<br />

per week) aan te stellen. Het is <strong>in</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> wel dui<strong>de</strong>lijk gewor<strong>de</strong>n dat het<br />

belangrijk is dat er een persoon is b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g die gebruik <strong>van</strong><br />

meet<strong>in</strong>strumenten bij<strong>voor</strong>beeld monitort. Dit kan er niet ‘even bij’; er moet iemand<br />

zijn die hier tijd <strong>voor</strong> krijgt/heeft.<br />

• Het Effectiviteitsplatform is ook <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst z<strong>in</strong>vol <strong>voor</strong> uitwissel<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

ervar<strong>in</strong>gen met betrekk<strong>in</strong>g tot resultaatgericht meten.<br />

• Ver<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g om rapportages te maken die op team- en managementniveau<br />

gebruikt kunnen wor<strong>de</strong>n, is wenselijk.<br />

35


Bijlage 1.1<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores bij aan<strong>van</strong>g en vertrek, uitgesplitst naar unit (N=67)<br />

Aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g E<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g Verschil<br />

N Gem SD N Gem SD T1-T2<br />

Alcoholgebruik<br />

1 kube-cirkel 4 3,50 1,04 10 2,83 1,08 -0,67<br />

2 havik-steenbeek 3 2,44 0,51 12 3,28 1,18 0,83<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar 4 3,92 1,10 3 3,11 1,17 -0,81<br />

4 rietkamp-tympaan 7 2,90 0,66 15 2,69 0,77 -0,22<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek 2 3,84 0,23 2 3,67 0,47 -0,17<br />

6 buurskamp-prisma 0 3 2,55 0,39<br />

Drugsgebruik<br />

1 kube-cirkel 2 2,63 0,88 9 2,19 0,97 -0,43<br />

2 havik-steenbeek 3 2,33 0,38 5 2,05 0,62 -0,28<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar 1 2,00 1 3,00 1,00<br />

4 rietkamp-tympaan 5 2,15 0,65 11 2,30 0,75 0,15<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek 1 2,75 1 2,25 -0,50<br />

6 buurskamp-prisma 1 5,00 1 3,25 -1,75<br />

Leeftijdgenoten<br />

1 kube-cirkel 11 3,40 0,58 11 3,66 0,63 0,26<br />

2 havik-steenbeek 13 3,18 0,47 14 3,36 0,50 0,18<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar 6 3,09 0,44 5 3,34 0,20 0,25<br />

4 rietkamp-tympaan 18 2,88 0,69 20 3,00 0,48 0,12<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek 8 2,94 0,49 8 3,44 0,76 0,50<br />

6 buurskamp-prisma 4 3,13 0,81 7 3,34 0,51 0,21<br />

Autonomie<br />

1 kube-cirkel 11 3,30 0,52 11 3,45 0,73 0,15<br />

2 havik-steenbeek 12 3,06 0,45 14 3,23 0,57 0,18<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar 6 2,87 0,50 6 3,24 0,37 0,37<br />

4 rietkamp-tympaan 16 2,65 0,74 18 2,82 0,65 0,17<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek 8 2,62 0,43 8 3,34 0,79 0,72<br />

6 buurskamp-prisma 5 2,95 0,49 5 3,46 0,45 0,51<br />

School en Toekomst<br />

1 kube-cirkel 5 3,43 0,46 6 4,12 0,41 0,69<br />

2 havik-steenbeek 8 3,13 0,36 12 3,27 0,74 0,13<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar 1 2,78 2 3,36 0,55 0,58<br />

4 rietkamp-tympaan 7 2,27 0,63 17 2,98 0,82 0,72<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek 4 3,06 0,57 7 3,99 0,73 0,93<br />

6 buurskamp-prisma 1 2,89 4 3,87 0,40 0,98<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g<br />

1 kube-cirkel 11 3,38 0,41 11 3,64 0,75 0,26<br />

2 havik-steenbeek 13 3,37 0,52 14 3,59 0,61 0,22<br />

3 buizerd-a<strong>de</strong>laar 6 3,08 0,55 6 3,33 0,52 0,26<br />

4 rietkamp-tympaan 20 3,40 0,86 21 3,24 0,76 -0,15<br />

5 pirami<strong>de</strong>-driehoek 8 3,38 0,65 8 3,71 1,04 0,34<br />

6 buurskamp-prisma 6 3,29 0,47 7 3,63 0,83 0,35<br />

N.B. De verschillen tussen <strong>de</strong> units bij <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g en vertrekmet<strong>in</strong>g zijn niet<br />

significant. Ook bij <strong>de</strong> verschilscores zijn geen significante verschillen tussen <strong>de</strong> units.<br />

36


Bijlage 1.2<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op meetmoment 1, 2, 3, 4, 5, uitgesplitst naar <strong>de</strong>genen die op dat moment<br />

nog <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn (blijvers) en <strong>de</strong>genen die op dat moment vertrokken zijn (vertrekkers)<br />

Blijvers Vertrekkers<br />

N Gem SD N Gem SD<br />

T1 6 weken/ 3 maan<strong>de</strong>n<br />

Alcoholgebruik 42 2,86 1,04<br />

Drugsgebruik 33 2,02 0,87 1 1,75<br />

Leeftijdgenoten 145 2,93 0,59 2 2,78 0,88<br />

Autonomie 120 2,74 0,57 2 2,55 0,27<br />

School en Toekomst 56 2,85 0,63<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g 140 3,20 0,68 2 2,99 0,35<br />

T2 9 maan<strong>de</strong>n<br />

Alcoholgebruik 38 2,68 0,89 22 3,24 0,87<br />

Drugsgebruik 34 2,27 1,01 14 2,77 0,81<br />

Leeftijdgenoten 82 3,15 0,58 29 3,22 0,57<br />

Autonomie 71 2,95 0,61 29 3,14 0,62<br />

School en Toekomst 45 3,32 0,67 20 3,38 0,72<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g 81 3,35 0,73 30 3,44 0,69<br />

T3 15 maan<strong>de</strong>n<br />

Alcoholgebruik 21 2,86 0,96 17 2,69 0,98<br />

Drugsgebruik 17 2,43 0,89 12 2,04 0,61<br />

Leeftijdgenoten 34 3,18 0,55 26 3,40 0,50<br />

Autonomie 31 2,91 0,62 23 3,33 0,65<br />

School en Toekomst 23 3,37 0,56 18 3,61 0,77<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g 33 3,26 0,61 26 3,58 0,82<br />

T4 21 maan<strong>de</strong>n<br />

Alcoholgebruik 7 2,95 0,95 8 3,50 1,41<br />

Drugsgebruik 6 2,17 0,68 3 1,50 0,66<br />

Leeftijdgenoten 13 2,96 0,76 14 3,36 0,65<br />

Autonomie 13 2,79 0,58 13 3,25 0,73<br />

School en Toekomst 7 3,08 0,64 12 3,41 0,93<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g 12 2,81 0,80 14 3,55 0,82<br />

T5 27 maan<strong>de</strong>n<br />

Alcoholgebruik 8 3,12 1,22<br />

Drugsgebruik 4 2,19 1,38<br />

Leeftijdgenoten 8 3,35 0,59<br />

Autonomie 8 3,07 0,62<br />

School en Toekomst 6 3,11 0,64<br />

Zelfverzorg<strong>in</strong>g 8 3,23 0,56<br />

37


Hoofdstuk 2<br />

Zicht op Effectiviteit bij Triversum<br />

Stefan <strong>van</strong> <strong>de</strong>n Langenberg en Marie-Christ<strong>in</strong>e <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Veldt<br />

Inhoudsopgave<br />

2.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

2.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

2.3 Proces<br />

2.3.1 Voorbereid<strong>in</strong>gen<br />

2.3.2 Logistiek<br />

2.3.3 Software<br />

2.3.4 Benutt<strong>in</strong>g<br />

2.4 Uitkomsten op groepsniveau<br />

2.4.1 Respons<br />

2.4.2 Bereken<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> scores<br />

2.4.3 Problematiek op verschillen<strong>de</strong> meetmomenten<br />

2.5 Conclusie en aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

2.5.1 Conclusies<br />

2.5.2 Aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

39


2.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

Vanaf medio 2006 is Triversum één <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers aan het project ‘Zicht op Effectiviteit’.<br />

Zicht op Effectiviteit is een samenwerk<strong>in</strong>gsproject <strong>van</strong> Praktikon, het NJI, Collegio, PI<br />

Research en Jeugdzorg Drenthe om <strong>in</strong> een aantal <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> te bed<strong>de</strong>n <strong>in</strong><br />

het <strong>in</strong>dividueel hulpverlenend han<strong>de</strong>len en <strong>van</strong> daaruit te aggregeren naar groepen (units,<br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen). Dit project wordt gesubsidieerd door het M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> Volksgezondheid,<br />

Welzijn en Sport. In het verbred<strong>in</strong>gtraject dat medio 2006 <strong>van</strong> start is gegaan doen vier<br />

verbred<strong>in</strong>gorganisaties mee, namelijk Triversum, ’s Heeren Loo Kwadrant, OC Ottho Gerhard<br />

Heldr<strong>in</strong>g en Ten<strong>de</strong>r Jeugdzorg. Aan <strong>de</strong>ze vier organisaties wordt geduren<strong>de</strong> een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong><br />

an<strong>de</strong>rhalf jaar (medio 2006 tot e<strong>in</strong>d <strong>de</strong>cember 2007) concrete on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g gebo<strong>de</strong>n om<br />

on<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze organisaties op te zetten. Daarnaast is er een aantal smalle trajecten gestart<br />

bij Pactum, Parlan en <strong>de</strong> Waar<strong>de</strong>n. Bij <strong>de</strong>ze drie <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen is al eer<strong>de</strong>r begonnen met het<br />

zelf opzetten <strong>van</strong> praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek en wordt concrete on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g gebo<strong>de</strong>n<br />

bij het ver<strong>de</strong>r uit kristalliseren. PI Research heeft <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Triversum <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

projectperio<strong>de</strong> <strong>voor</strong> haar reken<strong>in</strong>g genomen. De on<strong>de</strong>rzoeker <strong>van</strong> Triversum heeft <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze<br />

perio<strong>de</strong> een aantal bijeenkomsten <strong>van</strong> het zogeheten effectiviteitplatform bijgewoond, een<br />

regelmatig overleg <strong>van</strong> aan het project <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen. Per 1 januari 2008 komt het<br />

subsidie te vervallen, re<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> balans op te maken, zowel <strong>voor</strong> <strong>in</strong>tern gebruik als bij wijze<br />

<strong>van</strong> “verantwoord<strong>in</strong>g” naar <strong>de</strong> subsidieverstrekker. Geprobeerd is een en an<strong>de</strong>r beknopt te<br />

hou<strong>de</strong>n. Eer<strong>de</strong>r werd immers al een project<strong>voor</strong>stel en een plan <strong>van</strong> aanpak geschreven en<br />

besproken, alsme<strong>de</strong> een tussentijdse evaluatie gehou<strong>de</strong>n (juni 2007).<br />

Triversum is een k<strong>in</strong><strong>de</strong>r- en jeugdpsychiatrisch centrum dat <strong>de</strong> gehele prov<strong>in</strong>cie<br />

Noord-Holland m.u.v. <strong>de</strong> regio’s Amsterdam, Diemen en ’t Gooi, tot haar verzorg<strong>in</strong>gsgebied<br />

rekent. Alle k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en jongeren tussen 0-18 jaar (<strong>in</strong> sommige gevallen tot 21 jaar) die <strong>in</strong> dit<br />

verzorg<strong>in</strong>gsgebied wonen komen <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe <strong>voor</strong> on<strong>de</strong>rzoek en/of behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />

aanmerk<strong>in</strong>g. Daartoe beschikt Triversum, verspreid over <strong>de</strong> regio, over zes polikl<strong>in</strong>ieken<br />

(waar<strong>van</strong> één <strong>voor</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en jongeren met een cognitieve beperk<strong>in</strong>g), één jeugdaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

<strong>voor</strong> opname en observatie, vier meer algemene behan<strong>de</strong>laf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> jongeren, :één<br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g kl<strong>in</strong>ische psychotherapie <strong>voor</strong> jongeren, drie k<strong>in</strong><strong>de</strong>r(dag)kl<strong>in</strong>ieken en twee<br />

logeerhuizen. In totaal gaat het om 88 bed<strong>de</strong>n en 40 stoelen. Per 31-<strong>de</strong>cember 2006 waren<br />

2675 patiënten <strong>in</strong> zorg.<br />

Triversum heeft als missie het bie<strong>de</strong>n <strong>van</strong> een professioneel antwoord op <strong>de</strong> zorgvraag<br />

<strong>van</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en jeugdigen met een psychiatrische stoornis. Deze missie tracht Triversum te<br />

vervullen <strong>van</strong>uit een doordachte en samenhangen<strong>de</strong> visie. Deze visie wordt gekenmerkt door<br />

<strong>de</strong> i<strong>de</strong>e dat <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n zorg behalve <strong>van</strong> hoge professionele kwaliteit ook klantgericht en<br />

gedifferentieerd moet zijn. Om ook <strong>de</strong> nodige cont<strong>in</strong>uïteit <strong>van</strong> zorg te kunnen bie<strong>de</strong>n moet<br />

<strong>voor</strong>tdurend wor<strong>de</strong>n gewerkt aan het uitbouwen <strong>van</strong> geïntegreer<strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische en polikl<strong>in</strong>ische<br />

zorg, en wor<strong>de</strong>n geïnvesteerd <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met an<strong>de</strong>re zorgaanbie<strong>de</strong>rs. Over het<br />

zorgaanbod en <strong>de</strong> bedrijfsvoer<strong>in</strong>g wil Triversum aan alle stakehol<strong>de</strong>rs op zo transparant<br />

mogelijke manier verantwoord<strong>in</strong>g afleggen.<br />

Jaarlijks wordt aan <strong>de</strong> missie en visie een actuele vertal<strong>in</strong>g gegeven <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ka<strong>de</strong>rbrief<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> bestuur, het meest recent <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ka<strong>de</strong>rbrief 2008. Daar<strong>in</strong> wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

beleidsprioriteiten <strong>voor</strong> dat jaar aangegeven. Voor <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>llange termijn werkt Triversum<br />

met een meerjarenbeleidplan. In het huidige meerjarenplan dat loopt tot 2008 is met<br />

betrekk<strong>in</strong>g tot <strong>de</strong> patiëntenzorg bij<strong>voor</strong>beeld te lezen dat het streven <strong>voor</strong> die perio<strong>de</strong> is om <strong>de</strong><br />

zorgverlen<strong>in</strong>g aan patiënten te verbeteren door on<strong>de</strong>r meer het kl<strong>in</strong>isch-wetenschappelijk<br />

<strong>de</strong>nken b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> organisatie te stimuleren en het behan<strong>de</strong>lbeleid ver<strong>de</strong>r te ontwikkelen op<br />

basis <strong>van</strong> te meten behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten.<br />

41


Het spreekt daarom <strong>van</strong>zelf dat Triversum <strong>in</strong> het najaar <strong>van</strong> 2006 met bei<strong>de</strong> han<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

mogelijkheid aangreep om subsidie te verkrijgen <strong>voor</strong> een concreet project, gericht op<br />

effectmet<strong>in</strong>g, dat goed leek aan te sluiten op een <strong>in</strong>tern project dat reeds <strong>in</strong> een fase <strong>van</strong><br />

<strong>voor</strong>bereid<strong>in</strong>g was. Dit <strong>in</strong>terne project had tot doel op korte termijn te komen tot het<br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsbreed meten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten en op wat langere termijn tot een systeem<br />

<strong>van</strong> “Rout<strong>in</strong>e Outcome Monitor<strong>in</strong>g” (ROM). Het subsidie <strong>voor</strong> het project die <strong>in</strong> natura wordt<br />

verstrekt, zal zoals bij aan<strong>van</strong>g afgesproken, e<strong>in</strong>d 2007 stoppen. Dit verslag dient als<br />

e<strong>in</strong>dverslag over <strong>de</strong> gesubsidieer<strong>de</strong> fase en geeft <strong>de</strong> stand <strong>van</strong> zaken weer zoals die is per<br />

medio oktober 2007.<br />

2.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

Vóór e<strong>in</strong>d 2006 het subsidie <strong>in</strong> beeld komt is er b<strong>in</strong>nen Triversum op het gebied <strong>van</strong><br />

effectmet<strong>in</strong>g wel al het een en an<strong>de</strong>r gebeurd. Op <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Kl<strong>in</strong>ische Psychotherapie is<br />

geduren<strong>de</strong> een aantal jaren ervar<strong>in</strong>g opgedaan met het meten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten.<br />

Deze af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g doet mee aan het zogeheten STEP-on<strong>de</strong>rzoek, een lan<strong>de</strong>lijk project <strong>in</strong><br />

samenwerk<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> Sticht<strong>in</strong>g Kl<strong>in</strong>ische Psychotherapie en <strong>de</strong> Erasmusuniversiteit. B<strong>in</strong>nen<br />

dit project wor<strong>de</strong>n meer<strong>de</strong>re <strong>in</strong>strumenten gebruikt <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> tussentijdse<br />

effectmet<strong>in</strong>gen en follow-up met<strong>in</strong>gen. Hierdoor zou men kunnen <strong>de</strong>nken dat Triversum een<br />

zekere <strong>voor</strong>sprong heeft op an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen die nog helemaal geen effecton<strong>de</strong>rzoek doen.<br />

Echter het gebruikte <strong>in</strong>strumentarium en <strong>de</strong> werkwijze zijn niet zon<strong>de</strong>r meer bruikbaar b<strong>in</strong>nen<br />

<strong>de</strong> overige af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> Triversum, aangezien <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g die aan het STEP-on<strong>de</strong>rzoek<br />

meedoet nogal specialistisch <strong>van</strong> aard is.<br />

Beg<strong>in</strong> 2005 ziet <strong>de</strong> <strong>in</strong>terne notitie ’Het meten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten <strong>in</strong><br />

Triversum’ het licht. Deze notitie vloeit <strong>voor</strong>t uit het meerjarenbeleidplan waar<strong>in</strong> het<br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsbreed meten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gseffecten een speerpunt is. In <strong>de</strong> notitie wordt<br />

<strong>in</strong>gegaan op vragen als: (a) <strong>voor</strong> wie en met welk doel gaan we meten, (b) wát, wanneer en<br />

hoe moeten we meten, (c) hoe willen we <strong>de</strong> gegevens analyseren, verwerken, opslaan en<br />

presenteren. Ook wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong> notitie <strong>in</strong>gegaan op handvatten en richtlijnen <strong>voor</strong> het kiezen<br />

<strong>van</strong> meet<strong>in</strong>strumenten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk bruikbaar zijn.<br />

Medio 2005 verschijnt het vervolg op bovengenoem<strong>de</strong> notitie. Daar<strong>in</strong> wordt het doel<br />

<strong>van</strong> het project ‘Meten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten’ <strong>voor</strong>lopig beschei<strong>de</strong>n omschreven als: het<br />

met objectieve gegevens on<strong>de</strong>rbouwen <strong>van</strong> onze stell<strong>in</strong>g dat <strong>de</strong> gebo<strong>de</strong>n behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

werken.<br />

De gegevens zullen, zo is <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g, op geaggregeerd niveau <strong>voor</strong>namelijk door het<br />

bestuur wor<strong>de</strong>n gebruikt <strong>in</strong> <strong>de</strong> dialoog met patiënten en zorgkantoor/verzekeraar; er wor<strong>de</strong>n<br />

dus <strong>voor</strong>al externe gebruikers <strong>voor</strong>zien. Vooralsnog is er op dat moment bij het management<br />

geen grote behoefte om <strong>de</strong> gegevens op <strong>in</strong>dividueel niveau te gebruiken <strong>voor</strong> het monitoren of<br />

evalueren <strong>van</strong> <strong>in</strong>dividuele behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, of om te komen tot een meer omvattend ’outcomes<br />

management system’.<br />

Vervolgens is <strong>in</strong> <strong>de</strong> notitie <strong>de</strong> <strong>voor</strong>keur uitgesproken <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten zo mogelijk te<br />

meten <strong>in</strong> termen <strong>van</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> niveau <strong>van</strong> klachten en/of symptomen, veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen<br />

<strong>in</strong> algeheel niveau <strong>van</strong> functioneren/competentieniveau, en veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> door ou<strong>de</strong>rs<br />

ervaren stress. Deze laatste categorie is genoemd omdat behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen soms niet primair<br />

effecten laten zien bij het behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong> k<strong>in</strong>d maar wel bij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs, bij<strong>voor</strong>beeld als gevolg<br />

<strong>van</strong> psycho-educatie. Op basis <strong>van</strong> een overzicht <strong>van</strong> mogelijke vragenlijsten met hun sterke<br />

42


en zwakke kanten wordt <strong>de</strong> keuze gemaakt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> Strenghts and Difficulties Questionnaire<br />

(SDQ) en <strong>de</strong> Nijmeegse Ou<strong>de</strong>rlijke Stress In<strong>de</strong>x (NOSI).<br />

In <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> helft <strong>van</strong> 2006 is <strong>voor</strong>zichtig een beg<strong>in</strong> gemaakt met een pilot op één<br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Als kort daarna dui<strong>de</strong>lijk wordt dat Triversum <strong>voor</strong> dit project mogelijk subsidie kan<br />

krijgen <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het lan<strong>de</strong>lijke project Zicht op Effectiviteit wordt <strong>de</strong> pilot opgeschort.<br />

Toekenn<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het subsidie leidt vervolgens <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie tot het samen met <strong>de</strong> externe<br />

on<strong>de</strong>rsteuners <strong>van</strong> PI Research en Collegio schrijven <strong>van</strong> een plan <strong>van</strong> aanpak <strong>voor</strong> het<br />

vervolg <strong>van</strong> het project. Het schrijven <strong>van</strong> dit plan <strong>van</strong> aanpak, waarbij ook een kl<strong>in</strong>isch<br />

psycholoog i.o. nauw betrokken is, blijkt een vruchtbare exercitie. De i<strong>de</strong>eën die leven bij <strong>de</strong><br />

“on<strong>de</strong>rzoekers” <strong>van</strong> Triversum wor<strong>de</strong>n getoetst aan <strong>de</strong> kennis en <strong>de</strong> ervar<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> externe<br />

begelei<strong>de</strong>rs, mogelijkhe<strong>de</strong>n en beperk<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r ogen gezien, en wensen en<br />

doelstell<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n op realiteitsgehalte getoetst. In <strong>de</strong>cember 2006 is het plan <strong>van</strong> aanpak<br />

gereed en kan het aan het management <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n gepresenteerd.<br />

Met het pilotproject wor<strong>de</strong>n drie doelen beoogd. Het eerste doel is het tot stand<br />

brengen <strong>van</strong> een <strong>in</strong>frastructuur en een methodiek <strong>voor</strong> het verzamelen, verwerken en<br />

analyseren <strong>van</strong> gegevens waarmee <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> beeld kunnen wor<strong>de</strong>n<br />

gebracht op een beperkt aantal af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. De te ontwikkelen <strong>in</strong>frastructuur en methodiek<br />

moeten <strong>van</strong>af 1 januari 2008 stapsgewijs <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsbreed kunnen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gevoerd. Het<br />

twee<strong>de</strong> doel is dat daadwerkelijk gegevens over behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten wor<strong>de</strong>n gegenereerd<br />

die <strong>in</strong>zicht verschaffen <strong>in</strong> <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dresultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen op <strong>in</strong>dividueel en<br />

groepsniveau, maar zo mogelijk ook <strong>in</strong> <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze effecten <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> het<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsproces.<br />

Het i<strong>de</strong>e is dat tussentijdse met<strong>in</strong>gen, op momenten dat <strong>de</strong> patiënt toch al door <strong>de</strong> staf<br />

wordt geëvalueerd, lei<strong>de</strong>n tot een snellere feedback naar hulpverleners en daardoor tot een<br />

grotere bereidheid tot me<strong>de</strong>werk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> diezelf<strong>de</strong> hulpverleners. E<strong>in</strong>d 2007 moet over <strong>de</strong> tot<br />

dan toe verzamel<strong>de</strong> gegevens wor<strong>de</strong>n gerapporteerd. De doelstell<strong>in</strong>g is dat op <strong>de</strong><br />

pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen op dat moment sprake zal zijn <strong>van</strong> een dui<strong>de</strong>lijke aanzet tot ‘rout<strong>in</strong>e outcome<br />

monitor<strong>in</strong>g’(ROM). Het <strong>de</strong>r<strong>de</strong> doel is dat <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen aan<br />

het e<strong>in</strong><strong>de</strong> <strong>van</strong> 2007 er<strong>van</strong> overtuigd zijn dat het werk dat zij <strong>in</strong> dit ka<strong>de</strong>r moeten verzetten <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> patiënten ten goe<strong>de</strong> komt. Zij moeten <strong>de</strong>rmate enthousiast zijn dat zij <strong>de</strong><br />

meetactiviteiten zon<strong>de</strong>r al te veel aanstur<strong>in</strong>g <strong>van</strong> buitenaf kunnen volhou<strong>de</strong>n en hun<br />

enthousiasme kunnen uitdragen, waardoor <strong>de</strong> overige af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen gretig zullen zijn om <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

loop <strong>van</strong> 2008 ook mee te kunnen gaan doen.<br />

In het plan <strong>van</strong> aanpak zijn belangrijke keuzes gemaakt. Zo is besloten het on<strong>de</strong>rzoek<br />

op drie af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen uit te voeren, te weten (1) <strong>de</strong> K<strong>in</strong><strong>de</strong>rdagkl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong> Alkmaar, (2) een kl<strong>in</strong>iek<br />

<strong>voor</strong> jeugdigen <strong>in</strong> Alkmaar en (3) <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong> Hoofddorp. Door <strong>van</strong> elk cluster<br />

(ambulant, k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en jeugd) een af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rzoek te laten participeren kan <strong>van</strong> een<br />

representatieve pilot wor<strong>de</strong>n gesproken.<br />

De eer<strong>de</strong>r gemaakte keuzes <strong>voor</strong> <strong>de</strong> SDQ en <strong>de</strong> verkorte versie <strong>van</strong> <strong>de</strong> NOSI (NOSIK)<br />

wor<strong>de</strong>n herbevestigd. Het beknopte, generieke karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ wordt aantrekkelijk<br />

gevon<strong>de</strong>n, alsme<strong>de</strong> het feit dat <strong>in</strong> <strong>de</strong> lijst niet alleen aandacht is <strong>voor</strong> problemen, maar ook<br />

<strong>voor</strong> prosociale factoren. Vanzelfsprekend levert <strong>de</strong> verkorte versie <strong>van</strong> <strong>de</strong> NOSI wel veel<br />

m<strong>in</strong><strong>de</strong>r <strong>in</strong>formatie op dan <strong>de</strong> lange. Tot slot werd besloten met zowel <strong>de</strong> SDQ als <strong>de</strong> NOSIK<br />

een met<strong>in</strong>g te doen bij aan<strong>van</strong>g zowel als bij afsluiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en daarnaast nog<br />

tussentijdse met<strong>in</strong>gen met <strong>de</strong> SDQ te doen op het moment <strong>van</strong> tussentijdse evaluaties.<br />

43


2.3 Proces<br />

2.3.1 Voorbereid<strong>in</strong>g<br />

Tij<strong>de</strong>ns het schrijven <strong>van</strong> het plan <strong>van</strong> aanpak is <strong>in</strong> toenemen<strong>de</strong> mate dui<strong>de</strong>lijk gewor<strong>de</strong>n hoe<br />

belangrijk het is dat het verzamelen <strong>van</strong> gegevens wordt <strong>in</strong>gebed <strong>in</strong> het dagelijks han<strong>de</strong>len<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong>genen die daarmee wor<strong>de</strong>n belast, tene<strong>in</strong><strong>de</strong> op voldoen<strong>de</strong> me<strong>de</strong>werk<strong>in</strong>g te kunnen<br />

rekenen. Ook is allengs dui<strong>de</strong>lijker gewor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> gegevensverzamel<strong>in</strong>g zo snel mogelijk<br />

tot resultaten zou moeten lei<strong>de</strong>n waar <strong>de</strong> hulpverlener op <strong>in</strong>dividueel niveau wat aan zou<br />

kunnen hebben <strong>voor</strong> het ver<strong>de</strong>r plannen en uitvoeren <strong>van</strong> een behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Draagvlak, rout<strong>in</strong>e<br />

en snelle feedback wer<strong>de</strong>n sleutelbegrippen.<br />

In een korte brief aan <strong>de</strong> betrokken af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen werd <strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het project en<br />

<strong>de</strong> globale werkwijze toegelicht, waarna <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers <strong>van</strong> Triversum <strong>in</strong> oktober 2006 een<br />

bezoek brachten aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen om hen te <strong>in</strong>formeren over het project en het<br />

draagvlak te vergroten. Over het algemeen varieer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> reacties <strong>van</strong> enthousiast tot<br />

welwillend. Op elke af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is een aandachtsfunctionaris <strong>voor</strong> het project aangesteld. De<br />

belangrijkste taak <strong>voor</strong> <strong>de</strong> aandachtsfunctionaris dan wel procesbewaker was te fungeren als<br />

aanspreekpunt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker, het proces <strong>van</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te<br />

monitoren en knelpunten daarbij te signaleren.<br />

Al snel na <strong>de</strong> start <strong>van</strong> <strong>de</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g is een werkgroep <strong>in</strong> het leven geroepen,<br />

bestaan<strong>de</strong> uit genoem<strong>de</strong> procesbewakers <strong>van</strong> <strong>de</strong> drie af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers en een<br />

me<strong>de</strong>werker <strong>van</strong> <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Applicatiebeheer. Deze groep zou moeten gaan functioneren als<br />

een soort projectgroep. De bedoel<strong>in</strong>g was door uitwissel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> ervar<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> elkaar te<br />

leren, uniformiteit <strong>in</strong> <strong>de</strong> procedures en processen te hou<strong>de</strong>n waar mogelijk, en zich<br />

aandienen<strong>de</strong> knelpunten snel op te lossen. De werkgroep is <strong>in</strong> totaal zes keer bijeen geweest,<br />

waar<strong>van</strong> één keer met <strong>de</strong> externe begelei<strong>de</strong>rs. De <strong>voor</strong>naamste thema’s die zijn besproken<br />

had<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>al met <strong>de</strong> logistiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g te maken.<br />

Voor elke af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is zo concreet mogelijk het proces <strong>van</strong> het uitzetten, het laten<br />

<strong>in</strong>vullen en het terugnemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten beschreven, tot en met het moment <strong>van</strong><br />

<strong>in</strong>voer <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegevens. Bij het beschrijven <strong>van</strong> dit logistieke proces is getracht zo goed<br />

mogelijk aan te sluiten bij <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> processen en procedures op een af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

Er is <strong>voor</strong> gekozen om uitsluitend aan nieuwe patiënten een vragenlijst uit te reiken bij<br />

aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> hun behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, hun daarop volgen<strong>de</strong> evaluaties, en bij afrond<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Patiënten die bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilot reeds <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g waren, zijn buiten<br />

het on<strong>de</strong>rzoek gehou<strong>de</strong>n.<br />

Voor het <strong>in</strong>voeren, opslaan en verwerken <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegevens kregen <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen <strong>de</strong><br />

beschikk<strong>in</strong>g over het softwareprogramma CDL-Java, en <strong>voor</strong> het monitoren <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

dataverzamel<strong>in</strong>g is een excel-sheet aangereikt. De daadwerkelijke dataverzamel<strong>in</strong>g is <strong>in</strong><br />

februari 2007 gestart.<br />

Behalve door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> <strong>de</strong> bijeenkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> hierboven genoem<strong>de</strong> projectgroep<br />

heeft <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker ook <strong>voor</strong>tdurend zicht gehou<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> gang <strong>van</strong> zaken door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong><br />

bilaterale contacten met <strong>de</strong> procesbewakers en <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g applicatiebeheer. De externe<br />

begeleid<strong>in</strong>g door PI Research en Collegio kreeg vorm door <strong>de</strong> zogeheten<br />

platformbijeenkomsten met an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen waar ervar<strong>in</strong>gen wer<strong>de</strong>n<br />

uitgewisseld. Daarnaast vond een bijeenkomst plaats <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectgroep met een<br />

me<strong>de</strong>werker <strong>van</strong> PI Research en Praktikon met als thema <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslogistiek. Tenslotte<br />

zijn er geduren<strong>de</strong> het traject telefonische en e-mail contacten geweest tussen alle betrokkenen.<br />

44


In juni 2007 vond een tussentijdse evaluatie plaats. Als basis <strong>voor</strong> dat gesprek, waar ook <strong>de</strong><br />

Raad <strong>van</strong> Bestuur <strong>van</strong> Triversum bij was betrokken, gold een notitie waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> stand <strong>van</strong><br />

zaken <strong>van</strong> dat moment is vergeleken met <strong>de</strong> criteria “best practice praktijkgestuurd<br />

effecton<strong>de</strong>rzoek”.<br />

Wat er tot op he<strong>de</strong>n goed en m<strong>in</strong><strong>de</strong>r goed is gegaan kan het best wor<strong>de</strong>n besproken aan<br />

<strong>de</strong> hand <strong>van</strong> drie thema’s, te weten: logistiek, software, en benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> gegevens. Het zijn<br />

drie thema’s die nauw met elkaar samenhangen en elkaar over en weer sterk beïnvloe<strong>de</strong>n<br />

2.3.2 Logistiek<br />

Het doen <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek staat of valt met <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegevensverzamel<strong>in</strong>g. Voor het<br />

kunnen beschikken over voldoen<strong>de</strong>, en ook juiste, gegevens, is <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker die werkt met<br />

zelfrapportage vragenlijsten zoals <strong>in</strong> ons on<strong>de</strong>rzoek het geval is, aangewezen op <strong>de</strong> patiënt<br />

en/of diens ou<strong>de</strong>rs. Deze moeten immers <strong>de</strong> lijst <strong>in</strong>vullen. Daarnaast is <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker<br />

aangewezen op me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen waar het on<strong>de</strong>rzoek zich afspeelt, want zij<br />

moeten er<strong>voor</strong> zorgen dat <strong>de</strong> patiënt/ou<strong>de</strong>r op het juiste moment <strong>de</strong> juiste lijst krijgt<br />

<strong>voor</strong>gelegd.<br />

Zoals gezegd is <strong>voor</strong> elke <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>de</strong> procedure <strong>voor</strong><br />

gegevensverzamel<strong>in</strong>g beschreven en gaan<strong>de</strong>weg op gelei<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ervar<strong>in</strong>gen aangepast. Al<br />

snel werd dui<strong>de</strong>lijk dat ook aan <strong>de</strong>tails veel aandacht geschonken moet wor<strong>de</strong>n. Zo lijkt er<br />

geen twijfel te bestaan over wat on<strong>de</strong>r het begrip ‘aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g’ moet wor<strong>de</strong>n<br />

verstaan. In <strong>de</strong> praktijk bleek dit echter niet altijd dui<strong>de</strong>lijk te zijn en moest zodoen<strong>de</strong> na<strong>de</strong>r<br />

wor<strong>de</strong>n ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd wat met dit begrip bedoeld wordt. An<strong>de</strong>rzijds moest weerstand wor<strong>de</strong>n<br />

gebo<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> neig<strong>in</strong>g te komen tot een 100% sluiten<strong>de</strong> richtlijn die alle verrass<strong>in</strong>gen zou<br />

uitsluiten, want daardoor zou een veel te lange betuttelen<strong>de</strong> tekst ontstaan. Op dit moment<br />

wordt nog gewerkt aan het verbeteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> beschrijv<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> logistieke procedures.<br />

Dui<strong>de</strong>lijk is dat <strong>de</strong> logistiek op <strong>de</strong> (dag)kl<strong>in</strong>ieken relatief het eenvoudigst is. Beg<strong>in</strong> en e<strong>in</strong><strong>de</strong><br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g (opname) zijn hier dui<strong>de</strong>lijk gemarkeerd. Ook <strong>de</strong> momenten <strong>voor</strong> een<br />

tussenmet<strong>in</strong>g zijn dui<strong>de</strong>lijk, doordat <strong>de</strong> patiënt steeds op gezette tij<strong>de</strong>n door het volledige<br />

team wordt geëvalueerd. Tot slot is ook het monitoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g een relatief<br />

overzichtelijke klus daar het per af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g steeds om een beperkt aantal patiënten gaat.<br />

Op <strong>de</strong> K<strong>in</strong><strong>de</strong>rdagkl<strong>in</strong>iek krijgt 100% <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs op het juiste moment (bij aan<strong>van</strong>g en<br />

tussentijds) <strong>de</strong> vragenlijsten uitgereikt, en daar<strong>van</strong> komt ook bijna 100% <strong>in</strong>gevuld retour. Op<br />

<strong>de</strong> Jeugdkl<strong>in</strong>iek (JVB-A en B) zijn het zowel ou<strong>de</strong>rs als jongeren die een vragenlijst moeten<br />

ont<strong>van</strong>gen. Tot dusver hebben alle jongeren en ou<strong>de</strong>rs die een vragenlijst bij aan<strong>van</strong>g moesten<br />

krijgen <strong>de</strong>ze ook daadwerkelijk gekregen (100%). Daar<strong>van</strong> is 100% <strong>in</strong>gevuld retour gekomen.<br />

Bij <strong>de</strong> tussenmet<strong>in</strong>gen is 100% <strong>van</strong> <strong>de</strong> lijsten uitge<strong>de</strong>eld, daar<strong>van</strong> is 70% <strong>in</strong>gevuld retour<br />

gekomen, al kostte dat soms veel <strong>in</strong>zet <strong>van</strong> <strong>de</strong> procesbewaker. Op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek is <strong>de</strong><br />

logistieke problematiek weerbarstiger. Er zijn ook meer vragen rond bij<strong>voor</strong>beeld het wel/niet<br />

mee laten tellen <strong>van</strong> medicamenteuze behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, babybehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, het starten <strong>van</strong><br />

groepsbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, het niet tegelijkertijd opstarten <strong>van</strong> <strong>in</strong>dividuele behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en<br />

ou<strong>de</strong>rbegeleid<strong>in</strong>g, en <strong>de</strong> gevolgen die dit heeft of moet hebben <strong>voor</strong> <strong>de</strong> meetsystematiek. Op<br />

<strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek wordt tot op he<strong>de</strong>n bij aan<strong>van</strong>g ongeveer 65% <strong>van</strong> <strong>de</strong> uit te reiken lijsten<br />

daadwerkelijk uitgereikt. Daar<strong>van</strong> komt bijna 100% <strong>in</strong>gevuld retour. Bij <strong>de</strong> tussentijdse<br />

met<strong>in</strong>gen (waarbij we dus meer afhankelijk zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlener) wordt slechts 15%<br />

uitgereikt. Daar<strong>van</strong> komt 100% <strong>in</strong>gevuld retour. Met e<strong>in</strong>dlijsten is tot op he<strong>de</strong>n nog<br />

nauwelijks ervar<strong>in</strong>g opgedaan.<br />

45


Behalve bij een dui<strong>de</strong>lijke beschrijv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> logistieke procedure is een hoge respons ook<br />

waarschijnlijker wanneer <strong>de</strong> personen die <strong>in</strong> die procedure een rol spelen, <strong>de</strong> bereidheid en <strong>de</strong><br />

discipl<strong>in</strong>e hebben om <strong>de</strong> hen toevallen<strong>de</strong> taken daadwerkelijk uit te voeren. Hier ligt een<br />

knelpunt. Het zijn namelijk <strong>de</strong> hulpverleners zelf die een cruciale rol spelen <strong>in</strong> het uitzetten en<br />

<strong>in</strong>nemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten. Vanuit professioneel oogpunt ziet men wel <strong>de</strong> <strong>voor</strong><strong>de</strong>len <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong>ze meer geobjectiveer<strong>de</strong> manier <strong>van</strong> resultaatmet<strong>in</strong>g. De adm<strong>in</strong>istratieve lastendruk is met<br />

name op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>ieken <strong>de</strong> laatste jaren echter dramatisch toegenomen, waarbij <strong>van</strong><br />

hulpverleners ook registratie en adm<strong>in</strong>istratie wordt gevraagd <strong>van</strong> allerlei zaken die m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />

aan het primaire proces gerelateerd zijn en ervaren wor<strong>de</strong>n als bureaucratische ballast.<br />

