Opening IJsberenverblijf - Vrienden van Blijdorp

1/2008

2
i n h o u d
Vrienden
nieuws 1/2008
Even bijpraten 2
ALV 2008 3
Opening ijsberenverblijf! 5
Nieuws uit Blijdorp
Koud Bloed: Blauwe gifkikker-
7
familie is uitgebreid
Convocatie voorjaarsreis
10
Zoo Duisburg 12
Lijn 13: Octopus 13
Berekoel
Convocatie meerdaagse
14
reis naar Noord-Duitsland 16
Ravesteijn revival 18
Botanisch Blijdorp: Bromelia’s 20
Nieuwe vrienden
Reminder: Gezocht alleskunners
om Greet en Henk Gerritse
21
te vervangen 22
Mutaties in de Diergaarde
Achterpagina:
Agenda
Colofon
Heeft u nog guldens
23
Toekomstige Blijdorp-ijsbeer- foto: Rob Doolaard
e v e n b i j p r a t e n
Beste Vriendinnen en Vrienden,
De beste wensen voor 2008!
Het gaat nu toch echt gebeuren! Na de Algemene Leden Vergadering op 26 april aanstaande
openen we het jubileumgeschenk, een state-of-the-art ijsberenverblijf. We hebben
daartoe met elkaar liefst € 1.2 miljoen bij elkaar gebracht! Zoals u van ons gewend bent
organiseren we samen met Blijdorp rond de opening van het verblijf een leuk programma.
Komt allen! In dit nummer alvast een voorproefje.
Verder treft u in dit nummer de wetenswaardigheden ten behoeve van de Algemene
Leden Vergadering. Neemt u er s.v.p. kennis van. Tijdens de bijeenkomst kunt u alle
vragen stellen aan uw bestuur.
Naast de meer algemene nieuwsfeiten besteden we in dit nummer aandacht aan de
blauwe pijlgifkikkers in Blijdorp. Daarmee sluiten we aan op het door de Europese
dierentuinvereniging EAZA uitgeroepen amfibieënjaar 2008. Het gaat namelijk helemaal
niet goed met deze dieren. Een dodelijke schimmel bedreigt inmiddels ook al onze
inheemse amfibieën.
Wat vindt u van de restauratieplannen van de oude kern van Blijdorp? Theo vd Velde
zet een aantal argumenten op een rij. Vanzelfsprekend is Vriendennieuws niet compleet
zonder de botanische wetenswaardigheden van Monique van Leeuwen-Maat.
Ik wens u veel leesplezier met dit eerste nummer van de 30e jaargang.
Wellicht tot ziens op de 26e april!
Marcel Kreuger,
Hoofdredacteur.
Wie?
komt ons
promotieteam
versterken?
Voor inlichtingen kunt u bellen naar: 010-4663682.
Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d,
3039 SR Rotterdam.
Heeft u een dagje over,
kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen en
leuk met klanten omgaan?
Kom dan ons promotieteam
versterken.

Blijdorp n i e u w s
Algemene Ledenvergadering
Vereniging Vrienden van Blijdorp
Zaterdag 26 april 2008
De vergadering wordt van 11.00 uur
tot 12.00 uur gehouden in het Oceanium
van Diergaarde Blijdorp (zaal open
om 10.30 uur). LEDEN HEBBEN, BIJ
WIJZE VAN UITZONDERING EN OP
VERTOON VAN LIDMAATSCHAPS-
KAART 2008, DE GEHELE DAG VRIJ
TOEGANG TOT DE DIERGAARDE.
Er is niet meer dan één introducé per
lid toegestaan.
A G E N D A
1. Opening.
2. Notulen Algemene Ledenvergadering
d.d. 28 april 2007.
De notulen kunnen telefonisch
worden opgevraagd bij het secretariaat
(010 – 4676637) of worden
geraadpleegd op onze website
(www.vriendenvanblijdorp.nl). De notulen
zijn ook ter vergadering aanwezig.
3. Jaarverslag van de secretaris.
4. Jaarverslag van de penningmeester.
5. Verslag en benoeming van de
kascontrolecommissie.
6. Verslag promotiewerkzaamheden.
7. Bestuursverkiezing.
Aftredend volgens rooster zijn de heren
Biesta en Van Leeuwen.
Beiden hebben zich herkiesbaar gesteld.
Mevrouw Groenhorst heeft helaas
besloten in 2008 af te treden. *
8. Vaststellen contributie 2009.
9. Rondvraag.
10.Sluiting.
Jaarverslag secretaris
Het jubileumjaar van Diergaarde Blijdorp zit erop. Ook de Vrienden hebben hun
aandeel in de festiviteiten geleverd en ontvangen. Het begon op de persbijeenkomst
van 31 januari. Daar boden de Vrienden een schitterende taart aan voor
het voltallige personeel. De taart, natuurlijk helemaal in dierentuinstijl, zag er niet
alleen mooi uit, hij smaakte ook prima!
Maar het echte cadeau moet nog komen. We hebben immers met z’n allen
1,2 miljoen euro bijeen gebracht voor het nieuwe ijsberenverblijf. Met de bouw
werd in 2007 begonnen en dit jaar hopen we het feestelijk te openen. De ALV
van 28 april stond dan ook in het teken van de ijsberen. Ter gelegenheid van het
jubileumjaar gaat de Vereniging Vrienden van Blijdorp de Diergaarde ook nog een
bronzen ijsberenbeeld aanbieden, dat een plekje gaat krijgen bij het nieuwe verblijf.
Na de ALV konden de aanwezige Vrienden een kleine versie van het beeld,
dat gemaakt is door Ineke Roelfzema, bekijken. Men was zeer enthousiast en
meteen kwam de vraag of het beeld niet in het klein te koop was. Na overleg
met de kunstenares heeft het bestuur besloten om een aantal kleine beelden te
laten maken, die verkocht zullen worden ter gelegenheid van de opening van het
verblijf.
De Diergaarde liet zich ook niet onbetuigd. Alle Vrienden die aanwezig waren
op de ALV werden uitgenodigd voor een dinerbuffet aan het eind van de dag.
De Haaienzaal, het Eauditorium en het Caribisch café waren omgetoverd tot
sfeervol restaurant.
Als klap op de vuurpijl kwam er nog ‘koninklijk bezoek’: koningin Constance
van Europa kwam met haar hofdame het feest opvrolijken.
Zoals elk jaar gingen er weer enkele bussen met Vrienden op reis. Er waren drie
eendaagse excursies: naar Wuppertal, Gelsenkirchen en naar Overloon. En dan
was er de meerdaagse reis naar Engeland met een uitstapje naar Ierland om de
Zoo van Dublin te bezoeken. Vooral Dublin was voor de Vrienden heel speciaal.
Daar wonen nu immers onze olifanten Bernhardine, Yasmin en Anak. Een week
voor de komst van de Vrienden beviel Bernhardine van een gezond jong. Dat
maakte deze meerdaagse reis wel bijzonder feestelijk!
Het afgelopen jaar hebben we wéér geen nieuw servalverblijf kunnen openen.
Hopelijk lukt dat in 2008. Maar het poedoe- en caviaverblijf kwam gereed.
En beide caviasoorten hebben al voor nageslacht gezorgd in hun nieuwe onderkomen.
Wat betreft het aantal Vrienden: we zijn in 2007 weer iets teruggelopen in het
ledental.
Momenteel zijn er 5748 leden, dat is 2 % minder dan in het voorgaande jaar,
maar nog altijd ruim voldoende om Blijdorp te ondersteunen in het verfraaien
van ‘onze Diergaarde’.
Koos van Leeuwen, secretaris
* De leden hebben tijdens de borrel na afloop van de opening van het ijsberenverblijf
de gelegenheid om afscheid te nemen van mevrouw Groenhorst.
3

4
VERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORP
Financieel overzicht
STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2007
BATEN LASTEN
Contributie 236.798 Vriendennieuws 55.200
Giften en legaten 38.632 Administratiekosten 10.635
Rente 27.791 Diversen 6.994
Reizen 32.322 Reizen 29.333
Verkopen ex BTW 143.757 Inkopen 60.274
In- en Verkoopkosten 4.688
Ex voorzieningen 1.050.000 GESCHENK: IJsberen 1.000.000
Bronzen IJsbeer 5.200
Vict.hal / Poedoe 50.000
Voorzieningen 300.000
Voordelig saldo 6.976
TOTAAL 1.529.300 TOTAAL 1.529.300
BALANS PER 31 DECEMBER 2007
ACTIVA PASSIVA
Liquide middelen Reeds ontvangen contributie
101.745
Giro 86.780 Te betalen reken. 3.153
Bank 555.424 Te betalen BTW 2.603
VOORZ: IJsberen 200.000
Waarde goederen 45.889 Serval 45.000
Zeearend 50.000
Overige 272.000
Vermogen 13.592
TOTAAL 688.093 TOTAAL 688.093
BEGROTING 2008
ONTVANGSTEN UITGAVEN
Contributie 238.000 Vriendennieuws 60.000
Giften 40.000 Administratiekosten 10.000
Rente 14.500 Diversen 6.000
Verkopen 130.000 Inkopen 50.000
In- en Verk.kosten 5.000
Ex voorzieningen 295.000 Geschenk: IJsberen 200.000
Serval 45.000
Zeearend 50.000
Voorzieningen 291.500
TOTAAL 717.500 TOTAAL 717.500
Opening
Foto’s: Rob Doolaard
IJsberenverblijf

Opening
IJsberenverblijf
Op zaterdag 26 april openen we ons jubileumgeschenk:
een prachtig nieuw ijsberenverblijf. U heeft
al van alles kunnen lezen over het verblijf en haar
nieuwe bewoners, maar nu is het echt zo ver!
In samenwerking met Diergaarde Blijdorp hebben
we een openingsprogramma in elkaar gezet. We
hopen u in groten getale te mogen begroeten!
14.30 uur: Ontvangst in restaurant de
Lepelaar (bij mooi weer ook
op het terras)
15.00 – 16.00 uur: Openingsprogramma
16.00 – 17.00 uur: Afsluitende borrel in de
Lepelaar (bij mooi weer ook
op het terras). Tijdens deze
borrel worden de leden
tevens in de gelegenheid
gesteld om onze aftredende
voorzitster mw. Groenhorst
de hand te schudden
Het programma wordt omlijst met leuke foto/diapresentaties
over de Blijdorp-ijsberen uit het verleden
en de wording van het nieuwe ijsberenverblijf.
Verder is ons promotieteam aanwezig.
U bent van harte welkom!
UITNODIGING
>
5

6
Jonge Françoislangoer - foto: Peter van Norde

Blijdorp n i e u w s
In dit winternummer van nieuwsrubriek berichten wij over
de geboortes, sterfgevallen, verhuizingen enzovoort, die de
afgelopen periode in onze Diergaarde plaats vonden.
Helaas overtreffen in dit seizoen de sterfgevallen de geboortes,
maar er zijn toch weer hele bijzondere ontwikkelingen te
melden. Mocht u een vraag hebben over een van de dieren
of planten, dan kunt u ons mailen. Wellicht kunnen wij het
antwoord op uw vraag achterhalen.
In het winterseizoen zijn er altijd beduidend
minder geboortes. Daar hadden de
wilde cavia’s geen last van. In hun knusse
verblijf naast de nieuwe poedoeheuvel
kwamen er in oktober drie jongen bij, in
november twee en in december nog een.
Die blijven niet allemaal in Rotterdam,
andere dierentuinen mogen van onze
fokresultaten meegenieten. De François
langoeren hebben het ook prima naar hun
zin. In oktober kwam er weer een jong van
moeder Shibi en vader André. Deze bladetende
apen komen oranje ter wereld en
worden na verloop van tijd net als hun
neven en nichten zwart met een leuk kuifje.
De zwartvoetpinguins brachten een
jong groot. De eerste tijd blijft het jong in
de grot tot ma het groot genoeg vindt om
met de rest van de groep in de vijver rond
te zwemmen.
Victoria serre
Ik bewonder het doorzettingsvermogen
van de zwartkoppitta’s. Ze hebben maar
liefst 11 nesten gebouwd. In een vorige
nieuwsbrief plaatsten we een foto van deze
ingenieuze gevlochten tunneltjes. Vervolgens
kropen 31 jongen uit hun ei. Helaas
is er slechts een jong groot geworden.
U vindt deze makke vogels in de Victoriakas.
Aldaar zijn ook de Molonetispreeuwen
weer terug in de holle boom. Ze waren
tijdelijk achter de schermen. De groep was
wel erg groot geworden en dat had gevolgen
voor de planten. De planten kregen de
tijd om zich te herstellen. Nu ziet het er
weer weelderig uit en de spreeuwen kijken
de bezoekers weer eigenwijs aan vanuit de
holletjes in de boom.
Sinds enige tijd zijn op de takken bij de
kleiwand twee uilnachtzwaluwen te zien.
Je moet goed zoeken, want ze zijn uitstekend
gecamoufleerd. Het zijn nachtdieren
die op jacht gaan als het gaat schemeren.
In tegenstelling tot veel andere nachtrovers
jagen ze hun prooi niet op, maar blijven
ze zitten tot er een prooidier langskomt.
Vanwege zijn enorme, merkwaardig
gevormde snavel wordt hij ook wel
‘kikkerbek’ genoemd.
In het Aziëgedeelte zitten de kroeskoppelikanen
weer in hun winterverblijf onder het
Longhouse. In de Amoerkijkhut hangen
twee schermen waarop ze ook in deze tijd
te zien zijn. Zo hopen de verzorgers dat
er voldoende rust is om tot voortplanting
te komen. Vorig jaar zijn er wel nesten
gebouwd, maar eieren zijn toen niet
gelegd. Hopelijk dit jaar wel. In hun
paringstijd hebben deze pelikanen fel
oranje kelen om elkaar het hof te maken.
In het ‘Rumah Asia’ is het verblijf voor de
wanderoes enige tijd leeg gebleven. Twee
wanderoes zijn gearriveerd, maar moeten
nog enige tijd in quarantaine verblijven
voor ze hun eiland in bezit mogen nemen.
De visayazwijnen liggen het liefst met z’n
vieren tussen hun strooisel. Lekker met de
snuit onder de schors. Het vrouwtje is
weer zwanger. Dus in het voorjaar huppelen
er weer baby visaya’s op hun modderige
akkertje. De Prins Alfred herten zijn
weer goed op elkaar. Het vrouwtje accepteerde
het mannetje niet nadat deze zijn
hoorns was kwijt geraakt. Zo’n kale man
vond ze maar niks en dus joeg ze hem haar
binnenverblijf uit. Na lang aandringen
mocht hij toch weer binnen komen. Zijn
twee stompjes zien er aandoenlijk uit.
Heeft u de tokkeh al ontdekt? Deze gekko’s
zijn nachtdieren en verstoppen zich
graag in kleine gaten en kieren. Gelukkig
hangt er een mooie foto naast zijn kastje,
hij laat zich nauwelijks in levenden lijve
bewonderen. De Indische antilopen kregen
op de laatste dag van 2007 een jong. Vader
Kevin valt op in de groep. Hij is een stuk
donkerder en heeft prachtige gedraaide
hoorns. Opvallend zijn de grote ogen en
relatief grote oren van de baby antilope.
Oceanium
Nee, de reuzen octopussen zijn niet te
klein behuisd. Volgens kenners is deze
ruimte perfect aan hun wensen aangepast.
Ook in de vrije natuur zwemmen ze nauwelijks.
Ze houden ervan zich tussen de
rotsen te verstoppen. Ze leven niet lang.
Dus als men ermee wil fokken, moet dat
binnenkort gebeuren. De paring kan alleen
plaats vinden als het vrouwtje er klaar voor
is. Hoe weten we wanneer dat is? Niet!
Dat wordt een gok. Als het moment niet
geschikt is, valt er geheid een dode. Ze
verdragen elkaar niet echt goed. Het
vrouwtje sterft na de geboorte van haar
jongen en het mannetje meestal ook na
Tekst: Gerda Nijssen
Met dank aan: de nieuwsbrief
van de vrijwilligers en Lex Noordermeer
(Diergaarde Blijdorp)
enige tijd. Octopussen komen nog in grote
hoeveelheden in het wild voor. Ze dienen
als ‘stapelvoedsel’ voor onder andere potvissen
en in menig vakantieland genieten de
toeristen van deze smakelijke happen.
In de Sonorawoestijn leeft al jaren een eenzame
Coloradopad. Nooit sla ik hem of
haar over om in ieder geval voor een beetje
beweging voor het venster te zorgen.
Begin december arriveren er drie Coloradopadden:
een man en twee vrouwtjes.
Hopelijk kan er nu weer een groepje ontstaan
en is de eenzaamheid van nummer
een voorbij. Zou het niet leuk zijn, als er
over enige tijd paddenvisjes in het vijvertje
zwemmen? De renkoekoek verblijft ook al
langere tijd alleen met de enige overgebleven
konijnenuil in hun ruime verblijf. Komt
er wellicht een uitgezonden konijnenuil
terug? Ik zou de leuke baby konijnenuiltjes
die ieder jaar zorgen voor veel plezier voor
vooral de jongste bezoekers, missen. De
eenzame renkoekoek man is in afwachting
van een partner waar het beter mee klikt
dan de vorige.
In het diepzeerif aquarium, u weet wel
waar de sponzen zitten, is een oranje ‘golf’
langsgetrokken. Dat komt van het fel oranje
van de gele (een gorgool of hoornkoraal)
en rode zeezwepen. Ook zijn er vertakte
gele sponzen geplaatst en vlak achter het
glas dichtbij de bodem ligt een twintigtal
Caribische ruwe kamschelpen met roodoranje
‘baarden’. Verder is het dierenbestand
aangevuld met kokerwormen
en vlagbaarsjes die slechts 10 centimeter
groot zijn. Neemt u er even de tijd voor
om al dit moois te bewonderen.
Het resultaat ziet er zeer vrolijk uit.
In het publiekslab kunt u degenkrabjes ontdekken.
Ze kunnen razendsnel door het
water schieten. Het schijnen er wel acht te
zijn. Een primeur voor Blijdorp is de
geboorte van een stekelrog. Toen hij uit
het eikapsel kroop, was hij of zij zo’n vijf
tot zeven centimeter. Heeft u ook vaak
naar de beerkreeften gezocht onder de
neerkijkers. Dat hoeft niet meer. Er woonden
er vijf die ik zeker nooit tegelijk gezien
heb. Helaas hadden ze last van parasieten
en zijn ze na een verhuizing naar een ander
aquarium uiteindelijk allemaal overleden. >
7

8
Giraf - foto: Joost Hubeek
Taman Indah
In Taman Indah is veel beroering rond onze
olifantengroep. Eerst de blijde berichten
dat Timber terug kwam naar zijn geboortegrond
en de ontluikende liefde tussen hem
en Bangka. Daarna de komst van Sammy
uit Amersfoort. De overkomst was voor
Sam erg stressvol. Met 10 maanden moest
hij het zonder moeder doen. Dat is ook
voor olifanten zwaar. Verder heeft hij in zijn
15 jarige leven niet veel meegemaakt. Niet
één verhuizing werd voor hem georganiseerd
en hij hoefde nooit voor hem vreemde
soortgenoten te leren kennen. De
dames in Amersfoort vonden hem niet erg
interessant, vandaar zijn komst naar Blijdorp
om daar voor nageslacht te zorgen.
De twee bullenverblijven komen nu goed
van pas. In het begin kostte het veel overredingskracht
(lees lekkere brokken) om
hem eenmaal van buiten naar binnen te
krijgen. Dagen is tegen hem aangepraat tot
hij uiteindelijk voetje voor voetje het lekkere
warme binnenverblijf in kwam. Hij blokkeerde
ondertussen de toegang voor Timber,
die met extra warmtegolven noodgedwongen
buiten moest blijven. Ook de
dames moesten een omweg maken. Maar
het geduld is beloond en nu loopt hij alsof
er niets aan de hand is heen en weer tussen
binnen en buiten. Soms staat Timber
op het dekperk, soms is de beurt aan
Sammy. Contact tussen de twee is uit den
boze. Het nieuwe speelgoed, de boksbal
met lekkernij aan de ketting in de boom
krijgt er van beide bullen flink van langs en
doet goed dienst om op af te reageren.
Eind december kwamen bij Irma de eerste
weeën en de spanning liep bij alle betrokkenen
hoog op. Helaas begin januari kregen
we het trieste nieuws dat Irma niet zal
bevallen van een prachtige kleine. Het jong
dat zij draagt, blijkt gestorven te zijn. Dat
komt helaas meer voor en is op zich niet
heel ongewoon. Irma heeft voor veel
gezond nageslacht gezorgd en zal dat hopelijk
blijven doen, maar deze keer is het mis
gegaan. De verzorgers hopen er op dat er
toch voldoende weeën komen om te zorgen
dat het dode kalfje naar buiten komt.
Dat kan nog wel maanden duren en hoeft
voor Irma niet heel schadelijk te zijn. Al
heeft zij het wel heel zwaar te verduren.
Iedereen leeft erg met haar mee. De zwangerschap
van Douanita verloopt voorspoedig.
Haar jong wordt begin 2009 verwacht.
Giraffenleed
Op een vroege ochtend in oktober zette
Tipsy een jong op de wereld. Het was een
mannetje en werd Voi genoemd. Het duurde
erg lang voor hij op zijn dunne pootjes
overeind kwam en toen ging het mis. Hij
viel om, stootte daarbij zijn hoofd. Met een
bloedneus werd hij in allerijl naar de behandelkamer
in het Henri Martinhuis vervoerd,
want er was duidelijk iets erg mis. Onderzoek
wees uit dat zijn poot uit de kom lag
en dat mede door de val de banden afge-
scheurd waren. Dat sluit gunstige overlevingskansen
voor een giraf uit en de dierenarts
moest het trieste besluit nemen om
hem te euthanaseren.
De bosrendieren ogen wat slordig in de
winter. Ze verliezen hun gewei. Zo loopt
er een met een half gewei, een ander zonder
en de volgende heeft een paar puntjes
verloren. In het voorjaar groeit dat weer
helemaal aan. Het pad langs het bosrendierenverblijf
is aanbevelingswaardig in het
voorjaar. De eerste sneeuwklokjes staan er
al sinds begin januari en binnenkort volgen
nog tal van leuke blauwe, rose en witte
bolgewasjes. Niet vergeten ze op te zoeken
op uw weg naar de oehoe’s. Om de
hoek doet het hyenajong het uitstekend.
Spot huppelt samen met moeder Marie
vrolijk over haar perk naast de leeuwen.
Deze dieren blijven lang klein. Ze zijn ‘pas’
met vier jaar volwassen. Een van de oplettende
lezers maakte mij erop attent dat
mijn opmerking over de lengte van hun
poten in het vorige nummer niet klopt.
Mijn dank daarvoor.
Tijdens de nieuwjaarsrede ging directeur
Dorresteijn in op het nieuws dat Blijdorp
nu officieel benoemd is tot Rijksmonument.
Dat betekent dat er financiële middelen
komen om de renovatie van de Rivièrahal,
de oude entree en andere Van Ravesteijn
elementen te starten. Er wordt begonnen
met de Winkel van Sinkel. Dat betekent dat >

de zwartvoetpinguïns moeten verhuizen en
zo zijn er nog wat verplaatsingen noodzakelijk.
Denk aan de kuifhoenderkoeten, die
druk in de weer zijn met een groot nest op
een heuveltje. De aapjes op de rand van
het ronde gebouwtje worden weer in ere
hersteld. Er zal veel gerommel komen,
maar daar zijn we als trouwe Blijdorpenaren
wel aan gewend. Een ding is zeker,
het oude berentheater waar nu de oehoes
wonen, komt zeker niet terug. Die manier
om dieren te houden is gelukkig achterhaald.
Verder hoopt de directeur dat de
gemeente de giraffen vergeet op te ruimen
die nu verspreid over de stad, bijvoorbeeld
op het Hofplein, staan. Alle medewerkers
kijken terug op een geslaagd jubileumjaar.
Dit jaar had onze Diergaarde de meeste
bezoekers van Nederland: circa 1.558.000.
Dorresteijn sprak uit dat hij bijzonder trots
is op de verbondenheid met de Vrienden
van Blijdorp die uniek is in de wereld.
Het laatste goede nieuws voor dit nummer
is de komst van Chuluugi naar Rotterdam.
Hij mag hier ongeveer twee maanden blijven
om het hele close stel Micas en Mare
te verleiden. In het verleden lukte dat niet
Kroeskoppelikanen - foto: Yvonne Raaijmakers
erg goed. Laten we zeggen dat hij onhandig
was in het spel. Maar wat zouden we blij
zijn als het lukt om jonge zeeotters in
Zeeotter - foto: Peter van Norde
Rotterdam geboren te zien worden. En
Chuluugi heeft in veel harten een eigen
plekje behouden.
9