Daarnaast neemt <strong>de</strong> productiedruk toe. Met dit alles neemt <strong>de</strong> bereidheid en <strong>de</strong> mogelijkheid<br />

<strong>voor</strong> hulpverleners af om tijd te beste<strong>de</strong>n aan activiteiten die niet <strong>van</strong> onmid<strong>de</strong>llijk belang zijn<br />

<strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Hierbij speelt natuurlijk ook een rol dat <strong>de</strong><br />

hulpverleners aan<strong>van</strong>kelijk zelf (nog) niets met <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> lijsten kon<strong>de</strong>n doen,<br />

terwijl dit wel <strong>de</strong> opzet <strong>van</strong> praktijkgestuurd on<strong>de</strong>rzoek is.<br />

Gaan<strong>de</strong>weg het proces vatte bij <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker <strong>de</strong> gedachte post dat het wellicht toch beter<br />

was geweest bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilot álle patiënten (oud en nieuw) op <strong>de</strong> daartoe afgesproken<br />

momenten een vragenlijst te laten <strong>in</strong>vullen. Het <strong>in</strong>slijpen <strong>van</strong> rout<strong>in</strong>e bij <strong>de</strong> hulpverleners zou<br />

daardoor mogelijk makkelijker zijn gegaan.<br />

Het zoveel mogelijk versimpelen <strong>van</strong> adm<strong>in</strong>istratieve en registratietaken, en het<br />

weghalen <strong>van</strong> <strong>de</strong>rgelijke taken bij <strong>de</strong> hulpverleners als ze ook door an<strong>de</strong>ren kunnen wor<strong>de</strong>n<br />

gedaan, zal <strong>de</strong> aandacht <strong>voor</strong> het werken met behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsgerelateer<strong>de</strong> lijsten ten goe<strong>de</strong><br />

komen. Ver<strong>de</strong>r helpt het wanneer <strong>de</strong> logistiek simpel <strong>van</strong> opzet is en <strong>de</strong> resultaten snel<br />

beschikbaar komen <strong>in</strong> een aantrekkelijke vorm. Hierbij kan softwarematige on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g een<br />

rol spelen.<br />

2.3.3 Software<br />

Voor het verzamelen, opslaan, analyseren en presenteren <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgegevens kunnen we<br />

niet zon<strong>de</strong>r goe<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g door ICT. Vanaf het beg<strong>in</strong> <strong>van</strong> het project was dit dui<strong>de</strong>lijk.<br />

Aan<strong>van</strong>kelijk had<strong>de</strong>n we zelfs <strong>de</strong> hoop dat het hele on<strong>de</strong>rzoek webbased gedaan zou kunnen<br />

wor<strong>de</strong>n en dat <strong>de</strong> patiënten thuis achter <strong>de</strong> computer <strong>de</strong> nodige vragenlijsten zou<strong>de</strong>n kunnen<br />

<strong>in</strong>vullen die dan automatisch zou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n opgeslagen <strong>in</strong> een centrale database.<br />

Hulpverleners zou<strong>de</strong>n ontlast wor<strong>de</strong>n doordat af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gssecretaressen op daartoe aangewezen<br />

momenten <strong>de</strong> patiënt of <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs een e-mail zou<strong>de</strong>n sturen met <strong>in</strong>logco<strong>de</strong> <strong>voor</strong> het <strong>in</strong>ternet,<br />

zodat <strong>de</strong> vragenlijsten thuis kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gevuld. In <strong>de</strong> praktijk is een <strong>de</strong>rgelijke<br />

werkwijze ook realiseerbaar. In Groot-Brittannië functioneert bij<strong>voor</strong>beeld s<strong>in</strong>ds 2002 het<br />

project CAMHS-CORC, dat <strong>van</strong> een <strong>de</strong>rgelijke opzet gebruik maakt. In Ne<strong>de</strong>rland bestaat<br />

tenm<strong>in</strong>ste één computerprogramma met soortgelijke functionaliteit: Questmanager. Het is<br />

echter een duur programma dat nog <strong>in</strong> <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rschoenen staat. Bovendien is nog niet<br />

dui<strong>de</strong>lijk of dit programma of iets an<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> standaard b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> GGZ zal gaan wor<strong>de</strong>n. Ook<br />

blijkt het programma veel meer mogelijkhe<strong>de</strong>n te bevatten dan <strong>in</strong> het huidige stadium <strong>van</strong> het<br />

project nodig is. In feite gaat Questmanager <strong>de</strong> kant op <strong>van</strong> een Elektronisch Patiënten<br />

Dossier (EPD), terwijl Triversum op termijn waarschijnlijk het EPD uit USER gaat<br />

gebruiken.<br />

Na on<strong>de</strong>rzoek en overleg met an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen is medio 2006, nog vóór <strong>de</strong><br />

subsidieaanvraag, gekozen <strong>voor</strong> het programma CDL-Java, een veel eenvoudiger en<br />

goedkoper alternatief. Toen het project <strong>de</strong> gesubsidieer<strong>de</strong> fase <strong>in</strong> g<strong>in</strong>g bleken veel <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />

die aan Zicht op Effectiviteit <strong>de</strong>elnamen, te werken met het programma BergOp, terwijl<br />

Triversum zich m<strong>in</strong> of meer had gecommitteerd aan CDL-Java. Er is besloten op dat moment<br />

46


niet meteen <strong>de</strong> overstap te maken. Er waren immers meer bij het project betrokken<br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen die nog geen <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itieve keuze had<strong>de</strong>n gemaakt. De vraag was bovendien of<br />

BergOp niet teveel op <strong>de</strong> Jeugdhulpverlen<strong>in</strong>g was toegesne<strong>de</strong>n. Daarnaast leek b<strong>in</strong>nen “Zicht<br />

op Effectiviteit” nog we<strong>in</strong>ig tot geen aandacht aan alternatieven besteed te zijn. Tot slot was<br />

ook een argument dat een grote on<strong>de</strong>rzoeksaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een centrum <strong>voor</strong> psychiatrie<br />

waarmee al <strong>in</strong> een eer<strong>de</strong>re fase contacten waren, tot aanschaf <strong>van</strong> CDL over g<strong>in</strong>g. Dat CDL<br />

nog niet was uitontwikkeld zag Triversum, <strong>in</strong> tegenstell<strong>in</strong>g tot <strong>de</strong> externe begelei<strong>de</strong>rs die bang<br />

waren dat Triversum opnieuw het wiel moest gaan uitv<strong>in</strong><strong>de</strong>n, als een mogelijkheid iets b<strong>in</strong>nen<br />

te halen wat meer op maat zou kunnen wor<strong>de</strong>n gemaakt.<br />

Halverwege het project heeft Triversum <strong>de</strong> overstap wel moeten maken, omdat CDL<br />

niet naar wens bleek te functioneren en dat ook niet op korte termijn leek te zullen gaan doen,<br />

terwijl <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls <strong>de</strong> functionaliteit <strong>van</strong> BergOp was uitgebreid met <strong>de</strong> mogelijkheid tot een<br />

effectmet<strong>in</strong>g op <strong>in</strong>dividueel patiëntniveau. Over die overstap is Triversum beslist tevre<strong>de</strong>n,<br />

ondanks het feit dat ook BergOp nog het nodige te wensen overlaat. Zo is het b<strong>in</strong>nen dit<br />

programma nog niet mogelijk een on<strong>de</strong>rscheid te maken tussen lees- en schrijfrechten. Ook<br />

moet <strong>de</strong> import <strong>van</strong> gegevens uit <strong>de</strong> patiëntenadm<strong>in</strong>istratie (USER) handmatig gebeuren. <strong>Een</strong><br />

beel<strong>de</strong>n<strong>de</strong> weergave <strong>van</strong> het behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsverloop, bij<strong>voor</strong>beeld door alle meetuitslagen <strong>van</strong><br />

een <strong>in</strong>dividuele patiënt <strong>in</strong> een grafiek weer te geven, behoort ook nog tot het wensenpakket.<br />

Belangrijk is hier te vermel<strong>de</strong>n dat Triversum <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke<br />

projectgroep bij het beoor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> softwarematige mogelijkhe<strong>de</strong>n en beperk<strong>in</strong>gen als<br />

m<strong>in</strong><strong>de</strong>r toereikend heeft ervaren. In <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> het project is veel geput uit het “Bronnenboek<br />

<strong>voor</strong> praktijkgestuurd on<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>” en uit <strong>de</strong> uitwissel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> ervar<strong>in</strong>gen met<br />

an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>elnemers, zeker wanneer het gaat om <strong>de</strong> logistieke problemen en het belang <strong>van</strong> een<br />

goe<strong>de</strong> <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g en een goed draagvlak b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> organisatie. In het Bronnenboek staat<br />

echter over <strong>de</strong> diverse softwaremogelijkhe<strong>de</strong>n nagenoeg niets, terwijl <strong>de</strong> meeste an<strong>de</strong>re<br />

<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen ook niet veel an<strong>de</strong>re mogelijkhe<strong>de</strong>n leken te hebben on<strong>de</strong>rzocht. Dat resulteer<strong>de</strong><br />

<strong>in</strong> een vrij eenzame zoektocht waarbij ook het ontbreken <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeksexpertise b<strong>in</strong>nen<br />

Triversum zelf zich heeft gewroken.<br />

<strong>Een</strong> en an<strong>de</strong>r heeft ertoe geleid dat Triversum er pas recent, <strong>in</strong> oktober, <strong>in</strong> slaag<strong>de</strong> alle<br />

hulpverleners <strong>de</strong> beschikk<strong>in</strong>g te geven over BergOp waarmee zij <strong>de</strong> vragenlijstgegevens <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> patiënten <strong>van</strong> hun eigen af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, en <strong>de</strong> eventuele (tussentijdse) behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gseffecten<br />

kon<strong>de</strong>n bekijken. CDL-Java was namelijk <strong>voor</strong> het opslaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegevens wel geschikt,<br />

maar <strong>voor</strong> <strong>de</strong> feedback absoluut niet. Daarmee kwam een <strong>in</strong>strument dat ook moest dienen ter<br />

ver<strong>de</strong>re motiver<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverleners dus pas zeer laat <strong>in</strong> <strong>de</strong> looptijd ter beschikk<strong>in</strong>g.<br />

Bovendien heeft dat ertoe geleid dat <strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele on<strong>de</strong>rzoeksgegevens pas<br />

laat <strong>van</strong> <strong>de</strong> grond is gekomen, terwijl dat toch ook één <strong>van</strong> <strong>de</strong> kernpunten uit het project was.<br />

2.3.4 Benutt<strong>in</strong>g<br />

Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> looptijd is het al aanwezige besef dat het meten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten op zo<br />

kort mogelijke termijn iets concreets <strong>voor</strong> <strong>de</strong> betrokken hulpverleners moet opleveren alleen<br />

maar toegenomen. Uitsluitend meten <strong>van</strong>uit een “aca<strong>de</strong>mische” <strong>in</strong>teresse of <strong>voor</strong> externe<br />

stakehol<strong>de</strong>rs als <strong>de</strong> zorgverzekeraar, is m<strong>in</strong><strong>de</strong>r z<strong>in</strong>vol. Vandaar dat een beg<strong>in</strong>- en een<br />

e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g alléén, met aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> elk jaar een analyse op groepsniveau, ons m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />

z<strong>in</strong>vol <strong>voor</strong>komt. Me<strong>de</strong> daarom zijn tussentijdse met<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong>gebouwd, die<br />

op rele<strong>van</strong>te momenten (<strong>de</strong> evaluatiemomenten <strong>van</strong> patiënten) <strong>de</strong> hulpverlener <strong>in</strong>formatie<br />

verschaffen die <strong>voor</strong> ver<strong>de</strong>r plann<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g benut kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />

47


Helaas hebben <strong>de</strong> verwikkel<strong>in</strong>gen rond het v<strong>in</strong><strong>de</strong>n en implementeren <strong>van</strong> geschikte software<br />

ertoe geleid dat pas <strong>van</strong>af oktober <strong>de</strong> vlotte feedback naar hulpverleners beschikbaar is. Er is<br />

daarom nog we<strong>in</strong>ig ervar<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> vraag of en hoe <strong>de</strong> hulpverleners <strong>de</strong> gegevens benutten en<br />

hun eventuele wensen omtrent <strong>de</strong> gegeven feedback. Ook kan nog niet wor<strong>de</strong>n gezegd of <strong>de</strong>ze<br />

vorm <strong>van</strong> snelle feedback het enthousiasme <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverleners en daarmee mogelijk <strong>de</strong><br />

respons ook werkelijk, zoals gehoopt, ten goe<strong>de</strong> komt. Deze doelstell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> vlotte<br />

beschikbaarheid is dus veel later behaald dan verwacht. Pas <strong>in</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong>cember<br />

zal iets z<strong>in</strong>nigs gezegd kunnen wor<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> reactie <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverleners erop.<br />

Naast benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegevens op <strong>in</strong>dividueel niveau kunnen <strong>de</strong>ze ook benut wor<strong>de</strong>n<br />

op geaggregeerd niveau. De analyse <strong>van</strong> <strong>de</strong> verzamel<strong>de</strong> gegevens op groepsniveau is bewust<br />

zo lang mogelijk uitgesteld, met <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g zoveel mogelijk data <strong>in</strong> <strong>de</strong> verwerk<strong>in</strong>g te<br />

betrekken. Nog steeds is <strong>de</strong> hoeveelheid data te ger<strong>in</strong>g om stevige conclusies over<br />

bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen op groepsniveau te trekken, maar een eerste <strong>voor</strong>beeld hoe <strong>de</strong> rapportage op<br />

groepsniveau er <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst kan uitzien is beschikbaar. In <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> paragraaf zullen <strong>de</strong><br />

eerste resultaten wor<strong>de</strong>n gepresenteerd.<br />

2.4. Uitkomsten op groepsniveau<br />

2.4.1 Respons<br />

De dataverzamel<strong>in</strong>g is gestart op 1 februari 2007. Vanaf dit moment is het <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g dat<br />

alle cliënten (of hun ou<strong>de</strong>rs) bij wie geïndiceer<strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> start is gegaan aan <strong>de</strong> beg<strong>in</strong>met<strong>in</strong>g<br />

mee doen. Na verloop <strong>van</strong> tijd, en/of aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, zijn cliënten opnieuw<br />

bena<strong>de</strong>rd <strong>voor</strong> het <strong>in</strong>vullen <strong>van</strong> vragenlijsten.<br />

Voor <strong>de</strong> jeugdkl<strong>in</strong>iek (JVB-A / JVB-B) geldt dat bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>de</strong><br />

NOSIK aan <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs wordt uitgereikt en <strong>de</strong> SDQ aan <strong>de</strong> jongere. Bij <strong>de</strong> tussenmet<strong>in</strong>gen<br />

wordt alleen <strong>de</strong> SDQ bij <strong>de</strong> jongere afgenomen. De met<strong>in</strong>g die samenvalt met het e<strong>in</strong><strong>de</strong> <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g bestaat uit <strong>de</strong> NOSIK, <strong>in</strong>gevuld door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs, en <strong>de</strong> SDQ <strong>in</strong>gevuld door <strong>de</strong><br />

jongere. Bij <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek te Alkmaar wor<strong>de</strong>n, gezien <strong>de</strong> leeftijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren, alleen<br />

aan <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs vragenlijsten <strong>voor</strong>gelegd. Bij aan<strong>van</strong>g zijn dat <strong>de</strong> NOSIK en <strong>de</strong> (ou<strong>de</strong>rversie<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong>) SDQ. Bij <strong>de</strong> tussenmet<strong>in</strong>gen wordt alleen <strong>de</strong> SDQ <strong>in</strong>gevuld. Bij beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n zowel <strong>de</strong> NOSIK als <strong>de</strong> SDQ uitgereikt. Voor <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek te<br />

Hoofddorp geldt dat bij aan<strong>van</strong>g zowel <strong>de</strong> NOSIK als <strong>de</strong> SDQ wor<strong>de</strong>n afgenomen. De<br />

NOSIK wordt altijd door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>in</strong>gevuld, wie <strong>de</strong> SDQ <strong>in</strong>vult is afhankelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> leeftijd<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere. Is <strong>de</strong> jongere jonger dan 12 jaar, dan vullen <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> SDQ <strong>in</strong>. Is <strong>de</strong><br />

jongere ou<strong>de</strong>r dan 12 jaar, dan vult hij <strong>de</strong> vragenlijst zelf <strong>in</strong>. Bij <strong>de</strong> tussenmet<strong>in</strong>g wordt alleen<br />

<strong>de</strong> SDQ afgenomen. Bij beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is <strong>de</strong> procedure hetzelf<strong>de</strong> als bij <strong>de</strong><br />

aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

De respons is het aantal cliënten dat <strong>de</strong> vragenlijsten op een bepaald meetmoment<br />

heeft <strong>in</strong>gevuld, ge<strong>de</strong>eld door het aantal gestarte behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. De vier on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tabellen<br />

geven <strong>de</strong> respons op <strong>de</strong> diverse meetmomenten weer. Tabel 1 brengt <strong>de</strong> respons bij aan<strong>van</strong>g<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> kaart, tabel 2 <strong>de</strong> respons tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> eerste tussenmet<strong>in</strong>g, tabel 3 <strong>de</strong><br />

respons op <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> tussenmet<strong>in</strong>g en tabel 4 zegt iets over <strong>de</strong> respons bij het e<strong>in</strong><strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Gezien het feit dat <strong>de</strong> peildatum waarop <strong>de</strong> respons per af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is bepaald niet<br />

exact <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> is als <strong>de</strong> datum waarop <strong>de</strong> data zijn geëxporteerd kan het <strong>voor</strong>komen dat <strong>de</strong><br />

respons hoger uitvalt dan 100%. Zo blijkt bij<strong>voor</strong>beeld uit tabel 1 dat er volgens het<br />

aangelever<strong>de</strong> overzicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> jeugdkl<strong>in</strong>iek (JVB-A en JVB-B) twaalf behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen zijn<br />

48


gestart terwijl er <strong>in</strong> het databestand twee NOSIK’s en één SDQ meer zijn aangetroffen,<br />

hetgeen er waarschijnlijk op duidt dat er <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls twee nieuwe behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen zijn gestart.<br />

Tabel 1. Respons bij aan<strong>van</strong>g<br />

Aantal gestarte<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

Vragenlijst<br />

49<br />

Aantal<br />

vragenlijsten<br />

Cliënten Respons %<br />

JVB-A / NOSIK 14 14 117%<br />

12<br />

JVB-B<br />

SDQ-jongere 13 13 108%<br />

K<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek NOSIK 13 13 87%<br />

15<br />

Alkmaar<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs 13 13 87%<br />

Polikl<strong>in</strong>iek NOSIK 39 38 58%<br />

Hoofddorp 66<br />

SDQ-jongere 13 13<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs 33 32<br />

Tabel 2. Respons bij <strong>de</strong> 1e tussenmet<strong>in</strong>g<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Aantal 1 e<br />

tussenmet<strong>in</strong>gen<br />

Vragenlijst Aantal vragenlijsten Cliënten Respons %<br />

JVB-A / NOSIK 1 1 -<br />

7<br />

JVB-B<br />

SDQ-jongere 3 3 43%<br />

K<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek NOSIK - - -<br />

6<br />

Alkmaar<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs 5 5 83%<br />

Polikl<strong>in</strong>iek NOSIK - - -<br />

Hoofddorp 13<br />

SDQ-jongere 1 1<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs 1 1<br />

Tabel 3. Respons bij twee<strong>de</strong> tussenmet<strong>in</strong>g<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Aantal 2 e<br />

tussenmet<strong>in</strong>gen<br />

Vragenlijst Aantal vragenlijsten Cliënten Respons %<br />

JVB-A / NOSIK 1 1 -<br />

2<br />

JVB-B<br />

SDQ-jongere 2 2 100%<br />

K<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek NOSIK - - -<br />

2<br />

Alkmaar<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs - - 0%<br />

Polikl<strong>in</strong>iek NOSIK - - -<br />

Hoofddorp n.v.t.<br />

SDQ-jongere - - -<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs - - -<br />

Tabel 4. Respons bij e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Aantal beë<strong>in</strong>dig<strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

Vragenlijst Aantal vragenlijsten Cliënten Respons %<br />

JVB-A / NOSIK 1 1 100%<br />

1<br />

JVB-B<br />

SDQ-jongere 1 1 100%<br />

K<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek NOSIK - - 0<br />

0<br />

Alkmaar<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs 1 1 0<br />

Polikl<strong>in</strong>iek NOSIK - - 0%<br />

Hoofddorp 4<br />

SDQ-jongere - -<br />

SDQ-ou<strong>de</strong>rs - -<br />

68%<br />

13%<br />

0%


Als we <strong>de</strong> vuistregel hanteren die door Veerman en Roosma 19 gegeven wor<strong>de</strong>n op basis <strong>van</strong><br />

praktijkon<strong>de</strong>rzoek, dan kan een respons <strong>van</strong> 60 – 74% bij een met<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n gekwalificeerd<br />

als matig, en een respons <strong>van</strong> 75 – 89% als re<strong>de</strong>lijk.<br />

Uit bovenstaan<strong>de</strong> tabellen blijkt dat er tot op he<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>namelijk vragenlijsten zijn<br />

<strong>in</strong>gevuld bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Met name op <strong>de</strong> jeugdkl<strong>in</strong>iek (JVB-A en JVB-B) en<br />

op <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek is er sprake <strong>van</strong> een goe<strong>de</strong> respons. De respons op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong><br />

Hoofddorp ligt een stuk lager. Op het overzicht <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g blijkt dat er weliswaar 66<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen zijn gestart, maar dat slechts aan 44 <strong>van</strong> <strong>de</strong> 66 cliënten vragenlijsten zijn<br />

uitgereikt. Deze cliënten tellen echter wel mee bij het berekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> respons. Ver<strong>de</strong>r valt<br />

het op dat er bij <strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>gen ook NOSIK’s zijn aangetroffen <strong>in</strong> het databestand,<br />

terwijl dit volgens <strong>de</strong> afgesproken procedure niet <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g is. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> tussenmet<strong>in</strong>gen<br />

zou namelijk alleen <strong>de</strong> SDQ wor<strong>de</strong>n afgenomen. Mogelijk is er sprake <strong>van</strong> een <strong>in</strong>voerfout.<br />

2.4.2 Bereken<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> scores<br />

Om <strong>de</strong> uitkomsten te berekenen is gebruik gemaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong>viatiescores. Deze wor<strong>de</strong>n als volgt<br />

berekend. In het on<strong>de</strong>rzoek is gebruik gemaakt <strong>van</strong> gestandaardiseer<strong>de</strong> en genormeer<strong>de</strong><br />

vragenlijsten: <strong>de</strong> SDQ en <strong>de</strong> NOSIK. Van bei<strong>de</strong> vragenlijsten zijn Ne<strong>de</strong>rlandse<br />

populatienormen beschikbaar. Daardoor is het mogelijk bij ie<strong>de</strong>re <strong>in</strong>dividuele score uit te<br />

rekenen, hoeveel <strong>de</strong>ze score afwijkt <strong>van</strong> het lan<strong>de</strong>lijk gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> normgroep <strong>voor</strong><br />

<strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> vragenlijst (<strong>de</strong>viatie = afwijk<strong>in</strong>g). Door <strong>de</strong>ze afwijk<strong>in</strong>gsscore te <strong>de</strong>len door <strong>de</strong><br />

standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke scores ontstaat <strong>de</strong> zgn. normatieve <strong>de</strong>viatiescore, oftewel<br />

<strong>de</strong>viatiescore.<br />

(Behaal<strong>de</strong> score – Lan<strong>de</strong>lijk gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score)<br />

In formule: Deviatiescore = Standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> lan<strong>de</strong>lijk gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

<strong>Een</strong> <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 0 betekent dat <strong>de</strong> behaal<strong>de</strong> score op een vragenlijst gelijk is aan –<br />

oftewel niets afwijkt <strong>van</strong> - het lan<strong>de</strong>lijk gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>voor</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> vragenlijst. <strong>Een</strong><br />

<strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> +1 betekent dat een score één standaardafwijk<strong>in</strong>g boven het lan<strong>de</strong>lijk<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> ligt. Dit houdt per <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie <strong>in</strong> dat slechts 15% <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g hoger scoort (of<br />

lager, <strong>in</strong> geval <strong>van</strong> een score <strong>van</strong> -1). Zo is <strong>voor</strong> elke <strong>de</strong>viatiescore aan te geven welk<br />

percentage <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g hoger (of laag) scoort. Deze percentages <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g met<br />

<strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> <strong>in</strong>terpretaties <strong>van</strong> <strong>de</strong>viatiescores staan <strong>in</strong> tabel 5.<br />

Tabel 5. Interpretatie <strong>van</strong> <strong>de</strong>viatiescores<br />

Deviatiescore Percentielscore Label Betekenis<br />

> 1,96<br />

1,65 - 1,96<br />

> 97,5%<br />

95% - 97,5%<br />

Zeer ernstige problemen<br />

Ernstige problemen<br />

Problematiek verdient behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

1,29 - 1,64<br />

0,80 - 1,28<br />

90% - 95%<br />

79% - 90%<br />

Aanzienlijke problemen<br />

Matige problemen<br />

Problematiek verdient aandacht<br />

< 0,80 < 79% Geen problemen Geen problemen <strong>van</strong> betekenis<br />

Het grote <strong>voor</strong><strong>de</strong>el <strong>van</strong> het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong>viatiescores is dat <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong><br />

vragenlijsten on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g vergelijkbaar zijn. Zo wijst een <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 1,30 op <strong>de</strong> SDQ op<br />

aanzienlijke (gedrags)problemen, waarbij slechts 10% <strong>van</strong> <strong>de</strong> normale bevolk<strong>in</strong>g een gelijke<br />

19 Veerman, J.W., & Roosma, D. (2006). Wat komt er allemaal bij kijken? On<strong>de</strong>rzoekslogistiek <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>.<br />

In: T.A. <strong>van</strong> Yperen & J.W. Veerman (Red.). Zicht op effectiviteit. Bronnenboek <strong>voor</strong> praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>jeugdzorg</strong>. Deel III. Utrecht / Nijmegen: NIZW / Praktikon.<br />

50


of hogere score heeft, en hetzelf<strong>de</strong> geldt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> NOSIK. Als vuistregel kan gel<strong>de</strong>n dat<br />

<strong>de</strong>viatiescores groter dan 1 wijzen op matige problematiek en scores groter dan 2 op zeer<br />

ernstige problematiek.<br />

2.4.3 Problematiek op verschillen<strong>de</strong> meetmomenten<br />

Gedragsproblemen<br />

De gedrags- en emotionele problemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere zijn gemeten met behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

ou<strong>de</strong>rversie <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ, ook wel <strong>de</strong> Sterke Kanten en Moeilijkhe<strong>de</strong>n Vragenlijst genoemd.<br />

De SDQ bevat vijf schalen met ie<strong>de</strong>r vijf vragen. Vier schalen meten <strong>de</strong> problemen, te weten<br />

(1) emotionele problemen, (2) gedragsproblemen, (3) hyperactiviteit / aandachttekort en (4)<br />

problemen met leeftijdsgenoten. Deze vier schalen samen vormen <strong>de</strong> totale<br />

gedragsproblemen. De vijf<strong>de</strong> schaal is positief geformuleerd; pro-sociaal gedrag.<br />

Met <strong>de</strong> SDQ kan een Totale Probleemscore wor<strong>de</strong>n berekend. De 25 items zijn geformuleerd<br />

aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> stell<strong>in</strong>gen (bij<strong>voor</strong>beeld: ‘Mijn k<strong>in</strong>d houdt reken<strong>in</strong>g met gevoelens <strong>van</strong><br />

an<strong>de</strong>ren’). Bij elk item kan gekozen wor<strong>de</strong>n uit het antwoord ‘niet waar’, ‘een beetje waar’, of<br />

‘zeker waar’. In tabel 6 zijn <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores op <strong>de</strong> schaal Totale Probleemscore<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ weergegeven, opgesplitst per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment. Aangezien <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze<br />

tabel alleen <strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ’s die door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs zijn <strong>in</strong>gevuld wor<strong>de</strong>n weergegeven,<br />

komt <strong>de</strong> jeugdkl<strong>in</strong>iek (JVB-A en JVB-B) niet <strong>in</strong> <strong>de</strong> tabel <strong>voor</strong>. Niet <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs, maar <strong>de</strong><br />

jongeren zelf hebben namelijk een SDQ <strong>in</strong>gevuld (zie tabel 8).<br />

Tabel 6. Deviatiescores Totale Probleemscore (SDQ) per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Aan<strong>van</strong>g<br />

1 e Tussentijdse<br />

met<strong>in</strong>g<br />

51<br />

2 e Tussentijdse<br />

met<strong>in</strong>g<br />

E<strong>in</strong><strong>de</strong><br />

n Gem. n Gem. n Gem. n Gem.<br />

K<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek Alkmaar 12 3,33 5 2,89 - 1 0,81<br />

Polikl<strong>in</strong>iek Hoofddorp 32 2,26 1 0,62 - -<br />

Zowel <strong>voor</strong> <strong>de</strong> jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek als <strong>de</strong> jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek geldt dat zij<br />

bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, naar het oor<strong>de</strong>el <strong>van</strong> hun ou<strong>de</strong>rs, zeer ernstige problemen<br />

hebben (<strong>de</strong>viatiescores bedragen 3,33 respectievelijk 2,26). De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore over<br />

<strong>de</strong> hele groep bij aan<strong>van</strong>g (n = 44) is 2,55 (standaardafwijk<strong>in</strong>g = 1,20). Bij <strong>de</strong> eerste<br />

tussentijdse met<strong>in</strong>g is <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore <strong>voor</strong> jongeren op <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek nog<br />

steeds hoog. Aangezien het slechts vijf vragenlijsten betreft, moet <strong>de</strong>ze score met <strong>de</strong> nodige<br />

terughou<strong>de</strong>ndheid wor<strong>de</strong>n geïnterpreteerd. Op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong> Hoofddorp is slechts <strong>voor</strong> één<br />

jongere tussentijds een SDQ <strong>in</strong>gevuld. Deze <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 0,62 duidt op geen problemen<br />

<strong>van</strong> betekenis.<br />

Opvoed<strong>in</strong>gsstress<br />

Opvoed<strong>in</strong>gsstress is gemeten met <strong>de</strong> verkorte versie <strong>van</strong> <strong>de</strong> NOSI, <strong>de</strong> NOSIK. De NOSIK<br />

richt zich op het gez<strong>in</strong> als opvoed<strong>in</strong>gssysteem en gaat na <strong>in</strong> hoeverre er <strong>in</strong> <strong>de</strong> belev<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

ou<strong>de</strong>rs sprake is <strong>van</strong> een zekere mate <strong>van</strong> stress of belast<strong>in</strong>g <strong>van</strong>uit diverse bronnen b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />

context <strong>van</strong> <strong>de</strong> opvoed<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een k<strong>in</strong>d.<br />

In tabel 7 staan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores op <strong>de</strong> schaal Totale opvoed<strong>in</strong>gsstress,<br />

per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment. Zoals uit <strong>de</strong> tabel blijkt is er bij alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen sprake <strong>van</strong><br />

een ernstige tot zeer ernstige opvoed<strong>in</strong>gsstress bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. De


gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore over <strong>de</strong> hele groep bij aan<strong>van</strong>g (n = 64) is 2,57 (met een<br />

standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 1,53).<br />

Tabel 7. Deviatiescores Opvoed<strong>in</strong>gsstress (NOSIK) per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment.<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Aan<strong>van</strong>g 1 e Tussenmet<strong>in</strong>g<br />

52<br />

2 e Tussenmet<strong>in</strong>g<br />

E<strong>in</strong><strong>de</strong><br />

n Gem. n Gem. n Gem. n Gem.<br />

JVB-A / JVB-B 14 3,62 1 - 1 - 1 4,68<br />

K<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek Alkmaar 13 3,30 - - -<br />

Polikl<strong>in</strong>iek Hoofddorp 37 1,92 - - -<br />

Gedragsproblemen en Opvoed<strong>in</strong>gsstress tezamen<br />

In figuur 1 zijn <strong>de</strong> gedragsproblemen en <strong>de</strong> opvoed<strong>in</strong>gsstress (bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g) bij <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> cliënten naast elkaar gezet. Aangezien het<br />

gedragsproblemen betreft, zoals die door ou<strong>de</strong>rs zijn beoor<strong>de</strong>eld, komen <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze<br />

figuur alleen <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong> Alkmaar (n=13) en <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong> Hoofddorp<br />

(n=29) <strong>voor</strong>.<br />

Deviatiescore<br />

3,5<br />

3<br />

2,5<br />

2<br />

1,5<br />

1<br />

0,5<br />

0<br />

Alkmaar Hoofddorp<br />

Figuur 1. Gedragsproblemen en Opvoed<strong>in</strong>gsstress tezamen<br />

Gedragsproblemen<br />

Opvoed<strong>in</strong>gsstress<br />

Het blijkt dat <strong>de</strong> cliënten <strong>van</strong> <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek hoger scoren zowel wat betreft<br />

gedragsproblemen als opvoed<strong>in</strong>gsstress, <strong>de</strong>ze waar<strong>de</strong>n liggen dicht bij elkaar. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>viatiescore op gedragsproblemen is 3,33 (met een standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 0,65), <strong>de</strong><br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore op opvoed<strong>in</strong>gsstress is 3,30 (met een standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 0,96).<br />

De populatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong> Hoofddorp scoort lager zowel op gedragsproblemen als op<br />

opvoed<strong>in</strong>gsstress. Ook <strong>de</strong>ze waar<strong>de</strong>n blijken niet veel <strong>van</strong> elkaar te verschillen. De<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore op gedragsproblemen is 2,14 (met een standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

1,18), <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore op opvoed<strong>in</strong>gsstress is 2,26 (met een standaardafwijk<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> 1,30). Voor bei<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen geldt dat <strong>de</strong> problematiek ernstig is.


Zelfbelev<strong>in</strong>g jongeren<br />

Naast <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rversie <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ is er ook een versie <strong>voor</strong> jongeren zelf. Het betreft exact<br />

<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> vragenlijst, maar nu zijn <strong>de</strong> vragen afgestemd op <strong>de</strong> jongere zelf.<br />

Tabel 8. Deviatiescores Gedragsproblemen (SDQ) per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Aan<strong>van</strong>g<br />

1 e Tussentijdse<br />

met<strong>in</strong>g<br />

53<br />

2 e Tussentijdse<br />

met<strong>in</strong>g<br />

E<strong>in</strong><strong>de</strong><br />

n Gem. n Gem. n Gem. n Gem.<br />

JVB-A / JVB-B 13 2,17 3 1,52 2 -1,00 1 2,67<br />

Polikl<strong>in</strong>iek Hoofddorp 13 0,30 1 0,02 - -<br />

Zoals uit tabel 8 blijkt is er bij <strong>de</strong> jeugdkl<strong>in</strong>iek sprake <strong>van</strong> zeer ernstige gedragsproblemen bij<br />

aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Uit <strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek <strong>in</strong> Hoofddorp blijkt dat <strong>de</strong><br />

jongeren zichzelf geen gedragsproblemen toeschrijven. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore over <strong>de</strong><br />

hele groep bij aan<strong>van</strong>g (n=26) is 1,24 (met een standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 1,49). De relatief lage<br />

scores <strong>voor</strong> gedragsproblemen bij <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek, beoor<strong>de</strong>eld door <strong>de</strong> jongeren zelf, zijn niet<br />

uitzon<strong>de</strong>rlijk. Het is een terugkerend gegeven bij zelfrapportage <strong>van</strong> gedragsproblemen, dat ─<br />

bij gebruik <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong> soorten vragenlijsten, zoals gestructureer<strong>de</strong> <strong>in</strong>terviews, <strong>de</strong> SDQ<br />

─ jongeren met gedrags- of emotionele problemen over het algemeen laag scoren. Blijkbaar<br />

kunnen of willen <strong>de</strong> jongeren zelf dit soort problematiek bij zichzelf moeilijk on<strong>de</strong>rkennen,<br />

terwijl an<strong>de</strong>ren wel problemen signaleren. Het is namelijk ook zo dat er steeds lage correlaties<br />

wor<strong>de</strong>n gevon<strong>de</strong>n tussen <strong>de</strong> scores <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs en leerkrachten enerzijds en <strong>de</strong> jongeren zelf<br />

an<strong>de</strong>rzijds, bij gebruik <strong>van</strong> <strong>in</strong>strumenten die parallelle versies kennen <strong>voor</strong> ou<strong>de</strong>rs,<br />

leerkrachten en jongeren 20 .<br />

2.5 Conclusies en aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

2.5.1 Conclusies<br />

Welke conclusies kunnen wor<strong>de</strong>n getrokken uit <strong>de</strong> ervar<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> afgelopen tijd, en wat is<br />

raadzaam om te doen met het oog op <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re <strong>voor</strong>tgang <strong>van</strong> het project na 1 januari 2008?<br />

De belangrijkste conclusie is dat het gelukt is om op drie verschillen<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen <strong>van</strong><br />

Triversum een beg<strong>in</strong> te maken met het meten <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsresultaten op <strong>in</strong>dividueel en op<br />

groepsniveau.<br />

Tegelijkertijd moet wor<strong>de</strong>n vastgesteld dat men er nog onvoldoen<strong>de</strong> <strong>in</strong> is geslaagd <strong>de</strong><br />

me<strong>de</strong>werkers (en <strong>de</strong> patiënten) hier<strong>van</strong> te laten profiteren, als gevolg <strong>van</strong> het laat ter<br />

beschikk<strong>in</strong>g komen <strong>van</strong> a<strong>de</strong>quate software. Op zich zijn <strong>de</strong> gegenereer<strong>de</strong> gegevens, on<strong>de</strong>r<br />

meer omdat er behalve een beg<strong>in</strong>- en een e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g, ook één of meer tussenmet<strong>in</strong>gen zijn,<br />

op <strong>in</strong>dividueel niveau <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zeker bruikbaar.<br />

20<br />

Kroes, G. (2006). The perception of child problem behavior. The role of <strong>in</strong>formant personality and context. Nijmegen:<br />

Praktikon.<br />

Van Wi<strong>de</strong>nfelt, B.M., Goedhart, A.W., Treffers, P.D.A., & Goodman, R. (2003). Dutch version of the Strengths and Difficulties<br />

Questionnaire (SDQ). European Child & Adolescent Psychiatry, 12, 281-289.


Ver<strong>de</strong>r kan wor<strong>de</strong>n geconstateerd dat <strong>de</strong> men<strong>in</strong>gen over <strong>de</strong> bruikbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> lijsten op<br />

zich verschillen. Op <strong>de</strong> jeugdaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g(en) v<strong>in</strong>dt men <strong>de</strong> SDQ <strong>voor</strong> <strong>de</strong> eigen patiëntenpopulatie<br />

m<strong>in</strong><strong>de</strong>r geschikt. De lijst zou onvoldoen<strong>de</strong> gevoelig zijn <strong>voor</strong> het type verbeter<strong>in</strong>gen dat met<br />

<strong>de</strong>ze doelgroep kan wor<strong>de</strong>n bereikt. Daarnaast heeft men <strong>de</strong> <strong>in</strong>druk dat <strong>de</strong> lijst <strong>voor</strong> veel<br />

jongeren toch aan <strong>de</strong> moeilijke kant is.<br />

<strong>Een</strong> an<strong>de</strong>re vaststell<strong>in</strong>g is dat <strong>in</strong> <strong>de</strong> keten: dataverzamel<strong>in</strong>g – data-<strong>in</strong>voer –<br />

dataverwerk<strong>in</strong>g – data-analyse – rapportage op groepsniveau, <strong>de</strong> zwakste schakel het<br />

verzamelen <strong>van</strong> <strong>de</strong> data is, en het monitoren daar<strong>van</strong>. In <strong>de</strong> (dag)kl<strong>in</strong>iek loopt dit om<br />

verschillen<strong>de</strong> en begrijpelijke re<strong>de</strong>nen beter dan op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek. Dataverzamel<strong>in</strong>g en –<br />

monitor<strong>in</strong>g legt, zeker op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek, een re<strong>de</strong>lijk aanzienlijk tijdsbeslag.<br />

De expertise b<strong>in</strong>nen Triversum op het gebied <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeksmethodologie en<br />

on<strong>de</strong>rzoeksmanagement is <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> het project wel toegenomen, maar nog steeds<br />

ontoereikend. Het “Bronnenboek <strong>voor</strong> praktijkgestuurd on<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>” is een<br />

aanw<strong>in</strong>st <strong>voor</strong> praktijkon<strong>de</strong>rzoekers en vult een leemte <strong>in</strong> <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> (zeker <strong>de</strong><br />

Ne<strong>de</strong>rlandstalige) literatuur. Er is dan ook veel gebruik <strong>van</strong> gemaakt. Wel moet wor<strong>de</strong>n<br />

opgemerkt dat tussen <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> vormen <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g die er tij<strong>de</strong>ns het project<br />

waren (Bronnenboek, effectiviteitplatform en losse on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>gsmodules) soms <strong>de</strong> nodige<br />

overlap bestond. Ver<strong>de</strong>r zou het <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>ge uitwissel<strong>in</strong>g ten goe<strong>de</strong> komen <strong>in</strong>dien het<br />

project Zicht op Effectiviteit meer <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> (k<strong>in</strong><strong>de</strong>r- en jeugd) psychiatrische<br />

hulpverlen<strong>in</strong>g zou aantrekken.<br />

2.5.2 Aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

Op grond <strong>van</strong> een en an<strong>de</strong>r kunnen <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> aanbevel<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n gedaan <strong>voor</strong> het<br />

vervolgtraject b<strong>in</strong>nen Triversum:<br />

• Besteed <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> tijd aan het optimaliseren <strong>van</strong> <strong>de</strong> procedures <strong>voor</strong><br />

dataverzamel<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> drie pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, met name <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek. Doelstell<strong>in</strong>g zou<br />

kunnen zijn: 90% <strong>van</strong> <strong>de</strong> lijsten die móeten wor<strong>de</strong>n uitgereikt wórdt ook<br />

daadwerkelijk uitgereikt, en <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitgereikte lijsten is het responspercentage 90%.<br />

Voor <strong>de</strong> (dag)kl<strong>in</strong>iek blijkt dit al haalbaar, <strong>voor</strong> <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek zullen <strong>de</strong> streefcijfers<br />

wat lager moeten liggen. Houd <strong>in</strong> <strong>de</strong> personeelsformatie expliciet reken<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> tijd<br />

die nodig is <strong>voor</strong> procesbewak<strong>in</strong>g. Het is <strong>van</strong> essentieel belang dat b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

iemand wordt belast met het monitoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g en dat <strong>de</strong>ze<br />

functionaris ook kan <strong>in</strong>grijpen wanneer het proces <strong>van</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g dreigt te<br />

stagneren.<br />

• Gebruik <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> tijd om <strong>de</strong> daadwerkelijke benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividugebon<strong>de</strong>n<br />

gegevens <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, te bevor<strong>de</strong>ren. Streven kan zijn om <strong>in</strong> elk<br />

geval tij<strong>de</strong>ns elke evaluatiebesprek<strong>in</strong>g <strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> patiënt paraat te<br />

hebben en <strong>in</strong> <strong>de</strong> evaluatie te betrekken. Enthousiasme <strong>van</strong> gebruikers kan <strong>de</strong> uitrol<br />

daarna vergemakkelijken, kritiek geeft aanknop<strong>in</strong>gspunten <strong>voor</strong> verbeter<strong>in</strong>gen.<br />

Behalve dat hulpverleners zelf <strong>de</strong> meetgegevens bij aan<strong>van</strong>g, evaluatie en e<strong>in</strong><strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g benutten is het ook <strong>van</strong> belang dat <strong>de</strong> uitkomsten op <strong>in</strong>dividueel niveau<br />

met <strong>de</strong> patiënten zelf wor<strong>de</strong>n besproken. De gegevens kunnen een rol spelen bij het<br />

plannen <strong>van</strong> <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re duur <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en bij het stellen <strong>van</strong> (sub)doelen<br />

<strong>voor</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

• Stel <strong>de</strong> uitrol <strong>van</strong> het project naar an<strong>de</strong>re af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen uit tot het moment dat op<br />

bovenstaan<strong>de</strong> punten dui<strong>de</strong>lijke resultaten zijn te mel<strong>de</strong>n. Spreek evaluatiemomenten<br />

af en criteria waaraan moet zijn voldaan alvorens uitgerold kan wor<strong>de</strong>n. Dat zal op <strong>de</strong><br />

(dag)kl<strong>in</strong>iek eer<strong>de</strong>r het geval zijn dan op <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek. Rol dan uit naar K<strong>in</strong><strong>de</strong>rkl<strong>in</strong>iek<br />

54


Hoofddorp, <strong>de</strong> polikl<strong>in</strong>iek Zaandam, JVB-C en D, en nog weer later naar <strong>de</strong> overige<br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. Kies bij <strong>de</strong> start op een nieuwe af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe <strong>voor</strong> het betrekken <strong>van</strong><br />

álle patiënten bij het on<strong>de</strong>rzoek, en niet uitsluitend <strong>de</strong> nieuwe;<br />

• Stel een on<strong>de</strong>rzoeker aan met kennis <strong>van</strong>/ervar<strong>in</strong>g <strong>in</strong> praktijkon<strong>de</strong>rzoek en<br />

on<strong>de</strong>rzoeksmanagement, of zorg an<strong>de</strong>rsz<strong>in</strong>s dat Triversum over <strong>de</strong>ze expertise kan<br />

beschikken;<br />

• Volg (en participeer eventueel <strong>in</strong>) <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> BergOp maar ga<br />

tegelijkertijd na of <strong>in</strong> het EPD <strong>van</strong> USER een module met <strong>de</strong> functionaliteit <strong>van</strong><br />

BergOp zou kunnen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gebouwd. Dit kan met betrekk<strong>in</strong>g tot snelheid <strong>van</strong><br />

<strong>in</strong>voer, koppel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> gegevens, en gebruiksvrien<strong>de</strong>lijkheid zeker <strong>voor</strong><strong>de</strong>len hebben.<br />

Ga na welke keuzes an<strong>de</strong>re GGZ-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en jeugdigen op dit vlak<br />

maken, maar ook wat <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale ontwikkel<strong>in</strong>gen zijn (CAMHS-CORC<br />

bij<strong>voor</strong>beeld);<br />

• Ga na of <strong>de</strong> gehoor<strong>de</strong> bezwaren tegen <strong>de</strong> SDQ realistisch zijn en zo ja, hoe daar dan<br />

aan tegemoet kan wor<strong>de</strong>n gekomen.<br />

55


Hoofdstuk 3<br />

Zicht op Effectiviteit bij Ten<strong>de</strong>r<br />

Coleta <strong>van</strong> Dam, Eefje Strijbosch, Saar Arts, Geert Verdaasdonk en Mariette <strong>van</strong><br />

Bran<strong>de</strong>nburg<br />

Inhoudsopgave<br />

3.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

3.1.1 Behan<strong>de</strong>lvisie<br />

3.1.2 Organisatie behan<strong>de</strong>laanbod<br />

3.1.3 Dienst Kennis en Innovatie<br />

3.1.4 Deelname Zicht op Effectiviteit<br />

3.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

3.2.1 Taken stuurgroep, projectgroep, projectlei<strong>de</strong>r<br />

3.2.2 Doelen<br />

3.3 Procesresultaten<br />

3.3.1 Implementatie cliënttevre<strong>de</strong>nheid Ten<strong>de</strong>rbreed<br />

3.3.2 Implementatie doelrealisatie en probleemreductie op drie pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

3.3.3 Overige doelen<br />

3.3.4 Knelpunten<br />

3.3.5 Ervar<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r met Zicht op Effectiviteit<br />

3.4 Resultaten <strong>in</strong>strumenten<br />

3.4.1 Cliënttevre<strong>de</strong>nheid: C-toets<br />

3.4.2 Probleemreductie: CBCL en SDQ<br />

3.5 Conclusie en aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

3.5.1 Ontwikkel<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r<br />

3.5.2 Doelstell<strong>in</strong>gen Zicht op Effectiviteit<br />

3.5.3 Procesverloop<br />

3.5.4 Hoe gaat Ten<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>r?<br />

3.5.5 Effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek als on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het dagelijks han<strong>de</strong>len<br />

Bijlage 3.1<br />

Bijlage 3.2<br />

Bijlage 3.3<br />

Bijlage 3.4<br />

Bijlage 3.5<br />

57


3.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

Ten<strong>de</strong>r is op 1 januari 2003 ontstaan uit een fusie <strong>van</strong> Sticht<strong>in</strong>g Jeugdhulp West-Brabant<br />

(SJWB) en Medisch-Pedagogische Instell<strong>in</strong>gen West-Brabant (MPI). De SJWB had <strong>voor</strong>al<br />

ervar<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>re jeugd, <strong>de</strong> MPI met <strong>de</strong> jongere jeugd. Door <strong>de</strong>ze fusie heeft Ten<strong>de</strong>r een<br />

breed <strong>jeugdzorg</strong>aanbod (ambulante hulp, dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en – open en besloten – resi<strong>de</strong>ntiële<br />

<strong>voor</strong>zien<strong>in</strong>g) <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio West-Brabant <strong>voor</strong> <strong>de</strong> leeftijdscategorie 0-18 jaar. Jongeren en/of<br />

hun ou<strong>de</strong>rs wor<strong>de</strong>n bij Ten<strong>de</strong>r aangemeld op basis <strong>van</strong> een <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Bureau<br />

Jeugdzorg of Centrum Indicatiestell<strong>in</strong>g Zorg. Ten<strong>de</strong>r richt zich op jeugdigen en gez<strong>in</strong>nen met<br />

opvoed<strong>in</strong>gs- en opgroeiproblemen en heeft jaarlijks zo’n 1500-2000 cliënten.<br />

3.1.1 Behan<strong>de</strong>lvisie<br />

Uitgangspunt bij <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is dat jeugdigen en hun ou<strong>de</strong>rs zoveel mogelijk <strong>in</strong> <strong>de</strong> eigen<br />

leefomgev<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n geholpen. Bij jongere k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren ligt <strong>de</strong> nadruk op behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> en om<br />

het gez<strong>in</strong>, bij ou<strong>de</strong>re k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren ligt <strong>de</strong> nadruk op <strong>in</strong>dividuele begeleid<strong>in</strong>g, waarbij nadrukkelijk<br />

aandacht is <strong>voor</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met en gebruikmak<strong>in</strong>g <strong>van</strong> hulpbronnen uit hun eigen<br />

netwerk. Ambulante zorg heeft <strong>de</strong> <strong>voor</strong>keur boven resi<strong>de</strong>ntiële zorg, maar als <strong>de</strong> <strong>in</strong>tensieve<br />

resi<strong>de</strong>ntiële zorg nodig is, wordt <strong>de</strong>ze gebo<strong>de</strong>n.<br />

De missie 21 <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r is:<br />

Ten<strong>de</strong>r is een organisatie <strong>voor</strong> <strong>jeugdzorg</strong>. Wij bie<strong>de</strong>n kansen aan k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren, jongeren en<br />

gez<strong>in</strong>nen bij wie het opgroeien of opvoe<strong>de</strong>n niet <strong>van</strong>zelf gaat.<br />

Wij gaan uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> eigen kracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënt en kiezen samen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> juiste aanpak.<br />

Wij werken zo veel mogelijk <strong>in</strong> <strong>de</strong> eigen kontekst en bie<strong>de</strong>n speciale zorg <strong>in</strong>dien nodig.<br />

Daarbij bereiken wij meer door ketensamenwerk<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen en buiten onze organisatie.<br />

Kwaliteit krijgt gestalte <strong>in</strong> onze me<strong>de</strong>werkers met tastbare resultaten als maatstaf.<br />

Doordat Ten<strong>de</strong>r een breed <strong>jeugdzorg</strong>aanbod heeft, wordt gebruik gemaakt <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong><br />

theoretische ka<strong>de</strong>rs die <strong>in</strong> <strong>de</strong> diverse hulpvormen tot uit<strong>in</strong>g komen. Overkoepelend ka<strong>de</strong>r<br />

wordt gevormd door <strong>de</strong> systeemvisie: een probleem <strong>van</strong> een k<strong>in</strong>d wordt niet gezien als een<br />

geïsoleerd gegeven, maar beschouwd en behan<strong>de</strong>ld <strong>in</strong> <strong>de</strong> context <strong>van</strong> zijn leefomgev<strong>in</strong>g.<br />

K<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en jongeren wor<strong>de</strong>n altijd <strong>in</strong> relatie tot <strong>de</strong> opvoed<strong>in</strong>gssituatie behan<strong>de</strong>ld en begeleid<br />

en daarbij wordt uitgegaan <strong>van</strong> een onlosmakelijke verbon<strong>de</strong>nheid <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>r en k<strong>in</strong>d.<br />

Daarnaast wordt er door alle me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r gewerkt <strong>van</strong>uit een<br />

oploss<strong>in</strong>gsgerichte beroepshoud<strong>in</strong>g. In <strong>de</strong> oploss<strong>in</strong>gsgerichte bena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g wordt er<strong>van</strong><br />

uitgegaan dat elk mens beschikt over krachten, vaardighe<strong>de</strong>n en talenten waarmee hij of zij <strong>in</strong><br />

staat is om tot werkbare oploss<strong>in</strong>gen te komen. Er wordt on<strong>de</strong>rscheid gemaakt tussen<br />

problemen waar<strong>voor</strong> oploss<strong>in</strong>gen bestaan en beperk<strong>in</strong>gen die men moet accepteren 22 . Bij het<br />

aanleren <strong>van</strong> vaardighe<strong>de</strong>n aan het k<strong>in</strong>d en het gez<strong>in</strong> wordt gebruik gemaakt <strong>van</strong> <strong>in</strong>zichten uit<br />

<strong>de</strong> sociale leertheorie en het competentiemo<strong>de</strong>l. Elementen uit <strong>de</strong> communicatietheorie<br />

wor<strong>de</strong>n toegepast om positieve <strong>in</strong>teracties tussen jeugdigen en hun opvoe<strong>de</strong>r(s) te verbeteren.<br />

21 Ten<strong>de</strong>r (2007). Beleidsplan Ten<strong>de</strong>r 2008-2011. Eerste versie september 2007. Breda: Ten<strong>de</strong>r.<br />

22 Ten<strong>de</strong>r (2006). Ten<strong>de</strong>r Ontwikkel<strong>in</strong>gsplan 2: Oploss<strong>in</strong>gsgericht werken, effectiviteit en toerust<strong>in</strong>g. Breda: Ten<strong>de</strong>r.<br />

59


3.1.2 Organisatie behan<strong>de</strong>laanbod<br />

Ten<strong>de</strong>r bestaat uit drie divisies: <strong>de</strong> divisie Breda en omgev<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> divisie Westelijk Noord-<br />

Brabant (Roosendaal, Bergen op Zoom) en <strong>de</strong> divisie Speciale Jeugdzorg 23 . De divisies Breda<br />

en omgev<strong>in</strong>g en Westelijk Noord-Brabant heten ook wel <strong>de</strong> divisies ‘Jeugdzorg Dichtbij’. Dat<br />

betekent dat <strong>de</strong> hulpvormen die <strong>in</strong> bei<strong>de</strong> divisies wor<strong>de</strong>n gebo<strong>de</strong>n zo dicht mogelijk <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

eigen leefomgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere en het gez<strong>in</strong> plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Deze bei<strong>de</strong> divisies bie<strong>de</strong>n<br />

ambulante hulp, daghulp, crisishulp en zelfstandigheidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>g, georganiseerd naar<br />

geografische locaties. De divisie Speciale Jeugdzorg is er <strong>voor</strong> die situaties waar<strong>in</strong> hulp <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

leefomgev<strong>in</strong>g niet meer volstaat. Deze divisie richt zich op <strong>de</strong> complexere problematiek <strong>van</strong><br />

jongeren en bestaat uit resi<strong>de</strong>ntiële <strong>jeugdzorg</strong> <strong>voor</strong> zowel <strong>de</strong> jongere jeugd als <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>re<br />

jeugd. Ie<strong>de</strong>re divisie is on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld <strong>in</strong> een aantal af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen die weer bestaan uit<br />

verschillen<strong>de</strong> locaties.<br />

In <strong>de</strong> subregio Breda zijn er vier af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen:<br />

1. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Daghulp jongere jeugd biedt dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en observatieopname aan<br />

k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>van</strong> 0-12 jaar.<br />

2. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Crisishulp biedt resi<strong>de</strong>ntiële crisisop<strong>van</strong>g en ambulante crisishulp zoals<br />

Ambulante Spoedhulp en Families First.<br />

3. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Ambulante jeugdhulp biedt diverse vormen <strong>van</strong> ambulante hulpverlen<strong>in</strong>g<br />

variërend <strong>van</strong> licht tot zwaar, zoals Speltherapie, Creatieve therapie en Intensieve<br />

Orthopedagogische Gez<strong>in</strong>sbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

4. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Jeugd en zelfstandigheid biedt (kortduren<strong>de</strong>) trajecten aan <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>re jeugd<br />

zoals zelfstandigheidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>g, kamertra<strong>in</strong><strong>in</strong>g en vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g.<br />

In <strong>de</strong> subregio Westelijk Noord-Brabant zijn er drie af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen:<br />

1. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Daghulp jongere jeugd biedt dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en observatieopname aan<br />

k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>van</strong> 0-12 jaar.<br />

2. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Ambulante jeugdhulp biedt diverse vormen <strong>van</strong> ambulante hulpverlen<strong>in</strong>g op<br />

gebied <strong>van</strong> zorg en on<strong>de</strong>rwijs, zoals Psychomotore Therapie, Ten<strong>de</strong>r Arbeid<br />

(arbeidstoeleid<strong>in</strong>g en dagtra<strong>in</strong><strong>in</strong>g), On<strong>de</strong>rwijs/Jeugdzorgteam, Kamertra<strong>in</strong><strong>in</strong>g en<br />

Intensieve Orthopedagogische Gez<strong>in</strong>sbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

3. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Dag- en nachthulp ou<strong>de</strong>re jeugd biedt resi<strong>de</strong>ntiële zorg aan jongeren <strong>van</strong><br />

12-18 jaar zoals <strong>de</strong> Bruggroep (longstay) en resi<strong>de</strong>ntiële zelfstandigheidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>g.<br />

Twee af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen werken <strong>voor</strong> heel West-Brabant en <strong>de</strong>els daarbuiten:<br />

1. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Dag- en nachthulp jongere jeugd biedt observatieopname en resi<strong>de</strong>ntiële<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g (<strong>in</strong>clusief on<strong>de</strong>rwijs) <strong>voor</strong> 0-14 jarigen (locatie Krabbebossen).<br />

2. De af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Dag- en nachthulp ou<strong>de</strong>re jeugd biedt resi<strong>de</strong>ntiële orthopedagogische en<br />

gedragstherapeutische behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g (<strong>in</strong>clusief on<strong>de</strong>rwijs) <strong>voor</strong> jongeren <strong>van</strong> 12-18 jaar<br />

(locatie Lievenshove). Ook het zorgprogramma <strong>voor</strong> jeugdigen met antisociaal gedrag<br />

(besloten <strong>jeugdzorg</strong>: Paljas Plus) behoort tot <strong>de</strong>ze af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />

De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lduur bij Ten<strong>de</strong>r is sterk afhankelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lvorm. Voor<br />

crisishulp (zowel ambulant als resi<strong>de</strong>ntieel) geldt een maximale termijn <strong>van</strong> vier weken.<br />

Ambulante hulp duurt, afhankelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> module, drie maan<strong>de</strong>n tot een jaar. Dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

duurt gemid<strong>de</strong>ld <strong>de</strong>rtien maan<strong>de</strong>n en kan maximaal an<strong>de</strong>rhalf jaar zijn, me<strong>de</strong> afhankelijk <strong>van</strong><br />

het aantal dag<strong>de</strong>len per week. Resi<strong>de</strong>ntiële behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g duurt gemid<strong>de</strong>ld twaalf maan<strong>de</strong>n.<br />

23 Per 1 januari 2008 zijn <strong>de</strong> drie divisies an<strong>de</strong>rs <strong>in</strong>ge<strong>de</strong>eld (zie ook hoofdstuk 5); er is een Front Office, een divisie “K<strong>in</strong>d en<br />

Gez<strong>in</strong>” en een divisie “Jeugd en Netwerk”. Dit rapport gaat nog uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zoals <strong>de</strong>ze tot en met 2007 was.<br />

60


Resi<strong>de</strong>ntiële zorg <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een leefgroep (long stay) kent een gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> verblijfsduur<br />

<strong>van</strong> 24 maan<strong>de</strong>n.<br />

3.1.3 Dienst Kennis en Innovatie<br />

In 2005 heeft Ten<strong>de</strong>r <strong>de</strong> keuze gemaakt om stevig <strong>in</strong> te zetten op <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijke ontwikkel<strong>in</strong>g.<br />

Deze keuze is vastgelegd en uitgewerkt <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ten<strong>de</strong>r Ontwikkelplannen (zie noot 2). Deze<br />

ontwikkelplannen omvatten samengevat <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len:<br />

1) Ten<strong>de</strong>rbre<strong>de</strong> <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> metavisie Oploss<strong>in</strong>gsgericht Bejegenen.<br />

2) Werken aan vakmanschap mid<strong>de</strong>ls opleid<strong>in</strong>gsbeleid.<br />

3) Inzetten op methodisch werken via module-ontwikkel<strong>in</strong>g en effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek.<br />

Om dit te realiseren heeft Ten<strong>de</strong>r beg<strong>in</strong> 2007 een stafaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Kennis en Innovatie (K&I)<br />

gevormd; <strong>in</strong> 2007 is veel tijd besteed aan <strong>de</strong> opbouw daar<strong>van</strong>. Vanaf 1 november 2007 is <strong>de</strong><br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> personele z<strong>in</strong> op sterkte. Per die datum is aan K&I een me<strong>de</strong>werker On<strong>de</strong>rzoek &<br />

Ontwikkel<strong>in</strong>g verbon<strong>de</strong>n, die on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re optreedt als projectlei<strong>de</strong>r <strong>in</strong> het project Zicht op<br />

Effectiviteit.<br />

3.1.4 Deelname Zicht op Effectiviteit<br />

Zoals gezegd is het opzetten en uitvoeren <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

hulpverlen<strong>in</strong>g één <strong>van</strong> <strong>de</strong> drie hoofdthema’s <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ten<strong>de</strong>r Ontwikkelplannen. Ten<strong>de</strong>r wil op<br />

<strong>de</strong>ze manier laten zien dat <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len die ze krijgt om haar maatschappelijke opdracht te<br />

vervullen ook daadwerkelijk effect hebben.<br />

Ten<strong>de</strong>r heeft een beperkte traditie op het gebied <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek. Primaire doel <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong>elname aan het project Zicht op Effectiviteit was dan ook om praktijk gestuurd<br />

effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong> reguliere werkprocessen <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r te implementeren en <strong>de</strong> resultaten<br />

daar<strong>van</strong> te gebruiken ter verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze processen. Het gaat daarbij om implementatie<br />

<strong>van</strong> doelrealisatie, probleemreductie en cliënttevre<strong>de</strong>nheid. In <strong>de</strong> project perio<strong>de</strong> wil men ook<br />

<strong>in</strong>ventariseren welke on<strong>de</strong>rzoeksvragen er op <strong>de</strong> werkvloer nog leven ten aanzien <strong>van</strong> meer<br />

specifiek on<strong>de</strong>rzoek, bij<strong>voor</strong>beeld gericht op bepaal<strong>de</strong> doelgroepen. Tot slot wil men <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

projectperio<strong>de</strong> bereiken dat hulpverleners <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek gebruiken <strong>in</strong> hun<br />

dagelijks han<strong>de</strong>len. Op <strong>de</strong>ze manier wordt on<strong>de</strong>rzoek niet als last ervaren, maar als een<br />

on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> hun dagelijkse werk.<br />

3.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

Ten<strong>de</strong>r heeft drie doelstell<strong>in</strong>gen geformuleerd <strong>voor</strong> <strong>de</strong> duur <strong>van</strong> het project: implementatie<br />

<strong>van</strong> effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsproces, verkenn<strong>in</strong>g <strong>van</strong> specifieke aanvullen<strong>de</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoeksvragen op <strong>de</strong> werkvloer, en benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultaten door<br />

hulpverleners. Bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het project Zicht op Effectiviteit zijn een stuurgroep en een<br />

projectgroep geformeerd en is er een projectlei<strong>de</strong>r aangesteld. In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

taken <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze toegelicht en wordt per doel aangegeven hoe Ten<strong>de</strong>r <strong>van</strong> plan was <strong>de</strong>ze doelen<br />

te realiseren.<br />

61


3.2.1 Taken stuurgroep, projectgroep, projectlei<strong>de</strong>r<br />

De stuurgroep bewaakt <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang <strong>van</strong> het project op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>gen, stuurt<br />

daar waar noodzakelijk bij en zorgt <strong>voor</strong> verantwoord<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong> raad <strong>van</strong> bestuur. De<br />

stuurgroep bestaat uit <strong>de</strong> drie divisiemanagers en <strong>de</strong> projectlei<strong>de</strong>r en komt eens per zes weken<br />

bijeen. In <strong>de</strong> projectgroep wordt <strong>de</strong> concrete <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>voor</strong>bereid en<br />

gemonitord. De zorgcoörd<strong>in</strong>atoren vervullen hierbij een sleutelrol, zij zijn verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />

<strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeks<strong>in</strong>strumenten <strong>in</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsproces. De<br />

projectgroep komt eens per vier weken bij elkaar en bestaat uit zes zorgcoörd<strong>in</strong>atoren en <strong>de</strong><br />

projectlei<strong>de</strong>r, en ook <strong>de</strong> <strong>voor</strong>zitter <strong>van</strong> <strong>de</strong> stuurgroep neemt <strong>de</strong>el aan <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen. Alle<br />

drie <strong>de</strong> divisies en hulpvormen (ambulant, dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en resi<strong>de</strong>ntieel) zijn daarbij<br />

vertegenwoordigd. De projectlei<strong>de</strong>r heeft <strong>de</strong> taak <strong>van</strong> procesbewaker. Hij monitort <strong>de</strong><br />

datastroom en stelt rapportages op. Hij monitort <strong>de</strong> secretariële on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g en draagt zorg<br />

<strong>voor</strong> tijdige <strong>in</strong>structies aan het secretariaat. De projectlei<strong>de</strong>r neemt namens Ten<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el aan<br />

het Effectiviteitsplatform.<br />

3.2.2 Doelen<br />

Doel 1. Implementatie effecton<strong>de</strong>rzoek<br />

De structurele <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g <strong>van</strong> algemeen effectiviteiton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsproces<br />

(doelrealisatie, probleemreductie en cliënttevre<strong>de</strong>nheid) is on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld <strong>in</strong> twee subdoelen:<br />

a. Cliënttevre<strong>de</strong>nheid (C-toets) wordt Ten<strong>de</strong>rbreed <strong>in</strong>gevoerd.<br />

b. Probleemreductie en doelrealisatie wor<strong>de</strong>n eerst op drie pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

geïmplementeerd.<br />

Doel 1a. Cliënttevre<strong>de</strong>nheid Ten<strong>de</strong>rbreed implementeren<br />

Voor het meten <strong>van</strong> cliënttevre<strong>de</strong>nheid zal <strong>de</strong> C-toets 24 wor<strong>de</strong>n gebruikt. De C-toets zal<br />

wor<strong>de</strong>n afgenomen bij alle jeugdigen (<strong>van</strong>af <strong>de</strong> leeftijd <strong>van</strong> 12 jaar) en hun ou<strong>de</strong>rs die gebruik<br />

maken <strong>van</strong> geïndiceer<strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. De C-toets wordt op twee momenten <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g afgenomen: bij <strong>de</strong> tussentijdse evaluatie en bij <strong>de</strong> afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> zorg. Indien<br />

het hulpverlen<strong>in</strong>gstraject korter is dan 13 weken wordt <strong>de</strong> C-toets alleen bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie<br />

afgenomen. De C-toets wordt <strong>in</strong>gevoerd <strong>in</strong> IJZA (cliëntregistratie-systeem IJ <strong>voor</strong><br />

zorgaanbie<strong>de</strong>rs). Daartoe zullen <strong>in</strong> IJZA een aantal standaardrapportages wor<strong>de</strong>n ontwikkeld.<br />

De uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets wor<strong>de</strong>n op cliëntniveau en beleidsniveau gebruikt.<br />

Cliëntniveau. Daar waar <strong>de</strong> <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> C-toets er aanleid<strong>in</strong>g toe geeft kan er direct met <strong>de</strong><br />

cliënt over wor<strong>de</strong>n gesproken (<strong>in</strong>dien <strong>de</strong> cliënt heeft aangegeven daarmee akkoord te gaan).<br />

Jaarlijks zal een nieuwsbrief met resultaten naar <strong>de</strong> cliënten wor<strong>de</strong>n verspreid.<br />

Beleidsniveau. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op cliënttevre<strong>de</strong>nheid kunnen wor<strong>de</strong>n uitgedraaid per<br />

module, af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, organisatie en uitgesplitst naar jongere of ou<strong>de</strong>rs. Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen/me<strong>de</strong>werkers<br />

zullen wor<strong>de</strong>n uitgedaagd om met prikkelen<strong>de</strong> normer<strong>in</strong>g <strong>de</strong> eigen doelstell<strong>in</strong>gen ver<strong>de</strong>r<br />

scherp te stellen. Bij<strong>voor</strong>beeld: niet meer dan 5% <strong>van</strong> <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten mag negatief scoren op<br />

(een <strong>de</strong>el <strong>van</strong>) <strong>de</strong> vragen.<br />

Beg<strong>in</strong> 2007 zal <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets Ten<strong>de</strong>rbreed wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gevoerd. In oktober -<br />

november 2006 zal <strong>de</strong> projectgroep daar<strong>voor</strong> een concrete (logistieke) procedure opstellen.<br />

Daar<strong>in</strong> zal ook een procedure <strong>voor</strong> <strong>de</strong> verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten wor<strong>de</strong>n opgenomen.<br />

24 Jumelet, H., Well<strong>in</strong>g, M., Jurrius, K., Hav<strong>in</strong>ga, L. (2004). Handleid<strong>in</strong>g C-toets. Utrecht: MO-groep.<br />

62


Doel 1b. Implementatie doelrealisatie en probleemreductie op drie pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

De implementatie <strong>van</strong> doelrealisatie en probleemreductie wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een pilot<br />

uitgevoerd op drie af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. Op basis <strong>van</strong> ervar<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen wordt e<strong>in</strong>d<br />

2007 het bre<strong>de</strong>/algemene effectiviteiton<strong>de</strong>rzoek geïmplementeerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> overige af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

<strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r.<br />

De pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen zijn:<br />

- Jeugd- en zelfstandigheid (ambulant en resi<strong>de</strong>ntieel, leeftijd 12–18 jaar ), divisie Breda<br />

- Boddaert (3 groepen daghulp, leeftijd 6-12 jaar), divisie Westelijk Noord-Brabant<br />

- De Krabbebossen ( 4 groepen resi<strong>de</strong>ntieel, leeftijd 6-14 jaar), divisie Speciale Jeugdzorg<br />

Met <strong>de</strong>ze keuze zijn <strong>de</strong> drie hulpvormen (resi<strong>de</strong>ntieel, daghulp en ambulant), <strong>de</strong> drie divisies<br />

en alle leeftij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> jeugdigen bij Ten<strong>de</strong>r vertegenwoordigd.<br />

Doelrealisatie<br />

De mate waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> doelen uit het hulpverlen<strong>in</strong>gsplan gerealiseerd zijn, zal wor<strong>de</strong>n gemeten<br />

met behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> GAS-score (Goal Atta<strong>in</strong>ment Scale). Op een 4-puntschaal (-1, 0, +1, +2)<br />

kan aangegeven wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> welke mate <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nt v<strong>in</strong>dt dat een doel behaald is. Op twee<br />

momenten <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, bij <strong>de</strong> tussentijdse evaluatie en <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie, zal aan <strong>de</strong><br />

jeugdigen, ou<strong>de</strong>rs/opvoe<strong>de</strong>rs en <strong>de</strong> hulpverlener wor<strong>de</strong>n gevraagd <strong>de</strong> doelen te scoren. Indien<br />

het hulpverlen<strong>in</strong>gstraject korter is dan 13 weken wordt alleen bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie gemeten.<br />

De GAS-scores wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gevoerd <strong>in</strong> IJZA. Op <strong>de</strong>ze manier is een direct koppel<strong>in</strong>g met <strong>de</strong><br />

doelen <strong>van</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsplan mogelijk. In het najaar <strong>van</strong> 2007 wor<strong>de</strong>n daartoe<br />

standaardrapportages <strong>in</strong> IJZA ontwikkeld.<br />

De uitkomsten wor<strong>de</strong>n op cliëntniveau en beleidsniveau gebruikt.<br />

Cliëntniveau. De uitkomsten geven <strong>de</strong> cliënt en <strong>de</strong> hulpverlener <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> <strong>de</strong> stand <strong>van</strong> zaken<br />

met betrekk<strong>in</strong>g tot het hulpverlen<strong>in</strong>gsproces. Ze geven richt<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong> (tussentijdse) evaluatie.<br />

Beleidsniveau. Uitkomsten geven zicht op gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores per af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g of module. Door<br />

doelen te koppelen aan een KWIS-dome<strong>in</strong> kan <strong>in</strong>formatie wor<strong>de</strong>n verkregen over welk type<br />

doelen (veel) gebruikt wor<strong>de</strong>n bij bepaal<strong>de</strong> modules en wat <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores zijn per<br />

dome<strong>in</strong>.<br />

Om doelrealisatie te implementeren moeten <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> zaken e<strong>in</strong>d 2007 gerealiseerd zijn:<br />

- Schol<strong>in</strong>g/tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g <strong>voor</strong> zorgcoord<strong>in</strong>atoren waarbij <strong>de</strong> nadruk ligt op <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong><br />

doelformuler<strong>in</strong>g.<br />

- De zorgcoörd<strong>in</strong>atoren wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rsteund bij het formuleren <strong>van</strong> doelen.<br />

- Er wordt een start gemaakt met het opstellen <strong>van</strong> een lijst met een gestandaardiseer<strong>de</strong><br />

omschrijv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> veel <strong>voor</strong>komen<strong>de</strong> doelen.<br />

- De projectgroep zal een protocol opstellen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> procedures <strong>van</strong> doelrealisatie.<br />

- Er moet wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzocht of het scoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> doelen <strong>van</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsplan <strong>de</strong><br />

beste werkwijze is of dat er ook werkdoelen gescoord moeten wor<strong>de</strong>n.<br />

Probleemreductie<br />

Om probleemreductie te meten wordt het probleemgedrag <strong>van</strong> jeugdigen gemeten. Ten<strong>de</strong>r<br />

heeft bij aan<strong>van</strong>g nog geen keuze gemaakt welke gedragsvragenlijst ze wil gebruiken: <strong>de</strong><br />

Child Behavior Checklist (CBCL 25 ) of <strong>de</strong> Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ 26 ).<br />

On<strong>de</strong>rzoeksstagiaires doen tussen november 2006 en juni 2007 on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong><br />

bruikbaarheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee verschillen<strong>de</strong> vragenlijsten. Medio 2007 zal Ten<strong>de</strong>r een <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itieve<br />

25<br />

Verhulst, F.C., Van <strong>de</strong>r En<strong>de</strong>, J., & Koot, H.M. (1996). Handleid<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> <strong>de</strong> CBCL/4-18. Rotterdam: Erasmus<br />

Universiteit/Sophia K<strong>in</strong><strong>de</strong>rziekenhuis, af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g K<strong>in</strong><strong>de</strong>r- en Jeugdpsychiatrie.<br />

26<br />

Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: A research note. Journal of Child Psychology and<br />

Psychiatry, 38, 581-586.<br />

Goedhart, A., Treffers, F., & Van Wi<strong>de</strong>nfelt, B. (2003). Vragen naar psychische problemen bij k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en adolescenten. De<br />

Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ). Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 58, 1018-1035.<br />

63


keuze maken op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoek en <strong>de</strong> ervar<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

projectaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. Vervolgens gaan <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen met <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> vragenlijsten<br />

werken. Op twee momenten <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g wordt <strong>de</strong> gedragsvragenlijst afgenomen bij<br />

ou<strong>de</strong>rs en jongeren, bij aan<strong>van</strong>g en bij afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Er zijn nog geen<br />

mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>voor</strong> handzame elektronische verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedragsvragenlijsten.<br />

Resultaten wor<strong>de</strong>n gebruikt op cliëntniveau en beleidsniveau.<br />

Cliëntniveau. De resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n gebruikt bij <strong>de</strong> evaluatie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

hulpverlen<strong>in</strong>g.<br />

Beleidsniveau. Op moduleniveau kan wor<strong>de</strong>n nagegaan of <strong>de</strong> juiste doelgroep wordt bereikt.<br />

Tevens levert het <strong>in</strong>formatie over <strong>de</strong> toe- of afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> problematiek geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Deze <strong>in</strong>formatie kan me<strong>de</strong> gebruikt wor<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> teambegeleid<strong>in</strong>g/ -evaluatie.<br />

Om <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> een gedragsvragenlijst te implementeren moeten <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> zaken e<strong>in</strong>d<br />

2007 zijn gerealiseerd.<br />

- Individuele terugkoppel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> resultaten naar cliënten.<br />

- Dui<strong>de</strong>lijk protocol <strong>voor</strong> <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedragsvragenlijst.<br />

- Softwarematige on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> <strong>de</strong> verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedragsvragenlijst.<br />

- Secretariële on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> <strong>de</strong> verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten.<br />

- Instructie/schol<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> gedragsvragenlijst.<br />

Doel 2. Verkenn<strong>in</strong>g specifieke on<strong>de</strong>rzoeksvragen<br />

B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> drie <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen wordt na<strong>de</strong>r geïnventariseerd welke specifieke<br />

on<strong>de</strong>rzoeksvragen er op <strong>de</strong> werkvloer zijn. Daarbij wordt ook concreet nagegaan welke<br />

meet<strong>in</strong>strumentarium daar bij zou kunnen passen. Dat zal e<strong>in</strong>d 2007 resulteren <strong>in</strong> een<br />

(meerjaren)plan, waar<strong>in</strong> is vastgelegd welk specifiek on<strong>de</strong>rzoek zal plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n en welke<br />

werkwijze daarbij zal wor<strong>de</strong>n gehanteerd.<br />

Doel 3. Benutt<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>rzoeksresultaten door hulpverleners<br />

Effecton<strong>de</strong>rzoek kan lei<strong>de</strong>n tot verbeter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het hulpverlenend han<strong>de</strong>len <strong>van</strong> me<strong>de</strong>werkers,<br />

als ze <strong>de</strong> resultaten ook gebruiken <strong>in</strong> hun dagelijks han<strong>de</strong>len. Als hulpverleners ervaren dat<br />

on<strong>de</strong>rzoek bruikbaar is <strong>in</strong> hun dagelijkse werk, zullen ze on<strong>de</strong>rzoek daarnaast ook m<strong>in</strong><strong>de</strong>r als<br />

last ervaren. Resultaten moeten wor<strong>de</strong>n teruggekoppeld naar <strong>de</strong> teams en uitgangspunt<br />

vormen <strong>in</strong> <strong>de</strong> teamevaluaties. Zorgcoörd<strong>in</strong>atoren spelen hier<strong>in</strong> een cruciale rol. Zij krijgen een<br />

centrale positie <strong>in</strong> het project en on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g/schol<strong>in</strong>g zal zich <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie op hen<br />

richten.<br />

E<strong>in</strong>d 2007 moeten <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> zaken, <strong>in</strong> ie<strong>de</strong>r geval b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, zijn<br />

gerealiseerd:<br />

- uitkomsten op teamniveau wor<strong>de</strong>n gebruikt <strong>voor</strong> teamevaluaties/ werkbegeleid<strong>in</strong>g<br />