10
Blauwe pijlgifkikker - foto: Rob Doolaard Eieren blauwe pijlgifkikker - foto: Jan Breedijk
k o u d b l o e d
Blauwe gifkikkerfamilie is uitgebreid
Het jaar 2008 is het jaar waarin de amfibieën centraal komen te
staan in de EAZA-campagne. Wat Blijdorp hieraan gaat doen, is
nog niet duidelijk. Toch is er nu al nieuws van het gifkikkerfront
en daarvan brengen wij u in dit artikel op de hoogte. De blauwe
gifkikkertjes hebben gezorgd voor nageslacht. Het gaat om
mooie, gezonde kikkerlarven en ook de ouders maken het goed.
Zo goed dat de gezinsuitbreiding blijft toenemen.
De Latijnse naam van de blauwe gifkikker is
Dendrobates azureus. De blauwe gifkikker
is één van de grotere gifkikkersoorten.
De mannetjes worden ongeveer vier cm en
de vrouwtjes zijn wat groter, van vier en
een halve tot soms zelfs zes cm lang. De
vrouwtjes zijn ook wat dikker dan de mannetjes.
De diertjes hebben overal een gladde
huid, behalve de onderkant van de buik
en de dijen. Deze zijn ruw. Het kikkertje
heeft een opvallend kromme rug, niet
alleen als hij zit, maar ook als hij zich verplaatst.
De vingertopjes van de blauwe gifkikker
zijn vrij breed. Bij het mannetje zijn
ze hartvormig, de vrouwtjes hebben meer
ronde topjes. De tweede vinger is langer
dan de eerste. De blauwe gifkikker is
gewoon blauw, in tegenstelling tot de aardbeikikker
(Vriendennieuws 2005-3), die in
talloze kleurvariaties voorkomt, varieert
deze kikker alleen van blauw tot donkerblauw.
De buik is lichtblauw en de poten
zijn vaak iets donkerder. De rug en flanken
zijn bedekt met grote en kleine zwarte
stippen. Op het midden van de rug zijn
deze vlekken over het algemeen wat groter.
Het vlekkenpatroon kan per dier erg
verschillen. De iris van de ogen is donkerrood/bruin.
Kwaken doet deze kikker niet.
In plaats daarvan produceert hij een voor
ons nauwelijks hoorbaar gezoem. Pijlgifkikkers
worden twaalf tot zeventien jaar oud.
Een blauwe Zuid-Amerikaan
De Dendrobates azureus komt van oorsprong
uit Zuidoost Suriname. Hij leeft op
de Sipaliwini-savanne op de westelijke helling
van het Vier Gebroeders Gebergte. De
Tekst: Jan Breedijk
Met dank aan:
Louwerens-Jan Nederlof
(Diergaarde Blijdorp)
kikker komt voor van 300 tot 450 meter
boven zeeniveau. Het is een bodembewoner
die veel voorkomt in boseilandjes en
op met mos en varens bedekte rotsen. De
vele rotsblokken in de savanne vormen ook
de schuilplaatsen voor de diertjes tijdens de
droogte. Een regenseizoen is belangrijk
voor deze dieren in verband met de paring.
De kikkers gaan overdag op jacht en vangen
dan onder andere mieren, termieten,
slakjes en mijten. De kikkervisjes zijn omnivoor,
maar vooral carnivoor. Ze zijn actief
van ’s morgens tot in de late middag. De
mannelijke kikkertjes verzorgen de drie tot
tien eieren per legsel die tussen afgevallen
blad worden gelegd. Ze bewaken ze, verdedigen
ze desnoods agressief, bevochtigen
en verschonen ze. Als de larven uitkomen
dragen ze de kikkervisjes per 1 à 2 naar
>

kleine poeltjes in boomholtes. Er leven in
het wild nog ongeveer 5000 blauwe gifkikkers.
De Dendrobates azureus staat op de
rode lijst van bedreigde diersoorten aangemerkt
als kwetsbaar. Er zijn in het verleden
nogal wat dieren geëxporteerd. Ook wordt
het kleine verspreidingsgebied van deze
gifkikkertjes hier en daar aangetast door
houtkap. De export van deze dieren is dan
ook nu verboden.
In gevangenschap
De meeste blauwe gifkikkers zijn nakweekexemplaren,
maar er zijn ook de laatste
jaren nog illegaal dieren ons land binnen
gekomen. De Dendrobates azureus is wel
de meest gewilde gifkikker bij amfibieënhouders.
De blauwe gifkikker is niet schuw.
Dit komt door de blauwe kleur. Blauw is
een uitzonderlijke kleur in de natuur, die
meestal aangeeft dat iets vies of giftig is.
Vogels hebben een hekel aan blauw. Voor
veel dieren betekent alleen al een aanraking
met de kikker een snelle dood. Voor mensen
is hij echter niet levensbedreigend.
Deze gifkikker voelt zich hierdoor vrij
zeker en laat zich veel zien. Een koppel
dieren is te houden in een terrarium van
50x50x50 cm. Tegen de wanden worden
vochtabsorberende materialen bevestigd.
Verdere inrichting kan bestaan uit een
boomstronk en wat stenen rond een
waterstroompje en wat bromelia’s of
varens. Er moet een hoge luchtvochtigheid
zijn. Door regelmatig sproeien of door het
gebruik van een waterverdamper kan dit
bereikt worden. De temperatuur moet
overdag 25 °C en ’s nachts 20 °C zijn. In
gevangenschap zijn de dieren (het grootste
gedeelte van) hun gif kwijt. Dit komt door
het veranderde voedsel. Vooral het zuur
van de mieren en termieten stimuleren in
de natuur de aanmaak van het gif. Het terrariumvoer
doet dit niet. Door de nakweek
betekent dat, dat er al meerdere generaties
geen mierenzuur meer aan te pas is gekomen.
In Blijdorp
In Blijdorp hebben negen blauwe gifkikkers
hun intrek genomen. Het gaat om vijf mannetjes
en 4 vrouwtjes, die zijn verdeeld
over vier groepen. In de Rivièrahal is op dit
moment een koppel te zien in de amfibieënhoek.
De andere drie groepen wonen
in een kweekopstelling op ‘het podium’.
Door een klein deurtje tussen de toiletten
is deze ruimte te bereiken door de verzorgers.
Naast de blauwe pijlgifkikkers wordt
hier ook getracht te kweken met de gouden
pijlgifkikkers (Dendrobates auratus) en
de aardbeikikkers (Dendrobates pumilo).
Tot nu toe hebben alleen de blauwe pijlgifkikkers
larven opgeleverd. Door de rust
achter de schermen verloopt het kweken
op ‘het podium’ beter dan in het terrarium
dat dagelijks door vele bezoekers wordt
bekeken. Met de koppels wordt regelmatig
gewisseld om het kweken te stimuleren.
Niet elke combinatie doet het.
Kweekterraria amfibieen - foto: Jan Breedijk
De laatste kweek in onze dierentuin
was van 1998. Sindsdien zijn er altijd wel
exemplaren van deze diersoort in Blijdorp
aanwezig geweest, maar is er niet meer
bewust mee gekweekt. In 2007 is een
nieuwe kweek gestart. De huidige blauwe
pijlgifkikkers zijn nakweekdieren van diverse
particulieren. Dit alvast in verband met
het centraal staan van de Amfibieëncrisis in
2008. Blijdorp heeft contact met de dierentuin
in Chester, die veel ervaring heeft op
dit gebied.
Van maart tot en met december wordt er
gekweekt. Het paargedrag begint na de
regentijd. Die periode wordt nagebootst in
de terraria die voorzien zijn van een automatische
beregening. Een koppel kan wel
50 à 60 legsels per jaar geven. In de terraria
staat een halve kokosnoot met daaronder
een petrischaaltje met een laagje water. Als
de eieren hier gelegd zijn worden ze voor
de zekerheid weggehaald om te proberen
ze onder de meest ideale omstandigheden
op te kweken.
Tot nu toe hebben in de Diergaarde twee
koppels eieren gegeven. Samen waren zij
goed voor 50 legsels. Hiervan waren er
zeven in orde en dat betrof de latere legsels.
De oorzaak zit vooral in het feit dat
Blijdorp kweekt met jonge dieren. De
eieren worden beter naarmate de dieren
ouder worden. Verder is belangrijk dat de
kikkertjes gevarieerd eten. De verzorgers
Kikkervisjes blauwe pijlgifkikker - foto: Jan Breedijk
geven hen springstaarten, fruitvliegjes, stofkrekels
en bonenluis. Tenslotte hebben de
gifkikkertjes UV-licht nodig. Dit wordt toegediend
door hen een keer per maand
twintig minuten onder een UV-lamp te zetten.
Ook dit heeft bijgedragen tot betere
legresultaten. Na het toedienen van het
UV-licht bleken de legsels goed te zijn.
De eieren werden bespoten met SA 2000
tegen schimmel en kwamen 13 dagen later
uit. Er zwemmen nu twintig larven rond,
elk in een eigen bakje. Larven kunnen
namelijk kannibalistisch zijn. Het water in
de bakjes wordt gehouden op 24 °C bij een
pH-waarde van zeven. De verzorgers houden
de kikkervisjes op twee manieren en
willen de resultaten vergelijken. Sommige
larven zitten in losse bekertjes, andere zitten
in bakjes met een gazen bodem die in
een aquarium met een laagje water staan.
Nadeel van de losse bekertjes is dat een
kleine hoeveelheid water snel kan veranderen
van temperatuur, terwijl de hoeveelheid
water in het aquarium groter en dus
minder variabel is. Nadeel van dit laatste is
dat alle bakjes met elkaar in verbinding
staan, waardoor een door ziektekiemen
geïnfecteerd kikkervisje ook de rest aansteekt.
De kweekbakjes worden overigens
elke dag ververst. De kikkervisjes krijgen
microstofvoer te eten dat bestaat uit visvoer,
kalk, brandnetelpoeder, pollen, aminiozuren
en droge gemalen muggenlarven.
Op het moment van dit interview met
Louwerens-Jan Nederlof hadden al heel
wat larven achterpoten en had een enkeling
net voorpoten gekregen. Nu moet de
staart nog ingroeien en dan is een nieuw
kikkertje klaar om aan land te gaan. Dit
doen de diertjes 109 à 120 dagen na het
uitkomen uit de eieren. Na 1,5 à 2 jaar zijn
de gifkikkertjes geslachtsrijp en klaar om te
werken aan de nieuwe generatie. Klaar om
het gevecht aan te gaan met de amfibieëncrisis.
Meer daarover in het volgende
nummer van Vriendennieuws!

12
v r i e n d e n
Zoo Duisburg heeft wel een heel bizarre
ligging. Twee smalle tuinen naast elkaar op
twee verschillende niveaus, doorsneden
door een snelweg en een 4-voudige spoorlijn!
Het geheel wordt bij elkaar gehouden
door een groot landschapsviaduct. Nog een
bijzonderheid is de onovertroffen collectie
met bijzondere dieren….
Zoo Duisburg
Nog geen tien jaar geleden was de tuin
sterk verouderd en teerde sterk op haar
collectie bijzondere dieren. Een markante
directeur in de zeventiger jaren van de
vorige eeuw zette nogal wat omstreden
‘vangexpedities’ uit. De tuin puilde toen uit
met veel dolfijnsoorten en andere zeezoogdieren.
Vandaag de dag zijn nog steeds
restanten van die vangsten aanwezig.
Gelukkig werd tien jaar geleden begonnen
met de modernisering van de tuin. Nu is
het een mooie mix van fraaie nieuwbouw
en zestigerjaren bouw.
De tuin heeft de vorm van een H en is
gebouwd op de flank van een heuvel.
Zoo Duisburg heeft niet zo’n dramatische
klimpartij als vorig jaar in Wuppertal, maar
in de gehele tuin zit een geleidelijke stijging.
Wel iets om rekening mee te houden.
Niet te missen in Zoo Duisburg:
- ‘Rio Negro’: Een mooie regenwoudhal
speciaal gebouwd voor ‘Baby’, de laatst
overgebleven Orinoco zoetwaterdolfijn
in een dierentuin in de wereld (m.u.v.
Zuid-Amerika).
- Koala’s. Geen tuin in Europa doet het zo
goed met de Queensland-koala. Al rond
Heeft u interesse?
Dan graag voor
1 april reageren!
Voorjaarsexcursie
‘Ruhrpott Schnauzen’ op de Kaiserberg - Zoo Duisburg
op zaterdag 19 april 2008
Op zaterdag 19 april 2008 organiseert de Vereniging Vrienden
van Blijdorp de voorjaarsexcursie naar de dierentuin van
Duisburg in Duitsland
de 14 koalaatjes zijn uit de buidel
gekropen en rond de zeven dieren
worden permanent gehouden.
- Fossa’s. In mooie nieuwe verblijven in
een bamboebos worden 14 van deze
grote rovers uit Madagascar gehouden.
De grootste verzameling fossa’s in
Europa!
- Het nieuwe giraffenhuis.
- Het nieuwe gorilla buitenverblijf.
- Het ‘Equatorium’: In de zestiger jaren
gebouwd als het grootste apenhuis in
Europa.
En tot slot natuurlijk de dolfijnen. Gelukkig
zonder echte dolfijnenshow, maar op vaste
tijden een dolfijnendemonstratie die de
moeite waard is.
Bij aankomst in de tuin worden we ontvangen
met een woord van welkom en
koffie/thee en een broodje. Dus niet teveel
brood van huis meenemen! Hierna volgt
een rondleiding voor wie dat wil en om
14.30 uur de dolfijnendemonstratie.
Daarna vrij…
Dit is een verre dagtocht die wordt uitgevoerd
met één 80 persoons dubbeldekkerbus.
Met 80 Vrienden aansluiten bij één
wegrestaurant is niet te doen. Net als bij
de zomerexcursie is ook deze reis bijna
geheel inclusief. Wij maken op de heenweg
een stop bij het restaurant ‘Hoeve Biestheuvel’
voor koffie met gebak! Op de
terugweg staat in hetzelfde restaurant een
driegangen diner (schnitzel) voor u klaar.
Vegetarisch is ook mogelijk. Wel graag van
tevoren opgeven.
Tekst & foto’s: Peter Biesta
Van belang voor u:
Maximaal aantal deelnemers is 80 (één 83persoonsdubbeldekkerbus).
Wacht daarom
niet te lang met opgeven, want vol is vol.
Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod.
Op de heenreis zal een koffiestop gehouden
worden (inclusief). Op de terugweg is
er een gezamenlijk diner (inclusief).
Vertrek: 8.00 uur vanaf het Willemsplein
te Rotterdam (bij de Spido) Het
Willemsplein is makkelijk te bereiken met
de metro (halte Leuvehaven) en met tramlijn
7 van Rotterdam CS naar het eindpunt
Willemsplein. Ook de tramlijnen 8, 20, 23
en 25 stoppen bij Leuvehaven.
Aankomsttijd in Duisburg
ca. 11.45 uur. Geplande aankomsttijd in
Rotterdam ca. 21.30 uur.
Kosten voor leden bedragen:
€ 47,50. Niet leden betalen € 50.
Gaat u ook mee met de meerdaagsereis
naar Duitsland? Dan graag een aparte overschrijving
om verwarring te voorkomen!
Een eventuele reisverzekering / annuleringsverzekering
dient u zelf af te sluiten.
In de reissom zijn inbegrepen:
- De busreis R’dam– Zoo Duisburg v.v;
- Toegang tot de dierentuin en dolfijnendemonstratie
(overdekt);
- Koffie/thee en broodje in Zoo Duisburg;
- (korte) Rondleiding;
- Koffie/thee met gebak op de heenweg;
- Een driegangen diner op de terugweg
inclusief één drankje;
- Fooi voor de chauffeur.