- er is een structuur <strong>voor</strong> vertal<strong>in</strong>g <strong>van</strong> uitkomsten naar verbeteracties b<strong>in</strong>nen<br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen/modules, waarbij er verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g is met <strong>de</strong> beleidscyclus<br />

- periodiek wor<strong>de</strong>n rapportages opgesteld door projectlei<strong>de</strong>r<br />

- schol<strong>in</strong>g/ <strong>in</strong>structie teambegeleid<strong>in</strong>g/-evaluatie <strong>voor</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren en teamlei<strong>de</strong>rs is<br />

geregeld<br />

64


3.3 Procesresultaten<br />

In het Bronnenboek <strong>de</strong>el 1 27 wor<strong>de</strong>n drie pr<strong>in</strong>cipes <strong>van</strong> effecton<strong>de</strong>rzoek beschreven (p.12):<br />

aansluit<strong>in</strong>g, <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g en benutt<strong>in</strong>g. On<strong>de</strong>rzoek naar het effect <strong>van</strong> <strong>in</strong>terventies heeft alleen<br />

z<strong>in</strong> als een <strong>in</strong>terventie te omschrijven en over te dragen is. Het moet ‘aansluiten bij het<br />

ontwikkel<strong>in</strong>gsniveau <strong>van</strong> die <strong>in</strong>terventies’, het moet qua opzet (<strong>de</strong>sign en meet<strong>in</strong>strumenten)<br />

niet ver<strong>de</strong>r gaan dan mogelijk is. Effecton<strong>de</strong>rzoek moet daarnaast <strong>in</strong>gebed zijn <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

dagelijkse procedures <strong>van</strong> het primair proces. Dat betekent dat het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

meet<strong>in</strong>strumenten on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is <strong>van</strong> het hulpverlenend han<strong>de</strong>len. Tot slot moeten <strong>de</strong> uit het<br />

effecton<strong>de</strong>rzoek verzamel<strong>de</strong> gegevens benut wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk. Het gaat dan om gebruik<br />

<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>dividuele behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, maar ook om terugkoppel<strong>in</strong>g op <strong>in</strong>terventie-, team- of<br />

organisatieniveau. Bij <strong>de</strong> beschrijv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> procesresultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong>, wordt<br />

steeds nagegaan hoe <strong>de</strong>ze pr<strong>in</strong>cipes <strong>van</strong> effecton<strong>de</strong>rzoek bij <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>gen<br />

<strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r tot uit<strong>in</strong>g zijn gekomen.<br />

3.3.1 Implementatie cliënttevre<strong>de</strong>nheid Ten<strong>de</strong>rbreed<br />

Aansluit<strong>in</strong>g<br />

Ten<strong>de</strong>r wil graag weten of <strong>de</strong> cliënten tevre<strong>de</strong>n zijn over <strong>de</strong> wijze waarop <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g is<br />

uitgevoerd en <strong>de</strong> manier waarop ze bejegend zijn. Bejegen<strong>in</strong>g (betrokkenheid, aansluit<strong>in</strong>g bij<br />

cliënt, betrouwbaarheid) bepaalt <strong>in</strong> grote mate <strong>de</strong> kans op succes <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp. Om aan te<br />

sluiten bij lan<strong>de</strong>lijke en regionale ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het meten <strong>van</strong> cliënttevre<strong>de</strong>nheid is<br />

er<strong>voor</strong> gekozen om tevre<strong>de</strong>nheid te meten met behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets. De C-toets wordt<br />

afgenomen bij alle cliënten <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r, ou<strong>de</strong>rs en jongeren.<br />

Inbedd<strong>in</strong>g<br />

In oktober – <strong>de</strong>cember 2006 is <strong>de</strong> <strong>in</strong>troductie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets <strong>voor</strong>bereid door <strong>de</strong> projectgroep.<br />

Er is een procedure geschreven <strong>voor</strong> <strong>de</strong> afname en verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets die door <strong>de</strong><br />

zorgcoörd<strong>in</strong>atoren op af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsniveau is uitgewerkt – met als doel ze “op <strong>de</strong> huid” <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te schrijven. De C-toets wordt afgenomen bij <strong>de</strong> tussenevaluatie en bij afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> hulp. Voor hulpvormen die korter duren dan 13 weken, wordt <strong>de</strong> C-toets alleen bij <strong>de</strong><br />

e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie afgenomen. De secretariaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen hou<strong>de</strong>n bij op<br />

welk moment <strong>de</strong> C-toets moet wor<strong>de</strong>n afgenomen. De mentoren zorgen er<strong>voor</strong> dat <strong>de</strong> C-toets<br />

door <strong>de</strong> jongere wordt <strong>in</strong>gevuld; <strong>de</strong> secretariaten versturen <strong>de</strong> vragenlijst naar ou<strong>de</strong>rs. Ou<strong>de</strong>rs<br />

en jongeren wordt gevraagd aan te geven of zij wel of niet op <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets terug<br />

willen komen tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> evaluatie. De vragenlijsten wor<strong>de</strong>n geretourneerd aan <strong>de</strong><br />

zorgcoörd<strong>in</strong>atoren. Nadat <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>ator <strong>de</strong> C-toets heeft doorgenomen wordt <strong>de</strong>ze naar<br />

het secretariaat verstuurt die ze vervolgens verwerkt <strong>in</strong> Bergop 28 . De respons wordt door <strong>de</strong><br />

secretariaten bijgehou<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> een standaardschema dat met bijbehoren<strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>structie naar alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen is verstuurd. In het registratieoverleg <strong>van</strong> <strong>de</strong> secretaresses is<br />

daar nog ver<strong>de</strong>re toelicht<strong>in</strong>g op gegeven. Vanaf 1 januari 2007 wordt bij alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen <strong>van</strong><br />

Ten<strong>de</strong>r <strong>de</strong> C-toets afgenomen, op alle zich <strong>voor</strong>doen<strong>de</strong> meetmomenten. De enige uitzon<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

27 Yperen, T. <strong>van</strong>, & Veerman, J.W. (2006) (red). Zicht op effectiviteit. Bronnenboek <strong>voor</strong> praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>jeugdzorg</strong>. Deel I. Utrecht, Nijmegen, Den Haag: NIZW, Praktikon, M<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> VWS.<br />

28 Oorspronkelijk zou <strong>de</strong> C-toets <strong>in</strong> IJZA wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gevoerd. Omdat Bergop is aangeschaft <strong>voor</strong> <strong>de</strong> verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL en<br />

SDQ (zie par. 3.2), is gekozen om ook <strong>de</strong> C-toets <strong>in</strong> Bergop te verwerken.<br />

65


is <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Ambulante jeugdhulp Westelijk Noord-Brabant. Om organisatorische re<strong>de</strong>nen<br />

was het niet mogelijk al op 1 januari te starten. Zij zijn per 1 maart gestart met het afnemen<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets. Om het belang <strong>van</strong> <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets te benadrukken heeft Ten<strong>de</strong>r het<br />

responspercentage <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el gemaakt <strong>van</strong> het prestatiegebon<strong>de</strong>n <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

e<strong>in</strong><strong>de</strong>jaarsuitker<strong>in</strong>g. Men streeft naar 70% verspreid<strong>in</strong>gsrespons. Dat betekent dat 70% <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

C-toetsen die naar cliënten verstuurd had moeten wor<strong>de</strong>n, ook daadwerkelijk verstuurd is.<br />

Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> tussenevaluatie <strong>in</strong> augustus 2007 is <strong>de</strong> balans opgemaakt ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets. Daaruit kwam naar voren dat <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets nog<br />

niet op alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen even goed <strong>van</strong> <strong>de</strong> grond was gekomen. De resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

tussenevaluatie zijn aan <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers verspreid.<br />

S<strong>in</strong>ds <strong>de</strong> tussenevaluatie is er over het algemeen een positieve ontwikkel<strong>in</strong>g<br />

doorgemaakt, <strong>de</strong> C-toets zit steeds meer <strong>in</strong> het systeem <strong>van</strong> <strong>de</strong> mensen. Inmid<strong>de</strong>ls is een<br />

overzicht gemaakt waar<strong>in</strong> <strong>voor</strong> elke module afzon<strong>de</strong>rlijk <strong>de</strong> meetmomenten wor<strong>de</strong>n<br />

weergegeven. Dit overzicht is als bijlage toegevoegd aan <strong>de</strong> procedure C-toets. Stur<strong>in</strong>g op<br />

respons v<strong>in</strong>dt nog nauwelijks plaats. Aandachtspunt blijven ook <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gspercentages<br />

bij overplaats<strong>in</strong>g <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong> modules b<strong>in</strong>nen een zelf<strong>de</strong> zorgaanspraak. De C-toets zou<br />

dan bij afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> ”lei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>” module afgenomen moeten wor<strong>de</strong>n (bij<strong>voor</strong>beeld bij<br />

overstap <strong>van</strong> een behan<strong>de</strong>lgroep naar zelfstandigheidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>g). Dit is tot nu toe niet<br />

consequent toegepast. Het is <strong>van</strong> belang dat <strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers her<strong>in</strong>nerd blijven<br />

wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> procedure <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets.<br />

Respons<br />

In Tabel 1 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> responscijfers <strong>van</strong> 1 januari 2007 tot 12 november 2007 gepresenteerd.<br />

Het totale verspreid<strong>in</strong>gspercentage per locatie blijkt overal boven het streefpercentage <strong>van</strong><br />

70% te liggen. Dat betekent dat <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gsproblemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> beg<strong>in</strong>fase nu aardig lijken<br />

te zijn opgelost. Wel zijn er verschillen tussen <strong>de</strong> hulpvormen. Kijkend naar <strong>de</strong><br />

responspercentages, dus het aantal vragenlijsten dat ook <strong>in</strong>gevuld is teruggekomen, dan blijkt<br />

<strong>de</strong>ze het hoogst te zijn bij Begeleid Wonen <strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie Lentehof, <strong>de</strong> locatie Driekant,<br />

Ambulante jeugdhulp WNB en Hulp aan Huis Breda. Zeer lage respons is te zien bij Karam,<br />

Families First en Vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie Lentehof. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> respons <strong>van</strong><br />

<strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> vragenlijsten dat is teruggekomen is Ten<strong>de</strong>rbreed 54%.<br />

De lage respons kan te maken hebben met <strong>de</strong> manier waarop bij ou<strong>de</strong>rs (en bij<br />

jongeren <strong>in</strong> <strong>de</strong> ambulante hulpverlen<strong>in</strong>g) <strong>de</strong> C-toets wordt afgenomen. De vragenlijst wordt<br />

opgestuurd en er wordt gevraagd of cliënten hem willen terugsturen. Mogelijk dat een an<strong>de</strong>re<br />

manier <strong>van</strong> werken (bij het laatste gesprek laten <strong>in</strong>vullen) responsverhogend werkt.<br />

Ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> gegevens <strong>in</strong> Tabel 1 moet het volgen<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n opgemerkt. De<br />

registratie (en mogelijk ook <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>g) <strong>van</strong> uitgave en retour <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toetsen is <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

eerste perio<strong>de</strong> niet bij alle secretariaten even snel op gang gekomen. Daardoor kan het<br />

gebeuren dat <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gs- en responspercentages niet helemaal zuiver zijn. Daarnaast<br />

bestaat er een discrepantie tussen <strong>de</strong> C-toetsen die volgens <strong>de</strong> overzichten <strong>van</strong> <strong>de</strong> secretariaten<br />

aanwezig zou<strong>de</strong>n moeten zijn en die <strong>in</strong> Bergop zijn <strong>in</strong>gevoerd. Mogelijk heeft dit te maken<br />

met het relatief grote verloop (<strong>in</strong>- en uitstroom) bij <strong>de</strong> (kortduren<strong>de</strong>) ambulante hulpvormen.<br />

Daardoor kan <strong>de</strong> adm<strong>in</strong>istratie wat achter lopen en zijn sommige vragenlijsten wel ont<strong>van</strong>gen,<br />

maar nog niet verwerkt <strong>in</strong> Bergop. Het kan ook zijn dat <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie snel volgt op <strong>de</strong><br />

tussenevaluatie en een twee<strong>de</strong> met<strong>in</strong>g om die re<strong>de</strong>n niet gedaan wordt. De verwacht<strong>in</strong>g is dat<br />

<strong>de</strong>ze onzuiverhe<strong>de</strong>n zich volgend jaar niet meer zullen <strong>voor</strong>doen, aangezien <strong>de</strong> C-toets<br />

<strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls volledig is <strong>in</strong>gevoerd en <strong>de</strong> registratie op alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen re<strong>de</strong>lijk tot goed loopt.<br />

66


Tabel 1. Het verspreid<strong>in</strong>gsprecentage en het responspercentage <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets over <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 1<br />

januari -12 november 2007<br />

Locatie en hulpvorm Aantal meetmomenten<br />

Aantal Ctoetsen<br />

verspreid<br />

67<br />

Verspreid<strong>in</strong>gspercentage<br />

1<br />

Aantal Ctoetsen<br />

retour<br />

Respons<br />

percentage 2<br />

De Tweegelan<strong>de</strong>n<br />

Daghulp<br />

27 26 96 % 13 50%<br />

Lentehof 469 391 83% 175 45%<br />

Crisis ou<strong>de</strong>re jeugd 115 86 75% 40 47%<br />

Karam 23 23 100% 4 17%<br />

Families First 19 19 100% 5 27%<br />

Amb. Spoedhulp 107 95 89% 44 46%<br />

Zelfst. Tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g 29 21 72% 13 62%<br />

Kamertra<strong>in</strong><strong>in</strong>g 10 6 60% 3 50%<br />

Begeleid wonen 9 5 56% 5 100%<br />

Vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g 11 7 64% 1 14%<br />

Coach<strong>in</strong>g 88 87 99% 46 53%<br />

Coach<strong>in</strong>g OCTO 12 0 0% 0 0%<br />

Coach<strong>in</strong>g school 46 42 91% 14 33%<br />

De Driekant 101 77 76% 61 79%<br />

Crisis 32 20 63% 15 75%<br />

Resi<strong>de</strong>ntieel 69 57 83% 46 81%<br />

Boddaert (Bergen op<br />

Zoom)<br />

Daghulp jongere jeugd<br />

27 27 100% 17 63%<br />

Lievenshove<br />

Resi<strong>de</strong>ntieel<br />

198 183 92 % 86 47%<br />

Ambulante jeugdhulp WNB 171 140 82% 104 74%<br />

De Stegel<br />

Daghulp jongere jeugd<br />

52 52 100% 28 54%<br />

Hulp aan Huis (Breda) 161 146 91% 108 74%<br />

De Krabbebossen<br />

Resi<strong>de</strong>ntieel<br />

35 31 86% 11 35%<br />

Omgang na scheid<strong>in</strong>g<br />

(WNB)<br />

27 26 96% 13 50%<br />

Totaal Ten<strong>de</strong>r 1838 1567 85% 852 54%<br />

N.B. Het aantal meetmomenten is bepaald door het aantal tussenevaluaties en het aantal cliënten waarbij <strong>de</strong> hulp is afgesloten<br />

bij elkaar op te tellen en met twee te vermenigvuldigen (<strong>in</strong>dien zowel jongere als ou<strong>de</strong>r(s) <strong>de</strong> C-toets <strong>in</strong>vullen). Het aantal<br />

versprei<strong>de</strong> vragenlijsten is het aantal daadwerkelijk uitgezette vragenlijsten.<br />

1Verspreid<strong>in</strong>gspercentage = aantal versprei<strong>de</strong> vragenlijsten / aantal meetmomenten <strong>in</strong> percentage<br />

2Responspercentage = aantal ont<strong>van</strong>gen vragenlijsten / aantal versprei<strong>de</strong> vragenlijsten <strong>in</strong> percentage.


Benutt<strong>in</strong>g<br />

Cliëntniveau. De C-toets wordt <strong>in</strong>gevuld geretourneerd aan <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren. De<br />

zorgcoörd<strong>in</strong>ator leest <strong>de</strong>ze altijd door. Jongeren en ou<strong>de</strong>rs kunnen aangeven of ze <strong>de</strong> C-toets<br />

wel of niet willen bespreken tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> tussen- of e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie. Door <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren is<br />

niet exact bijgehou<strong>de</strong>n hoeveel <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> vragenlijsten er besproken zijn. Als<br />

respon<strong>de</strong>nten aan hebben gegeven op C-toets terug te willen komen, wordt daaraan altijd<br />

voldaan.<br />

Teamniveau. Bij enkele af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen wordt gebruik gemaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets als<br />

“signaler<strong>in</strong>gslijst”: <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanager wordt op <strong>de</strong> hoogte gesteld <strong>van</strong> opvallen<strong>de</strong> feedback.<br />

Dit wordt vervolgens besproken <strong>in</strong> het af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsoverleg. In <strong>de</strong> aangepaste versie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

procedure C-toets (oktober 2007) is <strong>de</strong>ze actie standaard opgenomen. De resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

tussenevaluatie: procesbeschrijv<strong>in</strong>g, responscijfers en <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> C-toets zijn<br />

verwerkt <strong>in</strong> een notitie en verspreid on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers. Indien <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanager<br />

dat wenste heeft <strong>de</strong> procesbewaker <strong>de</strong> resultaten mon<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g toegelicht aan <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Niet<br />

alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen hebben hier gebruik <strong>van</strong> gemaakt. Het is dan ook ondui<strong>de</strong>lijk of en hoe <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>formatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussenevaluatie verspreid is on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> teams. Bij sommige af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen wordt<br />

regelmatig naar <strong>de</strong> respons op <strong>de</strong> C-toets gekeken en wordt <strong>de</strong>ze besproken <strong>in</strong> het divisieoverleg.<br />

Bij an<strong>de</strong>re af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen wordt er niet of nauwelijks aandacht aan besteed. De <strong>in</strong>druk<br />

bestaat dat <strong>voor</strong>al <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen op <strong>de</strong> hoogte zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussentijdse resultaten en het<br />

project Zicht op Effectiviteit.<br />

3.3.2 Implementatie doelrealisatie en probleemreductie op drie<br />

pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

Aansluit<strong>in</strong>g doelrealisatie en probleemreductie<br />

Ten<strong>de</strong>r wil aan <strong>de</strong> cliënten laten zien dat <strong>de</strong> methodieken en <strong>in</strong>terventies die bij Ten<strong>de</strong>r<br />

<strong>in</strong>gezet wor<strong>de</strong>n, succesvol zijn. Daarnaast wil men ook aan f<strong>in</strong>anciers kunnen laten zien dat<br />

<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len die ze krijgt om haar maatschappelijke opdracht te vervullen ook daadwerkelijk<br />

effect hebben. Om <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong> hulp <strong>in</strong>zichtelijk te maken, zijn naast <strong>de</strong> mate <strong>van</strong><br />

cliënttevre<strong>de</strong>nheid nog twee <strong>in</strong>dicatoren <strong>van</strong> belang: doelrealisatie en probleemreductie. De<br />

mate waar<strong>in</strong> gestel<strong>de</strong> doelen uit het hulpverlen<strong>in</strong>gsplan behaald zijn, is een maat <strong>voor</strong> het<br />

effect <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp. De daarbij behoren<strong>de</strong> vraag is dan of het behalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> doelen ook<br />

daadwerkelijk leidt tot verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> ervaren problematiek (probleemreductie). De<br />

implementatie <strong>van</strong> doelrealisatie en probleemreductie sluit aan bij <strong>de</strong> <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijke<br />

ontwikkel<strong>in</strong>g die Ten<strong>de</strong>r wil gaan realiseren (zie ook <strong>de</strong> ka<strong>de</strong>r notities TOP en TOP-2, noot<br />

3).<br />

Inbedd<strong>in</strong>g doelrealisatie<br />

Er is b<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r al enige ervar<strong>in</strong>g opgedaan met doelrealisatie <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong><br />

scriptieon<strong>de</strong>rzoek 29 , uitgevoerd bij locatie De TweeGelan<strong>de</strong>n. Uit dit on<strong>de</strong>rzoek komt naar<br />

voren dat <strong>in</strong> termen <strong>van</strong> <strong>de</strong> SMART-criteria, <strong>de</strong> doelen niet of nauwelijks Specifiek, Meetbaar<br />

en Tijdgebon<strong>de</strong>n zijn. Wel blijken <strong>de</strong> doelen <strong>in</strong> hoge mate Acceptabel en Realistisch te zijn.<br />

Me<strong>de</strong>werkers v<strong>in</strong><strong>de</strong>n het lastig om doelen haalbaar en meetbaar te formuleren. Ook ervaart<br />

men een gebrek aan eenheid <strong>in</strong> <strong>de</strong> formuler<strong>in</strong>g <strong>van</strong> doelen. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Ten<strong>de</strong>rdag (31-3-06)<br />

29 Corti, S. <strong>de</strong> (2005). Realiteit <strong>in</strong> kwaliteit. <strong>Een</strong> on<strong>de</strong>rzoek naar doelrealisatie en doelformuler<strong>in</strong>g op Medisch Kleuterdagverblijf<br />

De TweeGelan<strong>de</strong>n. Nijmegen: doctoraalscriptie.<br />

68


hebben hulpverleners en zorgcoörd<strong>in</strong>atoren ook om aandacht <strong>voor</strong> dit punt gevraagd. <strong>Een</strong> doel<br />

<strong>van</strong> het project Zicht op Effectiviteit is dat <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren on<strong>de</strong>rsteund wor<strong>de</strong>n bij het<br />

formuleren <strong>van</strong> doelen <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> schol<strong>in</strong>g en tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g.<br />

Bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het project Zicht op Effectiviteit is <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie <strong>de</strong> nadruk<br />

gelegd op <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets. Ten aanzien <strong>van</strong> doelrealisatie is <strong>in</strong> <strong>de</strong> stuurgroep<br />

<strong>de</strong> tijd genomen om <strong>de</strong> ka<strong>de</strong>rs hel<strong>de</strong>r te krijgen en <strong>de</strong> verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g met het hulpverlen<strong>in</strong>gsplan<br />

te maken. In juni 2007 is er een studiedag geweest <strong>voor</strong> <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren over<br />

doelrealisatie. Deze dag werd verzorgd door het NJI (Mariska <strong>van</strong> <strong>de</strong> Steege). Doel was het<br />

leren formuleren <strong>van</strong> e<strong>in</strong>ddoelen <strong>in</strong> termen <strong>van</strong> <strong>de</strong> SMART-criteria en het meten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

e<strong>in</strong>ddoelen mid<strong>de</strong>ls GAS-scores. De conclusie <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze dag was dat het samen met <strong>de</strong> cliënt<br />

(<strong>in</strong> dialoog) formuleren <strong>van</strong> e<strong>in</strong>ddoelen en daar<strong>voor</strong> <strong>in</strong>dicatoren en normen af te spreken<br />

(SMART), goed past bij <strong>de</strong> methodiek <strong>van</strong> oploss<strong>in</strong>gsgericht werken. De zorgcoörd<strong>in</strong>atoren<br />

had<strong>de</strong>n een hel<strong>de</strong>r beeld bij het formuleren <strong>van</strong> doelen en zijn gemotiveerd om er mee ver<strong>de</strong>r<br />

te gaan. Besloten werd om <strong>van</strong>af september 2007 te starten met doelrealisatie op <strong>de</strong> drie<br />

pilotlocaties. Vanaf dan was het ook mogelijk om doelrealisatie te registreren <strong>in</strong> IJZA. Om<br />

secretariaten niet onnodig te belasten, hou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren <strong>de</strong> registratie <strong>van</strong> doelen<br />

zelf <strong>in</strong> <strong>de</strong> hand. Door <strong>de</strong> procesbewaker is er een logistieke procedure geschreven over hoe<br />

doelrealisatie te gebruiken als on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het primair proces. Afgesproken wordt dat bij <strong>de</strong><br />

tussenevaluatie (dit moment is <strong>voor</strong> alle verblijfsmodules vastgesteld op vijf maan<strong>de</strong>n) en <strong>de</strong><br />

e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie <strong>de</strong> gestel<strong>de</strong> e<strong>in</strong>ddoelen wor<strong>de</strong>n geëvalueerd aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> GAS-scores.<br />

Vóór <strong>de</strong> evaluatiebesprek<strong>in</strong>g wordt aan <strong>de</strong> jongere, ou<strong>de</strong>rs en <strong>de</strong> hulpverlener een formulier<br />

toegestuurd met <strong>de</strong> vraag aan te geven <strong>in</strong> welke mate <strong>de</strong> doelen gerealiseerd zijn. Deze<br />

scor<strong>in</strong>gsformulieren zijn direct uit IJZA te downloa<strong>de</strong>n. De scores wor<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns het<br />

evaluatiegesprek met <strong>de</strong> cliënt besproken.<br />

In september 2007 blijkt het toch lastig te zijn om op <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen reeds met<br />

doelrealisatie te starten. Er is behoefte aan hel<strong>de</strong>rheid omtrent het ka<strong>de</strong>r: welke doelen wor<strong>de</strong>n<br />

gescoord, hoe weet men of het doel SMART genoeg is, hoe wordt omgegaan met <strong>de</strong> doelen<br />

<strong>van</strong> BJZ (die zijn niet SMART geformuleerd, maar daar moeten <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>gsdoelen wel<br />

bij aansluiten) etc. Ook is er behoefte aan een aanspreekpunt <strong>in</strong> <strong>de</strong> organisatie die<br />

on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g kan bie<strong>de</strong>n bij vragen omtrent doelrealisatie en SMART-formuler<strong>in</strong>gen. Naar<br />

aanleid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussenevaluatie wordt besloten om prioriteit te geven aan<br />

<strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets en probleemreductie en doelrealisatie <strong>voor</strong>lopig op een laag<br />

pitje te zetten. Om <strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g opgedane kennis niet te verliezen gaan <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

wel alvast zelf oefenen met het SMART formuleren en scoren <strong>van</strong> doelen met cliënten.<br />

Intervisie ten aanzien <strong>van</strong> doelrealisatie zal een vast on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

projectgroepverga<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen, zodat ervar<strong>in</strong>gen kunnen wor<strong>de</strong>n uitgewisseld. Op termijn zal<br />

nagegaan wor<strong>de</strong>n of het formuleren <strong>van</strong> standaarddoelen een volgen<strong>de</strong> stap is.<br />

Benutt<strong>in</strong>g doelrealisatie<br />

In <strong>de</strong> procedure <strong>van</strong> doelrealisatie staat beschreven dat <strong>de</strong> doelen en scores daarop met <strong>de</strong><br />

cliënt wor<strong>de</strong>n besproken <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>levaluaties. Er is nog geen ervar<strong>in</strong>g opgedaan met <strong>de</strong><br />

daadwerkelijke benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> doelrealisatie.<br />

Inbedd<strong>in</strong>g probleemreductie<br />

Om probleemreductie bij cliënten te meten wil men een gedragsvragenlijst bij jongeren en<br />

ou<strong>de</strong>rs afnemen bij beg<strong>in</strong> en e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Bij <strong>de</strong> start <strong>van</strong> Zicht op Effectiviteit is<br />

nog geen <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itieve keuze gemaakt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> vragenlijst die daar<strong>voor</strong> gebruikt zal wor<strong>de</strong>n,<br />

CBCL of SDQ. Om een goe<strong>de</strong> keuze te maken tussen bei<strong>de</strong> <strong>in</strong>strumenten is bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong><br />

69


het project Zicht op Effectiviteit besloten om een scriptieon<strong>de</strong>rzoek 30 uit te laten voeren op <strong>de</strong><br />

drie pilotlocaties. In dit on<strong>de</strong>rzoek is <strong>de</strong> bruikbaarheid en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>ge vergelijkbaarheid <strong>van</strong><br />

bei<strong>de</strong> vragenlijsten on<strong>de</strong>rzocht.<br />

Om een <strong>in</strong>druk te kunnen geven <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g en benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

gedragsvragenlijst wordt het verloop <strong>van</strong> het scriptieon<strong>de</strong>rzoek kort beschreven. Voor een<br />

volledige beschrijv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> dit on<strong>de</strong>rzoek verwijzen we naar Van <strong>de</strong>n Broek en Jagt (zie noot<br />

10). Aan 37 jongeren en hun ou<strong>de</strong>rs die <strong>in</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> januari-mei 2007 startten met<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g bij één <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilotlocaties (Boddaert, Krabbebossen en Jeugd en<br />

Zelfstandigheid) of op <strong>de</strong> locatie Lievenshove, zijn bei<strong>de</strong> vragenlijsten <strong>voor</strong>gelegd. Jongeren<br />

(<strong>van</strong>af 11 jaar) werd gevraagd <strong>de</strong> Youth Self-Report (YSR 31 ) en <strong>de</strong> jongerenversie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

SDQ <strong>in</strong> te vullen. Ou<strong>de</strong>rs werd gevraagd <strong>de</strong> CBCL en <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rversie <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ <strong>in</strong> te vullen.<br />

Vervolgens zijn hen een aantal vragen <strong>voor</strong>gelegd over <strong>de</strong> bruikbaarheid <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> lijsten.<br />

Deze betroffen <strong>de</strong> overzichtelijkheid, lengte, dui<strong>de</strong>lijkheid, <strong>in</strong>houd en <strong>voor</strong>keur. Aan drie <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren <strong>van</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> locaties is gevraagd naar hun men<strong>in</strong>g en ervar<strong>in</strong>gen<br />

met <strong>de</strong> CBCL en SDQ. Bij <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Jeugd en Zelfstandigheid is alleen <strong>de</strong> SDQ afgenomen,<br />

omdat me<strong>de</strong>werkers <strong>de</strong> CBCL een te zware vragenlijst v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>voor</strong> <strong>de</strong> kortduren<strong>de</strong> modules<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. De vragenlijsten wer<strong>de</strong>n aan ou<strong>de</strong>rs toegestuurd met het verzoek ze<br />

<strong>in</strong>gevuld mee te nemen naar het kennismak<strong>in</strong>gsgesprek. De jongeren vul<strong>de</strong>n <strong>de</strong> vragenlijsten<br />

b<strong>in</strong>nen twee weken na opname <strong>in</strong>. De vragenlijsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren wer<strong>de</strong>n uitge<strong>de</strong>eld en<br />

opgehaald door <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksters.<br />

Nadat alle vragenlijsten waren geretourneerd bleek dat bij slechts 12 <strong>van</strong> <strong>de</strong> 37<br />

gez<strong>in</strong>nen alle data (zowel <strong>de</strong> CBCL, YSR, SDQ-jongere, SDQ-ou<strong>de</strong>rs en <strong>de</strong><br />

evaluatievragenlijst) compleet was. Er zijn daarom verschillen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgroepen<br />

gecreëerd om bij <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>elvragen toch meer respon<strong>de</strong>nten mee te kunnen nemen.<br />

Ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> vergelijkbaarheid tussen <strong>de</strong> CBCL/YSR en SDQ blijkt er een hoge<br />

samenhang (hoogste r =.88) te zijn tussen <strong>de</strong> schalen <strong>van</strong> CBCL en SDQ die <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijk<br />

overeenkomen. De on<strong>de</strong>rzoeksters conclu<strong>de</strong>ren dat <strong>de</strong> vragenlijsten on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g niet<br />

uitwisselbaar zijn; daar<strong>voor</strong> zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> correlaties tussen .90 en 1.00 moeten zijn. Ver<strong>de</strong>r<br />

blijkt dat een kle<strong>in</strong>e meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs en jongeren <strong>de</strong> CBCL prefereert boven <strong>de</strong><br />

SDQ. De CBCL scoort beter dan <strong>de</strong> SDQ qua dui<strong>de</strong>lijkheid en <strong>in</strong>houd, <strong>de</strong> SDQ scoort beter<br />

op overzichtelijkheid en lengte. De zorgcoörd<strong>in</strong>atoren prefereren <strong>de</strong> CBCL boven <strong>de</strong> SDQ<br />

omdat <strong>de</strong>ze vragenlijst meer schalen heeft en omdat zij meer ervar<strong>in</strong>g hebben met het gebruik<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL. De lengte en <strong>in</strong>houd <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL v<strong>in</strong><strong>de</strong>n zij wel belastend <strong>voor</strong> ou<strong>de</strong>rs en<br />

jongeren; dit beeld wordt echter niet bevestigd door ou<strong>de</strong>rs en jongeren. De zorgcoörd<strong>in</strong>ator<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie Jeugd en Zelfstandigheid, waarbij alleen <strong>de</strong> SDQ is afgenomen, v<strong>in</strong>dt <strong>de</strong> SDQ<br />

m<strong>in</strong><strong>de</strong>r geschikt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> doelgroep ou<strong>de</strong>re jongeren. Er wordt niets gevraagd over werk,<br />

school, seksualiteit en genotsmid<strong>de</strong>len.<br />

Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> dit on<strong>de</strong>rzoek, en <strong>de</strong> ervar<strong>in</strong>gen die b<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r en<br />

daarbuiten met <strong>de</strong> vragenlijsten is opgedaan, werd <strong>in</strong> september 2007 aan <strong>de</strong> stuurgroep<br />

geadviseerd om <strong>de</strong> CBCL <strong>in</strong> te zetten bij alle hulpvormen <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. Vervolgens is een<br />

procedure geschreven <strong>voor</strong> verspreid<strong>in</strong>g en verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL. Ou<strong>de</strong>rs en jongeren<br />

wordt gevraagd <strong>de</strong> CBCL c.q. YSR bij aan<strong>van</strong>g en beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g (lei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />

module) <strong>in</strong> te vullen en te retourneren. De secretariaten zorgen <strong>voor</strong> verspreid<strong>in</strong>g en<br />

verwerk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten <strong>in</strong> Bergop. De uitkomsten <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten wor<strong>de</strong>n met<br />

<strong>de</strong> cliënt besproken. Op moduleniveau wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> uitkomsten gebruikt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> jaarlijkse<br />

modulereview en on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> module. Omdat tij<strong>de</strong>ns het<br />

piloton<strong>de</strong>rzoek nog te we<strong>in</strong>ig ervar<strong>in</strong>g is opgedaan met verspreid<strong>in</strong>g, verwerk<strong>in</strong>g en benutt<strong>in</strong>g<br />

30 Broek, S. <strong>van</strong> <strong>de</strong>n, & Jagt, M. (2007). Meten <strong>van</strong> probleemgedrag bij k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en adolescenten: CBCL of SDQ? Tilburg:<br />

Master Thesis.<br />

31 Dit is <strong>de</strong> jongerenversie <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL, zie noot 5.<br />

70


<strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL, wordt <strong>de</strong> CBCL eerst op <strong>de</strong> pilotlocaties geïmplementeerd en pas <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop<br />

<strong>van</strong> 2008 Ten<strong>de</strong>rbreed verspreid. Inmid<strong>de</strong>ls is men e<strong>in</strong>d 2007 bij <strong>de</strong> pilotlocaties gestart met<br />

<strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL.<br />

Benutt<strong>in</strong>g probleemreductie<br />

Tij<strong>de</strong>ns het piloton<strong>de</strong>rzoek zijn door <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren <strong>de</strong> uitkomsten/profielen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

CBCL wel bekeken, maar nog niet met ou<strong>de</strong>rs en jongeren besproken. De zorgcoörd<strong>in</strong>atoren<br />

had<strong>de</strong>n onvoldoen<strong>de</strong> handvatten om <strong>de</strong> uitkomsten toe te passen. Om hen daar<strong>in</strong> te<br />

on<strong>de</strong>rsteunen is beg<strong>in</strong> november gebruik gemaakt <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>gspakket “Werken met<br />

vragenlijsten: <strong>de</strong> CBCL”. <strong>Een</strong> aantal zorgcoörd<strong>in</strong>atoren hebben geoefend met het bespreken<br />

<strong>van</strong> profielen bij ou<strong>de</strong>rs. Zij weten nu meer <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL en hoe ze het kunnen gebruiken,<br />

maar zullen nog meer ervar<strong>in</strong>g op moeten doen <strong>in</strong> <strong>de</strong> gesprekken met ou<strong>de</strong>rs. Vervolgens<br />

zullen zij hun collega’s weer ver<strong>de</strong>r tra<strong>in</strong>en <strong>in</strong> het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL. Er zijn nog geen<br />

ervar<strong>in</strong>gen opgedaan met het bespreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL op moduleniveau.<br />

3.3.3 Overige doelen<br />

Naast <strong>de</strong> doelen met betrekk<strong>in</strong>g tot implementatie <strong>van</strong> cliënttevre<strong>de</strong>nheid, doelrealisatie en<br />

probleemreductie, zijn <strong>in</strong> het projectplan nog twee doelen geformuleerd: ‘Verkenn<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

specifieke on<strong>de</strong>rzoeksvragen’ en ‘Benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultaten door hulpverleners’.<br />

In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> wordt kort beschreven wat er ten aan zien <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze doelen <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

projectperio<strong>de</strong> is bereikt.<br />

Doel 2. Verkenn<strong>in</strong>g specifieke on<strong>de</strong>rzoeksvragen<br />

B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> drie <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen zou na<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n geïnventariseerd welke<br />

specifieke on<strong>de</strong>rzoeksvragen er op <strong>de</strong> werkvloer nog zijn en welk meet<strong>in</strong>strumentarium daar<br />

bij zou kunnen passen. E<strong>in</strong>d 2007 zou dat moeten resulteren <strong>in</strong> een plan, waar<strong>in</strong> is vastgelegd<br />

welk specifiek on<strong>de</strong>rzoek zal plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n en welke werkwijze daarbij zal wor<strong>de</strong>n gehanteerd.<br />

Eer<strong>de</strong>r (par. 3.2) is al geconstateerd dat het goed laten lopen <strong>van</strong> <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> C-toets<br />

en CBCL geduren<strong>de</strong> het project prioriteit heeft gekregen. Dat betekent dat dit doel <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

projectperio<strong>de</strong> we<strong>in</strong>ig aandacht heeft gekregen.<br />

Doel 3. Benutt<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>rzoeksresultaten door hulpverleners<br />

Als expliciet doel was <strong>in</strong> het projectplan opgenomen dat <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoek gebruiken <strong>in</strong> hun dagelijks han<strong>de</strong>len. Resultaten moeten wor<strong>de</strong>n teruggekoppeld<br />

naar <strong>de</strong> teams en uitgangspunt vormen <strong>in</strong> <strong>de</strong> teamevaluaties. Zorgcoörd<strong>in</strong>atoren krijgen een<br />

centrale positie <strong>in</strong> het project en on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g/schol<strong>in</strong>g zal zich <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie op hen<br />

richten. Veel aspecten <strong>van</strong> dit doel zijn al aan bod gekomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorige paragrafen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />

kopjes benutt<strong>in</strong>g. Ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> te realiseren punten zoals beschreven <strong>in</strong> het plan <strong>van</strong><br />

aanpak (hoofdstuk 2) kan het volgen<strong>de</strong> geconclu<strong>de</strong>erd wor<strong>de</strong>n. De zorgcoörd<strong>in</strong>atoren zijn<br />

goed geïnformeerd over hun rol <strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rzoek en zijn goed op <strong>de</strong> hoogte <strong>van</strong> het project.<br />

Zij zijn getra<strong>in</strong>d <strong>in</strong> doelrealisatie en het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL. Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers en<br />

hulpverleners zijn m<strong>in</strong><strong>de</strong>r betrokken geweest bij het on<strong>de</strong>rzoek. Door hen nadrukkelijker te<br />

betrekken – <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie door het bespreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeks- en responsresultaten –<br />

kan <strong>de</strong> plaats <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek b<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n verstevigd. De uitkomsten <strong>van</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoek: <strong>de</strong> tussenevaluatie en <strong>de</strong> respons <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> sommige teams wel<br />

besproken en <strong>in</strong> an<strong>de</strong>re teams niet. Voor <strong>de</strong> vertal<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten naar concrete<br />