Aanmelden voor deze reis
Het verschuldigde bedrag dient u over te
maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v.
Vereniging Vrienden van Blijdorp, Vroesenlaan
28-A, 3039 DV Rotterdam, onder vermelding
van ‘Duisburg’ + uw telefoonnummer.
De overschrijvingen dienen uiterlijk
1 april 2008 te zijn ontvangen. Uw overschrijving
is uw bewijs van deelname.
U ontvangt geen verdere bescheiden of
mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan
krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het
volledige bedrag wordt teruggestort.
Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te
restitueren voor afmeldingen die na 1 april
worden ontvangen. Eventuele restituties
€ 2,50 administratiekosten.
Een andere bus? Inderdaad!
Deze reis wordt uitgevoerd met een 83persoonsdubbeldekkerbus
van Leo Ringelberg.
Dit heeft alles te maken met een aanscherping
van het rijtijdenbesluit en de alsmaar
stijgende brandstofkosten. Natuurlijk
komt het onze veiligheid ten goede dat een
chauffeur niet te lang op één dag op pad
mag zijn. Wel komen de lange dagtochten
van zowel de voorjaars- als de zomerexcursie
hierdoor in het geding. De aanrijtijd
naar het Willemsplein is nu een stuk korter
en één hele grote bus is voordeliger dan
twee standaard bussen. Wel kunnen we
met 80 Vrienden niet meer in de rij aansluiten
bij een zelfbedieningsrestaurant met
één afgiftepunt. Gezien de positieve reacties
van u met de zomerexcursies, wordt
ook de voorjaarsexcursie nu bijna ‘all inclusive’
aangeboden, inclusief een keuze
drankje bij het diner. Voorlopig is dit eenmalig.
Na afloop vindt evaluatie plaats en
wordt bekeken of wij doorgaan met één
grote bus.
Zie p.22 Toelichting Vriendenreis-regeling
LIJN 13
Octopus
Misschien kent u ook wel zo iemand. U weet wel, zo iemand waar je terstond een
hekel aan hebt. Een eng mens? Nee, helemaal niet, meer iemand die het allemaal
zo goed aan kan. De persoon die ik bedoel heeft een fulltime job. Heeft twee jonge
kinderen en doet er tevens vrijwilligerswerk bij. En heb je een probleem? Je wordt
gewoon verwijtend aangekeken dat je niet even om hulp hebt gevraagd. Sta jij op
instorten omdat je je gewoon uitgeblust voelt met minder dan de helft van deze
activiteiten om handen? Dan zal deze persoon je vol begrip toespreken, en het nog
menen ook! Dit zijn van die mensen die je ongewild laten voelen hoe je tekort
schiet. Het omgekeerde gebeurt misschien ook wel eens, maar niet zo vaak.
Dat zijn de betere dagen. Niet vandaag, want vandaag is het guur…en ik heb
een slechte bui.
Ik kom aanwaaien vanaf het Kleinpolderplein en passeer de controle. Mijn abonnement
wordt om onduidelijke redenen langs een scanner gehaald. Dat gebeurt niet
altijd, soms kijken ze er alleen maar naar. Ook wordt er een enkele keer geklikt
met zo’n chroom tellertje, na tienduizend staat’ie weer op nul. Direct na binnenkomst
maak ik een veel te ruime bocht naar links naar het Oceanium. Hiermee
probeer ik de vraag te ontwijken of ik op de foto wil. Met dit weer? Het miezert
en de wind waait nu recht in mijn gezicht. Wie wil er nou zo op een foto?
In het Oceanium zakt mijn slechte bui iets. Zodra ik door de schuifdeur kom ruik
ik vis, wat wel vreemd is want de vis zit achter heel dik glas. Al jaren kijk ik altijd
even naar die reusachtige Noordzeekreeft. Ik kan hem nergens meer vinden.
Het is gelukkig niet druk, wat schijnbaar voor een paar kinderen een reden is
om hun aanwezigheid extra te benadrukken.
Uiteindelijk kom ik bij de octopussen. Er is een prachtig verblijf gemaakt voor
deze prachtige dieren. Kijk zo zou ik nou ook willen zijn. Zoals die in het linker
aquarium zit. Groot en slim met scherpe ogen en mooie trage bewegingen die
afgewisseld worden door bliksemsnelle verplaatsingen. In staat om het hele lijf
door een gat van een paar centimeter te wurmen, maar ook om met dat zelfde
flexibele lijf de harde schaal van een krab te kraken. De octopus in de rechter bak is
schuchter. Ze -ik neem maar aan dat het een ze is- laat zich niet veel zien. Ze is
achter haar rotsje heel moeilijk te vinden; alleen haar oog verraadt haar soms nog.
Echt, ik wou dat ik die octopus was. Met acht armen nooit meer een handje te kort
komen. De ene keer je breed uit laten zien en bewonderen en de andere keer jezelf
lekker onopvallend terugtrekken tegen de achtergrond. En als die perfecte mensen
je tijdens hun exotische duikvakantie komen lastigvallen? Dan spuit je ze lekker
een straal inkt in hun gezicht…
13

14
IJsberen in Ouwehand - foto: Peter van Norde
Berekoel
Binnenkort is het zover: dan zijn de ijsberen terug in Blijdorp!
Het zal de Vrienden niet zijn ontgaan dat er jaren hard is
gewerkt aan het maken van plannen voor en het bouwen van een
nieuw stukje Blijdorp: Artica. Vorig jaar heeft u in Vriendennieuws
meer kunnen lezen over de achtergrond van het hele
project en over de educatieve aspecten. In het onderstaande verhaal
kunt u kennis maken met de ijsberen die, als alles volgens
planning verloopt, rond 1 april hun intrek gaan nemen in hun
nieuwe verblijf. Daarnaast kunt u lezen welke maatregelen de
verzorgers nemen om te zorgen dat de dieren het optimaal naar
hun zin gaan krijgen in onze Diergaarde.
Een hele opgave
Eén van de voorwaarden bij de beslissing
ijsberen terug te halen naar Blijdorp was
dat er een verblijf moest komen dat helemaal
voldoet aan de eisen van de ijsberen.
De dieren moeten zich optimaal thuis kunnen
voelen in hun verblijf en kunnen klimmen,
rennen, springen, zwemmen, zoeken
en graven. De ontwerpers van het ijsberenverblijf
stonden dus voor een moeilijke
taak. Maar met de jarenlange ervaring bij
de ‘oude’ ijsbeerverzorgers, ideeën opgedaan
in andere dierentuinen en de technische
ervaring vanuit het Oceanium is er
een ontwerp gekomen waar elke ijsbeer
jaloers op is. In Vriendennieuws nr.2 van
vorig jaar heeft u kunnen lezen hoe in het
ontwerp van het verblijf rekening is gehou-
den met het actieve gedrag van deze solitaire
dieren.
Er komen twee verblijven: één voor een
vrouwtje en één voor een mannetje. Alleen
tijdens de paartijd worden de dieren bij
elkaar gelaten, de rest van het jaar zitten ze
apart. Het vrouwtje krijgt de beschikking
over een speciaal kraamhol in het binnenverblijf.
Via een videocamerasysteem kunnen
de verzorgers het vrouwtje van afstand
in de gaten houden. Zelfs de dienstweg
achter dit binnenverblijf wordt afgesloten
tijdens de winterrust van het zwangere
vrouwtje zodat zij de absolute rust krijgt
die nodig is om de zwangerschap en
geboorte van het kleintje tot een goed
einde te brengen.
Tekst: Angeline Peters
en Alex Schouten
Met dank aan: Martin van Wees
(Curator Diergaarde Blijdorp)
Technische hoogstandjes
In beide verblijven komt een ruim waterbassin.
Het water hiervoor komt uit het
Oceanium. Voor degene die dit nog niet
weten: Blijdorp heeft een eigen ‘waterschip’
dat vers oceaanwater aanvoert voor
het Oceanium. Dit water wordt eerst
gebruikt voor de aquaria van de levende
koralen en koraalvissen, dieren die de
hoogste eisen stellen aan de kwaliteit van
het water. Het ‘vuile’ water uit deze aquaria
wordt gefilterd en gebruikt in de aquaria
voor dieren die wat minder selectief zijn.
Uiteindelijk wordt het water gebruikt voor
de bassins van de zeeleeuwen en zeeotters.
Met de komst van de ijsberen zal het water
uit deze laatste bassins na gebruik niet
meer worden geloosd, maar gebruikt wor- >

IJsbeer - foto: Rob Doolaard IJsbeer - foto: Rob Doolaard
den voor de ijsberen. Dit zorgde nog wel
voor wat hoofdbrekens voor de Technische
Dienst. Het water in de bassins wordt
natuurlijk niet elke dag ververst, maar gefilterd
en een aantal maal hergebruikt. Maar
ijsberen verharen continu. In het oude verblijf
moesten de verzorgers regelmatig met
de hand de haren van de filters verwijderen
omdat die anders verstopt raakten. Dat
moet in deze moderne tijden toch anders
kunnen. Er wordt nu een soort mechanische
arm geïnstalleerd om de haren van de
filters te schuiven. Deze techniek is afgekeken
van de mosselkwekerij waar de mechanische
arm algenresten van filters afhaalt.
Aan de inventiviteit van de Technische
Dienst van Blijdorp komt geen eind!
IJsbeerspelletjes
IJsberen vervelen zich snel. Verzorgers zullen
dus veel tijd moeten steken in het bezig
houden van de dieren. Bij het plannen van
de werkzaamheden is er rekening mee
gehouden dat de verzorgers dagelijks één
uur van hun werktijd besteden aan gedragsverrijking,
naast de dagelijkse verzorging.
De makkelijkste manier van gedragsverrijking
is zorgen dat de dieren veel tijd kwijt
zijn aan het zoeken naar voedsel. Als basisvoer
voor de ijsberen wordt daarom een
soort hondenbrok gegeven dat òf met de
hand òf met een apparaat door het hele
verblijf wordt gestrooid. Daarnaast krijgen
de dieren meerdere keren per dag vis,
vlees, groente of fruit waarbij in de winter
de nadruk ligt op vetrijk voedsel en in de
zomer meer fruit wordt gegeven, een voedingspatroon
dat lijkt op dat van ijsberen in
de vrije natuur. Een vernieuwde en aangepaste
versie van het visvoersysteem dat
ook bij de zeeleeuwen wordt gebruikt zal
op onregelmatige tijden vis in het bassin
schieten. Tot slot zullen de ijsberen ook
‘getraind’ gaan worden zodat het voor de
verzorgers makkelijker wordt gezondheidscontroles
uit te voeren. Uiteraard geeft
ook het verblijf zelf de nodige uitdaging.
Naast het klimmen en klauteren op en versjouwen
van rotsen en boomstronken kunnen
de ijsberen zich ook uitleven in het
water. Met een heuse hydrojet wordt het
bassin af en toe veranderd in een wildwaterbaan,
waar Center Parcs jaloers op is!
En tot 2009 heeft Blijdorp zelfs een
sneeuwmachine in bruikleen zodat de ijsberen
ook in echte sneeuw kunnen spelen.
Marktwerking
Er staat dus binnenkort een prachtig
ijsberenverblijf in Blijdorp, maar dat moet
natuurlijk wel bewoners krijgen. Dat bleek
een niet zo makkelijke opgave. De populatie
van ijsberen in dierentuinen neemt de
laatste jaren namelijk gestaag af. Dit heeft
een aantal oorzaken:
- Allereerst zijn ijsberen dure kostgangers
in vergelijking met andere berensoorten.
Naast andere voedselbehoeften heeft
een ijsbeer ook meer behoefte aan een
waterpartij. Dit zijn dure constructies
om aan te leggen. En omdat niemand ijsberen
in een soort groentesoep rond
wil zien zwemmen zijn er dure filterinstallaties
nodig om het water helder te
houden. Een goed ijsbeerverblijf is dus
voor veel dierentuinen niet haalbaar.
- Ten tweede spelen ook veranderde
inzichten met betrekking tot dierenwelzijn
een rol. IJsberen vervelen zich snel
en zullen dan hun toevlucht nemen tot
stereotype gedrag: het continue herhalen
van een zelfde serie van bewegingen.
Bijna elke dierentuinbezoeker realiseert
zich tegenwoordig dat een ijsbeer ‘ijsbeert’
omdat ‘ie zich niet prettig voelt
en daarmee komt er steeds meer druk
om te stoppen met het houden van ijsberen
in ongeschikte verblijven. Vanwege
deze druk zijn veel Britse dierentuinen
gestopt met ijsberen. Op dit
moment is er nog maar één Britse
ijsbeer in gevangenschap over.
- Tot slot blijkt de fok met de weinige
overgebleven ijsberen lastig. In Blijdorp
hebben met name de dames Mien en
Katrien jarenlang voor jongen gezorgd,
maar dit is toch een uitzondering gebleven
in dierentuinwereld. Daarnaast telt
het Europese stamboek van ijsberen
heel wat dieren op leeftijd die niet meer
fokken. In 2007 is er uiteindelijk maar
één ijsbeerjong geboren. En dat is op
een totaal van 81 dieren (32 mannen 43
vrouwen en 6 van onbekend geslacht)
natuurlijk erg weinig.
Tegenover het beperkte ‘aanbod’ van ijsberen,
groeit daarentegen de ‘vraag’. De laatste
jaren is er veel aandacht voor het klimaat
en dan met name het dreigende smelten
van de ijskappen op de polen. Iedereen
probeert tegenwoordig ‘klimaatneutraal’ en
‘groen’ te zijn en ook dierentuinen, die zich
inzetten voor de bescherming van de
natuurlijke leefgebieden van hun dierentuin- >
15

16
bewoners, willen hun steentje bijdragen. En
wat is dan aantrekkelijker om het klimaatprobleem
zichtbaar te maken dan door
middel van educatie in een verblijf met een
grote publiekstekker: de ijsbeer. In diverse
dierentuinen in Europa is men dus druk
bezig met plannen voor het bouwen van
ijsberenverblijven. En al die dierentuinen
zijn dus ook op zoek naar ijsberen. Zoals
hierboven beschreven wordt het aantal
ijsberen in gevangenschap steeds minder.
Het is dus lang onzeker gebleven òf en zo
ja welke ijsberen er naar Blijdorp zouden
komen. Omdat Blijdorp in vergelijking met
de andere dierentuinen qua planning voorop
loopt met de bouw heeft Blijdorp dus
het ‘geluk’ de eerste keus te hebben.
Even voorstellen
De eerste bewoners van het nieuwe ijsberenverblijf
in Artica worden Henk, Jelle en
Ewa. Deze twee broertjes en zus zijn ruim
twee jaar geleden in Dierenpark Ouwehands
geboren. Moeder is Huggies, het
bekende weeskind dat begin jaren negentig
naar Ouwehand is gekomen. Omdat de
jongen uit Ouwehand weg moesten en het
verblijf in Blijdorp nog niet klaar was, logeren
de drie kleintjes tijdelijk in Dierenrijk
Europa. Deze tuin heeft al drie ijsbeerdames
op leeftijd en dus de nodige ervaring
met het verzorgen van ijsberen.
Tijdens de logeerpartij in Dierenrijk Europa
wordt er veel aandacht aan het gedrag van
de ijsberen besteed. Belangrijkste zorg was
het ontstaan van stereotype gedrag. Het is
voor die kleintjes allemaal best wel spannend,
zo’n verhuizing naar een ander verblijf
en dat allemaal zonder de steun van
mama. Uit angst en verveling kan dan stereotype
gedrag ontstaan. Het gedrag wordt
dus goed in de peiling gehouden door een
student die de dieren dagelijks observeert.
Al snel na de aankomst van de dieren in
Dierenrijk Europa zag men de eerste tekenen
van stereotype gedrag. Door snel in te
grijpen is inprenten van dit gedrag te voorkomen.
Zo is het voerprotocol wat aangepast
waardoor de dieren meer tijd kwijt
zijn met zoeken van voer en zich dus minder
snel vervelen. Daarnaast hebben de
kleintjes in eerste instantie gezelschap
gekregen van één van de oudere ijsbeerdames
die als een soort tante de kleintjes
onder haar hoede heeft genomen. Daarna
zijn zelf alle drie de ‘oudere’ dames bij
‘onze’ jeugd geplaatst en dat gaat perfect.
Vrienden die met eigen ogen willen zien
hoe het met de kleintjes gaat, kunnen òf
nog snel naar Dierenrijk Europa gaan voor
een bezoekje òf even geduld hebben en
wachten tot de speciale opening van het
ijsberenverblijf na de Algemene Ledenvergadering
van de Vrienden in april.
An der Ostseeküste, an der Nordseeküste…
Am Deutschen Strand, Hafen und Zoo…
Vijfdaagse reis naar het
beste van het noorden
van 21 t/m 25 mei 2008
De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert
van woensdag 21 mei t/m zondag 25 mei 2008 een
meerdaagse reis naar Noord-Duitsland. Na twee jaren
van dure zevendaagse reizen is het nu weer tijd voor
een betaalbare vijfdaagse reis.
Bremerhafen
Duitsland herbergt het grootste aantal
grote kwaliteitsdierentuinen van Europa.
Tel daarbij het aangename prijsniveau
en de relatief bescheiden reistijd
op en u begrijpt, Duitsland is een ideale
bestemming. Hoewel de reis vrij traditioneel
oogt, is alleen Tierpark Hagenbeck
in Hamburg eerder door ons
bezocht. De rest is nieuw! Wat ook
nieuw is, is dat we éénmalig een keer
‘vreemd gaan’ en het Hemelvaartweekend
verlaten. Hemelvaart valt zo vroeg
dat we dan al in april naar het Noorden
moeten vertrekken. Vandaar.
De reis kan in twee blokken verdeeld
worden. Onze eerste uitvalsbasis is aan
de Oostzee. We verblijven twee nachten
in de leuke en grote badplaats Ost-
Kühlungsborn. Ons gezellige hotel luistert
naar de naam Neptun-hotel en is
centraal gelegen vlakbij het strand,
jachthaven en de vijf kilometer lange
wandelpromenade. We bezoeken vanuit
hier de twee grootste en beste dierentuinen
van de deelstaat Mecklenburg-
Vorpommern: Zoo Rostock en Zoo
Schwerin.
Onze tweede uitvalbasis is de grote
havenstad Hamburg. Ook hier verblijven
we twee nachten en wel in het
mooie Ramada Hotel gelegen in Hamburg-Bergedorf.
We hebben een volle
dag om het beroemde Tierpark Hagenbeck
te bezoeken. En wat te denken
van een na-middag shoppen in de stad
en een avondje uit in St. Pauli? Zowel
de dierentuin, St Pauli en ons hotel zijn
ook prima met openbaar vervoer (S-
Bahn) bereikbaar. Op de laatste dag
maken we een slinger om naar Bremerhaven
om daar een paar uur de pas een
paar jaar oude Zoo am Meer te bezoeken.
Zo bezoeken we in vijf dagen vier
tuinen en proeven we de sfeer van
zowel strand als haven.
De volgende 4 tuinen worden bezocht:
Zoo Rostock;
Zoo Schwerin;
Tierpark Hagenbeck;
Zoo am Meer.
De te bezoeken tuinen zijn redelijk
vlak: Tierpark Hagenbeck is zo vlak als
een pannenkoek. Zoo am Meer is niet
meer dan een lus over twee verdiepingen
(4m). Zoo Rostock heeft een ietsje
hoogteverschil, maar dat is bijna te verwaarlozen.
Alleen Zoo Schwerin heeft
echt wat hoogteverschil. Niet zo heftig
als Zoo-Wuppertal, maar wel iets om
rekening mee te houden
Zoo Rostock
Mooi gelegen ten zuiden van de stad in
een monumentaal en beschermd boslandschap.
Deze gigant van 55 ha. is,
net als Blijdorp, ook een botanische
tuin. Tijdens ons bezoek zullen we kunnen
genieten van de bloeiende rododendrons.
Rostock heeft bijna alles.
Een prachtig aangelegd park in een bos,
alles zeer ruim opgezet en verfraaid
met vele sfeervolle nieuwbouw. Daar
doorheen nog ouderwetse DDRmomenten
in de vorm een ijsberenburcht,
mensapengalerij en olifantenhuis.
Toppers en niet te missen zijn
naast de parkaanleg het ‘Südamerika-
Haus’, de ‘Krokodil-Halle’, het ‘Geparden-Haus’
en de trots, het ‘Grosskatzen-Haus’
met sneeuwpanters, Jaguars,
leeuwen en het mooiste stokstaartjesverblijf
ooit gezien. Een mooie tuin om
mee te beginnen.
Zoo Schwerin
Men zegt de mooist gelegen zoo van
Duitsland! Dat hoor je wel vaker. Feit is
wel dat het inderdaad een buitenge-
> >