71


verbeteracties b<strong>in</strong>nen bepaal<strong>de</strong> modules is een procedure uitgewerkt. Vanaf 2008 zullen <strong>de</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoeksresultaten on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el vormen <strong>van</strong> <strong>de</strong> management<strong>in</strong>formatie en <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

modulereviews, een jaarlijkse evaluatie op module-niveau.<br />

3.3.4 Knelpunten<br />

• Na <strong>de</strong> start <strong>van</strong> het project Zicht op Effectiviteit werd al snel dui<strong>de</strong>lijk dat<br />

implementatie <strong>van</strong> zowel C-toets en doelrealisatie en een gedragsvragenlijst te<br />

ambitieus was. Geduren<strong>de</strong> het project is <strong>de</strong> termijnplann<strong>in</strong>g losgelaten en zijn opnieuw<br />

prioriteiten gesteld. Besloten is dat implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets Ten<strong>de</strong>rbreed en<br />

implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL op <strong>de</strong> pilotlocaties op dit moment <strong>de</strong> belangrijkste<br />

speerpunten zijn.<br />

• Ten<strong>de</strong>r is een grote organisatie met veel locaties en verschillen<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lvormen.<br />

Ie<strong>de</strong>re locatie of behan<strong>de</strong>lvorm heeft zijn eigen manier <strong>van</strong> werken. Het is dan niet<br />

altijd makkelijk om overal <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> procedures <strong>voor</strong> <strong>de</strong> rout<strong>in</strong>g <strong>van</strong> CBCL en C-toets<br />

door te voeren. Zo hebben <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren een sleutelrol <strong>in</strong> <strong>de</strong> implementatie en<br />

benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten. Maar bij sommige behan<strong>de</strong>lvormen zijn <strong>de</strong><br />

zorgcoörd<strong>in</strong>atoren niet standaard bij <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>levaluatiebesprek<strong>in</strong>g aanwezig. Dat<br />

heeft dan consequenties <strong>voor</strong> het bespreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets en CBCL<br />

met <strong>de</strong> cliënten.<br />

• In <strong>de</strong> beg<strong>in</strong>fase <strong>van</strong> <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets was er veel ondui<strong>de</strong>lijkheid over<br />

wanneer nu wel of niet een C-toets moest wor<strong>de</strong>n afgenomen. Daardoor zijn er <strong>in</strong> het<br />

beg<strong>in</strong> <strong>van</strong> 2007 bij verschillen<strong>de</strong> cliënten geen lijsten verspreid. Goe<strong>de</strong> communicatie<br />

en hel<strong>de</strong>re afspraken naar sleutelfiguren <strong>in</strong> het proces (zorgcoörd<strong>in</strong>atoren,<br />

secretariaatsme<strong>de</strong>werkers) is erg belangrijk.<br />

• Tot nu toe gebruikt ie<strong>de</strong>r secretariaat een eigen format <strong>voor</strong> een datamonitor<strong>in</strong>gsoverzicht.<br />

Het berekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> responscijfers aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong><br />

overzichten is erg arbeids<strong>in</strong>tensief gebleken. Regelmatig moest aanvullen<strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie<br />

wor<strong>de</strong>n opgezocht <strong>in</strong> het cliëntsysteem (IJZA) of <strong>in</strong> Bergop. Het verdient aanbevel<strong>in</strong>g<br />

om een eenduidig format te ontwikkelen waardoor <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst <strong>de</strong> dataverzamel<strong>in</strong>g<br />

efficiënter kan zijn.<br />

• De afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets levert <strong>voor</strong> <strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers een extra<br />

werkbelast<strong>in</strong>g op. Ze moeten bijhou<strong>de</strong>n wie wanneer een C-toets moet <strong>in</strong>vullen, <strong>de</strong><br />

lijsten moeten verstuurd wor<strong>de</strong>n aan ou<strong>de</strong>rs en <strong>de</strong> geretourneer<strong>de</strong> vragenlijsten moeten<br />

verwerkt wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> Bergop. De secretariaten willen graag <strong>voor</strong> <strong>de</strong>ze extra<br />

werkbelast<strong>in</strong>g ook meer uren tot hun beschikk<strong>in</strong>g hebben. Zeker nu daar <strong>de</strong> CBCL ook<br />

nog bijkomt.<br />

• Het lijkt erop dat het project Zicht op Effectiviteit zich <strong>voor</strong>al concentreer<strong>de</strong> op <strong>de</strong><br />

pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen en dat het project <strong>voor</strong> veel an<strong>de</strong>re me<strong>de</strong>werkers onbekend is<br />

gebleven. In <strong>de</strong> beg<strong>in</strong>perio<strong>de</strong> en geduren<strong>de</strong> het project had meer aandacht besteed<br />

moeten wor<strong>de</strong>n aan <strong>in</strong>terne communicatie.<br />

• De starten<strong>de</strong> projectlei<strong>de</strong>r en procesbewaker <strong>van</strong> het project Zicht op Effectiviteit is<br />

geduren<strong>de</strong> het project <strong>van</strong> baan veran<strong>de</strong>rd. B<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r was men zich ter<strong>de</strong>ge<br />

bewust <strong>van</strong> het gevaar dat het project zou vertragen doordat <strong>de</strong> projectlei<strong>de</strong>r was<br />

weggevallen. Men heeft dit opge<strong>van</strong>gen door een tij<strong>de</strong>lijke me<strong>de</strong>werker aan te trekken<br />

die direct enkele taken <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectlei<strong>de</strong>r over kon nemen. Deze is waar nodig extra<br />

on<strong>de</strong>rsteund door het Hoofd Kennis en Innovatie en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker <strong>van</strong> Praktikon.<br />

Vervolgens is <strong>de</strong> tijd genomen om een goed taak- en functieprofiel op te zetten. Daar<strong>in</strong><br />

is meer tijd vrijgemaakt <strong>voor</strong> on<strong>de</strong>rzoek, en is er<strong>voor</strong> gekozen om het aantal uren uit te<br />

72


ei<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> functie te ver<strong>de</strong>len over twee personen. Deze werkwijze heeft er <strong>voor</strong><br />

gezorgd dat <strong>de</strong> problemen door het vertrek <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectlei<strong>de</strong>r overzienbaar zijn<br />

gebleven.<br />

• De rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers <strong>in</strong> verspreid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>in</strong>formatie over het project Zicht<br />

op Effectiviteit wordt heel verschillend <strong>in</strong>gevuld. Mogelijk heeft dat te maken met het<br />

feit dat <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers tot nu toe geen dui<strong>de</strong>lijk rol <strong>in</strong> het project had<strong>de</strong>n: ze<br />

maken geen <strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectgroep of <strong>de</strong> stuurgroep. Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers zou<strong>de</strong>n<br />

heel goed een rol kunnen hebben <strong>in</strong> het project bij het bespreken <strong>van</strong> <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gs-<br />

en responspercentages <strong>in</strong> <strong>de</strong> teams. De projectgroep en stuurgroep gaan hierover een<br />

besluit nemen. Het is <strong>van</strong> belang om aandacht te beste<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

verschillen<strong>de</strong> managementlagen bij <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> praktijkon<strong>de</strong>rzoek en <strong>de</strong><br />

benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultaten.<br />

3.3.5. Ervar<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r met <strong>de</strong> projectperio<strong>de</strong> Zicht op Effectiviteit<br />

<strong>Een</strong> aantal me<strong>de</strong>werkers zijn geïnterviewd over hun ervar<strong>in</strong>gen met het project Zicht op<br />

Effectiviteit. Hieron<strong>de</strong>r staat <strong>in</strong> beschrijven<strong>de</strong> samenvatt<strong>in</strong>gen een weergave <strong>van</strong> hun<br />

antwoor<strong>de</strong>n.<br />

Intervieuws met me<strong>de</strong>werkers<br />

Theo Ruikes, divisiemanager Speciale Jeugdzorg; <strong>voor</strong>zitter <strong>van</strong> <strong>de</strong> stuurgroep ZoE.<br />

Op <strong>de</strong> vraag hoe het project over het algemeen is verlopen, geeft Theo allereerst aan dat <strong>de</strong><br />

wissel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> leid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het project volgens hem vlekkeloos zijn verlopen. Terugkijkend<br />

op het proces, blijkt <strong>de</strong> termijnplann<strong>in</strong>g erg ambitieus te zijn geweest. De realiser<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

drie projectdoelen blijkt meer tijd te vragen dan <strong>voor</strong>af werd <strong>in</strong>geschat. Achteraf bekeken is er<br />

na <strong>de</strong> start <strong>van</strong> <strong>de</strong> structurele afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets, te we<strong>in</strong>ig aandacht besteed aan het<br />

monitoren <strong>van</strong> dit proces. De rolver<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g was <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze taak niet hel<strong>de</strong>r genoeg (wat doen <strong>de</strong><br />

secretariaatsme<strong>de</strong>werkers, wat doen <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren, etc). Wat volgens Theo ook<br />

jammer is geweest, is dat er <strong>in</strong> <strong>de</strong> beg<strong>in</strong>perio<strong>de</strong> niet meer aandacht is besteed aan het<br />

communiceren <strong>van</strong> het project en <strong>de</strong> project<strong>voor</strong>tgang b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> gehele organisatie<br />

(bij<strong>voor</strong>beeld mid<strong>de</strong>ls een nieuwsbrief). Daardoor is het project <strong>voor</strong> velen onbekend<br />

gebleven.<br />

In hoeverre is het project nu b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> organisatie bekend? Theo geeft aan dat het<br />

project (tot nu toe <strong>voor</strong>al <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets) op alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen goed loopt. De<br />

betrokkenheid bij het project is het grootst op <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. Voor zijn eigen divisie geldt<br />

dat <strong>de</strong> verslagen <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectgroep ter kennisgev<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n meegenomen <strong>in</strong> het<br />

divisieoverleg. Hij weet niet hoe <strong>in</strong>formatie over het projectverloop b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re twee<br />

divisies verspreid wordt. Erg positief is dat <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren <strong>van</strong> alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen goed op<br />

<strong>de</strong> hoogte zijn <strong>van</strong> het project en zich erg betrokken tonen. De <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> zgn.<br />

primus <strong>in</strong>ter pares on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren, alsook <strong>van</strong> een twee<strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>ator die als<br />

uitvoeren<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijk is <strong>in</strong> het proces, hebben veel opgeleverd. De eerstgenoem<strong>de</strong><br />

heeft me<strong>de</strong> het project ZoE op <strong>de</strong> werkvloer <strong>in</strong>gevoerd. Theo heeft <strong>de</strong> <strong>in</strong>druk dat <strong>de</strong><br />

secretariaten <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls goed op <strong>de</strong> hoogte zijn <strong>van</strong> hun taken <strong>in</strong> het project. Wat er <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

secretariaatsme<strong>de</strong>werkers on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re is bijgekomen, is het werken met BergOp. Al met al<br />

levert het project <strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers dui<strong>de</strong>lijk een extra werkbelast<strong>in</strong>g op.<br />

Hoe loopt het project <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijk gezien? Theo geeft aan dat <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers<br />

regelmatig kijken naar <strong>de</strong> respons op <strong>de</strong> C-toets. Dit wordt meegenomen <strong>in</strong> het divisieoverleg<br />

(<strong>in</strong> elk geval bij <strong>de</strong> divisie Speciale Jeugdzorg). Met doelrealisatie is men al langere tijd<br />

bezig, maar dit is nog niet geïmplementeerd. Er is wel een schol<strong>in</strong>gsdag geweest. Er is veel<br />

73


ewustzijn, en er wordt natuurlijk altijd al met doelen gewerkt. Er wordt toegewerkt naar het<br />

stellen <strong>van</strong> beter meetbare doelen. Theo v<strong>in</strong>dt dat <strong>de</strong> organisatie het afgelopen jaar dui<strong>de</strong>lijk<br />

meer “on<strong>de</strong>rzoeksm<strong>in</strong><strong>de</strong>d” is gewor<strong>de</strong>n. Dit blijkt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re uit <strong>de</strong> het feit dat op een<br />

betrokken wijze wordt <strong>de</strong>elgenomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> pilotprojecten. Ook <strong>in</strong> overlegbijeenkomsten, zoals<br />

het divisieoverleg, toont men zich gedreven. Ie<strong>de</strong>reen wil graag weten hoe we het doen, hoe<br />

effectief <strong>de</strong> zorg is die we bie<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong> werkvloer leeft volgens Theo het gevoel dat<br />

effectiviteitsmet<strong>in</strong>g nuttig is <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk. Men is zich er<strong>van</strong> bewust dat <strong>de</strong> resultaten niet<br />

alleen belangrijk zijn om een overzicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> effectiviteit te genereren, maar juist ook te<br />

benutten zijn <strong>in</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsproces. Het ou<strong>de</strong> i<strong>de</strong>e dat resultaten <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek alleen<br />

maar <strong>in</strong> een la<strong>de</strong> komen te liggen, lijkt door alle ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het afgelopen jaar <strong>in</strong> elk<br />

geval aardig te zijn vervaagd.<br />

Hoe zie je <strong>de</strong> toekomst <strong>van</strong> het project? Kijkend naar <strong>de</strong> toekomst, benadrukt Theo dat<br />

<strong>de</strong> Ten<strong>de</strong>rbre<strong>de</strong> uitrol <strong>van</strong> het project <strong>in</strong> 2008 goed <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten moet wor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n en<br />

gepland. Ten<strong>de</strong>r is een dynamische ambitieuze organisatie die zich op verschillen<strong>de</strong> fronten<br />

tegelijk wil ontwikkelen. Het is <strong>van</strong> groot belang om <strong>in</strong> beeld te brengen wat een haalbaar<br />

tijdspad is. Hierbij moeten ook an<strong>de</strong>re (parallel lopen<strong>de</strong>) processen <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten gehou<strong>de</strong>n<br />

wor<strong>de</strong>n, zoals <strong>de</strong> <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het oploss<strong>in</strong>gsgericht werken en <strong>de</strong> HKZ-certificer<strong>in</strong>g. We<br />

moeten onszelf niet overvragen. We moeten ons constant afvragen of we nog steeds bereiken<br />

wat we willen. Ook moet er blijven<strong>de</strong> aandacht zijn <strong>voor</strong> het waarborgen <strong>van</strong> een draagvlak <strong>in</strong><br />

<strong>de</strong> organisatie <strong>voor</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek. Belangrijk hierbij is on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re om <strong>de</strong><br />

toenemen<strong>de</strong> werkdruk <strong>van</strong> o.a. <strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers en zorgcoörd<strong>in</strong>atoren <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten<br />

te hou<strong>de</strong>n.<br />

De centrale on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker on<strong>de</strong>rzoek en ontwikkel<strong>in</strong>g<br />

moet er<strong>voor</strong> zorgen dat er een beter totaaloverzicht komt over het project op <strong>de</strong> werkvloer. De<br />

datastromen zullen systematisch wor<strong>de</strong>n gemonitord, en er zal meer ruimte zijn <strong>voor</strong> het met<br />

regelmaat communiceren <strong>van</strong> <strong>de</strong> stand <strong>van</strong> zaken mid<strong>de</strong>ls nieuwsbrieven, <strong>in</strong>tranet,<br />

bijeenkomsten etc. Theo v<strong>in</strong>dt het belangrijk dat op <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> locaties met (clusters<br />

<strong>van</strong>) teams concreet aan <strong>de</strong> slag wordt gaan met <strong>de</strong> projectdoelen.<br />

Trees <strong>van</strong> Hoek, secretariaatsme<strong>de</strong>werker<br />

Op <strong>de</strong> vraag hoe <strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers aankijken tegen het project ZoE, geeft Trees<br />

aan dat over <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd/achtergrond <strong>van</strong> het project we<strong>in</strong>ig met hen is gecommuniceerd. Op<br />

een gegeven moment is men <strong>de</strong> C-toets gaan versprei<strong>de</strong>n, omdat hiertoe opdracht werd<br />

gegeven. De <strong>in</strong>structieochtend over BergOp is volgens Trees als heel prettig ervaren. Het is<br />

altijd prettig om dui<strong>de</strong>lijke uitleg te krijgen. Toen bleek dat er een aantal d<strong>in</strong>gen mis g<strong>in</strong>gen<br />

met <strong>in</strong>voeren, is er opnieuw uitleg geweest en zijn dui<strong>de</strong>lijke afspraken gemaakt over het<br />

gebruik <strong>van</strong> BergOp.<br />

Wat betekent het project <strong>voor</strong> <strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers? Trees geeft aan dat het<br />

<strong>voor</strong> hen <strong>voor</strong>al een verzwar<strong>in</strong>g <strong>van</strong> taken betekent. Het <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten hou<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

meetmomenten, versturen en klaarleggen <strong>van</strong> <strong>de</strong> lijsten; <strong>de</strong> verwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> BergOp. En ook al<br />

kost het per lijst maar een paar m<strong>in</strong>uten, uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk betekent het een dui<strong>de</strong>lijk hogere<br />

werkdruk. Zeker ook <strong>in</strong> <strong>de</strong> ambulante tak, waar veel doorstroom is en dus ook veel lijsten<br />

<strong>in</strong>gevuld moeten wor<strong>de</strong>n. Wat <strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers het liefste veran<strong>de</strong>rd zou<strong>de</strong>n<br />

willen hebben, is dat ze <strong>voor</strong> <strong>de</strong> extra taken ook extra uren krijgen. Er wordt op meer<strong>de</strong>re<br />

fronten steeds meer <strong>van</strong> ze gevraagd. Er moet steeds meer op papier en <strong>in</strong> <strong>in</strong>formatiesystemen<br />

komen te staan. Trees maakt zich zorgen over <strong>de</strong> extra werkdruk die er <strong>voor</strong> <strong>de</strong> secretariaten<br />

bij zal komen met <strong>de</strong> CBCL /YSR. Hier dient aandacht <strong>voor</strong> te zijn.<br />

Wat is er wel goed gegaan? Daar wordt eigenlijk we<strong>in</strong>ig over gesproken, geeft Trees<br />

aan. Wat bij<strong>voor</strong>beeld tij<strong>de</strong>ns het registratieme<strong>de</strong>werkersoverleg aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> komt, is wat er<br />

74


mis gaat en wat <strong>de</strong> knelpunten zijn. Bij <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets voelen <strong>de</strong><br />

secretariaatsme<strong>de</strong>werkers zich volgens Trees niet direct betrokken. Hoe tevre<strong>de</strong>n <strong>de</strong> cliënten<br />

zijn, is <strong>in</strong>teressant <strong>voor</strong> <strong>de</strong> hulpverleners zelf, maar <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe gaat het niet over <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> het secretariaat. Hun rol daar<strong>in</strong> is <strong>voor</strong> hun gevoel maar kle<strong>in</strong>. Uiteraard<br />

willen alle secretariaatsme<strong>de</strong>werkers zich <strong>in</strong>zetten <strong>voor</strong> een kwalitatief goe<strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g.<br />

Ze v<strong>in</strong><strong>de</strong>n het echter een aandachtspunt dat het papierwerk <strong>voor</strong> jeugdigen en ou<strong>de</strong>rs ook<br />

steeds meer toeneemt. De secretariaatsme<strong>de</strong>werkers vragen zich af of om die re<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

vragenlijsten soms niet terugkomen.<br />

Trees benoemt dat <strong>de</strong> respons hoger is wanneer <strong>de</strong> lijst <strong>in</strong> persoonlijke <strong>in</strong>teractie wordt<br />

afgenomen. Dit gebeurt <strong>voor</strong>al bij crisishulp en ambulante hulp. De persoonlijke bena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

is heel belangrijk. Het werkt dui<strong>de</strong>lijk drempelverlagend, en op die manier vormen <strong>de</strong><br />

vragenlijsten dui<strong>de</strong>lijker een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsproces. Mogelijk kan dit <strong>de</strong><br />

antwoor<strong>de</strong>n wel beïnvloe<strong>de</strong>n.<br />

Ad Kops, af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanager <strong>van</strong> één <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

Ad is naar eigen zeggen zij<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gs betrokken geweest bij het project. Anouk Voeten<br />

(zorgcoörd<strong>in</strong>ator) weet er op zijn af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g het meeste <strong>van</strong>af. Bij navraag blijkt Ad geen zicht<br />

te hebben op <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> tussenevaluatie. Ad geeft aan er <strong>van</strong> overtuigd te zijn dat<br />

effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong> dagelijkse hulpverlen<strong>in</strong>gspraktijk z<strong>in</strong>vol kan zijn. Hij benadrukt<br />

dat het on<strong>de</strong>rzoek niet los moet staan <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkvloer en dat afstemm<strong>in</strong>g over en weer <strong>van</strong><br />

groot belang is.<br />

Wat betreft <strong>de</strong> C-toets, geeft Ad aan dat <strong>de</strong>ze op zijn af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g goed is verspreid. Er is<br />

echter we<strong>in</strong>ig teruggekomen. Ad realiseert zich dat met name bij <strong>de</strong> korte trajecten aardig wat<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënten wordt gevraagd. In dit geval is het <strong>de</strong>s te belangrijker dat <strong>de</strong> hulpverlener <strong>de</strong><br />

cliënt het belang <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek kan uitleggen. Ook bij <strong>de</strong> <strong>in</strong>voer <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL vraagt hij<br />

aandacht <strong>voor</strong> overbelast<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënt.<br />

Praktijkgericht effecton<strong>de</strong>rzoek is volgens Ad <strong>in</strong> kortduren<strong>de</strong> modules lastig, maar<br />

niet onmogelijk. Er zijn echter een aantal basis<strong>voor</strong>waar<strong>de</strong>n <strong>van</strong> belang: faciliter<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

adm<strong>in</strong>istratie, een goe<strong>de</strong> ver<strong>van</strong>g<strong>in</strong>g bij ziekte, een efficiënte koppel<strong>in</strong>g met IJZA, zo veel<br />

mogelijk <strong>de</strong> (dubbele) registratie <strong>in</strong> verschillen<strong>de</strong> systemen <strong>voor</strong>komen.<br />

Naast <strong>de</strong> aandachtspunten op het adm<strong>in</strong>istratieve vlak, is aandacht nodig <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

hulpverleners die bezig zijn hun jongeren zo goed mogelijk te begelei<strong>de</strong>n. Op het moment dat<br />

zij niet <strong>in</strong>zien wat <strong>de</strong> toegevoeg<strong>de</strong> waar<strong>de</strong> is <strong>van</strong> het afnemen <strong>van</strong> vragenlijsten en dit niet<br />

direct kunnen gebruiken <strong>in</strong> hun hulpverlen<strong>in</strong>g, is het <strong>voor</strong> <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren veel<br />

moeilijker hen te motiveren <strong>voor</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek. Ad benadrukt dat het Centraal<br />

Bureau <strong>de</strong> realiteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkvloer goed <strong>in</strong> het oog moet hou<strong>de</strong>n.<br />

Er is volgens Ad te we<strong>in</strong>ig gecommuniceerd over het project. Het zou prettig zijn als<br />

er vaker teruggekoppeld wordt over bij<strong>voor</strong>beeld (tussentijdse) resultaten. Zo hebben <strong>de</strong><br />

me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> zijn af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g er<strong>voor</strong> gezorgd dat <strong>de</strong> SDQ werd <strong>in</strong>gevuld, maar niet<br />

teruggehoord wat ermee is gebeurd. Terugkoppel<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dt hij belangrijk om meer draagvlak<br />

<strong>voor</strong> het on<strong>de</strong>rzoek te creëren. De uitvoerend me<strong>de</strong>werkers zou<strong>de</strong>n meer uitleg moeten<br />

krijgen over het project: over <strong>de</strong> achtergrond, <strong>de</strong> duur, wanneer er resultaten te zien zullen<br />

zijn, en het nut <strong>van</strong> het hele on<strong>de</strong>rzoek.<br />

Monika <strong>de</strong> Prenter, zorgcoörd<strong>in</strong>ator, lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectgroep<br />

Het traject <strong>van</strong> ZoE is volgens Monika <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie gericht geweest op het<br />

<strong>in</strong>ventariseren <strong>van</strong> alle noodzakelijke activiteiten. Het heeft geleid tot een actieplan dat<br />

concreet en overzichtelijk was. Op <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets werkte dit goed. Alle<br />

projectgroeple<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n hier<strong>in</strong> een actieve rol. Het hele traject heeft veel tijd gekost, met<br />

name om <strong>de</strong> faciliteiten en <strong>de</strong> organisatorische zaken te regelen.<br />

75


In <strong>de</strong> projectgroep bleek <strong>voor</strong>al veel behoefte aan overleg en communicatie. Dit gold<br />

ook <strong>voor</strong> <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren die geen <strong>de</strong>el uitmaakten <strong>van</strong> <strong>de</strong> projectgroep. Deze taak was<br />

aan <strong>de</strong> primus <strong>in</strong>ter parus toebe<strong>de</strong>eld, maar niet <strong>in</strong> ie<strong>de</strong>re divisie bleek <strong>de</strong> overlegstructuur hier<br />

voldoen<strong>de</strong> op toegerust. Dit heeft volgens Monika op <strong>de</strong> werkvloer <strong>voor</strong> <strong>de</strong> nodige onrust en<br />

<strong>in</strong>formatieachterstand gezorgd.<br />

Rond <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL is het lange tijd stil geweest. De stagiaires<br />

had<strong>de</strong>n hier een lei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> rol <strong>in</strong> en <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkgroep zou<strong>de</strong>n op basis <strong>van</strong> die<br />

ervar<strong>in</strong>gen <strong>de</strong> routes maken <strong>voor</strong> hun af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. Op dat moment vertrok <strong>de</strong> projectlei<strong>de</strong>r en<br />

stagneer<strong>de</strong> daardoor <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang even. Om <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang te borgen is centraal een route<br />

CBCL ontwikkeld. Hoewel het jammer is dat hierdoor m<strong>in</strong><strong>de</strong>r bottum-up gewerkt kon<br />

wor<strong>de</strong>n, was het een dui<strong>de</strong>lijke route die <strong>voor</strong> zover mogelijk gelijk liep aan <strong>de</strong> C-toets. Al<br />

met al is <strong>de</strong> projectgroep <strong>van</strong> groot belang geweest om één lijn te krijgen <strong>in</strong> afspraken en<br />

communicatie. De communicatie buiten <strong>de</strong> werkgroep vergt <strong>de</strong> nodige aandacht, met name<br />

het <strong>in</strong>formeren en het maken <strong>van</strong> afspraken over implementatie vormen een aandachtspunt.<br />

3.4 Resultaten<br />

3.4.1 Clienttevre<strong>de</strong>nheid: C-toets<br />

De C-toets is ontwikkeld om <strong>in</strong>zicht te krijgen <strong>in</strong> het perspectief <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënt op <strong>de</strong> kwaliteit<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>. De C-toets bestaat uit 21 stell<strong>in</strong>gen waarop <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nt (ou<strong>de</strong>r/verzorger<br />

of jongere) door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> een vier-punts schaal kan aangeven <strong>in</strong> hoeverre hij/zij het<br />

daarmee eens is (1=helemaal niet mee eens, 4= helemaal mee eens). Alle stell<strong>in</strong>gen zijn<br />

positief geformuleerd. Hoe hoger <strong>de</strong> score <strong>van</strong> een respon<strong>de</strong>nt, hoe tevre<strong>de</strong>ner hij is. Daarna<br />

kan <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nt een rapportcijfer geven <strong>voor</strong> <strong>de</strong> tevre<strong>de</strong>nheid over <strong>de</strong> hulp die hij<br />

ont<strong>van</strong>gen heeft. Wanneer bepaal<strong>de</strong> vragen wor<strong>de</strong>n samengenomen kan <strong>de</strong> ervaren kwaliteit<br />

op vier specifieke aspecten wor<strong>de</strong>n vastgesteld: Contact & Bejegen<strong>in</strong>g, Professionaliteit,<br />

Informatie & Voortgang, Doel & Resultaat.<br />

Om na te gaan hoe tevre<strong>de</strong>n cliënten zijn over <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r zijn per<br />

behan<strong>de</strong>lvorm <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores berekend op <strong>de</strong> vier aspecten <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets, <strong>de</strong><br />

totaalscore en het rapportcijfer. Daarbij is on<strong>de</strong>rscheid gemaakt <strong>in</strong> scores bij <strong>de</strong><br />

tussenevaluatie en scores bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie. De scores op <strong>de</strong> C-toets zijn als volgt te<br />

<strong>in</strong>terpreteren. De scores op <strong>de</strong> schalen kunnen variëren <strong>van</strong> 1 tot 4, waarbij een score tussen 1<br />

en 2 staat <strong>voor</strong> een slechte kwaliteit, een score tussen 2 en 3 kan wor<strong>de</strong>n geïnterpreteerd als<br />

een re<strong>de</strong>lijke kwaliteit, en een score <strong>van</strong> 3 tot en met 4 staat <strong>voor</strong> een goe<strong>de</strong> kwaliteit. Voor <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>terpretatie <strong>van</strong> het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfer geldt dat ≤ 6 is zeer ontevre<strong>de</strong>n, tussen 6 en 7 is<br />

matig tevre<strong>de</strong>n, tussen 7 en 8 is re<strong>de</strong>lijk tevre<strong>de</strong>n en ≥ 8 is zeer tevre<strong>de</strong>n.<br />

Jongeren<br />

In Figuur 1 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> totaalscores <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren per behan<strong>de</strong>lvorm en per<br />

meetmoment gepresenteerd. In Figuur 2 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> rapportcijfers per behan<strong>de</strong>lvorm en per<br />

meetmoment gepresenteerd. De bijbehoren<strong>de</strong> tabel met gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores en<br />

standaard<strong>de</strong>viaties <strong>van</strong> alle schalen is weergegeven <strong>in</strong> Bijlage 1.<br />

In Figuur 1 is <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste kolom te zien dat alle jongeren <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r gemid<strong>de</strong>ld 3.13<br />

scoren bij <strong>de</strong> tussentijdse evaluatie en 3.20 bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie. Gemid<strong>de</strong>ld genomen<br />

beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> jongeren <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp bij Ten<strong>de</strong>r dus als goed. Vervolgens zijn<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores per behan<strong>de</strong>lvorm weergegeven. Door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> een horizontale lijn <strong>in</strong><br />

76


<strong>de</strong> figuur kunnen <strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lvormen vergeleken wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong><br />

totaalscore <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. De scores <strong>van</strong> Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g, Coach<strong>in</strong>g en Kamertra<strong>in</strong><strong>in</strong>g zijn<br />

relatief hoog vergeleken bij <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r (Boddaert en Vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

scoren nog hoger, maar het gaat hierbij steeds maar om één jongere). Deze jongeren zijn dus<br />

meer tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> algehele kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g dan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> jongere bij<br />

Ten<strong>de</strong>r. De scores bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Orthopedagogische Resi<strong>de</strong>ntiële Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

en Paljas Plus zijn relatief laag. Deze jongeren zijn dus m<strong>in</strong><strong>de</strong>r tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> algehele<br />

kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g dan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> jongere bij Ten<strong>de</strong>r.<br />

In Figuur 2 zijn <strong>de</strong> rapportcijfers <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren weergegeven. In <strong>de</strong> eerste kolom is<br />

te zien dat jongeren gemid<strong>de</strong>ld een rapportcijfer geven <strong>van</strong> 7,65 bij <strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>g en<br />

7,78 bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g. De jongeren zijn dus re<strong>de</strong>lijk tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g bij Ten<strong>de</strong>r.<br />

Vervolgens zijn gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfers per behan<strong>de</strong>lvorm weergegeven. Door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong><br />

een horizontale lijn <strong>in</strong> <strong>de</strong> figuur kunnen <strong>de</strong> rapportcijfers <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>lvormen vergeleken wor<strong>de</strong>n met het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfer <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. De<br />

rapportcijfers <strong>van</strong> MKT 3-12, KIOG, Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g en Coach<strong>in</strong>g zijn relatief hoog<br />

vergeleken bij het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfer <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r (scores bij FF en Vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g zijn<br />

hoger, maar het gaat steeds maar om één jongere). Het rapportcijfer bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

Paljas Plus is relatief het laagst, wat betekent dat jongeren ontevre<strong>de</strong>n zijn over <strong>de</strong><br />

hulpverlen<strong>in</strong>g bij Paljas Plus.<br />

4<br />

3,5<br />

3<br />

2,5<br />

2<br />

1,5<br />

1<br />

Totaal Ten<strong>de</strong>r<br />

Ambulante spoedhulp<br />

Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g<br />

Begeleid wonen<br />

Boddaert<br />

Coach<strong>in</strong>g<br />

Crisisop<strong>van</strong>g<br />

IOG<br />

Kamertra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

KIOG<br />

LLOG/LLF<br />

Long stay<br />

MKT 3 - 12<br />

Ortho.res. beh. 12-18<br />

Paljas Plus<br />

PEL<br />

Res. basishulpverlen<strong>in</strong>g<br />

Vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

Zelfstandigheidtra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

Figuur 1. Totaalscore C-toets jongere per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment.<br />

77<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score<br />

Ten<strong>de</strong>r totaal<br />

Tussentijds<br />

E<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie


10<br />

9<br />

8<br />

7<br />

6<br />

5<br />

4<br />

3<br />

2<br />

1<br />

0<br />

Tussentijds<br />

Totaal Ten<strong>de</strong>r<br />

Ambulante spoedhulp<br />

Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g<br />

Begeleid wonen<br />

Boddaert<br />

Coach<strong>in</strong>g<br />

Crisisop<strong>van</strong>g<br />

FF<br />

IOG<br />

Kamertra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

KIOG<br />

LLOG/LLF<br />

Long stay<br />

MKT 3 - 12<br />

Ortho. Res. behand. 12-18<br />

Paljas Plus<br />

PEL<br />

Res. basishulpverlen<strong>in</strong>g<br />

Vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

Zelfstandigheidtra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

Figuur 2. Rapportcijfer C-toets jongere per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment.<br />

Ou<strong>de</strong>rs<br />

78<br />

Gemid<strong>de</strong>ld<br />

rapportcijfer<br />

Ten<strong>de</strong>r totaal<br />

E<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie<br />

In Figuur 3 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> totaalscores <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs per behan<strong>de</strong>lvorm en per<br />

meetmoment gepresenteerd. In Figuur 4 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> rapportcijfers per behan<strong>de</strong>lvorm en per<br />

meetmoment gepresenteerd. De bijbehoren<strong>de</strong> tabel met gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores en<br />

standaard<strong>de</strong>viaties <strong>van</strong> alle schalen is weergegeven <strong>in</strong> Bijlage 2.<br />

4<br />

3,5<br />

3<br />

2,5<br />

2<br />

1,5<br />

1<br />

Ten<strong>de</strong>r Totaal<br />

Ambulante spoedhulp<br />

Ambulante jeugdhulp WNBR<br />

Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g<br />

Boddaert*<br />

Coach<strong>in</strong>g<br />

Crisisop<strong>van</strong>g<br />

FF<br />

IOG<br />

KIOG<br />

LLOG/LLF<br />

MKD<br />

MKT 3 - 12<br />

Orthoped. resi<strong>de</strong>nt. behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 12-18<br />

Figuur 3. Totaalscore C-toets ou<strong>de</strong>rs per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment.<br />

Paljas Plus<br />

Zelfstandigheidtra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<br />

Res. basis hulpverlen<strong>in</strong>g<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score<br />

Ten<strong>de</strong>r totaal<br />

Tussentijds<br />

E<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie


10<br />

9<br />

8<br />

7<br />

6<br />

5<br />

4<br />

3<br />

2<br />

1<br />

0<br />

Ten<strong>de</strong>r Totaal<br />

Ambulante spoedhulp<br />

Ambulante jeugdhulp WNBR<br />

Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g<br />

Boddaert<br />

Coach<strong>in</strong>g<br />

Crisisop<strong>van</strong>g<br />

FF<br />

IOG<br />

79<br />

KIOG<br />

LLOG/LLF<br />

MKD<br />

MKT 3 - 12<br />

Orthoped. resi<strong>de</strong>nt. behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 12-18*<br />

Figuur 4. Rapportcijfer C-toets ou<strong>de</strong>rs per behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment.<br />

Paljas Plus<br />

Zelfstandigheidtra<strong>in</strong><strong>in</strong>g Tussentijds<br />

Res. basis hulpverlen<strong>in</strong>g<br />

Gemid<strong>de</strong>ld<br />

rapportcijfer<br />

Ten<strong>de</strong>r totaal<br />

E<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie<br />

In Figuur 3 is <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste kolom te zien dat ou<strong>de</strong>rs gemid<strong>de</strong>ld 3.50 scoren bij <strong>de</strong> tussentijdse<br />

evaluatie en 3.45 bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie. Gemid<strong>de</strong>ld genomen beoor<strong>de</strong>len <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> kwaliteit<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g bij Ten<strong>de</strong>r dus als goed. Vervolgens zijn gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores per<br />

behan<strong>de</strong>lvorm weergegeven. Door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> een horizontale lijn <strong>in</strong> <strong>de</strong> figuur kunnen <strong>de</strong><br />

scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lvormen vergeleken wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> totaalscore <strong>van</strong><br />

Ten<strong>de</strong>r. De scores bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong><strong>de</strong>valuatie <strong>van</strong> Boddaert en FF zijn relatief hoog vergeleken bij <strong>de</strong><br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. Deze ou<strong>de</strong>rs zijn dus meer tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> algehele kwaliteit<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g dan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r bij Ten<strong>de</strong>r. Het verschil tussen <strong>de</strong> score bij <strong>de</strong><br />

tussentijdse met<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Boddaert is significant. Ou<strong>de</strong>rs zijn bij <strong>de</strong><br />

e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g tevre<strong>de</strong>ner. De scores bij Crisisop<strong>van</strong>g, Orthopedagogische Resi<strong>de</strong>ntiële<br />

Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 12-18 jaar, Paljas Plus en Zelfstandigheidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>g zijn relatief laag. Deze ou<strong>de</strong>rs<br />

zijn dus m<strong>in</strong><strong>de</strong>r tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> algehele kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g dan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

ou<strong>de</strong>r bij Ten<strong>de</strong>r.<br />

In Figuur 4 zijn <strong>de</strong> rapportcijfers <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs weergegeven. In <strong>de</strong> eerste kolom is te<br />

zien dat ou<strong>de</strong>rs gemid<strong>de</strong>ld een rapportcijfer geven <strong>van</strong> 8,16 bij <strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>g en 8,18<br />

bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g. Gemid<strong>de</strong>ld genomen zijn ou<strong>de</strong>rs dus zeer tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g<br />

bij Ten<strong>de</strong>r. Vervolgens zijn gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfers per behan<strong>de</strong>lvorm weergegeven. Door<br />

mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> een horizontale lijn <strong>in</strong> <strong>de</strong> figuur kunnen <strong>de</strong> rapportcijfers <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>lvormen vergeleken wor<strong>de</strong>n met het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfer <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. De<br />

rapportcijfers <strong>van</strong> Ambulante Spoedhulp, Boddaert, LLOG/LLF en MKD zijn relatief hoog<br />

vergeleken bij het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> rapportcijfer <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. De rapportcijfers bij <strong>de</strong> tussentijdse<br />

met<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> Paljas Plus en Zelfstandigheidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>g en <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g bij MKT 3-12 zijn<br />

relatief laag, ou<strong>de</strong>rs zijn matig tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g. Bij Orthopedagogische<br />

Resi<strong>de</strong>ntiele Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 12-18 jaar is er een significant verschil tussen het rapportcijfer bij<br />

<strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>g en bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g. Bij <strong>de</strong> e<strong>in</strong>dmet<strong>in</strong>g is het cijfer lager (8,50 vs<br />

7,20).


Wanneer <strong>de</strong> scores <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs en jongeren met elkaar vergeleken wor<strong>de</strong>n dan valt op<br />

dat ou<strong>de</strong>rs gemid<strong>de</strong>ld tevre<strong>de</strong>ner zijn over <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g dan jongeren.<br />

3.4.2 Probleemreductie: CBCL en SDQ<br />

In het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> het pilot-on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> vergelijk<strong>in</strong>g en bruikbaarheid <strong>van</strong> CBCL en SDQ<br />

zijn bij 53 gez<strong>in</strong>nen <strong>van</strong> vier locaties <strong>de</strong> SDQ en CBCL/YSR bij ou<strong>de</strong>rs en/of jongeren<br />

afgenomen: Boddaert, Krabbebossen, Jeugd & Zelfstandigheid en Lievenshove. Bij Boddaert<br />

(daghulp jongere jeugd) en <strong>de</strong> Krabbebossen (resi<strong>de</strong>ntieel jongere jeugd) zijn maar enkele<br />

vragenlijsten door jongeren <strong>in</strong>gevuld omdat <strong>de</strong> meesten daar<strong>voor</strong> te jong zijn (jonger dan 11<br />

jaar). Bij <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Jeugd en Zelfstandigheid (ambulante hulp ou<strong>de</strong>re jeugd) is alleen <strong>de</strong><br />

SDQ door ou<strong>de</strong>rs en jongeren <strong>in</strong>gevuld. Men vond afname <strong>van</strong> twee vragenlijsten te belastend<br />

<strong>voor</strong> <strong>de</strong>ze kortduren<strong>de</strong> module waarbij <strong>de</strong> doelgroep relatief lichte problematiek kent. Bij <strong>de</strong><br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Lievenshove (resi<strong>de</strong>ntieel ou<strong>de</strong>re jeugd) zijn zowel SDQ als CBCL/YSR bij ou<strong>de</strong>rs<br />

en jongeren afgenomen. De vragenlijsten zijn <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe afgenomen bij opname <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

jongere <strong>in</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lvorm. In enkele gevallen is een vragenlijst bij afsluit<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong>gevuld of bij zowel opname als afsluit<strong>in</strong>g.<br />

In on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n per vragenlijst (SDQ resp. CBCL/YSR) <strong>de</strong> resultaten<br />

weergegeven <strong>in</strong> grafieken. De resultaten wor<strong>de</strong>n gepresenteerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>viatiescores. <strong>Een</strong> <strong>de</strong>viatiescore zegt iets over <strong>de</strong> afwijk<strong>in</strong>g t.o.v. <strong>de</strong> normgroep (nietkl<strong>in</strong>isch).<br />

<strong>Een</strong> <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 0 betekent een score gelijk aan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

normgroep. Hoe hoger <strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore, hoe meer <strong>de</strong> score afwijkt <strong>van</strong> <strong>de</strong> norm. Bij een<br />

<strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 1,29 of hoger spreken we <strong>van</strong> aanzienlijke problemen. De score wijkt dan<br />

zoveel af <strong>van</strong> <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> <strong>de</strong> normgroep dat we spreken <strong>van</strong> een kl<strong>in</strong>ische grens.<br />

Omdat een <strong>de</strong>viatiescore een gestandaardiseer<strong>de</strong> score is, is het mogelijk resultaten op<br />

verschillen<strong>de</strong> vragenlijsten on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g te vergelijken. In <strong>de</strong> grafieken wordt <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens<br />

steeds weergegeven <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> een horizontale lijn. Zo is direct te zien op welke schalen<br />

<strong>de</strong> jeugdigen boven <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens scoren.<br />

SDQ: Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores bij opname en e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Bij 26 jongeren is een SDQ bij opname afgenomen, bij 2 jongeren is een SDQ bij afsluit<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g afgenomen (<strong>de</strong>ze zijn daarom <strong>in</strong> <strong>de</strong> grafiek buiten beschouw<strong>in</strong>g gelaten).<br />

Door 27 ou<strong>de</strong>rs is een SDQ <strong>in</strong>gevuld bij opname <strong>van</strong> hun k<strong>in</strong>d, door 7 ou<strong>de</strong>rs is een SDQ<br />

<strong>in</strong>gevuld bij afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. In Figuur 5 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong><br />

jongeren bij opname op <strong>de</strong> SDQ gepresenteerd. Eveneens wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong><br />

ou<strong>de</strong>rs bij opname en e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> SDQ gepresenteerd. De bijbehoren<strong>de</strong> tabel met<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores en standaard<strong>de</strong>viaties is weergegeven <strong>in</strong> Bijlage 3.3.<br />

80


3,50<br />

3,00<br />

2,50<br />

2,00<br />

1,50<br />

1,00<br />

0,50<br />

0,00<br />

-0,50<br />

Emotionele<br />

symptomen<br />

Gedragsproblemen Hyperactiviteit Problemen met<br />

leeftijdsgenoten<br />

81<br />

SDQ jo opname N=26<br />

SDQ ou opname N=27<br />

SDQ ou e<strong>in</strong><strong>de</strong> N=7<br />

Prosociaal gedrag Totale problemen<br />

kl<strong>in</strong>ische grens<br />

1,29<br />

Figuur 5. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> jongeren en ou<strong>de</strong>rs op <strong>de</strong> schalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ bij opname en bij<br />

e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g (ou<strong>de</strong>rs).<br />

In Figuur 5 is te zien dat jongeren bij opname op geen enkele schaal boven <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische grens<br />

scoren. Dat betekent dat zij gemid<strong>de</strong>ld genomen geen ernstige problemen ervaren. Relatief<br />

gezien ervaren zij <strong>de</strong> meeste problemen op <strong>de</strong> schaal gedragsproblemen. Ou<strong>de</strong>rs daarentegen<br />

ervaren bij opname aanzienlijke problemen bij hun k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren op <strong>de</strong> schalen gedragsproblemen,<br />

hyperactiviteit en totale problemen. Ou<strong>de</strong>rs die een SDQ bij e<strong>in</strong><strong>de</strong> <strong>van</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g hebben<br />

<strong>in</strong>gevuld, ervaren aanzienlijke problemen op <strong>de</strong> schalen gedragsproblemen, hyperactiviteit,<br />

problemen met leeftijdgenoten en totale problemen. In vergelijk<strong>in</strong>g met ou<strong>de</strong>rs die een SDQ<br />

bij opname <strong>van</strong> hun k<strong>in</strong>d hebben <strong>in</strong>gevuld, ervaren <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs bij e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />

problemen op het gebied <strong>van</strong> emotionele problemen en prosociaal gedrag en meer problemen<br />

op <strong>de</strong> schalen gedragsproblemen, problemen met leeftijdsgenoten en totale problemen. De<br />

geconstateer<strong>de</strong> verschillen tussen <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g bij opname en bij e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn niet<br />

significant. Ver<strong>de</strong>r moet wor<strong>de</strong>n opgemerkt dat <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs die bij afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g een SDQ hebben <strong>in</strong>gevuld, niet <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> zijn als <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs die bij opname een<br />

SDQ hebben <strong>in</strong>gevuld en dat het bij afsluit<strong>in</strong>g om <strong>zeven</strong> ou<strong>de</strong>rs gaat. Het beeld dat ou<strong>de</strong>rs en<br />

jongeren grote verschillen ervaren <strong>in</strong> <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> <strong>de</strong> problematiek is een bekend verschijnsel.<br />

SDQ: Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores per locatie<br />

Vervolgens is nagegaan of er bij <strong>de</strong> SDQ-met<strong>in</strong>g bij opname verschillen zijn tussen <strong>de</strong><br />

locaties. In Figuur 6 wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs en jongeren per behan<strong>de</strong>lvorm<br />

gepresenteerd. Daarbij zijn <strong>in</strong> <strong>de</strong> grafiek alleen <strong>de</strong> locaties meegenomen waar<strong>van</strong> drie of meer<br />

vragenlijsten <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs en/of jongere beschikbaar zijn. De bijbehoren<strong>de</strong> tabel met<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores en standaard<strong>de</strong>viaties <strong>van</strong> alle locaties is weergegeven <strong>in</strong> Bijlage 3.4.


4,00<br />

3,50<br />

3,00<br />

2,50<br />

2,00<br />

1,50<br />

1,00<br />

0,50<br />

0,00<br />

-0,50<br />

Emotionele<br />

symptomen<br />

Gedragsproblemen Hyperactiviteit Problemen met<br />

leeftijdsgenoten<br />

82<br />

SDQ jo J&Z Breda N=7<br />

SDQ jo Lievenshove N=11<br />

SDQ ou Boddaert N=3<br />

SDQ ou J&Z Breda N=9<br />

SDQ ou Lievenshove N=9<br />

Prosociaal gedrag Totale problemen<br />

Figuur 6. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> SDQ <strong>van</strong> jongeren en ou<strong>de</strong>rs bij opname per locatie.<br />

kl<strong>in</strong>ische grens<br />

1,29<br />

Bij <strong>de</strong> locatie Jeugd & Zelfstandigheid <strong>in</strong> Breda rapporteren <strong>de</strong> jongeren meer emotionele<br />

problemen, meer problemen op het gebied <strong>van</strong> hyperactiviteit, m<strong>in</strong><strong>de</strong>r problemen op het<br />

gebied <strong>van</strong> prosociaal gedrag en meer totale problemen dan jongeren <strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie<br />

Lievenshove. Op <strong>de</strong> schalen gedragsproblemen en problemen met leeftijdsgenoten<br />

rapporteren jongeren <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> locaties ongeveer evenveel problemen. Deze geconstateer<strong>de</strong><br />

verschillen zijn niet significant.<br />

Ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren die zijn opgenomen bij <strong>de</strong> locaties Lievenshove en Jeugd &<br />

Zelfstandigheid ervaren aanzienlijke emotionele problemen bij hun k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren. Ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />

jongeren <strong>van</strong> Lievenshove ervaren relatief <strong>de</strong> meeste emotionele problemen bij hun k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren.<br />

Ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> alle locaties ervaren aanzienlijke gedragsproblemen bij hun k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren. Ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong><br />

k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren die zijn opgenomen bij Boddaert ervaren relatief <strong>de</strong> meeste gedragsproblemen.<br />

Ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> jeugdigen die zijn opgenomen bij Jeugd & Zelfstandigheid ervaren aanzienlijke<br />

problemen op het gebied <strong>van</strong> leeftijdsgenoten bij hun k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren. De jongeren <strong>van</strong> Lievenshove<br />

hebben, volgens hun ou<strong>de</strong>rs, aanzienlijke problemen op het gebied <strong>van</strong> prosociaal gedrag. De<br />

geconstateer<strong>de</strong> verschillen tussen <strong>de</strong> locaties zijn niet significant.<br />

CBCL/YSR: Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores bij opname en e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Bij 15 jongeren (allen <strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie Lievenshove) is een YSR bij opname afgenomen, bij 1<br />

jongere is een YSR bij afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g afgenomen (<strong>de</strong>ze is daarom <strong>in</strong> <strong>de</strong> grafiek<br />

buiten beschouw<strong>in</strong>g gelaten). Door 18 ou<strong>de</strong>rs is een CBCL <strong>in</strong>gevuld bij opname <strong>van</strong> hun<br />

k<strong>in</strong>d, door 6 ou<strong>de</strong>rs is een CBCL <strong>in</strong>gevuld bij afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. In Figuur 7<br />

wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> jongeren bij opname op <strong>de</strong> YSR gepresenteerd. Eveneens<br />

wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij opname en bij e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> CBCL<br />

gepresenteerd. De bijbehoren<strong>de</strong> tabel met gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores en standaard<strong>de</strong>viaties <strong>van</strong> alle<br />

jongeren en ou<strong>de</strong>rs is weergegeven <strong>in</strong> Bijlage 3.5.


3,50<br />

3,00<br />

2,50<br />

2,00<br />

1,50<br />

1,00<br />

0,50<br />

0,00<br />

Teruggetrokken<br />

Lichamelijke klachten<br />

Angstig-<strong>de</strong>pressief<br />

Sociale problemen<br />

Denkproblemen<br />

Aandachtsproblemen<br />

Del<strong>in</strong>quent gedrag<br />

83<br />

Agressief gedrag<br />

Internaliseren<br />

Externaliseren<br />

Totale gedragsproblemen<br />

Figuur 7. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> YSR bij opname en CBCL bij opname en afsluit<strong>in</strong>g<br />

kl<strong>in</strong>ische grens<br />

1,29<br />

YSR jo opname N=15<br />

CBCL Ou opname N=18<br />

CBCL Ou e<strong>in</strong><strong>de</strong> N=6<br />

In Figuur 7 is te zien dat jongeren op geen <strong>van</strong> <strong>de</strong> subschalen aanzienlijke problemen ervaren;<br />

hetzelf<strong>de</strong> beeld als bij <strong>de</strong> SDQ. Relatief gezien ervaren zij <strong>de</strong> meeste problemen op <strong>de</strong> schalen<br />

Denkproblemen, Agressief Gedrag en Externaliseren. Ou<strong>de</strong>rs daarentegen ervaren bij<br />

opname, net als bij <strong>de</strong> SDQ, aanzienlijke problemen bij hun k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren op alle schalen. Relatief<br />

gezien ervaren zij <strong>de</strong> meeste problemen op <strong>de</strong> schalen Angstig-Depressief, Denkproblemen,<br />

Del<strong>in</strong>quent gedrag, Externaliseren en Totale gedragsproblemen. De m<strong>in</strong>ste problemen ervaren<br />

zij op <strong>de</strong> schaal Lichamelijke Klachten. Bij het e<strong>in</strong><strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g ervaren ou<strong>de</strong>rs op<br />

bijna alle schalen (behalve Teruggetrokken gedrag) aanzienlijke problemen. Op <strong>de</strong> schalen<br />

Lichamelijke Klachten, Angstig-Depressief en Denkproblemen ervaren ou<strong>de</strong>rs bij e<strong>in</strong><strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g iets meer problemen dan ou<strong>de</strong>rs bij opname. Bij e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g ervaren<br />

ou<strong>de</strong>rs m<strong>in</strong><strong>de</strong>r problemen op <strong>de</strong> schalen Aandachtsproblemen, Del<strong>in</strong>quent Gedrag, Agressief<br />

Gedrag, Internaliseren, Externaliseren en Totale Gedragsproblemen dan ou<strong>de</strong>rs bij opname.<br />

De geconstateer<strong>de</strong> verschillen <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs tussen <strong>de</strong> scores bij opname en bij e<strong>in</strong><strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zijn niet significant. Tevens moet wor<strong>de</strong>n opgemerkt dat <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs die bij<br />

afsluit<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g een CBCL hebben <strong>in</strong>gevuld, niet <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> zijn als <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs die<br />

bij opname een CBCL hebben <strong>in</strong>gevuld en dat het bij afsluit<strong>in</strong>g om vijf ou<strong>de</strong>rs gaat.<br />

CBCL: Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores per locatie<br />

Van <strong>de</strong> 18 ou<strong>de</strong>rs die bij opname een CBCL <strong>in</strong>vul<strong>de</strong>n, zijn 11 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren op Lievenshove<br />

geplaatst, twee op Boddaert, één op <strong>de</strong> Krabbebossen, één op <strong>de</strong> Driekant en <strong>van</strong> drie ou<strong>de</strong>rs is<br />

onbekend waar hun k<strong>in</strong>d geplaatst is. De YSR is alleen bij <strong>de</strong> locatie Lievenshove <strong>in</strong>gevuld.<br />

Vanwege <strong>de</strong>ze kle<strong>in</strong>e aantallen respon<strong>de</strong>nten per locatie is er<strong>voor</strong> gekozen <strong>de</strong> resultaten hier niet<br />

<strong>in</strong> een grafiek te presenteren. De scores per locatie zijn opgenomen <strong>in</strong> een tabel <strong>in</strong> Bijlage 3.6.


3.5 Conclusies en aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

3.5.1 Ontwikkel<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r<br />

“Bij <strong>de</strong> tijd blijven” <strong>in</strong> <strong>de</strong> context <strong>van</strong> alle nieuwe ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>, vereist <strong>van</strong><br />

<strong>jeugdzorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rs een grote slagvaardigheid. In het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> spirituele metafoor<br />

Ten<strong>de</strong>r wil met haar tijd mee gaan, maar niet <strong>van</strong> haar geloof afvallen, heeft Ten<strong>de</strong>r <strong>in</strong> haar<br />

Beleidsplan 2008-2011 een ontwikkelricht<strong>in</strong>g beschreven die <strong>in</strong>speelt op ontwikkel<strong>in</strong>gen<br />

zoals <strong>de</strong> komst <strong>van</strong> Centra <strong>voor</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong> en <strong>de</strong> toenemen<strong>de</strong> marktwerk<strong>in</strong>g.<br />

In <strong>de</strong> beweg<strong>in</strong>g die Ten<strong>de</strong>r <strong>de</strong> afgelopen tijd heeft <strong>in</strong>gezet en doorgemaakt, was<br />

<strong>de</strong>elname aan het project Zicht op Effectiviteit een mooie en passen<strong>de</strong> schakel. Het opzetten<br />

en uitvoeren <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> effectiviteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g werd reeds beschreven<br />

als één <strong>van</strong> <strong>de</strong> drie hoofdthema’s <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ten<strong>de</strong>r Ontwikkelplannen (TOP1 en TOP2 32 ). Ten<strong>de</strong>r<br />

wil met haar effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek laten zien dat <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len die ze krijgt om haar<br />

maatschappelijke opdracht te vervullen ook daadwerkelijk effect hebben.<br />

De uitrol <strong>van</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek krijgt een plaats <strong>in</strong> een breed scala aan<br />

nieuwe ontwikkellijnen (<strong>de</strong>elprojecten) die naar verwacht<strong>in</strong>g gezamenlijk een fl<strong>in</strong>ke slag<br />

betekenen <strong>in</strong> het borgen en verbeteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> kwaliteit <strong>in</strong> <strong>de</strong> organisatie. Zo heeft Ten<strong>de</strong>r <strong>in</strong><br />

<strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r genoem<strong>de</strong> Ontwikkelplannen ook haar keuze <strong>voor</strong> <strong>de</strong> metavisie “Oploss<strong>in</strong>gsgericht<br />

Bejegenen” (OGB) vastgelegd. Dit betreft een positieve, toekomstgerichte mensvisie en<br />

communicatie met <strong>voor</strong>al opbouwen<strong>de</strong> vragen, gericht op eigen oploss<strong>in</strong>gen. De hulpverlener<br />

(of <strong>de</strong> leid<strong>in</strong>ggeven<strong>de</strong>) on<strong>de</strong>rsteunt <strong>de</strong> cliënt (of <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker) om zijn mogelijkhe<strong>de</strong>n te<br />

ont<strong>de</strong>kken en <strong>in</strong> te zetten. Mid<strong>de</strong>ls <strong>de</strong> attitu<strong>de</strong> en <strong>in</strong>terventies die passen b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong>ze wijze<br />

<strong>van</strong> bejegenen verwacht Ten<strong>de</strong>r een bijdrage te realiseren aan, <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls door on<strong>de</strong>rzoek vast<br />

komen te staan, algemeen werkzame bestand<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp. Daarnaast bev<strong>in</strong>dt Ten<strong>de</strong>r<br />

zich mid<strong>de</strong>n <strong>in</strong> een certificer<strong>in</strong>gstraject, waardoor <strong>de</strong> samenhang tussen kwaliteit,<br />

professionaliteit en effectiviteit steeds herkenbaar<strong>de</strong>r wordt <strong>voor</strong> onze me<strong>de</strong>werkers. Tot slot<br />

heeft Ten<strong>de</strong>r recent het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 vastgesteld waar<strong>in</strong> zij – mid<strong>de</strong>ls<br />

aanpass<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> topstructuur en <strong>in</strong> <strong>de</strong> aanstur<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> organisatie – <strong>in</strong>speelt op <strong>de</strong><br />

veran<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> context <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>.<br />

De veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> drie divisies naar twee divisies (divisie K<strong>in</strong>d en Gez<strong>in</strong> en divisie<br />

Jeugd en Netwerk) en een Front-Office wordt momenteel geïmplementeerd. Van het Front-<br />

Office maken drie on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len <strong>de</strong>el uit: cliëntmanagement, diagnostiek en directe hulp. De<br />

unit “directe hulp”is een belangrijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> een nieuwe meer marktgerichte werkwijze<br />

en een vorm om aansluit<strong>in</strong>g te zoeken bij <strong>de</strong> Centra <strong>voor</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong>. De externe<br />

geografische herkenbaarheid zal geen vorm krijgen <strong>in</strong> twee relatief grote regio’s (Breda en<br />

WNB), maar <strong>in</strong> kle<strong>in</strong>ere regio’s parallel aan <strong>de</strong> Centra <strong>voor</strong> Jeugd en Gez<strong>in</strong>. Daarnaast zal het<br />

zorgaanbod meer vraaggericht wor<strong>de</strong>n geor<strong>de</strong>nd door <strong>de</strong> keuze <strong>voor</strong> een <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

volgen<strong>de</strong> zes programmalijnen: Jeugdigen en gez<strong>in</strong>nen <strong>in</strong> crisis, Ontwikkel<strong>in</strong>gsstoornissen<br />

jonge k<strong>in</strong>d, Multiple gez<strong>in</strong>sproblemen, Multiculturele problematiek, Gedragsstoornissen en<br />

Faseproblematiek zelfstandigheid. De modules die b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> programmalijnen aangebo<strong>de</strong>n<br />

wor<strong>de</strong>n, zullen jaarlijks geëvalueerd gaan wor<strong>de</strong>n, waarmee aan verbeter<strong>in</strong>g en vernieuw<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> het zorgaanbod <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r structureel aandacht wordt gegeven.<br />

De bovengenoem<strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gen vragen <strong>van</strong> <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r veel<br />

flexibiliteit, maar leveren hen ook veel op. Ingaan<strong>de</strong> op het verloop <strong>van</strong> het project Zicht op<br />

Effectiviteit b<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r, kan gezegd wor<strong>de</strong>n dat er al veel bereikt is. <strong>Een</strong> aantal <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>voor</strong>af gestel<strong>de</strong> doelen is behaald en een belangrijke w<strong>in</strong>st is dat <strong>de</strong> organisatie <strong>in</strong> <strong>de</strong> vrij korte<br />

perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> een jaar meer “on<strong>de</strong>rzoeksm<strong>in</strong><strong>de</strong>d” is gewor<strong>de</strong>n. Bevor<strong>de</strong>rlijk <strong>voor</strong> <strong>de</strong> toekomst is<br />

het aantrekken <strong>van</strong> een nieuwe me<strong>de</strong>werker On<strong>de</strong>rzoek & Ontwikkel<strong>in</strong>g (O&O), waardoor<br />

32 Verwijz<strong>in</strong>g TOP1 TOP2<br />

84


on<strong>de</strong>rzoek gekoppeld aan zorgontwikkel<strong>in</strong>g, geborgd wordt. Terugkijkend op het afgelopen<br />

jaar is gebleken dat <strong>de</strong> plannen qua <strong>in</strong>houd en tijdspad vrij ambitieus zijn geweest. Daarnaast<br />

heeft <strong>de</strong> <strong>in</strong>terne communicatie over <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> het project – en <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n om <strong>de</strong><br />

gegevens te benutten – te wensen overgelaten. Vooral <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen zijn goed op <strong>de</strong><br />

hoogte <strong>van</strong> het project Zicht op Effectiviteit; <strong>voor</strong> <strong>de</strong> overige af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g geldt dit <strong>in</strong> m<strong>in</strong><strong>de</strong>re<br />

mate.<br />

3.5.2 Doelstell<strong>in</strong>gen Zicht op Effectiviteit<br />

De drie doelstell<strong>in</strong>gen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> duur <strong>van</strong> het project waren: (1) implementatie <strong>van</strong><br />

effecton<strong>de</strong>rzoek (cliënttevre<strong>de</strong>nheid, doelrealisatie en probleemreductie) <strong>in</strong> het<br />

hulpverlen<strong>in</strong>gsproces, (2) verkenn<strong>in</strong>g <strong>van</strong> specifieke aanvullen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvragen op <strong>de</strong><br />

werkvloer, en (3) benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultaten door hulpverleners. Bij elk doel hoor<strong>de</strong><br />

een aantal praktische doelen, welke <strong>in</strong> hoofdstuk 2 zijn beschreven. Bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het<br />

project Zicht op Effectiviteit zijn een stuurgroep en een projectgroep geformeerd en is er een<br />

projectlei<strong>de</strong>r aangesteld.<br />

3.5.3 Procesverloop<br />

In paragraaf 3 <strong>van</strong> dit hoofdstuk was te lezen hoe het proces met betrekk<strong>in</strong>g tot het werken<br />

aan <strong>de</strong> drie doelstell<strong>in</strong>gen is verlopen. Er zijn successen behaald maar ook knelpunten<br />

zichtbaar gewor<strong>de</strong>n.<br />

Praktisch gezien loopt momenteel <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets op alle af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen re<strong>de</strong>lijk<br />

tot goed. Het streven om 70% <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toetsen die naar cliënten verstuurd had<strong>de</strong>n moeten<br />

wor<strong>de</strong>n ook daadwerkelijk te versturen, is <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls behaald. Daarnaast is recent bij <strong>de</strong><br />

pilotlocaties gestart met <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL. On<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g bij <strong>de</strong> data-<strong>in</strong>voer is<br />

georganiseerd door aan elk <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilotlocaties een on<strong>de</strong>rzoeksstagiaire te koppelen. De<br />

organisatiebre<strong>de</strong> uitrol <strong>van</strong> het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL en YSR <strong>voor</strong> het structureel meten <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> probleemreductie is <strong>in</strong> <strong>voor</strong>bereid<strong>in</strong>g. Zo heeft een aantal zorgcoörd<strong>in</strong>atoren en<br />

hulpverleners beg<strong>in</strong> november een tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g gevolgd over het werken met en benutten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

CBCL <strong>in</strong> het hulpverlen<strong>in</strong>gsproces. In februari volgt een terugkomdag.<br />

Voor elk <strong>van</strong> <strong>de</strong> drie on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len <strong>van</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek zijn procedures<br />

geschreven; naast <strong>de</strong> procedures <strong>voor</strong> <strong>de</strong> C-toets en <strong>de</strong> CBCL heeft Ten<strong>de</strong>r <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls ook een<br />

procedure doelrealisatie. Dit on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> effectiviteitsmet<strong>in</strong>g is nog niet <strong>in</strong>gevoerd maar<br />

wel <strong>in</strong> <strong>voor</strong>bereid<strong>in</strong>g. Het formuleren <strong>van</strong> meetbare hulpverlen<strong>in</strong>gsdoelen blijkt <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

me<strong>de</strong>werkers een lastige omslag te zijn, ook na <strong>de</strong> schol<strong>in</strong>gsdag afgelopen juni. Wat met<br />

name lastig is gebleken, is om <strong>de</strong> doelen niet “te kle<strong>in</strong>” te maken. Van <strong>de</strong><br />

hulpverlen<strong>in</strong>gsdoelen wor<strong>de</strong>n immers <strong>de</strong> “kle<strong>in</strong>ere” (modulaire) werkdoelen afgeleid, en via<br />

<strong>de</strong> evaluatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkdoelen wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>gsdoelen uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk geëvalueerd. Er<br />

moet veel mee geoefend wor<strong>de</strong>n om er<strong>in</strong> thuis te geraken.<br />

Omdat <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets en CBCL geduren<strong>de</strong> het project prioriteit<br />

heeft gekregen, is er we<strong>in</strong>ig aandacht geweest <strong>voor</strong> <strong>de</strong> vraag welke verdiepen<strong>de</strong><br />

on<strong>de</strong>rzoeksvragen er nog leven <strong>in</strong> <strong>de</strong> organisatie. De verwacht<strong>in</strong>g is dat als <strong>de</strong> afname <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

C-toets, doelrealisatie en <strong>de</strong> CBCL geïmplementeerd zijn op <strong>de</strong> pilotlocaties, dat daar<br />

specifieke, verdiepen<strong>de</strong> vragen ontstaan, die on<strong>de</strong>r meer aanleid<strong>in</strong>g kunnen vormen tot<br />

on<strong>de</strong>rzoek door stu<strong>de</strong>nten <strong>voor</strong> hun Masterthesis.<br />

Ten aanzien <strong>van</strong> het laatste doel (benutt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultaten door<br />

hulpverleners) kan geconclu<strong>de</strong>erd wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren goed geïnformeerd zijn<br />

85


over hun rol <strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rzoek. Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers en hulpverleners zijn m<strong>in</strong><strong>de</strong>r betrokken<br />

geweest bij het on<strong>de</strong>rzoek.<br />

Voor <strong>de</strong> vertal<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten naar concrete verbeteracties b<strong>in</strong>nen bepaal<strong>de</strong><br />

modules is een procedure uitgewerkt. Vanaf 2008 zullen <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultaten on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />

vormen <strong>van</strong> <strong>de</strong> management<strong>in</strong>formatie (<strong>de</strong> <strong>in</strong>dicatoren cliënttevre<strong>de</strong>nheid en doelrealisatie<br />

halfjaarlijks, en probleemreductie jaarlijks) en <strong>van</strong> <strong>de</strong> modulereviews, een jaarlijkse evaluatie<br />

op module-niveau die een structurele plaats heeft gekregen <strong>in</strong> <strong>de</strong> Plann<strong>in</strong>g en Control-cyclus.<br />

In 2008 zal gestart wor<strong>de</strong>n met enkele modulen per programmalijn, <strong>de</strong>ze zijn <strong>in</strong> overleg met<br />

het divisiemanagement <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls vastgesteld.<br />

3.5.4 Hoe gaat Ten<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>r?<br />

Van het procesverloop tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> <strong>de</strong>elname aan het project Zicht op Effectiviteit is veel<br />

geleerd. Dit geeft aanleid<strong>in</strong>g tot een aantal vervolgstappen die al op <strong>de</strong> korte termijn zullen<br />

wor<strong>de</strong>n gezet.<br />

De verspreid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets zit weliswaar re<strong>de</strong>lijk tot goed <strong>in</strong> het systeem <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

secretariaatsme<strong>de</strong>werkers, over <strong>de</strong> achtergrond en het nut <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijst is bij hen en bij<br />

<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers en hulpverleners nog te we<strong>in</strong>ig bekend. De me<strong>de</strong>werker O&O zal beg<strong>in</strong><br />

2007 een ron<strong>de</strong> maken langs <strong>de</strong> teams zodat <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> 2007 voldoen<strong>de</strong> bekend zullen<br />

zijn en <strong>de</strong> vragenlijst als het ware meer gaat leven. Naar verwacht<strong>in</strong>g zullen <strong>de</strong> resultaten dan<br />

<strong>in</strong> het vervolg meer benut wor<strong>de</strong>n.<br />

De registratie <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets blijft een punt <strong>van</strong> aandacht, zowel bij <strong>de</strong> secretariaten<br />

als ook bij <strong>de</strong> hulpverleners. Vooral <strong>voor</strong> <strong>de</strong> laatste groep moet dit nog on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> vaste<br />

rout<strong>in</strong>e wor<strong>de</strong>n. De me<strong>de</strong>werker O&O zal zorgen <strong>voor</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g <strong>van</strong> een eenduidig Excelformat<br />

op <strong>de</strong> secretariaten, en daar uitleg bij geven. De overzichten <strong>voor</strong> datamonitor<strong>in</strong>g<br />

zullen periodiek (het eerste half jaar sowieso maan<strong>de</strong>lijks) door <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker O&O wor<strong>de</strong>n<br />

opgevraagd. Zij zal <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gs- en responspercentages terugkoppelen aan <strong>de</strong><br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanager (geor<strong>de</strong>nd per af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en/of module). Ook over <strong>de</strong> cijfermatige resultaten<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets zal maan<strong>de</strong>lijks wor<strong>de</strong>n teruggekoppeld. Daarnaast zal aan zorgcoörd<strong>in</strong>atoren<br />

gevraagd wor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>taan bij te hou<strong>de</strong>n hoe veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> C-toetsen besproken zijn.<br />

Het benutten <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets als signaler<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>trument zal (<strong>voor</strong> zover dit nog niet gebeurt)<br />

gestimuleerd wor<strong>de</strong>n. Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers zullen een rol moeten spelen bij het bespreken <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>gs- en responspercentages en <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-toets <strong>in</strong> <strong>de</strong> teams. De<br />

me<strong>de</strong>werker O&O zal regelmatig nagaan of dit ook daadwerkelijk gebeurt. Ook zal zij een<br />

format maken waar<strong>in</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers naar aanleid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> aangebo<strong>de</strong>n<br />

stur<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>formatie hun daaruit volgen<strong>de</strong> verbeteracties kunnen weergeven.<br />

Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsmanagers wordt gevraagd dit overzicht terug te koppelen aan <strong>de</strong> divisiemanager en<br />

<strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker O&O.<br />

Belangrijke resultaten <strong>van</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek zullen op <strong>de</strong> frontpage <strong>van</strong> het<br />

<strong>in</strong>tranet verschijnen. De cliënten <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r zullen wor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>zien <strong>van</strong> <strong>in</strong>formatie over het<br />

effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek mid<strong>de</strong>ls publicatie <strong>van</strong> (een korte samenvatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> algemene<br />

resultaten) <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ten<strong>de</strong>r-krant, welke drie keer per jaar uitkomt.<br />

Wat betreft <strong>de</strong> CBCL/YSR, is <strong>in</strong> <strong>de</strong> huidige fase <strong>van</strong> implementatie een goe<strong>de</strong><br />

on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g bij het proces <strong>van</strong> groot belang. Dit geldt momenteel <strong>voor</strong>al <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, die er al mee werken. De me<strong>de</strong>werker on<strong>de</strong>rzoek en ontwikkel<strong>in</strong>g (O&O)<br />

verzorgt <strong>in</strong>structie aan secretariaten over <strong>de</strong> <strong>in</strong>voer <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten <strong>in</strong> Bergop, en is altijd<br />

bereikbaar <strong>voor</strong> vragen. De gegevens <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ’s <strong>van</strong> Lentehof die nog zijn blijven liggen,<br />

zal <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker O&O op korte termijn <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksstagiaires<br />

uitwerken en bij Lentehof bespreken. Ook zal zij een plan schrijven <strong>voor</strong> <strong>de</strong> gefaseer<strong>de</strong> <strong>in</strong>voer<br />

86


<strong>van</strong> <strong>de</strong> CBCL/YSR over <strong>de</strong> overige af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, dat kan wor<strong>de</strong>n uitgevoerd nadat CBCL/YSR<br />

zijn geïmplementeerd b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> pilotaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. De volgor<strong>de</strong> hangt me<strong>de</strong> samen met <strong>de</strong><br />

plann<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> het tra<strong>in</strong>en <strong>van</strong> <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers (<strong>de</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atoren en an<strong>de</strong>re<br />

functiegroepen zoals <strong>de</strong> gez<strong>in</strong>shulpverleners) <strong>in</strong> het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> vragenlijsten. Er staat al<br />

een aantal <strong>in</strong>structiebijeenkomsten gepland. De me<strong>de</strong>werker O&O zal <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang<br />

monitoren en waar nodig faciliteren. Daar waar <strong>voor</strong> me<strong>de</strong>werkers nog geen tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g gepland<br />

is, zal <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker O&O hier<strong>voor</strong> een plan opstellen.<br />

Wat betreft doelrealisatie, is het <strong>voor</strong>al belangrijk om er veel mee te oefenen. Hiertoe<br />

zullen <strong>in</strong>tervisiebijeenkomsten plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n, waar<strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste gepland staat <strong>in</strong> januari. Zodra<br />

het werken met SMART geformuleer<strong>de</strong> doelen wat meer vorm krijgt, zal <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker<br />

O&O een plan schrijven <strong>voor</strong> gefaseer<strong>de</strong> uitrol <strong>van</strong> (het meten <strong>van</strong>) doelrealisatie b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />

af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> Ten<strong>de</strong>r. Doelrealisatie is <strong>in</strong> Brabant vastgesteld als een <strong>van</strong> <strong>de</strong> prestatie<strong>in</strong>dicatoren.<br />

In dit ka<strong>de</strong>r participeert Ten<strong>de</strong>r <strong>in</strong> het lan<strong>de</strong>lijke benchmark-project.<br />

Standaardisatie <strong>van</strong> doelen kan een opbrengst zijn die <strong>voor</strong>tkomt uit <strong>de</strong>ze benchmark. Ten<strong>de</strong>r<br />

zal <strong>in</strong> elk geval een start maken met het opstellen <strong>van</strong> een lijst met gestandaardiseer<strong>de</strong><br />

omschrijv<strong>in</strong>g <strong>van</strong> veel <strong>voor</strong>komen<strong>de</strong> doelen. Daarnaast neemt Ten<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el aan <strong>de</strong> prov<strong>in</strong>ciale<br />

projectaanvraag RAAK. Hierb<strong>in</strong>nen zal het gezamenlijk leren b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> prov<strong>in</strong>cie op het<br />

gebied <strong>van</strong> doelrealisatie vorm krijgen. Ten<strong>de</strong>r maakt hier<strong>in</strong> een start samen met De<br />

Comb<strong>in</strong>atie, Oosterpoort en mogelijk ook Kompaan, waarna het project ver<strong>de</strong>r over Brabant<br />

zal wor<strong>de</strong>n uitgerold. De uitvoer <strong>van</strong> het project zal naar verwacht<strong>in</strong>g 1 april starten. De<br />

me<strong>de</strong>werker O&O zal, zo mogelijk steeds met een projectgroeplid, werkbezoeken organiseren<br />

bij enkele collega-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen (buiten Brabant) die ver<strong>de</strong>r zijn met <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong><br />

doelrealisatie.<br />

<strong>Een</strong> algemeen aandachtspunt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> korte termijn betreft <strong>de</strong> extra werkbelast<strong>in</strong>g <strong>voor</strong><br />

<strong>de</strong> secretariaatsme<strong>de</strong>werkers. Zij moeten bijhou<strong>de</strong>n wie wanneer een vragenlijst moet<br />

<strong>in</strong>vullen, <strong>de</strong> lijsten moeten verspreid wor<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> geretourneer<strong>de</strong> vragenlijsten moeten<br />

verwerkt wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> Bergop. De secretariaten zal wor<strong>de</strong>n gevraagd om <strong>in</strong> kaart te brengen hoe<br />

veel extra tijd het hen kost, zodat kan wor<strong>de</strong>n nagegaan op welke wijze secretariaten<br />

gefaciliteerd moeten wor<strong>de</strong>n.<br />

In het afgelopen jaar betrof Zicht op Effectiviteit een lan<strong>de</strong>lijk project. Voortzett<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek b<strong>in</strong>nen Ten<strong>de</strong>r zal nog m<strong>in</strong>imaal een jaar b<strong>in</strong>nen een<br />

projectstructuur plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Beg<strong>in</strong> 2008 zal bekeken wor<strong>de</strong>n of dit op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze als <strong>in</strong><br />

2007 georganiseerd zal wor<strong>de</strong>n. Met datgene wat geleerd is, zal een structuur wor<strong>de</strong>n<br />

vastgesteld die <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re uitrol <strong>van</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek naar verwacht<strong>in</strong>g het meest<br />

effectief on<strong>de</strong>rsteunt en bewaakt.<br />

De bijeenkomsten <strong>van</strong> het Effectiviteitsplatform (EPF) kunnen <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst ook<br />

on<strong>de</strong>rsteunend zijn <strong>voor</strong> <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker O&O. In <strong>de</strong> bijeenkomsten <strong>van</strong> het EPF is ruimte<br />

<strong>voor</strong> on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>ge uitwissel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> ervar<strong>in</strong>gen met het implementeren en uitvoeren <strong>van</strong><br />

praktijkon<strong>de</strong>rzoek.<br />

3.5.5 Effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek als on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het dagelijks han<strong>de</strong>len<br />

In <strong>de</strong> nieuw vast te stellen on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>gsstructuur, is blijven<strong>de</strong> aandacht <strong>voor</strong> communicatie<br />

over het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> groot belang. Hierbij hoort ook aandacht <strong>voor</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> managementlagen bij <strong>de</strong> implementatie <strong>van</strong> praktijkon<strong>de</strong>rzoek en benutt<strong>in</strong>g<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten.<br />