woon fraai gelegen tuin is met bossen
heuvels en meertjes aan een groot
meer, net buiten de stad Schwerin. De
tuin is half zo groot als Zoo Rostock en
eenvoudiger van opzet. Wel is bijna alles
vernieuwd. Elk jaar wordt er wel een
verblijf helemaal vernieuwd. De tuin
oogt dan ook fris en modern. Het aantal
overdekte momenten is echter beperkt.
Van de vier te bezoeken tuinen is dit de
meest ‘regengevoelige’ tuin. De bekendste
nieuwe projecten die we niet mogen
missen zijn de ‘Afrikasavanne’, ‘Löwenland’,
‘Tigerberg’, ‘Bärenwald’ en ‘Der
Otterbach’. Daarnaast nog een doorloopbos
met Europese dieren. Kortom
de moeite waard!
Tierpark Hagenbeck
Wie kent Tierpark Hagenbeck niet!
Wereldberoemd, 100 jaar oud en nog
steeds springlevend! Bij de opening
1907 werd voor het eerst een tuin
getoond zonder hekken. Afscheidingen
door water en droge grachten. Tot op
de dag van vandaag wordt dit concept
in aangepaste vorm gekopieerd. Nergens
is dit concept zo zichtbaar als bij
‘Afrika-Panorama’: een aaneenschakeling
van vier verschillende verblijven
achter en boven elkaar zonder zichtbare
afscheidingen. De oude tuin is intussen
monument geworden en geheel
gerestaureerd. Daarom heen bevinden
zich een aantal spectaculaire vernieuwingen.
Dit begint al bij de ingang! Een
compleet Nepalees tempelcomplex siert
de nieuwe ingang. Direct gevolgd door
het Jubileumproject ‘Tropen-Aquarium’.
Niet alleen een aquarium! Op 8000 m2
worden op drie niveaus 290 soorten met
in totaal 13000 stuks warmtegevoelige
dieren getoond. Dit is zo’n groot en
kostbaar project dat er apart voor
betaald moet worden. Met recht een
dierentuin in een dierentuin! Vlakbij is
ook nog de nieuwe ‘Elefanten-Freilaufhalle’
met één van de grootste groepen
Aziatische olifanten in Europa. Absoluut
de moeite waard en uniek in dierentuinland
is het ‘Orang-Utan-Haus’, een
transparante kunststofbel in de vorm
van een kaasstolp! Binnenin wel 14
Sumatraanse orang-utans en een familie
otters. Wat het zo bijzonder maakt is
dat dit gevaarte voor de helft weggedraaid
kan worden. Zowel mens als dier
bevinden zich dan in de openlucht.
Monumentaal Hagenbeck wordt een
dag volop genieten.
Zoo am Meer Bremerhaven
Het toetje van de reis! Klein maar fijn is
de beste omschrijving voor deze kleine
nieuwe dierentuin. Spectaculair gelegen
op een landtong tussen een binnenhaven
en de Wesermonding. Het geheel is
pas vier jaar oud, geraffineerd opgezet
en tot in de puntjes verzorgd. Hoewel
slechts 0,86 ha groot is er handig
gebruik gemaakt van twee niveaus.
Zo is de effectieve oppervlakte toch nog
bijna 1,2 ha! Eén vaste wandelroute slingert
zich op twee niveaus door de tuin.
Natuurlijk zijn er heel veel zeezoogdieren.
IJsberen, zeeleeuwen, zeehonden,
zeeberen, ze zijn er allemaal! Steeds
met leuke doorkijkjes naar de schepen
op de Weser en natuurlijk met grote
onderwater panorama’s. Er is zelfs nog
een chimpanseebos en waar vinden we
nog een spectaculair poemaverblijf? Het
geheel wordt gecompleteerd met een
goed restaurant met binnen- en buitenterrassen
en een verassend goede zooshop.
Een paar uur Zoo am Meer als
een mooie afsluiting van deze reis.
Het reisprogramma ziet er als
volgt uit:
- Woensdag 21 mei vertrek om 8.00
uur vanaf het Willemsplein (bij de
Spido) te Rotterdam. Het Willemsplein
is bereikbaar met de tram of
per metro (uitstappen bij Leuvehaven).
We hebben een lange reisdag
voor de boeg en rijden van Rotterdam
naar Ost-Kühlungsborn aan de
Oostzee. Na het inchecken in het
Neptun-hotel dineren wij gezamenlijk
in ons hotel.
- Donderdag 22 mei bezoek aan Zoo
Rostock.
- Vrijdag 23 mei bezoek aan Zoo
Schwerin en aansluitend door naar
Hamburg –Bergedorf. Inchecken in
ons Ramada hotel en een gezamenlijk
diner.
- Zaterdag 24 mei een volle dag voor
een bezoek aan Tierpark Hagenbeck
en eventuele mogelijkheid voor een
stadsbezoek in Hamburg.
- Zondag 25 mei vertrekken wij naar
Zoo am Meer te Bremerhaven. Na
een bezoek van een aantal uren en
een lunchmogelijkheid aldaar vertrek
naar Rotterdam met een geplande
aankomst van 21.30 uur.
Kosten € 400,- gebaseerd op een
arrangement in een 2-persoonskamer.
Niet-leden betalen € 35 extra en zijn
daarmee automatisch lid voor het jaar
2008. Voor een 1-persoonskamer geldt
een toeslag van €100,-.
In de reissom zijn begrepen:
- Vervoer van Rotterdam-Duitsland v.v.
en alle excursies in Duitsland conform
het programma.
- Lokale belastingen, tol- en parkeergelden.
- Twee nachten in Neptun-Hotel in
Ost-Kühlungsborn op basis van LO.
- Twee nachten in Ramada-Hotel in
Hamburg-Bergedorf op basis van LO.
- Twee keer een gezamenlijk diner op
21 mei en 23 mei.
- Toegang tot de vier dierentuinen +
Tropen-Aquarium conform programma.
- Een busboek.
Niet inbegrepen zijn:
- Overige maaltijden.
- Persoonlijke uitgaven.
- Fooi voor de chauffeur.
- Persoonlijke verzekeringen zoals
annuleringsverzekering, reis- en/of
ongevallenverzekering.
Wat is verder van belang
Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod.
Er wordt onderweg regelmatig
gestopt voor rook/rustpauzes. Niemand
kan aanspraak maken op een vaste
plaats in de bus. Voor deze reis dient u
te beschikken over een geldig paspoort
of een geldige Europese ID-kaart
(blauw/wit creditcardformaat). Het
minimum aantal deelnemers is 28. Er is
een maximum aantal van 44 deelnemers.
Het bestuur van de Vereniging
Vrienden van Blijdorp behoudt zich het
recht voor de reis eenzijdig te annuleren
als er gewichtige redenen zijn. Het
door u betaalde voorschotbedrag zal in
dat geval aan u worden teruggestort
onder inhouding van €15,-reserveringsen
administratiekosten. Als de reis volgeboekt
is wordt wel het gehele bedrag
teruggestort.
Boeken van deze reis
Indien u belangstelling heeft voor deze
reis, verzoeken wij u voor 1 april aanstaande
€ 100,- p.p. als eerste aanbetaling
(tevens bewijs van boeking) over
te maken naar postbankrekening
20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van
Blijdorp afd. excursies, Vroesenlaan
28-A, 3039 DV Rotterdam onder vermelding
van ‘Duitsland’, alsmede uw
telefoonnummer. Als u een eenpersoonskamer
wenst dient u dit aan te
geven met de code 1-P. Boekt u gescheiden
maar reist u samen vermeldt dan
de naam van de kamergeno(o)t(e).
Bent u alleenreizend en wilt u de eenpersoonskamertoeslag
vermijden, dan
kunt u dat met de code “Ind” kenbaar
maken. De reiscoördinator zal dan kijken
of een kamerdeling met iemand van
het gelijke geslacht mogelijk is. Lukt dit
niet dan wordt alsnog een eenpersoonskamer
geboekt en in rekening gebracht.
Indeling gebeurt op eigen risico.
Op 1 april besluit het bestuur of de reis
doorgaat. U wordt daarvan zo spoedig
mogelijk op de hoogte gebracht. Ook
ontvangt u dan nadere informatie over
de reis. Het is niet mogelijk de eerste
aanbetaling terug te storten voor afmeldingen
die na 1 april zijn ontvangen.
Voor meer informatie over deze reis
kunt u zich wenden tot Peter Biesta
(zie colofon).
Zie p.22 Toelichting Vriendenreis-regeling
Heeft u interesse?
Dan graag voor
1 april reageren!
17

18
Vooraanzicht
Ravesteijn revival
Het moment van schrijven ligt vlak voor de Kerst. De week
ervoor heeft Blijdorp het bericht ontvangen dat het complete
Van-Ravesteijn-complex tot rijksmonument is verheven. Het was
al een Gemeentemonument, maar nu blijkt dat het ontwerp landelijk
van belang is. Dit heeft grote gevolgen. Zijn we hier wel
blij mee? Laten we die vraag bewaren tot het eind van dit artikel.
Het hart
Het hart van het ontwerp is natuurlijk de
Rivièrahal. Verder is er de as die loopt
vanaf het huidige oehoeverblijf over de
leeuwen en hyena’s naar de Rivièrahal en
vervolgens door de vijver en het tijgerverblijf
naar de Lotusserre en het okapiverblijf.
Daarnaast speelt de oude ingang, de ‘Winkel
van Sinkel’ en de directeurswoning een
rol.
In de afgelopen 68 jaar is er door veranderingen
op veranderingen te stapelen zo
langzamerhand een allegaartje ontstaan.
Het is het gevolg van een sliert van compromissen,
die is ontstaan door afwegingen
van belangen van de dieren, de bezoekers,
de steeds wisselende samenstelling van de
Welstandscommissie en niet in de laatste
plaats van de financiële mogelijkheden en
ruimtelijke beperkingen.
Twijfel
Door de jarenlange onzekerheid over de
monumentenstatus is bovendien groot
onderhoud keer op keer uitgesteld.
Daarnaast liep er de discussie of het Van
Ravesteijn-karakter überhaupt bewaard
moest blijven.
Ook technische aspecten waren van
belang. Die Sybolt van Ravesteijn wist wat
hij deed. Als ingenieur -dat was hij voor hij
architect werd- heeft hij niet alleen van de
gebogen vormen gebruik gemaakt uit
esthetische overweging maar ook omdat
deze vormen zeer sterk waren. Dit bleek
wel toen men de toren wilde slopen. Toen
vond men dat het moest omdat het beton
dat was gebruikt, helaas van slechte van
kwaliteit was. Ook nu zie je dat de constructies
zeer sterk zijn maar dat raamwerk
en beelden zijn aangetast.
Voor- en tegenstanders zijn het met elkaar
eens. Het ziet er niet meer uit en een
grote renovatie is meer dan nodig. De isolatie
was iets dat in de tijd van de bouw
duidelijk nog geen prioriteit had en wat in
Tekst en foto’s: Theo van de Velde
Met dank aan: Robert van Herk,
Hoofd Educatie Diergaarde Blijdorp
en Gerard Visser, Curator Diergaarde
Blijdorp
de renovatie gelijk moet worden meegenomen.
Mede door de sloop van het Rotterdamse
Centraal Station ontstond het besef
dat er landelijk nog maar weinig van Van
Ravesteijn overbleef en dat men een beetje
zuinig op de rest zou moeten zijn. Dus is
Blijdorp uitgeroepen tot Rijksmonument,
wat betekent dat er door de overheid ook
geld voor wordt vrijgemaakt. Voorwaarde
is dat in principe het project in zijn geheel
in oorspronkelijke stijl moet worden teruggebracht.
Maar dat kan niet. Dat beseffen
zelfs architecten.
De toren
Komt de toren terug? Er is 4,5 miljoen euro
toegezegd, althans het bedrag is voor het
Rivièrahalcomplex, maar de sentimenten
die deze gift mogelijk maakten, waren
gebaseerd op de herbouw van de toren.
Blijdorp dacht op basis van oude plannen
voor de renovatie van de Rivièrahal minimaal
10 miljoen nodig te hebben. >

Riviera betonrot Zo lijkt het nog wat
Beeldengroep vijverzijde
Iedereen weet dat dit een bodembedrag is
en dat we het hiermee nooit redden. Is er
ooit een groot aannemersproject geweest
dat binnen de begroting bleef? Binnen de
minimale variant is er sprake van een
cadeau van 4,5 miljoen euro waarbij minstens
10 miljoen extra uit onbekende bronnen
moet worden opgehoest. Blijdorp wil
dit niet bekostigen uit eigen vermogen en
belooft dat ze alles zullen doen om fondsen
te werven. De gemeente zal er echter wel
garanties voor afgeven. Dus vergeeft u de
schrijver van dit stukje, want hij snapt hier
niets van. Natuurlijk zal er voor er begonnen
wordt nog goed worden nagedacht
over de financiële gevolgen.
Wanneer
Hoewel vele Rotterdammers warme
gevoelens bij de oude toren hadden, en
kinderen graag een bestaande toren zullen
willen beklimmen, is het zeer de vraag of
er anno 2010 extra bezoekers worden aangetrokken
door een toren van 45 meter!
Ook moet er over veel praktische zaken
worden nagedacht. De Rivièrahal moet
namelijk volledig gestript worden. Alleen
het staalskelet en delen van de betonbouw
blijven bestaan en de rest zal herbouwd
moeten worden. Dit kan alleen maar in
drie gedeelten, de twee zijvleugels en de
grote hal. De toren wordt dan als een
apart vierde project beschouwd.
Te vroeg
Op het moment van schrijven heeft
Blijdorp een telefoonboekdikke instructie
ontvangen waarin aangegeven staat wat er
wel en niet onder de beschrijving van het
monument valt. Kan de hal vrij worden
ingericht of moet er weer een toneelpodium
komen? Moeten de stenen muurtjes
rond de dwergnijlpaardjes monument
blijven bestaan en hoe staat het met het
plafond en traliewerk bij de gorilla’s?
Schuiven
Als je een gebouw wilt verbouwen, moet
je het leegruimen. Dus wil je aan de toren
beginnen, dan moet eerst het restaurant
weg. Als je het kasgedeelte met de planten
en vogels aanpakt, dan zul je de vogels
ergens anders moeten onderbrengen.
Gelukkig zijn de mogelijkheden vergroot
door de uitbreiding bij de vliegvolières en
de nieuwe ibiskooi. De rest kan in de
quarantaineruimtes worden ondergebracht.
Ook de planten verdienen aandacht.
In verband met de rondvliegende vogels
zijn de meeste planten in de Rivièrahal
niet bijzonder zeldzaam.
Er moeten ook plannen voor de grote hal
worden gemaakt. Op het moment van
schrijven was nog niet bekend of de inrichting
vrij zal zijn of dat bijvoorbeeld het
toneel er weer moet komen. Wil men zelfs
maar met plannen kunnen beginnen dan
moeten de randvoorwaarden duidelijk zijn.
Tijdens de verbouwing zal men een goede
plek moeten vinden voor de reptielen.
Waar laten we zolang de Komodovaranen?
De vissen kunnen achter de schermen van
het Oceanium terecht. Denk eens aan de
longvissen: die wonen al 20 jaar in Blijdorp.
De krokodillen kunnen voor die tijd naar
hun nieuwe verblijf, grenzend aan het toekomstige
giraffenverblijf.
Dan komen we bij de vleugel waar
momenteel de giraffen staan. Deze gaan
nog dit jaar naar hun nieuwe design-verblijf.
Dat lost echter niets op want het is namelijk
te vroeg. Het is ook niet goed voor de
tuin als dat grote perk heel lang leeg staat.
Mogelijk zullen er tijdelijk eenvoudig te verplaatsen
hoefdieren komen; welke is nog
niet bekend. De dwegnijlpaardjes worden
waarschijnlijk uit logeren gestuurd.
Een tijdje naar Artis bijvoorbeeld.
Wat dacht u van de gorilla’s. Waarschijnlijk
zal men de verbouwing van dat gedeelte in
de zomer moeten verrichten en de familie
verzoeken om die tijd lekker buiten te gaan
spelen.
In de hal moet in ieder geval een publiekstrekker
komen. De voorzichtige inschatting
is dat het plannen maken en stoeien met
architecten van de welstandscommissie
alleen al twee jaar in beslag zullen nemen.
Daarna moet er nog gebouwd worden.
Als u zich realiseert dat nog voor de euro
werd ingevoerd al op basis van de status
‘gemeente monument’ verbouwingsplannen
gemaakt zijn die 30 miljoen gulden behelsden,
dan is toch de belangrijkste vraag:
Waar komt het resterende benodigde
bedrag straks vandaan? Uitgaan van
15.000.000,- voor deze megaverbouwing
die pas over op zijn vroegst twee jaar
gaat beginnen, is niet realistisch.
Winst
Wat wordt nu uiteindelijk de grootste
winst? Niet direct een hoger bezoekersaantal.
Wel een veel beter geïsoleerd gebouwencomplex.
De winst is iets abstracter.
Veel dierentuinen denken volgens dezelfde
concepten: minder hekken, natuurlijke verblijven,
biotoopgedachte. Vooral (stads)dierentuinen
die over beperkte ruimte
beschikken, zullen steeds meer op elkaar
gaan lijken. En dan… heeft Blijdorp haar
erfenis van Sybolt van Ravesteijn. Het zal
altijd markant het aanzien blijven bepalen.
Even ter geruststelling: het wordt geen
Vriendenproject. De Vrienden blijven Blijdorp
gewoon steunen met aardige, overzichtelijke
mooie giften. Waar aansprekende
en mooie verblijven mee gerealiseerd
kunnen worden. Met uw steun natuurlijk!
19