Om te bereiken dat hulpverleners <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> het effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek<br />

gebruiken <strong>in</strong> hun dagelijks han<strong>de</strong>len, zon<strong>de</strong>r dat het als last wordt ervaren, is een positieve<br />

attitu<strong>de</strong> over het on<strong>de</strong>rzoek een basis<strong>voor</strong>waar<strong>de</strong>. Logischerwijs willen me<strong>de</strong>werkers en<br />

87


cliënten weten waar ze het <strong>voor</strong> doen. Om het nut er<strong>van</strong> te laten “leven” en tastbaar te maken,<br />

is echter eerst respons nodig. Dit is een tegenstrijdigheid <strong>in</strong> het geheel; er moet eerst een<br />

perio<strong>de</strong> veel geïnvesteerd wor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>dat men <strong>in</strong>ziet dat het “werkt”. In het afgelopen jaar<br />

heeft Ten<strong>de</strong>r een stap <strong>in</strong> <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> richt<strong>in</strong>g gezet. Meer en meer is het ons<br />

effectiviteitson<strong>de</strong>rzoek en niet alleen “het on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker O&O”; een goe<strong>de</strong><br />

basis om op <strong>voor</strong>t te bouwen.<br />

88


Bijlage 3.1<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren op <strong>de</strong> C-toets bij <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lvormen op twee meetmomenten (N=230)<br />

Totaalscore Bejegen<strong>in</strong>g Professionaliteit Informatie Resultaat Rapportcijfer<br />

Behan<strong>de</strong>lvorm Meetmoment N Gem SD Gem SD Gem SD Gem SD Gem SD Gem SD<br />

Ambulante spoedhulp Afsluit<strong>in</strong>g 3 3,32 0,40 3,67 0,58 3,53 0,31 3,06 0,35 3,17 0,44 8,33 0,58<br />

Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g Tussentijds 5 3,33 0,49 3,55 0,54 3,40 0,58 3,13 0,52 3,33 0,47 8,60 1,34<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 6 3,46 0,35 3,63 0,41 3,56 0,34 3,39 0,38 3,33 0,46 8,60 1,52<br />

Begeleid wonen Tussentijds 2 3,43 0,67 3,63 0,53 3,40 0,57 3,25 0,82 3,50 0,71 8,50 2,12<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 3 3,15 0,27 3,33 0,58 3,33 0,58 2,82 0,17 3,18 0,02 7,50 0,71<br />

Boddaert Afsluit<strong>in</strong>g 1 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 8,00<br />

Coach<strong>in</strong>g Tussentijds 4 3,39 0,29 3,69 0,38 3,56 0,33 3,04 0,21 3,42 0,42 8,50 1,29<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 36 3,42 0,41 3,62 0,40 3,57 0,48 3,15 0,45 3,44 0,49 8,47 1,28<br />

Crisisop<strong>van</strong>g Afsluit<strong>in</strong>g 26 3,04 0,48 3,14 0,49 3,15 0,62 2,92 0,56 3,00 0,55 7,68 1,91<br />

FF Afsluit<strong>in</strong>g 1 4,00 3,20 3,33 9,00<br />

IOG Tussentijds 19 3,18 0,36 3,40 0,37 3,24 0,44 2,98 0,46 3,17 0,46 7,95 0,97<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 27 3,18 0,32 3,48 0,35 3,23 0,40 2,95 0,43 3,20 0,38 7,92 1,12<br />

Kamertra<strong>in</strong><strong>in</strong>g Tussentijds 5 3,42 0,28 3,70 0,41 3,43 0,32 3,13 0,22 3,51 0,40 8,00 1,22<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 8 3,51 0,38 3,66 0,44 3,50 0,39 3,38 0,39 3,54 0,53 8,40 1,14<br />

KIOG Afsluit<strong>in</strong>g 2 3,60 0,29 3,38 0,18 3,70 0,42 3,83 0,24 3,50 0,71 9,00 0,00<br />

LLOG/LLF Tussentijds 1 3,24 3,75 3,40 3,00 3,00 8,00<br />

Long stay Tussentijds 1 3,25 3,75 3,00 2,83 3,60 9,00<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 1 3,19 3,75 3,80 2,67 2,83 8,00<br />

MKT 3 - 12 Tussentijds 2 3,10 0,34 3,50 0,71 3,30 0,42 2,92 1,06 2,83 0,24 7,00 1,41<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 3 3,25 0,34 3,42 0,52 3,47 0,12 2,89 0,95 3,33 0,67 8,67 0,58<br />

Orthoped resi<strong>de</strong>nt.<br />

Tussentijds 20 3,05 0,44 3,25 0,37 3,26*** 0,44 2,85 0,59 2,96 0,59 7,32 2,00<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 12-18 Afsluit<strong>in</strong>g 15 2,76 0,63 2,93 0,78 2,78*** 0,58 2,60 0,66 2,80 0,76 6,80 1,37<br />

Paljas Plus Tussentijds 8 2,76 0,52 3,07 0,35 2,73 0,65 2,60 0,62 2,76 0,67 6,38 2,67<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 7 2,77 0,34 2,93 0,35 2,80 0,64 2,81 0,41 2,71 0,79 5,43 2,23<br />

PEL Tussentijds 4 3,19 0,43 3,56 0,43 3,00 0,59 3,29 0,21 2,91 0,54 8,00<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 1 2,90 3,25 2,60 3,00 2,83 7,00<br />

Res. basishulpverlen<strong>in</strong>g Tussentijds 6 3,19 0,41 3,17 0,34 3,37 0,41 2,86 0,64 3,39 0,43 7,50 1,05<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 6 3,01 0,37 3,18 0,56 3,03 0,34 2,83 0,33 3,06 0,50 7,50 1,05<br />

Vertrektra<strong>in</strong><strong>in</strong>g Afsluit<strong>in</strong>g 1 3,90 4,00 4,00 4,00 3,67 10,00<br />

Zelfstandigheidtra<strong>in</strong><strong>in</strong>g Tussentijds 9 3,00 0,35 3,08 0,38 3,13 0,47 2,83 0,32 2,99 0,39 7,56 1,01<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 14 3,27 0,55 3,35 0,54 3,34 0,49 3,09 0,67 3,33 0,60 7,36 1,91<br />

Totaal Ten<strong>de</strong>r Tussentijds 86 3,13 0,42 3,35 0,42 3,22 0,48 2,93 0,51 3,11 0,53 7,65 1,60<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 161 3,20 0,48 3,38 0,53 3,29 0,54 3,02 0,54 3,20 0,57 7,78 1,61<br />

N.B. Er zijn <strong>in</strong> totaal 247 C-toetsen door jongeren <strong>in</strong>gevuld bij <strong>de</strong> tussentijdse evaluatie of aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Van 17 jongeren is zowel bij <strong>de</strong> tussentijdse evaluatie als aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g een C-toets afgenomen. *** Het verschil tussen <strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g bij afsluit<strong>in</strong>g is significiant, p < .01<br />

89


Bijlage 3.2<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs op <strong>de</strong> C-toets bij <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lvormen op twee meetmomenten (N=372)<br />

Totaalscore Bejegen<strong>in</strong>g Professionaliteit Informatie Resultaat Rapportcijfer<br />

Behan<strong>de</strong>lvorm Meetmoment N Gem SD Gem SD Gem SD Gem SD Gem SD Gem SD<br />

Ambulante jeugdhulp WNBR Tussentijds 13 3,35 0,42 3,56 0,44 3,35 0,56 3,27 0,57 3,25 0,48 8,00 0,85<br />

Ambulante spoedhulp Afsluit<strong>in</strong>g 8 3,53 0,41 3,80 0,39 3,28 0,28 3,53 0,53 3,53 0,57 8,86 1,46<br />

Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g Tussentijds 4 3,38 0,51 3,40 0,49 3,10 0,42 3,49 0,55 3,50 0,64 7,50 0,58<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 6 3,37 0,56 3,50 0,55 3,50 0,55 3,32 0,63 3,37 0,55 8,25 0,96<br />

Boddaert Tussentijds 9 3,58* 0,27 3,82 0,27 3,24** 0,26 3,63* 0,36 3,61* 0,35 8,00 1,41<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 4 3,88* 0,08 3,90 0,20 3,60** 0,28 4,00* 0,00 4,00* 0,00 8,67 0,58<br />

Coach<strong>in</strong>g Tussentijds 2 3,42 0,75 3,70 0,42 4,00 3,40 0,57 3,33 0,94 7,50 0,71<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 16 3,31 0,34 3,40 0,46 3,23 0,51 3,25 0,46 3,24 0,35 8,17 0,58<br />

Crisisop<strong>van</strong>g Afsluit<strong>in</strong>g 43 3,17 0,47 3,31 0,54 3,15 0,55 3,14 0,52 3,09 0,53 7,49 1,52<br />

FF Afsluit<strong>in</strong>g 2 3,68 0,25 4,00 0,00 3,40 0,00 3,38 0,88 3,83 0,24 8,50 0,71<br />

IOG Tussentijds 57 3,59 0,41 3,73 0,34 3,58 0,47 3,46 0,51 3,62 0,42 8,35 1,21<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 83 3,58 0,41 3,67 0,40 3,60 0,49 3,46 0,50 3,62 0,45 8,53 1,18<br />

KIOG Tussentijds 2 3,49 0,36 3,40 0,00 3,80 0,28 3,20 0,57 3,58 0,59 8,00 1,41<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 11 3,46 0,41 3,50 0,35 3,38 0,49 3,38 0,40 3,56 0,46 8,09 0,70<br />

LLOG/LLF Tussentijds 2 3,45 0,71 3,30 0,71 3,50 0,71 3,50 0,71 3,50 0,71 9,00 1,41<br />

MKD Tussentijds 34 3,59 0,33 3,74 0,39 3,48 0,42 3,52 0,44 3,59 0,33 8,53 0,80<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 43 3,52 0,40 3,61 0,44 3,43 0,50 3,45 0,44 3,59 0,45 8,65 0,95<br />

MKT 3 - 12 Tussentijds 12 3,25 0,47 3,42 0,54 3,09 0,66 3,23 0,56 3,24 0,50 7,60 0,97<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 8 3,27 0,62 3,25 0,53 3,18 0,74 3,28 0,73 3,36 0,60 6,86 2,12<br />

Orthoped. resi<strong>de</strong>nt.<br />

Tussentijds 10 3,48 0,48 3,40 0,65 3,29 0,45 3,42 0,58 3,56 0,55 8,50* 1,07<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 12-18 Afsluit<strong>in</strong>g 5 3,17 0,31 3,36 0,50 3,04 0,09 3,16 0,36 3,13 0,50 7,20* 1,10<br />

Paljas Plus Tussentijds 6 3,13 0,64 3,40 0,57 3,08 0,83 2,78 0,84 2,78 0,84 6,80 2,17<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 6 3,33 0,79 3,37 0,85 3,30 1,04 3,27 0,68 3,36 0,73 7,33 2,25<br />

Res. basis hulpverlen<strong>in</strong>g Tussentijds 4 3,50 0,45 3,50 0,58 3,50 0,48 3,50 0,48 3,50 0,36 7,75 0,50<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 5 3,58 0,40 3,52 0,41 3,49 0,47 3,65 0,47 3,47 0,40 8,00 0,71<br />

Zelfstandigheidtra<strong>in</strong><strong>in</strong>g Tussentijds 2 3,03 1,03 3,20 0,85 2,90 1,56 3,20 0,85 2,85 0,92 6,50 2,12<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 2 3,00 0,07 3,10 0,14 2,75 0,35 3,00 0,28 3,08 0,12 7,00<br />

Ten<strong>de</strong>r Totaal Tussentijds 157 3,50 0,43 3,63* 0,44 3,43 0,52 3,42 0,53 3,50 0,49 8,16 1,17<br />

Afsluit<strong>in</strong>g 242 3,45 0,46 3,54* 0,48 3,40 0,54 3,38 0,51 3,47 0,51 8,18 1,32<br />

N.B. Er zijn <strong>in</strong> totaal 399 C-toetsen door ou<strong>de</strong>rs <strong>in</strong>gevuld bij <strong>de</strong> tussentijdse evaluatie of aan het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Van 27 jongeren hebben ou<strong>de</strong>rs zowel een C-toets bij <strong>de</strong> tussenevaluatie als aan<br />

het e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong>gevuld.<br />

*** Het verschil tussen <strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g bij afsluit<strong>in</strong>g is significiant, p < .01 ** Het verschil tussen <strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g bij afsluit<strong>in</strong>g is significiant, p < .05<br />

* Het verschil tussen <strong>de</strong> tussentijdse met<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g bij afsluit<strong>in</strong>g is significiant, p < .10<br />

90


Bijlage 3.3<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> jongeren op <strong>de</strong> SDQ bij opname en e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Jongeren Opname N=26 E<strong>in</strong><strong>de</strong> N=2<br />

Gem SD Gemid SD<br />

Emotionele symptomen 0,42 1,37 0,15 1,06<br />

Gedragsproblemen 0,77 1,19 1,67 1,41<br />

Hyperactiviteit 0,62 1,23 0,52 1,84<br />

Problemen met leeftijdsgenoten 0,49 1,09 -0,82 0,42<br />

Prosociaal gedrag -0,03 0,95 0,52 0,61<br />

Totale problemen 0,87 1,15 0,53 1,59<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs op <strong>de</strong> SDQ bij opname en e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Ou<strong>de</strong>rs Opname N=27 E<strong>in</strong><strong>de</strong> N=7<br />

Gem SD Gemid SD<br />

Emotionele symptomen 1,29 1,40 1,16 1,39<br />

Gedragsproblemen 2,35 1,28 3,06 2,50<br />

Hyperactiviteit 1,41 0,91 1,43 0,77<br />

Problemen met leeftijdsgenoten 1,28 1,51 1,81 1,73<br />

Prosociaal gedrag 0,88 1,48 0,52 1,75<br />

Totale problemen 2,17 0,95 2,48 1,75<br />

91


Bijlage 3.4<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> SDQ bij opname <strong>van</strong> jongeren en ou<strong>de</strong>rs, uitgesplitst naar locatie<br />

Jongeren Ou<strong>de</strong>rs<br />

N Gem SD N Gem SD<br />

Emotionele symptomen<br />

Boddaert 1 0,90 3 1,16 0,53<br />

De Krabbebossen 0 1 1,16<br />

Driekant 1 -0,60 0<br />

J&Z Breda 7 0,61 1,47 9 1,33 1,58<br />

Lievenshove 11 0,08 1,01 9 1,86 1,39<br />

TweeGelan<strong>de</strong>n 1 2,90 1 2,21<br />

Locatie onbekend 5 0,50 1,92 4 -0,16 0,91<br />

Gedragsproblemen<br />

Boddaert 1 2,67 3 3,33 1,09<br />

De Krabbebossen 0 1 2,14<br />

Driekant 1 0,67 0<br />

J&Z Breda 7 0,76 1,12 9 2,30 1,28<br />

Lievenshove 11 0,67 1,30 9 2,14 1,01<br />

TweeGelan<strong>de</strong>n 1 0,67 1 1,43<br />

Locatie onbekend 5 0,67 1,33 4 2,50 2,22<br />

Hyperactiviteit<br />

Boddaert 1 2,70 3 1,59 1,61<br />

De Krabbebossen 0 1 1,22<br />

Driekant 1 1,39 0<br />

J&Z Breda 7 0,77 0,97 9 1,59 0,61<br />

Lievenshove 11 0,01 1,15 9 1,76 0,85<br />

TweeGelan<strong>de</strong>n 1 1,39 1 0,11<br />

Locatie onbekend 5 1,04 1,46 4 0,48 0,52<br />

Problemen met leeftijdsgenoten<br />

Boddaert 1 0,06 3 0,77 0,95<br />

De Krabbebossen 0 1 -0,06<br />

Driekant 1 -0,53 0<br />

J&Z Breda 7 0,65 0,76 9 1,88 1,86<br />

Lievenshove 11 0,59 0,93 9 0,84 0,77<br />

TweeGelan<strong>de</strong>n 1 3,59 1 4,94<br />

Locatie onbekend 5 -0,29 0,89 4 0,72 0,94<br />

Prosociaal gedrag<br />

Boddaert 1 2,26 3 0,56 1,68<br />

De Krabbebossen 0 1 1,00<br />

Driekant 1 -0,35 0<br />

J&Z Breda 7 -0,22 0,90 9 0,63 1,67<br />

Lievenshove 11 0,01 0,99 9 1,44 1,56<br />

TweeGelan<strong>de</strong>n 1 -0,35 1 0,33<br />

Locatie onbekend 5 -0,17 0,73 4 0,50 1,26<br />

Totale problemen<br />

Boddaert 1 2,47 3 2,32 1,15<br />

De Krabbebossen 0 1 1,57<br />

Driekant 1 0,43 0<br />

J&Z Breda 7 1,07 0,85 9 2,45 0,60<br />

Lievenshove 11 0,45 0,87 9 2,36 1,04<br />

TweeGelan<strong>de</strong>n 1 3,29 1 2,70<br />

Locatie onbekend 5 0,80 1,62 4 1,05 0,90<br />

92


Bijlage 3.5<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> YSR en <strong>de</strong> CBCL bij opname en e<strong>in</strong><strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Jongeren YSR Ou<strong>de</strong>rs CBCL<br />

Opname N=15 E<strong>in</strong><strong>de</strong> N=1 Opname N=18 E<strong>in</strong><strong>de</strong> N=6<br />

Gem SD Gem Gem SD Gem SD<br />

Teruggetrokken 0,44 1,02 1,09 1,56 1,66 0,70 1,68<br />

Lichamelijke klachten 0,71 1,58 1,41 3,35 1,67 2,55<br />

Angstig-<strong>de</strong>pressief 0,56 1,44 3,22 2,58 2,12 2,72 2,70<br />

Sociale problemen 0,61 1,06 1,84 1,87 1,72 2,01<br />

Denkproblemen 1,15 1,45 2,67 3,27 2,89 2,80<br />

Aandachtsproblemen 0,59 1,41 2,28 1,45 1,77 1,70<br />

Del<strong>in</strong>quent gedrag 0,97 1,32 2,71 4,40 3,00 2,45 3,17<br />

Agressief gedrag 1,17 1,84 0,97 2,44 1,62 1,53 1,96<br />

Internaliseren 0,71 1,31 2,39 2,34 1,98 2,99<br />

Externaliseren 1,24 1,67 1,73 3,22 1,94 1,86 2,18<br />

Totale gedragsproblemen 1,08 1,57 2,20 3,54 2,59 2,13 2,77<br />

93


Bijlage 3.6<br />

Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> CBCL bij opname, uitgesplitst naar locatie<br />

N Gem SD N Gem SD<br />

Teruggetrokken Del<strong>in</strong>quent gedrag<br />

Boddaert 2 1,42 2,50 Boddaert 2 1,65 0,39<br />

De Krabbebossen 1 1,94 De Krabbebossen 1 1,22<br />

Driekant 1 0,22 Driekant 1 6,89<br />

Lievenshove 11 1,72 1,72 Lievenshove 11 5,17 2,93<br />

Locatie onbekend 3 1,39 2,09 Locatie onbekend 3 3,62 3,70<br />

Lichamelijke klachten Agressief gedrag<br />

Boddaert 2 0,21 1,18 Boddaert 2 2,32 0,67<br />

De Krabbebossen 1 -0,62 De Krabbebossen 1 0,93<br />

Driekant 1 -0,62 Driekant 1 0,74<br />

Lievenshove 11 1,34 2,08 Lievenshove 11 2,82 1,74<br />

Locatie onbekend 3 3,81 7,67 Locatie onbekend 3 2,20 1,91<br />

Angstig-<strong>de</strong>pressief Internaliseren<br />

Boddaert 2 2,22 0,43 Boddaert 2 1,76 0,01<br />

De Krabbebossen 1 2,52 De Krabbebossen 1 1,75<br />

Driekant 1 2,52 Driekant 1 1,52<br />

Lievenshove 11 2,91 2,24 Lievenshove 11 2,64 2,22<br />

Locatie onbekend 3 1,64 3,31 Locatie onbekend 3 2,37 4,53<br />

Sociale problemen Externaliseren<br />

Boddaert 2 0,76 0,51 Boddaert 2 2,34 0,48<br />

De Krabbebossen 1 -0,18 De Krabbebossen 1 1,06<br />

Driekant 1 1,55 Driekant 1 2,16<br />

Lievenshove 11 2,04 1,70 Lievenshove 11 3,79 1,96<br />

Locatie onbekend 3 2,57 3,28 Locatie onbekend 3 2,80 2,67<br />

Denkproblemen Totale gedragsproblemen<br />

Boddaert 2 0,14 0,83 Boddaert 1 1,34<br />

De Krabbebossen 1 3,11 De Krabbebossen 1 2,13<br />

Driekant 1 6,68 Driekant 1 2,34<br />

Lievenshove 9 2,56 2,99 Lievenshove 11 3,96 2,34<br />

Locatie onbekend 3 3,21 5,37 Locatie onbekend 3 3,61 4,61<br />

Aandachtsproblemen<br />

Boddaert 2 0,91 1,91<br />

De Krabbebossen 1 2,82<br />

Driekant 1 2,46<br />

Lievenshove 11 2,49 1,47<br />

Locatie onbekend 3 2,19 1,73<br />

94


Hoofdstuk 4<br />

Resultaatgericht behan<strong>de</strong>len bij Arkemey<strong>de</strong>/ ’s-Heeren<br />

Loo Kwadrant<br />

Harm Wijgergangs, Anke Breg-Vijlbrief en Bas Bijl<br />

Inhoudsopgave<br />

4.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

4.1.1 Starten bij Arkemey<strong>de</strong><br />

4.1.2 Uitgangspunten bij het proces<br />

4.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

4.3 Opzet en ervar<strong>in</strong>gen<br />

4.3.1 Resultaatgebie<strong>de</strong>n<br />

4.3.2 Structuur en organisatie<br />

4.4 Resultaten <strong>in</strong>strumenten<br />

4.4.1 Respons<br />

4.4.2 Bereken<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> scores<br />

4.4.3 Problematiek bij aan<strong>van</strong>g en geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

4.5 Conclusie en aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

4.5.1 Conclusies<br />

4.5.2 Aanbevel<strong>in</strong>gen<br />

Bijlage 4.1<br />

Bijlage 4.2<br />

Bijlage 4.3<br />

Bijlage 4.4<br />

Bijlage 4.5<br />

95


4.1 Inleid<strong>in</strong>g<br />

4.1.1. Starten bij Arkemey<strong>de</strong><br />

In 2005 is men bij Kwadrant gestart met het project Resultaat Gericht Behan<strong>de</strong>len. Doel <strong>van</strong><br />

dit project was <strong>in</strong> verschillen<strong>de</strong> pilots effectmet<strong>in</strong>g te <strong>in</strong>troduceren <strong>in</strong> <strong>de</strong> organisatie om <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>houdskwaliteit te verbeteren. Daartoe <strong>de</strong><strong>de</strong>n alle resultaat verantwoor<strong>de</strong>lijke eenhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />

Kwadrant mee, te weten Emaus, Mid<strong>de</strong>lro<strong>de</strong>, Auriga en Arkemey<strong>de</strong>.<br />

Arkemey<strong>de</strong> is een orthopedagogisch behan<strong>de</strong>lcentrum (on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> ’s-Heeren Loo<br />

Kwadrant) <strong>voor</strong> licht verstan<strong>de</strong>lijk gehandicapte jeugdigen en hun gez<strong>in</strong>ssysteem. Arkemey<strong>de</strong><br />

heeft meegedaan met Zicht op Effectiviteit met als doel te oefenen met effectmet<strong>in</strong>g om<br />

uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk effectmet<strong>in</strong>g te kunnen implementeren <strong>in</strong> <strong>de</strong> gehele organisatie.<br />

B<strong>in</strong>nen Arkemey<strong>de</strong> was dit een logische volgen<strong>de</strong> stap <strong>in</strong> <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

Kwadrant waarbij er veel aandacht is <strong>voor</strong> organisatieaspecten als visie en missie, doelen,<br />

rollen <strong>in</strong> taken en verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n, structuur, methodiek en zorgtraject.<br />

Bij Arkemey<strong>de</strong> was <strong>de</strong> proceskwaliteit al geoperationaliseerd via richtlijnen <strong>van</strong> het<br />

HKZ-mo<strong>de</strong>l. De <strong>in</strong>houdskwaliteit was reeds vormgeven <strong>in</strong> het beschrijven <strong>van</strong> <strong>de</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />

behan<strong>de</strong>lvisie <strong>van</strong> Kwadrant en het implementeren en ver<strong>de</strong>r uitwerken <strong>van</strong> een centrale<br />

doelgerichte behan<strong>de</strong>lmethodiek (Competentie Gericht Werken).<br />

Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze ontwikkel<strong>in</strong>gen wist men tot op zekere hoogte wat men wil<strong>de</strong>, wat<br />

men <strong>de</strong>ed en hoe men dat <strong>de</strong>ed. Ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>houdskwaliteit was <strong>de</strong>rhalve <strong>de</strong><br />

volgen<strong>de</strong> logische stap te vragen: “Heeft het z<strong>in</strong> wat we doen, kunnen we laten zien wat we<br />

doen en hoe kunnen we dat verbeteren”. De die uit <strong>de</strong>ze vragen spreekt is dus on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />

geoperationaliseerd b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>de</strong>elname aan Zicht op Effectiviteit.<br />

In feite was Arkemey<strong>de</strong> al aardig op dreef met het eigen project alvorens het aan sloot<br />

bij Zicht op Effectiviteit. We beschrijven aldus hier <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> 1 mei 2006 tot 1 oktober<br />

2007. We beg<strong>in</strong>nen daarmee met hetgeen wat Arkemey<strong>de</strong> specifiek gekozen heeft: een<br />

procesmatige aanpak waarbij alle me<strong>de</strong>werkers zijn<br />

betrokken zijn.<br />

4.1.2. Uitgangspunten bij het proces<br />

Alhoewel <strong>de</strong> <strong>de</strong>elname aan Zicht Op Effectiviteit geïnitieerd was <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> staf <strong>van</strong><br />

Arkemey<strong>de</strong>, was het meteen gelukt om <strong>de</strong> professionals op <strong>de</strong> werkvloer te betrekken bij <strong>de</strong><br />

uitgangspunten. Er is bewust gekozen <strong>voor</strong> een procesmatige aanpak, met veel ruimte en<br />

aandacht <strong>voor</strong> het <strong>in</strong>formeren en meenemen <strong>van</strong> die professionals <strong>in</strong> <strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Zicht<br />

op Effectiviteit. Uitgangspunten <strong>voor</strong> <strong>de</strong> implementatie waren:<br />

• Hulpverleners willen weten of datgene wat zij doen resultaat heeft;<br />

• Hulpverleners zijn professionals die bewust met kwaliteit bezig zijn;<br />

• Professionals willen resultaten begrijpen, verklaren en benutten;<br />

• Professionals zijn hulpverleners die het leuk v<strong>in</strong><strong>de</strong>n om hun resultaten te toetsen: daar<br />

wor<strong>de</strong>n ze blij <strong>van</strong>!<br />

Bij Arkemey<strong>de</strong> v<strong>in</strong><strong>de</strong>n we het verbeteren <strong>van</strong> kwaliteit b<strong>in</strong>nen een professionele organisatie<br />

normaal. Het maakt <strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> reguliere bedrijfsvoer<strong>in</strong>g. Kwaliteit heeft te maken met<br />

hoe me<strong>de</strong>werkers en organisaties <strong>de</strong>nken en kijken naar hun eigen rol en han<strong>de</strong>len en hoe ze<br />

zich ver<strong>de</strong>r willen ontwikkelen ten dienste <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong> cliënt.<br />

Kwaliteitsbeleid komt het meest tot zijn recht als <strong>de</strong> organisatie en me<strong>de</strong>werkers bereid en <strong>in</strong><br />

staat zijn op basis <strong>van</strong> reflecties het eigen han<strong>de</strong>len te verbeteren.<br />

97<br />

“maar we moeten al<br />

zoveel”


Kwaliteit is het zicht krijgen op <strong>de</strong> vragen:<br />

1. Heeft het z<strong>in</strong> wat we doen<br />

2. Kunnen we dat laten zien<br />

3. Hoe kunnen we verbeteren wat we doen<br />

Kwaliteitsverbeter<strong>in</strong>g is niet meer, maar an<strong>de</strong>rs. Kwaliteitsverbeter<strong>in</strong>g vormt een <strong>in</strong>tegraal<br />

on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> Kwadrant, waarbij ten aanzien <strong>van</strong> <strong>de</strong> proces en <strong>in</strong>houdskwaliteit gestuurd<br />

wordt op basis <strong>van</strong> <strong>in</strong>formatie volgens <strong>de</strong> PDCA verbeter-cyclus.<br />

Het i<strong>de</strong>aalbeeld <strong>voor</strong> Arkemey<strong>de</strong> is een praktijk die zichzelf cont<strong>in</strong>u verbeterd door<br />

stelselmatig verbeteracties te plannen, die uit te voeren, te monitoren (meten) en te evalueren<br />

Kwaliteitsbeleid moet lei<strong>de</strong>n tot het zichtbaar maken <strong>van</strong> <strong>de</strong> meerwaar<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

hulpverlen<strong>in</strong>g. Zicht krijgen op <strong>de</strong> vraag: Welke <strong>in</strong>terventies en attitu<strong>de</strong> <strong>van</strong> me<strong>de</strong>werkers<br />

dragen daartoe bij?<br />

B<strong>in</strong>nen Arkemey<strong>de</strong> hebben we als uitgangspunt gekozen dat het meten een <strong>in</strong>tegraal<br />

on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el dient te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> werkprocessen. Dit beteken<strong>de</strong> dat:<br />

• meten verankerd moest wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het primaire proces<br />

• meten verankerd moest wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> dienstverlen<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong> cliënt en een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

• meten bij moest dragen aan <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> me<strong>de</strong>werkers, omdat evalueren en<br />

benutten <strong>van</strong> <strong>de</strong> verkregen <strong>in</strong>formatie zou lei<strong>de</strong>n tot meer effectieve<br />

<strong>de</strong>skundigheidsbevor<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g.<br />

Voor Arkemey<strong>de</strong> stond vast dat het kwaliteitsbeleid effectief wordt als:<br />

• <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie (meetresultaten) leidt tot bijstur<strong>in</strong>g <strong>van</strong> processen en veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />

gedrag (<strong>de</strong> benutt<strong>in</strong>g).<br />

• het aansluit bij <strong>de</strong> (<strong>in</strong>tr<strong>in</strong>sieke) behoefte <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënten, me<strong>de</strong>werkers en <strong>de</strong><br />

organisatie. Daarom is er gestreefd naar door het werkveld gedragen en bruikbare<br />

metho<strong>de</strong>n. Cliënten en me<strong>de</strong>werkers wor<strong>de</strong>n daarmee gemotiveerd <strong>in</strong>strumenten te<br />

gebruiken om <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te evalueren en te verbeteren en leren resultaten te<br />

vertalen <strong>in</strong> verbetertrajecten.<br />

In <strong>de</strong> visie <strong>van</strong> Arkemey<strong>de</strong> dient kwaliteitsbeleid een bijdrage te leveren aan een effectieve en<br />

doelmatige organisatie waarbij criteria <strong>van</strong> doelmatigheid zijn 33 :<br />

• Maatschappelijke doelmatigheid: behoefte<strong>voor</strong>zien<strong>in</strong>g <strong>van</strong> cliënten.<br />

• Psychosociale doelmatigheid: satisfactie <strong>van</strong> me<strong>de</strong>werkers (<strong>in</strong>tr<strong>in</strong>sieke behoefte)<br />

• Technische en economische doelmatigheid: efficiënte <strong>in</strong>zet <strong>van</strong> mid<strong>de</strong>len<br />

• Bestuurlijke doelmatigheid: zelfhandhav<strong>in</strong>g, flexibiliteit en slagvaardigheid ten<br />

opzichte <strong>van</strong> veran<strong>de</strong>rlijkheid <strong>in</strong> maatschappelijke ontwikkel<strong>in</strong>gen op korte en lange<br />

termijn.<br />

In het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> ZoE wer<strong>de</strong>n drie hulpvormen <strong>van</strong> Arkemey<strong>de</strong> <strong>in</strong>gebracht, namelijk<br />

Ambulante gez<strong>in</strong>sbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g (IOG-LVG / IPG-LVG / PPG), Naschoolse dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en<br />

Therapie. Professionals hebben – op <strong>de</strong> reguliere momenten <strong>in</strong> het behan<strong>de</strong>lproces -<br />

vragenlijsten afgenomen en zijn daartoe allemaal geschoold (1 dag).<br />

33 Keun<strong>in</strong>g, D. & Epp<strong>in</strong>k, D.J. (2004). Management en Organisatie. Gron<strong>in</strong>gen: Wolters Noordhoff.<br />

98<br />

“We weten toch wel wat <strong>de</strong><br />

problemen zijn”


Voor het totale project <strong>van</strong> ’s-Heerenloo Kwadrant is een extern projectlei<strong>de</strong>r aangesteld die<br />

<strong>de</strong> verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g houdt tussen alle pilots met <strong>de</strong> aandachtsfunctionarissen en <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang<br />

bewaakt.<br />

4.2 Plan <strong>van</strong> aanpak<br />

Voor <strong>de</strong> cliënt en <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker wordt mid<strong>de</strong>ls Zicht op Effectiviteit concrete <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g<br />

gegeven aan <strong>de</strong> hulpvraagverdui<strong>de</strong>lijk<strong>in</strong>g bij <strong>de</strong> start, evaluatie en adviesmomenten met <strong>de</strong><br />

cliënt en ou<strong>de</strong>rs. De procesmatige aanpak heeft ook geleid tot het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> reguliere<br />

overlegmomenten b<strong>in</strong>nen het primaire proces <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulpverlen<strong>in</strong>g. Daar wordt <strong>de</strong> cliënt<br />

werkelijk en concreet betrokken bij <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> evaluatie en <strong>de</strong> <strong>voor</strong>tgang. Door <strong>de</strong><br />

cliënt ook <strong>in</strong> <strong>de</strong> evaluatie serieus te nemen, samen <strong>in</strong>strumenten <strong>in</strong> te vullen en te bespreken,<br />

wordt <strong>de</strong> hulpvraagverdui<strong>de</strong>lijk<strong>in</strong>g en evaluatie een vitaal on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> het<br />

hulpverlen<strong>in</strong>gsproces. Ou<strong>de</strong>rs en cliënt hebben daardoor echt <strong>in</strong>vloed. Voor me<strong>de</strong>werkers is<br />

<strong>de</strong>ze werkwijze een operationalisatie en on<strong>de</strong>rbouw<strong>in</strong>g <strong>van</strong> het kwaliteits<strong>de</strong>nken. Zij wor<strong>de</strong>n<br />

zich hierdoor zeer bewust <strong>van</strong> <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> hun han<strong>de</strong>len.<br />

De beoog<strong>de</strong> methodiek b<strong>in</strong>nen het project Resultaat Gericht Behan<strong>de</strong>len zien we <strong>in</strong><br />

eerste <strong>in</strong>stantie als een <strong>in</strong>tentionele behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>terventie. Resultaat Gericht Behan<strong>de</strong>len levert<br />

daarmee een belangrijk aan<strong>de</strong>el <strong>in</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lmethodiek en is daarmee <strong>van</strong> meerwaar<strong>de</strong> <strong>voor</strong><br />

zowel <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker als <strong>de</strong> cliënt. Het genereren <strong>van</strong> management<strong>in</strong>formatie is <strong>van</strong>uit dit<br />

perspectief een bijkomend, maar niet onbelangrijk,<br />

<strong>voor</strong><strong>de</strong>el.<br />

De doelstell<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilot Resultaat Gericht<br />

Behan<strong>de</strong>len is:<br />

1. Wennen aan <strong>de</strong> systematiek <strong>van</strong> het meten <strong>van</strong> resultaten;<br />

2. Toetsen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gebruikte meet<strong>in</strong>strumenten<br />

3. Toetsen of <strong>de</strong> systematiek <strong>van</strong> meten efficiënt, betrouwbaar, en werkbaar is <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

doelgroep jeugdigen met een licht verstan<strong>de</strong>lijke handicap.<br />

Ad. 1. Deze doelstell<strong>in</strong>g is behaald wanneer uit <strong>de</strong> evaluatie na <strong>de</strong> pilotfase blijkt dat <strong>de</strong><br />

betrokken hulpverleners <strong>in</strong> <strong>de</strong> pilot een of meer<strong>de</strong>re vragenlijsten hebben afgenomen <strong>in</strong> het<br />

primaire proces op <strong>de</strong> daar<strong>voor</strong> geëigen<strong>de</strong> momenten, <strong>de</strong> vragenlijst gescoord is en <strong>de</strong><br />

profielscore besproken is <strong>in</strong> het Interdiscipl<strong>in</strong>aire Overleg en met <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs/cliënt.<br />

Ad. 2. Deze doelstell<strong>in</strong>g is behaald als bij <strong>de</strong> evaluatie na <strong>de</strong> pilotfase blijkt dat kritische<br />

opmerk<strong>in</strong>gen over het meet<strong>in</strong>strumentaria gemaakt zijn en <strong>de</strong>ze lei<strong>de</strong>n tot discussie, ver<strong>de</strong>re<br />

verdiep<strong>in</strong>g of aanpass<strong>in</strong>g.<br />

Ad. 3. Deze doelstell<strong>in</strong>g is behaald als uit <strong>de</strong> evaluatie met <strong>de</strong> betrokken hulpverleners blijkt<br />

dat <strong>de</strong> systematiek <strong>van</strong> meten <strong>voor</strong> hen werkbaar en uitvoerbaar is. Overige aspecten dienen<br />

<strong>van</strong>uit <strong>de</strong> evaluatie uitgezet te wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> een verbetertraject met dui<strong>de</strong>lijk beg<strong>in</strong>- en<br />

e<strong>in</strong>ddoelen.<br />

Tegelijk met <strong>de</strong> <strong>de</strong>elname aan Zicht op Effectiviteit is b<strong>in</strong>nen Arkemey<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

Kwaliteitscommissie gestart met <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> beoog<strong>de</strong> resultaten:<br />

4. Kwadrant beschikt over transparante en gebruiksvrien<strong>de</strong>lijke procedures en<br />

werkwijzen om zorgmodulen b<strong>in</strong>nen Kwadrant te beschrijven op het niveau <strong>van</strong><br />

potentieel en veelbelovend (niveau 1 en 2 <strong>van</strong> <strong>de</strong> effect/kwaliteitslad<strong>de</strong>r).<br />

99<br />

“het bewijst dat onze hulpvorm<br />

meer is dan ranja met een rietje”


5. Kwadrant beschikt over procedures en werkwijzen hoe om te gaan met resultaten<br />

<strong>voor</strong>tkomend uit het project resultaat gericht behan<strong>de</strong>len (Doeltreffend: niveau drie<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> effectlad<strong>de</strong>r)<br />

6. Kwadrant benut on<strong>de</strong>rzoekresultaten <strong>in</strong> <strong>de</strong> z<strong>in</strong> <strong>van</strong> het formuleren <strong>van</strong><br />

verbetertrajecten/<strong>voor</strong>stellen <strong>in</strong> het werkveld.<br />