20
b o t a n i s c h b l i j d o r p
Bromelia’s
Bromeliakas
Met een dikke winterjas en een sjaal tegen de koude wind,
fiets ik half januari naar Blijdorp. Zodra ik de kassen van de
botanische afdeling binnenstap, vallen de warmte en de geur
van vochtige aarde op me. Vandaag ga ik op bezoek bij Arie
van Duyvenboden, die de bromeliacollectie in Blijdorp verzorgt.
Ik tref Arie in de bromeliakas. In een shirt
met korte mouwen is hij de bromelia’s aan
het begieten. Zijn onderarmen en handen
zitten vol schrammen en wondjes, er
stroomt zelfs een straaltje bloed langs.
Bromelia’s zijn lang niet bij iedereen
geliefd. Sommige soorten hebben venijnige
stekels en bij het verzorgen van de planten
word je dan ook behoorlijk gehavend!
Maar Arie neemt dit allemaal voor lief en
vertelt uitgebreid over zijn troetelplanten.
Ondertussen herschikt hij hier en daar wat
potten, en haalt af en toe een dood blad
weg. Nu snap ik waarom hij zo onder de
schrammen zit!
Oorsprong en groeiwijze
Al ruim 25 jaar herbergt Blijdorp een grote
collectie bromelia’s. Het grootste deel van
deze collectie bevindt zich in de kassen
achter de schermen. In de vlinderkas zijn
de bromelia’s voor het publiek te zien.
Bijna alle Bromeliasoorten (er zijn ca 4000
soorten!) komen oorspronkelijk voor in
Zuid-en Midden-Amerika en enkele zuide-
lijke staten van de Verenigde Staten.
Slechts één soort komt voor in West-
Afrika. Velen van u kennen de bromelia
als kamerplant in een pot. Voor de meeste
soorten is die pot eigenlijk niet nodig.
In de natuur groeien zij namelijk epifytisch.
Dat wil zeggen dat zij op een tak of stam
van een boom leven. Zij maken wel wortels,
maar die dienen alleen om zich vast
te hechten aan de schors, zij halen geen
voedsel uit hun gastheer. De bladeren van
de bromelia vormen tezamen een waterdichte
koker. Daarin blijft regenwater
staan. Doordat er wel eens een insect in
valt en plantenresten of vogeluitwerpselen,
ontstaat in die koker een voedzame soep
die door zuigharen (trichomen) in de koker
wordt opgenomen.
Slecht enkele bromeliasoorten leven terrestrisch;
dat wil zeggen dat zij wortelen in
de aarde en daar hun voedsel vandaan
halen. Er zijn wel epifytische soorten die,
als zij van hun tak vallen, wortels in de
aarde maken. Ook zijn er soorten die in
Tekst en foto’s:
Monique van Leeuwen-Maat
Met dank aan:
Arie van Duyvenboden
(Diergaarde Blijdorp)
rotsspleten wortelen. Bromelia’s zijn er in
vele soorten en maten, variërend van soorten
met grijze, smalle bladeren vol stekels
of weerhaken tot fris groene, brede en
gladde bladeren. In de grotere soorten
kunnen liters water staan. In de natuur
leven amfibieën en insecten in de kokers.
Met name de gevreesde malariamug maakt
dankbaar gebruik van de minipoeltjes om
eitjes in te leggen.
Aan het uiterlijk van de planten is heel
goed te zien waar zij oorspronkelijk vandaan
komen. De soorten met veel groen
en weinig tot geen stekels komen uit tropische
bossen. De grijsbladige soorten met
de venijnige stekels komen voor in veel
drogere gebieden, zoals halfwoestijnen. De
grijze laag op de bladeren is een beschermlaag
tegen zonnebrand. De stekels zijn om
dieren af te weren zodat de plant niet
wordt opgegeten. Eén bromeliasoort kent
iedereen, hoewel u het misschien zelf niet
weet. De plant produceert vruchten die bij
ons zeer geliefd zijn, namelijk de ananas.
>

Kweek
De botanische tuinen in Nederland hebben
elk een eigen specialiteit. Voor Blijdorp is
dit de primulacollectie bij de buitenplanten
en de bromeliacollectie bij de binnenplanten.
Als zo’n collectie aan bepaalde eisen
voldoet, zoals het aantal soorten, en een
goede conditie van de planten, krijgt de
collectie het SNP keurmerk. SNP staat
voor Stichting Nationale Plantencollectie.
Beide collecties in de Diergaarde hebben
dit keurmerk.
Van de ca 4000 Bromeliasoorten zijn er
ruim 400 te vinden in Blijdorp. En dat aantal
breidt zich nog steeds uit. Door de uitwisseling
van zaden met andere tuinen van
over de hele wereld, worden nog steeds
nieuwe aanwinsten voor de collectie verkregen.
Het zaaien en opkweken is een
specifiek karwei. De zaden zijn lichtkiemers,
dat wil zeggen dat zij licht nodig hebben
om uit te komen. De zaden worden
dan ook niet in de grond gezaaid, maar
boven op een speciaal grondmengsel in een
lage schaal. Afhankelijk van de soort en de
leeftijd van het zaad, duurt het 2 dagen tot
6 weken voordat het gekiemd is. De zaailingen
zijn erg kwetsbaar voor schimmels
en vraat door muizen. Als alles goed gaat,
heeft de schaal na zo’n zes weken een
groene pruik van minibromelia’s. De plantjes
worden met kleine plukjes in aparte
potjes gezet, dit heet verspenen. Na enige
tijd worden de zes besten verder opgekweekt.
Uiteindelijk blijven in de collectie
de drie beste planten over. De overige kunnen
gebruikt worden in de vlinderkas, waar
zij voor iedereen te zien zijn.
Bloei
De diverse Bromeliasoorten kunnen heel
verschillende bladkleuren hebben. Ze zijn
er in alle tinten grijs en groen, met spikkels
of strepen. Met roze bladpunten tot dieppaarse
bladpunten. Ook de stekels of
weerhaken hebben diverse kleuren en vormen.
In eerste instantie zie je een muur van
planten als je de bromeliakas binnenloopt.
Maar Arie voert me langs de paden en wijst
steeds weer nieuwe soorten aan. Ik moet
eerlijk bekennen dat bromelia’s als kamerplant
niet mijn voorkeur hebben, ik vind ze
nogal stijfjes. Maar nu ik al deze verschillende
soorten zie, ga ik overstag. Wat een rijkdom
aan kleur!
En dan hebben we het nog niet gehad over
de bloeiwijze, die kan ronduit spectaculair
zijn. Vanuit de koker groeit een stengel met
daarop de bloeiwijze. Dat kan een felroze
kam zijn waaruit knalpaarse bloemen
komen, of een tros knaloranje bloempjes,
waarvan de vruchtbeginsels later uitgroeien
tot prachtige bessen. Arie verzamelt enkele
bessen. Daaruit zullen de zaden worden
gewonnen die weer verstuurd gaan worden
naar andere botanische tuinen. Als de bromelia
gebloeid heeft, sterft de koker af.
Maar intussen heeft de plant dan wel een of
meerdere zijscheuten gevormd. Als deze
2/3 van de grootte van de moederplant
hebben bereikt, worden zij voorzichtig losgesneden
en verder opgekweekt.
In de collectie achter de schermen zijn
voornamelijk botanische soorten te vinden.
Dat zijn soorten zoals ze in de natuur voorkomen.
In de bloemenwinkels en tuincentra
zult u met name cultivars tegenkomen.
Deze zijn door kwekers gekruist, waardoor
de kleuren nog meer uitgesproken zijn en
ze af en toe zelfs onnatuurlijk lijken. In de
vlinderkas zijn wel wat van die cultivars te
vinden. Met hun exotische uiterlijk en
opvallende kleuren zijn het echte blikvangers.
De vlinderkas gaat steeds meer op
een stukje tropisch oerwoud lijken. De
laatste jaren worden hier de planten op zo
natuurlijk mogelijke wijze getoond. De bromelia’s
zijn dan ook bevestigd op een tak
en staan niet in potten. Het geeft een klein
beetje idee van hoe
het er in de jungle
uitziet.
Grijze baarden
Het is ondoenlijk
om in twee pagina’s
alle soorten te
beschrijven. Maar
de Tillandsia’s, die
ook tot de familie
van de bromelia’s
behoren, mogen
niet ongenoemd
blijven.
Want in de kas valt
het meteen op: de
lange slierten met
ragfijne blaadjes die
als grijze baarden
her en der aan de
wand of de verwarmingsbuizenhangen.
Het is Tillandsia
usneoídes, ook
wel bekend onder
de naam Spaans
mos. De Tillandsia’s,
waarvan op de
botanische afdeling
ook diverse soorten te vinden zijn, lijken
wel van de lucht te leven. Alleen nevelen is
al voldoende om de planten in leven te
houden. Via hun speciale cellen (trichomen)
kunnen ze vochtdeeltjes uit de lucht opnemen.
Je blijft je verbazen over de plantenwereld.
Als redactielid voel ik me bevoorrecht dat
ik regelmatig in de kassen achter de schermen
mag vertoeven. Maar ook u kunt er
een kijkje nemen. De rondleiders van Diergaarde
Blijdorp verzorgen namelijk een
groene rondleiding, waarbij u de bromeliacollectie
kunt bewonderen en u zich kunt
verbazen over de Tillandsia’s. Het is beslist
de moeite waard!
Botanische dienst
maakt nieuwe
vrienden.
“In elke voorbijganger schuilt een
vriend,” moet Louis Jacobs gedacht
hebben toen hij gevraagd werd om
een rondleiding te verzorgen in
onze dierentuin voor de Rotaryclub
‘De Hoekse Waard- Binnenmaas’.
In juli 2007 werd de groep rondgeleid
door Louis, Juul en Melitta van
de botanische afdeling. Tijdens de
rondleiding in het Oceanium werd
de groep steeds enthousiaster over
de doelstellingen van Blijdorp. Na
de toer langs wereldzeeën werd er
een bescheiden dis opgediend in
het Kasteel van Sparta. Daar werden
pas echte vrienden gemaakt:
28 clubleden hebben zich aangemeld.
Zo zie je maar wat een hartstochtelijk
verhaal kan opleveren.
Bromelia (cultivar)
Bloeiwijze bromelia
Zaailingen bromelia
21

22
Gezocht:
Alleskunners
om Greet en Henk Gerritse te vervangen
Op de ALV van 2007 hebben Greet en Henk Gerritse aangegeven in 2010 te stoppen met hun werk voor de Vriendenwinkels.
Vervanging is echter niet eenvoudig!
Niet alleen hebben beiden jarenlange ervaring, bovendien steken ze heel veel tijd in de organisatie van de winkels en de aansturing
van het promotieteam. Daarom gaan we al op zoek naar vervangers
De vriendenwinkels in de diergaarde zorgen jaarlijks voor een omzet van € 170.000,-. Een belangrijk deel daarvan komt terecht in de
verenigingskas. U zult begrijpen hoe belangrijk de winkels zijn voor de financiering van de vriendenprojecten! Het promotieteam
(bestaande uit zo’n 45 vrijwilligers) is actief in de winkels. Zij zijn het visitekaartje van de Vereniging in de Diergaarde.
Een overzicht van de taken, met indicatie van tijdsbesteding per jaar:
- Inkoop producten (plm 50 dagen per jaar)
- Financiële administratie winkels (plm 20 dagen per jaar)
- Coördinatie promotieteam (plm 20 dagen per jaar)
- Draaien winkeldienst (plm 150 dagen per jaar)
- Onderhoud aan winkelpanden (5 dagen per jaar)
- Lidmaatschap bestuur Vrienden van Blijdorp (plm 10 dagen per jaar)
- Verzorgen stands op beurzen en in tuincentra (plm 10 dagen per jaar)
Gezien de tijd die Henk en Greet Gerritse in de vereniging steken, lijkt het een onmogelijk
opgave iemand te vinden die het totale takenpakket kan overnemen. Opsplitsing
van taken is dan ook een reële optie. Misschien moet er, net als bij de redactie van
Vriendennieuws, een team worden samengesteld dat de taken onderling verdeelt (bijvoorbeeld:
bestuurslid en coördinatie team; financiële administratie; inkoop/contacten
leveranciers etc.
De teamcoördinator kan het promotieteam dan vertegenwoordigen in het bestuur.
Kortom, er kunnen meerdere wegen naar Rome leiden. Ter geruststelling: Greet en
Henk zijn van harte bereid om u in te werken en de eerste periode te begeleiden.
Bent u geïnteresseerd om (een deel van) de functie over te
nemen?
Schrijf dan even een briefje met motivatie en mogelijk relevante ervaring naar het
bestuur van de Vrienden, p/a Koos van Leeuwen, secretaris, Sonoystraat 6a, 3039 ZT
Rotterdam.
v r i e n d e n
VriendenExcursies
Herinnering!!
NB. De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert voor haar leden jaarlijks een aantal reizen naar binnen- en buitenlandse dierentuinen.
De prijsstelling van deze reizen is gebaseerd op een inschatting van de reiscoördinator. Het kan voorkomen dat de werkelijke
kosten hoger uitvallen. Soms zijn de werkelijke kosten lager, omdat een dierentuin bijvoorbeeld op het laatste moment
besluit vrije toegang te verlenen. is aan het eind van het boekjaar het saldo van reizen positief dan stort de reiscoördinator het
positieve saldo in de algemene kas van de Vereniging ten gunste van het eerstvolgende geschenk aan Blijdorp. Een negatief saldo
komt ten laste van de Verenigingskas. Wanneer u deelneemt aan een vriendenreis verklaart u akkoord te gaan met deze regeling.

Bizon - foto: Yvonne Raaijmakers
In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde.
Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne)
Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander
zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor
publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst
vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover
de flamingo’s. Op verzoek geven we met ingang van dit nummer
aan of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje
(het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet
bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee
leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.
Geboren
14-01/0.0.2 blauwe pijlgifkikker, 12-01/0.0.3 blauwe pijlgifkikker,
07-01/0.0.7 gestreept zeepaardje, 30-12/0.1.0 Indische antilope, 21-
12/0.1.0 addax (Blanka, vader Robby, moeder Amora), 09-12/0.0.1
zwartvoetpinguïn, 07-12/0.0.1 stekelrog, 06-12/0.0.1 zwartvoetpinguïn,
02-12/0.0.1 franjeaap (vader Kericho, moeder Malindi?),
12-11/0.0.1 Madagaskar-stralenschildpad, 09-11/0.0.1 zwartvoetpinguïn,
28-10/0.0.3 wilde cavia
Gestorven
21-01/1.0.0 bizon (Donald), 20-01/1.0.0 witkruinmangabey (Jose),
15-01/0.1.0 bizon (Kimba), 12-01/0.1.0 potto, 1.0.0 Prins-Alfredhert
(Rosso), 06-01/1.0.0 Kirks dik-dik, 31-12/0.1.0 pinché, 31-
12/1.0.0 Europese wilde kat, 29-12/0.1.0 pinché, 27-12/0.1.0
dwergbaardagame, 26-12/1.0.0 poedoe (Otto), 20-12/1.0.0 Jemenkameleon,
14-12/0.1.0 zwarte oropendola, 12-12/1.0.0 zwarte
leguaan, 11-12/1.0.0 witneusmeerkat, 04-12/1.0.0 Californische
zeeleeuw (Joeke), 28-11/0.1.0 addax (Pernilla), 23-11/0.1.0 Prins-
Alfredhert
Addax - foto: Aart Pijl
28 oktober 2007 - 23 januari 2008
m u t a t i e s
Gearriveerd
22-01/0.0.1 alk, 21-01/1.1.0 schildhagedis, 17-01/1.0.0 zeeotter
(Chuluugi uit Antwerpen), 11-01/ 0.0.3 Afrikaanse rode karperzalm
(uit Artis), 11-01/0.0.6 Afrikaanse meerval (uit Artis), 03-01/1.0.0
middelste beo, 17-12/1.2.0 shamalijster (uit Jersey), 17-12/0.0.1
witkruinroodborsttapuit (uit Jersey), 16-12/0.1.0 kuifseriema
(uit GaiaPark, Kerkrade), 13-12/0.0.30 doktersvis (2 soorten Zebrasoma
sp.),13-12/0.0.7 koralen (2 soorten), 13-12/0.0.25 zeewaaier,
13-12/0.0.2 gestreepte doktersvis (Acanthurus lineatus),
13-12/0.0.4 witborstdoktersvis (Acanthurus leucosternum),
12-12/0.0.6 koraal (Axinella verrucosa), 12-12/0.0.3 koraal (Microciona
juniperina), 09-12/0.0.4 orchidee-bidsprinkhaan (Hymenophus
coronatus), 08-12/1.2.0 Fiji-leguaan, 08-12/1.1.0 koningspython, 08-
12/1.2.0 Coloradopad, 05-12/1.0.0 sneeuwhaas (uit GaiaPark, Kerkrade),
05-12/0.2.0 wanderoe (uit Fota, Ierland), 05-12/0.3.0 beo
(uit Halle, Duitsland), 01-12/0.2.0 toco toekan, 01-12/3.8.10 kortsnuitzeepaardje
(uit London Zoo), 29-11/0.0.15 wijting, 29-11/
0.0.9 steenbolk, 23-11/0.0.40 koraal (Diodogorgia nodulifera), 23-
11/0.0.30 koraal (Swiftia exertsea), 22-11/0.0.5 groene boompad
(Pedostibes hosii) (uit Denemarken), 20-11/0.0.10 hertshoornkoraal
(uit Pittsburgh, USA), 17-11/ 0.0.23 wijting, 17-11/0.0.1 steenbolk,
17-11/0.0.2 zwarte grondel, 17-11/0.0.103 diklipharder, 17-11/
0.0.1 koperrotsbaars, 17-11/0.0.1 Chinese rotsbaars, 17-11/0.0.1
geelstaartrotsbaars, 17-11/0.0.1 Japanse slijmvis, 17-11/0.0.4
Noordzee-zee-egel, 17-11/0.0.4 krab, 17-11/0.0.7 Afrikaanse meerval
(Clarias gariepinus), 10-11/0.0.1 kleine alk (in Hoek van Holland
vrij gelaten), 08-11/1.0.0 Maleise tapir (James, uit Antwerpen), 08-
11/1.0.0 Kongopauw (uit Antwerpen), 08-11/0.0.1 zwarte oropendola
(uit Antwerpen), 06-11/0.0.10 juweelkardinaalbaars
Verzonden
22-01/3.5.0 prairiehondje (naar Bazel), 22-01/0.1.0 shamalijster
(naar Bazel), 16-01/0.1.0 Kirks dik-dik (naar GaiaPark, Kerkrade),
16-01/0.0.4 McCords slangenhalsschildpad (naar Artis), 11-01/1.0.0
manoel (naar Eskilstuna, Zweden), 10-01/2.0.0 smidsplevier (naar
Villars-les-Dombes, Frankrijk), 10-01/2.0.0 VonderDeckentok (naar
Villars-les-Dombes, Frankrijk), 09-01/0.0.3 Californische lintslang
(naar Antwerpen), 20-12/1.0.0 Chinese streepnekschildpad (Cuora
trifasciata), 18-12/0.1.3 brilvogel (naar Jersey), 18-12/2.0.0 schamalijster
(naar Jersey), 18-12/1.0.0 witkruinroodborsttapuit (naar Jersey),
18-12/1.0.0 steltkluut (naar Jersey), 18-12/1.1.0 franjeaap
(naar Katowice, Polen), 18-12/1.0.0 kleinklauwotter (naar Zagreb,
Kroatië), 17-12/2.0.0 goudfazant, 12-12/1.0.0 jaarvogel (naar Valencia,
Spanje), 12-12/1.0.0 roodsnaveltoekan (naar Londen, Engeland),
12-12/0.1.0 rode wouw (naar Newent, Engeland), 12-12/1.0.0 uilnachtzwaluw
(naar Newent, Engeland), 08-12/0.0.1 VonderDeckentok
(naar Valencia, Spanje), 08-12/0.0.5 McCords slangenhalsschildpad,
03-12/1.0.0 kuifseriëma (naar GaiaPark, Kerkrade), 01-
12/0.2.0 toco toekan, 01-12/3.0.0 molonetispreeuw (naar Burgers’,
Arnhem), 27-11/1.0.0 zilveroornachtegaal (naar Plzen, Tsjechië), 27-
11/0.1.0 zwartnekvruchtenduif (naar Plzen, Tsjechië), 27-11/2.2.0
zandhoen (naar Plzen, Tsjechië), 27-11/1.0.0 zwartmaskergaailijster
(naar Plzen, Tsjechië), 24-11/0.0.2 Madagaskar-stralenschildpad
(naar Vissenbjerg, Denemarken), 24-11/1.0.0 aardbeikikker, 24-
11/0.0.2 geelkoplandschildpad, 21-11/ 0.2.0 hyacinthara (naar Artis),
21-11/0.0.4 McCords slangenhalsschildpad (naar Fuengirola, Spanje),
17-11/1.0.0 baardagame, 08-11/1.0.0 Maleise tapir (Niko, naar
Antwerpen), 08-11/0.1.0 roodsnaveltoekan (naar Antwerpen), 06-
11/0.0.10 gestreept zeepaardje, 06-11/0.0.8 juweelkardinaalbaars,
06-11/0.0.29 anemoonvisje, 03-11/1.1.0 ringpython, 31-10/1.2.0
prairiehondje
23

Agenda
Heeft u nog oude briefjes van
vijf, tien, vijfentwintig of meer
gulden? U kunt al uw oude geld
inleveren bij de Vriendenwinkels.
Zij zullen het omwisselen
in Euro's voor een nieuw verblijf
voor de Steller-zeearenden.
Zondag 9 maart 2008, 11.00-12.30 uur – Winterlezing Michaël Laterveer:
Onverwacht de diepte in met koralen.
Zaterdag 19 april 2008 - Voorjaarsexcursie naar Zoo Duisburg.
Zaterdag 26 april 2008 - Algemene Ledenvergadering 2008 +
Opening ijsberenverblijf
Woensdag 21 mei 2008 t/m zondag 25 mei 2008,
Vijfdaagse reis naar Noord-Duitsland, de Oostzeekust en Hamburg.
De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium.
Vrienden hebben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst,
en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar,
gratis toegang tot de Diergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid
toegestaan. U kunt bij de koffie-balie van de Vrienden in het Eauditorium
uitrijkaarten kopen. Zaal open om 10.30 uur.
Adresgegevens Blijdorp
Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam
Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95
Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam
Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend!
Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur
c o l o f o n
30e jaargang, nummer 1, oplage: 6750
Vereniging Vrienden van Blijdorp
Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam
Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging
Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.
De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel:
“Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde
Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie
bedraagt € 35,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het
verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede
2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in
Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld
deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor
hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.
Secretariaat:
K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a,
3039 ZT Rotterdam
Vriendenfoon: 010 - 467 66 37
Vriendenfax: 010 - 467 66 37
Email: info@vriendenvanblijdorp.nl
Postbank: 13 57 803
IBAN: NL88 PSTB 0001 3578 03
BIC: PSTBNL21
Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099
Reizen:
P. Biesta, Vroesenlaan 28A,
3039 DV Rotterdam
Telefoon: 010-4664998 (vanaf 18.00 uur)
Email: peter.biesta@hetnet .nl
Promotieteam:
Fam. H. Gerritse,
Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam
Telefoon: 010 - 466 36 82
Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431
tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel)
Mobiel: 06-40323077
Postbank: 62 17 917
Redactie-adres Vriendennieuws:
M. Kreuger, hoofdredacteur
Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam
Email: mkreuger@planet.nl
Redactie-medewerkers:
J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat,
A. Peters, A. Schouten, G. Nijssen
T. van de Velde, T. Vermeulen
Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam
Vrienden van Blijdorp op Internet:
Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl
Redactie Website: A. Gelderblom
Samenstelling Verenigingsbestuur:
Voorzitter C.M. Groenhorst
Vice-voorzitter M. Kreuger
Secretaris K. van Leeuwen
Tweede secretaris S. Noordijk
Penningmeester A.M. Bos
Leden H. Gerritse - Promotie
P. Biesta - Reizen
ISSN: 1568-3400
Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de
mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de
redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in
te korten of te weigeren.
Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van
de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van
activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden
van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden
toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de
Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.