7. Kwadrant beschikt over richtlijnen hoe resultaten <strong>in</strong>tern wor<strong>de</strong>n geïnterpreteerd en<br />

gepresenteerd op verschillen<strong>de</strong> niveaus.<br />

8. Kwadrant beschikt over richtlijnen hoe resultaten extern wor<strong>de</strong>n geïnterpreteerd en<br />

gepresenteerd op verschillen<strong>de</strong> niveaus.<br />

9. B<strong>in</strong>nen Kwadrant is het dui<strong>de</strong>lijk op welke wijze (structuur en <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g) <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijk<br />

kwaliteitsbeleid <strong>in</strong>clusief resultaat gericht behan<strong>de</strong>len geborgd wordt b<strong>in</strong>nen Kwadrant<br />

op <strong>de</strong> lange termijn.<br />

Tot slot kunnen an<strong>de</strong>re (collega)<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen profiteren <strong>van</strong> <strong>de</strong> wijze waarop we e.e.a. met<br />

me<strong>de</strong>werkers hebben opgezet en vervolgens hebben georganiseerd, met name t.a.v. <strong>de</strong><br />

rand<strong>voor</strong>waar<strong>de</strong>n die daarbij <strong>van</strong> belang wor<strong>de</strong>n geacht. Tevens<br />

wor<strong>de</strong>n resultaten <strong>van</strong> het <strong>in</strong>gang gezette proces ge<strong>de</strong>eld met het<br />

lan<strong>de</strong>lijk kenniscentrum LVG.<br />

4.3 Opzet en ervar<strong>in</strong>gen<br />

4.3.1 Resultaatgebie<strong>de</strong>n<br />

Met een vertegenwoordig<strong>in</strong>g <strong>van</strong> staf- en lijnmanagers en gedragswetenschappers <strong>in</strong> een<br />

projectgroep structuur, en met begeleid<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Forium en PI Research zijn <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> missie en<br />

visie <strong>van</strong> Arkemey<strong>de</strong> een vijftal resultaatgebie<strong>de</strong>n geformuleerd. Ook hierbij zijn veel mensen<br />

betrokken geweest, zoals alle vakgroepen (diagnostici maatschappelijk werkers,<br />

gedragswetenschappers).<br />

De resultaatgebie<strong>de</strong>n vormen gezamenlijk een tamelijk complete afspiegel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> hetgeen<br />

men b<strong>in</strong>nen Arkemey<strong>de</strong> verstaat on<strong>de</strong>r een goed resultaat <strong>van</strong> <strong>de</strong> zorg. Of an<strong>de</strong>rs gezegd:<br />

gegeven <strong>de</strong> (maatschappelijke) opdracht <strong>van</strong> Arkemey<strong>de</strong> om zorg te bie<strong>de</strong>n aan k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en<br />

jongeren met een licht verstan<strong>de</strong>lijke handicap, wordt <strong>voor</strong> elk cliëntsysteem op on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong><br />

gebie<strong>de</strong>n positieve uitkomsten nagestreefd.<br />

1. verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> problematiek<br />

2. versterk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> competent gedrag<br />

3. versterk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> zelfbepal<strong>in</strong>gsvaardighe<strong>de</strong>n (volgens het ‘het-wij-ik’ pr<strong>in</strong>cipe)<br />

On<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> resultaatgebie<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>lopig niet <strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rzoek meegenomen, maar<br />

na verloop <strong>van</strong> tijd <strong>in</strong>tegraal opgenomen.<br />

4. bereiken <strong>van</strong> (optimale) (re)ïntegratie<br />

5. dit alles (1-4) op een zo (kosten)efficiënt mogelijke wijze<br />

De on<strong>de</strong>rzoeksgroepen <strong>voor</strong> Zicht op Effectiviteit zijn:<br />

• Naschoolse dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />

• Hulp aan huis modulen IOG, PPG, IPG<br />

• Ambulante therapie<br />

100<br />

“zie je wel hoe ernstig<br />

<strong>de</strong> problematiek is”<br />

“Ou<strong>de</strong>rs hebben nu echt<br />

<strong>in</strong>vloed”


4.3.2 Structuur en organisatie<br />

De vragenlijsten die gebruikt wor<strong>de</strong>n zijn:<br />

A. Ten behoeve <strong>van</strong> resultaat gebied “Afname problematiek”: SDQ-O en SDQ-J en NOSI (K)<br />

De SDQ is nadrukkelijk <strong>in</strong> overleg en na on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> vakgroep diagnostiek <strong>van</strong><br />

kwadrant gekozen. Belangrijke argumenten: De lijst is vergelijkbaar met <strong>de</strong> CBCL, ook <strong>voor</strong><br />

wat betreft validiteit en betrouwbaarheid. De lijst is buitengewoon klantvrien<strong>de</strong>lijk en relatief<br />

kort.<br />

B. Ten behoeve <strong>van</strong> resultaat gebied “Toename competent gedrag” en “zelfbepal<strong>in</strong>g”:<br />

Doelrealisatie(formulier), SRZ-P en <strong>de</strong> Competentielijsten (aangepast aan <strong>de</strong>ze tijd en <strong>de</strong><br />

doelgroep).<br />

De competentielijsten zijn gekozen <strong>van</strong>wege het Competentie Gericht Werken wat b<strong>in</strong>nen<br />

Kwadrant als standaard methodiek <strong>in</strong>gevoerd is.<br />

Respons doelstell<strong>in</strong>g: m<strong>in</strong>imaal 70% bij aan<strong>van</strong>g en afsluit<strong>in</strong>g en 40% bij follow up.<br />

De taken en verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> pilot waren:<br />

• Projectlei<strong>de</strong>r: verantwoor<strong>de</strong>lijk <strong>voor</strong> uitvoer<strong>in</strong>g, <strong>voor</strong>tgang en verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g tussen pilots,<br />

aanspreekpunt <strong>voor</strong> aandachtsfunctionarissen en Kwadrant projectgroep,<br />

management/directie en communicatie naar ZoE.<br />

• Persoonlijk begelei<strong>de</strong>r, gez<strong>in</strong>shulpverlener, therapeut: Neemt lijsten af, <strong>in</strong>terpreteert<br />

(<strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie) en koppelt resultaten terug<br />

• Manager Primair Proces: Verantwoor<strong>de</strong>lijk <strong>voor</strong> <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g<br />

• Maatschappelijk werker/Pedagoog: coacht persoonlijk begelei<strong>de</strong>r <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />

gespreksvoer<strong>in</strong>g met ou<strong>de</strong>rs<br />

• Diagnosticus: Instrueert me<strong>de</strong>werkers primair proces <strong>in</strong> verband met afname en<br />

<strong>in</strong>terpretatie RM-lijsten.<br />

• Interdiscipl<strong>in</strong>air Overleg: Checkt <strong>in</strong>terpretatie en vertaalt resultaten <strong>in</strong><br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsdoelen en perspectief<br />

• Werkplanbesprek<strong>in</strong>g: Besprek<strong>in</strong>g doelrealisatieformulier<br />

• Secretariaat: Invoer<strong>in</strong>g RM-Lijsten en controlefunctie meetmomenten/monitor<strong>in</strong>g data<br />

• Aandachtsfunctionaris: Coörd<strong>in</strong>eert en stimuleert, check datastroom en monitor<strong>in</strong>g<br />

De monitor<strong>in</strong>gfunctie was er <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie niet. In <strong>de</strong> loop <strong>van</strong> het proces is <strong>de</strong>ze komen<br />

te liggen bij <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werker <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliëntenadm<strong>in</strong>istratie die <strong>de</strong> data verwerkt en overzicht<br />

over <strong>de</strong> plann<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>terdiscipl<strong>in</strong>aire overleggen. De me<strong>de</strong>werker cliëntenadm<strong>in</strong>istratie<br />

controleert op aanwezigheid <strong>van</strong> vragenlijsten twee weken <strong>voor</strong> <strong>in</strong>terdiscipl<strong>in</strong>air overleg. Dit<br />

wordt gerapporteerd aan <strong>de</strong> trajectregisseur of <strong>de</strong> manager primair proces. Deze voert een<br />

check uit t.a.v. <strong>de</strong> respons en on<strong>de</strong>rneemt acties richt<strong>in</strong>g leid<strong>in</strong>ggeven<strong>de</strong> en projectlei<strong>de</strong>r.<br />

Omdat het afnemen <strong>van</strong> vragenlijsten een behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>terventie is waarmee een persoonlijk<br />

plan geschreven wordt, is meteen dui<strong>de</strong>lijk als er lijsten niet zijn. In het IO (overleg met<br />

hulpverleners) komt dat aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> en kan er geen adviesgesprek plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n omdat er geen<br />

persoonlijk plan gemaakt kan wor<strong>de</strong>n.<br />

101


F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g was geregeld mid<strong>de</strong>ls begrot<strong>in</strong>g per resultaat verantwoor<strong>de</strong>lijke eenheid (dus<br />

maakt <strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>tegrale kostprijs). Extra mid<strong>de</strong>len zijn vrijgemaakt om <strong>de</strong><br />

opstartkosten te f<strong>in</strong>ancieren <strong>in</strong> 2006 en 2007. <strong>Een</strong> softwarepakket wat via het <strong>in</strong>terne netwerk<br />

loopt moet nog gerealiseerd wor<strong>de</strong>n (nu via laptops). Dit is meegenomen <strong>in</strong> <strong>de</strong> begrot<strong>in</strong>g <strong>van</strong><br />

2007.<br />

4.4 Uitkomst <strong>van</strong> <strong>de</strong> met<strong>in</strong>gen<br />

4.4.1. Respons<br />

“zichtbaar maken <strong>van</strong> wat <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs en <strong>van</strong> ons<br />

oplevert”.<br />

De dataverzamel<strong>in</strong>g is gestart <strong>in</strong> mei 2006. Vanaf dat moment is aan alle cliënten (of hun<br />

ou<strong>de</strong>rs) bij wie geïndiceer<strong>de</strong> hulp <strong>van</strong> start g<strong>in</strong>g, gevraagd om aan <strong>de</strong> beg<strong>in</strong>met<strong>in</strong>g mee te<br />

doen. Na verloop <strong>van</strong> tijd, wer<strong>de</strong>n cliënten opnieuw bena<strong>de</strong>rd <strong>voor</strong> het <strong>in</strong>vullen <strong>van</strong><br />

vragenlijsten. Het gaat hier om <strong>de</strong> vragenlijsten:<br />

• Competentielijst 6-12 of Competentielijst 12-21 (wordt <strong>in</strong>gevuld door <strong>de</strong> begelei<strong>de</strong>r<br />

<strong>van</strong> het k<strong>in</strong>d, resp. <strong>de</strong> jongere)<br />

• NOSI bij aan<strong>van</strong>g hulp; NOSIK bij vervolgmet<strong>in</strong>gen (ou<strong>de</strong>r)<br />

• SDQ ou<strong>de</strong>rs<br />

• SDQ jongeren (v.a. 12 jaar)<br />

“Vooruitgang is prachtig”<br />

• SRZ-P (begelei<strong>de</strong>r)<br />

Tussen mei 2006 en oktober 2007 zijn <strong>in</strong> totaal 236 cliënten gestart met een vorm <strong>van</strong><br />

geïndiceer<strong>de</strong> hulp. Van een beperkt aantal cliënten zijn gegevens verzameld op <strong>de</strong><br />

´tussentijdse’ meetmomenten 1 en 2. Hoe groot dit aantal is, kan thans niet wor<strong>de</strong>n<br />

weergegeven, omdat <strong>de</strong> koppel<strong>in</strong>g met het cliëntregistratiesysteem (Plancare) nog niet kan<br />

wor<strong>de</strong>n gemaakt. Zodoen<strong>de</strong> bestaat er op dit moment geen <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> het aantal cliënten dat,<br />

gegeven <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>gsdatum <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp, <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g zou komen <strong>voor</strong> een vervolgmet<strong>in</strong>g.<br />

Tabel 1 geeft een globaal overzicht <strong>van</strong> <strong>de</strong> respons <strong>voor</strong> <strong>de</strong> drie behan<strong>de</strong>lvormen, bij<br />

aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp. De respons is het aantal cliënten dat <strong>de</strong> vragenlijsten bij aan<strong>van</strong>g heeft<br />

<strong>in</strong>gevuld (of: <strong>voor</strong> wie <strong>de</strong> vragenlijst is <strong>in</strong>gevuld), ge<strong>de</strong>eld door het aantal gestarte<br />

behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. De twee meest rechtse kolommen <strong>in</strong> <strong>de</strong> tabel geven aan dat het aantal<br />

<strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> vragenlijsten, dat retour is ont<strong>van</strong>gen, sterk varieert. Met uitzon<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Therapie<br />

was <strong>de</strong> respons op <strong>de</strong> NOSI/NOSIK en <strong>de</strong> SDQ-ou<strong>de</strong>rs over het algemeen ‘matig’ tot ‘re<strong>de</strong>lijk<br />

goed’ te noemen. Dat geldt ook <strong>voor</strong> <strong>de</strong> Competentielijsten bij <strong>de</strong> Naschoolse<br />

Dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. De respons op <strong>de</strong> SZR-P is over <strong>de</strong> gehele l<strong>in</strong>ie als ‘slecht’ te beschouwen.<br />

Deze kwalificaties zijn gebaseerd op <strong>de</strong> vuistregel die Veerman en Roosma 34 hanteren <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

respons bij praktijkon<strong>de</strong>rzoek. Bijlage 4.4 geeft <strong>de</strong> bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> respons per<br />

vragenlijst.<br />

34 Veerman, J.W. & Roosma, D. (2006). On<strong>de</strong>rzoekslogistiek <strong>in</strong> <strong>de</strong> praktijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>. In: T.A. <strong>van</strong> Yperen & J.W.<br />

Veerman (Red.). Zicht op effectiviteit. Bronnenboek <strong>voor</strong> praktijkgestuurd effecton<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>jeugdzorg</strong>. Deel III. Utrecht /<br />

Nijmegen: NIZW / Praktikon.<br />

102


Tabel 1. Respons bij aan<strong>van</strong>g; perio<strong>de</strong> 1-5-2006 tot en met 30-9-2007<br />

Behan<strong>de</strong>lvorm Gestarte behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen Vragenlijsten retour Respons %<br />

IOG / IPG / PPG 129 42 - 95 33% - 74%<br />

Naschoolse Dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 49 20 - 42 41% - 86%<br />

Therapie 58 15 - 32 26% - 55%<br />

Totaal 236<br />

Voor <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g bij aan<strong>van</strong>g geldt dat IOG/IPG/PPG een gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> respons heeft <strong>van</strong> 51%,<br />

<strong>voor</strong> <strong>de</strong> Naschoolse Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g geldt een respons <strong>van</strong> 68% en Therapie scoort een respons<br />

<strong>van</strong> 36%. Als we <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r genoem<strong>de</strong> vuistregel <strong>van</strong> Veerman en Roosma hanteren heeft <strong>de</strong><br />

Naschoolse Dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g het met een ´matige´ respons <strong>de</strong> beste papieren.<br />

In bijlage 4.4 is tevens te zien dat <strong>in</strong> <strong>de</strong> meeste gevallen per cliënt meer<strong>de</strong>re <strong>in</strong>formanten een<br />

vragenlijst hebben <strong>in</strong>gevuld. Bij het berekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores is slechts één <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong><br />

vragenlijst per cliënt gebruikt. Wanneer er twee vragenlijsten <strong>van</strong> één cliënt geregistreerd zijn,<br />

is die <strong>van</strong> <strong>de</strong> moe<strong>de</strong>r gebruikt om <strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore te berekenen.<br />

Tenslotte is opvallend dat twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> SRZ-P’s en zo’n <strong>zeven</strong>tig procent <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

Competentielijsten door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënten is <strong>in</strong>gevuld, terwijl <strong>de</strong> persoonlijk<br />

begelei<strong>de</strong>rs hier <strong>de</strong> aangewezen <strong>in</strong>formanten zijn. Uiteraard heeft dit consequenties <strong>voor</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>terpretatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitkomsten. We komen hierop nog terug. In afwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

aan<strong>van</strong>kelijke afspraak om <strong>de</strong> NOSI bij <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>g en <strong>de</strong> verkorte versie hier<strong>van</strong> (<strong>de</strong> NOSIK)<br />

bij <strong>de</strong> herhaal<strong>de</strong> met<strong>in</strong>gen te gebruiken, hebben ou<strong>de</strong>rs <strong>voor</strong> 43 cliënten <strong>de</strong> verkorte versie<br />

<strong>in</strong>gevuld.<br />

Uit bijlage 4.4 blijkt <strong>voor</strong>ts dat <strong>de</strong> respons op <strong>de</strong> vervolgmet<strong>in</strong>g feitelijk nog op gang<br />

moet komen. Gezien <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> waarop <strong>de</strong>ze rapportage betrekk<strong>in</strong>g heeft, zou een hoger<br />

aantal <strong>in</strong>gevul<strong>de</strong> vragenlijsten mogen wor<strong>de</strong>n verwacht.<br />

4.4.2. Bereken<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> scores<br />

In <strong>de</strong>ze paragraaf wor<strong>de</strong>n twee typen scores gebruikt om <strong>de</strong> uitkomsten weer te geven. De<br />

ernst <strong>van</strong> <strong>de</strong> problematiek <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënten wordt uitgedrukt <strong>in</strong> zogenaam<strong>de</strong> Deviatiescores.<br />

Om per cliënt te kunnen vaststellen <strong>in</strong> hoeverre sprake is <strong>van</strong> een verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

problematiek, wordt een <strong>in</strong><strong>de</strong>x berekend: <strong>de</strong> Reliable Change In<strong>de</strong>x (RCI). De wijze waarop<br />

<strong>de</strong>ze scores wor<strong>de</strong>n berekend wordt hieron<strong>de</strong>r kort toegelicht.<br />

Deviatiescores<br />

Deviatiescores wor<strong>de</strong>n als volgt berekend. In het on<strong>de</strong>rzoek is gebruik gemaakt <strong>van</strong> een<br />

gestandaardiseer<strong>de</strong> en genormeer<strong>de</strong> vragenlijsten, zoals <strong>de</strong> SDQ en <strong>de</strong> NOSIK. Van al <strong>de</strong>ze<br />

vragenlijsten zijn Ne<strong>de</strong>rlandse populatienormen beschikbaar. Daardoor is het mogelijk bij<br />

ie<strong>de</strong>re <strong>in</strong>dividuele score uit te rekenen, hoeveel <strong>de</strong>ze score afwijkt <strong>van</strong> het lan<strong>de</strong>lijk<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> normgroep <strong>voor</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> vragenlijst (<strong>de</strong>viatie = afwijk<strong>in</strong>g). Door<br />

<strong>de</strong>ze afwijk<strong>in</strong>gsscore te <strong>de</strong>len door <strong>de</strong> standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke scores ontstaat <strong>de</strong><br />

zgn. normatieve <strong>de</strong>viatiescore, oftewel <strong>de</strong>viatiescore.<br />

(Behaal<strong>de</strong> score – Lan<strong>de</strong>lijk gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score)<br />

In formule: Deviatiescore=<br />

Standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> lan<strong>de</strong>lijk gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

<strong>Een</strong> <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 0 betekent dat <strong>de</strong> behaal<strong>de</strong> score op een vragenlijst gelijk is aan –<br />

oftewel niets afwijkt <strong>van</strong> - het lan<strong>de</strong>lijk gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>voor</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> vragenlijst. <strong>Een</strong><br />

103


<strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> +1 betekent dat een score één standaardafwijk<strong>in</strong>g boven het lan<strong>de</strong>lijk<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> ligt. Dit houdt per <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie <strong>in</strong> dat slechts 15% <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g hoger scoort (of<br />

lager, <strong>in</strong> geval <strong>van</strong> een score <strong>van</strong> -1). Zo is <strong>voor</strong> elke <strong>de</strong>viatiescore aan te geven welk<br />

percentage <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g hoger (of laag) scoort. Deze percentages <strong>van</strong> <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g met<br />

<strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> <strong>in</strong>terpretaties <strong>van</strong> <strong>de</strong>viatiescores staan <strong>in</strong> tabel 2.<br />

Tabel 2. Interpretatie <strong>van</strong> <strong>de</strong>viatiescores.<br />

Deviatiescore Percentielscore Label Betekenis<br />

> 1,96<br />

1,65 – 1,96<br />

> 97,5%<br />

95% - 97,5%<br />

Zeer ernstige problemen<br />

Ernstige problemen<br />

Problematiek verdient behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

1,29 – 1,64<br />

0,80 – 1,28<br />

90% - 95%<br />

79% - 90%<br />

Aanzienlijke problemen<br />

Matige problemen<br />

Problematiek verdient aandacht<br />

< 0,80 < 79% Geen problemen Geen problemen <strong>van</strong> betekenis<br />

Het grote <strong>voor</strong><strong>de</strong>el <strong>van</strong> het gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong>viatiescores is dat <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong><br />

vragenlijsten on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g vergelijkbaar zijn. Zo wijst een <strong>de</strong>viatiescore <strong>van</strong> 1,30 op <strong>de</strong> SDQ op<br />

aanzienlijke (gedrags)problemen, waarbij slechts 10% <strong>van</strong> <strong>de</strong> normale bevolk<strong>in</strong>g een gelijke<br />

of hogere score heeft, en hetzelf<strong>de</strong> geldt <strong>voor</strong> <strong>de</strong> NOSI. Als vuistregel kan gel<strong>de</strong>n dat<br />

<strong>de</strong>viatiescores groter dan 1 wijzen op matige problematiek en scores groter dan 2 op zeer<br />

ernstige problematiek.<br />

Reliable Change In<strong>de</strong>x (RCI) 35<br />

Om te bepalen of er statistisch gezien bij een behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g sprak is <strong>van</strong> een niet toevallige<br />

veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g, wordt gebruik gemaakt <strong>van</strong> <strong>de</strong> Reliable Change In<strong>de</strong>x (RCI). Deze wordt<br />

berekend door het verschil <strong>van</strong> <strong>de</strong> ruwe score bij aan<strong>van</strong>g m<strong>in</strong> <strong>de</strong> ruwe score bij afsluit<strong>in</strong>g te<br />

<strong>de</strong>len door <strong>de</strong> standaardfout <strong>van</strong> het verschil. De standaardfout <strong>van</strong> het verschil wordt bepaald<br />

door <strong>de</strong> standaardmeetfout alsme<strong>de</strong> <strong>de</strong> test-hertest betrouwbaarheid, danwel <strong>in</strong>terne<br />

consistentie <strong>van</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> vragenlijst.<br />

Om <strong>de</strong>ze re<strong>de</strong>n is het berekenen <strong>van</strong> <strong>de</strong> RCI alleen mogelijk bij <strong>de</strong> NOSI / NOSIK, SRZ-P en<br />

<strong>de</strong> SDQ (zowel <strong>voor</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs als <strong>voor</strong> <strong>de</strong> jongere). Voor <strong>de</strong> bei<strong>de</strong> versies <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

Competentielijsten zijn geen betrouwbaarheidsgegevens beschikbaar.<br />

In formule: 36 RCI=<br />

(Ruwe score aan<strong>van</strong>g – Ruwe score afsluit<strong>in</strong>g)<br />

Standaardfout <strong>van</strong> het verschil<br />

Statistisch gesproken wordt <strong>de</strong> RCI veron<strong>de</strong>rsteld normaal ver<strong>de</strong>eld te zijn met een<br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>van</strong> 0 en een standaard<strong>de</strong>viatie <strong>van</strong> 1. De <strong>in</strong>terpretaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> RCI staan <strong>in</strong><br />

tabel 3.<br />

Tabel 3. Interpretatie <strong>van</strong> RCI a<br />

RCI Betekenis<br />

Groter dan 1,64 Zekere betrouwbare <strong>voor</strong>uitgang<br />

1,29 t/m 1,64 Mogelijke betrouwbare <strong>voor</strong>uitgang<br />

-1,29 t/m +1,29 Geen betrouwbare <strong>voor</strong>- of achteruitgang<br />

-1,64 t/m -1,29 Mogelijke betrouwbare achteruitgang<br />

Kle<strong>in</strong>er dan -1,64 Zekere betrouwbare achteruitgang<br />

a Ontleend aan: Meyer, R.E. <strong>de</strong> & Veerman, J.W. (2004). Resultaten Hulp aan Huis Gron<strong>in</strong>gen. Tabellenboek 2003. Nijmegen:<br />

Praktikon.<br />

35 Zie Veerman & Roosma (2006).<br />

36 Voor <strong>de</strong> bereken<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> ‘Standaardfout <strong>van</strong> het verschil’, zie bijlage 5.<br />

104


De RCI is een specifiek effect<strong>in</strong><strong>de</strong>x. De <strong>in</strong><strong>de</strong>x geeft aan of sprake is <strong>van</strong> (betrouwbare) <strong>voor</strong>-<br />

of achteruitgang. Naast <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>formatie is het belangrijk om te weten wat <strong>de</strong> status is <strong>van</strong> het<br />

huidige probleemgedrag <strong>van</strong> <strong>de</strong> jeugdige en <strong>van</strong> <strong>de</strong> opvoed<strong>in</strong>gsstress <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs op dat<br />

moment. Uitgaan<strong>de</strong> <strong>van</strong> twee veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gscategorieën (<strong>voor</strong>- resp. achteruitgang) en twee<br />

statuscategorieën (aan- resp. afwezigheid <strong>van</strong> ernstige problematiek) zijn vier comb<strong>in</strong>aties<br />

mogelijk om <strong>de</strong> uitkomsten <strong>van</strong> of bij <strong>in</strong>dividuele cliënten te typeren (zie tabel 4). 37<br />

Tabel 4. Interpretatieka<strong>de</strong>r <strong>in</strong>dividuele uitkomsten: comb<strong>in</strong>aties o.b.v. veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong> en status <strong>van</strong><br />

problematiek a<br />

Symbolen Omschrijv<strong>in</strong>g Betekenis<br />

V+S+<br />

Betrouwbare <strong>voor</strong>uitgang, geen aanzienlijke<br />

problematiek<br />

Uiterst succesvolle uitkomst<br />

V+S-<br />

Betrouwbare <strong>voor</strong>uitgang, wel aanzienlijke<br />

problematiek<br />

Er is een positieve veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g opgetre<strong>de</strong>n, maar er<br />

zijn nog problemen<br />

V-S+<br />

Betrouwbare achteruitgang, geen aanzienlijke <strong>Een</strong> wat onlogische comb<strong>in</strong>atie, kan een signaal zijn<br />

V-S-<br />

problematiek<br />

Betrouwbare achteruitgang, geen aanzienlijke<br />

problematiek<br />

105<br />

<strong>voor</strong> een onterechte aanmeld<strong>in</strong>g<br />

Problematiek lijkt erg vast te zitten, risico op<br />

ongunstige ontwikkel<strong>in</strong>g blijft aanwezig<br />

a Ontleend aan: Meyer, R.E. <strong>de</strong> & Veerman, J.W. (2004). Resultaten Hulp aan Huis Gron<strong>in</strong>gen. Tabellenboek 2003. Nijmegen:<br />

Praktikon.<br />

4.4.3. Problematiek bij aan<strong>van</strong>g en geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

Gedragsproblemen<br />

De gedrags- en emotionele problemen <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren, beoor<strong>de</strong>eld door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs, zijn<br />

gemeten met behulp <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ – <strong>in</strong> het Ne<strong>de</strong>rlands <strong>de</strong> vragenlijst Sterke Kanten en<br />

Moeilijkhe<strong>de</strong>n. De SDQ bevat 5 schalen met ie<strong>de</strong>r vijf vragen. Vier schalen meten <strong>de</strong><br />

problemen, dit zijn emotionele problemen, gedragsproblemen, aandachttekort-hyperactiviteit<br />

en problemen met leeftijdsgenoten. Deze vier schalen samen vormen <strong>de</strong> totale<br />

gedragsproblemen. De vijf<strong>de</strong> schaal is positief geformuleerd; prosociaal gedrag, welke <strong>in</strong>gaat<br />

op <strong>de</strong> sterke kanten <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongere.<br />

In tabel 5 zijn <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores op <strong>de</strong> schaal Totale gedragsproblemen<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ weergegeven, uitgesplitst naar behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment.<br />

Tabel 5. Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores op <strong>de</strong> SDQ ou<strong>de</strong>rs (Gedragsproblemen) per behan<strong>de</strong>lvorm en<br />

meetmoment.<br />

Aan<strong>van</strong>g Tussentijds 1 Tussentijds 2<br />

N Gem. N Gem. N Gem.<br />

IOG / IPG / PPG 95 2,44 26 2,51 3 2,07<br />

Naschoolse Dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g 39 2,49 16 2,56 1 0,43<br />

Therapie 31 2,09 12 1,93 -<br />

Zoals blijkt uit <strong>de</strong> tabel zijn <strong>de</strong> (gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong>) scores bij aan<strong>van</strong>g hoog en wijzen <strong>de</strong>ze op zeer<br />

ernstige gedragsproblemen. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore over <strong>de</strong> hele groep bij aan<strong>van</strong>g (N =<br />

165) is 2,39 (standaardafwijk<strong>in</strong>g = 1,22). De respons bij meetmoment ‘Tussentijds 1’ is<br />

aanzienlijk lager. De <strong>de</strong>viatiescores blijven hoog, en wijzen op ernstige tot zeer ernstige<br />

problemen. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore over <strong>de</strong> hele groep bij meetmoment ‘Tussentijds 1’<br />

37 Zie Veerman & Roosma (2006).


(N = 54) is 2,39 (standaardafwijk<strong>in</strong>g = 1,29). Van het meetmoment ‘Tussentijds 2’ zijn<br />

<strong>de</strong>rmate we<strong>in</strong>ig gegevens beschikbaar, dat het eigenlijk niet z<strong>in</strong>vol is om <strong>in</strong> termen <strong>van</strong><br />

gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores te rapporteren.<br />

Tabellen 6 en 7 geven <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g weer tussen met<strong>in</strong>g ‘aan<strong>van</strong>g’ en ‘tussentijds<br />

1’ <strong>van</strong> alle behan<strong>de</strong>lvormen samen. Tabel 6 laat zien dat <strong>voor</strong> 38 cliënten een RCI kon<br />

wor<strong>de</strong>n berekend. Voor veertig procent geldt dat sprake is <strong>van</strong> een (zekere of mogelijk)<br />

betrouwbare <strong>voor</strong>uitgang <strong>in</strong> <strong>de</strong> gedragsproblematiek. Dat wil zeggen, dat <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong><br />

ou<strong>de</strong>rs, <strong>in</strong> vergelijk<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp, ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g ‘tussentijds 1’<br />

bedui<strong>de</strong>nd m<strong>in</strong><strong>de</strong>r gedragsproblemen waarnemen.<br />

Tabel 6. Veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong> problematiek (volgens ou<strong>de</strong>rs) ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> met<strong>in</strong>g ‘tussentijds 1’ i.v.m.<br />

aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g, o.b.v. bereken<strong>de</strong> RCI.<br />

Zekere Mogelijk<br />

Mogelijk Zekere<br />

Geen<br />

N betrouwbare betrouwbare<br />

betrouwbare betrouwbare<br />

veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

<strong>voor</strong>uitgang <strong>voor</strong>uitgang<br />

achteruitgang achteruitgang<br />

Gedragsproblemen<br />

38<br />

12<br />

(32%)<br />

3<br />

(8%)<br />

106<br />

13<br />

(34%)<br />

3<br />

(8%)<br />

7<br />

(18%)<br />

Als <strong>de</strong>ze gegevens wor<strong>de</strong>n gecomb<strong>in</strong>eerd met <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie over <strong>de</strong> ernst <strong>van</strong> <strong>de</strong> problematiek<br />

bij <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g ‘tussentijds 1’, ontstaat het beeld dat is weergegeven <strong>in</strong> tabel 7. Voor 18% <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> cliënten kan op dat moment wor<strong>de</strong>n vastgesteld dat <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g succesvol is. Bij 21%<br />

is weliswaar een positieve veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g opgetre<strong>de</strong>n, maar zijn er nog problemen. Opvallend is<br />

dat <strong>voor</strong> iets meer dan <strong>de</strong> helft <strong>van</strong> <strong>de</strong> cliënten geldt <strong>de</strong> problematiek aanzienlijk (ver<strong>de</strong>r) is<br />

verslechterd.<br />

Tabel 7. Individuele veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g gedragsproblemen (volgens ou<strong>de</strong>rs) ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> met<strong>in</strong>g<br />

‘tussentijds 1’ i.v.m. aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g<br />

Gedragsproblemen 38<br />

Zelfbeoor<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g jongeren<br />

N V+S+ V+S- V-S+ V-S-<br />

7<br />

(18%)<br />

8<br />

(21%)<br />

3<br />

(8%)<br />

20<br />

(53%)<br />

Naast <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rversie <strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ, is er ook een versie ontworpen die jongeren (v.a. 12 jaar)<br />

zelf <strong>in</strong>vullen, om <strong>de</strong> men<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren zelf te horen over zijn / haar gedragsproblemen.<br />

Dit is <strong>de</strong> Sterke Kanten en Moeilijkhe<strong>de</strong>n Vragenlijst <strong>voor</strong> Jongeren. Deze SDQ bevat ook 5<br />

schalen met ie<strong>de</strong>r vijf vragen. Vier schalen meten <strong>de</strong> problemen, dit zijn emotionele<br />

problemen, gedragsproblemen, aandachtekort-hyperactiviteit en problemen met<br />

leeftijdsgenoten. Deze vier schalen samen vormen <strong>de</strong> totale gedragsproblemen. De vijf<strong>de</strong><br />

schaal is positief geformuleerd; prosociaal gedrag, welke <strong>in</strong>gaat op <strong>de</strong> sterke kanten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />

jongere.<br />

In tabel 8 zijn <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores op <strong>de</strong> schaal Totale gedragsproblemen<br />

<strong>van</strong> <strong>de</strong> SDQ weergegeven, uitgesplitst naar behan<strong>de</strong>lvorm en meetmoment.


Tabel 8 Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescores op <strong>de</strong> SDQ jongeren (Gedragsproblemen) per behan<strong>de</strong>lvorm en<br />

meetmoment.<br />

Aan<strong>van</strong>g Tussentijds 1 Tussentijds 2<br />

N Gem. N Gem. N Gem.<br />

IOG / IPG / PPG 59 1,05 7 1,48 2 0,20<br />

Naschoolse<br />

Dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />

24 0,74 5 0,06 -<br />

Therapie 32 0,80 7 1,07 -<br />

Zoals uit <strong>de</strong> tabel blijkt, scoren <strong>de</strong> jongeren bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g boven gemid<strong>de</strong>ld,<br />

maar blijft <strong>de</strong> score <strong>in</strong> niet kl<strong>in</strong>isch gebied. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>de</strong>viatiescore over <strong>de</strong> hele groep<br />

bij aan<strong>van</strong>g (N = 115) is 0,91 (met een standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 1,21). De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>viatiescore over <strong>de</strong> hele groep bij meetmoment ‘Tussentijds 1’ (N = 19) is 0,95 (met een<br />

standaardafwijk<strong>in</strong>g <strong>van</strong> 1,21).<br />

Van het meetmoment ‘Tussentijds 2’ zijn <strong>de</strong>rmate we<strong>in</strong>ig gegevens beschikbaar, dat<br />

het eigenlijk niet z<strong>in</strong>vol is om <strong>in</strong> termen <strong>van</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores te rapporteren.<br />

De relatief lage scores <strong>voor</strong> gedragsproblemen, beoor<strong>de</strong>eld door <strong>de</strong> jongeren zelf, zijn<br />

niet uitzon<strong>de</strong>rlijk. Het is een terugkerend gegeven bij zelf-rapportage <strong>van</strong> gedragsproblemen,<br />

dat ─ bij gebruik <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong> soorten vragenlijsten, zoals gestructureer<strong>de</strong> <strong>in</strong>terviews, <strong>de</strong><br />

SDQ, of <strong>de</strong> YSR ─ jongeren met gedrags- of emotionele problemen over het algemeen laag<br />

scoren. Dat wil niet zeggen dat <strong>de</strong>ze vragenlijsten onbetrouwbaar zijn; <strong>in</strong>tegen<strong>de</strong>el, juist het<br />

consistent v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>van</strong> lage scores <strong>voor</strong> gedragsproblemen bij jongeren, met verschillen<strong>de</strong><br />

<strong>in</strong>strumenten, wijst er op dat jongeren <strong>de</strong>ze lijsten steeds op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> manier <strong>in</strong>vullen. Echter,<br />

blijkbaar kunnen of willen <strong>de</strong> jongeren zelf dit soort problematiek bij zichzelf moeilijk<br />

on<strong>de</strong>rkennen, terwijl an<strong>de</strong>ren wel problemen signaleren. Het is namelijk ook zo dat er steeds<br />

lage correlaties wor<strong>de</strong>n gevon<strong>de</strong>n tussen <strong>de</strong> scores <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs en leerkrachten enerzijds en <strong>de</strong><br />

jongeren zelf an<strong>de</strong>rzijds, bij gebruik <strong>van</strong> <strong>in</strong>strumenten die parallelle versies kennen <strong>voor</strong><br />

ou<strong>de</strong>rs, leerkrachten en jongeren. 38<br />

Tabellen 9 en 10 geven <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g weer tussen met<strong>in</strong>g ‘aan<strong>van</strong>g’ en<br />

‘tussentijds 1’ <strong>van</strong> alle behan<strong>de</strong>lvormen samen. Tabel 9 laat zien dat <strong>voor</strong> 17 cliënten een RCI<br />

kon wor<strong>de</strong>n berekend. Voor 41% geldt dat sprake is <strong>van</strong> een (zekere of mogelijk) betrouwbare<br />

<strong>voor</strong>uitgang <strong>in</strong> <strong>de</strong> gedragsproblematiek. Dat wil zeggen, dat <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> jongeren (<strong>van</strong> 12<br />

jaar of ou<strong>de</strong>r), <strong>in</strong> vergelijk<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> hulp, ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g ‘tussentijds<br />

1’ zelf bedui<strong>de</strong>nd m<strong>in</strong><strong>de</strong>r gedragsproblemen rapporteren.<br />

Tabel 9 Veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong> problematiek (volgens jongeren) ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> met<strong>in</strong>g ‘tussentijds 1’ i.v.m.<br />

aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g, o.b.v. bereken<strong>de</strong> RCI.<br />

Zekere Mogelijk<br />

Mogelijk Zekere<br />

Geen<br />

N betrouwbare betrouwbare<br />

betrouwbare betrouwbare<br />

veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

<strong>voor</strong>uitgang <strong>voor</strong>uitgang<br />

achteruitgang achteruitgang<br />

Gedragsproblemen<br />

17<br />

5<br />

(29%)<br />

2<br />

(12%)<br />

107<br />

5<br />

(29%)<br />

1<br />

(6%)<br />

4<br />

(24%)<br />

Als <strong>de</strong>ze gegevens wor<strong>de</strong>n gecomb<strong>in</strong>eerd met <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie over <strong>de</strong> ernst <strong>van</strong> <strong>de</strong> problematiek<br />

bij <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g ‘tussentijds 1’, ontstaat het beeld dat is weergegeven <strong>in</strong> tabel 10. Voor 35% <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> cliënten kan op dat moment wor<strong>de</strong>n vastgesteld dat <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g succesvol is. Bij 6%<br />

(let wel: het gaat hier om maar één jongere) is weliswaar een positieve veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />

38 Kroes, G; Meeuwsen, T. & Veerman, J.W. (2007). Aantoonbare kwaliteit. Verslag <strong>van</strong> het implementatieproject. Nijmegen:<br />

Praktikon/De Waar<strong>de</strong>n.


opgetre<strong>de</strong>n, maar zijn er nog problemen. Opvallend is dat een kwart <strong>van</strong> <strong>de</strong> jongeren (4 <strong>van</strong><br />

<strong>de</strong> 17) aangeeft dat <strong>de</strong> problematiek aanzienlijk (ver<strong>de</strong>r) is verslechterd.<br />

Tabel 10 Individuele veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g gedragsproblemen (volgens jongeren) ten tij<strong>de</strong> <strong>van</strong> met<strong>in</strong>g<br />

‘tussentijds 1’ i.v.m. aan<strong>van</strong>gsmet<strong>in</strong>g<br />

Gedragsproblemen 17<br />

Opvoed<strong>in</strong>gsstress<br />

N V+S+ V+S- V-S+ V-S-<br />

6<br />

(35%)<br />

108<br />

1<br />

(6%)<br />

4<br />

(24%)<br />

6<br />

(35%)<br />

Opvoed<strong>in</strong>gsstress is zowel gemeten met <strong>de</strong> NOSI als met <strong>de</strong> NOSIK. NOSI staat <strong>voor</strong><br />

Nijmeegse Ou<strong>de</strong>rlijke Stress In<strong>de</strong>x. De NOSIK is een korte variant met 25 items. De<br />

NOSI(K) richt zich op het gez<strong>in</strong> als opvoed<strong>in</strong>gssy